Nadleśnictwo Konstantynowo

Nadleśnictwo Konstantynowo

Warunki przyrodnicze nadleśnictwa

N

adleśnictwo Konstantynowo jest położone na południe od Poznania, na Pojezierzu Wielkopolskim. Gospodaruje na ponad 12 200 ha gruntów, a jego zasięg terytorialny to 107 tys. ha. Najbardziej charakterystycznym elementem w tutejszym krajobrazie są rozległe pola uprawne. W przeważającej części nadleśnictwo ma charakter równinny, można tu jednak również zauważyć pas wzgórz morenowych.

Pejzaż tej części Wielkopolski urozmaica pełna rozlewisk dolina Warty, wyznaczająca wschodnią granicę nadleśnictwa, liczne jeziora rynnowe, m.in.: Strykowskie, Niepruszewskie, Lusowskie i Dębno, a także przydrożne aleje starych drzew.

2

Skład gatunkowy naszych lasów:

67% Sosna

11% Dąb

6%

Brzoza

6%

Olsza

3%

Jesion

7%

Pozostałe

Warunki glebowe nadleśnictwa są zróżnicowane. Uboższe gleby bielicowe i rdzawe zajmują niecałe 60 proc. powierzchni, a żyźniejsze: brunatne i czarne ziemie – 32 proc. Determinują one skład gatunkowy spotykanych tu lasów. Na glebach uboższych, na siedliskach borowych, wzrastają głównie sosny, brzozy i dęby. Na siedliskach żyźniejszych – lasowych: dęby, jesiony i olsze. Dwa ostatnie gatunki tworzą szczególnie malownicze, nadrzeczne lasy łęgowe.

3

Funkcje lasów

Las jest miejscem rekreacji.

Leśne ścieżki i szlaki turystyczne to doskonałe miejsce na relaksujący spacer i do uprawiania sportów – biegania czy jazdy na rowerze. Dzięki wszechobecnej zieleni łatwo się odprężamy.

Las daje pracę zarówno leśnikom, jak i pracownikom zakładów usług leśnych wykonujących w drzewostanach prace z zakresu hodowli i ochrony. Dostarcza surowca gwarantującego zatrudnienie pracującym w przemyśle drzewnym.

Las chroni glebę, wodę, zwierzęta, rośliny i ludzi. Zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi, gdyż gleba leśna i ściółka magazynują bardzo duże ilości wody. Las chroni także przed wiatrem i hałasem.

Las dostarcza surowców – nie tylko drewna, lecz także owoców, grzybów i ziół, które każdy może bezpłatnie zbierać na własny użytek.

Las urozmaica krajobraz.

Tereny leśne są bardziej różnorodne i miłe dla oka, zmieniają się wraz z porami roku.

4

5

Przemiana pokoleń w lasach Drzewostan sąsiadujący ze zrębem będzie odnawiany w podobny sposób w momencie uzyskania dojrzałości, tj. w wieku około stu lat.

6

Najpóźniej pięć lat po wycięciu dojrzałego drzewostanu leśnicy muszą doprowadzić do ponownego pojawienia się lasu na danej powierzchni. Młode drzewka są sadzone lub wyrastają z nasion pochodzących z sąsiednich drzew.

Sosny pozostawione na zrębie (tzw. nasienniki) będą stanowić źródło nasion, które dadzą początek nowemu pokoleniu lasu.

Świerki, wymagające dużej wilgotności gleby i powietrza, najlepiej czują się na północy kontynentu oraz w wyższych położeniach górskich; w tutejszych lasach drzewa te często tworzą jedynie dolne piętro drzewostanu pod przewyższającymi je sosnami.

7

Pozyskanie i zastosowanie drewna

D

rewno to odnawialny surowiec o wszechstronnym zastosowaniu. Jego pozyskanie nie przekracza 80 proc. rocznego przyrostu. Każda powierzchnia, z której wycina się drzewa, jest odnawiana – sadzi się na niej sadzonki wyhodowane w szkółce leśnej lub wykorzystuje naturalny obsiew dojrzałych drzew. Dzięki temu kolejnym pokoleniom nie zabraknie lasów i doskonałego surowca. Pozyskane drewno jest ewidencjonowane i mierzone przez leśniczego lub podleśniczego, a dane na jego temat przesyłane do biura nadleśnictwa, które koordynuje sprzedaż surowca.

