Nadleśnictwo krasiczyn
Na skr aju
Karpat Nadleśnictwo Krasiczyn, położone w południowo-wschodniej części Polski, obejmuje obszary wokół Przemyśla – jednego z najważniejszych miast w województwie podkarpackim. To właśnie tutaj Karpaty stają się coraz niższe i łagodniejsze. W południowej i zachodniej części nadleśnictwa – jeszcze na terenie pogórzy Przemyskiego i Dynowskiego – spotykamy krajobraz typowo podgórski, z niewysokimi, łagodnymi grzbietami i głęboko powcinanymi dolinami wartko płynących
2
Pejzaż okolic Krasiczyna
Nadleśnictwo Krasiczyn
P o ł o ż e n i e , k l i m at, p r z y r o da
strumieni. Stosunkowo niewielka atrakcyjność rolnicza tych obszarów spowodowała, że osadnicy oszczędzili tutejsze lasy, które rosną w dużych kompleksach. Najwyższym punktem omawianego obszaru jest Kopystańka, wznosząca się na wysokość 541 m n.p.m. Północno-wschodnia część nadleśnictwa to już lekko pofalowane tereny Kotliny Sandomierskiej i Płaskowyżu Sańsko-Dniestrzańskiego, gdzie zdecydowanie dominuje krajobraz rolniczy.
San – największa rzeka tego regionu
Naprzemianległe warstwy piaskowców i iłów to flisz karpacki, stanowiący podłoże geologiczne w tej części Karpat. Na zdjęciach stanowisko dokumentacyjne Mur Krzeczkowski.
3
G at u n k i t w o r z ąc e
Nasze Lasy O tym, jakie gatunki drzew tworzą lasy Nadleśnictwa Krasiczyn, decydują przede wszystkim stosunkowo żyzne gleby oraz przejściowy, podgórski klimat. W takich właśnie warunkach doskonale czują się buk i jodła – gatunki dominujące w tutejszych drzewostanach, zajmujące łącznie niemal 60 proc. powierzchni leśnych. Oprócz buczyn, w których rosną też jodły, istotnym zbiorowiskiem roślinnym na terenie nadleśnictwa są grądy. To żyzne lasy liściaste
4
Buczyna z jodłami w podszycie
Sosna tworzy lite drzewostany na gruntach porolnych lub stanowi domieszkę w lasach złożonych z innych gatunków.
Udział procentowy poszczególnych gatunków drzew
charakterystyczne dla niższych położeń na omawianym obszarze. Najbardziej typowe gatunki drzew dla tego zbiorowiska roślinnego to dęby, graby i lipy. Ponadto na terenie nadleśnictwa występują modrzewie, jesiony, brzozy, jawory, olsze czy czereśnie. Duży udział, bo wynoszący ok. 14 proc. powierzchni lasów, ma sosna. To wynik sadzenia tego gatunku kilkadziesiąt lat temu w miejscach, gdzie kiedyś były pola uprawne.
proc. stanowią lasy wielogatunkowe
8,5%
5,4% Grab
Dąb
14%
18,4%
sosna
Jodła
42,6% buk
4,2%
modrzew
3% pozostałe:
Jawor, Olsza, czereśniA, Świerk, wierzba, topole
2%
jesion
1,9%
brzoza
5
C e c h y d r z e w o s ta n ó w N a d l e ś n i c t wa K r a s i c z y n
mln m3 – zasoby drewna
lat – przeciętny wiek drzewostanu m3 – średnia zasobność na 1 ha
6
Jodła
Las grądowy, tworzony głównie przez dęby i graby w dolinie Hołubli w północnej części nadleśnictwa.
Wiosna w lesie
Wczesna wiosna to okres szczególnie malowniczy w lasach takich jak te na terenie Nadleśnictwa Krasiczyn. Zanim na dębach, grabach czy bukach rozwiną się liście, zatrzymując w swych koronach znaczną część światła słonecznego, wiele roślin runa rozkwita kolorowymi łanami. Jako jeden z pierwszych kwiaty wypuszcza chroniony krzew, wawrzynek wilczełyko, nieco później pojawiają się w dużych ilościach charakterystyczne zawilce gajowe. W buczynach bardzo często spotkamy kwitnącego na fioletowo żywca gruczołowatego.
Żywiec gruczołowaty
Wawrzynek wilczełyko
Zawilec gajowy
7
f u n kc j e
lasรณw
8
Las chroni glebę, wodę, zwierzęta, rośliny i ludzi.
Zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi, gdyż gleba leśna i ściółka magazynują bardzo duże ilości wody. Las chroni także przed wiatrem i hałasem.
