Nadleśnictwo
Mircze
Krajobraz i połoşenie
2
NADLEŚNICTWO MIRCZE poło-
żone jest w środkowowschodniej Polsce, w województwie lubelskim, przy granicy z Ukrainą, która biegnie wzdłuż meandrującego Bugu. Pod względem regionalizacji przyrodniczo-leśnej obszar Nadleśnictwa Mircze leży w dwóch mezoregionach VI Krainy Małopolskiej: Zamojsko-Hrubieszowskim i Wyżyny Zachodniowołyńskiej. Zasięg terytorialny nadleśnictwa wynosi 98 322 tys. ha, z czego lasy stanowią jedynie 11 507 ha. Omawiany obszar charakteryzuje się najżyźniejszymi glebami w Polsce, co sprawia, że mocno rozwinięte jest tu rolnictwo, a lasy mają stosunkowo niewielki udział w ogólnej powierzchni. Typowy krajobraz nadleśnictwa to mozaika pól uprawnych i rozdrobnionych kompleksów leśnych, których jest tu ok. 150, a największy z nich – Lasy Dołhobyczowskie – ma powierzchnię 1750 ha. Są to zarazem jedne z najdalej na wschód wysuniętych drzewostanów w Polsce. W 1951 r. na tych terenach miała miejsce tzw. korekta granic państwowych. Wtedy to należący do Polski obszar o powierzchni 480 km kw., położony na wschód od dzisiejszej granicy z Ukrainą, bogaty w złoża węgla kamiennego, został przyłączony do ZSRR. W zamian w granicach naszego kraju znalazł się fragment Bieszczadów w okolicy Ustrzyk Dolnych.
3
Nasze lasy
NAJWAŻNIEJSZYMI CZYNNIKAMI warunkującymi to, jakie gatunki tworzą
lasy na danym terenie, są klimat oraz gleby. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Mircze występują żyzne gleby brunatnoziemne i czarnoziemne. Wytworzyły się tu one dzięki specyficznym wpływom klimatu kontynentalnego, umiarkowanie suchego, przy udziale roślinności leśno-stepowej i łąkowo-stepowej. Głównym gatunkiem tworzącym tutejsze lasy jest dąb szypułkowy, który wymaga żyznych gleb. Występuje on na 48 proc. powierzchni. Znaczny udział, bo wynoszący ponad 4
Typowy dla Nadleśnictwa Mircze drzewostan dębowy z grabem rosnącym w dolnym piętrze
48% DĄB
15%
14%
BRZOZA
SOSNA
10% GR AB
5%
JESION
4%
OLCHA
4%
pozostałe gatunki
czereśnia, topola, wierzba, modrzew, buk, klon zwyczajny, klon jawor
15 proc., ma sosna zwyczajna. W skali całego kraju jest to gatunek o największym – ponad 60 proc. – udziale w lasach. Na terenie Nadleśnictwa Mircze sosna zajmuje najuboższe gleby w okolicy miejscowości Czermno, Perespa i Podbór, gdzie wraz z lasami niepaństwowymi tworzy kompleks o pow. ponad 1000 ha. Spotkamy tu także brzozy (14 proc.) – głównie brodawkowate, a także graby pospolite (10 proc.), często występujące razem z dębem i tworzące lasy nazywane grądami. Ponadto występują tu m.in.: jesiony, czereśnie, modrzewie, świerki, topole oraz wierzby. 5
Nasze lasy
Największym drzewem w Nadleśnictwie Mircze jest dąb szypułkowy o obwodzie pnia ponad 7, 5 m i wysokości ok. 30 m. Szacuje się, że ma co najmniej 250 lat. Ma on wymiary drzewa pomnikowego, a w jego koronie znajduje się gniazdo bociana czarnego. Dąb szypułkowy to jeden z najbardziej długowiecznych gatunków drzew w Polsce.
6
Olsza czarna
Bory sosnowe rosną na najsłabszych glebach. Charakteryzują się ubogim runem, w którym często rosną borówki, a także wrzosy.