8

Numery nadawane każdej sztuce i stosowi drewna zawierają informację na temat miejsca jego pozyskania.

Pozyskane w lesie drewno służy wielu celom. Powstają z niego konstrukcje domów, podłogi, meble, stolarka okienna i galanteria kuchenna. Bez niego nie mielibyśmy też: papieru, tektury, instrumentów smyczkowych oraz części sprzętu sportowego, zabawek i lekarstw.

9

Ochrona lasu

O

chrona lasu to jedna z ważniejszych dziedzin leśnictwa. Najmłodsze pokolenie drzew jest narażone na zgryzanie wierzchołkowych pędów i obdzieranie kory (spałowanie) przez zwierzynę płową – głównie sarny i jelenie. Uprawy cennych gatunków grodzi się siatką uniemożliwiającą wtargnięcie im do „leśnej stołówki”. Lasom zagrażają też owady, żerujące zarówno na liściach, igłach, korzeniach, jak i pod korą drzew. Stały monitoring ich populacji pozwala przedsięwziąć środki zaradcze, takie jak usuwanie drzew zasiedlonych czy – w skrajnych przypadkach – opryski chemiczne całych drzewostanów.

10

Dęby zabezpieczone przed zgryzaniem przez bobry.

W każdym wieku las trzeba chronić przed pożarem. Służą temu dostrzegalnie pożarowe, system łączności, zbiorniki przeciwpożarowe oraz drogi zapewniające przejazd ciężkim wozom straży pożarnej.

11

Ochrona przyrody

N

a terenie nadleśnictwa wyznaczono trzy rezerwaty przyrody. Największy z nich – Krajkowo, obejmuje 165 ha nadwarciańskich łęgów, starorzeczy, łąk i bagien. To raj dla 115 gatunków stwierdzonych tu ptaków, m.in. żurawi, czapli, błotniaków, a także pięknego owada: kozioroga dębosza. Rezerwat Goździk Siny w Grzybnie chroni z kolei stanowisko krytycznie zagrożonego goździka sinego.

Rezerwat Urbanowo obejmuje łęgi jesionowo-olszowe oraz wiązowo-jesionowe. Na jego terenie można spotkać leśnego storczyka – kruszczyka szerokolistnego.

12

Nadleśnictwo każdego roku we współpracy z kołami łowieckimi wsiedla kuropatwy, zasilające ich populację w terenie.

Goździk siny

Bielik

Bocian czarny

Bieliki, kanie rude oraz bociany czarne to gatunki rzadkich ptaków, dla ochrony których wyznaczono w naszym nadleśnictwie aż 12 stref ochrony. W miejscach tych, w promieniu 200 m, a w okresie lęgowym – 500 m, nie wykonuje się prac gospodarczych ani żadnych innych działań.

13

Ścieżka dydaktyczna „Borówkowy Szlak”

6

7

}

} 8

}

}

14

5

4

1

3

}

}

1. Wejście na „Borówkowy Szlak” 2. Na granicy pola i lasu Pole uprawne to środowisko silnie przekształcone przez człowieka, jednak i w takich miejscach poza roślinami uprawnymi możemy spotkać wiele innych roślin, jak maki, chabry, nad którymi unoszą się motyle, trzmiele i pszczoły. To nad polami najłatwiej wyśledzić sylwetkę drapieżnego ptaka lub wyłaniającą się pośród zbóż głowę sarny.

3. Warstwy lasu Widoczną cechą lasu jest jego budowa, składa się on bowiem z kilku warstw. Najniższą z nich jest ściółka. Jest to warstwa opadłych liści, gałęzi, kawałków kory i nasion, a także szczątków zwierząt. Drugą warstwą jest runo leśne. Wśród roślin tej warstwy można wymienić m.in. kwitnące wiosną zawilce i przylaszczki, a także krzewinki: wrzosy, borówki czy poziomki. Kolejną warstwą jest podszyt złożony z krzewów i młodych drzew, których wysokość nie przekracza 6 metrów. Najwyższą warstwę tworzą korony różnych gatunków drzew liściastych i iglastych.

4. Martwe drewno Murszejące drewno jest środowiskiem życia wielu gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Drzewa obumierają z różnych powodów: ze starości, na skutek choroby lub niszczycielskiej działalności wiatrów. Leśnicy pozostawiają martwe drzewa, żeby wspierać zróżnicowanie organizmów zamieszkujących las. Okazuje się bowiem, że na martwym drzewie żyje zdecydowanie więcej gatunków niż na żywym.

