In gesprek met George van der Veeken die al 65 jaar verbonden is aan Reinier van Arkel, waarvan de laatste jaar als vrijwilliger.

Hoe werk bijdraagt aan het bevorderen van gezondheid en herstel

die training is het omgaan met emoties uiteindelijk wel wat beter gegaan, al blijft het voor mij moeilijk.

Als een vloedgolf overspoeld door emoties

Toen ik een jaar of twintig was, waren die emoties er ineens wel. Ze kwamen er in een vloedgolf uit. Het gebeurde toen ik mijn schoolopleiding afgerond had. Ik had een opleiding management gedaan, omdat ik me nog veel te jong vond om meteen vrachtwagenchauffeur te worden, en werkte voor een uitzendbureau in de logistieke sector. En toen kreeg ik een burn-out. Niet dat het iets met mijn werk te maken had, het kwam eerder door vrienden die mij op een slechte manier behandelden. Al mijn emoties kwamen van het ene op het andere moment los: verdriet, boosheid, depressiviteit. Ik was me ervan bewust dat het mij allemaal te veel was geworden. Ik kon niks meer, had nergens zin in, zat veel thuis. Daardoor kwam ik opnieuw in behandeling. Elke week een gesprek voeren over hoe het gaat, hoe het anders kan, en hoe te leren van datgene wat er die week niet goed ging. Anders dan toen ik twaalf jaar was liet ik nu mijn emoties wel zien. Tijdens de behandeling leerde ik hoe ermee kon omgaan.

Jongensdroom in vervulling

Een half jaar lang heb ik alleen maar thuis gezeten. Maar na verloop van tijd raakte ik het beu, ik ben iemand die maar moeilijk kan stilzitten. Het werd tijd om te werken aan mijn re-integratie. Ik had meteen al het idee dat ik niet opnieuw de logistiek in wilde. Met mijn begeleiders hebben we gekeken naar bedrijven waar ik zou kunnen werken. Zelf heb ik het bedrijf voorgesteld waar ik tijdens mijn schoolopleiding stage heb gelopen. Daar ben ik terechtgekomen en zit er nog steeds. Het grote voordeel was dat ze me al kenden en wisten wie en hoe ik ben. In het begin deed ik bij dat bedrijf verschillende, praktische werkzaamheden. Maar daarna kreeg ik de kans om mijn rijbewijs voor vrachtwagenchauffeur te halen. Het lukte mij in drie maanden tijd; razend snel. Het was ook niet moeilijk om warm te lopen voor dit werk, dit was altijd al mijn jongensdroom. Stapje voor stapje werd de werkbelasting opgevoerd. Ik doe nu korte ritten, in Brabant, Limburg en Gelderland. Een rondje om de kerk, zeg maar. Daarnaast werk ik ook in de bouw, als chauffeur op een betonmixer.

De juiste balans

Het blijft wel zoeken naar een goed evenwicht. Voor mij is het vooral van belang om een goede structuur, een vast dagritme, te hebben. Na een vakantie was het voor mij een grote opgave om weer in het werkritme te komen. Dan lukte het mij niet om vroeg op te staan, kwam ik steeds te laat en liep mijn hoofd vol. Wat ik toen in overleg heb besloten, is om tijdens vakanties net zo vroeg op “Niet alleen voor de persoon zelf is het van belang de kwetsbaarheid te kennen en er mee om leren gaan. Dat geldt ook voor een werkgever. De samenwerking met

Björn vond ik een heel mooie, juist omdat hij zijn passie heeft kunnen waarmaken. In mijn werk is dat de kers op de taart.

Ik werk graag met jonge mensen als Björn.

Je kunt ze een paar gereedschappen meegeven om meer zelfvertrouwen te ontwikkelen.

Zo leren ze dat ondanks de beperkingen er nog veel mogelijk is.” Liesbeth aan den Toorn, psychiatrisch verpleegkundige

te staan als in werkweken. Voor mij is het heel belangrijk om niet uit het vaste patroon te vallen. Ook in het weekend sta ik altijd vroeg op, en ga ’s avonds zo tussen negen en tien weer naar bed. Geen gekke dingen doen, zoals op stap gaan. Niet dat ik helemaal niet naar bijvoorbeeld een verjaardag ga, maar hooguit een paar uurtjes, en dan op tijd naar huis en gaan slapen. Eigenlijk best prettig zo. Op een feestje krijg je al snel te veel prikkels, te veel drukte met alle mensen die er komen.

