fot. archiwum nadleśnictwa / Anna Krysiak
N
R fot. archiwum nadleśnictwa
AS
ION
D R
E
W fot. archiwum nadleśnictwa
N
Podstawowym obowiązkiem leśników jest dbanie o trwałość lasów, dlatego każda powierzchnia musi być odnowiona najpóźniej w ciągu 5 lat od wycięcia dojrzałego drzewostanu
Sadzonka sosny zabezpieczona przed zgryzaniem przez jelenie i sarny
Wieża przeciwpożarowa
OCHRONA PRZYRODY
JAK GOSPODARUJEMY W NASZYCH LASACH
fot. archiwum nadleśnictwa / Anna Krysiak
Podstawowym gatunkiem tutejszych lasów jest sosna pospolita. Można tu też spotkać dęby, buki, brzozy, świerki, modrzewie i olchy. Na terenie nadleśnictwa znajduje się wyłączony drzewostan nasienny buka o powierzchni ponad 8 ha, a także 298 ha gospodarczych drzewostanów nasiennych (głównie sosnowych, bukowych, dębowych i świerkowych). Z drzew tam rosnących pozyskuje się nasiona, które służą do produkcji wysokiej jakości sadzonek. Na 12,5-hektarowej szkółce leśnej w Rębowej produkuje się ich corocznie ok. 4,4 mln. To głównie one są wykorzystywane do odnowień lasu, zajmujących każdego roku ok. 130 ha.
Najcenniejsze elementy przyrody z terenu Nadleśnictwa Damnica są objęte różnorodnymi formami jej ochrony – znajdują się tu dwa rezerwaty przyrody, trzy obszary Natura 2000, dziewięć pomników przyrody i aż 283 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni prawie 672 ha. Najciekawszą atrakcją przyrodniczą są rzadkie torfowiska bałtyckie chronione w rezerwatach Bagna Izbickie i Torfowisko Pobłockie. Pierwszy z nich graniczy ze Słowińskim Parkiem Narodowym i znajduje się w niewielkiej odległości od jeziora Łebsko. Warte uwagi są tu jedne z największych i najpiękniejszych w Polsce atlantyckie wrzosowiska z wrzoścem bagiennym. Liczne są także populacje woskownicy europejskiej, wełnianeczki darniowej, bagna zwyczajnego oraz rosiczki okrągłolistnej. Drugi z rezerwatów – Torfowisko Pobłockie – ma podobny charakter. Masowo występują
tutaj wrzosiec bagienny, woskownica europejska, widłak jałowcowaty i modrzewnica zwyczajna. Na torfowisku utworzono ścieżkę edukacyjną wraz z tablicami i platformą widokową. Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Damnica wyznaczono również obszary Natura 2000. Są to specjalne obszary ochrony siedlisk: Bagna Izbickie, Dolina Łupawy i Torfowisko Pobłockie. Na omawianym terenie występuje także wiele rzadkich i cennych gatunków roślin oraz zwierząt podlegających ochronie. Do najciekawszych występujących tu roślin należą: rosiczka okrągłolistna, woskownica europejska, wrzosiec bagienny czy wawrzynek wilczełyko. Z chronionych zwierząt warto wymienić orlika krzykliwego, bielika, żmiję zygzakowatą oraz bobry.
Rezerwat Torfowisko Pobłockie / fot. Anna Krysiak
JAK NIE ZGUBIĆ SIĘ W LESIE? Kiedy już się zgubisz, warto pamiętać, że las jest podzielony na oddziały tzw. liniami oddziałowymi, wyznaczającymi z reguły w ten sposób prostokąty. Każdy z nich ma swój numer. Na skrzyżowaniu sąsiadujących oddziałów znajdują się słupki, na których naniesiono te numery. Numeracja oddziałów rośnie z północnego wschodu na południowy zachód. Aby odnaleźć się w lesie, poszukaj słupka oddziałowego znajdującego się na skrzyżowaniu linii. Następnie odszukaj oddział o danym numerze na niniejszej mapie. W celu uzyskania pomocy podaj numery znajdujące się na słupku pracownikowi Lasów Państwowych, straży pożarnej lub policji. Dzięki temu szybko uzyskasz pomoc.
mapa tur yst yczna
Bielik / fot. fotolia.com / Adam Fichna
ZASADY ZACHOWANIA SIĘ W LESIE
Wczesna wiosna w lesie liściastym z łanami białych zawilców gajowych
Jednym z głównych zadań gospodarczych leśników jest racjonalne pozyskiwanie surowca drzewnego. Ilość drewna, jaką można wyciąć bez szkody dla środowiska leśnego, ustala się na podstawie wyliczonego etatu; obecnie w nadleśnictwie jest to ok. 80 tys. m3 grubizny rocznie. Warto wiedzieć, że zarówno w lasach nadleśnictwa, jak i całego kraju pozyskuje się mniej drewna, niż go w tym samym czasie przyrasta. Dzięki takiej polityce zapasy drewna na pniu w polskich lasach stale rosną od zakończenia II wojny światowej. Zwiększa się także powierzchnia lasów.