5. Dokarmianie zwierząt Leśnicy i myśliwi podczas najtrudniejszego zimowego okresu dokarmiają zwierzęta w lesie. Karma podawana jest w paśnikach, co zabezpiecza ją przed czynnikami atmosferycznymi. Wykładane są m.in. siano, słoma, żołędzie, kasztany czy buraki. Bardzo dużą rolę w odżywianiu się zwierzyny odgrywają składniki mineralne, zwłaszcza sól.

Wykłada się ją w tzw. lizawkach, czyli słupach zakończonych skrzyneczką lub wydrążonym otworem, w którym umieszcza się bryłkę soli.

Sól rozpuszcza się pod wpływem wilgoci i spływa po słupku. Zwierzęta chętnie ją zlizują.

6. Dary lasu Las dostarcza nam drewna. Mimo że na pierwszy rzut oka wycinanie drzew kojarzy się z niszczeniem środowiska, okazuje się, że drewno jest najbardziej ekologicznym i odnawialnym surowcem, którego człowiek potrzebuje do codziennego funkcjonowania. Las, poza drewnem, dostarcza nam wielu innych surowców, m.in.: ziół leśnych, owoców runa leśnego, zwłaszcza borówek czarnych (jagód), jeżyn, malin, poziomek, grzybów, żywicy naturalnej, dziczyzny.

7. Woda w lesie Retencja wodna to zdolność do gromadzenia wody w małych zbior-

1

2

nikach naturalnych i sztucznych. Cele małej retencji wodnej w lasach to przede wszystkim: poprawa uwilgotnienia siedlisk leśnych, spowolnienie odpływu wód z lasu, udostępnienie wody dla zwierząt leśnych oraz zwiększanie różnorodności środowiska leśnego.

8. Dzikie wysypiska śmieci Podczas spaceru czy jazdy samochodem nietrudno zobaczyć w lesie i wzdłuż dróg rozrzucone śmieci. Taki obraz towarzyszy nam mimo ogromnego wysiłku leśników, którzy na bieżąco patrolują lasy i wywożą z nich sterty odpadów. Do lasu wyrzuca się niemal wszystko, począwszy od zwykłych śmieci z gospodarstw domowych, przez zużyty sprzęt AGD, a kończąc na odpadach niebezpiecznych – nawozach czy zużytych

Rokrocznie w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez nadleśnictwo bierze udział ok. 5 tys. osób.

}

}

11

10

12

}

}

9

}

}

}

}

}

}

}

}

}

}

VWDFMH WHPDW\F]QH }

}

]QDN NLHUXQNRZ\ WUDVD SRF]Ä…WNRZD WUDVD SRZURWQD JUDQLFH RGG]LDĂĄyZ OHÄžQ\FK

akumulatorach. Dzikie wysypiska szpecą krajobraz leśny, odstraszając turystów.

9. Mieszkańcy łąk Šąka to po lesie najbogatszy ekosystem. To zbiorowisko roślinne tworzone przez byliny ze znacznym udziałem traw. Na łąkach moşna zaobserwować mnóstwo zwierząt, zaczynając od owadów (np. biedronkę, pszczołę, trzmiela), gryzoni, gadów, przez ptaki, m.in. şurawia, bociana, szybującego bielika oraz czaplę siwą, po ssaki, takie jak sarny, lisy czy dziki.

10. Pomniki przyrody Pomnik przyrody to prawnie chroniony twór przyrody, szczególnie cenny ze względów naukowych, zabytkowych, kulturowych i innych. Pomnikami mogą być nie tylko drzewa okazałych rozmiarów, lecz takşe skały,

źródliska rzek, wodospady, jary, jaskinie czy zbiorowiska roślin chronionych.

11. Szkółka leśna Szkółka leśna to wydzielona powierzchnia, na której produkuje się materiał sadzeniowy (siewki, sadzonki) drzew i krzewów leśnych. W szkółce wytwarza się sadzonki drzew liściastych, np. dębu, buka, brzozy, grabu, lipy, klonu oraz drzew iglastych, m.in. sosny, świerka i şywotników.

