Mapa Nadleśnictwa Turek by Wydawnictwo Quercus

ZAPRASZAMY DO LASU

EDUKACJA LEŚNA

Podstawową zasadą polskiego modelu leśnictwa jest zachowanie trwałości lasu na danej powierzchni. Oznacza to, że najpóźniej pięć lat po wycięciu dojrzałego drzewostanu leśnicy muszą doprowadzić do tego, by na zrębie pojawił się młody las. Można to zrobić poprzez posadzenie młodych drzewek lub takie kształtowanie warunków świetlnych i glebowych na odnawianych powierzchniach, by wysiały się tam same.

Jedną z podstawowych zasad polskiego modelu leśnictwa jest swobodny dostęp społeczeństwa do terenów leśnych. Funkcje lasów związane z rekreacją, sportem oraz szeroko rozumianym wypoczynkiem na łonie natury nabierają coraz większego znaczenia. Z roku na rok zwiększa się liczba odwiedzających regularnie lasy po to, by biegać, jeździć na rowerze czy spacerować w otoczeniu zieleni. Co więcej, Lasy Państwowe są zaangażowane w udostępnianie atrakcyjnych miejsc turystom oczekującym kontaktu z naturą – budowane są ścieżki przyrodnicze oraz infrastruktura turystyczna w postaci miejsc postoju, wiat, tablic informacyjnych. W lasach wyznaczane są szlaki turystyczne, w tym dedykowane konkretnym grupom turystów, jak rowerzyści oraz amatorzy jazdy konnej.

Na terenie Nadleśnictwa Turek prowadzona jest edukacja przyrodniczoleśna, która obejmuje zarówno zajęcia realizowane w lesie, głównie na trasach ścieżek przyrodniczych, jak i te odbywające się w specjalnie przygotowanej izbie edukacyjnej „Zdrojki”. Mieści się ona w bezpośrednim sąsiedztwie siedziby nadleśnictwa i działa od 2008 r. Sala, w której prowadzone są zajęcia, może pomieścić ok. 30 osób, znajdują się w niej eksponaty związane zarówno z przyrodą, jak i gospodarką leśną. Na ścianach można podziwiać fotograﬁe najciekawszych gatunków roślin i zwierząt z terenów nadleśnictwa. Ciekawostką izby edukacyjnej jest kancelaria leśniczego z wyposażeniem sprzed kilkudziesięciu lat.

skala 1:60 000

Nadleśnictwo Turek Drogi leśne to niezwykle istotny element w gospodarce leśnej. Ich odpowiednio gęsta sieć oraz stan powalają na bezpieczny transport pozyskiwanego drewna, a w razie pożaru stanowią jeden z kluczowych elementów decydujących o powodzeniu szybkiej i sprawnej akcji gaśniczej.

Nadleśnictwo Turek jest położone w centralnej Polsce, na obszarze Nizin Środkowopolskich, w rejonie Wysoczyzny Tureckiej. Swym zasięgiem obejmuje obszar 1061,6 km 2, dzięki czemu można je zaliczyć do stosunkowo dużych jednostek Lasów Państwowych. Większość terenów zarządzanych przez nadleśnictwo znajduje się w województwie wielkopolskim (powiat Turek), jedynie wschodnia jego część leży w województwie łódzkim (powiat Poddębice). Nadleśnictwo Turek wraz z 24 innymi nadleśnictwami podlega Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu.

Sosny pozostawione na zrębie to tzw. nasienniki. Z nasion, które wydadzą, wyrośnie młode pokolenie lasu. W razie braku obsiewu powierzchnię obsadza się sadzonkami wyhodowanymi w szkółce leśnej. Część nasienników pozostanie do naturalnego rozkładu. Martwe drewno to ważny element ekosystemów leśnych, jest miejscem życia dla wielu gatunków owadów oraz grzybów.

