FUNKCJE LASÓW
Fot. Monika Krysiak / Nadl. Krasnystaw
Lasy, w sposób naturalny lub w wyniku działań człowieka, spełniają różnorakie funkcje. Możemy je podzielić na trzy grupy:
Nadleśnictwo Krasnystaw
PRZEMIANA POKOLEŃ W LASACH
Rezerwat przyrody Broczówka
funkcje ekologiczne – las m.in. chroni glebę przed erozją, a wody powierzchniowe i głębinowe przed zanieczyszczeniami często spływającymi z pól uprawnych. Kształtuje mikroklimat i pozytywnie wpływa na różnorodność biologiczną. To dom dla wielu gatunków zwierząt i roślin;
Na zrębach pozostawia się kępy drzew ze starego pokolenia lasu. Ta sosna jeszcze przez wiele lat będzie miejscem życia dla wielu gatunków grzybów, roślin i zwierząt. Jodły i buki zostały posadzone 20–30 lat temu na tzw. gniazdach, otoczonych jeszcze wtedy starym drzewostanem, który dawał młodym drzewkom ochronę. Wycięto go dopiero kilka lat temu.
Wiśnia karłowata
funkcje społeczne – las jest miejscem rekreacji i wypoczynku, a także prowadzenia zajęć edukacyjnych przez leśników. Panują tu warunki korzystne dla zdrowia: cisza przepełniona głosami natury i czyste powietrze. W lasach przebiegają szlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne. To także miejsce pracy wielu ludzi;
Nadleśnictwo Krasnystaw
funkcje gospodarcze
NA MAPIE: • miejsca postoju • miejsca wypoczynku • ciekawe obiekty • ścieżki edukacyjne • rezerwaty przyrody
skala 1:80 000
mapa tur yst yczna
Nadleśnictwo Krasnystaw
Pomniki przyrody Na terenie Nadleśnictwa Krasnystaw wyznaczono sześć pomników przyrody, którymi są pojedyncze drzewa lub ich grupy. W sumie tą formą ochrony objęte są aż 54 drzewa, takich gatunków jak: dąb, modrzew, jawor, buk oraz grab.
OCHRONA PRZYRODY Nadleśnictwo Krasnystaw położone jest w środkowej części województwa lubelskiego, na obszarze Wyżyny Lubelskiej i Polesia Wołyńskiego. Obejmuje swym zasięgiem 1869 km 2 z przeważającym udziałem terenów rolniczych. Lasy zajmują tu około 14 proc. powierzchni, co stanowi jedynie połowę średniej lesistości kraju. Trzeba dodać, że drzewostany nadleśnictwa są mocno rozdrobnione – znajduje się tu 657 kompleksów leśnych, z czego tylko 10 ma powierzchnię powyżej 500 ha. Łącznie w zarządzie Nadleśnictwa Krasnystaw znajduje się około 15 tys. ha lasów.
Walory okolic Krasnegostawu zostały docenione przez utworzenie dwóch obszarów chronionego krajobrazu: Pawłowskiego – obejmującego dolinę Wieprza na zachód od Izbicy i pełniącego rolę korytarza ekologicznego między Nadwieprzańskim Parkiem Krajobrazowym a Skierbieszowskim Parkiem Krajobrazowym – oraz Grabowiecko-Strzeleckiego, który chroni teren wyżynny z bogatą rzeźbą charakterystyczną dla pokrywy lessowej.
Tereny i obiekty cenne pod względem przyrodniczym znajdujące się na obszarze Nadleśnictwa Krasnystaw są objęte różnymi formami ochrony. W Polsce największy rygor ochronny – poza parkami narodowymi – dotyczy rezerwatów przyrody. Na terenie nadleśnictwa wyznaczono trzy rezerwaty o łącznej powierzchni ponad 480 ha.
Najnowszą formą ochrony przyrody w Polsce są obszary Natura 2000, których wyznaczanie wiąże się z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Na omawianym terenie powołano aż 12 takich obszarów, z czego 7 na gruntach Skarbu Państwa zarządzanych przez Nadleśnictwo Krasnystaw.
