12 minute read
Thema: 25 jaar verwenzorg bij Reinier van Arkel
Verwenzorg begon bij Reinier van Arkel lang geleden met een kistje kersen dat Joke Zwanikken als leerling-verpleegkundige van huis uit meebracht voor de cliënten. Precies 25 jaar geleden heeft Reinier de verwenzorg omarmd en zijn er vele kleine en grote verwenmomenten geweest. Hoe overweldigend veel dit was, daar kwamen we achter toen we oude personeelsbladen door gingen spitten.
De cijfers vliegen je om de oren als je de berichten over verwenzorg leest. Honderden individuele wensen gehonoreerd dankzij de ZON stimuleringsprijs, 46 cliënten gaan de lucht in met airport Eindhoven, 25 jaar lang high Tea op Kasteel Maurick, PSV verrast de kinderen op Herlaarhof, 100 cliënten genieten van optreden Willeke Alberti, 34 gratis kaartjes voor cliënten, overweldigende hoeveelheid bonbons via Marcel Mutsers, ontelbare kerstpakketten en ga zo maar door. Wij denken dat er vele duizenden zo niet tienduizenden cliënten een verwenmoment meegemaakt hebben in de afgelopen 25 jaar. En dat dankzij een kistje kersen en een niet aflatende energie en doorzettingsvermogen van Joke Zwanikken en haar ambassadeurs.
Iedereen kan zich inzetten om iets extra's te doen voor iemand die dat nodig heeft. Binnen Reinier van Arkel hebben collega's of teams heerlijke diners verzorgd voor cliënten. Burgemeesters kwamen pannenkoeken bakken en bedrijven nodigden cliënten uit voor een high tea, lunch of rondleiding. Geldprijzen werden gewonnen dankzij de CZ-verwenzorgprijs. Voetballers en artiesten kwamen op bezoek en concerten en musea openden hun deuren.
Wat we vooral niet lezen in de berichten maar wel in ingezonden brieven is de dankbaarheid voor de soms kleine dingen die gerealiseerd werden. Het is ontroerend om te lezen wat een klein gebaar kan betekenen voor iemand. Daarvoor hoef je soms alleen maar even samen op een terras iets te drinken of aan iemand te denken door een kaartje te sturen. Zorg dan wel dat dit een kaartje is van Margot Pijnenborg, die in de loop van de jaren prachtige tekeningen voor verwenzorgkaarten en -boeken heeft gemaakt.
Artikel 1
Willeke zingt weer: "Dat was de wens van mijn dochter"
Artieste geeft optreden voor 120 cliënten met een ggz-achtergrond in Vught
Het overlijden van haar dochter Daniëlle (55) en kort daarna ook nog haar broer Tonny (73) leidde tot intens verdriet bij Willeke Alberti en een letterlijke brok in haar keel. Maar zingen is en blijft haar uitlaatklep. En dat deelt ze het liefste met mensen die 'Verwenzorg' nodig hebben.
Nadat ze in oktober haar dochter verloor én in december haar broer, probeert Willeke Alberti (79) haar leven weer op te pakken. “Ik ben niet de enige met zo veel verdriet", reageerde ze deze week na afloop van een van haar eerste optredens na deze twee 'gigagrote verliezen'. “Je hebt geen keuze. En het was de wens van mijn dochter dat ik zou blijven zingen voor mensen die zorg nodig hebben." Een speciaal plekje in haar hart heeft haar goede vriendin Joke Zwanikken uit Den Bosch, oprichter van het inmiddels landelijk bekende Verwenzorg, die zorgt voor dat ene geluksmomentje voor mensen die hun dagen slijten in een psychiatrische kliniek. Een high tea, een leuk kerstpakket of een concert. Eenvoudige dingen die het leven de moeite waard maken. “En echt verlangen naar dit soort bijzondere uitjes. In een kasteel", aldus Zwanikken.
