Vorsten 09 2015 by rickevers

Al sinds 1973 dé ‘hofleverancier’

VORSTEN 9 2015 € 8,95

MODE

Ontwerp een jurk voor koningin Máxima en...

Filip gaat koning Willem-Alexander voor: TIPS VOOR CHINA!

WIN EEN NATAN

+ Mode

Duitsland omarmt koningin Elizabeth

special

Diana’s herinnering levend bij doop kleindochter Charlotte

MÁXIMA SOLOop de FILIPIJNEN Koningin

H E T

E E R S T E

T I J D S C H R I F T

O V E R

K O N I N G S H U I Z E N

EDITORIAL

Onder: Koning Willem-Alexander tijdens Veteranendag. Daaronder: De witte anjer – eens verbonden met prins Bernhard – kreeg een nieuwe symbolische functie.

160 pagina’s!

‘Dag lieve Antoin.’

Justine Marcella, hoofdredacteur Vorsten

FO TO ’S A N P, R O YAL S BY R O BI N , MP E

‘D

De zomer is inmiddels toch echt een feit! Maar voordat de koninklijke familie aan een welverdiende zomervakantie begint, lijken ze nog een eindsprintje te maken. Mijn mailbox stroomt vol met nieuwe communiqués van de Rijksvoorlichtingsdienst. De koning beëdigt ambassadeurs, brengt werkbezoeken, reist naar Waterloo om te herdenken en meer. Natuurlijk was de koning wederom prominent aanwezig bij Veteranendag. Een mooie traditie die mijn gedachten altijd weer even terugbrengen naar zijn grootvader, prins Bernhard. Als de dag van gisteren zie ik hem veteranen groeten vanaf een open jeep in de tuinen van Paleis Soestdijk of staand saluerend in Wageningen. De veteranen kras en sterk, de prins eveneens. Persoonlijk ben ik blij dat de witte anjers die eens onlosmakelijk verbonden waren met de prins-gemaal, een nieuwe symbolische functie hebben gekregen. Op Veteranendag is het een ode aan de veteranen en voor mij heel stiekem ook voor de inzet van de prins voor diezelfde veteranen. Koningin Máxima verwisselt ondertussen de galajurk die ze droeg tijdens de ontvangst van het corps diplomatique voor een meer comfortabele outfit voor haar bezoek aan de Filipijnen. Hans Jacobs en Robin Utrecht reisden mee, en hun verhaal en bijzondere foto’s krijgen een ereplaats in deze Vorsten. Ook het buitenland zit ook niet stil. Integendeel! Het beroemde Ascot kreeg er dit jaar een nieuw hoofdstuk bij in de lange koninklijke traditie van het evenement. In een verslag nemen we u mee naar de paardenraces en leggen we uit waar dit high-society-hoogtepunt zijn oorsprong vindt. Koningin Elizabeth viert volgend jaar al weer haar negenstigste verjaardag, maar voelde zich gelukkig nog fit genoeg voor een staatsbezoek aan onze oosterburen. Een staatsbezoek van de Queen mag bijzonder genoemd worden, want zo vaak verlaat ze haar land niet meer. Meestal trekken haar zoon of kleinzonen er namens haar op uit. U begrijpt dat een verslag van dit bezoek van de bijna-langst-regerende Britse vorst niet in Vorsten ontbreekt. En als we het toch over buren hebben: ook het koningspaar van België trok eropuit. Een paar maanden voordat ons koningspaar naar China reist voor een officieel staatsbezoek, zijn koning Filip en koningin Mathilde er te gast. Een mooi verslag en extra interessant om straks een vergelijking te kunnen maken. Waar zitten de verschillen? Krijgt het Nederlands koningspaar hetzelfde programma voorgeschoteld? Vast niet, de koning heeft immers een andere interesse dan zijn Belgische collega, maar er zullen vast overeenkomsten zijn. En dan is het ook nog de allerlaatste keer dat Antoin Peeters een column heeft geschreven voor Vorsten. Hij legt zijn werk als verslaggever Koninklijk Huis neer voor een nieuwe uitdaging als hét gezicht van RTL Nieuws. Om onze dank en waardering te uiten, hebben we zijn column extra ruimte gegeven. Zijn opvolger staat al te popelen voor de komende edities, maar voor nu: dankjewel lieve Antoin! En u wens ik 160 pagina’s lang heerlijk veel lees- en kijkplezier! Want naast deze kleurige en actuele Vorsten hebben we een extra bijlage gemaakt: mode op een vorstelijk manier gepresenteerd. Ik durf te beweren dat zelfs heren of lezers die niet erg in mode zijn geïnteresseerd, geen pagina zullen overslaan! Kortom: wij hebben naar koninklijk gebruik een flinke sprint getrokken om dit voor u te realiseren. Geen eindsprintje, want Vorsten gaat niet met zomerverlof, volgende maand heeft u alweer een nieuwe editie in handen! Tot dan!

