IHT-deeltijd

IHT-deeltijd: Je leven thuis weer op de rit krijgen

"Het gaat om het verdragen van de situatie zoals die is"

Het kan ons allemaal gebeuren. Als het leven je even niet toelacht, om welke reden dan ook, kun je zomaar in een diep dal terechtkomen. Vaak zijn we in staat om daar zelf uit te krabbelen, maar er zijn momenten dat dat echt niet meer lukt. En dan heb je hulp nodig en misschien zelfs acute hulp. Intensive Home Treatment (IHT)*, de crisisdienst van Reinier van Arkel, helpt mensen in hun thuissituatie uit die crisis te komen. Mensen die gewoon thuis wonen, met een baan, met een gezin. Mensen die even in de ziektewet zitten.

Een onderdeel is de deeltijd IHT waar clienten in groepsverband aan hun herstel werken. “Onze doelstelling is dat de crisis is verbleekt als de mensen bij ons weggaan en dat zij weer grip hebben op hun leven.” Reinier magazine ging op bezoek bij Wilma Augustinus en Monique van den Heuvel, twee bevlogen verpleegkundigen bij de IHT-deeltijd.

Vaak gaat het om suïcidaliteit. En dan is er acuut hulp nodig. Soms staat suïcidaliteit niet op de voorgrond, maar heeft het meer te maken met zelfverwaarlozing en nergens meer aan toekomen, geen zin meer hebben in het leven. Maar ook dan moet er doorgepakt worden. Cliënten die geïndiceerd worden voor de deeltijd IHT komen twee tot drie keer in de week naar Zilverlinden op Zorgpark Voorburg. Daar volgen zij een dagprogramma in groepsverband. “Je legt het accent op het thuis zijn, thuis herstellen. En daarom is dit heel passend binnen de IHT”, legt Wilma uit. “Dat wat ze hier leren, kunnen ze thuis in praktijk brengen”, vult Monique aan. Het traject duurt ongeveer zes weken, daarna stromen cliënten eventueel door naar andere behandelvormen.

Ruimte maken voor herstel

Belangrijk is dat mensen zich veilig voelen, niets moet. Persoonlijke verhalen delen mag, maar hoeft niet. “We zijn hier vooral bezig met motiveren en aanmoedigen. Het gaat om het verdragen van de situatie zoals die is. Je ziet dat mensen zo knokken tegen wat er gebeurd is. ‘Ik wil dit niet, het moet nu over zijn. Ik wil mijn leven weer oppakken.’ Dat knokken kost veel energie. Als mensen dat kunnen loslaten en de situatie kunnen verdragen, dan komt er ruimte voor herstel”, vertelt Wilma. Monique: “Vaak denken cliënten dat ze hier van alles moeten doen, een soort school. Het aanwezig zijn is al goed, maar meedoen aan het programma kan je echt helpen. Hoe lager we de lat leggen, hoe fijner cliënten het vinden. De druk gaat eraf. In het begin doen mensen zich vaak beter voor dan ze zich in werkelijkheid voelen, ze houden een masker voor. En daar proberen we doorheen te prikken.”

Het dagprogramma bestaat uit verschillende verbale en non-verbale onderdelen. Er is een dagopening en -sluiting. Bespreken hoe dingen thuis gaan, hoe het misschien anders kan en hoe cliënten dat thuis kunnen oefenen. Of bij het evalueren van de dag vragen naar wat er goed is gegaan. “De mensen zijn vaak somber en leggen de nadruk op wat er niet goed is gegaan. Maar er is ook ruimte voor waar ze tegenaan zijn gelopen”, geeft Wilma aan.

Praten is heel fijn, maar ook het doen, ervaren en uit het hoofd komen is heel belangrijk tijdens de muziek- en creatieve therapie, wandelen over het zorgpark, yoga of psychomotorische therapie. Dat geeft de ontspanning. Verder is er aandacht voor cognitieve gedragstherapie, het bespreken van weekdoelen, leefstijl, zingeving en het werken aan een crisissignaleringsplan. De thema’s gaan vooral over ‘de lat lager leggen’, ‘milder en liever zijn voor jezelf’, ‘rust’ en ‘grenzen aangeven’.

