Mapa Nadleśnictwa Sarnaki by Wydawnictwo Quercus

JAK GOSPODARUJEMY?

ZAPRASZAMY DO LASU

UCZYMY O LASACH

Podstawową zasadą polskiego modelu leśnictwa jest zachowanie trwałości lasu na danej powierzchni. Oznacza to, że najpóźniej pięć lat po wycięciu dojrzałego drzewostanu leśnicy muszą doprowadzić do tego, by na zrębie pojawił się młody las. Można to zrobić poprzez posadzenie młodych drzewek lub takie kształtowanie warunków świetlnych i glebowych na odnawianych powierzchniach, by wysiały się tam same.

Zachęcamy do odwiedzania naszych lasów, a zwłaszcza ścieżek i szlaków dedykowanych konkretnym aktywnościom. Szlak konny Bużyska–Borsuki o długości blisko 65 km wiedzie głównie przez malownicze lasy. Na jego trasie znajdują się gospodarstwa agroturystyczne. Ścieżka przyrodniczoleśna w leśnictwie Kisielew ma długość ok. 10 km i jest przeznaczona dla rowerzystów. Na wyznaczonym szlaku znajduje się 11 punktów z opisanymi ciekawostkami związanymi z łowiectwem, ochroną przyrody, gospodarką leśną oraz historią – jeden z punktów znajduje się przy leju powstałym w wyniku wybuchu rakiety V2. Na ścieżce można skorzystać z przystanków wyposażonych w ławki, stoliki i zadaszenia. Ścieżka przyrodniczoleśna w Mierzwicach prowadzi wzdłuż wąwozu w rezerwacie Zabuże. Po drodze mijamy małe zbiorniki retencyjne, pomnikowe dęby i leśne polany. Na końcu czeka na nas piękny przełom Bugu.

Od ponad 20 lat edukacja przyrodniczoleśna jest nieodłącznym elementem pracy leśników w Polsce. Skierowana jest przede wszystkim do dzieci i młodzieży. Wiedza na temat lasu i mechanizmów, jakimi się rządzi, powoduje większe poszanowanie dla przyrody. Edukacja w Nadleśnictwie Sarnaki jest prowadzona głównie na terenie obiektów stworzonych specjalnie do tego celu – ścieżkach dydaktycznych usytuowanych w najciekawszych zakątkach nadleśnictwa, a także przy jego siedzibie na terenie zbiornika retencyjnego i w izbie edukacyjnej. Leśnicy prowadzący edukację odwiedzają również szkoły. Tematy poruszane na zajęciach z edukacji przyrodniczoleśnej to m.in. zrównoważona gospodarka leśna, praca leśnika, ssaki polskich lasów, budowa ekosystemów leśnych.

skala 1:60 000

Nadleśnictwo Sarnaki Sosny pozostawione na zrębie to tzw. nasienniki. Z nasion, które wydadzą, wyrośnie młode pokolenie lasu. W razie braku obsiewu powierzchnię obsadza się sadzonkami wyhodowanymi w szkółce leśnej.

Cały obszar Polski, z wyjątkiem parków narodowych, jest podzielony na 17 Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych, a te z kolei na 430 nadleśnictw. Nadleśnictwo Sarnaki jest jedną z 25 jednostek Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie. Znajduje się we wschodniej części naszego kraju, na terenie województwa mazowieckiego, w powiatach łosickim i siedleckim. Obszar w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa liczy ponad 102 tys. ha. Lasy zajmują tu ok. 22 tys. ha, z czego połowa stanowi własność Skarbu Państwa. Lesistość Polski wynosi ok. 29 proc., natomiast Nadleśnictwa Sarnaki jest nieco niższa – 22 proc.

Po osiągnięciu odpowiedniego wieku ten drzewostan zostanie usunięty, a następnie w jego miejsce pojawi się młode pokolenie lasu. Kiedy można wyciąć dany fragment drzewostanu? Zależy to od jego składu gatunkowego. Na przykład sosny wycina się, gdy mają ok. 100 lat, a dęby w wieku nawet 140–160 lat.

Drogi biegnące przez lasy ogrywają ważną rolę w gospodarce leśnej. Ich sieć powinna być odpowiednio gęsta. Leśnicy dbają o ich stan, ponieważ umożliwiają one bezpieczny transport drewna, a w razie pożaru pomagają w przeprowadzeniu szybkiej i sprawnej akcji gaśniczej.