De Queen:

nog altijd fit genoeg voor een staatsbezoek

inhoud 74

Actuele reportages

Ieder nummer

8 VN-pleitbezorger Máxima op pad (Filipijnen) 18 Familiedoop voor prinses Charlotte 25 Veteranendag: defilé voor de koning 30 China verwelkomt Belgisch koningspaar 50 The Queen op staatsbezoek in Duitsland 68 Alles uit de kast bij diner voor corps

6 Willems Wereld 16 Hofnieuws: koninklijk nieuws uit

diplomatique 82 Koninklijk herdenken in Waterloo

Achtergronden 38 Malmaison, Joséphine & haar collecties 46 Stamboom: Romanov, Bonaparte, Beauharnais 60 Champagne, paarden en tradities – Royal Ascot! 74 Juwelenambassadrice prinses Diana

binnen- en buitenland 24 Puzzel 36 Máxima’s Wereld 49 Hofselectie 56 Beatrix’ Wereld 58 Hofnieuws 66 Hofcultuur 72 Column van Antoin Peeters – de laatste! 80 Levensloop 88 Lezersrubriek 90 Verjaardagen & Volgend nummer

Service 29 Neem nu een proefabonnement op Vorsten! 44 Lezersservice 45 Lezersaanbieding: met Vorsten naar Napoleon & Joséphine 90 Colofon

MODE

Ontwerp een jurk voor koningin Máxima en...

+ Mode

special

I L LU S T R AT I E S : R O S A NNE GROENEWEG

WIN EEN NATAN

Vorsten 9 - 2015 Kijk ook eens op www.vorsten.nl

FO TO ’ S RO YA LS B Y R O B IN ( C O V ER N ED ER LA N D ), AN P ( C O VER BEL G IË) G ET TY I MAG E S, H H , MP E, R O YA LS BY ROBIN, STATE HERMITAGE MUSEUM ST PETERSBURG

8 25

NUMMER 9 • 2015

18 Prinses

Charlotte gedoopt

Willems wereld

tekst RICK EVERS

OP DE HOOGTE

Tot ziens & welkom

Voor de derde keer sprak de koning – achter gesloten deuren – met acht inwoners van NoordGroningen die te maken hebben gekregen met aardbevingen door de aardgaswinning in het gebied. Hij houdt de vinger graag aan de pols en vroeg de bewoners naar de stand van zaken. Wat is de impact op hun dagelijks leven? En hoe staat het met de versterking van de huizen? De bijeenkomst had plaats in de Mariakerk in Uithuizermeeden, die ook aardbevingsschade had opgelopen, maar inmiddels is gerestaureerd.

Met een stralende glimlach schudt Marco Hennis koning Willem-Alexander de hand. De voormalige Grootmeester is beëdigd als ambassadeur te Wenen en zwaait daarmee officieel af aan het Hof. Voor zijn verdiensten kreeg hij het Erekruis van de Huisorde van Oranje en werd hem een galadiner op Paleis Noordeinde aangeboden. Per 1 juli is zijn opvolger Jan Versteeg aan de slag gegaan.

Ingewikkelde wijk

Marijke Meu

Friesland herdenkt dit jaar dat Maria Louise van HessenKassel, echtgenote van stadhouder Johan Willem Friso, 250 jaar geleden overleed. ‘Marijke Meu’, Fries voor ‘tante Marijke’, was regentes voor haar zoon en kleinzoon, de stadhouders Willem IV en Willem V. Leeuwarden was haar thuis. Vlakbij haar voormalige stadspaleis, het huidige museum Princessehof, heeft koning Willem-Alexander een muurschildering onthuld die laat zien welke Europese vorsten van haar afstammen. De koning zelf heeft ook een plekje op de muur gekregen.

In Scheveningen bracht de koning een bezoek aan het Nederlandse zeilteam Brunel, dat meedeed aan de Volvo Ocean Race. Aan boord ontmoette Willem-Alexander de bemanning, met wie hij sprak over het leven aan boord en de deelname aan de race. Welke tips ze van de koninklijke zeilfanaat hebben gekregen is onbekend, maar het team eindigde uiteindelijk na negen maanden en bijna 40.000 zeemijlen met slechts één punt verschil achter het team uit Abu Dhabi als tweede.

