Nadleśnictwo Turawa 1
Nadleśnictwo Turawa
gospodaruje na obszarze około 17,5 tys. ha lasów stanowiących część Borów Stobrawsko-Turawskich i Lasów Lublinieckich. Tutejsze rozległe kompleksy leśne spełniają szereg rozmaitych funkcji – stanowią ochronę dla powietrza, wód, gleby, są miejscem życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt, dostarczają drewna – najbardziej wszechstronnego i co ważne – odnawialnego surowca. W okolicy Turawy, oprócz lasów atrakcje stanowią różne zbiorniki wodne z olbrzymim Jeziorem Turawskim i urokliwym Jeziorem Srebrnym. Zachęcam do odwiedzania miejsc o dużych walorach historycznych. W Zagwiździu odnajdą Państwo pozostałości huty z XVIII wieku, w Laskowicach i Bierdzanach można podziwiać zabytkowe drewniane kościoły, w Dąbrówce Łubiańskiej warto przespacerować się ścieżką przyrodniczą prowadzącą do Studzionki – miejsca kultu maryjnego. mgr inż. Grzegorz Furmański Nadleśniczy Nadleśnictwa Turawa
Zimorodek 2
Buk
3
c
r zy
żów k i
Ka
Tr zciniak z w
z
k ki
yc
za
jn
y Jezioro Srebrne Wydra
Zbiorniki i oczka wodne Teren, na którym gospodaruje Nadleśnictwo Turawa może poszczycić się pięknymi i różnorodnymi zbiornikami wodnymi. Największym akwenem okolicy jest Jezioro Turawskie, będące zbiornikiem retencyjnym na Małej Panwi, o powierzchni 24 km². Jest to miejsce przyciągające zarówno plażowiczów, jak i wędkarzy. Ci ostatni mogą tu liczyć na złowienie sandacza. Turyści chętnie odwiedzają pięknie położone wśród lasów Jezioro Srebrne. W sąsiedztwie Turawy znajduje się również łowisko Kacze Doły oraz kompleks stawów rybnych.
4
Żaba moczarowa
Łys k Ł ab ę d
źk
rz
a
y kl iw y
w
uc
zub
y
Pe r
ko
zd
Łowisko Kacze Doły
Karp
Jezioro Turawskie
Sandacz
5
Zagwiździe Zagwiździe to cicha i urokliwa miejscowość położona wśród rozległych Borów StobrawskoTurawskich. Jest warta odwiedzenia ze względu na pozostałości po hucie żelaza. Huta powstała na zlecenie króla Fryderyka II w połowie XVIII wieku. Duże zapotrzebowanie na amunicję, którą tam produkowano, sprzyjało szybkiemu rozwojowi huty. Do dzisiaj zachowało się kilka obiektów i budowli związanych z jej funkcjonowaniem – dwa zbiorniki retencyjne na rzece Budkowiczance wraz z kanałami, odlewnia z 1839 roku, młotownia z 1806 roku oraz magazyny. W jednym z nich stworzono Regionalną Salę Muzealną. 6
Kościół w Laskowicach Studzionka
Zabytki sakralne Na terenie Nadleśnictwa Turawa znajdują się bardzo ciekawe obiekty architektury sakralnej oraz Studzionka – miejsce kultu maryjnego. Będąc w okolicy, koniecznie trzeba odwiedzić Laskowice. Znajduje się tu piękna drewniana świątynia wybudowana w 1686 roku. Mieszkańcom służyła aż do 1995 roku, kiedy zastąpił ją nowy kościół. Innym interesującym obiektem tego typu jest kościół w Bierdzanach. Pochodzi on z 1711 roku. W miejscowości Dąbrówka Łubiańska warto odszukać wspomnianą Studzionkę. To kapliczka w lesie z figurą Matki Boskiej i z cudownym źródełkiem, którego właściwości były znane już w XVIII wieku. 7
Wczoraj i dziś Dęby to jedne z najbardziej długowiecznych drzew, jakie rosną na terenie naszego kraju. Najstarszy dąb bezszypułkowy w Polsce rośnie właśnie na terenie Nadleśnictwa Turawa! Ten wiekowy okaz można podziwiać przy drodze biegnącej z Turawy na wschód wzdłuż północnego brzegu Jeziora 8
Turawskiego. Jego wiek szacuje się na prawie 400 lat. To dorodne drzewo jak na swoje lata trzyma się całkiem dobrze, co można stwierdzić po rozbudowanej i żywej koronie. Po jej smukłym kształcie można się domyślać, że ów dąb osiągał dojrzałość w otoczeniu innych drzew. Okazałe drzewo z Rzędowa mierzy 32 m wysokości, a obwód jego pnia wynosi 562 cm.