Młodnik to faza rozwojowa drzewostanu, w której drzewa silnie konkurują ze sobą o światło i wodę. Już na tym etapie leśnicy zaczynają prace pielęgnacyjne, usuwając egzemplarze źle ukształtowane lub nadmiernie wybujałe.

WARTO ZOBACZĆ

Pomnik rakiety V2

Pozycja na mapie: 2E | GPS 52.3144, 22.8903

Bug

Bug, prawy dopływ Narwi, jest piątą co do wielkości polską rzeką. Jej nurt jest nieuregulowany – z licznymi meandrami i starorzeczami. Stanowi północną granicę Nadleśnictwa Sarnaki. Najciekawsze widoki na tę naturalną rzekę roztaczają się z nadrzecznych wzgórz w Mielniku oraz Drohiczynie.

NA MAPIE: • ciekawe obiekty • ścieżki edukacyjne

Nadleśnictwo Sarnaki

Fot. Tomasz Dębiec / Wydawnictwo Quercus

Jak zachowywać się w lesie? Ostrożnie z ogniem.

Ogniska można rozpalać w miejscach do tego przeznaczonych po wcześniejszym uzgodnieniu w biurze nadleśnictwa.

Dbaj o porządek w lesie.

W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.

Samochód pozostaw

Bug stanowi północną granicę nadleśnictwa.

w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym.

Rezerwat Dębniak

Zachowaj ciszę

w czasie pobytu w lesie. Hałas nie tylko płoszy zwierzęta, lecz także może przeszkadzać innym w odpoczynku.

Nadleśnictwo Sarnaki mapa tur yst yczna

D A

Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin. Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu.

S Z K Ó Ł K

Najpóźniej

ŁY L A S

5 LAT

po wyrębie odnawiamy każdą powierzchnię, na której wycięto fragment

LASU

ZB I

Siedziba Nadleśnictwa Sarnaki mieści się w dworze z 1830 r., będącym przykładem klasycystycznej architektury Mazowsza. Budynek od 1975 r. wpisany jest do rejestru zabytków.

Zachowaj ostrożność wobec zwierząt.

Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, stanowi zagrożenie, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.

Rezerwat utworzono na terenie dawnego parku przy pałacu w Korczewie. Ochronie podlegają fragmenty starodrzewu dębowo-lipowego z ciekawymi roślinami runa. Rosną tu m.in. pomocnik baldaszkowy, orlik pospolity, kruszczyk szerokolistny czy lilia złotogłów.

SIO

D R E

NASZE LASY

skala 1:60 000

Pozycja na mapie: 2E | GPS 52.3175, 22.8934

Na to, jakie gatunki drzew tworzą lasy na danym terenie, największy wpływ mają panujący klimat i rodzaj gleb. Nie bez znaczenia są też działania człowieka, od stuleci mające duży wpływ na przyrodę. Najwięcej, bo aż 66 proc. powierzchni leśnych zajmuje tutaj sosna, która może rosnąć na mniej żyznych i przez to nieatrakcyjnych dla rolnictwa glebach. Warto wiedzieć, że ten gatunek ma największy udział także w skali całego kraju. Tam, gdzie warunki siedliskowe są bardziej sprzyjające – gleba jest żyźniejsza i wilgotna – pojawiają się bardziej wymagające gatunki drzew liściastych, takie jak dąb, który zajmuje na terenie nadleśnictwa prawie 21 proc. powierzchni leśnej. Ważnymi gatunkami są tu również brzoza i olsza, których udział wynosi odpowiednio ok. 7 i 4 proc.

Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.

Pałac w Korczewie

Pozycja na mapie: 1C | GPS 52.3541, 22.6139

Kościół cmentarny w Ruskowie Pozycja na mapie: 2D | GPS 52.3212, 22.7289

Pozycja na mapie: 1C GPS 52.3851, 22.6169

Rezerwat chroni stare lasy łęgowe charakterystyczne dla terenów nadbużańskich. Spotkać tu można wiekowe dęby i jesiony. Ciekawie prezentuje się runo z takimi roślinami jak wawrzynek wilczełyko, kruszczyk szerokolistny czy podkolan biały.

Chroni naturalne fragmenty lasów liściastych z bogatym w rzadkie gatunki runem. Występują tu takie gatunki jak: kokorycz pusta i pełna, śledziennica skrętolistna, lilia złotogłów, szczawik zajęczy oraz czerniec gronkowy.