W 2005 r. oddano do użytku ścieżkę edukacyjno-przyrodniczą w leśnictwie Karżniczka. Na całej jej długości rozlokowano tablice informacyjne na temat ekologicznej roli lasu, ochrony przyrody, a także znajdujących się w danym miejscu osobliwości. W budynku nadleśnictwa utworzono salkę edukacyjną wyposażoną w pomoce dydaktyczne: tablice, tropy, nasiona, szyszki, pędy, próbki drewna drzew liściastych i iglastych, owady. Zgromadzono także historyczne i współczesne narzędzia wykorzystywane w leśnictwie. Wizyta w salce stanowi doskonałe uzupełnienie programu nauczania przyrody w szkołach. Przy leśniczówce w Wielkiej Wsi w 2007 r. została oddana do użytku zielona klasa. Na świeżym powietrzu, w znajdującej się tu drewnianej zadaszonej wiacie można prowadzić lekcje o tematyce przyrodniczej. Uzupełnienie infrastruktury stanowi zestaw tablic o tematyce przyrodniczej, amfiteatr z mównicą, ścieżka zmysłów i miejsce na ognisko.
fot. Tomasz Dębiec
K
IÓ
O
ZB
Nadleśnictwo Damnica
mapa tur yst yczna
S Z K Ó Ł
LASU
Nadleśnictwo
L AS
5 LAT
po wyrębie odnawiamy każdą powierzchnię, na której wycięto fragment
Damnica
ŁY
Najpóźniej
Nadleśnictwo Damnica prowadzi szeroko zakrojoną edukację przyrodniczoleśną, współpracując z miejscowymi szkołami, lokalną społecznością i organizacjami samorządowymi. Przygotowano także infrastrukturę w postaci ścieżek przyrodniczych i sal edukacyjnych w budynku nadleśnictwa, które pomagają leśnikom w przybliżaniu zagadnień związanych z lasem.
Kontakt: Tomasz Dębiec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl Tekst i zdjęcia: archiwum Nadleśnictwa Damnica Redakcja tekstu: Tomasz Dębiec Korekta: Małgorzata Haze Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek
ZA
Nadleśnictwo Damnica leży w województwie pomorskim. Zajmuje powierzchnię bez mała 16,5 tys. ha. Lesistość terenu administrowanego przez nadleśnictwo wynosi 24,6 proc., a drzewostany są dość mocno rozdrobnione – znajdują się tu 132 kompleksy leśne. Nadleśnictwo jest położone w północno-wschodnim krańcu Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku i stanowi jedną z 30 jednostek, które wchodzą w jej skład. Graniczy ze Słowińskim Parkiem Narodowym oraz nadleśnictwami: Lębork, Ustka, Leśny Dwór i Łupawa. Nadleśnictwo Damnica składa się z 11 leśnictw oraz gospodarstwa szkółkarskiego w Rębowie.
Lasy Nadleśnictwa Damnica są narażone na wiele czynników zagrażających ich stabilności. Najistotniejszym problemem są szkody powstałe w wyniku działania huraganowych wiatrów oraz chrząszcza kornika drukarza. Częste są także szkody powodowane przez zwierzynę płową (sarny, jelenie) w uprawach i młodnikach. Ogranicza się je, grodząc najcenniejsze fragmenty upraw, zabezpieczając sadzonki preparatami chemicznymi oraz stosując zabezpieczenia mechaniczne, takie jak osłonki, pakuły oraz palikowanie. Ważnym aspektem codziennych obowiązków leśników jest także ochrona przeciwpożarowa kompleksów leśnych. Lasy Nadleśnictwa Damnica zaliczane są do II kategorii zagrożenia pożarowego, a system ochrony oparty jest na codziennych dyżurach odbywających się od kwietnia do września. Polegają one na obserwacji obrazu z kamery monitorującej lasy, zamontowanej na wieży przeciwpożarowej.
skala 1:70 000
JR
A
Nadleśnictwo Damnica
EDUKACJA PRZYRODNICZOLEŚNA
ISBN 978-83-64084-13-3
DO
ZAGROŻENIA I OCHRONA LASU
fot. archiwum nadleśnictwa / Paweł Szydłowski
UPR AWA
Nadleśnictwo Damnica
Nie stwarzaj zagrożenia pożarowego. Nie rozpalaj ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi. Rosiczka okrągłolistna / fot. Anna Krysiak
Wrzosiec bagienny / fot. Anna Krysiak
Nie zaśmiecaj terenów leśnych. W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.
