Nadleśnictwo
GŁĘBOKI BRÓD GŁĘBOKI BRÓD FOREST DISTRICT
Lasy Państwowe
2
Nadleśnictwo Głęboki Bród GŁĘBOKI BRÓD FOREST DISTRICT
Nadleśnictwo Głęboki Bród położone w północno-wschodniej Polsce gospodaruje na obszarze, który jest szczególnie cenny i ciekawy pod względem przyrodniczym. Opiekujemy się lasami będącymi częścią Puszczy Augustowskiej – jednego z największych kompleksów leśnych w Polsce. Na tym terenie wielofunkcyjność lasów widoczna jest w sposób wyjątkowo wyraźny. Dbając o las, umożliwiamy zarówno życie cennych i wrażliwych gatunków zwierząt, rekreację oraz turystykę, jak i pozyskanie drewna będącego do dziś niezastąpionym surowcem. Serdecznie zapraszamy! Pracownicy Nadleśnictwa Głęboki Bród
Głęboki Bród Forest District, situated in the north-east of Poland, manages over the area of exceptional value and interest considering its natural habitats. We take care of the forests that are part of the Augustów Primeval Forest—one of the biggest forest complexes in Poland. The multifunctionality of the forest can be especially noticed here. Taking care of the forest ecosystems, we enable precious and sensitive animal species to grow up, tourism and recreation to develop, as well as trees to be logged— in order to get timber, the resource that is still non-substitutable. You are most welcome! Employees of Głęboki Bród Forest District
3
4
Krajobraz Nadleśnictwa Głęboki Bród THE LANDSCAPE OF GŁĘBOKI BRÓD FOREST DISTRICT
Południowa i środkowa część terenu Nadleśnictwa Głęboki Bród leży na obszarze Równiny Augustowskiej, jedynie miejscami urozmaiconej niewielkimi zagłębieniami lub dolinami rzek, m.in. Czarnej Hańczy. Pofałdowania terenu występują natomiast w północnej części nadleśnictwa. Słabo rozwiniętą sieć rzek rekompensują dość licznie występujące jeziora. Obszar ten charakteryzuje się najchłodniejszym (poza górami) klimatem w Polsce, a także najkrótszym okresem wegetacyjnym. Administracyjnie nadleśnictwo jest położone w województwie podlaskim, a powierzchnia zarządzanych przez nie gruntów wynosi ok. 9572 ha.
The southern and the central part of Głęboki Bród Forest District is located on Augustów Plain, and it is diversified only partially with shallow depressions or river valleys, including Czarna Hańcza River. However, there are some corrugations in the north of the district. The network of rivers is quite limited, nonetheless there are numerous lakes situated all over the area. The region is characterized by the coldest (except for mountain areas) climate in Poland, as well as the shortest period of vegetation. Głęboki Bród Forest District is administratively situated in Podlaskie Voivodeship and covers the area of approximately 9572 ha.
5
6
Nasze lasy
OUR FORESTS
94,5%
2,8% ŚWIERK
BRZOZA
OLSZA
1%
0,3% DĄB
INNE LIŚCIASTE
SCOTS PINE
NORWAY SPRUCE
COMMON BIRCH
ALDER
OAK
OTHER DECIDUOUS TREES
SOSNA
1,2%
Lasy Nadleśnictwa Głęboki Bród stanowią część rozległej Puszczy Augustowskiej, która położona jest na terenie trzech państw – Polski, Litwy i Białorusi. Sosna zwyczajna jest podstawowym gatunkiem tworzącym tutejsze drzewostany, zajmuje prawie 95 proc. powierzchni leśnej. Jej niewielkie wymagania sprawiają, że dobrze rośnie na mało żyznych, piaszczystych glebach. Często sosnom towarzyszą świerki, zajmując miejsce pod ich koronami. Ponadto spotkamy tu brzozy, dęby i olsze, które upodobały sobie brzegi rzek i jezior. Średni wiek tutejszych drzewostanów wynosi 66 lat, a przeciętna zasobność, czyli ilość drewna zgromadzona w pniach rosnących drzew, jest znacznie większa od średniej krajowej i wynosi ponad 332 m sześc./ha.