W szkółkach leśnych produkuje się sadzonki wysadzane później na uprawach.

Zbiorniki retencyjne

Biwakuj tylko w miejscach do tego przeznaczonych.

Początki tej świątyni sięgają przełomu XVII i XVIII w. Z tego okresu pochodzi jej drewniana, najstarsza część. W XIX w. kościół był kilkukrotnie przebudowywany i remontowany. W 1902 r. powstało murowane prezbiterium wraz z dzwonnicą. Budynek kościoła wraz z ogrodzeniem, kaplicą, cmentarzem, drewnianą plebanią i ogrodem został wpisany do rejestru zabytków.

Rezerwat Przekop

Tomasz Dębiec ul. 3 Maja 6/2, 32-500 Chrzanów www.wydawnictwoquercus.pl Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Małgorzata Haze Projekt graﬁczny, DTP: Joanna Kozek Zdjęcia: archiwum Nadleśnictwa Sarnaki

Pola uprawne, przydrożne aleje i zadrzewienia to charakterystyczne elementy tutejszego pejzażu.

Pozycja na mapie: 1C | GPS 52.3552, 22.6231

A UPR WA

Pozycja na mapie: 1B GPS 52.3624, 22.5767

ISBN 978-83-64084-24-9

Pozycja na mapie: 4C | GPS 52.1692, 22.6773

Może być niebezpieczny dla mieszkających w lesie zwierząt.

Rezerwat Kaliniak

Chrzanów 2017

Kościół w Hadynowie

Psa prowadź na smyczy.

mapa tur yst yczna

Nadleśnictwo Sarnaki

Niezwykle ciekawą atrakcję turystyczną stanowią przeprawy promowe przez rzekę. W ten sposób nurt Bugu można było pokonywać już przed II wojną światową. W ramach projektu „Bug – rajem dla turystów” przygotowano trzy takie miejsca wraz z dojazdami i przyczółkami. Dwie z tych przepraw znajdują się na terenie przedstawionym na niniejszej mapie. Pierwsza z nich łączy brzegi rzeki w miejscowościach Mielnik i Zabuże, druga łączy zabytkowy Drohiczyn leżący na północnym brzegu ze wsią Burzyska.

Pomnik usytuowany jest w samym centrum Sarnak. Jest odwzorowaniem niemieckiej rakiety V2, która spadła do Bugu koło wsi Klimczyce w 1944 r. Monument upamiętnia akcję AK pod kryptonimem V-2, podczas której polscy partyzanci przechwycili rakietę będącą tajną bronią Niemców. Następnie została ona przetransportowana do Londynu i tam poznano sposób jej działania. Trudność akcji polegała m.in. na tym, że w miejscowej szkole stacjonował oddział żołnierzy niemieckich, których zadaniem było kontrolowanie końcowej fazy lotu i zabezpieczenie miejsca upadku rakiet. Broń tego typu miała posłużyć do zniszczenia stolicy Wielkie Brytanii. Na pomniku widnieje napis „Oni ocalili Londyn”. W okolicy zachowały się leje po eksplozjach V2, a szczątki rakiety znajdują się w izbie muzealnej w szkole podstawowej w Sarnakach.

Początki pałacu w Korczewie, nazywanego perłą Podlasia, sięgają 1734 r. Pierwotnie powstał jako budynek barokowy i w tym stylu przetrwał około stu lat. Był jednak kilkukrotnie gruntownie remontowany, a jego obecny kształt pochodzi z okresu międzywojennego. W czasach PRL-u znajdował się w zarządzie miejscowego GS-u – były tu magazyny, sklep i mieszkania. W latach 90. ubiegłego wieku przeszedł w ręce dawnych właścicieli z rodziny Ostrowskich. Od tamtego czasu jest remontowany, mieszczą się w nim hotel oraz sala weselna. Pałac posiada swoją galerię, w której odbywają się wystawy.

Dwór w Ruskowie

Pozycja na mapie: 2C | GPS 52.3218, 22.7253

Kościół cmentarny w Ruskowie, dawniej paraﬁalny, pochodzi z 1646 r. W połowie XIX w. był restaurowany i powiększany. W pobliżu kościoła znajduje się wzniesiona na planie koła dzwonnica z XVII w. oraz kilka ciekawych nagrobków pochodzących z XIX w.