Half jaar stem kwijt
Zo'n 120 cliënten met een ggzachtergrond en hun begeleiders zongen, dansten en klapten mee op de muziek van Alberti die haar optreden begon met het nummer: Ik ben er nog. Het optreden vond plaats in de serre van Kasteel Maurick in Vught. “Ik ben een half jaar mijn stem kwijt geweest", bekende Alberti. “Daar ben ik een beetje onzeker van geworden en ik heb voor het eerst in mijn leven zangles. Er zijn momenten dat je minder blij bent en een brok in je keel hebt, maar ik ben zo blij dat ik hier nu weer sta. Joke belt me zowat iedere dag, ze zou mijn zus kunnen zijn. Daar ben ik heel dankbaar voor." Ook Zwanikken genoot van het optreden van haar vriendin, maar vooral ook van de vele stralende gezichten om haar heen. “Jullie weten dat niet, maar het is heel bijzonder hoe deze groep mensen reageert op het optreden van Willeke. Een enorm verschil met hoe ze op de afdeling zijn. Muziek doet iets met mensen."
Muziek riep emoties op
Dat bleek meerdere keren. Alberti zorgde voor een lach én een traan. Ze ontroerde met liedjes van Liesbeth List en Ramses Shaffy en richtte, met een brok in haar keel, haar blik zo nu en dan naar boven. Toen ze de meezinger Ik geef je een roosje mijn roosje inzette, kreeg ze uit het publiek spontaan een roos in haar handen gedrukt. En bij Het tuinpad van mijn vader, vloeiden de tranen rijkelijk. ”Muziek verbindt", aldus de zangeres die voor iedereen tijd maakte, handen schudde en op de foto ging. ”En herinneringen ophalen en mensen ontmoeten. Dat houdt ons op de been. Ik kan eigenlijk niet verwoorden wat muziek al mijn hele leven met mij doet." De ongedwongen sfeer, de grapjes van Alberti én de liefdevolle aandacht waar het allemaal om begonnen was, leidden voor het aanwezige publiek tot een echt 'verwenmomentje'. “Je snapt het of je snapt het niet", luidde de inmiddels gevleugelde uitspraak van Zwanikken. En Alberti voegde eraan toe: “En je zult moeten zeilen op de wind van vandaag, want aan de wind van gisteren heb je geen ene moer."
Dit artikel is geschreven door Miranda van Houtum en eerder verschenen in het Brabants Dagblad van 27 februari 2024.
Artikel 2
Met een kistje kersen startte Joke (80) Verwenzorg voor psychiatrische patiënten: Maar ik kreeg op m'n donder
Een high tea, een leuk kerstpakket of een muziekmiddag. Reinier van Arkel ‘verwent’ haar cliënten al 25 jaar met eenvoudige dingen die het leven in de instelling de moeite waard maken. Met als aanstichtster: Joke Zwanikken, de koningin van de Verwenzorg, die donderdag 80 jaar is geworden.
Joke Zwanikken was nog maar net leerling-verpleegkundige. Ze ergerde zich aan het slechte eten in het ‘gesticht Voorburg’ in Vught en besloot een kistje kersen voor haar patiënten mee te nemen van thuis. Van Mariahout naar Vught, 29 kilometer op de fiets. In een vloek en een zucht was het kistje leeg. “En toen moest ik bij de hoofdzuster komen”, blikt de Bossche terug. “En kreeg ik op mijn donder. De patiënten hadden wel in de kersen kunnen stikken. Ze stuurde me naar de geneesheer-directeur, maar die knipoogde een keer en ik mocht weer aan het werk. Hij snapte het tenminste!”