Las dostarcza surowców – nie tylko drewna, lecz także owoców, grzybów i ziół, które każdy może bezpłatnie zbierać na własny użytek.
Las jest miejscem rekreacji. Leśne ścieżki
i szlaki turystyczne to doskonałe miejsce na relaksujący spacer i do uprawiania sportów – biegania czy jazdy na rowerze. Dzięki wszechobecnej zieleni łatwo się odprężamy.
Las daje pracę zarówno leśnikom, jak
i pracownikom zakładów usług leśnych wykonujących w drzewostanach prace z zakresu hodowli i ochrony. Dostarcza surowca gwarantującego zatrudnienie pracującym w przemyśle drzewnym.
Las urozmaica krajobraz. Tereny leśne są
bardziej różnorodne i miłe dla oka, zmieniają się wraz z porami roku.
9
D b a m y o t o by
LAS był zawsze Lasy w Polsce są pod szczególną ochroną. Zarówno ich prywatni właściciele, jak i nadleśnictwa zarządzające lasami państwowymi zobowiązani są do utrzymania trwałości lasu na danej powierzchni. Inaczej mówiąc, w miejscu wyciętych drzew musi pojawić się młody las. Jednym ze sposobów na to jest sadzenie młodych drzewek wyprodukowanych w szkółce leśnej. Na terenie nadleśnictwa funkcjonuje nowoczesna i wydajna szkółka, która rokrocznie produkuje ok. 1,5 mln sadzonek.
10
Spulchnianie gleby w szkółce leśnej
Produkowane w szkółce sadzonki pochodzą z nasion zebranych z wyselekcjonowanych drzew o najlepszych cechach.
odnowienie sztuczne
ha upraw leśnych zakłada się rokrocznie na terenie nadleśnictwa tys. drzewek wysadza się rokrocznie na uprawach
Tam, gdzie las trudno odnawia się naturalnie, stosuje się odnowienie sztuczne.
11
o d n o w i e n i e N at u r a l n e
Tam, gdzie jest to tylko możliwe, leśnicy starają się wykorzystać naturalną zdolność lasu do odnawiania się. Dojrzały drzewostan produkuje nasiona, które padając na glebę, w sprzyjających warunkach kiełkują, dając początek młodemu pokoleniu lasu w postaci siewek. Poprzez wycinkę starszego drzewostanu lub jego części kształtowane są odpowiednie warunki wzrostu dla młodych drzewek. Ta swoista przemiana pokoleń zachodzi płynnie – w lasach bukowych może trwać 20 lat, a w jodłowych nawet 40.
12
Siewki buka i jodły
ha naturalnych odnowień uznaje się rokrocznie na terenie nadleśnictwa
Młode buki pomiędzy morzem jodeł to naturalny element różnorodności biologicznej podgórskich lasów.
Jodły ze starszego pokolenia będą tworzyły osłonę dla młodych drzew jeszcze przez co najmniej kilkanaście lat.
Gęsty młodnik jodłowy w późniejszym okresie będzie wymagał przerzedzenia i kształtowania struktury wysokości w postaci stożków.
13
pozyskanie
drewna Usuwając dojrzałe drzewa, w wieku 100, 120, a nawet 140 lat (w zależności od gatunku), robimy miejsce dla młodego pokolenia lasu. Leśnik, wyznaczając drzewa do wycinki, decyduje o sposobie odnowienia lasu. Odbywa się to podczas prac nazywanych szacunkami brakarskimi, w ramach których dokonuje się także pomiarów pozwalających określić ilość i jakość drewna do pozyskania w następnym roku. Praca robotników leśnych jest zarówno jedną z najcięższych, jak i najbardziej
14
Pilarze wykonujący ścinkę wyposażeni są w kaski, specjalne buty i spodnie z wkładkami ochronnymi, które przeciwdziałają przecięciom przez ostry łańcuch pilarki.
niebezpiecznych (co potwierdzają statystyki wypadków). Drzewa ścinają pilarze, którzy narażeni są na wiele niedogodności związanych ze zmiennymi warunkami pogodowymi, a niekiedy także z utrudnionym dotarciem na miejsce pracy – zwłaszcza w górach i na pogórzach. Po ścince drewno jest okrzesywane i zrywane na składnice specjalistycznymi ciągnikami leśnymi. Usytuowanie składnic drewna przy drogach wywozowych pozwala na dalszy jego transport samochodami ciężarowymi.
Zrywka drewna
Transport drewna wymaga utrzymania odpowiedniej infrastruktury drogowej w lasach, a w niektórych miejscach także zabudowy potoków górskich.