Bory i lasy Nadleśnictwo Turawa gospodaruje w lasach wchodzących w skład olbrzymich kompleksów leśnych Borów Stobrawsko-Turawskich i Lasów Lublinieckich. Wygląd tutejszych drzewostanów uzależniony jest przede wszystkim od warunków naturalnych. Rodzaj gleby i kli-
mat mają bowiem decydujący wpływ na to, jakie gatunki drzew spotykamy na danym terenie. Piaszczyste podłoże zalegające na tutejszych równinach sprzyja występowaniu przede wszystkim sosny, która ma niewielkie wymagania co do żyzności i wilgotności podłoża. Jej udział wynosi 82%. Spotkamy także brzozę, a na żyźniejszych siedliskach olszę oraz dęby. Rzadziej występują buki, graby i świerki. 9
tn
K nie ć
bło
a
jow
y
Za
wi
l
ec
ga
Grzyby i rośliny runa Lasy to nie tylko drzewa. Jeśli spojrzeć pod stopy, okaże się, że pełno tam dorodnych grzybów, jagód i pięknych roślin runa. Tereny, na których gospodarują leśnicy z Nadleśnictwa Turawa słyną z występujących obficie borówek, których mamy dwa gatunki. Łatwo je rozróżnić, bo borówka brusznica ma czerwone owoce, a borówka czernica – jak się nietrudno domyślić – czarne. Jesienią w okolicznych lasach rosną licznie grzyby, w tym te najbardziej poszukiwane – borowiki, kozaki czy podgrzybki. Można znaleźć też bardzo lubiane przez niektórych smakoszy kanie oraz rydze. W lasach nie brakuje innych roślin runa, które przepięknie zakwitają, zwłaszcza wiosną. W podmokłych miejscach gdzieniegdzie spotkamy knieć błotną, potocznie nazywaną kaczeńcem, a także charakterystyczne zawilce i konwalie.
Wrzos pospolity
10 Konwalia majowa
Szczawik zajęczy
Poziomka pospolita
Borówka czernica i borówka brusznica
Borow ik s z la
Czub
ajk
a
ch
et
ny
Ko
k
Ĺşla
rz ba
an
bk
ia
a 11
le ś
na
Sz
kó
ł
ka
Przygotowanie gleby pod uprawę
Jak gospodarujemy? Podstawowym celem gospodarki leśnej jest zachowanie trwałości lasu, wraz ze wszystkimi funkcjami, jakie on pełni. Z jednej strony las dostarcza drewna, które jest jednym z najwspanialszych surowców znanych ludzkości, a z drugiej musi pełnić funkcje ochronne oraz rekreacyjne. 12
Trwałość lasu zapewniona jest dzięki działaniom w ramach hodowli lasu. W miejsce wyciętego lasu leśnicy wprowadzają jego młodsze pokolenie, nazywane we wczesnej fazie wzrostu uprawą. Drzewka, które ją tworzą, pochodzą najczęściej ze szkółki leśnej. Uprawa wymaga pielęgnacji poprzez wykaszanie chwastów wokół posadzonych sosen, dębów, buków i innych gatunków.