De kers als symbool
Sindsdien staat de kers symbool voor dat ene geluksmomentje voor mensen die hun dagen slijten in een psychiatrische kliniek. Ze worden verblijd met een lekkere lunch in Kasteel Maurick, een optreden van Willeke Alberti of een leuk kerstpakket. De inmiddels landelijk bekende Verwenzorg wordt ook door Reinier van Arkel al 25 jaar stevig omarmd. “En dat hebben we gevierd”, vertelt Tom van Mierlo, psychiater en bestuurder bij Reinier van Arkel. “Op de verjaardag van Joke, die gisteren 80 jaar werd. Zij heeft Verwenzorg destijds vanuit haar functie opgezet. In 1999 kreeg Verwenzorg echt zijn plaats binnen Reinier van Arkel en nog steeds klopt Jokes hart voor de cliënten. Ze is voortdurend bezig met hun leven aangenamer te maken, maar inmiddels hebben we ook binnen Reinier van Arkel echte ambassadeurs van Verwenzorg.”
Nieuwerwets gewoon doen
Een van die ambassadeurs is Ingrid van Opstal-Jansen. “Verwenzorg hoeft niet groots te zijn. Het gaat om die aai over de bol, aandacht, mensen behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden. Joke noemt het ‘het nieuwerwets gewoon doen’, dat vind ik zo’n mooie uitspraak.”
Ook Jokes lijfspreuk ‘je snapt het of je snapt het niet’ is inmiddels wijd en zijd bekend. Of het nu gaat om de grote baas van de Sligro of Philips waar Joke regelmatig aanklopt voor ‘iets leuks’ voor de cliënten, of Patisserie De Rouw in Vught voor lekkere taartjes.
Een geluksmomentje en het verbeteren van de levensomstandigheden van psychiatrische patiënten is haar levensdoel. “En dat doe ik eigenlijk al veel langer dan 25 jaar. In 1974 ging ik al met cliënten, uit de ‘separeer’, naar een chique restaurant in Boxtel. Ze kregen allemaal nieuwe kleren en mochten naar de schoonheidsspecialiste. Iedereen was bang dat er iets zou gebeuren, maar er gebeurde helemaal niks. Ze vinden lekker eten net zo lekker als jij en ik.”
Onze cliënten zijn het waard
In 2005 werd Verwenzorg zelfs opgenomen in de Dikke Van Dale. “En ik blijf het doen”, aldus Joke. “Mijn gratis advies aan iedereen is ook: bezig blijven!” Zo was ze afgelopen week nog bij Cello. “Een cliënt had een ‘Van Goghbord’ geschilderd. Echt heel mooi. Toen heb ik de burgemeester van Nuenen gebeld en zijn we haar, samen met de cliënt, het bord gaan brengen. Het komt eerst op haar kamer te hangen en gaat later naar het Van Gogh Village Museum. Dan mogen enkele cliënten komen kijken en gaan we eten bij de Aardappeleters. Allemaal door één telefoontje. Die burgemeester ‘snapt het’.”
En zo heeft Joke meer mensen om zich heen verzameld die ‘het snappen’. Bijvoorbeeld haar inmiddels goede vriendin Willeke Alberti, die met regelmaat optreedt voor cliënten van Reinier van Arkel, en acteur Marcel Musters, die jaarlijks kerstbonbons uitdeelt.
Van Opstal: “Of Joke regelt leuke sjaaltjes. En ik heb bij de plaatselijke AH bijvoorbeeld boodschappen geregeld voor een picknick met de cliënten en wol voor onze ‘breiclub’. Het gaat niet altijd om een zak geld. Door de donaties kunnen we leuke activiteiten voor de cliënten organiseren zoals een ‘vrouwenavondje’. Dan gaan we gezellig nagels lakken.”
“En tijdens de ‘soepmiddag’ serveren we soep uit een hele mooie terrine die we hebben gekregen en maken we met onze bewoners een praatje. Het levert echt heel mooie en waardevolle momenten op. Ik zou me echt niet kunnen voorstellen dat Verwenzorg er niet zou zijn. Dit moet worden doorgezet. Onze cliënten zijn het waard.”
Het vuurtje moet blijven branden
Ook Van Mierlo vindt het belangrijk dat het vuurtje van Verwenzorg blijft branden. “Dat sluit ook aan bij hoe we naar de zorg kijken. We willen iedereen een zo normaal mogelijk bestaan geven en dat kan niet zonder Verwenzorg.”