Rezerwat przyrody Wodny Dół
Wielogatunkowe lasy porastające łagodne wzgórza Wyżyny Lubelskiej, często pocięte lessowymi wąwozami, należą do najbardziej urokliwych w Polsce. Na ogół żyzne gleby sprzyjają gatunkom o dużych wymaganiach siedliskowych, jak buk, dąb, grab czy jawor. Często występują tu także sosny, brzozy i modrzewie.
Dąb w miejscowości Rudka
Rezerwat przyrody Wodny Dół obejmuje obszar o powierzchni 186 ha. Powołano go w 1996 roku dla ochrony wyjątkowego terenu Wyniosłości Giełczewskiej z malowniczymi wąwozami erozyjnymi powstałymi w lessowym podłożu. Na uwagę zasługuje również cenna szata roślinna rezerwatu z wieloma rzadkimi gatunkami, jak: cieszynianka wiosenna, paprotka zwyczajna, podkolan biały, czy gnieźnik leśny.
Rezerwat przyrody Głęboka Dolina
Jeden z kilkunastu modrzewi stanowiących grupowy pomnik przyrody.
Kapliczka w lesie „Baraniec”
Pozycja na mapie: 3F | GPS 50° 54’ 26.76”N 23° 23’ 10.85”E (50.907644, 23.386238)
Ruiny zamku w Krupem
Pozycja na mapie: 2E | GPS 51° 1’ 43.61”N 23° 13’ 14.85”E (51.028781, 23.220792)
Nie stwarzaj zagrożenia pożarowego. Nie rozpalaj ognisk Nie zaśmiecaj terenów leśnych. W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.
•
Samochód pozostaw w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym. Podczas spacerów w lesie z psem pamiętaj, aby nie spuszczać go ze smyczy. Psy mogą być groźne dla mieszkających w lesie zwierząt.
Ochrona gatunkowa to nieodzowny element systemu dbania o stan naszej przyrody. Nie dotyczy wydzielonych obszarów, jak rezerwaty czy obszary Natura 2000, ale konkretnych gatunków roślin, grzybów i zwierząt bez względu na miejsce ich występowania. Na terenie Nadleśnictwa Krasnystaw można spotkać zarówno rośliny kojarzone z obszarami górskimi (żywiec gruczołowaty, przetacznik górski czy widłak wroniec), jak i gatunki ciepłolubne (wiśnia karłowata, róża francuska, kosaciec bezlistny). Ma tu też swoje stanowiska piękny storczyk obuwik pospolity. Choć zasięg jego występowania obejmuje cały kraj, to można go spotkać w niewielu miejscach. Spośród gatunków zwierząt będących pod ochroną i bytujących na tym terenie trzeba wymienić wydrę, bobra, z ptaków: orlika krzykliwego, derkacza i puszczyka uralskiego. Wokół miejsc regularnego przebywania i rozrodu szczególnie cennych gatunków zwierząt wyznacza się dodatkowo strefy ochronne. W Nadleśnictwie Krasnystaw zostały utworzone trzy takie strefy wokół gniazd orlików krzykliwych.
Kontakt: Tomasz Dębiec 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
WARTO ODWIEDZIĆ
poza miejscami do tego wyznaczonymi. •
•
Drzewostan bukowy z odnowieniem
Projekt graficzny, DTP, edycja zdjęć: Joanna Kozek
•
Ochrona gatunkowa
Storczyk obuwik pospolity
Korekta: Małgorzata Haze
JAK ZACHOWAĆ SIĘ W LESIE
•
skala 1:80 000
Tekst i zdjęcia: Tomasz Dębiec
Sąsiedni drzewostan będzie odnawiany w momencie uzyskania wieku dojrzałości rębnej. Z uwagi na dużą żyzność gleby w następnym pokoleniu lasu zmniejszy się udział sosny na rzecz dębu, buka i jodły.
Rezerwat Broczówka w gminie Skierbieszów o powierzchni 6,17 ha został utworzony w celu ochrony zbiorowisk kserotermicznych, które związane są z nasłonecznionymi zboczami o charakterze stepowym. Gatunki przesądzające o dużej wartości przyrodniczej tego terenu to krzew wiśnia karłowata oraz rośliny zielne: miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, pajęcznica gałęzista, aster gawędka oraz zaraza. Na terenie rezerwatu znajduje się także fragment grądu oraz świetlistej dąbrowy.