0,2%
The forests of Głęboki Bród Forest District are a part of the Augustów Primeval Forest which is situated within the borders of three countries: Poland, Lithuania and Belarus. Scots pine is a basic forest species forming local stands as it comprises almost 95% of the forest area. Because of its limited habitat requirements it grows well on low fertile and sandy soils. Norway spruce often grows under the canopy of Scots pine. Moreover, we can notice here common birch, oak and alder, the trees that like to flourish next to rivers and lakes’ banks. The medium age of a stand in the district is 66 years, whereas the average abundance (the amount of wood inside a trunk of a growing tree) is much higher than the national average and is over 332 cubic metres per hectare.
7
8
Funkcje lasów
THE FUNCTIONS OF THE FOREST
Las chroni glebę, wodę, zwierzęta, rośliny i ludzi. Zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi, gdyż gleba leśna i ściółka magazynują bardzo duże ilości wody. Las chroni także przed wiatrem i hałasem.
Las dostarcza surowców – nie tylko drewna, lecz także owoców, grzybów i ziół, które każdy może bezpłatnie zbierać na własny użytek.
Forest protects soil, water, animals and people. It reduces the risk of flooding as the forest soil and litter store large amounts of water. Additionally, forest protects from wind and noise.
Forest provides natural resources: not only timber but also fruit, fungi and herbs that can be collected for personal use for free.
Las daje pracę zarówno leśnikom, jak i pracownikom zakładów usług leśnych wykonujących prace z zakresu hodowli i ochrony. Dostarcza surowca gwarantującego zatrudnienie pracującym w przemyśle drzewnym.
Las jest miejscem rekreacji. Leśne ścieżki i szlaki turystyczne to doskonałe miejsce na relaksujący spacer i do uprawiania sportów – biegania czy jazdy na rowerze. Dzięki wszechobecnej zieleni łatwo się odprężamy.
Forest provides jobs to foresters, as well as to those who work in forest breeding and conservation (employees of forestry services companies). It also provides the resources that guarantee employment in timber industry.
Forest is a place for recreation. Forest educational paths and tourist trials are perfect places for relaxing walks and doing sports— cycling and running. This is where we can relax easily, being surrounded by greenness.
10
Jak odnawia się las?
HOW DOES FOREST REGENERATE?
Zadaniem leśników jest dopilnowanie, aby las trwale występował na danym obszarze. Najpóźniej pięć lat po wycięciu dojrzałego drzewostanu leśnicy odnawiają daną powierzchnię. Młode drzewka są sadzone przez pracowników zakładów usług leśnych lub powierzchnia odnawiana jest naturalnie poprzez obsiew nasion z sąsiednich drzew. The main aim of the foresters is to sustain the forest over the area concerned. No longer than five years after the mature stand has been cut down, the foresters regenerate the area. Young trees are planted by workers of forestry services companies or the area is regenerated naturally by natural seeding from nearby trees.
DOJRZAŁY LAS Drzewostan dojrzały będzie użytkowany po osiągnięciu około stu dwudziestu lat. W ciągu kolejnych pięciu lat zostanie odnowiony. MATURE FOREST A mature stand will be harvested after reaching the age of approximately 120 years. In the following five years it will be regenerated.
UPRAWA W Nadleśnictwie Głęboki Bród na uprawach leśnych sadzi się najczęściej sosnę w zmieszaniu ze świerkiem, brzozą i gatunkami biocenotycznymi. FOREST CULTIVATION The most often cultivated species in Głeboki Bród Forest District is Scots pine mixed with Norway spruce, common birch and biocenotic species.
MŁODNIK Młodnik to faza rozwojowa drzewostanu, w której drzewa konkurują ze sobą o światło i wodę. Na tym etapie leśnicy zaczynają prace pielęgnacyjne, usuwając egzemplarze źle ukształtowane. SAPLING STAND A sapling stand is a phase of growth of the stand when the trees compete with each other for light and water. At this stage the foresters begin to influence the stand by pruning badly formed trees.
GRUPA DRZEW NA ZRĘBIE Część drzew na zrębie pozostawia się do naturalnej śmierci i rozkładu. Martwe drewno to ważny element ekosystemów leśnych, także lasów gospodarczych. A GROUP OF TREES ON A CLEARCUT Some trees are left for their natural death and decomposition. Dead wood is a vital component of the forest ecosystems, including managed forests.