Po osiągnięciu odpowiedniego wieku ten drzewostan zostanie usunięty, a następnie w jego miejsce pojawi się młode pokolenie lasu. Wiek danego fragmentu drzewostanu, który pozwala na zakładanie zrębów, jest różny dla różnych gatunków – dla sosny wynosi ok. 100 lat, a dla dębu nawet 140–160 lat.

NA MAPIE: • miejsca postoju • ciekawe obiekty • ścieżki edukacyjne

Nadleśnictwo Turek

WARTO ODWIEDZIĆ Pozycja na mapie: 3D | GPS 52.0162, 18.5008

Muzeum Miasta Turku im. Józefa Mehoffera, dawniej Muzeum Rzemiosła Tkackiego, ma siedzibę w klasycystycznym ratuszu z lat 70. XIX w. Oprócz głównej ekspozycji poświęconej Józefowi Mehofferowi, na której można podziwiać kartony-projekty do wystroju miejscowego kościoła parafialnego z lat 30. XX w., znajdują się tu także zbiory etnograficzne związane z historią miejscowego tkactwa i włókiennictwa. Można tu także zobaczyć kości zwierząt kopalnych znalezionych w pobliskiej Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów”. Prezentowane są fotografie Turku z czasów drugiej wojny światowej z tzw. Archiwum Igły.

Jak zachować się w lesie? Kancelaria leśniczego sprzed kilkadziesięciu lat.

Fot. arch. nadleśnictwa

Samochód pozostaw

Gatunki pod ochroną

Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.

Zeskanuj QR-kod żeby dowiedzieć się więcej o pieszych i rowerowych ścieżkach dydaktycznych nadleśnictwa.

Fot. Karol Fornalczyk

SIO

D R E

Pomniki przyrody Najcenniejsze obiekty przyrodnicze znajdujące się na terenie Nadleśnictwa Turek objęto ochroną jako pomniki przyrody. W sumie jest ich tu 25. Najwięcej, bo 14, to pojedyncze drzewa – dęby szypułkowe, sosna czarna, sosna zwyczajna, daglezja zielona, grusza pospolita, modrzew europejski oraz lipa drobnolistna. Trzy pomniki przyrody to grupy drzew, dwa głazy narzutowe, sześć to pomniki powierzchniowe, które chronią stanowiska rzadkich roślin – wawrzynka wilczełyko, bluszczu pospolitego, sasanki łąkowej i podkolana białego.

Chrzanów 2016

ISBN 978-83-64084-19-5

Drzewostany sosnowe zdecydowanie przeważają na terenie Nadleśnictwa Turek.

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku został wybudowany w latach 1904–1913 w stylu neogotyckim na planie łacińskiego krzyża. We wnętrzu można podziwiać kompleksowy wystrój wykonany przez Józefa Mehoffera, ucznia Jana Matejki i rektora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Znajdują się tu wspaniałe polichromie, szesnaście witraży, a także malarstwo sztalugowe reprezentowane przez dwa obrazy ołtarzowe oraz zespół obrazów składających się na drogę krzyżową autorstwa tego znamienitego artysty.

Kościół w Wyszynie

Pozycja na mapie: 1C | GPS 52.1372, 18.3945

Smulska Górka to wyraźnie odznaczające się na tle płaskiej doliny Warty pierścieniowate wzniesienie, którego kształt może sugerować, że nie jest dziełem samej natury. Piaszczysty wał o wysokości ok. 6 m to pozostałość grodziska z X lub XI w., którego budowa, według badających je naukowców, prawdopodobnie nigdy nie została ukończona. Dowodem tego ma być stożek piasku wewnątrz wału, który nie został usunięty przez budowniczych.

Cmentarz ewangelicki w Porożu Starym Pozycja na mapie: 4C | GPS 51.9257, 18.3894

Bielik to największy ptak drapieżny gnieżdżący się na terenie Polski. Występuje na terenach leśnych przylegających do zbiorników wodnych, gdzie poluje.