Leśnicy wykorzystują naturalne zdolności drzewostanów do odnawiania się. Młode pokolenie lasu pojawia się w wyniku samoistnego obsiewu nasion. Owocowanie drzew leśnych nie występuje w każdym roku, zdarza się raz na kilka lat. Obfite owocowanie dla dębu szypułkowego – najważniejszego gatunku w lasach nadleśnictwa – następuje co 5– 8 lat. Do odnowień i zalesień w najbliższym dziesięcioleciu planujemy ok. 880 ha. 7
Funkcje lasรณw
8
LAS CHRONI glebę, wodę, zwierzęta,
rośliny i ludzi. Zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi, gdyż gleba leśna i ściółka magazynują bardzo duże ilości wody. Las chroni także przed wiatrem i hałasem.
LAS DOSTARCZA SUROWCÓW
– nie tylko drewna, lecz również owoców, grzybów i ziół, a także czystego miodu z pasiek zakładanych na polanach lub pod koronami drzew.
LAS DAJE PRACĘ zarówno leśnikom,
jak i pracownikom zakładów usług leśnych wykonujących w drzewostanach prace z zakresu hodowli i ochrony. Dostarcza surowca gwarantującego zatrudnienie pracującym w przemyśle drzewnym.
LAS UROZMAICA KRAJOBRAZ.
Tereny leśne są bardziej różnorodne i miłe dla oka, zmieniają się wraz z porami roku.
LAS JEST MIEJSCEM EDUKACJI I REKREACJI. Leśnicy tworzą infrastrukturę
ułatwiającą kontakt z przyrodą i jej bliższe poznanie. W Nadleśnictwie Mircze możemy odwiedzić ścieżkę dydaktyczną Witków z 19 tablicami. Las to także doskonałe miejsce na relaksujący spacer i do uprawiania sportów – biegania czy jazdy na rowerze.
LAS JEST DOMEM DLA ZWIERZĄT.
Lasy stanowią miejsce życia dla ponad połowy gatunków zwierząt występujących w Polsce.
9
Ochrona przyrody
Storczyk plamisty
Ciemiężyca czarna
Obuwik pospolity
OCHRONA PRZYRODY jest w naszym kraju dziedziną nierozerwalnie związaną
z leśnictwem. Na terenach leśnych występuje wiele rzadkich gatunków. Doskonałym tego przykładem jest Nadleśnictwo Mircze, gdzie utworzono ok. 60 stref ochronnych dla szczególnie cennych przedstawicieli flory i fauny. Aż 53 z nich obejmują miejsca występowania i gniazdowania orlika krzykliwego, trzy bociana czarnego, jedna kani rudej i jedna bielika – naszego największego ptaka drapieżnego. Utworzono tu również dwie strefy ochronne dla ciemiężycy czarnej, niezwykle rzadkiej, dorastającej do ponad metra rośliny. Warto wiedzieć, że jest to roślina trująca. W tutejszych lasach występuje także wiele innych podlegających ochronie gatunkowej roślin, m.in. obuwik pospolity, a także storczyki – plamisty, kruszczyk szerokolistny 10
Bielik
Zaskroniec zwyczajny zjadający żabę
Orlik pospolity
Suseł perełkowany
czy podkolany – biały i zielonawy. W zasięgu działania nadleśnictwa wyznaczono 15 obszarów Natura 2000, zarówno ochrony siedlisk, jak i ochrony ptaków. Zajmują one ponad 3 tys. ha gruntów zarządzanych przez Lasy Państwowe. W granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictwa znajdują się również dwa rezerwaty: Suśle Wzgórza – jedno z czterech miejsc występowania susła perełkowanego na Lubelszczyźnie oraz Skarpa Dobużańska, gdzie ochronie podlegają zbiorowiska kserotermiczne wraz z roślinami stepowymi. Ze względu na piękno regionu utworzono tutaj dwa Obszary Chronionego Krajobrazu, Dołhobyczowski oraz Nadbużański, w których zasięgu znajduje się ponad 2,5 tys. ha naszych lasów. Warto dodać, że w lasach Nadleśnictwa Mircze rosną dwie sosny mające status pomników przyrody. 11
Jak gospodarujemy w lesie?