11
Drewno – surowiec doskonały TIMBER—A PERFECT RESOURCE
O FU P A E
BAWKI Z AT O Y S Y T S T
P P
R I E P ER P A
L
MEBLE Z AS FURNITURE TR R Ę RIO E
Ł
DOWNICT WO B U CH ITECTURE W R A IN N T
A
INSTR U INS M T R UM E EN N
12
Drewno to naturalny surowiec, który pomimo wprowadzenia na rynek wielu innych, nowoczesnych materiałów użytkowych, wciąż wiedzie wśród nich prym. Szacuje się, że ma ok. 30 tysięcy zastosowań, m.in. w budownictwie, meblarstwie, przemyśle papierniczym, produkcji instrumentów muzycznych czy zabawek. Używane jest także jako materiał opałowy. To surowiec doskonały: ekologiczny, wszechstronny, trwały i co najważniejsze, odnawialny w stosunkowo krótkim czasie. Powstaje tylko i wyłącznie dzięki siłom natury – energii słońca, wodzie, powietrzu i składnikom pokarmowym zawartym w glebie. Przedmioty z niego zrobione, nawet gdy przestają nam służyć, pozostają bezpieczne dla środowiska. Należy podkreślić, że w polskich lasach wycina się jedynie ok. 55 proc. drewna, jakie co roku przyrasta, w wyniku czego jego ilość ciągle rośnie.
Timber is a natural resource which, despite the fact that a number of other modern functional materials have been introduced to the market, is still in the lead. It is estimated that it has over 30 thousand applications, e.g. in construction, furniture and paper industries, manufacture of musical instruments or toys. It is also used as heating fuel. Timber is a perfect resource: ecological, versatile, sustainable, and, what is the most important, renewable—in a relatively short time. It grows solely and exclusively thanks to the power of nature—solar energy, water, air and minerals that are present in soil. Objects that are made of timber are safe for the environment even after they aren’t used anymore. It should be underlined that in Polish forests only approximately 55% of annual wood increment is logged. This means that the amount of timber is continuously increasing. 13
14
Ochrona lasu
FOREST PROTECTION
W ramach działań z zakresu ochrony lasu uwaga leśników skupia się m.in. na zapobieganiu szkodom powodowanym przez zwierzynę, głównie jelenie oraz łosie, które w uprawach i młodnikach zgryzają pędy lub zdzierają korę z drzewek. W tym celu grodzi się uprawy leśne, pozostawiając jednak nieogrodzone fragmenty, tzw. przejścia dla zwierzyny. Drzewka rosnące w tych miejscach zabezpiecza się w inny sposób. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla lasu jest ogień. Do wykrywania jego zarzewi wykorzystywana jest dostrzegalnia przeciwpożarowa z kamerą, z której obraz jest przesyłany do punktu alarmowo-dyspozycyjnego. Teren nadleśnictwa przecina również pas przeciwpożarowy, gdzie zostały posadzone brzozy, dzielące rozległy kompleks leśny porośnięty sosnami, bardziej narażonymi na pożary.
One of the most important forest protection activities is to reduce the damage caused by game, mainly red deer and elk, that eat shoots and strip the bark in forest cultivation areas and sapling stands. In order to prevent the damage, the forest cultivation areas are fenced off, yet parts of the area are left unfenced (to assure migration of animals). The trees that grow here are protected in other ways. Another serious threat for forest, is fire. To detect the sources of the fire we use an observation dome for fire prevention equipped with a camera that sends the image to an emergency dispatch point. There are also areas where common birch has been planted, to divide a vast complex overgrown by pine trees that are more vulnerable to fires.
16
Pomniki przyrody NATURE MONUMENTS
Do jednych z ważniejszych form ochrony przyrody należą pomniki przyrody. Na terenie Nadleśnictwa Głęboki Bród jest ich dziewięć. W większości są to pojedyncze drzewa takich gatunków, jak jesion wyniosły, modrzew, lipa drobnolistna i sosna pospolita. Tą formą ochrony przyrody objęto również grupę kilkunastu modrzewi, krzew jałowca oraz głaz narzutowy. O ich wyborze zadecydował sędziwy wiek, niezwykły kształt lub wielkość. Niektóre z wymienionych pomników przyrody stanowią cel wycieczek szkolnych, podczas których prowadzone są zajęcia z edukacji przyrodniczoleśnej.