Samochód pozostaw Nie spuszczaj psa ze smyczy Jelenie podczas rykowiska na Bagnach Izbickich / fot. Paweł Szydłowski
podczas spacerów w lesie. Psy mogą być niebezpieczne dla mieszkających w lesie zwierząt.
Żurawie / fot. Paweł Szydłowski
Nie hałasuj
Szkółka leśna w Rębowej
w czasie pobytu w lesie. Głośne zachowanie nie tylko płoszy zwierzęta, lecz także może przeszkadzać innym w odpoczynku.
fot. archiwum nadleśnictwa / Grzegorz Czerski
Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin. Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu. Tamy zrobione przez bobry / fot. Anna Krysiak
Nie podchodź do dzikich zwierząt. Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, stanowi zagrożenie, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.
Biwakuj w miejscach do tego przeznaczonych. Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.
Przemiana pokoleń w lesie bukowym Stary dąb zgłoszony przez nadleśnictwo do zarejestrowania jako pomnik przyrody / fot. Grzegorz Czerski
Platforma widokowa w rezerwacie Torfowisko Pobłockie / fot. Anna Krysiak
Storczyk podkolan biały / fot. Anna Krysiak
NA MAPIE: • rezerwaty przyrody • obszary Natura 2000 • pomniki przyrody • ścieżki edukacyjne • miejsca postoju
skala 1:70 000
fot. archiwum nadleśnictwa
fot. archiwum nadleśnictwa
w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym.
B
C
D
E
F
P r z y b r z e ż n e
B a ł t y k u
Biała Góra 29
a ł ka n
Smołdziński Las
a ic n w o b ra
G
r
a ic
B a gi e
B
439
440
437
435
Ł
u
p
452
453
454
436
438
Żoruchowo
448
447
470
429
428
473
474
426
472
476
Zgojewo
501
513
512
C3 519
518
517
516
D5
492
419
536
490
497
533
532
541
538
540
545
658
679
a
Leśnictwo Karżniczka
Zagórzyczki 691
690
689
h C
siedziba leśnictwa
tel. +48 59 811 30 33
miejsce postojowe
faks +48 59 811 30 92
wieża przeciwpożarowa
skala: 1:70 000
pomnik przyrody 6 km ia
lasy w zarządzie PGL LP lasy innej własności Kusowo
stanowisko dokumentacyjne Stanięcino Słowiński Park Narodowy
Głobino granice nadleśnictw 0
p
rezerwat
21
łu
Natura 2000 (specjalne obszary ochrony siedlisk)
z n a Gl a
granice leśnictw Głobino kolej
Kolonia
80
żółty szlak – rowerowy trasa rowerowa Pobłocie – Przebędowo szlak kajakowy szlak niebieski – pieszy szlak żółty – pieszy niebieska trasa łącznikowa
Nadleśnictwo Leśny dwór
635
666
687
Domaradz
698
696
695
699
10
711
710
709
555 567
569
134A
138
139B
Skórowo Stare
140B
139
139A
Czerwieniec
565
566
564
563
562
561
579
Leśnictwo Stara Dąbrowa
577
578
587
586
576
585
5
589
6
Karznica
21 1
D
584
574
583
573
582
4
Laska
Skórowo Nowe Skórowo
Darżewo o
g
o
rz
e
c li
Pogorzelice
z
Pogorzelice Kolonia Potęgowo 560
572
Nowina
Chlewnica
571
Huta
581
Nadleśnictwo Cewice
Darżyno
Żochówko Kolonia Rębowo
Nowa Dąbrowa
575
Łe b a
140A
554
568
712
Stara Dąbrowa
Łu
556
a
zielona trasa łącznikowa
C
77
137
Nieckowo
253A
Chocielewko
136 135
105
550
551 557
558
Malczkówko
B
Leśnictwo Górzyno
P
580
685
708
705
634
570
686
Strzyżyno
Łebień 552 8
703
Stara Dąbrowa Kolonia
czerwony szlak – rowerowy Wieszynko
700
134
Runowo
P o g o r z el
ic z
592
143
5
a
Kobylnica
Leśna 11, 76-231 Damnica
siedziba nadleśnictwa
701
132
k
N
702
133
n
Nadleśnictwo Damnica
636
697
121
