ŚCIEŻKI DYDAKTYCZNE Nadleśnictwo Stuposiany
skala 1:65 000 NA MAPIE I W OPISACH: • ciekawe obiekty • ścieżki dydaktyczne
Krutyjówka
Pozycja na mapie: 2C | GPS 49°7’97” N 22°44’30” E
Trasa ścieżki przebiega od siedziby Centrum Promocji Leśnictwa w Mucznem do zagrody żubrów. Po drodze w kilku miejscach postojowych można obserwować zabudowę skarpy potoku Muczny, a po jego przekroczeniu przebudowę drzewostanu na gruntach porolnych w nieistniejącym przysiółku Krutyjówka. Ścieżka kończy się po przekroczeniu Potoku Czerwonego wyjściem na wprost kapliczki św. Huberta stojącej przy drodze do Stuposian. Czas przejścia to ok. 1,5 godz.
Nadleśnictwo Stuposiany znajduje się w południowo-wschodniej części Polski. Zarządza lasami Skarbu Państwa o powierzchni niemal 9,5 tys. ha, położonymi na krańcach polskiej części Bieszczadów. Od północnego wschodu i południa sąsiaduje z Ukrainą, od północy i zachodu z Nadleśnictwem Lutowiska, a od południowego wschodu i południowego zachodu z Bieszczadzkim Parkiem Narodowym. Lasy Nadleśnictwa Stuposiany stanowiły przed II wojną światową własność drobnych gospodarstw wiejskich miejscowych górali – Bojków, oraz większych majątków i spółek leśnych. Doprowadziło to do silnej eksploatacji tutejszych drzewostanów. Do 1932 r. surowiec drzewny transportowany był kolejką leśną, która łączyła miejscowości Ustrzyki Górne, Berehy i Sokoliki Górskie.
Stuposiany
NADLEŚNICT WO NADLEŚNICT WO
Stuposiany
Tomasz Dębiec ul. 3 Maja 6/2, 32-500 Chrzanów www.wydawnictwoquercus.pl Tekst: pracownicy Nadleśnictwa Stuposiany Korekta: Małgorzata Haze Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek Zdjęcia: Mariusz Nędzyński, Tomasz Różycki, archiwum Nadleśnictwa Stuposiany
ISBN 978-83-64084-26-3
Obecnie tereny Nadleśnictwa Stuposiany należą do najrzadziej zaludnionych w Polsce. Drzewostany, tak jak w całych Bieszczadach, tworzy głównie buk, zajmując ponad 40 proc. ich powierzchni. Duży udział mają także świerk (32 proc.) oraz jodła (18 proc). W tutejszych lasach licznie występują jelenie, a także żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie.
Brenzberg
Trasą Kolejki Wąskotorowej
Pozycja na mapie: 1B GPS 49°10’25” N 22°41’55” E
Początek trasy znajduje się na Wilczej Górze, przy drodze ze Stuposian do Mucznego. Ścieżka na długim odcinku biegnie trasą byłej kolejki wąskotorowej. Ma ok. 8 km długości, może być wykorzystywana jako trasa spacerowo-turystyczna oraz biegowa ścieżka narciarska. Znajdują się na niej tablice edukacyjne, parking oraz taras widokowy z piękną panoramą na Kosowiec i Magurę Stuposiańską.
Jodła
Pozycja na mapie: 1B | GPS 49°10’9” N 22°41’22” E
Pichurów
Pozycja na mapie: 3C | GPS 49°7’34” N 22°47’90” E
Początek ścieżki znajduje się przy parkingu w miejscowości Pszczeliny. Na trasie znajduje się pięć przystanków z tablicami dydaktycznymi. Jej najważniejszym punktem był kiedyś wspaniały okaz jodły pospolitej. Miała ona ok. 200 lat, mierzyła 42 m wysokości i 527 cm obwodu i była najgrubszym okazem tego gatunku w Polsce. Drzewo posiadało znaczny ubytek powstały na skutek infekcji grzybów pasożytniczych. W grudniu 2013 r. zostało powalone pod naporem wiatru.
Trasa ścieżki zaczyna swój bieg przy filarach dawnej kolejki wąskotorowej na drodze z Mucznego do Tarnawy Niżnej. Wędrujemy drogą szutrową, podziwiając po prawej stronie przełom potoku Roztoki. Skarpa nad osuwiskiem została zabezpieczona w ramach projektu małej retencji górskiej. Po półgodzinnej wędrówce kamienne schody prowadzą na taras widokowy. Roztacza się z niego przepiękny widok na szczyty Bieszczadów Wysokich: Halicz, Kopę Bukowską, Krzemień i Bukowe Berdo. Dojście do tarasu zajmuje ok. 40 minut.
