7 minute read
Reinier Rookvrij 1
Reinier Rookvrij
Bij Reinier van Arkel zetten we ons in voor een gezonde, rookvrije omgeving voor al onze cliënten, medewerkers, bezoekers en naastbetrokkenen. Eind 2018 ondertekende brancheorganisatie de Nederlandse ggz het Nationaal Preventieakkoord voor het deelakkoord Roken. “Voor Reinier van Arkel betekent dit dat ook wij met ingang van januari 2025 een rookvrije werk- en behandelomgeving bieden”, zo licht Wendy Schalke, projectleider Reinier Rookvrij toe.
“Als zorgorganisatie hebben we een voorbeeldfunctie als het gaat om gezond gedrag. We streven naar een rookvrije zorginstelling waar niemand last heeft van rook en waar niemand getriggerd wordt om zelf te gaan roken. Sinds 2020 werken we stapsgewijs toe naar een volledig rookvrije organisatie. Niet roken is daarbij de norm, en dat geldt niet alleen voor sigaretten maar voor alle nicotinehoudende middelen zoals vapes, heets en snus.”
Naar een rookvrije omgeving gaat niet zonder slag of stoot, merkte projectleider Wendy Schalke. “Het gaat echt om een cultuurverandering. Daarin ontmoet je overtuigingen, beste bedoelingen en gewoontes die als ingesleten patronen bestaan in de zorgverlening.” Maar gaandeweg zijn er stappen gezet. Zoals het afbouwen van de verkoop van sigaretten op Zorgpark Voorburg en zorgteams die met elkaar en cliënten op zoek gingen naar de manier die hen past om het beleid uit te voeren.
Toch zal 1 januari voor sommige zorgprofessionals (én cliënten) nog even slikken zijn. Vanaf dan is de norm dat er niet meer gerookt wordt in het bijzijn van cliënten, hun familie, vrienden of andere bezoekers. Ook roken medewerkers niet onder werktijd. Als ze ervoor kiezen om te roken tijdens wettelijke pauzes, gebeurt dit buiten het zicht van cliënten. Er wordt niet gerookt in de binnenruimtes van onze gebouwen en in de open lucht wijzen we plekken aan waar wel gerookt kan worden, zonder overlast te veroorzaken.
“Het afgelopen jaar hebben we ingezet op veel informeren en kennis delen. De afspraken zijn breed gedeeld, zodat iedereen zich op de hoogte kan stellen. Er is een e-learning beschikbaar, je kon deelnemen aan externe en interne webinars en posters en folders zijn verspreid. De medewerker beschikt over de verschillende tools via het intranet om met cliënten het goede gesprek aan te gaan. Natuurlijk zijn we er dan nog niet, feitelijk begint het pas op 1 januari 2025. Samen blijven we werk maken van een rookvrije generatie."
Gun jezelf dat je stopt
Al tientallen stoppogingen ondernam Lysanne Lips. Soms hield ze het een paar dagen vol, met hulp van hypnose zelfs drie jaar. Lysanne is niet de enige. De meeste rokers hebben meerdere pogingen nodig om te stoppen met roken.
Schattingen lopen uiteen, maar algemeen wordt aangenomen dat maar vijf tot tien procent van de rokers erin slaagt om de eerste keer succesvol te stoppen met roken. Niet gek dat Lysanne al meerdere pogingen deed, want roken is een echte verslaving. Op het moment van het interview is ze 22 dagen gestopt en ervan overtuigd dat het haar deze keer écht lukt. “Dit is mijn moment, ik voel het aan alles”, aldus Lysanne. Haar belangrijkste advies aan iedere roker? Gun jezelf dat je stopt, het is goed voor je!
Lysanne heeft een verpleegkundige achtergrond en werkt sinds enkele jaren als roosteraar. Een functie waarin ze voor een aantal klinische teams de 24-uurs diensten roostert. “Als roosteraar wil ik iedere dag weer kwaliteit leveren. Voor cliënten die mogen rekenen op de best mogelijke kwaliteit en voor collega’s die wensen hebben voor een zo optimaal mogelijke werkplanning. Het is best een stressvolle baan, om het voor iedereen zo goed mogelijk te doen en om creatieve oplossingen te bedenken bij een ziekmelding. Als ik vandaag nog rookte, had ik er al veel gedraaid”, zegt ze met een brede lach en met een stukje zoethout in de buurt. Op dat zoethoutje knabbelt ze, als alternatief voor ‘het sigaretje’.
Rookvrije ggz
In 2025 is Reinier van Arkel net als alle andere lidinstellingen van de Nederlandse ggz rookvrij. Dat betekent onder andere dat gebouwen en terreinen rookvrij zijn, dat collega’s niet onder werktijd roken op hun werkplek en dat zij als ze willen worden ondersteund bij het stoppen met roken. Op weg naar Reinier Rookvrij zijn er veel initiatieven; het maken van beleid, opstellen van gedragsregels, het doordenken van de gevolgen én het voeren van het goede gesprek met cliënten en collega’s.
