Nadleśnictwo Milicz 1
Nadleśnictwo Milicz
Przekazujemy Państwu niniejszy folder, aby zwrócić uwagę na wyjątkowość lasów milickich, ukształtowanych przez pracę leśników na przestrzeni wielu pokoleń.
Nadleśnictwo Milicz zarządza majątkiem Skarbu Państwa o powierzchni ponad 26 tys. ha, którego niepowtarzalność chronimy oraz pielęgnujemy i o który dbamy. Jako leśnicy odpowiedzialnie gospodarujemy wspólnym dobrem narodowym, chroniąc różnorodność biologiczną lasów i przyczyniając się do ich trwałości. Zachęcam Państwa do odwiedzenia Nadleśnictwa Milicz i poznania tego, co wciąż nieodkryte. Janusz Łabuda Nadleśniczy Nadleśnictwa Milicz
2
Nadleśnictwo Milicz w liczbach: • 3 obręby leśne, • 18 leśnictw, • 2 ośrodki hodowli zwierzyny, • Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Doliny Baryczy”, • leśne gospodarstwo węglowe.
3
Dzieje Nadleśnictwa Milicz Po przejęciu terenów obecnego Nadleśnictwa Milicz przez administrację polską w 1945 r. wszystkie lasy, z wyjątkiem małych kompleksów, zostały upaństwowione i przeszły pod zarząd Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. W 1945 r. inż. Antoni Sikorski, Pełnomocnik Ministra Leśnictwa na obwód milicki, ustala granice nadleśnictw: Podarz, Milicz, Młociny oraz Kubryk. Wymienione powyżej historyczne już jednostki odpowiadają terytorialnie obecnemu Nadleśnictwu Milicz. Istniały one, z małymi zmianami powierzchniowymi, do końca 1958 r. Kolejna reorganizacja nadleśnictwa miała miejsce w 1974 r.
LASÓW W POLSCE JEST CORAZ WIĘCEJ 1945 r. – 21% 2019 r. – 30,8%
4
POWIERZCHNI KRAJU
Planową gospodarkę w lasach dzisiejszego Nadleśnictwa Milicz rozpoczęto w połowie XVIII w. po przejęciu Śląska przez Prusy. W wyniku kilku kolejnych edyktów i zarządzeń zerwano z gospodarką plądrowniczą. Wprowadzono istniejący do dziś w zasadniczych kompleksach leśnych podział powierzchniowy, a także obowiązek odnawiania zrębów. Rozpoczęto pierwsze prace związane z melioracjami wodnymi i budową dróg leśnych. Lata przed pierwszą wojną światową oraz okres dwudziestolecia międzywojennego charakteryzują się zrębowym sposobem zagospodarowania ze sztucznym odnawianiem zrębów. Obecny stan najstarszych drzewostanów świadczy o solidnej jakości wykonywanych wówczas odnowień oraz starannym ich pielęgnowaniu w okresie upraw i młodników. W latach 1945–1947 połączone w nowo powstałe nadleśnictwa dotychczasowe lasy różnych własności uzyskały wspólne zasady zagospodarowania, ukierunkowane na porządkowanie lasu pod względem sanitarnym i usuwanie zaniedbań hodowlanych z ostatnich lat wojny. Począwszy od wczesnych lat powojennych, gospodarkę leśną prowadzono już na podstawie sporządzonych planów urządzeniowych.
5
Ekosystemy wodne wydatnie wpływają na różnorodność biologiczną tych terenów, przesądzając o jego wyjątkowych walorach przyrodniczych. Warto dodać, że Stawy Milickie to największy w Europie ośrodek hodowli karpia, a specjalnemu daniu z tej ryby, tzw. karpiowi po milicku, nadano status potrawy regionalnej.