Veel beter in mijn vel

Ik heb het gevoel dat ik nu mijn draai heb gevonden. Alle ondersteuning heeft me daarbij goed geholpen; we hebben veel gesproken over welke opties er zijn. Ik heb geleerd hoe ik bepaalde zaken aan kan pakken. En dat kan ik zeker niet alleen, want dan kan ik het niet goed overzien. Wel zijn er nog steeds zaken waarin ik mij wil ontwikkelen. Misschien nog een extra rijbewijs halen en als chauffeur bij een ander bedrijf werken. Ook mentaal zijn er nog steeds zaken die ik moeilijk vind. Ik wil mij graag beter kunnen uiten, duidelijk aangeven wanneer ik het ergens niet mee eens ben; een eigen mening verkondigen. Dat lukt mij gewoon niet. Ik zou zo graag een volwaardige gesprekspartner willen zijn. Al steek ik nu veel beter in mijn vel dan een paar jaar geleden, daar zou ik graag nog aan willen werken.”

Bij de start van een re-integratietraject is niet altijd duidelijk of betaald werk tot de mogelijkheden behoort. Re-integratie bestaat uit verschillende onderdelen: vergroting van arbeidsdeelname, loopbaanoriëntatie, en oefening van vaardigheden. Veel mensen in de omgeving van Björn vroegen zich af of een mogelijke baan als vrachtwagenchauffeur haalbaar was. Maar ik vind dat je moet uitgaan van waar iemands energie ligt. Mijn rode draad bij de coaching is: nooit iemand klein maken, altijd uitgaan van vertrouwen en van waar iemand naartoe kan groeien. Dat leidde bij Björn tot een mooie bloei.”

Werkgerichte Geïntegreerde Behandelaanpak: behandeling en re-integratie ineen

Het hebben van werk heeft grote invloed op de psychische gezondheid: wie werk heeft, is gelukkiger en meer tevreden over zijn leven. Werk hebben helpt mensen met een psychische aandoening bij hun herstel. Werk brengt inkomen en financiële zelfstandigheid, sociale contacten, voldoening, persoonlijke waardering en nieuwe ervaringen met zich mee. Het kan een belangrijke ondersteuning betekenen van de eigenwaarde, structuur en routine in het dagelijks leven. Voor mensen met een psychische aandoening is het vinden en het houden van werk vaak lastig. Uit onderzoek blijkt dat zij drie tot vier keer vaker werkloos zijn dan mensen zonder een psychische kwetsbaarheid. Aandacht voor arbeid en participatie horen daarom ook bij de herstelondersteunende netwerkzorg die Reinier van Arkel biedt.

Björn nam deel aan de Werkgerichte Geïntegreerde Behandelaanpak (WGB), dit is een behandeling en re-integratie ineen. Zo kunnen mensen die nu niet werken weer een (betaalde) baan vinden. De WGB duurt 1 jaar met als doel: ervoor zorgen dat de cliënt weer aan het werk kan! In dat jaar werken cliënt, UWV en Reinier van Arkel nauw samen om de behandeling zo goed mogelijk aan te laten sluiten op een succesvolle terugkeer naar werk. In het traject heeft de cliënt behalve met de behandelaar, ook regelmatig contact met een re-integratiecoach. Deelnemers ervaren de behandeling als intensief, omdat er verder wordt gekeken dan alleen het oplossen van de psychische problemen; er worden tegelijk ook doelen gesteld op het gebied van opleiding en/of werk. De geïntegreerde aanpak legt het accent niet alleen op de ziekte en problemen van cliënten maar op veerkracht, zelfredzaamheid en zingeving. De behandelaar let samen met de cliënt erop dat de gestelde doelen haalbaar zijn en dat de re-integratieactiviteiten bijdragen aan het herstel. De ervaringen op de werkervaringsplek bieden concrete en bruikbare gespreksonderwerpen voor de afspraken met de behandelaar. Het verhaal van Björn en van anderen die de WGB volgden, van coaches, medewerkers van UWV en Reinier van Arkel verschijnt in de loop van het jaar in een bundel. Hierin wordt ook de werkwijze van de WGB nader toegelicht door Helma Cissen werkzaam als klinisch psycholoog bij Reinier van Arkel en ‘kartrekker’ van de WGB.