One of the most important forms of nature conservation are nature monuments. There are nine nature monuments situated in Głęboki Bród Forest District. Most of them are single trees of the following species: ash, larch, small-leave linden and Scots pine. This form of nature conservation has also been used in the case of the group of several larches, a juniper and a glacial boulder. Some of the above mentioned nature monuments are used as the main aim of school trips during which students can participate in forest education activities.
17
18
Ochrona głuszca
THE PROTECTION OF CAPRERCAILLIE
Głuszec jest ptakiem, którego leśnicy chronią od dawna. Ten piękny, potężny kurak występuje w Polsce coraz rzadziej, głównie z powodu zmian zachodzących w siedliskach. Poza nielicznymi miejscami w górach i kilkoma największymi kompleksami leśnymi na niżu, nie spotkamy go nigdzie indziej na terenie Polski. Do optymalnego rozwoju wymaga starodrzewu oraz dużego udziału borówek w runie. Od kilku lat Nadleśnictwo Głęboki Bród pozyskuje środki finansowe z zewnętrznych źródeł, aby realizować projekty ochrony głuszca. W ramach ochrony gatunku na terenie Nadleśnictwa Głęboki Bród prowadzona jest hodowla tych ptaków, po to by następnie wsiedlić je do naturalnego środowiska.
The caprercaillie has been protected by foresters for a long time. This beautiful, enormous grouse can be seen in Poland less and less often, mainly because of the changes in its habitats. Except for few places in mountain areas and several biggest forest complexes in the lowland, the specimen cannot be found anywhere else. The species needs old growth forest stands and a significant share of bilberries in an undergrowth. For many years Głęboki Bród Forest District has been acquiring funds to carry out projects for caprercaillie. Within the framework of the species protection the programme of caprercaillie breeding was announced, in order to reintroduce the birds to their natural habitat.
19
20
Gospodarka łowiecka HUNTING
Gospodarka łowiecka stanowi nieodzowny element zarządzania lasami, a na terenach o dużej lesistości – jak te znajdujące się w granicach Nadleśnictwa Głęboki Bród – nabiera szczególnego znaczenia. Jej zadaniem jest utrzymywanie odpowiedniej liczebności i struktury zwierząt łownych, do których należą m.in. dziki, jelenie, sarny czy lisy. Regulacja liczebności zwierzyny podczas polowań ma na celu minimalizowanie szkód w uprawach rolnych i leśnych. Na terenach leśnych może dochodzić do wypadków z udziałem zwierząt, szczególnie łosi. Jadąc drogą przebiegającą przez kompleksy leśne, należy zachować szczególną ostrożność i obserwować pobocze, tak aby w przypadku pojawienia się zwierząt na jezdni móc wyhamować. W razie kolizji trzeba poinformować o zdarzeniu policję.
Hunting constitutes an indispensable component of forest management and in the area of a high forest cover—like here in Głęboki Bród Forest District—comes into prominence. Its main goal is to maintain an appropriate number and structure of game, i.a. wild boars, red deer, roe deer or foxes. A regulation of the number of specimen of game through hunting aims at minimalizing damages in farming and forestry. Forest areas are also prone to accidents with animals, especially elks. While driving along the roads crossing forest complexes a full precaution shall be taken to slow down if an animal is seen on the roadside. In case of a collision, the police should be informed.
21
22
Uczymy o lesie
WE TEACH ABOUT THE FOREST
Edukacja przyrodniczoleśna od ponad dwóch dekad jest jednym z ważniejszych zadań realizowanych przez leśników. Zajęcia edukacyjne są prowadzone zarówno w lesie, jak i w Zielonej Klasie – ośrodku edukacji leśnej stworzonym w miejscu dawnej leśniczówki. Na terenie nadleśnictwa zostały również wyznaczone dwie ścieżki edukacyjne: – „Tropem Wilka” – ciągnąca się wśród atrakcyjnych puszczańskich pejzaży, ze śródleśnymi jeziorkami i rzeką Czarna Hańcza. – „Zielona Klasa” – znajdująca się w pobliżu szkółki leśnej, na której można zdobyć wiedzę na temat hodowli i pielęgnacji lasu od nasiona do dojrzałego drzewa.