Młyny wiatrowe

Pozycja na mapie: 2E | GPS 52.3133, 22.9069

Rezerwat Zabuże

Pozycja na mapie: 2E | GPS 52.3309, 22.9839

Murowany pałac w stylu klasycystycznym z początków XIX w. Został wpisany do rejestru zabytków wraz z przylegającym do niego zespołem pałacowo-parkowym, folwarkiem, stajnią i spichlerzem. W budynku mieści się obecnie szkoła podstawowa. Rezerwat jest położony nad Bugiem i został utworzony dla ochrony starodrzewu dębowego wraz z całą paletą rzadkich roślin (orlik pospolity, gnieźnik leśny) i ptaków (muchołówka mała). Lasy rezerwatu urozmaicają wąwozy i głazy narzutowe.

Dwór w Dąbrowie

Pozycja na mapie: 2C | GPS 52.3030, 22.6258

W XVIII w. na terenie Polski znajdowało się ok. 20 tys. wiatraków. Rolnictwo na Podlasiu od wieków było bardzo rozwinięte. Do dziś w okolicy można podziwiać drewniane wiatraki, niestety w dużej mierze zniszczone lub zaadaptowane na inne cele.

Łąki Trojanu

Pozycja na mapie: 2E | GPS 52.3329, 23.0051

świerk, modrzew, klon, jesion, grab, topola, wierzba, lipa

Pozostałe gatunki: Olsza

Rezerwat Mierzwice

Dąb

21%

Pozycja na mapie: 2E | GPS 52.3320, 22.9880

Brzoza

Nadleśnictwo Sarnaki brało udział w dużym projekcie mającym na celu zwiększenie możliwości retencjonowania wody w polskich lasach, w wyniku którego powstało wiele zbiorków. Niektóre z nich to niewielkie urokliwe oczka wodne, ale są też większe zbiorniki, jak te znajdujące się przy siedzibie nadleśnictwa, o powierzchni lustra wody 1,2 ha.

OCHRONA PRZYRODY Na terenie Nadleśnictwa Sarnaki najcenniejsze fragmenty przyrody są chronione w sześciu rezerwatach o łącznej powierzchni ok. 129 ha. Pięć z nich – Dębniak, Przekop, Kaliniak, Zaburze i Mierzwice – usytuowanych jest na gruntach zarządzanych przez nadleśnictwo. Ponadto w zasięgu terytorialnym jednostki znajduje się rezerwat Kózki. Ochronie podlegają tu również 33 pomniki przyrody – 20 pojedynczych drzew, osiem grup drzew, cztery głazy narzutowe oraz jeden obiekt powierzchniowy obejmujący stanowisko rzadkiego storczyka – tajęży jednostronnej. Na tym obszarze funkcjonuje Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu, parki krajobrazowe: Nadbużański i Podlaski Przełom Bugu, 43 użytki ekologiczne oraz cztery obszary Natura 2000, które w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa Ważnym elementem dbania o rodzimą zajmują ponad 17 455 ha. przyrodę jest ochrona gatunkowa roślin i zwierząt – na zdjęciu objęty ochroną częściową jelonek rogacz.

Na jego terenie znajdują się liczne ślady działalności lodowca w postaci głazów narzutowych oraz wyżłobionych przez niego wąwozów. Rosną tu orlik pospolity, tajęża jednostronna oraz leniec bezpodkwiatkowy.

Dwór w Dąbrowie wraz z oﬁcyną zostały zbudowane ok. 1852 r. dla rodziny Dobrzyńskich. Kolejnymi właścicielami byli Bujalscy i Fayttowie, a ostatnim – Ignacy Fonberg. Po II wojnie światowej w obiektach mieściły się szkoła i przedszkole, obecnie znajduje się tu Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie. Atutem tego miejsca są klasycystyczne murowane obiekty, stanowiące typowy przykład architektury dworskiej. Otacza je zabytkowy park ze stawem i stuletni sad.

Łąki przy jeziorze Trojan położone w sąsiedztwie rzeki Bug znajdują się w zasięgu terytorialnym leśnictw Mierzwice i Zabuże. Jest to wyjątkowe miejsce, gdzie można zaobserwować bogactwo półnaturalnych zbiorowisk ze stanowiskami rzadkich roślin kserotermicznych. Fragmenty starorzeczy, łęgów oraz majestatyczne pojedyncze dęby tworzą tutaj niepowtarzalny krajobraz.

