Ochrona przyrody Nadleśnictwo Brzeg
Jednym z najciekawszych pomników przyrody w okolicy jest dąb szypułkowy o obwodzie pnia ponad 7 metrów i wieku szacowanym na około 520 lat.
Nadleśnictwo Brzeg, położone w zachodniej części województwa opolskiego, jest jednym z trzydziestu ośmiu nadleśnictw wchodzących w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach. Ma powierzchnię 15 890 ha i obejmuje swym zasięgiem jedenaście gmin.
Fot. scooperdigital/Fotolia
O dobrym stanie zasobów przyrodniczych znajdujących się pod opieką Nadleśnictwa Brzeg świadczy mnogość form ochrony przyrody, z jakimi mamy do czynienia na tym obszarze. Teren nadleśnictwa w większości wchodzi w skład Stobrawskiego Parku Krajobrazowego, funkcjonują tu rezerwaty przyrody, kilkadziesiąt pomników przyrody, obszary Natura 2000, żyje wiele gatunków roślin i zwierząt podlegających prawnej ochronie. Rezerwaty przyrody to jedna z obszarowych form ochrony przyrody, obejmująca najcenniejsze fragmenty danego obszaru. Na terenie Nadleśnictwa Brzeg istnieje pięć rezerwatów.
Rezerwat Lubsza
pozycja na mapie: 2D
został powołany w 1957 roku, jego powierzchnia wynosi 15,85 ha. Rezerwat chroni pozostałości naturalnego drzewostanu tworzonego głównie przez dęby i buki, nierzadko imponujących rozmiarów. Na terenie rezerwatu swoje stanowiska mają cenne gatunki roślin, zwierząt i grzybów. Występują tu niezwykłej urody owady – jelonek rogacz i pachnica dębowa – oraz rzadki grzyb, flagowiec olbrzymi.
Na terenie Nadleśnictwa Brzeg znajduje się trzynaście zewidencjonowanych gniazd ptaków objętych ochroną tego typu. Sześć z nich to gniazda bielika, cztery orlika krzykliwego, dwa kani rudej i jedno gniazdo bociana czarnego. Łączna powierzchnia leśna stref całorocznej i okresowej ochrony ptaków wynosi prawie 942 ha.
NA MAPIE: • miejsca postoju • miejsca wypoczynku • ciekawe obiekty • ścieżki edukacyjne • rezerwaty przyrody
Obszary Natura 2000
Nadleśnictwo Brzeg mapa tur yst yczna mmaappaa t tuur ryysst tyycczznnaa
pozycja na mapie: 4B
funkcjonuje od 1969 roku, jego powierzchnia wynosi 16,84 ha. W rezerwacie ochronie podlega wielogatunkowy drzewostan naturalnego pochodzenia tworzący przejściowe formy, od grądu do olsu. Gatunki drzew występujące w rezerwacie to: olsze, jesiony, wiązy, klony, lipy i dęby. W runie spotkamy wiele chronionych gatunków roślin zielnych – warto tu wymienić podkolana białego, wawrzynka wilczełyko czy kosaćca żółtego.
Porady praktyczne • Fot. kajornyot/Fotolia Fot. Tomasz Dębiec
Rezerwat Leśna Woda
Ikony zwierząt na bazie zdjęć: Marcin Zagórski – zając; Wikipedia: Vladimir Chernyanskiy – bóbr Calibas – czapla biała; Jerzy Strzelecki – dzik; Marek Szczepanek – żuraw; Uclax – bielik; sarna, jeleń, bocian czarny
to 70-kilometrowy odcinek doliny Odry pomiędzy Narokiem a Wrocławiem, o łącznej powierzchni bez mała 20 tys. ha. Nadrzeczne lasy, mozaika łąk, pól uprawnych oraz zadrzewień stanowią ważny korytarz ekologiczny podczas wiosennych i jesiennych migracji ptaków. Ponadto w okresie lęgowym te tereny zasiedlają takie cenne gatunki ptaków jak: bielik, kania czarna, trzmielojad, muchołówka białoszyja; stosunkowo często możemy tu obserwować oba gatunki naszych bocianów – czarnego oraz białego.
Zachowanie się w lesie
Nadleśnictwo Brzeg Opracowanie kartograficzne: Urszula Dębiec Fotografia na okładce: Józef Jaroszek Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Małgorzata Haze Projekt graficzny, skład, edycja zdjęć: Joanna Kozek Zdjęcia: Józef Jaroszek, archiwum Nadleśnictwa Brzeg
Grądy Odrzańskie
Fot. M.R. Swadzba/Fotolia
Fot. wilfried_zoermer/Fotolia
skala 1:60 000 Rezerwat Przylesie
Klimat oraz gleby, z jakimi mamy do czynienia na terenie Nadleśnictwa Brzeg, sprawiają, że tutejsza przyroda, w szczególności szata roślina, jest bardzo zróżnicowana. Występują tu rozmaite typy siedliskowe lasów – bory świeże, bory mieszane, lasy mieszane, lasy wilgotne, olsy, a także nadrzeczne łęgi. Ten ostatni rodzaj lasów związany jest z dolinami rzecznymi. W Nadleśnictwie Brzeg łęgi rozciągają się przede wszystkim wzdłuż Odry – drugiej co do wielkości polskiej rzeki. Odra, mimo że w znacznej części uregulowana, ma bardzo duży wpływ na różnorodność biologiczną tych terenów. Rzeka wraz ze znajdującymi się w jej pobliżu lasami stanowią ważny korytarz ekologiczny podczas dorocznych ptasich migracji. W trakcie przelotów w pobliżu Odry można obserwować wiele rzadkich i cennych gatunków.