Kszyk
Bielik
6
Miejscem unikatowym w skali nie tylko regionu, ale i całego kraju jest rezerwat przyrody Stawy Milickie utworzony w 1973 r. Jest on największym powierzchniowo rezerwatem w Polsce (ponad 5 tys. ha). Obejmuje ponad 285 stawów rybnych, zgromadzonych w pięciu dużych kompleksach. W okresie ptasich migracji miejsce to gromadzi nawet 60 tys. ptaków należących do ok. 270 gatunków. Jest to raj dla miłośników ornitologii, także dlatego, że miejsca umożliwiające obserwacje są liczne i łatwo dostępne. Największe zaciekawienie mogą wzbudzać takie gatunki jak: bielik, rybołów, kszyk, bocian czarny, czapla purpurowa, cyraneczka czy perkoz rdzawoszyi. Jednym z charakterystycznych elementów krajobrazu Nadleśnictwa Milicz są aleje starych drzew – głównie dębów szypułkowych. Pod ich koronami niejednokrotnie prowadzą stare drogi gruntowe, po których dzisiaj wyznaczono piesze szlaki turystyczne i rowerowe.
Kraina nad Baryczą Nadleśnictwo Milicz przecina Barycz płynąca tu ze wschodu na zachód. To jedna z najbardziej urokliwych rzek w tej części Polski, która razem z licznymi stawami rybnymi, lasami i mozaiką pól tworzy unikalny krajobraz okolic Milicza. Prowadzona na tych terenach gospodarka leśna uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju i dąży do zachowania różnorodności biologicznej.
7
Leśny Kompleks Promocyjny ,,Lasy Doliny Baryczy’’
8
Leśne kompleksy promocyjne powołuje się na obszarach zwartych i dużych połaci lasów, o szczególnych walorach przyrodniczych. Prowadzona na ich terenie gospodarka nakierowana jest na podkreślenie wielofunkcyjności ekosystemów leśnych. Rolą LKP jest w szczególności promocja zrównoważonej gospodarki leśnej i edukacja leśna społeczeństwa. W szerokim zakresie prowadzone są tam również badania i doświadczenia z zakresu nauk leśnych, a ich wyniki wykorzystywane w praktyce na terenie całego kraju. W Polsce zostało utworzonych 25 takich jednostek. Zakres zadań dla LKP określa Program GospodarczoOchronny uchwalony przez Radę Naukowo-Społeczną.
Dom Drzewa w Wałkowej koło Milicza to była wyłuszczarnia nasion, która obecnie służy jako siedziba LKP „Lasy Doliny Baryczy” i Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej. Pomimo modernizacji budynek zachował dawny charakter. Znajdują się tu trzy sale edukacyjne: Leśne Przedszkole, Laboratorium Przyrody oraz Podsuszarnia, wyposażone w interaktywne tablice, mikroskopy i inne pomoce edukacyjne. Zajęcia prowadzone są w każdej z wyżej wymienionych sal, na ścieżkach dydaktycznych w najbliższym otoczeniu Domu Drzewa oraz w pobliskim lesie na łonie natury.
9
Dąb to drugi po sośnie pod względem udziału powierzchniowego gatunek w lasach Nadleśnictwa Milicz. Zajmuje on ponad 10 proc. powierzchni tutejszych drzewostanów. Dęby rosną na glebach żyznych i o odpowiedniej dla nich wilgotności, gdzie razem z grabami i lipami tworzą lasy nazywane grądami. Warto dodać, że ze starymi drzewami należącymi do tego gatunku związane są rzadkie i podlegające ochronie gatunki owadów – pachnica dębowa i kozioróg dębosz. Na terenie Nadleśnictwa Milicz znajdziemy wiele dębów o imponujących rozmiarach; część z nich, jako pomniki przyrody, objęta jest ochroną. Kozioróg dębosz
Ważnym gatunkiem w Nadleśnictwie Milicz jest również buk zwyczajny, którego udział wynosi ok. 6 proc. Najlepsze warunki do wzrostu znalazł na stokach niewysokich Wzgórz Trzebnickich. Oprócz drzewostanów gospodarczych znajduje się tu także rezerwat przyrody Wzgórze Joanny chroniący starodrzew tego gatunku. W jego najwyższym punkcie znajduje się zameczek myśliwski Wieża Odyniec z XIX w.