Fot. Fotolia.com / arvydass

Tomasz Dębiec tel. 667 869 976 ul. 3 Maja 6/2, 32-500 Chrzanów www.wydawnictwoquercus.pl Zdjęcia: Tomasz Dębiec Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Małgorzata Haze Projekt graﬁczny, DTP, edycja zdjęć: Joanna Kozek

Zachowaj ostrożność wobec zwierząt.

Ochrona przyrody to bardzo szeroka dziedzina, ściśle związana z lasami i gospodarką leśną. Zarządzanie zasobami natury w odpowiedni sposób pozwala ochraniać najcenniejsze elementy przyrody i jednocześnie umożliwia korzystanie z innych jej zasobów. Na terenie Nadleśnictwa Turek funkcjonują trzy obszary chronionego krajobrazu – Uniejowski, Złotogórski i Nadwarciański, wyznaczono tu również obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Warty.

Biwakuj tylko w miejscach do tego przeznaczonych.

OCHRONA PRZYRODY

Pozyskujemy rocznie ok. 64 tys. m3 drewna

Pozycja na mapie: 3E | GPS 51.98, 18.727

Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, stanowi zagrożenie, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.

Wycinamy mniej, niż przyrasta W lasach Nadleśnictwa Turek przyrasta rocznie ok. 98 tys. m3 drewna

Grodzisko Smulska Górka

Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu.

Lelek kozodój to nocny ptak zamieszkujący bory sosnowe w sąsiedztwie łąk.

Bocian czarny to rzadszy i prowadzący bardziej skryty tryb życia kuzyn bociana białego.

Fot. Fotolia.com / rudiernst

Fot. Aleksander Grad

S Z K Ó Ł K

LASU

Nadleśnictwo Turek mapa tur yst yczna

5 LAT

po wyrębie odnawiamy każdą powierzchnię, na której wycięto fragment

W ramach edukacji przyrodniczoleśnej organizowane są zajęcia w terenie, konkursy oraz wycieczki.

Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin.

ŁY L A S

Najpóźniej

w czasie pobytu w lesie. Hałas nie tylko płoszy zwierzęta, lecz także może przeszkadzać innym w odpoczynku.

ZB I

Nadleśnictwo zarządza 14,8 tys. ha lasów państwowych i nadzoruje gospodarkę leśną w lasach niepaństwowych na obszarze 10,1 tys. ha, a lesistość tego terenu wynosi 23,4%. Drzewostany na omawianym obszarze tworzone są głównie przez sosnę zwyczajną, niemniej spotkamy tu całą paletę naszych rodzimych gatunków drzew leśnych, a także robinię grochodrzew obcego pochodzenia. Wart wzmianki jest fakt, że na terenie Nadleśnictwa Turek występują wszystkie niżowe typy siedliskowe lasu, jakie wyodrębniono na terenie naszego kraju – od borów suchych, przez bory mieszane i lasy, po najbardziej uwilgotnione i żyzne lasy łęgowe oraz olsy.

NASZE LASY

D JR

Fragment lasu z uprawą, zrębem i dojrzałym drzewostanem.

Zachowaj ciszę

Do najciekawszych gatunków zwierząt objętych ochroną prawną występujących na terenie nadleśnictwa można zaliczyć bielika, bociana czarnego oraz lelka. Warto wspomnieć, że wokół gniazd niektórych gatunków ptaków wyznacza się dodatkowo specjalne strefy ochronne, gdzie nie prowadzi się prac gospodarczych w okresie ich rozrodu. W nadleśnictwie funkcjonują takie dla bielika i bociana czarnego. Najciekawsze rośliny będące pod ochroną, które występują na opisywanym terenie, to: zimoziół północny, lilia złotogłów, widłak wroniec, storczyki – podkolan biały i kruszczyk pospolity, oraz porost brodaczka kępkowata.

A UPR WA

Wieś słynąca z barwnych kwiatowych dywanów układanych przez mieszkańców z okazji procesji Bożego Ciała. Natomiast całoroczną atrakcję turystyczną na terenie wsi stanowi pięć bunkrów z okresu drugiej wojny światowej oraz pozostałości po obronnych wałach grodziska z XIV w. Warto też zobaczyć zegar słoneczny, który po latach wrócił do Spycimierza. Podobno to właśnie w tej miejscowości powstał pierwszy zegar słoneczny w Polsce.