Uprawa
Zrywka nasiębierna drewna
Sa
d zo
n k a s o s ny
Młodnik
Kiedy drzewka zaczynają stykać się ze sobą, tworzą już młodnik. Wymaga on innego rodzaju opieki – wycina się osobniki źle ukształtowane, żeby zrobić więcej miejsca tym, które są w najlepszej kondycji. Kiedy las osiąga wiek około stu lat można ściąć drzewa, które dostarczą drewna do budowy domów, mebli oraz setek różnych przedmiotów codziennego użytku. W miejsce wyciętych drzew las znowu powróci w formie uprawy... 13
Ogród edukacyjny
Miejsce postoju w leśnictwie Marszałki
Zapraszamy do lasu Lasy państwowe, także te będące w zarządzie Nadleśnictwa Turawa, pozostają dostępne dla wszystkich, którzy chcą je odwiedzić. Nadleśnictwo Turawa dla ludzi korzystających z walorów tutejszych lasów przygotowuje miejsca postoju oraz ścieżki przyrodnicze. Przykładem jest miejsce postoju wraz 14
z zagospodarowanym terenem w leśnictwie Marszałki oraz ścieżka przyrodnicza w Dąbrówce Łubiańskiej prowadząca do Studzionki. Leśnicy z Nadleśnictwa Turawa angażują się także w edukację przyrodniczą najmłodszych. Dzieci – zarówno te z przedszkoli, jak i szkół – chętnie przebywają na łonie natury i chłoną wiedzę na temat naszych lasów i przyrody. Część zajęć odbywa się w pięknie zagospodarowanym ogrodzie edukacyjnym przy siedzibie nadleśnictwa.
Borsuk to nieoficjalny symbol Murowa. Jadąc do tej miejscowości, spotkamy znaki ostrzegające nas przed możliwością pojawienia się na drodze charakterystycznego przedstawiciela rodziny łasicowatych. 15
Byk – samiec jelenia
16
ny
r
Sa
Łanie – samice jelenia
Dzik
Gospodarka Łowiecka Gospodarka łowiecka ściśle wiąże się z leśnictwem. Zbyt duża ilość zwierzyny – zwłaszcza jeleni i saren – powoduje szkody w zakładanych uprawach leśnych. Stąd potrzeba regulowania populacji tych i innych gatunków zwierząt łownych. Duże obszary leśne wraz z łąkami i niewielkimi osiedlami ludzkimi są powodem licznego występowania zwierzyny. Poluje się tu głównie na jelenie, sarny, daniele, a także dziki.
Samiec bażanta Lis
Warto wspomnieć, że w Nadleśnictwie Turawa funkcjonuje – jeden z pięciu na Opolszczyźnie – Ośrodek Hodowli Zwierzyny. OHZ ma za zadanie prowadzenie wzorcowej gospodarki łowieckiej i wdrażanie nowych osiągnięć z tej dziedziny.
17
Po l e t k
ow ie ck ie
Myśliwych z pewnością zainteresuje stan infrastruktury łowieckiej na terenie Nadleśnictwa Turawa. Istnieje 413 ambon, 68 paśników, poletka łowieckie o powierzchni prawie 30 ha, zagospodarowuje się niemal 180 ha łąk.
oł
Li z a w
ki
Pa ś
18Ambona
nik
Daniel
19
Nadleśnictwo Turawa ul. Opolska 35, 46-045 Turawa (77) 4212011; (77) 4212037 fax: (77) 4212074 turawa@katowice.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl/turawa
Leśnictwa
Laskowice 696 418 025 Morcinek 696 418 014 Jełowa 696 418 012 Dąbrówka 696 418 016
Szkółka leśna
696 422 541
Tomasz Dębiec 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl
Bukowo 696 422 584 Dębiniec 696 418 024 Zagwiździe 660 728 973 Kadłub 696 418 023
Bierdzany 608 065 499 Rzędów 696 422 573 Marszałki 606 253 497 OHZ 696 418 013
Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Tomasz Findysz Projekt, skład, edycja zdjęć: Joanna Kozek
Autorzy zdjęć: Tomasz Dębiec, Grzegorz Leśniewski (str. 2, 4, 5, 16, 17), Marcin Zagórski (str. 5, 15, 16, 19), Archiwum Nadleśnictwa (8, 14), Joanna Kozek (str. 10), Marcin Scelina (str. 10), Fotolia.com: Alexandr Blinov (str. 10), Art Media (str. 10), Monique Pouzet (str. 10), Wikipedia (str. 5)