Wywóz drewna
15
w yc i n a m y m n i e j , n i ż p r z y r a s ta
tys. m3 drewna pozyskujemy rocznie tys. m3 drewna przyrasta rocznie w lasach Nadleśnictwa Krasiczyn
16
Pozyskiwane drewno jest mierzone i podlega ocenie jakości. Następnie jest znakowane i ewidencjonowane.
Z a s t o s o wa n i e d r e w n a
A
Ł
BU
DOWNICT WO
W
N Ę
O
TR
P
Stosunkowo niewielki nakład pracy przy pozyskaniu, łatwość obróbki, niewątpliwe zalety estetyczne, zróżnicowane parametry użytkowe – dzięki tym wszystkim zaletom drewno może być uznawane za najdoskonalszy surowiec. Dlatego jest bardzo chętnie wykorzystywane w wielu dziedzinach życia codziennego każdego człowieka. Jesteśmy otoczeni przez przedmioty wykonane z drewna, od mebli, elementów wykończenia wnętrz i całych budynków, po książki, instrumenty muzyczne i zabawki dla dzieci. Drewno nie traci także na popularności jako opał. Jego dodatkowym atutem jest naturalne pochodzenie. Dzięki temu przedmioty wykonane z tego surowca, tracąc swoje walory użytkowe, nie stanowią zagrożenia dla środowiska. Co nie mniej istotne – rozsądne gospodarowanie zasobami drewna sprawia, że nie zabraknie go także dla przyszłych pokoleń.
P
N
TY
MEBLE
Z ABAWKI
ZA
A
P
R I E
INS
T
RU
M
E
Drewno ma ok. 30 tys. różnych zastosowań
17
ochrona
przyrody Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Krasiczyn wyznaczono trzy rezerwaty przyrody – Leoncina, Skarpa Jaksmanicka i Przełom Hołubli. Pierwszy z nich został utworzony dla ochrony stanowiska krzewu kłokoczki południowej, drugi powstał ze względu na kolonię żołny – skrajnie nielicznego gatunku ptaka, gnieżdżącego się w nadrzecznych skarpach. Rezerwat Przełom Hołubli obejmuje odcinek potoku o tej samej nazwie wraz z urokliwą doliną. Rosną tu piękne lasy grądowe, a także żyzna buczyna karpacka w formie podgórskiej. Na terenie rezerwatu występują liczne rośliny chronione, takie jak: podkolan biały, lilia złotogłów, gnieźnik leśny, wawrzynek wilczełyko, paprotka zwyczajna czy cebulica dwulistna.
Jelenie
18
Rezerwat przyrody Przełom Hołubli
Na terenie nadleśnictwa wyznaczono także ponadto 46 pomników przyrody. Są nimi zarówno pojedyncze drzewa, grupy drzew, jak i skupisko krzewów kłokoczki południowej oraz dwa stanowiska bluszczu pospolitego. Na terenie nadleśnictwa występują również ciekawe gatunki zwierząt chronionych, jak wilk, ryś i żbik, a z ptaków orzeł przedni, orlik krzykliwy, puszczyk uralski oraz bocian czarny.
Orzeł przedni to duży ptak drapieżny o rozpiętości skrzydeł dochodzącej do 225 cm. Jest silnym i sprawnym myśliwym – poluje nawet na zające, młode sarny czy lisy. W Polsce skrajnie nieliczny, jego populację szacuje się na 30–35 par.
19
o c h r o n a g at u n ko wa
Wilki znajdują dogodne warunki do życia w rozległych lasach w południowej i zachodniej części nadleśnictwa. Żywią się zarówno małymi zwierzętami – gryzoniami czy zającami, jak i dużymi zwierzętami kopytnymi. Najczęściej polują na jelenie, rzadziej sarny, łosie czy dziki. Zwykle atakują zwierzęta chore lub osłabione.
20
Na terenie Nadleśnictwa Krasiczyn prowadzona jest czynna ochrona cisa. Jako że ten rzadki w naszych lasach gatunek z trudem sam się odnawia, założono i ogrodzono jego uprawę.
Puszczyk uralski
Języcznik zwyczajny
21
e d u k ac j a
leśna Od ponad 20 lat edukacja przyrodniczoleśna jest nieodłącznym elementem polskiego leśnictwa. Skierowana jest przede wszystkim do dzieci, także w wieku przedszkolnym, oraz do młodzieży. Wiedza na temat lasu i mechanizmów, którymi się rządzi, skutkuje większym poszanowaniem dla przyrody. Leśnicy prowadzą zajęcia zarówno w plenerze – na ścieżkach przyrodniczych – jak i w szkołach. Organizują konkursy i akcje dla młodzieży, jak „Czysty Las”, „Sprzątanie świata” czy Święto Drzewa.
