Fot. Karlos Lomsky / Fotolia.com
G ŁÓW N E G AT U N K I N AS Z YCH L ASÓW
75%
SOSNA
8%
ŚWIERK
7%
BRZOZA
6%
OLSZA
4%
DĄB
Nadleśnictwo położone jest na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie szczycieńskim. Swym zasięgiem obejmuje gminy: Jedwabno, Rozogi, Szczytno, miasto Szczytno i Wielbark. Lesistość tych obszarów wynosi 54,24%, przy średniej krajowej 29,4%.
Fot. Xaver Klaussner / Fotolia.com
Sasanka otwarta
Włochatka
Pozycja na mapie: D1 | GPS 53.5422, 21.0103
Rezerwat Galwica
Rezerwat Galwica o powierzchni ponad 95 ha jest jednym z najlepiej zachowanych rezerwatów torfowiskowych w województwie warmińsko-mazurskim. Przedmiotem ochrony są tu śródleśne torfowiska przejściowe, roślinność torfowiskowa oraz miejsca lęgowe ptactwa wodnego i błotnego. Rezerwat jest otoczony ze wszystkich stron lasami, które stanowią część Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej. Pozytywny wpływ na teren rezerwatu ma niedalekie położenie jeziora Sasek Mały, które stabilizuje warunki wodne w swoim sąsiedztwie.
CYKL ŻYCIA LASU Las w stanie naturalnym podlega cyklicznym zmianom, których poznanie jest podstawą dobrego gospodarowania. Należy jednak pamiętać, że głównym czynnikiem warunkującym skład i wygląd lasu jest gleba. Z tego względu lasy szczycieńskie to w 70% siedliska borowe z panującą sosną. Pozostałe to lasy (25%) i olsy (5%), w których prym wiodą dąb, brzoza i olsza. Nasi leśnicy wspomagają procesy zachodzące w tych ekosystemach leśnych poprzez promowanie naturalnego odnowienia w drzewostanach sosnowych oraz zwiększając udział gatunków liściastych na żyźniejszych glebach.
Torfowisko otoczone lasem
Co to jest metr przestrzenny (mp) i metr sześcienny (m3) drewna? Kupując drewno stosowe z przeznaczeniem na opał, należy wiedzieć, że tzw. stos posiada dwie miary: m3 i mp. Aby uzyskać miąższość samego drewna w stosie (bez pustej przestrzeni między wałkami), należy pomierzoną wielkość mp (l × s × h) przemnożyć przez właściwy współczynnik redukcyjny, którego wielkość zależy od długości wał ków i gat u n k u d rew na. Przykładowe wyliczenie dla opału sosnowego (S4 So) wyniesie: 1 mp × 0,65 = 0,65 m3.
1 m3
sześcienny
1 mp
przestrzenny
mapa tur yst yczna
Nadleśnictwo Szczytno
Żurawina błotna
Fot. Jakub Dobrzyński
Tokujące cietrzewie
3
mapa tur yst yczna
Cietrzew to gatunek kuraka, którego populacja w Polsce stale się zmniejsza od kilkudziesięciu lat. Jednym ze sposobów na zachowanie tego cennego gatunku na terenie naszego kraju są szeroko zakrojone działania z zakresu czynnej ochrony przyrody. Nadleśnictwo Szczytno w latach 2010–2014 realizowało projekt „Czynna ochrona biotopów cietrzewia Tetrao tetrix w Nadleśnictwie Szczytno obszar OSO Puszcza Napiwodzko-Ramucka”. W ramach projektu nadleśnictwo wykonało szereg prac mających na celu powstrzymanie procesów sukcesji naturalnej. Na powierzchni 295,67 ha wycięto zakrzaczenia i zadrzewienia oraz wykoszono tereny nieleśne. Kształtując strefę ekotonową las-teren otwarty na powierzchni 24,37 ha oraz wysypując gastrolity w ilości 50 ton poprawiono bazę żerową tego kuraka. W celu zmniejszenia presji drapieżnictwa wykonano redukcję lisów, borsuków i jenotów, które stanowią największe zagrożenie dla lęgów i młodych osobników cietrzewia. Zmodyfikowano ogrodzenia upraw leśnych tak aby wyeliminować kolizje ptaków z tymi urządzeniami. Nadleśnictwo zakończyło projekt w roku 2014, a obecnie prowadzone prace mają zapewnić trwałość projektu, a tym samym trwałość biotopu.
Ścieżka nordic walking „Nowe Gizewo” biegnie przez kompleksy leśne leśnictwa Gizewo. Początek ścieżki rozpoczyna się tablicą informacyjną z instruktarzem, jak prawidłowo uprawiać nordic walking. Składa się z dwóch tras o długości 5,5 i 7,5 km. Wzdłuż trasy znajdują się obiekty małej retencji i fortyfikacje Szczycieńskiej Pozycji Leśnej .
