OCHRONA PRZYRODY
Ł
A OP
BAWKI ZA
Fot. Grzegorz Bobrowicz Fot. Grzegorz Bobrowicz
Fot. Grzegorz Bobrowicz
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród
Fot. Grzegorz Bobrowicz
Fot. Grzegorz Bobrowicz
Fot. Fotolia.com / emer
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród
Fot. Cezary Tajer
Y
T
A
P
I E
R
INSTR
UM
E
N
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród Fot. Cezary Tajer
Pachnica dębowa to rzadki już dziś, dużych rozmiarów chrząszcz objęty w Polsce ochroną od 1995 r. Zgodnie z dyrektywą siedliskową pachnicy przysługuje najwyższy priorytet ochronny, co więcej, jest ona także gatunkiem wskaźnikowym w wyznaczaniu specjalnych obszarów ochrony w ramach sieci Natura 2000. Najpoważniejszym zagrożeniem dla pachnicy jest wycinka starych, dziuplastych drzew, w których przebywa niemal całe swoje życie. Żeby temu zapobiec, Nadleśnictwo Żmigród realizuje program czynnej ochrony pachnicy dębowej, w ramach którego specjalnie wyszkolone psy będą szukać w lesie siedlisk tych jakże rzadkich owadów. Dzięki temu unikniemy przypadkowego wycinania drzew zasiedlonych przez pachnicę. W tym celu nadleśnictwo założyło hodowlę owadów i szkoli wybrane specjalnie do tego celu psy.
Nadleśnictwo Żmigród
NA MAPIE: • ciekawe obiekty • ścieżki edukacyjne • rezerwaty przyrody Fot. Cezary Tajer
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród
Fot. Grzegorz Bobrowicz
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród
mapa tur yst yczna
Fot. archiwum Nadleśnictwa Żmigród
Nadleśnictwo Żmigród
Zajęcia edukacyjne odbywają się nie tylko w lesie, Torebka foliowa założona na ulistnioną gałąź lecz także w pięknym parku w Żmigrodzie pozwala się przekonać, że drzewo oddycha
Zasady zachowania się w lesie:
Zajęcia w Centrum Edukacji Ekologicznej przy siedzibie nadleśnictwa
mapa tur yst yczna
Stowarzyszenie na rzecz Dzikich Zwierząt „Sokół” we współpracy z Nadleśnictwem Żmigród od 2013 r. prowadzi działania na rzecz odtworzenia populacji tych drapieżników. Akcja jest współfinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Wiosną 2016 r. mogliśmy cieszyć się ze wspaniałych efektów. W lasach Nadleśnictwa Żmigród, w sztucznym gnieździe, wylęgły się trzy pisklęta. Według obserwacji ornitologów w Polsce w 2016 r. zostało zasiedlonych przez sokoły wędrowne w sumie sześć gniazd znajdujących się na drzewach.
Olszyny Niezgodzkie szczególnie malowniczo prezentują się wczesną wiosną, kiedy drzewa „wyrastają” wprost ze stagnującej na dnie lasu wody, przypominając lasy namorzynowe
Rezerwat Stawy Milickie (pozycja na mapie: 2E | GPS 51.5126, 17.1096 – Ruda Sułowska; 2D | GPS 51.4889, 17.0292 – Ruda Żmigrodzka) utworzono w 1973 r. dla ochrony unikatowych w skali całej Europy siedlisk ptaków. Jest to największy rezerwat przyrody na terenie Polski, na powierzchnię 5300 ha. Ten obszar chroniony jest wyjątkowy nie tylko ze względu na olbrzymi areał, lecz także z powodu różnorodności awifauny – lęgi regularnie odbywa tu aż 125 gatunków ptaków. Dlatego w 1995 r. Stawy Milickie zostały włączone do listy najcenniejszych obszarów wodno-błotnych świata objętych międzynarodową konwencją ramsarską, a także znalazły się w programie ONZ Living Lakes jako jeden z 13 unikalnych tego typu terenów na świecie. Spośród wielu gatunków żyjących w rezerwacie najcenniejsze to: bielik, perkoz zausznik, bąk, bączek, bocian czarny, kania rdzawa, kania czarna, rycyk, brodziec samotny, wąsatka, remiz czy zimorodek. Licznie występują tu także żurawie, rozmaite gatunki gęsi, czapli Bielik – polski ptak herbowy i nasz największy skrzydlaty drapieżnik i kaczek – m.in. bardzo rzadki gągoł.
Nie stwarzaj zagrożenia pożarowego.
Nadleśnictwo Żmigród, jako jednostka Lasów Państwowych współtworząca wraz z sąsiednim Nadleśnictwem Milicz Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Doliny Baryczy”, jest w sposób szczególny zaangażowane w edukację przyrodniczoleśną. Leśnicy prowadzą zajęcia terenowe, pogadanki, prelekcje, warsztaty przyrodnicze, plastyczne i fotograficzne, organizują konkursy, których adresatami są głównie dzieci i młodzież. Wysoki poziom edukacji jest możliwy zarówno dzięki zaangażowaniu i wiedzy prowadzących zajęcia, jak i specjalnie stworzonej do tego celu infrastrukturze. Wyznaczono tu trzy ścieżki przyrodnicze (zaznaczone na niniejszej mapie), a przy siedzibie nadleśnictwa znajduje się Centrum Edukacji Ekologicznej z salą wyposażoną m.in. w mikroskopy, eksponaty przyrodnicze i sprzęt multimedialny.