W szkółce leśnej nadleśnictwa produkuje się sadzonki kilkunastu gatunków drzew Zrywka drewna stosowego
Odnowienie naturalne dębu
LEŚNICY TAK GOSPODARUJĄ w powierzonych pod ich opiekę lasach będą-
cych własnością Skarbu Państwa, żeby te chroniły glebę, powietrze i wodę oraz były miejscem wypoczynku dla okolicznej ludności i turystów. Wreszcie – co najważniejsze – by dostarczały ekologicznego surowca, jakim jest drewno. Jednym z obowiązków leśników jest dopilnowanie, aby las trwale występował na danym obszarze. Najpóźniej pięć lat po wycięciu dojrzałego drzewostanu leśnicy muszą doprowadzić do ponownego pojawienia się lasu. W Nadleśnictwie Mircze 12
WYCINAMY MNIEJ, NIŻ PRZYRASTA
W lasach Nadleśnictwa Mircze przyrasta rocznie ponad 53 tys. m 3 drewna
Pozyskujemy rocznie ok. 45 tys. m 3 drewna
najczęściej dzieje się tak za sprawą sadzenia młodych drzewek na uprawach leśnych, które pochodzą ze szkółek. Część powierzchni odnawiana jest jednak naturalnie dzięki obsiewowi nasion z dojrzałego drzewostanu. Drewno pozyskiwane w lasach jest skrupulatnie ewidencjonowane. Każda sztuka i stos podlegają pomiarowi, ocechowaniu i oznaczeniu tabliczką z unikalnym numerem. Jedną z fundamentalnych zasad polskiego leśnictwa jest pozyskiwanie mniejszej ilości drewna niż go przyrasta w tym samym czasie. 13
Ślady historii
Kościół w Tyszowcach wybudowany w latach 1865-1870
Cerkiew w Dołhobyczowie z początku XX w. Figura Jana Nepomucena z końca XVIII w.
Figurka św. Mikołaja w Kryłowie-Kolonii
OBSZAR W ZASIĘGU terytorialnym Nadleśnictwa Mircze pełen jest mate-
rialnych śladów świadczących o interesującej historii tego leżącego nad Bugiem skrawka Polski. To tutaj znajdowały się Grody Czerwieńskie – średniowieczne osady o funkcjach obronnych wznoszone w niedostępnych rozlewiskach rzek i wśród bagien. Na tym terenie znajdują się trzy takie umocnienia – we wsiach Czermno, Posadów oraz Kryłów. W tej ostatniej można obejrzeć ruiny baszty obronnej będącej pozostałością zamku wznoszonego tu od końca XV w. Był on 14
Pałac rodziny Świeżawskich w Dołhobyczowie z początku XX w.
Neogotycka brama pałacowa w Kryłowie
Ruiny zamku w Kryłowie z końca XV w.
kilkukrotnie niszczony i odbudowywany, aż popadł w końcu w ruinę pod koniec XVIII w. Podczas pobytu w Kryłowie warto zwrócić uwagę na znajdującą się w centrum miejscowości figurę Jana Nepomucena, której powstanie datuje się na koniec XVIII w. oraz na neogotycką bramę pałacową. W okolicach można zobaczyć wiele innych ciekawych obiektów: dwory znaczących niegdyś rodów szlacheckich, m.in. w Gołębiu, Oszczowie oraz Dołhobyczowie, a także zabytkowe kościoły i cerkwie. 15
Nadleśnictwo Mircze
ul. Hrubieszowska 55, 22-530 Mircze tel. +48 84 65 19 002, faks +48 84 65 19 074 mircze@lublin.lasy.gov.pl www.mircze.lublin.lasy.gov.pl
LEGENDA:
Zauważyłeś pożar
– ALARMUJ! Wydawnictwo Quercus Tomasz Dębiec tel. +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Kinga Nagrabecka Projekt, DTP: Joanna Kozek
TEL.
998
Zdjęcia: Tomasz Dębiec; archiwum Nadleśnictwa Mircze (Krzysztof Krupa s. 2, 8, 10-11, Elżbieta Szumarek s. 8, 10); Fotolia (dejuna s. 11)