Fot. arch. nadleśnictwa

Może być niebezpieczny dla mieszkających w lesie zwierząt.

Fot. arch. nadleśnictwa

Psa prowadź na smyczy.

skala 1:60 000

Pozycja na mapie: 4E | GPS 51.9494, 18.7779

w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym.

mapa tur yst yczna

Nadleśnictwo Turek

Spycimierz

Pozycja na mapie: 3D | GPS 52.0151, 18.5022

Ogniska można rozpalać w miejscach do tego przeznaczonych po uprzednim uzgodnieniu w biurze nadleśnictwa.

Fot. Aleksander Grad

Widok z lotu ptaka na nizinny krajobraz Nadleśnictwa Turek.

Największy akwen retencyjny i zbiornik wodny w województwie łódzkim. Jego powierzchnia wynosi 42,3 km 2. Zalew został wybudowany w 1986 r. w celu wyregulowania przepływu wody w Warcie, dodatkowo umożliwił zaopatrywanie elektrowni wodnej w energię. Zalew dzięki swemu położeniu pełni też funkcje rekreacyjne i ochronne – na tym terenie powołano rezerwat przyrody Jeziersko.

Kościół w Turku

Ostrożnie z ogniem.

W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.

Muzeum w Turku

Młodnik to faza rozwojowa drzewostanu, w której drzewa silnie konkurują ze sobą o światło i wodę. Już na tym etapie leśnicy zaczynają prace pielęgnacyjne, usuwając egzemplarze źle ukształtowane lub nadmiernie wybujałe.

Dbaj o porządek w lesie.

Pozycja na mapie: 5E | GPS 51.858, 18.703

Fot. arch. nadleśnictwa

Fot. Aleksander Grad

JAK GOSPODARUJEMY?

Zapora Jeziorsko

W małej wsi Wyszyna znajduje się osiemnastowieczny drewniany kościółek. Świątynia dzięki swej unikatowej architekturze zasługuje na szczególną uwagę. Zabytkowe sanktuarium jest regularnym szesnastobokiem orientowanym na planie koła, co czyni go niepowtarzalnym w skali całego kraju. Smaczku dodaje dach o bardzo oryginalnej konstrukcji podwójnego dzwonu, a we wnętrzu świątyni pięknie rzeźbiony strop w stylu rokokowym.

Kościół w Russocicach Pozycja na mapie: 1C | GPS 52.1042, 18.4768

Pierwsze pochówki na cmentarzu ewangelickim w Porożu Starym miały miejsce już pod koniec XVIII w. Jest to najlepiej zachowana nekropolia tego wyznania w gminie Malanów. Cmentarz niszczał i był dewastowany od zakończenia drugiej wojny światowej przez kilkadziesiąt lat. Dzięki staraniu Nadleśnictwa Turek oczyszczono teren, otoczono opieką zachowane nagrobki oraz umieszczono tablicę informacyjną.

Kamień z wanienką Matki Boskiej Pozycja na mapie: C3 | GPS 52.0187, 18.4193

świerk, modrzew, grab, robinia, lipa, topola, wierzba, klon

Widłak wroniec.

Brodaczka kępkowa.

Fot. arch. nadleśnictwa

Pozycja na mapie: 2C | GPS 52.0696, 18.3942

Dwa z kilku pomnikowych dębów przy ścieżce przyrodniczej w miejscowości Ruda.

Fot. arch. nadleśnictwa

Pozostałe gatunki: Olsza

Dąb

Żyzne gleby zajmowane są przez grądy, czyli lasy, w skład których wchodzą dęby, graby, lipy i inne gatunki drzew liściastych.

Łoś jest drugim, po żubrze, co do wielkości ssakiem zamieszkującym Polskę. Preferuje tereny podmokłe, ale podczas swoich wędrówek traﬁa nawet do miast.