Een van die initiatieven was het aanbieden van een groepscursus voor rokende collega’s. De effectiviteit van hulpmiddelen zoals een groepstraining is bewezen. Lysanne twijfelde geen moment en meldde zich direct aan. “Dat we als medewerkers, ook werkzaam in de ondersteuning, samen zorgdragen voor een rookvrije omgeving, dat vind ik belangrijk. Voor mij persoonlijk geldt daarnaast: het roken is gewoonweg onbetaalbaar. Ik gebruik een app die bijhoudt hoeveel sigaretjes ik niet heb gerookt en hoeveel geld ik heb bespaard. De teller staat na 22 dagen niet-roken op € 146 euro.”
Klein houden
De groep stoppende collega’s is heel divers, werkzaam in verschillende teams en in allerhande functies. Sommigen voor Lysanne al bekend, anderen nog niet. Bij aanvang van de cursus rookte iedereen nog. “Onder begeleiding bepaalden we een stopdatum en we bereidden ons samen voor op dat moment. Ieder met zijn eigen motivatie.” Deze motivatie werd in de voorbereidende fase goed verkend. Waarom is dit het juiste moment om te stoppen? Waarom lukt het deze keer? Wat is de onderliggende overtuiging?
Tijdens de bijeenkomsten was ook ruimte voor feiten en fabels, voor wat er lichamelijk en mentaal gebeurt bij het stoppen met roken. Lysanne: “Het is het stemmetje in je hoofd dat voortdurend op-plopt. Op al die momenten dat je normaal een sigaret opsteekt, stress ervaart of juist bij dat feestje waar het zo gezellig is. In de cursus leerden we het stemmetje herkennen en het zo klein mogelijk te houden.” Vooral de eerste nacht ging haar hoofd met haar aan de haal. Vol goede moed haalde ze alle rookwaar uit haar huis, maar ’s nachts gingen op volle toeren levensechte scenario’s door haar hoofd. Ze bedacht dat ze uit haar bed kon stappen, in haar ochtendjas de straat op kon gaan om vervolgens met een sleutel bij iemand verderop in de straat naar binnen te gaan om daar een sigaret te gaan halen. Ze deed geen oog dicht die nacht, maar wist zich te beheersen.
Samen stoppen helpt
In 2022 gebruikte 21% van de (ex-)rokers professionele begeleiding, nicotinevervangers of geneesmiddelen bij hun meest recente stoppoging. Het stoppen met hulpmiddelen zoals nicotinepleisters helpt. De lichamelijke ontwenningsverschijnselen verminderen en het lichaam leert stap voor stap te functioneren zonder nicotine. De combinatie van begeleiding en nicotinepleisters verdubbelt de kans van slagen van de stoppoging. Ook Lysanne maakt er gebruik van. “Dat gun ik mezelf, het is al moeilijk genoeg.”
Het samen met collega’s stoppen, vormde voor haar een uitkomst. “We hebben een whatsappgroepje en iedereen heeft een maatje binnen de groep. Zo’n maatje maakt hetzelfde mee. Het is heel fijn als je elkaar kunt bellen of appen om even flink te klagen, maar vooral om met humor de zware momenten door te komen. Sommige collega’s die met elkaar werken op het Zorgpark in Vught zoeken elkaar op moeilijke momenten op. Een korte wandeling maken, even van je afpraten en dan weer door.” Nu een aantal weken later hebben een aantal collega’s hun stoppoging gestaakt. Gek genoeg sterkt het Lysanne om door te zetten. “Het is simpelweg die eerste niet meer pakken!”
De effecten van stoppen met roken
Na 20 minuten: Bloeddruk en hartslag dalen.
Na 12 uur: Het koolmonoxideniveau in je bloed normaliseert, waardoor zuurstof beter kan circuleren.
Na 2 dagen: Geur en smaak verbeteren, je begint de dingen beter te proeven en te ruiken.
Na 3 dagen: Nicotine is volledig uit je lichaam verdwenen. Je kunt ontwenningsverschijnselen ervaren zoals prikkelbaarheid en zin hebben in roken.
Na 1-2 weken: Beter ademhalingsvermogen; je merkt dat je minder snel buiten adem bent bij fysieke inspanning.
Na 2-3 weken: Bloedcirculatie verbetert, waardoor je beter kunt bewegen en je energieniveau stijgt.
Binnen 1-9 maanden: Hoest en kortademigheid nemen af. De longen beginnen zich te herstellen en slijm wordt effectief afgevoerd.
Na 3 maanden: Longfunctie kan met 30% verbeteren.
Na 1 jaar: Het risico op coronaire hartziekten (aandoeningen aan de kransslagader) is gehalveerd vergeleken met rokers.
Na 5 jaar: Het risico op beroerte kan vergelijkbaar worden met dat van een niet-roker.
Na 10 jaar: Het risico op longkanker is gehalveerd in vergelijking met rokers; ook het risico op andere kankers (zoals mond-, keel- en slokdarmkanker) neemt af.
Na 15 jaar: Het risico op hartziekten is vergelijkbaar met dat van iemand die nooit heeft gerookt.