ścieżka edukacyjna
688
128
a
Wieszyno
Natura 2000 (obszary specjalnej ochrony ptaków)
667
Żelazkowo
128A
Radosław
Głuszynko
Głuszyno
609
Redkowice
124
129
130
Oz Grapice
601
665
692
704
637
649
678
693
Mianowice
638 642
668
669
670
602 610
639
657
671 680
Sąborze
640
621
643 650
672
682 681
a r st ni c
6
z n a G la
131
550A
611
Czarne Bagno
126
549
612
623 622
651
659
673 683
624
644
652 660
674
613
625
645
Leśnictwo Łebień
549B
105
a
Słupsk
661
675
Paprzyce
Wielogłowy
653
125
Rzechcinko
w a pa
Redzikowo
654
662 676
626
641
646
549C
106
118 117
Grapiczki Grapice
107
120 119
140
603
Ł u p a w
68
684
647
549D
614
630
648
677
Skibin
604
615 627
631 655
596 595
616 628
656
663
11
Zagórzyca
r s
Dąbrówka Kolonia
597 605
9 Damnica
ic a tn
121
253
598 607
629
122
599
608
Niebędzino
108
109
110
111
ic
Karzniczka
a
245A
Wiszno
600
3
99
127
248A
549A
a
236
252
Dąbrówka
b
235
Rzechcino
Jeziorka
e
n
664
4.5 S
Damno
618
Dębniczka
h
246
Łebskie Bagno
118A
245
237
617
C
247
94
Zawada
100
240
244
248
112
123
Stowięcino
242 243
89
96
Karpno 114
Gorzyno 241
90
113
239
250
Nadleśnictwo Lębork
Będzimierz
101
102
103
104
115
Gostkowo
Świtały
98
116
Michałowo
249
Łojewo
91
Olszewko
228
234
Gorzysław
84
Janowiczki
233
Dochówko 251
92 93
Podole Wielkie
Szelewo
238
507A
85
88
95
230
214
487
224
229 231
74A
92A
227
y k
80
Pękalin
186
226
200
81
it
Siemianice
W o j e w ó d z t w o p o m o r s k i e
201
215
488
619
Budy
Grąsino
m
202
203
204
223
64
74
87
225 199
Dochowo
594
Jezierzyce
205
222
65
57
75
184
Leśnictwo Wolinia
221
198
189
Szczypkowice
511
606
Gdańsk Gdańsk
196
66
58
2
S
Gdynia Gdynia
190
194
207
211
82
86
Bobrowniki
620
Biecino Kolonia
191
192
Warblino
210A
83
3 Wolinia
Przebędowo Słupskie
188
193
zy ck i w c S łó tr G u
Wiatrowo
548
Osada Jezierzyce
73
173
212
Mrówczyno
547
147
76
67
59
53
a nk za ic e l r z go P o
Bięcino
544
148
149
Dargoleza
213
Głodowo
Rogawica
Włynkówko
Korzec
542
543
Bukówka
Swochowo
Wielka Wieś
219
489
502
507B
539
530
531
534
535
528
529
150
197
208
4
497B
Leśnictwo Damnica
521
78
68
60
54
sk i Ł e b
537
na in G l
523
524
172
180
220
418
491
511A
522
151
153
187
Leśnictwo Wielka Wieś
216
217
511B
527
525
174
175
Świecichowo
C5
A
498
170
509
Lubuczewo
Borowa Kępa 81
79
69
55
a ł K an
D5
Widzino
493
507
510
141
165
166
210
420
Kukowo
C4
3
499
421
504
515
Torfowisko Pobłockie
61
62
70
71
183
232
508
Wrzeście
142
168
178
180A
506
C3
179
Siodłonie
502A
505
63
Borek 85
73
156 155
157
160
161
162
164
171
497A 503
Leśnictwo Żoruchowo
S
56
146
yn ka rz kó
Wykosowo
167
209
422
494
500
Lipno
485
469
495
481
Karolin
Cecenowo
36
Pobłocie
152
158
182
218 423
6 496
480 482
484
37
Rzuszcze
154
Klęcino
Drzeżewo
479
479A
Budki
51
163
Leśnictwo Lipno
427
45
169
404
475
486
514
430
431
444
445
446
477
459
460
432
433
70
435A
a
449
434
405
Leśnictwo Główczyce
159
Będziechowo 406
31
43
213
176
b
35
Następowo
49A
Główczyce
181
401
e
Poraj
4 21
Karzcino
455
441
466
471
Sopot Sopot
1.5
265
Ł
29
30
49
Nowe Klęcino
313
314
407
7 Murowaniec
465
467
Wiklino
Słupsk Słupsk
0.75
309
ł
i
461
442
408A
483
468
4
0
46
259
177
408
a
a
k
456
462
463
F4
Włynkowo
50
y k
l i nna
457
458
414
443
Lękwica
Kępno
Strzelinko
eblinko
m
415
Glin n a
Bolesławiceul.