Fot. Fotolia.com / Radek

W Russocicach znajduje się późnogotycki kościół paraﬁalny z początku XVI w. Świątynia składa się z jednej nawy i nieco obniżonego prezbiterium. Wnętrze ozdabia współczesna polichromia. Na uwagę zasługuje odnowiona i zrekonstruowana monstrancja oraz obraz Matki Boskiej z dzieciątkiem pochodzący z drugiej połowy XVII w. Przy kościele stoją dzwonnica i klasyczna plebania, obie budowle pochodzą z XIX w.

Atrakcje Uniejowa

6% Sosna

86%

Pozycja na mapie: 3F | GPS 51.9728, 18.789

We wsi Wrząca znajduje się spora bryła kwarcu drobnoziarnistego z trzema wyżłobieniami niewiadomego pochodzenia. Prawdopodobnie w czasach przedchrześcijańskich pełniła funkcję ołtarza oﬁarnego. Jedno z tych wyżłobień wykonanych ręką ludzką lub za sprawą oddziaływania wody swym kształtem przypomina wanienkę do kąpieli niemowląt. Legenda głosi, że woda znajdująca się w „wanience” nigdy nie wysycha i ma właściwości lecznicze.

Miejsce pamięci we wsi Czyste

Na suchych i ubogich w składniki pokarmowe glebach rosną bory chrobotkowe.

Dąb Bartek w Kotwasicach. Ma ok. 8,5 m obwodu pnia, a jego wiek szacuje się na 450 lat.

Pozycja na mapie: 4B | GPS 51.9234, 18.3563

Jedno z kilku urokliwych źródlisk na terenie nadleśnictwa. W takich miejscach nie prowadzi się żadnych prac gospodarczych.

Pomnikowa sosna w Celestynach o nietypowej dla tego gatunku rozłożystej koronie. Obwód jej pnia wynosi ok. 3,3 m.

Goździk piaskowy.

Wawrzynek wilczełyko.

Jedno z ogromnych mrowisk na terenie nadleśnictwa – mierzy ok. 1,5 m wysokości. Konstrukcja z żerdzi chroni tę naturalną budowlę przed zniszczeniem jej przez dziki.

Fot. arch. nadleśnictwa

Pozycja na mapie: 3B | GPS 51.9765, 18.3413

Fot. arch. nadleśnictwa

Pozycja na mapie: E4 | GPS 51.9073, 18.664

Uniejów jest jednym z najstarszych miast w Polsce, pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z 1136 r. z bulli papieża Innocentego II. Jest miejscem bogatym w atrakcje turystyczne. Warto odwiedzić rynek z zabytkową pompą wodną i odpocząć w cieniu pięknie utrzymanej zieleni na jednej z licznych ławek. Na lewym brzegu Warty znajduje się okazały średniowieczny, ufortyﬁkowany zamek, niegdyś należący do arcybiskupów gnieźnieńskich. Rezydencję otacza oryginalny park z egzotycznymi cyprysikami błotnymi i klonami srebrzystymi, wśród których utworzono ścieżkę dydaktyczną. Obecnie w zamku znajduje się hotel i restauracja. W 2008 r. został utworzony nowoczesny całoroczny kompleks termalno-basenowy wykorzystujący złoże wód geotermalnych, chlorkowo-sodowych o stałej temperaturze 68 st. C.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej w okolicy Turku działał antykomunistyczny oddział Eugeniusza Kokolskiego „Groźnego”. Partyzanci zajmowali się rozbrajaniem posterunków milicji, a sam Kokolski wygłaszał antykomunistyczne przemówienia do gromadzących się ludzi. Oddział „Groźnego” został rozgromiony 5 marca 1946 r. w bitwie pod Prażuchami. Jedynie on i siedmiu partyzantów zbiegło i schroniło się w zagrodzie we wsi Czyste. 14 marca 1946 r. zostali otoczeni przez służby operacyjne. Nie widząc szans na ucieczkę, partyzanci poddali się, jedynie Kokolski pozostał w piwnicy, gdzie postrzelił się, próbując popełnić samobójstwo. Zmarł z odniesionych ran na posterunku milicji w Turku.