Fot. Monika Krysiak / Nadl. Krasnystaw
Nadleśnictwo Krasnystaw mapa tur yst yczna
– las dostarcza drewna, wykorzystywanego w wielu gałęziach gospodarki – budownictwie, przemyśle papierniczym czy meblarstwie. Każdy może zbierać tu owoce i grzyby leśne oraz zioła. Z lasu pozyskuje się także korę, łyko, stroisz iglasty i choinki, poluje się na zwierzynę.
Na powierzchni między młodymi jodłami i bukami sadzi się gatunki, które już w pierwszych latach życia wymagają dużego dostępu światła. Tutaj – na żyznych glebach – będą rosły dęby szypułkowe.
Nie hałasuj w czasie pobytu w lesie. Głośne zachowanie nie tylko płoszy zwierzęta, ale może też przeszkadzać innym w odpoczynku.
•
Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin. Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu.
•
Nie podchodź do dzikich zwierząt. Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, stanowi zagrożenie, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.
•
Nie biwakuj w miejscach, które nie są do tego przeznaczone. Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.
Ruiny zamku, wzniesionego w drugiej połowie XVI wieku, ulokowane są w rozlewiskach rzeki Wieprz. Do dziś zachowały się dwie ściany zewnętrzne, w tym starsza renesansowa. Pierwotnie założenie architektoniczne w Krupem składało się z zamku właściwego, pełniącego funkcję mieszkalną, oraz przedzamcza z zabudowaniami gospodarczymi. Całość otoczona była murem i fosą. Zamek w Krupem posiadał także cztery baszty. Uznaje się, że warownia w Krupem jest ostatnim etapem ewolucji tego typu budowli średniowiecznych na ziemi chełmskiej.
Na południe od Kraśniczyna, w rozwidleniu dwóch wąwozów, w malowniczym bukowym lesie zwanym „Baraniec” znajduje się kapliczka poświęcona pamięci kardynała Stefana Wyszyńskiego. W latach 1941–1942 miał się ukrywać przed Niemcami w niedalekim klasztorze w Żułowie. W miejscu, gdzie stoi dziś kapliczka, kardynał modlił się i udzielał eucharystii partyzantom Armii Krajowej.
Źródło i kapliczka w Łukaszówce
Pozycja na mapie: 3E | GPS 50° 57’ 1.29”N 23° 17’ 30.22”E (50.57129, 23.173022)
Kaplica grobowa „Wieża Ariańska”
Pozycja na mapie: 2E | GPS 51° 3’ 48.97”N 23° 14’ 45.76”E (51.063602, 23.246044)
JAK NIE ZGUBIĆ SIĘ W LESIE Kiedy już się zgubisz, pamiętaj, że las jest podzielony na oddziały tzw. liniami oddziałowymi, wyznaczającymi z reguły w ten sposób prostokąty. Każdy z nich ma swój numer. Na skrzyżowaniu sąsiadujących oddziałów znajdują się słupki, na których naniesiono te numery. Numeracja oddziałów rośnie z północnego wschodu na południowy zachód. Aby odnaleźć się w lesie, poszukaj słupka oddziałowego znajdującego się na skrzyżowaniu linii. Następnie wystarczy odszukać oddział o danym numerze na niniejszej mapie. W celu uzyskania pomocy podaj numery znajdujące się na słupku pracownikowi Lasów Państwowych, straży pożarnej lub policji. Dzięki temu szybko uzyskasz pomoc.
Jednym z najciekawszych obiektów na tym terenie, o niespotykanym charakterze w skali całego kraju, jest kaplica grobowa wybudowana w pobliżu miejscowości Krynica. Ukryty w lesie budynek ma kształt piramidy na planie kwadratu i mierzy około 30 metrów wysokości. Ten osobliwy grobowiec został wzniesiony w pierwszej połowie XVII wieku i miał być miejscem wiecznego spoczynku Pawła Orzechowskiego – arianina i właściciela dużych obszarów ziemi. Zmarł on jednak w 1612 roku, w trakcie podróży zagranicznej.