Op de verjaardag van Joke vond een groots ‘Verwenfestival’ plaats op het terrein van Reinier van Arkel in Vught. Bedoeld voor de cliënten, hun naasten en verschillende genodigden. Verschillende zangers en zangeressen traden op, er was een nagelstyliste aanwezig, cliënten konden foto’s van zichzelf maken, er werd een bingo gehouden en er zijn pannenkoeken gegeten. “Omdat we cliënten die zich niet altijd gezien voelen, echt in het zonnetje wilden zetten.”
Dit artikel is geschreven door Miranda van Houtum en eerder verschenen in het Brabants Dagblad van 11 oktober 2024.
Vrijkaartjes Het Noordbrabants Museum voor cliënten Reinier van Arkel
Dit jaar introduceerde Het Noordbrabants Museum het initiatief Koop een ticket voor een ander. Door donaties komen er museumkaartjes beschikbaar voor mensen met een kleine portemonnee. Farent, Reinier van Arkel, Quiet Den Bosch en Vluchtelingenwerk zorgen dat de juiste mensen de kaartjes krijgen Om een gezicht te geven aan de ontvangers van de kaarten vertelden cliënten van de verschillende organisaties wat kunst voor hen betekent. John en Gerard, van dagbesteding de Spoel op zorgpark Voorburg in Vught, hebben hieraan meegewerkt. Zij kregen dan ook de allereerste kaartjes.
De introductie onder een kleine groep leverde maar liefst 132 kaartjes op waarvan een vierde deel voor Reinier van Arkel bestemd was. In het kader van verwenzorg, inclusie en meedoen zijn we de Vrienden en het museum erg dankbaar voor de kaartjes. Een kaartje biedt zoveel meer dan toegang tot een museum alleen.
Lees meer over deze actie of doneer zelf een kaartje via https://www.hetnoordbrabantsmuseum.nl/doneren/actie/
Verwenzorg, gewoon doen!
Een ander of jezelf verwennen is heel gewoon. Iedereen doet het. En toch is er een grote groep mensen die vergeten wordt of zichzelf niet kan verwennen. Denk aan chronisch zieken, eenzame ouderen en jongeren en mensen met een kleine beurs, zelfstandig wonend of in een woongroep. Om zich fijn te voelen zijn zij meer afhankelijk van anderen dan jij en ik. Niet iedereen heeft (genoeg) vrienden of familie die ervoor kunnen zorgen dat hij of zij leuke dingen kan doen.
Om dit gemis te compenseren kun jij ook iets betekenen. Iedereen, of je nu zorgverlener bent, ondersteuner, vrijwilliger, familie of buurtgenoot kan een ander blij maken zodat ze meer van het leven genieten.
Verwenzorg hoeft niet groots en meeslepend te zijn. Het gaat vooral om de kleine dingen. Neem even de tijd om iets extra's te doen. Op warme dagen samen een ijsco eten en op koude dagen een lekkere warme chocomel met slagroom drinken. Een uitstapje, bloemen kopen, naar de nagelstudio of gewoon gezellig winkelen. Met een paar collega's of vrienden pannenkoeken bakken of met velen een mooi feest organiseren. Maar kijk vooral waar jij de mensen die het nodig hebben, blij mee kunt maken.
Binnen Reinier van Arkel hebben we een aantal verwenzorgambassadeurs. Zij doen al veel, maar kunnen wel wat hulp gebruiken.
• Wil je ook iets betekenen voor de mensen die bij Reinier van Arkel zorg ontvangen?
• Heb je een mooi idee maar weet je niet hoe je het aan moet pakken?
• Wil je ook ambassadeur worden of help je gewoon graag mee?
• Wil jij contactpersoon zijn voor een team/groep/afdeling?
Mail dan naar verwenzorg van Reinier van Arkel via rvb@reiniervanarkel.nl Een ambassadeur neemt dan contact met je op.