Młyny wodne na rzece Tocznej

Rezerwat Kózki

Pozycja na mapie: 1C | GPS 52.3490, 22.7135

Pozycja na mapie: 1D | GPS 52.3605, 22.8684

Położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie Buga i jego starorzeczy. Mozaika siedlisk łąkowych i wodnych stanowi doskonałe miejsce bytowania dla ptaków, m.in. zimorodka, sieweczki obrożnej oraz rybitwy białoczelnej.

W środku możemy oglądać stylową aranżację wnętrz ziemiańskich przełomu XIX i XX w. (kancelaria dworska, pokój pani domu, sypialnia, salon, pokój stołowy, kuchnia, łazienka), które przenoszą gości w klimat i atmosferę minionej epoki. Uwagę zwracają zabytkowe meble, przedmioty sztuki dekoracyjnej i malarstwo. W parku można obejrzeć obiekty nawiązujące do dawnej części gospodarczej majątku: spichlerz, gołębnik, wędzarnię, pasiekę oraz ogród warzywny.

W latach międzywojennych na rzece Tocznej było osiem młynów. Do dzisiaj pozostało sześć, z czego dwa działają. Tylko jeden – w miejscowości Ruda z 1923 r., widoczny na zdjęciu – może być zasilany energią wodną.

Sosna

66%

GŁÓWNE GATUNKI NASZYCH LASÓW

Jak nie zgubić się w lesie? Kiedy już się zgubisz, pamiętaj, że las jest podzielony na oddziały tzw. liniami oddziałowymi, wyznaczającymi z reguły w ten sposób prostokąty. Każdy z nich ma swój numer. Na skrzyżowaniu sąsiadujących oddziałów znajdują się słupki, na których naniesiono te numery. Numeracja oddziałów rośnie z północnego wschodu na południowy zachód. Aby odnaleźć się w lesie, poszukaj słupka oddziałowego znajdującego się na skrzyżowaniu linii. Następnie odszukaj oddział o danym numerze na niniejszej mapie.

W celu uzyskania pomocy podaj numery znajdujące się na słupku pracownikowi Lasów Państwowych, straży pożarnej lub policji. Dzięki temu szybko uzyskasz pomoc.

1 147

Oddział 147

Oddział 151

146

151 150

Oddział 146 1

Oddział 150

Funkcje lasów Las jest miejscem rekreacji.

Leśne ścieżki i szlaki turystyczne to doskonałe miejsce na relaksujący spacer i do uprawiania sportów – biegania czy jazdy na rowerze. Dzięki wszechobecnej zieleni łatwo się odprężamy.

Las daje pracę zarówno leśnikom, jak i pracownikom zakładów usług leśnych wykonujących w drzewostanach prace z zakresu hodowli i ochrony. Dostarcza surowca gwarantującego zatrudnienie pracującym w przemyśle drzewnym.

Las chroni glebę, wodę, zwierzęta, rośliny i ludzi. Zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi, gdyż gleba leśna i ściółka magazynują bardzo duże ilości wody. Las chroni także przed wiatrem i hałasem. Las dostarcza surowców – nie tylko drewna, lecz także owoców, grzybów i ziół, które każdy może bezpłatnie zbierać na własny użytek.

Las urozmaica krajobraz.

Tereny leśne są bardziej różnorodne i miłe dla oka, zmieniają się wraz z porami roku.

Co to jest metr przestrzenny (mp) i metr sześcienny (m3) drewna?

Kupując drewno stosowe z przeznaczeniem na opał, należy pamiętać, że tzw. stos posiada dwie miary: m3 i mp. Aby uzyskać miąższość samego drewna w stosie (bez pustej przestrzeni między wałkami), należy pomierzoną wielkość mp (l × s × h) przemnożyć przez właściwy współczynnik redukcyjny, którego wielkość zależy od długości wałków i gatunku drewna. Przykładowe wyliczenie dla opału sosnowego (S4 So) wyniesie: 1 mp × 0,65 = 0,65 m3.

1 m3

1 mp

sześcienny

przestrzenny

Wykaz leśnictw Nr

Nazwa

Pozycja na mapie

Korczew

Kisielew

Huszlew

4D 1E

Mierzwice

Zabuże

Dubicze

Górki

Szkółka Leśna Zabuże

Nadleśnictwo Sarnaki 5

ul. 3 Maja 6/4, 08-220 Sarnaki tel. 83 359 91 51, faks 83 359 92 46 sarnaki@lublin.lasy.gov.pl www.sarnaki.lublin.lasy.gov.pl