De groepen bestaan uit mensen die in verschillende fasen van hun herstel zitten. En dat is ook de kracht. Daardoor herkennen ze veel dingen bij elkaar, praten ze erover in de pauze of tijdens groepsgesprekken en kunnen ze elkaar goed ondersteunen. Iedereen leert van elkaar. Een zinvolle ondersteuning is die van de ervaringsdeskundige tijdens het thema-uur over herstel. “Hier hebben clienten super veel aan. Er komt iemand die precies weet waar de cliënten het over hebben. Die heeft zelf van alles meegemaakt, is opgenomen geweest. En dat geeft hoop, want daar zit iemand die zijn leven weer heeft opgebouwd. Een echt voorbeeld. Toch anders dan wanneer wij erover praten”, geeft Monique aan. “Ervaringsdeskundigen hebben tijd en ruimte om met cliënten het gesprek aan te gaan. Ze zijn vaak heel direct, maken bespreekbaar dat cliënten hun eigen verantwoordelijkheid hebben en zelf hun leven moeten gaan oppakken.”

Crisissignaleringsplan

Tijdens de gesprekken over het crisissignaleringsplan wordt er op individueel niveau aandacht besteed aan het maken of bijstellen hiervan. Het plan is een gebruiksaanwijzing voor cliënten en hun omgeving. Wat doe je als het helemaal niet goed met je gaat of als je je wat gespannen voelt? Kun je zelf iets doen? Bijvoorbeeld vragen of je buurvrouw een paar keer bij je binnen wil lopen; of bellen met het IHT-team. “Dat vinden we een belangrijk onderdeel binnen de IHT”, zegt Monique. Cliënten moeten een beetje stabiel zijn en hun situatie wat kunnen overzien voordat ze aan een plan kunnen werken. “Ook wij willen de mensen wat beter hebben leren kennen voordat ze hiermee aan de slag gaan. We willen goed met hen mee kunnen denken.” Vaak vinden vervolgafdelingen het heel fijn als er al zo’n plan ligt. Het crisissignaleringsplan komt ook in andere therapieprogramma’s terug. Een belangrijk vraagstuk is hoe mensen thuis hun leven weer op de rit krijgen als de deeltijd is afgelopen. Hoe gaat je dag er dan uitzien? Zingeving is hierin belangrijk: wat is belangrijk voor jou? Waar doe je het voor? Soms zijn cliënten er nog niet aan toe om hun werk te hervatten of te re-integreren. Monique: “Dan kijken we naar vrijwilligerswerk of een herstelacademie, bijvoorbeeld De Stenen Hut, De Stijl of Bommelerwaard.”

En er zijn mensen die helemaal klaar zijn met de deeltijd, op een positieve manier dan. Die zijn dan toe aan een volgende stap in hun herstelproces.

*IHT staat voor Intensive Home Treatment. Het team van Intensive Home Treatment levert een belangrijke bijdrage om mensen met ernstige psychiatrische problemen die in crisis zijn geraakt, in hun eigen omgeving te begeleiden en te behandelen. Het voordeel is dat mensen hun rollen kunnen behouden, als ouder of partner. Per situatie wordt ingeschat of het verantwoord is dat mensen thuis behandeld worden. Dat is afhankelijk van het ziektebeeld en de omgeving waarin iemand leeft. Soms zijn mensen zo overprikkeld dat toch een opname gewenst is. Naast de zorg voor de cliënt worden familie/betrokkenen ondersteund tijdens de crisis. De zorg tijdens de crisis kan zo intensief als nodig, geleverd worden. Zo kort als mogelijk, zo lang als nodig.

Het verhaal van Edwin over zijn ervaring met IHT-deeltijd

Na een aanloopperiode begin 2024 komt Edwin op 1 mei thuis te zitten. "Ik ben letterlijk ingestort. Zelf noem ik het een autistische burn-out. Het was een zwart gat waarin ik kwam te zitten. Ik was helemaal op en kwam nergens meer toe." Edwin had al eerder in zijn leven de diagnose autisme gekregen. Hij had een baan als financieel controller en draaide al die tijd gewoon mee in de maatschappij.