Łukaszówka to niewielka miejscowość w okolicach Krasnegostawu związana z kultem św. Łukasza. Tutaj ów święty i Matka Boża mieli ukazywać się jednemu z okolicznych mieszkańców. Z tym wydarzeniem związana jest leżąca na uboczu Łukaszówki kapliczka, w której znajduje się kopia obrazu Matki Bożej i św. Łukasza. Tuż obok niej możemy zaczerpnąć wody z ocembrowanego źródła, okolonego rodzajem małego stawu.
Zegar słoneczny w Łopienniku Pozycja na mapie: 2D | GPS 51° 2’ 19.31”N 23° 3’ 9.37”E (51.038696, 23.052603)
Cerkiew w Bończy
Edukacja przyrodniczoleśna
Edukacja leśna to jedna z dziedzin, do których Nadleśnictwo Krasnystaw przykłada coraz większą wagę. W ciągu ostatnich kilkunastu lat powstały na tym terenie obiekty, które pomagają poznawać piękno lokalnej przyrody i krajobrazu. Nadleśnictwo prowadzi zajęcia edukacyjne zarówno w specjalnie przygotowanej i wyposażonej sali w Centrum Edukacyjno-Submisyjnym, jak i w terenie – na trasie ścieżki dydaktycznej na szkółce leśnej oraz w rezerwacie Wodny Dół, gdzie wyznaczono ścieżkę przyrodniczą z licznymi tablicami edukacyjnymi. Przy tych ścieżkach nadleśnictwo utrzymuje także wiaty z miejscem na ognisko, gdzie dzieci mogą odpocząć po leśnych wędrówkach.
Pomnikowy buk w leśnictwie Orłów
Orlik krzykliwy
ZIELONE PUNKTY Zielony Punkt Kontrolny to nazwa projektu będącego rodzajem gry terenowej wykorzystującej specjalnie sporządzone mapy, które można pobrać na stronie internetowej Nadleśnictwa Krasnystaw. Istotą zabawy jest odnajdywanie punktów kontrolnych zaznaczonych na mapie. W terenie mają one postać drewnianych słupków z charakterystycznymi biało-pomarańczowymi kwadratami oraz odpowiednimi oznaczeniami cyframi.
Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu
7% Pozostałe: grab, jesion, topola, olsza, czereśnia, świerk, jawor Brzoza
Modrzew
2%
5%
Buk
14%
Sosna
44%
Dąb
28% Fot. Monika Krysiak / Nadleśnictwo Krasnystaw
Zielone punkty zostały rozmieszczone wokół Białki oraz w Pańskiej Dolinie. Są to najbardziej atrakcyjne tereny nadleśnictwa, gdzie można podziwiać piękne lasy bukowe i mieszane, które porastają łagodne wzgórza poprzecinane licznymi jarami i wąwozami wyrzeźbionymi w lessowym podłożu. Projekt Zielony Punkt Kontrolny stanowi zachętę do nauki samodzielnego czytania mapy, bezpiecznego poruszania się po lesie oraz treningu orientacji w terenie.
Dolina Wieprza
ABC KUPUJĄCEGO DREWNO Lasy Państwowe to największy dostawca drewna na rynek krajowy. Sprzedaż surowca odbywa się w systemie detalicznym dla odbiorców indywidualnych oraz za pośrednictwem aukcji internetowych dla podmiotów gospodarczych. Szczegółowych informacji na temat zasad sprzedaży udziela nadleśnictwo, natomiast o bieżącej możliwości zakupu – poszczególne leśnictwa.
W 1995 roku w granicach nadleśnictwa utworzono Skierbieszowski Park Krajobrazowy, którego celem jest ochrona przyrody i krajobrazu Wierzchowiny Grabowieckiej. To jeden z najciekawszych polskich subregionów, charakteryzujący się bogatą rzeźbą terenu, z wąwozami i jarami erozyjnymi, oraz pięknymi bukowymi lasami. Na terenie objętym parkiem krajobrazowym występują także murawy kserotermiczne związane z glebami lessowymi.