Nadleśnictwo Szczytno
Czynna ochrona biotopu cietrzewia
i ochrony przyrody jak również poznać historię alei jałowców. Warto zaznaczyć, że jałowce w występującej formie drzewiastej są unikatowe na skalę Europy. Ścieżka „Aleja Jałowców” powstała jako przedsięwzięcie wspólne gminy Szczytno i Nadleśnictwa Szczytno pn. „Ochrona Alei Jałowców w Lipowcu wraz z utworzeniem ścieżki edukacyjnej” w ramach projektu „Eko-Grupy – Grupy Odnowy Wsi Warmii i Mazur dbają o środowisko”.
Las jest miejscem rekreacji
Bród z progiem bystrotokiem
Pozycja na mapie: E3 | GPS 53.4536, 21.1192
Cel ten staramy się osiągnąć, stosując odpowiednie zabiegi gospodarcze, w tym przypadku usuwając dojrzały drzewostan, w miejscu którego powstanie nowa tzw. uprawa sztuczna lub z odnowienia naturalnego. Co roku zakładamy ok. 125 ha upraw leśnych, w których sadzimy ponad 0,5 mln sadzonek. Od tego momentu leśnicy pielęgnują las na każdym etapie jego wzrostu, począwszy od uprawy, przez młodnik, po drzewostan dojrzały. Dzięki wszystkim pracom gospodarczym dążymy do uzyskania korzystnych relacji społeczno-gospodarczych, z jednoczesnym zachowaniem zasady trwałości lasu i różnorodności biologicznej.
Las daje pracę
Bocian czarny
2
Kontakt: Tomasz Dębiec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl Tekst i zdjęcia: archiwum Nadleśnictwa Szczytno Redakcja tekstów: Tomasz Dębiec Korekta: Małgorzata Haze Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek
Aleja jałowców
Ścieżka edukacyjna „Aleja Jałowców” znajduje się 2 km od miejscowości Lipowiec, obok miejsca postoju w leśnictwie Wesoły Grunt. Ścieżka biegnie wzdłuż pomnikowej alei jałowców. Towarzyszy jej mała infrastruktura turystyczna wraz z miejscem na ognisko. Odwiedzający ścieżkę mogą poszerzyć swoją wiedzę z zakresu ekologii lasu
ISBN 978-83-64084-18-8
Nadleśnictwo Szczytno
1
Pozycja na mapie: D2 | GPS 53.4969, 21.0253 Ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Droga do przyrody” znajduje się przy leśniczówce Lipnik (ok. 7 km od Szczytna). Jej długość to 1,7 km, a średni czas przejścia ok. 1,5 godziny. Na trasie ścieżki znajdują się liczne tablice dydaktyczne o tematyce przyrodniczej. Atrakcją dla zwiedzających jest usytuowany na trasie wędrówki punkt widokowy, z którego, przy odrobinie szczęścia, można obserwować zwierzęta leśne wychodzące na żerowisko. Najmłodsi uczestnicy leśnych zajęć mogą również skorzystać z usytuowanego przy leśniczówce placu zabaw, boisk do piłki nożnej i siatkowej.
Las dostarcza surowców
Nadleśnictwo Szczytno jest jednym z 33 nadleśnictw wchodzących w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie. Gospodaruje na niemal 18 tys. ha gruntów położonych na styku dwóch wielkich puszcz – Piskiej i Napiwodzko-Ramuckiej. Kształt terenów nadleśnictwa przypomina płuca, których jeden płat (obręb Szczytno) położony jest na zachód i południowy zachód, a drugi (obręb Małdaniec) na południowy wschód od miasta Szczytno.
Edukacja leśna łączy zabawę i naukę, a wszystko po to, by zgłębiać oraz upowszechniać wiedzę o przyrodzie i zrównoważonej gospodarce leśnej.
Chrzanów 2016
Nadleśnictwo Szczytno
O tym, że przyroda na terenie Nadleśnictwa Szczytno jest dobrze zachowana, świadczy mnogość form jej ochrony. Wyznaczono tu Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej, rezerwat przyrody Galwica, a ze względu na występowanie rzadkich gatunków roślin i zwierząt, wymienionych w unijnych dyrektywach, znaczne tereny nadleśnictwa włączono w sieć obszarów Natura 2000. Na terenie nadleśnictwa znajduje się 20 pomników przyrody, w tym 14 dębów, 3 sosny, 1 świerk, lipy oraz jałowce, jak również 5 użytków ekologicznych. W lasach Nadleśnictwa Szczytno stwierdzono występowanie cennych z punktu widzenia ochrony przyrody gatunków ptaków: bociana czarnego, bielika, orlika krzykliwego, kani rudej, żurawia, muchołówki małej, włochatki, bąka czy dzięcioła średniego. Na szczególną uwagę zasługują inicjatywy z zakresu czynnej ochrony przyrody. Działania te mają na celu ochronę bardzo rzadkich gatunków lub zanikających zbiorowisk roślinnych. Przykładem jest czynna ochrona biotopów cietrzewia.