In deze donkere periode was er gelukkig een goede vriendin die aan de bel trok. Via de huisarts kwam Edwin bij het IHT* van Reinier van Arkel terecht. Edwin: "Ik zat zo in de put dat deze stap logisch voelde. Ik moest gewoon geholpen worden. Na een aantal gesprekken werd voorgesteld dat ik drie dagen de IHT-deeltijd zou volgen. Dat voelde meteen goed omdat ik behoefte had aan structuur. Ik was mijn dagritme helemaal kwijt. Op maandag, woensdag en vrijdag deed ik mee aan het dagprogramma van 9 tot 15 uur."

Niets moet

De verschillende onderdelen van de dagbehandeling vinden in een groep plaats. "Daar heb ik me wel overheen moeten zetten. Je stapt in een groep en denkt dat iedereen elkaar kent en jij nieuw bent. Maar iedereen in die groep volgt een eigen schema en dagen en de een zit op het eind van de behandeling en de ander start net. Je voelt je al snel onderdeel van de groep. Het allerbelangrijkste voor mij was dat er gezegd werd dat niets moet. Als je even niet wilt meedoen dan kan dat. Zo nodig heb je buiten de groep dan een een-opeen gesprek met een van de begeleidende verpleegkundigen. Zeker toen ik een terugval had waren deze gesprekken erg belangrijk. Juist omdat ik de vrijheid heb om ergens niet aan mee te doen, lukte het mij om goed mee te doen."

Praktisch

Elke dag begint en eindigt met een groepsgesprek met de verpleegkundigen. Daartussen zijn er therapieën en ontspannende momenten van uur tot uur. "De groepsgesprekken met de ervaringsdeskundigen elke week zijn waardevol. Het is leerzaam om met mensen te praten die hetzelfde meegemaakt hebben. Overigens zijn de verpleegkundigen toegankelijk en praktisch ingesteld. Je voelt dat je praat van mens tot mens."

"De muziektherapie was voor mij confronterend. Voordat het met mij minder goed ging was ik veel bezig met muziek. Ik luisterde veel naar muziek, maar ik ben vroeger ook actief geweest als drummer in bandjes. Dat was allemaal weggevallen. Ik raakte er zelfs gestrest van. Stap voor stap ben ik het weer gaan waarderen en kreeg ik vaak de rol van de ritmesectie toegewezen door de muziektherapeut."

"Bij de yogalessen heb ik leren voelen waar mijn stress zit. Ik was gewend om me fysiek uit te putten door bijvoorbeeld te mountainbiken. Maar tijdens yoga leerde ik anders om te gaan met mijn lichaam. Ik begin de dag nu dagelijks met de rek- en stretchoefeningen die ik daar geleerd heb. Ik voel dan of er spanning in mijn lijf zit. Daarnaast ben ik me gaan verdiepen in mindfulness."

Laat je vooroordelen los

De grootste winst heeft Edwin gehaald uit de creatieve therapie. "Ik noem het gewoon knutselen hoor. Ik ben helemaal niet creatief. Ik had ook veel hulp nodig. Maar als ik dan aan een opdracht bezig was, merkte ik dat de tijd omvloog en ik rust kreeg in mijn hoofd. Dat was voor mij een openbaring. Met mijn werk als financieel controller was ik continu bezig in mijn hoofd en was ik uitgeput als ik thuiskwam. Met deze therapie leerde ik dat werken met mijn handen erg goed voor me is. In mijn vrijwilligerswerk nu ben ik veel aan het sjouwen en spullen in elkaar aan het zetten. Daar voel ik me erg fijn bij en ik zie me dit soort werk ook als betaalde kracht doen."

Na zijn dagbehandeling bij IHT krijgt Edwin begeleiding van de Leermakers autismegroep. Het signaleringsplan dat tijdens de deeltijd is gemaakt is door hen overgenomen. Dit plan helpt hem om veranderingen in de gezondheid of gedrag te herkennen en daaraan ook acties te koppelen.

Hij heeft nog een belangrijk advies voor iedereen die hetzelfde meemaakt. "Laat je niet leiden door je vooroordelen maar doe gewoon mee aan het programma. Zelf had ik ook vooroordelen over creatieve therapie, muziektherapie en sporttherapie. Je denkt dan 'moet ik als een volwassen man hieraan meedoen'. Die gereserveerdheid helpt je niet. Ik moest soms mijn schaamtegevoel of gêne loslaten. Dan blijkt dat je er heel veel aan hebt. Dat elke therapie je iets op kan leveren en je jezelf beter leert kennen. Dus laat los die vooroordelen en doe mee."