Rumsko
311
n
38
Ciemino
Równo
301
302
a
33
39
44
1 52
Choćmirówko
322A
410
412
413
526
5
y
Owcza Góra 31
E3
Strzelino
z
417
464
C2
Nadleśnictwo Damnica
c
Dominek
Nadleśnictwo Ustka
D2
G
322
40
41
42
b
K
Las Górkowski
50
409
Redwanki
F2
324 323
260
295
402 326
47
263
315
Choćmirowo
a
Główczyce
zk a ic
w
1
n
316
34
35A
Zgierz 48
Łe
30A
32
Rzuski Las
Skórzyno
264
312A
18
35E
tr u
k a yn st
Gąbino Kolonia
Pozycja na mapie
rys nazw a 2 Wierzchocino 1 Głów 3 Wolinia czyce 2 Wierzchocino 4 Wielka Wieś 3 Wolinia 5 4 Górzyno Wielka Wieś 6 5 Lipno Górzyno S łu p ia Lipno 7 6 Żoruchowo 7 Żoruchow o 8 Łebień 8 Łebień Niestkowo Bydlino 9 Damnica 9 Damnica 1010 Stara Dąbrowa Stara Dąbrow a Karżniczka 1111 Karżniczka
o
d
296
308
308A
S
258
306
310
Gąbino
Wykaz kancelarii leśnictw Lp. Nazwa Leśnictwa
307
257
i
262
303
320
416
3
297
304
Witkowo
Bukowa
k
Grodzisko 44
289
27
34A
Żelkowo G r a b o w i c a n
28
27A
Bagna Izbickie
35C
35D
Wicko
Nowe Wicko
11A
Górka
19
20
21
22
23
403
Smużki
213
12 11
u
Objazda Kolonia
Charbrowo
28A
298
Jałowce 305
25
35B
Rówienko
291
299
300
26
P
Wytowno
Wytowno-Kolonia
Wierzchocino
Czarny Młyn
269
273
290
312
Bukowa Kolonia
255A
284
285
292
26B
255
274
279
2
300A 317
321
266
283
293
319
Komnino
256
nk a
281
318
72
Żabiniec
275
294
Wysoka
Kolonia Osieki
nn
276
Będomińska Góra 288 287 86
26A
24
270
c
286
Czysta
Machowinko
271
277
254B
Wrześcienko
St r u g a
I z b i c k i
15
16
267
282
Siecie
a
C ł
14
w
Gardna Wielka
Poddąbie
ch ow
272
278
Górka 41
Stojcino
Osieki Słupskie
Bobrowa Góra 15
10
łó
Retowo
Objazda
a
s k a ow ob hr
s
Leśnictwo Wierzchocino
Rowokół 115
Gardna Mała
31
n
13
8
26C
254
268
Żelazo
Bałamątek
2
5
9
G
Dębina
a
17
Jezioro Gardno
ca ni en i g Ba
3
4
6
Lisia Góra
254A
Sądowo K
Izbica
Smołdzino
k o b s Ł e
ba Ł e
a ar S t
ka
n o rd G a
1
7
P ust y
ł n a k a
-
Człuchy
a
k
4 21
Ł u pa w a
5
ał an
n
n
wa pa Łu
-
wa pa Łu
o
k
s
b Łe
y s t P u
1
a
k
Rowy
r ze
Zachacie
Krakulice
Łokciowe Kluki
O
Gać
Ł e b a
Morze Bałtyckie
2
Charbrowski Bór
214
1
w o d y
28
Ł
–
S ł o w i ń s k i e
i ck ie
2 0 0 0
P o b r z e ż e
Jezioro Łebsko
Przybynin
s k o Ł eb
-
d n o G a r
–
ow rn Ża
N a t u r a
Jezioro Dołgie Duże
2 0 0 0
ał an
N a t u r a Błotna Góra 29
Steknica
K
Czołpino
Ł e b a
A
593
Żychlin
Żochowo Poganice Grąbkowo
Nadleśnictwo Łupawa
Darżynko
Grodzisko Runowo
Unieszyno
Warcimino Grabkowo Kolonia Pierwsza
Grabkowo Kolonia Druga
Unieszyno Kolonia
E
© OpenStreetMap (i) autorzy (CC-BY-SA 2.0)
F
Dane o lasach pozyskane w 2015 roku ze strony www.bdl.lasy.gov.pl