– to forma ochrony przyrody wprowadzona stosunkowo niedawno na terenie Polski i innych krajów Unii Europejskiej. Podstawowym założeniem funkcjonowania tego programu jest stworzenie sieci obszarów chroniących określone typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które w skali całego kontynentu są zagrożone. Na terenie Nadleśnictwa Brzeg wyznaczono wiele powierzchni objętych tym programem.
Lasy Barucickie
to obszar o powierzchni ponad 4394 ha, stanowiący kompleks lasów liściastych i mieszanych z najstarszym w województwie opolskim drzewostanem bukowo-dębowym. Zachowanie starych dębów jest szczególnie istotne dla przetrwania tutejszej populacji rzadkich gatunków owadów związanych z tymi drzewami – jelonka rogacza i kozioroga dębosza.
powstał w 1958 roku, a jego powierzchnia wynosi 15,7 ha. Położony jest na terenie nadleśnictw Brzeg i Oława. Chroni wielogatunkowy las liściasty z domieszką modrzewia i sosny. Na terenie rezerwatu rośnie konwalia majowa i perłówka jednokwiatowa. Wzdłuż jego wschodniej granicy biegnie szlak rowerowy.
Wielość typów siedliskowych lasu Nadleśnictwa Brzeg przekłada się na mnogość gatunków drzew, jakie możemy tu spotkać. Najliczniej występuje tutaj sosna, której udział wynosi 61 proc. powierzchni drzewostanów. 13 proc. stanowią dębiny, 11 proc. drzewostany olszowe. Ponadto spotkamy tu brzozy, buki, jesiony, graby, topole czy lipy.
Kontakt: Tomasz Dębiec 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
pozycja na mapie: 2C
Nie stwarzaj zagrożenia pożarowego. Nie rozpalaj ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi.
•
Nie zaśmiecaj terenów leśnych. W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.
• •
Samochód pozostaw w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym. Podczas spacerów w lesie z psem pamiętaj, aby nie spuszczać go ze smyczy.
Fot. Igor Syrbu/Fotolia
skala 1:60 000
Rezerwat Rogalice
Warto wspomnieć, że znaczna część drzewostanów nadleśnictwa ma charakter zbliżony do lasów naturalnych. Cechuje je zarówno różnorodność wiekowa, jak i gatunkowa. Nadleśnictwo gospodaruje również łąkami, gdzie występuje bardzo rzadki w Europie i będący pod ścisłą ochroną ptak derkacz oraz równie cenny dla zasobów naszej przyrody motyl modraszek nausitous.
pozycja na mapie: 4B
został powołany w 1969 roku, jego powierzchnia wynosi nieco ponad 6 ha. Przedmiotem ochrony w tym obiekcie jest drzewostan olszy czarnej naturalnego pochodzenia. Ponadto na jego terenie gniazduje bielik – polski ptak herbowy i zarazem nasz największy skrzydlaty drapieżnik. Z ciekawszych roślin warto wymienić kwitnącego na samym początku wiosny wawrzynka wilczełyko oraz bluszcz – część egzemplarzy rosnących na terenie rezerwatu osiąga imponujące rozmiary.
Fot. Henrik Larsson/Fotolia
Fot. Krzysztof Ziarnek/Wikipedia
Psy przenoszą groźne dla mieszkających w lesie zwierząt choroby. •
rzęta, ale może też przeszkadzać innym w odpoczynku. •
Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin. Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu.
•
Nie podchodź do dzikich zwierząt. Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, jest zagrożeniem, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.
•
Łąki w okolicach Karłowic nad Stobrawą
Nie hałasuj w czasie pobytu w lesie. Głośne zachowanie nie tylko płoszy zwie-
Nie biwakuj w miejscach, które nie są do tego przeznaczone. Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.
to obszar obejmujący 933,5 ha (w tym na gruntach nadleśnictwa 117,46 ha) muraw oraz w mniejszym stopniu zadrzewień, na prawym i lewym brzegu Stobrawy. W miejscach najbardziej podmokłych występują trzcinowiska. Wartość przyrodniczą tego obszaru wyznaczają rzadkie gatunki motyli, jakie się tu pojawiają w okresie kwitnienia roślin łąkowych. Trzy spośród nich – modraszek telejus, czerwończyk nieparek oraz modraszek nausitous – są szczególnie cenne z punktu widzenia założeń ochronnych obszarów Natura 2000.