Akwa GGZ video ‘Arbeid als medicijn’ tot stand gebracht met medewerking Reinier van Arkel

“Werk betekent dat je bezig bent, dat je op een zinvolle manier met de ander in contact bent en dat je op een mooie manier iets kunt betekenen. Het gesprek over werk is dan ook heel belangrijk, juist voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Door in het werkproces te blijven, kan vaak voorkomen worden dat mensen vastlopen in hun ziekte, onmogelijkheden en beperkingen,” zo vertelt Ard van Oosten in de intro van de nieuwe video van de kwaliteitsstandaard ‘Arbeid als medicijn’ van Akwa GGZ. Deze generieke module biedt cliënten en zorgprofessionals handvatten om het onderwerp ‘werk’ een plek te geven in de behandeling. De nieuwe video laat zien hoe werk ingezet kan worden voor het bevorderen van gezondheid en herstel. De kwaliteitsstandaard (én video) is te raadplegen op: www.ggzstandaarden.nl/generiekemodules/arbeid-als-medicijn/introductie

Bespreekbaar maken van wisselwerking tussen werk en psychisch welbevinden

Ard van Oosten, werkzaam als psychiater bij onder andere Reinier van Arkel, werkte er -samen met Daisy, die uit eigen ervaring weet wat het is- graag aan mee. Ard was eerder als projectleider betrokken bij de ontwikkeling van de generieke module ‘Arbeid als medicijn’. Daisy: “Als het even niet lekker met je gaat en je zit thuis op de bank ziek te zijn, dan kom je er dieper in terecht in plaats van dat je bezig blijft en jezelf nuttig voelt.” Werk kan bijdragen aan gezondheid en herstel, maar kan ook de oorzaak zijn van het ontstaan en verergeren van psychische klachten. Het bespreekbaar maken van psychisch welbevinden op de werkplek zelf, is dan ook van belang. Omdat het gaat om een samenspel tussen alle betrokkenen (cliënt, zorgprofessional én werkgever), komt in de toelichtende video van de generieke module óók een werkgever aan het woord.

Werk als medicijn bij Reinier van Arkel Aandacht voor arbeid en participatie maken bij Reinier van Arkel deel uit van de behandeling, als onderdeel van de herstelondersteunende zorg die we bieden. In nauwe samenwerking met UWV, Weener XL en WSD bieden we verschillende mogelijkheden gericht op participatie in werk. Uitgangspunten zijn de eigen behoeften en door de cliënt zelf gestelde doelen: Individuele Plaatsing en Steun, de Ontwikkelingsgerichte Arbeidsmatige Dagbesteding en de werkgerichte behandelaanpak. Kijk voor meer informatie op www.reiniervanarkel.nl/werkalsmedicijn Over Akwa GGZ Akwa GGZ staat voor ‘alliantie kwaliteit in de geestelijke gezondheidszorg’ en is een door ggz-organisaties geïnitieerd kwaliteitsinstituut. In de alliantie werken vertegenwoordigers van patiënten- en beroepsverenigingen en brancheorganisaties uit de ggz samen. Onder begeleiding van Akwa GGZ ontwikkelt de geestelijke gezondheidszorg kwaliteitsstandaarden voor behandeling van psychische klachten. De kwaliteitsstandaarden staan op www.ggzstandaarden.nl/ en de cliëntinformatie staat op www.thuisarts.nl/ Ggz-team-talks In een kwaliteitsstandaard beschrijven cliënten, naasten en professionals samen wat zij goede zorg vinden bij een bepaalde aandoening of rondom een thema. Om jou als professional te ondersteunen bij het gebruik van standaarden kun je gratis deskundigheidsbevordering door een expert aanvragen. De teamtraining gaat over een door jouw team gekozen onderwerp en wordt kosteloos georganiseerd door Akwa GGZ. Ook voor het thema Arbeid als medicijn is deze ‘team-talk’ beschikbaar met als expert Ard van Oosten. Deze teamtraining duurt 60-90 minuten en kan online of live plaatsvinden. Kijk voor meer informatie op: https://akwaggz.nl/ggz-team-talks/