Odwiedzając szkółkę leśną warto zwrócić uwagę na załoşone w jej sąsiedztwie pasy zaporowe. Są to łowieckie poletka şerowe i zgryzowe zlokalizowane w lesie, na drodze do pól lub upraw leśnych. Mają one na celu zatrzymanie zwierzyny i uniknięcie wyrządzanych przez nią szkód. Najczęściej są obsiane lub obsadzone roślinami stanowiącymi pokarm dla zwierzyny leśnej. Na pasach zaporowych wyrzucane są równieş buraki cukrowe, kolby kukurydzy czy şołędzie.

12. Koniec ścieşki Szkółka leśna w Grzybnie.

15

Konstantynowo 1, 62-053 Konstantynowo tel. 61 813 77 91, 61 813 79 07, faks 61 813 22 38 e-mail: konstantynowo@poznan.lasy.gov.pl www.konstantynowo.poznan.lasy.gov.pl

Nadleśnictwo Konstantynowo 1. Leśnictwo Będlewo 2. Leśnictwo Brodniczka 3. Leśnictwo Grzybno 4. Leśnictwo Czempiń 5. Leśnictwo Krajkowo 6. Leśnictwo Więckowice 7. Leśnictwo Wielka Wieś 8. Leśnictwo Woźniki

%DUDQRZR /XVRZR /XVyZNR 3U]HĨPLHURZR

7DUQRZR 3RGJyUQH

'Ä…EURZD

=DNU]HZR 6NyU]HZR

1LHSUXV]HZR

%XN

'Ä…EURZD

=DNU]HZR 6NyU]HZR

1LHSUXV]HZR 6

A2

'Ä…EUyZND

3R]QDÄ” 3DOÄŠG]LH

'RSLHZR 'Ä…EUyZND 3OHZLVND 'RSLHZR 3DOÄŠG]LH

%XN :RMQRZLFH

6

%DUDQRZR /XVRZR /XVyZNR 3U]HĨPLHURZR

berlin

A2

piła

7DUQRZR 3RGJyUQH

:RMQRZLFH

'RELHĪ\Q .RQDU]HZR

'RELHĪ\Q

.RQDU]HZR

6

3OHZLVND

6

warszawa

.RPRUQLNL

.RPRUQLNL

:LU\

:LU\

6WÄŠV]HZ

3XV]F]\NRZR

zielona góra

:,(/.232/6., 3$5. 1$52'2:<

0RVLQD

6WU\NRZR *UDQRZR

3XV]F]\NRZR

6WÄ&#x160;V]HZ

:,(/.232/6., 3$5. 1$52'2:<

6WU\NRZR

*UDQRZR

0RVLQD

.URVQR

3R]QDÄ&#x201D;

.URVQR

1

1

-

VLHG]LED QDGOHÄ&#x17E;QLFWZD

-

&]HPSLÄ&#x201D;

VLHG]LED OHÄ&#x17E;QLFWZD 6WDUH 2ERU]\VND

GRVWU]HJDOQLD SSRĪ

3VDUVNLH

&]HPSLÄ&#x201D;

Ä&#x17E;FLHĪND G\GDNW\F]QD

VLHG]LED OHÄ&#x17E;QLFWZD

-

GRVWU]HJDOQLD SSRĪ

JUDQLFD 1DGOHÄ&#x17E;QLFWZD .RQVWDQW\QRZR

PLHMVFH SRVWRMRZH

1

VLHG]LED QDGOHÄ&#x17E;QLFWZD PLHMVFH SRVWRMRZH 1 ODV\ Z ]DU]Ä&#x2026;G]LH 3*/ /3

6WDUH 2ERU]\VND

-

1RFKRZR

3VDUVNLH

Ä&#x17E;FLHĪND G\GDNW\F]QD 1RFKRZR

ODV\ Z ]DU]Ä&#x2026;G]LH 3*/ /3 JUDQLFD 1DGOHÄ&#x17E;QLFWZD .RQVWDQW\QRZR

Dofinansowano ze Å&#x203A;rodków

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Å&#x161;rodowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu

Tomasz DÄ&#x2122;biec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl

Tekst: Maria Gronicz, Tomasz DÄ&#x2122;biec Korekta: MaÅ&#x201A;gorzata Haze Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek

ZdjÄ&#x2122;cia: Tomasz DÄ&#x2122;biec; archiwum nadle nictwa (s. 8); Fotolia: tobisto, magdal3na (s. 9), szczepank, RukiMedia, rudiernst (s.13)