Jak nie zgubić się w lesie? Kiedy już się zgubisz, warto pamiętać, że las jest podzielony na oddziały tzw. liniami oddziałowymi, wyznaczającymi z reguły w ten sposób prostokąty. Każdy z nich ma swój numer. Na skrzyżowaniu sąsiadujących oddziałów znajdują się słupki, na których naniesiono te numery. Numeracja oddziałów rośnie z północnego wschodu na południowych zachód. Aby odnaleźć się w lesie, poszukaj słupka oddziałowego znajdującego się na skrzyżowaniu linii. Następnie wystarczy odszukać oddział o danym numerze na niniejszej mapie. W celu uzyskania pomocy podaj numery znajdujące się na słupku pracownikowi Lasów Państwowych, straży pożarnej lub policji. Dzięki temu szybko uzyskasz pomoc.
Miejsca postoju pojazdów
Sosna
Buk
Fot. Erni/Fotolia
Fot. fabiosa_93/Fotolia
61%
3% Brzoza
Na terenie Nadleśnictwa Brzeg prowadzona jest na dużą skalę edukacja przyrodniczoleśna. Zajęcia z dziećmi oraz młodzieżą prowadzą leśnicy, którzy na co dzień stykają się z lokalną przyrodą, są jej znawcami i potrafią o niej interesująco opowiadać. Ciekawie wyposażone ścieżki edukacyjne oraz „leśna szkoła” zachęcają do zgłębiania wiedzy o lesie, przyrodzie i pracy leśników.
– teren o powierzchni prawie 1440 ha, chroniony ze względu na dobrze wykształcone i zachowane drzewostany grądowe oraz mniejsze fragmenty nadrzecznych łęgów. pozycja na mapie: 1D
5%
najmłodszy i zarazem największy z rezerwatów na terenie Nadleśnictwa Brzeg – powstał w 2009 roku, a jego powierzchnia wynosi 82,11 ha. Chroni dobrze wykształcone zbiorowiska lasów grądowych i olsów o zróżnicowanej strukturze wieku i wysokości. W runie występują rzadkie i podlegające ochronie rośliny, takie jak jarzmianka większa, żywiec dziewięciolistny, żywiec cebulkowaty, a także przedstawiciele z rodziny storczykowatych – kukułka Fuchsa, podkolan biały, listeria jajowata i kruszczyk szerokolistny.
Grądy w Dolinie Odry
to obszar Natura 2000 o powierzchni bez mała 8349 ha, cechujący się bardzo dużą mozaikowatością siedlisk. Występują tu zarówno suche murawy, bory, jak i oczka wodne, starorzecza, szuwary i łęgi. Te ostatnie w znacznej mierze zostały osuszone i oddzielone od rzeki przez wały, niemniej w czasie największych przyborów wody nadal są zalewane.
Olsza
11%
Ochrona strefowa ptaków
stanowi kolejny element systemu ochrony przyrody w Nadleśnictwie Brzeg. Wokół miejsc lęgowych ptaków objętych taką ochroną wyznacza się strefę, w której zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek czynności gospodarczych. Ochrona może mieć charakter całoroczny lub czasowy.
Dąb
Pomniki przyrody
pozycja na mapie: 2D
to pojedyncze, cenne fragmenty naszej przyrody. Uznaje się za nie najczęściej stare i potężne drzewa, ale ten status otrzymuję również krzewy, aleje drzew, głazy, źródła, wodospady czy jaskinie. W tutejszych lasach pomnikami przyrody są najczęściej wiekowe, imponujących rozmiarów dęby szypułkowe, niemniej na tej liście znajdują się też przedstawiciele innych gatunków – buki, lipy i topole.
Fot. Karin Jähne/Fotolia
13% W pobliżu miejscowości Zawadno, Kuźnica Katowska i Kurznie znajdują się wały grodzisk z X–XI wieku, a także krzyż pokutny datowany na XIV–XVI wiek. Ponadto knieje Nadleśnictwa Brzeg przyciągają turystów bogactwem jagód i grzybów. Tutejsze lasy chętnie odwiedzają też pasjonaci łowiectwa.
Miejsca wypoczynku Od wyżej opisanych miejsc postoju pojazdów różnią się rodzajem lokalizacji. Są stworzone z myślą o turystach, którzy dotrą do nich piechotą lub rowerem – punkty te nie znajdują się przy ogólnodostępnych drogach publicznych. Są jednak wyposażone w infrastrukturę w postaci ław, stołów i wiat. Na terenie Nadleśnictwa Brzeg funkcjonują dwa tego typu obiekty.
Opolska Dolina Nysy Kłodzkiej Rezerwat Barucice
Nadleśnictwo Brzeg przygotowało 21 miejsc postoju pojazdów. Na każdy z nich można bez problemów dojechać i zaparkować samochodem osobowym. Te miejsca doskonale nadają się do odpoczynku podczas w podróży, a także jako punkt wyjścia na wycieczkę po lesie lub grzybobranie. Wyposażenie miejsc postoju pojazdów to ławy ze stołami, niekiedy także z wiatą.
Główne gatunki naszych lasów