Las urozmaica krajobraz
Zasoby wód w Polsce należą do jednych z najuboższych w Europie. Aby poprawić ten stan, od lat 90. realizowane są projekty tzw. małej retencji wodnej. Retencja polega na magazynowaniu wody i zapobieganiu powodziom. Ponadto dzięki podniesieniu oraz ustabilizowaniu poziomu wód gruntowych poprawiają się warunki środowiskowe dla cennych, rzadkich gatunków roślin i zwierząt. W 2006 r. leśnicy zainicjowali ogólnopolski projekt pod nazwą „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych” współfinansowany z Europejskiego Funduszu Spójności. W ramach tego projektu Nadleśnictwo Szczytno wybudowało 339 urządzeń retencyjnych (najwięcej spośród wszystkich nadleśnictw biorących udział w projekcie), takich jak: progi, zastawki, bystrotoki, groble, oczka wodne. Projekt ten został ukończony w 2015 r. Jego cel był prosty – zatrzymać wodę w lesie. Budowa sytemu urządzeń retencyjnych na tak rozległym obszarze umożliwiła szczycieńskim leśnikom zgromadzenie 7 mln m3 wody oraz podniesienie poziomu wód gruntowych na obszarach leśnych przyległych do cieków.
DROGA DO PRZYRODY
Las jest domem dla zwierząt
Zatrzymać wodę w lesie
CHRONIMY PRZYRODĘ
Las chroni
PROJEKTY ŚRODOWISKOWE
NA MAPIE: • ścieżki edukacyjne • obiekty chronione
skala 1:50 000
Jak nie zgubić się w lesie
Oddział 237
238 Oddział 238
237
26 4 63 2
Oddział 264
Oddział 263
Kiedy już się zgubisz, pamiętaj, że las jest podzielony na oddziały tzw. liniami oddziałowymi, wyznaczającymi z reguły w ten sposób prostokąty. Każdy z nich ma swój numer. Na skrzyżowaniu sąsiadujących oddziałów znajdują się słupki, na których naniesiono te numery. Numeracja oddziałów rośnie z północnego wschodu na południowy zachód. Aby odnaleźć się w lesie, poszukaj słupka oddziałowego znajdującego się na skrzyżowaniu linii. Następnie odszukaj oddział o danym numerze na niniejszej mapie. W celu uzyskania pomocy podaj numery znajdujące się na słupku pracownikowi Lasów Państwowych, straży pożarnej lub policji. Dzięki temu szybko uzyskasz pomoc.
ZASADY ZACHOWANIA SIĘ W LESIE Nie stwarzaj zagrożenia pożarowego. Nie rozpalaj ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi.
Nie zaśmiecaj terenów leśnych.
W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.
Samochód pozostaw
w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym.
Nie spuszczaj psa ze smyczy
Wykaz leśnictw
podczas spacerów w lesie. Psy mogą być niebezpieczne dla mieszkających w lesie zwierząt.
Nie hałasuj
w czasie pobytu w lesie. Głośne zachowanie nie tylko płoszy zwierzęta, lecz także może przeszkadzać innym w odpoczynku.
Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin.
Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu.
Nie podchodź do dzikich zwierząt.
Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, stanowi zagrożenie, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.
Biwakuj tylko w miejscach do tego przeznaczonych. Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.
Nr
Nazwa
Telefon
1
Lipowiec
89 622 02 23
2
Lipnik
89 624 09 94
3
Nowiny
98 622 11 61
4
Łuka
89 622 00 28
5
Wesoły Grunt
89 622 00 29
6
Ciemna Dąbrowa
89 621 84 19
7
Lesiny
89 622 00 73
8
Gizewo
89 624 30 53
9
Witówko
89 621 30 43
10
Narty
89 621 34 58
11
Galwica
89 621 30 35
12
Piduń
89 621 34 09
Nadleśnictwo Szczytno ul. Zbigniewa Sobieszczańskiego 4 12-100 Szczytno tel. 89 624 32 68, faks 89 624 32 69 www.szczytno.olsztyn.lasy.gov.pl szczytno@olsztyn.lasy.gov.pl © OpenStreetMap (i) autorzy (CC-BY-SA 2.0)