75%
SOSNA 10
10,5% DĄB
6% BUK
4,5% OLSZA
2%
BRZOZA
Nasze lasy
To, jakie gatunki drzew tworzą lasy na danym terenie, zależy w głównej mierze od warunków przyrodniczych – gleb oraz klimatu. W Nadleśnictwie Milicz dominują ubogie gleby, na których najlepiej rośnie mało wymagająca sosna zwyczajna. Udział tego gatunku w tutejszych lasach wynosi ok. 75 proc. Na żyźniejszych siedliskach, zwłaszcza w południowej części nadleśnictwa, występują lasy bukowe i dębowe, a na terenach mocno uwilgotnionych – najczęściej w pobliżu cieków i zbiorników wodnych – olszyny.
Las chroni glebę, wodę, zwierzęta, rośliny i ludzi. Zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi, gdyż gleba leśna i ściółka magazynują bardzo duże ilości wody. Las chroni także przed wiatrem i hałasem.
Las urozmaica krajobraz.
Tereny leśne są bardziej różnorodne i miłe dla oka, zmieniają się wraz z porami roku.
Las służy edukacji i rekreacji.
To doskonałe miejsce, żeby odpocząć od codziennego zgiełku i się zrelaksować. Ponadto leśnicy już od ponad 20 lat prowadzą edukację przyrodniczoleśną adresowaną głównie do dzieci i młodzieży.
Las jest źródłem drewna.
To niezwykły surowiec, które ma ponad 30 tys. zastosowań. Co ważne, jest naturalny i odnawia się w stosunkowo krótkim czasie.
2%
Pozostałe gatunki: ŚWIERK DAGLEZJA GRAB JAWOR JESION LIPA OSIKA
Las daje pracę zarówno leśnikom,
jak i pracownikom zakładów usług leśnych wykonujących w drzewostanach prace z zakresu pozyskania drewna, hodowli i ochrony. Dostarcza surowca gwarantującego zatrudnienie pracującym w przemyśle drzewnym.
Las dostarcza grzybów, owoców, i ziół, które możemy bezpłatnie zbierać na własny użytek.
11
WYCINAMY MNIEJ, NIŻ PRZYRASTA W lasach Nadleśnictwa Milicz przyrasta rocznie ok. 178 tys. m3 drewna Pozyskujemy rocznie ok. 153 tys. m3 drewna
Jak gospodarujemy? Jednym z najważniejszych zadań leśników jest dopilnowanie, aby las trwale występował na danym obszarze. Najpóźniej pięć lat po wycięciu dojrzałego drzewostanu leśnicy odnawiają powierzchnię zrębu. Młode drzewka sadzone są przez pracowników zakładów usług leśnych lub powierzchnia odnawiana jest naturalnie poprzez obsiew nasion z sąsiednich drzew. Leśniczy Paweł Kucharczyk, tel. 609 558 706
12
Całość wyciętego drewna jest ewidencjonowana. Każda sztuka i stos podlega pomiarowi, ocechowaniu i oznaczeniu specjalną tabliczką z unikalnym numerem. Wyniki pomiarów przesyłane są do biura nadleśnictwa, które koordynuje sprzedaż surowca. Racjonalna gospodarka leśna zapewnia trwałe dostawy surowca drzewnego dobrej jakości, nie uszczuplając jednocześnie jego zasobów na pniu. Drewno to surowiec doskonały. Szacuje się, że ma ok. 30 tysięcy zastosowań, m.in. w budownictwie, meblarstwie, przemyśle papierniczym, produkcji instrumentów muzycznych czy zabawek. Używane jest także jako materiał opałowy.
Jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla lasu jest ogień. Aby skutecznie ograniczyć powierzchnię powstających pożarów, konieczne jest dysponowanie dobrze rozwiniętym systemem ochrony przeciwpożarowej. Dzięki wieżom obserwacyjnym i patrolom naziemnym w okresach największego zagrożenia możliwa jest szybka lokalizacja zarzewi ognia. Współpraca ze strażą pożarną oraz dobrze rozwinięta sieć leśnych dróg przeciwpożarowych umożliwiają sprawne i skuteczne prowadzenie akcji gaśniczej. 13
Szkółka leśna Świętoszyn to miejsce, gdzie rocznie produkuje się ok. 3 mln sadzonek, które następnie trafiają na uprawy leśne Nadleśnictwa Milicz i do sąsiednich jednostek Lasów Państwowych. Najwięcej uwagi poświęca się tu naszym głównym gatunkom lasotwórczym, jak sosna, dąb czy świerk. Wysiewa się tu również gatunki obcego pochodzenia (świerk srebrzysty, świerk kłujący i inne). Leśniczy ds. szkółkarskich Mariusz Słabiak, tel. 609 557 818
Dębowy drzewostan nasienny
Sosny w szkółce leśnej
14
Jedną z fundamentalnych zasad hodowli lasu jest pozyskiwanie nasion z drzewostanów o najlepszych cechach oraz pochodzących z danego rejonu nasiennego. Dadzą one początek kolejnym pokoleniom lasu. Zbiór nasion odbywa się w tzw. drzewostanach nasiennych. Rygorystyczne zasady regulujące wykorzystanie nasion dają nam gwarancję, że kolejne pokolenia drzewostanów będą dysponowały najlepszymi cechami, zarówno jeśli chodzi o przystosowanie do lokalnych warunków, jak i jakość techniczną drewna.
Jodła pospolita jako gatunek, który w młodości dobrze znosi ocienienie, może być sadzona pod okapem starszych drzew. Bardzo dobrze rośnie osłaniana przez korony sosen, które zostaną wycięte po osiągnięciu dojrzałości i zarazem wieku rębności, ustalonym dla tego gatunku na 100–120 lat.
NAJPÓŹNIEJ
5 LAT po wyrębie odnawiamy każdą powierzchnię, na której wycięto fragment
LASU
15
Gospodarka Gospodarka łowiecka stanowi nieodzowny element zarządzania lasami, a na terenach, gdzie funkcjonują ośrodki hodowli zwierzyny, jak ten w Nadleśnictwie Milicz, nabiera szczególnego znaczenia. Jej zadaniem jest utrzymywanie odpowiedniej liczebności i struktury zwierząt łownych, do których należą m.in. dziki, jelenie, sarny czy lisy, w celu minimalizowania szkód w uprawach rolnych i leśnych. Regulacja liczebności zwierzyny odbywa się poprzez polowania.
łowiecka
Dziczyzna to żywność najwyższej jakości: • pochodzi od zwierząt, które życie spędziły na wolności, w znacznie lepszych warunkach niż większość zwierząt hodowlanych, • nie zawiera antybiotyków, ponieważ pochodzi od zwierząt, które żyją w naturalnym środowisku, • ma dużą ilość witamin, • ma mniej kalorii niż mięso zwierząt hodowlanych.
16
Gospodarka łowiecka to nie tylko pozyskanie zwierzyny, ale także dbanie o jej stan zdrowotny poprzez dokarmianie czy też wykładanie lizawek z solą. Jednym ze sposobów utrzymywania zwierzyny z dala od upraw rolnych, gdzie mogą wyrządzać dotkliwe dla rolników szkody, jest zakładanie tzw. poletek zaporowych. Są to miejsca, gdzie dziki czy jelenie mogą znaleźć pożywienie, dzięki czemu nie szukają go na polach. Aby poletko zaporowe spełniało swoją rolę, nie prowadzi się na nim ani w jego pobliżu polowań. Kubryk to kwatera łowiecka urządzona w myśliwskim stylu. W dziewięciu pokojach gościnnych znajdzie miejsce jednocześnie do dwudziestu dwóch gości. Po trudach polowania myśliwi mogą skosztować potraw z dziczyzny, odpocząć w saunie czy rozkoszować się pięknym otoczeniem ośrodka.