Na zajęciach edukacyjnych dzieci poznają przyrodę wszystkimi zmysłami
Charakterystycznym elementem krajobrazu nadleśnictwa są stare dębowe aleje
Rezerwat Olszyny Niezgodzkie (pozycja na mapie: 2D | GPS 51.5004, 17.0255) o powierzchni prawie 75 ha został utworzony w 1987 r. Celem ochrony są tu zbiorowiska leśne o charakterze naturalnym związane z terenami podmokłymi, takie jak: ols porzeczkowy, łęg olszowo-jesionowy oraz łęg jesionowo-wiązowy. Na terenie rezerwatu występuje aż 276 gatunków roślin naczyniowych.
EDUKACJA
Stawy rybne otoczone lasami to typowy widok w Dolinie Baryczy. Na zdjęciu staw Niezgoda I w miejscowości Niezgoda
Większość drzewostanów Nadleśnictwa Żmigród to sośniny
Nie rozpalaj ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi.
W rezerwacie Radziądz człowiek nie ingeruje w naturalne procesy – stare drzewa zamierają, łamią się i są rozkładane przez szereg mikroorganizmów, a w ich miejsce pojawia się młode pokolenie
Pozycja na mapie: 2D | GPS 51.4939, 17.1107
Nie zaśmiecaj terenów leśnych.
Unikalne walory przyrodnicze terenów Nadleśnictwa Żmigród to wynik zarówno położenia geograficznego, jak i wielowiekowej działalności człowieka, która miała pozytywny wpływ na biologiczną i krajobrazową różnorodność Doliny Baryczy. Mowa o gospodarce związanej ze stawami rybnymi, których znaczna część znajduje się w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa. Stawy Milickie to łącznie ponad 7 tys. ha wody. Oprócz nich na unikalne środowisko przyrodnicze składają się tu urozmaicone tereny leśne, łąki, a także cieki wodne – kanały i urokliwa rzeka Barycz. Lasy Nadleśnictwa Żmigród należą do bardzo zróżnicowanych przyrodniczo. Spotkamy tu zarówno podmokłe łęgi, żyzne grądy, w których dominują dęby, jak i zajmujące największe powierzchnie drzewostany sosnowe.
W trakcie spacerów i grzybobrania swoje odpady zabieraj ze sobą.
WARUNKI PRZYRODNICZE
Samochód pozostaw
BUK
w specjalnie przygotowanym do tego miejscu postojowym.
BRZOZA ŚWIERK JESION
1%
Nie spuszczaj psa ze smyczy
1%
MEBLE
2%
Sokół wędrowny to gatunek pięknego ptaka drapieżnego, którego populacja gnieżdżąca się na drzewach (sokół wędrowny wyprowadza lęgi także na skałach i budynkach) wymarła w Europie w latach 60. ubiegłego wieku. Dopiero czynna ochrona polegająca – w największym skrócie – na budowaniu nadrzewnych platform służących za gniazda i wsiedlaniu ptaków, które wylęgły się w specjalnych hodowlach, daje nadzieję na trwały powrót sokołów wędrownych do naszych lasów.
P
OLSZA
3%
Bierna ochrona przyrody polegająca na nieingerowaniu w naturalne procesy to za mało, by ocalić niektóre skrajnie rzadkie gatunki, dlatego właśnie Nadleśnictwo Żmigród bierze czynny udział w ochronie dwóch z nich.
ZA
DĄB
14%
Ochrona gatunkowa
Kozioróg dębosz
R
SOSNA
14%
podczas spacerów w lesie. Psy mogą być niebezpieczne dla mieszkających w lesie zwierząt.
N T
65%
8 ha. Przedmiotem ochrony jest tu drzewostan o charakterze naturalnym tworzony przede wszystkim przez dęby, graby i buki. Wiele z nich osiąga imponujące rozmiary. Florę rezerwatu tworzą 133 gatunki roślin naczyniowych i 10 gatunków mszaków. Warto dodać, że stare dęby na terenie rezerwatu stanowią siedlisko dla rzadkich owadów – kozioroga dębosza i pachnicy dębowej.
Ę
G ŁÓW N E G AT U N K I N AS Z YCH L ASÓW
Gągoł to niewielka kaczka, która gnieździ się w dziuplach lub skrzynkach lęgowych
Tomasz Dębiec tel. 667 869 976 ul. 3 Maja 6/2, 32-552 Chrzanów www.wydawnictwoquercus.pl Zdjęcia: Tomasz Dębiec Tekst: Tomasz Dębiec Korekta: Małgorzata Haze Projekt graficzny, DTP: Joanna Kozek
W
Żuraw to najwyższy spośród występujących w Polsce gatunek ptaka – osiąga 140 cm wysokości
Nie hałasuj
grzybów i ziół, które każdy może bezpłatnie zbierać na własny użytek.