Głęboka Dolina to duży rezerwat przyrody, zajmujący powierzchnię ponad 288 ha. Został utworzony ze względu na występujące tu malownicze doliny i wąwozy, rzadki świat roślin oraz piękne lasy z udziałem buka, dębu i jawora. Warte wymienienia rośliny występujące na obszarze rezerwatu to: gnieźnik leśny, paprotnik kolczysty, parzydło leśne, barwinek pospolity i wawrzynek wilczełyko.
Dokładnie w połowie drogi pomiędzy Lublinem a Zamościem, przy drodze nr 17 znajduje się nasyp ziemny, a na nim czworoboczny obelisk z zegarem słonecznym wykonanym z brązu. Obiekt ten został wzniesiony w latach 1834–1835 na pamiątkę budowniczych tej drogi.
Mapy do pobrania ze strony: www.krasnystaw.lublin.lasy.gov.pl – zakładka: Turystyka – Pomysły na wypoczynek – Biegi na orientację – Zielony Punkt Kontrolny
Kupując drewno stosowe z przeznaczeniem na opał, należy wiedzieć, że tzw. stos posiada dwie miary: m3 i mp. Aby uzyskać miąższość samego drewna w stosie (bez pustej przestrzeni między wałkami), należy pomierzoną wielkość mp (l × s × h) przemnożyć przez właściwy współczynnik redukcyjny, którego wielkość zależy od długości wałków i gatunku drewna.
h l
s
Przykładowe wyliczenie dla opału sosnowego (S4 So) wyniesie: 1 mp × 0,65 = 0,65 m3.
Fot. Stanisław Zygmunt / Nadleśnictwo Krasnystaw
Najczęściej spotykanym gatunkiem w tutejszych lasach jest sosna – jej udział wynosi ponad 40 proc., niemniej z roku na rok zmniejsza się na korzyść gatunków liściastych.
Fot. Grzegorz Leśniewski
Fot. Zbigniew Szkołut / Nadleśnictwo Krasnystaw
Pozycja na mapie: 3F | GPS 50° 55’ 59.59”N 23° 25’ 13.54”E (50.933220, 23.420427)
W niewielkiej, cichej miejscowości Bończa możemy oglądać pięknie odrestaurowaną kilka lat temu cerkiew. Murowana, jednonawowa świątynia została wzniesiona w latach 1878–1881. Wewnątrz znajduje się ikonostas i wyposażenie pochodzące z XVIII i XIX wieku.
Cmentarz z okresu I wojny światowej w Łopienniku
Pozycja na mapie: 2D | GPS 51° 1’ 32.23”N 23° 4’ 46.35”E (51.025620, 23.079543)
Borowica – kościółek modrzewiowy
Pozycja na mapie: 2D | GPS 51° 4’ 7.57”N 23° 7’ 33.37”E (51.068770, 23.125936)
Kościół parafialny w Borowicy został ufundowany przez starostę krasnostawskiego Kazimierza Krasińskiego w połowie XVIII wieku. Świątynię zaprojektował Jakub Kubicki – wybitny architekt króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Budowla jest w typie centralnym, na planie ośmioboku o konstrukcji zrębowej. Wewnątrz potężne kolumny z modrzewiowych bali podtrzymują konstrukcję. Kościół ten jest wyjątkowy – nie ma podobnych świątyni w polskim budownictwie sakralnym. Warto dodać, że Borowica jest jedną z najmniejszych parafii w Polsce.
Przy trasie Lublin – Krasnystaw, pod lasem ulokowane są mogiły z okresu I wojny światowej. W centralnej części cmentarza znajduje się granitowy pomnik z trzema tablicami o treści „Pamięci spoczywających tu żołnierzy walczących w armii austro-węgierskiej, niemieckiej oraz rosyjskiej poległych w 1915 roku” w językach polskim, rosyjskim i niemieckim. Pomnik powstał w 2008 roku dzięki inicjatywie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie oraz austriackiego Czarnego Krzyża. W rogu cmentarza wzniesiono kamienną rotundę, pierwotnie pokrytą czerwoną dachówką. Do dzisiaj zachowała się kamienna tablica na rotundzie zawierająca informację o liczbie pochówków. W zbiorowych mogiłach pochowano tu 595 niezidentyfikowanych osób.
GŁÓWNE GATUNKI NASZYCH LASÓW