22
Dzieci bardzo chętnie biorą udział w zajęciach plenerowych
Rokrocznie w zajęciach edukacyjnych oraz konkursach prowadzonych lub współtworzonych przez nadleśnictwo uczestniczy ok. 4 tys. osób, głównie dzieci.
Akcja „Sprzątanie świata”
W edukacji przyrodniczoleśnej często wykorzystuje się ciekawe pomoce naukowe
23
j a k z ac h o wać s i ę
w lesie Nie stwarzaj zagrożenia pożarowego. Nie rozpalaj ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi.
Nie zaśmiecaj terenów leśnych.
W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.
Samochód pozostaw
w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym.
Nie spuszczaj psa ze smyczy
podczas spacerów w lesie. Psy mogą być niebezpieczne dla mieszkających w lesie zwierząt.
Nie hałasuj
w czasie pobytu w lesie. Głośne zachowanie nie tylko płoszy zwierzęta, lecz także może przeszkadzać innym w odpoczynku.
Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin. Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu.
Nie podchodź do dzikich zwierząt.
Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, stanowi zagrożenie, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.
Biwakuj w miejscach do tego przeznaczonych. Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.
24
25
Z a by t k i o ko l i c
Przemyśla Przemyśl, w którym siedzibę ma Nadleśnictwo Krasiczyn, nie bez przesady nazywany jest miastem tysiąca zabytków. Na uwagę zasługują tu zarówno obiekty sakralne różnych wyznań, m.in. archikatedra rzymskokatolicka i archikatedra bizantyjsko-ukraińska, jak i zamek na wzgórzu oraz kamienice secesyjne w centrum miasta. Wycieczka do Przemyśla to także gratka dla miłośników architektury militarnej i obronnej – znajdą tu oni dobrze zachowane fortyfikacje Twierdzy Przemyśl oraz Linii Mołotowa.
Zamek w Przemyślu
26
Fortyfikacje Twierdzy Przemyśl
Będąc w Przemyślu, warto wybrać się na zamek, z wieży którego rozciąga się panorama na miasto z przykuwającą wzrok wieżą archikatedry rzymskokatolickiej.
Zamek w Krasiczynie, perła architektury renesansowej z przełomu XVI i XVII w.
27
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie Nadleśnictwo Krasiczyn z siedzibą wPGLPrzemyślu lasy w zarządzie LP
Kaszyce
lasy innej własności
Olszynka Ciemięrzowice Drohojów
ul. 29 Listopada 12, 37-700 Przemyśl zbiorniki wodne tel. +48 16 670 66 56 granica Nadleśnictwa Krasiczyn faks +48 16 670 66 57 krasiczyn@krosno.lasy.gov.pl granica państwa www.krasiczyn.krosno.lasy.gov.pl
Kosienice
Zadąbrowie
Trójczyce
Wacławice
Niziny Orły
Hnatkowice Batycze Maćkowice
881
Walawa 77
Orzechowce
Leszno
Małkowice
Duńkowiczki
Ujkowice Bełwin
Średnia Skopów Ruszelczyce 884
Wola Krzywiecka
Hurko
Buszkowice
Przemyśl
Ostrów
Chałupki Medyckie
Bolestraszyce
Buszkowiczki
Kuńkowce Tarnawce
Hureczko
Medyka
28
Korytniki
Reczpol
Krasiczyn
Dybawka
Kupna Chołowice
Torki
Żurawica Łętownia
Wapowce
Krzywcza Chyrzyna
Wyszatyce
Mielnów
Prałkowce
Śliwnica
Krasice
Nehrybka
Zalesie
Pikulice 885
Olszany
Krzeczkowa
Osiedle Krówniki
Rokszyce
Witoszyńce
Grochowce Hermanowice
Siedliska Jaksmanice
Łuczyce Rożubowice Stanisławczyk lasy w zarządzie PGL LP
Koniuszki Brylińce
28
Cisowa
Kupiatycze Kormanice
lasy innej własności
Malhowice
zbiorniki wodne
Fredropol
granica Nadleśnictwa Krasiczyn granica państwa
Tomasz Dębiec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Małgorzata Haze Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek
Zdjęcia: Tomasz Dębiec, Witold Pilch (s. 15, 22, 26), Marcin Zagórski (s. 19, 20), Grzegorz Leśniewski (s. 20), Fotolia: Mariusz Świtulski (s. 27) Średnia
Skopów Ruszelczyce 884
Wola Krzywiecka