GŁÓWNE GATUNKI NASZYCH LASÓW

Szczegółowych informacji na temat zasad sprzedaży udziela nadleśnictwo, natomiast o bieżącej możliwości zakupu – poszczególne leśnictwa. Kupując drewno stosowe z przeznaczeniem na opał, należy wiedzieć, że tzw. stos posiada dwie miary: m3 i mp. Aby uzyskać miąższość samego drewna w stosie (bez pustej przestrzeni między wałkami), należy pomierzoną wielkość mp (l × s × h) przemnożyć przez właściwy współczynnik redukcyjny, którego wielkość zależy od długości wałków i gatunku drewna. Przykładowe wyliczenie dla opału sosnowego (S4 So) wyniesie: 1 mp × 0,65 = 0,65 m3.

Jak nie zgubić się w lesie?

Co to jest metr przestrzenny (mp) i metr sześcienny (m3) drewna? Oddział 5

Oddział 6

1 1 6 10

Oddział 10

Kiedy już się zgubisz, pamiętaj, że las jest podzielony na oddziały tzw. liniami oddziałowymi, wyznaczającymi z reguły w ten sposób prostokąty. Każdy z nich ma swój numer. Na skrzyżowaniu sąsiadujących oddziałów znajdują się słupki, na których je naniesiono (6 i 10 na słupku ze zdjęcia). Górny numer odnosi się do obrębu. Teren nadleśnictwa podzielony jest na dwa obręby – Linne (nr 1) oraz Turek (nr 2). Aby odnaleźć się w lesie, poszukaj słupka oddziałowego znajdującego się na skrzyżowaniu linii. Następnie odszukaj oddział o danym numerze na niniejszej mapie. W celu uzyskania pomocy podaj numery znajdujące się na słupku pracownikowi Lasów Państwowych, straży pożarnej lub policji. Dzięki temu szybko uzyskasz pomoc.

h s

Wykaz leśnictw Nr

Nazwa

Telefon

Pozycja na mapie

Brudzew

604 492 138

Czarny Las

604 491 482

1D 4E

Krwony

604 489 670

Linne

604 489 601

Uniejów

606 942 996

Cisew

604 487 923

Grymiszew

604 487 418

Imiełków

604 487 295

Kotwasice

604 487 276

Wrząca

604 486 829

Wyszyna

604 486 735

Zdrojki

604 486 724

Pokoje gościnne w leśnictwie Linne Linne 53, 62-730 Dobra Pokoje: 3 sypialnie, 2 łazienki, wyposażona kuchnia, pokój dzienny z kominkiem. Na zewnątrz duży park, wiaty umożliwiające organizację imprez plenerowych dla ok. 150 osób.

Pokoje gościnne przy siedzibie nadleśnictwa ul. Chopina 70, 62-700 Turek

Rezerwacja imprez plenerowych – w dni powszednie od 7.00 do 15.00 w siedzibie nadleśnictwa, ul. Chopina 70, 62-700 Turek, pokój nr 12 lub telefonicznie: 63 278 54 41 wew. 26.

Pokoje: 2-osobowy i 1-osobowy z oddzielnymi łazienkami, pokój dzienny, kuchnia, telewizor, radio, internet.

Nadleśnictwo Turek

Rezerwacja w dni powszednie od 7.00 do 15.00 w siedzibie nadleśnictwa, ul. Chopina 70, 62-700 Turek, pokój nr 12 lub telefonicznie: 63 278 54 41 wew. 26.

Rezerwacja pokoi gościnnych – u leśniczego leśnictwa Linne, tel. 63 280 30 19, kom. 604 489 601.

Fot. arch. nadleśnictwa

ul. Chopina 70, 62-700 Turek tel. 63 278 54 41, faks 63 280 30 00 www.turek.poznan.lasy.gov.pl turek@poznan.lasy.gov.pl