Przyjeżdżający do Nadleśnictwa Milicz na polowania otaczani są profesjonalną opieką leśników i myśliwych, którzy doskonale znają teren oraz miejsca bytowania zwierzyny. Polowania przebiegają zgodnie ze sztuką i tradycją myśliwską. Bezpieczeństwo oraz komfort gości zapewnia także bogata i dobrze przygotowana infrastruktura łowiecka. Leśniczy ds. łowieckich Maciej Olechnowicz, tel. 698 684 206 17
Chętnie dzielimy się wiedzą na temat bogatej przyrody, która na co dzień otacza nas w pracy. Zajęcia o różnorodnej tematyce przyrodniczej prowadzimy zarówno z dziećmi, młodzieżą, jak i dorosłymi. Obejmują one m.in. zagadnienia związane z właściwościami drewna, rozpoznawanie różnych gatunków drzew, a także tematy związane z tym, w jaki sposób natura zwiastuje nadejście kolejnych pór roku czy jak należy zachować się w lesie. W czasie zajęć wprowadzamy naszych uczestników w tajemniczy i ciekawy świat zwierząt oraz opowiadamy o codziennej pracy leśników. W sąsiedztwie Domu Drzewa możemy obejrzeć wiele domków dla owadów. Są one miejscem życia dla takich stworzeń jak trzmiele czy pszczoły murarki. Te ostatnie w odróżnieniu od pszczół miodnych nie tworzą rojów i nie atakują ludzi, a są bardzo wydajne przy zapylaniu kwiatów.
Podczas zajęć przyrodniczo-leśnych wykorzystywane są liczne pomoce naukowe i eksponaty znajdujące się w Ośrodku Edukacji Przyrodniczo-Leśnej Dom Drzewa. Wszystkich chętnych do udziału w zajęciach zapraszamy do zgłaszania się do Nadleśnictwa Milicz lub bezpośrednio do OEPL Dom Drzewa (Wałkowa 5, 56-300 Milicz, tel. 71 38 43 410). Specjalista ds. edukacji leśnej i koordynacji LKP Róża Kurzyńska-Bednarek, tel. 661 913 011 18
Uczymy o lesie Edukacja przyrodniczo-leśna od ponad dwóch dekad jest jednym z ważniejszych zadań realizowanych przez leśników. Szczególnie duży nacisk kładziony jest na tę sferę w nadleśnictwach, które tworzą leśne kompleksy promocyjne. Nadleśnictwo Milicz wraz z Nadleśnictwem Żmigród stanowią LKP „Lasy Doliny Baryczy”. Co ważne, zajęcia prowadzone przez leśników są bezpłatne.
19
Nadleśnictwo Milicz ul. Trzebnicka 18, 56-300 Milicz tel. 71 38 40 344 milicz@wroclaw.lasy.gov.pl www.milicz.wroclaw.lasy.gov.pl znajdź nas!
LEŚNICTWA: 1. Walkowo 661 194 702 2. Kaszowo 601 097 567 3. Lasowice 665 222 136 4. Skoroszów 609 559 648 5. Brzezie 609 558 992 6. Zwierzyniec 609 556 064 7. Sędraszyce 661 180 553 8. Gądkowice 609 557 698 9. Rakłowice 695 651 253 10. Gogołowice 609 558 706 11. Wróbliniec 609 559 271 12. Grabownica 661 188 220 13. Krośnice 609 559 953 14. Dziewiętlin 601 598 202 15. Kubryk 609 557 119 16. Bukowice 609 557 756 17. Świętoszyn 609 559 611 18. Bukowinka 609 559 325 19. Leśnictwo Łowieckie Kubryk 698 684 206 20. Szkółka Leśna Świętoszyn 609 557 818
KWATERA ŁOWIECKA
– Ośrodek Szkoleniowy Kubryk Krzyszków 1, 56-321 Bukowice tel. 71 384 50 79 kwatera.kubryk@wroclaw.lasy.gov.pl
Kontakt: Tomasz Dębiec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Bartosz Szpojda Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek
Autorzy zdjęć: Tomasz Dębiec; Janusz Łabuda (s. 9, 10, 13), archiwum nadleśnictwa (s. 4, 5); Adobe Stock: marcinjozwiak (s. 6), dejuna (s. 6), arek0michalak (s. 6)