Reinier Rookvrij 2

Door roken niet te bespreken, doe je cliënten tekort

Afgelopen februari startte het team van locatie Haarsteeg een projectgroep om met elkaar te verkennen wat Reinier Rookvrij voor cliënten en collega’s betekent. De locatie biedt wonen en zorg aan cliënten die er vaak langere tijd verblijven en er hun thuis hebben. Minstens 75% van de cliënten rookt.

Wauben (achternaam) is een van hen. Hijzelf is aan het minderen met roken, langzaamaan werkt hij toe naar het volledig stoppen. Een hele stap voor iemand die al sinds zijn vroege jeugd rookt, tot wel een pak shag per dag. Dat Haarsteeg net als de rest van Reinier van Arkel per januari 2025 rookvrij wordt, juicht hij toe. “Mijn cannabisverslaving heb ik al overwonnen en vandaaruit weet ik, het is een kwestie van het doorbreken van de gewoonte die ik mezelf heb aangeleerd. Een rookvrije omgeving helpt me die te veranderen.”

Beter voor mijn lijf én mijn bankrekening

Margriet, 77 jaar, is inmiddels al enkele maanden succesvol gestopt. Zonder problemen! Net als Wauben woont ze op Haarsteeg, ze deelt een woning met anderen waarvan sommigen nog buiten roken. “Toen mijn echtgenoot 12 jaar geleden overleed, maakte ik een zware periode door en had ik moeite mijn weg te vinden.” Haar echtgenoot was haar steun en toeverlaat.

“Om afleiding te vinden van het gemis, ben ik begonnen met roken en daarmee doorgegaan toen ik hier kwam wonen. Toen een vriendin van me besloot te stoppen en ik hoorde over het rookvrij worden van Haarsteeg, ben ik gestopt.” Het ging Margriet eenvoudig af, ze rookt simpelweg niet meer. Zonder pleisters of tabletten. “Roken heeft veel invloed op mijn gezondheid, het is slecht voor mijn bloedvaten. Het is dus beter voor mijn lijf én voor mijn bankrekening”, aldus Margriet.

Praten over (niet) roken niet vanzelfsprekend

Wauben en Margriet staan achter het rookvrijbeleid van Haarsteeg, omdat ze ervan overtuigd zijn dat roken hun gezondheid schaadt. Maar dat geldt nog niet voor alle cliënten en collega’s van de woongroep. Een projectgroep op de locatie starten was volgens kwaliteitsverpleegkundige Gerlinde van de Wetering dan ook zeker geen overbodige luxe. “Er komt veel kijken bij het bewegen naar een rookvrije locatie”. Praktische en morele vragen zoals: Vind je het jouw taak als zorgprofessional om de vraag te stellen ‘Mag ik het met je over het roken hebben?’ en ‘Rook je zelf in het bijzijn van cliënten?’ of ‘Denk je dat roken de-escalerend kan werken?’

Als projectgroep, bestaande uit rokende en niet-rokende collega’s, gingen ze met deze en andere vragen aan de slag. En omdat praten over (niet-)roken bijna net zo gevoelig kan zijn als het praten over je politieke voorkeur, namen ze met een aantal collega’s deel aan het Moreel Beraad dat Reinier van Arkel over het thema organiseerde. “Om zo bewustwording en inzicht te creëren en om de dialoog te bevorderen. Want door met elkaar te praten, konden we stappen zetten naar meer eenduidigheid in het beleid. Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om rookgedrag bespreekbaar te maken, bijvoorbeeld uit angst voor negatieve reacties. Door als team het beleid op een eenduidige manier uit te dragen, voorkom je lastige situaties.”

Naast praten ook doen

Naast het vormgeven van het rookvrijbeleid voor de locatie, zette de projectgroep praktische stappen. Zo is de rookruimte in de gemeenschappelijke serre inmiddels omgetoverd tot een sfeervolle ruimte, met een nieuwe tv, waar cliënten elkaar kunnen ontmoeten. Voor de niet-rokende clienten is dat nu een fijne plek om elkaar te ontmoeten. De rokende cliënten doen dat nu buiten op het terras. Gerlinde ervaart dat het belangrijk is het onderwerp actueel te houden. “Een rookvrije omgeving ontstaat niet vanzelf. Zien roken doet vaak roken en het gesprek moet op gang blijven om cliënten te helpen beslissen of zij willen stoppen of niet. In oktober tijdens de jaarlijkse familiedag stond het ook op de agenda.”

“Door roken niet te bespreken, doe je clienten tekort’, vindt ook Wauben. “Want hoe kun je de nummer 1 oorzaak van gezondheidsproblemen negeren?” Ook zijn gezondheid is door het roken aangetast. “Ik heb een ernstige vorm van COPD, ben kortademig en gebruik daarvoor puffers. Stoppen met roken is echt beter voor mijn gezondheid. Ik weet uit eigen ervaring dat roken vaak als een ‘zelfsusser’ of demper wordt gebruikt. Het is een echte verslaving. Om te stoppen met roken is naast het gesprek ook hulp in de vorm van een training of een alternatief zoals nicotinepleister nodig.”

“Ook daar hebben we het als projectgroep over”, aldus Gerlinde. “Want als zorgprofessional is het van belang dat je weet naar wie je de cliënt kunt verwijzen voor begeleiding voor het stoppen met roken of voor hulpmiddelen en dat je kennis hebt over de invloed van nicotine op medicatie die cliënten gebruiken. Roken kan er namelijk voor zorgen dat het lichaam de medicatie minder goed opneemt. Als cliënten van de ene op de andere dag willen stoppen met roken, kan dat dus gevolgen hebben.”

Ook na 1 januari 2025 blijft rookvrij dus een thema waaraan gewerkt wordt op Haarsteeg met Wauben en Margriet als enthousiaste voorbeelden dat het kan!