Forest education has been one of the most important goals of foresters’ work for over two decades. The educational activities are organized both in the forest, as wells as in The Green Class—a forest education centre situated in an old forestry house. There are also two educational paths: —‘Following the wolf’—which goes along attractive primeval forest landscapes, with mid-forest lakes and Czarna Hańcza River —‘The Green Class’—situated near the forest nursery where you can get to know about forest cultivation and stand growth from seed to mature tree.
23
24
Turystyka TOURISM
Lasy nadleśnictwa ze względu na swoje położenie na obszarze Puszczy Augustowskiej i Pojezierza Suwalskiego są magnesem dla turystów. Obecność malowniczej Czarnej Hańczy i bogactwo jezior umożliwiają uprawianie wielu form turystyki. Lasy są poprzecinane szlakami pieszymi, konnymi, przebiega tu również Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo, będący najdłuższym szlakiem rowerowym w Polsce. Na szczególną uwagę zasługują jednak spływy kajakowe Czarną Hańczą, niezwykle atrakcyjne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym.
Because of the location of the forest within the area of the Augustów Primeval Forest and Suwalskie Lake District, the woods are a magnet for tourists. The presence of the picturesque Czarna Hańcza River and the wealth of lakes enable various forms of tourism. The forests are traversed with horse and walking trials. The Green Velo East of Poland Cycling Trail, which is the longest consistently marked cycle trail in Poland, also leads through the forests of the district. Moreover, canoeing along Czarna Hańcza River deserves particular attention, as it is exceptionally attractive in terms of nature and landscape.
25
26
Jak nie zgubić się w lesie? Las jest podzielony na oddziały tzw. liniami oddziałowymi, wyznaczającymi z reguły w ten sposób prostokąty. Każdy z nich ma swój numer. Na skrzyżowaniu sąsiadujących oddziałów znajdują się słupki, na których naniesiono ich numery. Numeracja oddziałów rośnie z północnego wschodu na południowy zachód. Aby odnaleźć się w lesie, poszukaj słupka oddziałowego znajdującego się na skrzyżowaniu linii. Następnie odszukaj oddział o danym numerze na niniejszej mapie. W celu uzyskania pomocy podaj numery znajdujące się na słupku pracownikowi Lasów Państwowych, straży pożarnej lub policji. Dzięki temu szybko uzyskasz pomoc.
How not to get lost in the forest? Forest is divided into sections with so-called section lines, marking out rectangular areas. Each of them is given its own number. At the crossing of the nearby sections you can find a section post with a number written on. The numeration follows from north-east to south-west. In order to find yourself in the forest, look for the section post situated at the crossing of the lines. Next, find the section with the same number on the map. If you are looking for help, give the number to State Forests worker, firefighter or police officer. You will find help.
73 Oddział Section 73
Siedziba Nadleśnictwa Głęboki Bród Głęboki Bród Forest District office Kancelaria leśnictwa Forestry office Obiekt edukacji leśnej Forest education object Granica Nadleśnictwa Głęboki Bród Głęboki Bród Forest District border Zbiornik wodny / jezioro Water reservoir / lake 52
Oddział leśny Forest sections
Oddział Section 74
97
74 98
Oddział Section 97
Oddział Section 98
Nadleśnictwo Głęboki Bród Głęboki Bród 4, 16-506 Giby tel. 87 51 65 203, faks 87 51 65 231 glebokibrod@bialystok.lasy.gov.pl www.gleboki-brod.bialystok.lasy.gov.pl Posterunek Straży Leśnej Forest Ranger Post: tel. 607 622 603, 609 450 494
Kontakt: Tomasz Dębiec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
Tekst: Małgorzata Szywacz, Tomasz Dębiec Tłumaczenie: Magdalena Wielogórska Korekta: Małgorzata Haze Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek
Zdjęcia: Tomasz Dębiec; archiwum Nadleśnictwa Głęboki Bród (Wojciech Misiukiewicz s. 18; Paweł Płoński s. 18, 19; Joanna Hołubowicz s. 22, 23); Fotolia (Rockafox s. 21; Florent s. 21)