DOWNICT WO
Zausznik to gatunek małego perkoza. W Polsce jest bardzo nieliczny, objęty ochroną ścisłą
Rezerwat Radziądz (pozycja na mapie: 2C | GPS 51.5041, 16.9386) został utworzony już w 1954 r., ma charakter typowo leśny, a jego powierzchnia wynosi obecnie ponad
Las dostarcza surowców – nie tylko drewna, lecz także owoców,
BU
Dwa gatunki kaczek na jednym zdjęciu – cyraneczki (po lewej) i pospolite krzyżówki
Chrzanów 2016
Rezerwaty przyrody
w czasie pobytu w lesie. Głośne zachowanie nie tylko płoszy zwierzęta, lecz także może przeszkadzać innym w odpoczynku.
bardziej różnorodne i miłe dla oka, zmieniają się wraz z porami roku.
Nadleśnictwo Żmigród
ISBN 978-83-64084-20-1
Las urozmaica krajobraz. Tereny leśne są
Nie niszcz nieznanych Ci grzybów i roślin.
Las chroni glebę, wodę, zwierzęta, rośliny i ludzi. Zmniejsza ryzyko wystąpienia powodzi, gdyż gleba leśna i ściółka magazynują bardzo duże ilości wody. Las chroni także przed wiatrem i hałasem.
Zimorodek to jeden z najpiękniej ubarwionych naszych ptaków. Poluje z zasadzki lub wolnego lotu na niewielkie ryby
Są one pokarmem dla zwierząt mieszkających w lesie, a także częścią ekosystemu.
Las daje pracę zarówno leśnikom, jak i pracownikom zakładów usług leśnych wykonujących w drzewostanach prace z zakresu hodowli i ochrony. Dostarcza surowca gwarantującego zatrudnienie pracującym w przemyśle drzewnym.
Nie podchodź do dzikich zwierząt.
Zaledwie 50 km na północ od Wrocławia znajdują się tereny o wyjątkowej w skali Polski i Europy wartości przyrodniczej. To Dolina Baryczy położona w Kotlinie Żmigrodzkiej. Od południa otaczają ją Wzgórza Trzebnickie, a od północy Wysoczyzna Leszczyńska i Kaliska. Na części tego obszaru gospodaruje Nadleśnictwo Żmigród, którego zasięg terytorialny obejmuje powierzchnię ponad 45 tys. ha w powiatach trzebnickim i milickim. To nadleśnictwo jest jedną z 33 tego typu jednostek wchodzących w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. Warto wspomnieć, że Nadleśnictwo Żmigród w całości wchodzi w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Dolina Baryczy”. Gospodarka w leśnych kompleksach promocyjnych w sposób szczególny kładzie nacisk na funkcje społeczne lasów – ich udostępnianie i edukację przyrodniczą, a także na ochronę przyrody i badania naukowe.
Zwierzę, które nie płoszy się na Twój widok, stanowi zagrożenie, ponieważ jest prawdopodobnie chore bądź ranne.
ścieżki i szlaki turystyczne to doskonałe miejsce na relaksujący spacer i do uprawiania sportów – biegania czy jazdy na rowerze. Dzięki wszechobecnej zieleni łatwo się odprężamy.
Nadleśnictwo Żmigród
Biwakuj tylko w miejscach do tego przeznaczonych.
Niemal dwie trzecie terenów w obrębie Nadleśnictwa Żmigród zostało objęte różnymi formami ochrony przyrody. Najcenniejsze fragmenty stawów, lasów i terenów podmokłych są chronione w trzech rezerwatach, w tym w największym w Polsce rezerwacie Stawy Milickie o powierzchni bez mała 5300 ha (ponad 230 ha lasów w zarządzie nadleśnictwa). Pozostałe dwa rezerwaty – Radziądz oraz Olszyny Niezgodzkie – mają charakter typowo leśny. Ponad 13,5 tys. ha terenów nadleśnictwa wchodzi w skład dużego, bo obejmującego w sumie 87 tys. ha, Parku Krajobrazowego „Dolina Baryczy”. Wyznaczono tu także dwa obszary Natura 2000, których zadaniem jest ochronna rzadkich w skali Europy gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych. Na gruntach zarządzanych przez nadleśnictwo znajduje się także sześć pomników przyrody. Są to pokaźnych Pozycja na mapie: 2E rozmiarów pojedyncze dęby, grupa czteGPS 51.5331, 17.0996 rech sosen oraz zrośnięte ze sobą dąb Zrosłodrzew, czyli obejmujące się sosna i dąb, i sosna. chronione jako pomnik przyrody
Las jest miejscem rekreacji. Leśne
Swój namiot rozkładaj tylko tam, gdzie będziesz bezpieczny.
FUNKCJE LASÓW
Hodowla pachnicy dębowej przy nadleśnictwie
Samiec pachnicy dębowej
skala 1:65 000