Stare Procisne
skala 1:65 000
Pozycja na mapie: 2C | GPS 49°7’63” N 22°45’36” E
Ścieżka historyczna zaczyna się ok. 1 km za Mucznem, przy drodze asfaltowej wiodącej w kierunku Tarnawy Niżnej. Prowadzi ona na grzbiet Jeleniowatego do polany, gdzie stała leśniczówka, w której UPA w sierpniu 1944 r. dokonała bestialskiego mordu 74 Polaków. Na polanie w 2010 r. ustawiono obelisk, tablicę pamiątkową i drewniany krzyż upamiętniający tę zbrodnię. Na polanę Brenzberg można dotrzeć starą drogą, trawersem Jeleniowatego, a zejść nasypem po kolejce wąskotorowej. Wędrówka zajmie ok. 1,5 godz.
Pozycja na mapie: 1A | GPS 49°11’25” N 22°44’58” E
Ścieżka zaczyna swój bieg na miejscu postoju „Hłynny”, gdzie potok Wołosaty wpada do Sanu. Na trasie możemy zobaczyć miejsca bardzo często odwiedzane przez leśne zwierzęta, zaobserwować przebudowę drzewostanu świerkowego oraz zapoznać się z biologią jedynego przedstawiciela świniowatych żyjących w Polsce – dzika. Tablice informacyjne zapoznają nas także z historią wsi Procisne.
Za Domkiem Myśliwskim
Pozycja na mapie: 2C GPS 49°7’73”N 22°44’54” E
Na końcu osady Muczne znajduje się Domek Myśliwski, przy którym ma swój początek trasa spacerowa. Poruszając się szerokim duktem, możemy podziwiać piękno bieszczadzkich lasów. Warto zapoznać się z treścią tablic edukacyjnych. Dowiadujemy się z nich, jak ważną funkcję pełnią niezagospodarowane i – jak by się mogło wydawać – zaniedbane fragmenty terenu nieporośnięte drzewami, butwiejące pnie czy usychające drzewa. Jest to doskonała ścieżka do uprawiania nordic walkingu, a zimą narciarstwa biegowego i skiturowego.
Wokół Mucznego
Pozycja na mapie: 2C | GPS 49°7’51” N 22°44’44” E
Ścieżka spacerowa zaczyna się tuż przy budynku Centrum Promocji Leśnictwa. Trasa biegnie w bardzo malowniczym terenie u podnóża Jeleniowatego, wzdłuż potoku Muczny i Hnyła. Do Mucznego można wrócić ścieżką po drugiej stronie szosy. Świetnie nadaje się do uprawiana nordic walkingu, a zimą jest wykorzystywana do narciarstwa biegowego. Tradycyjnie w drugą sobotę lutego na trasie rozgrywany jest bieg narciarski „Tropem Żubra”.
OBIEKTY TURYSTYCZANE I EDUKACYJNE Kościółek pw. św. Huberta w Mucznem Pozycja na mapie: 2C GPS 49°7’42” N 22°44’44” E
1
W Mucznem możemy obejrzeć niewielki kościół poświęcony w 2015 r. przez metropolitę przemyskiego ks. abp. Józefa Michalika, będący prawdziwą perłą architektury drewnianej. Budowę prowadziła siedmioosobowa grupa cieśli pochodzących z Podhala. Kościół ma myśliwski wystrój nawiązujący do tradycji leśnych i łowieckich.
Domek Myśliwski
Pozycja na mapie: 2C GPS 49°7’44” N 22°44’35” E
2
Nadleśnictwo Stuposiany oferuje pobyt w Domku Myśliwskim wybudowanym w stylu góralskim o wysokim standardzie. Został on wyremontowany w 2013 r. Jego położenie w bardzo atrakcyjnym miejscu, w pobliżu szlaków prowadzących w najwyższe partie okolicznych gór, a także ścieżek przyrodniczych, ułatwia poznawanie tego skrawka Bieszczadów.
Punkty widokowe Nadleśnictwo Stuposiany przygotowało trzy punkty widokowe.
3
Pichurów, mieści się przed Tarnawą Niżną, w niedalekiej odległości od szosy. Z tarasu widokowego roztacza się piękny widok na Bieszczady Wysokie.
Pozycja na mapie: 3C GPS 49°6’38” N 22°47’18” E
4
Platforma do obserwacji bobrów, znajdująca się tuż za miejscowością Muczne przy drodze asfaltowej wiodącej w kierunku Tarnawy Niżnej.
Pozycja na mapie: 3C GPS 49°7’56” N 22°46’42 E
Taras widokowy na ścieżce „Trasą kolejki wąskotorowej” z piękną panoramą na Kosowiec i Magurę Stuposiańską.
Pozycja na mapie: 2B GPS 49°10’16” N 22°41’41” E
5