FO TO ’ S AN P, MP E

AFSTAMMELING VAN

BEHOUDENVAART

Op verzoek van de koning maakte de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb een afspraak voor het staatshoofd in de wijk Hillesluis. ‘Een ietwat ingewikkelde wijk’, volgens de burgemeester, waar de koning zich liet informeren over hoe bewoners er met elkaar omgaan. Zo blijkt de lokale taekwondoschool een sociale ontmoetingsplek en zijn er buurtvaders die ’s avonds over de veiligheid waken. De jonge leerlingen van de taekwondo-school waren blij verrast dat de koning kwam kijken. Hen was namelijk verteld dat premier Rutte zou komen…

Kijk ook eens op

VORSTEN.NL

Koning viert 750 jaar Oudewater mee

ACTUEEL

Bliksembezoek aan de Filipijnen

Koningin Máxima:

‘IK MOET NOG EENS

TERUGKOMEN’

ACTUEEL

Koningin Máxima moet even wachten op president Benigno Aquino III. Op het paleis tekent ze het gastenboek.

In twee dagen tijd krijgt VN-pleitbezorger koningin Máxima tekst en uitleg over de vorderingen op het gebied van toegankelijkheid van financiële diensten in het vaak door natuurrampen geplaagde eilandenrijk. ‘Er is veel bereikt’, zegt Máxima bij de afsluitende persconferentie, maar ze geeft ook aan dat er nog veel te doen is. TEKST HANS JACOBS

De spanning stijgt met de minuut. Het ongemak neemt toe. Voor de Filipino’s is dit wachten heel gewoon, maar voor de koninklijke VN-delegatie is het minder gebruikelijk. De minuten tikken weg en nog is er geen teken van president Benigno Aquino III. De afspraak in het Malacañang Paleis was om tien uur en koningin Máxima is stipt op tijd. Bij aankomst wordt ze verwelkomd door Albert Del Rosario, de minister van Buitenlandse Zaken. Die heeft de protocolchef van het paleis voorgesteld dat hij in plaats van de president de ontvangst doet en zo geschiedt. De ministers wil is wet. In het programmaboekje dat de koningin heeft, staat zijn naam nog niet. En zo zit iedereen geduldig te wachten. Del Rosario praat over de spreekwoordelijke koetjes en kalfjes, en Máxima verraadt geen spoortje ongeduld. Ze is ook wel wat gewend. De Argentijnse president Cristina Kirchner liet haar meer dan een uur wachten en ook in Oeganda verliep jaren geleden de ontmoeting met president Yoweri Museveni niet volgens het afgesproken tijdplan. Aan het Nederlandse hof is de klok heilig. Als koningin Máxima heeft afgesproken dat ze om 9.01 uur ergens zal aankomen, dan is ze er op dat tijdstip ook. Maar in andere culturen meten staatshoofden

hun status af aan het aantal minuten of zelfs uren dat ze op zich kunnen laten wachten. Hoe later, hoe belangrijker. Máxima is een dag eerder in de Filipijnen aangekomen voor een werkbezoek in haar functie van speciaal pleitbezorger van VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon op het gebied van ‘financiële inclusie’ – het toegankelijk maken van financiële diensten voor de hele bevolking. Daarbij gaat het niet alleen om banken, met alles wat daaraan vastzit – sparen, geld storten en overmaken – maar ook verzekeringen, veilig geldverkeer en de beschikbaarheid van betaalbare leningen en microkredieten. Vooral in onderontwikkelde landen zijn veel mensen daarvan uitgesloten, wereldwijd zelfs twee miljard. Máxima helpt regeringen dat probleem aan te pakken en de Filipijnen stonden al lang op haar verlanglijstje. Dat vertelt ze ook tijdens het wachten op de president, die haar vorig jaar september tijdens een korte ontmoeting in de wandelgangen van het VNhoofdkwartier in New York uitnodigde voor een bezoek. ‘Ik ben hier voor het eerst’, zegt Máxima. Haar man heeft het land al eerder bezocht toen hij voor de VN de adviesgroep voor water en sanitatie leidde, zo voegt ze eraan toe. ‘Eigenlijk doe ik geen recht aan de Filipijnen door hier maar twee dagen te zijn’, verontschuldigt ze zich voor het korte verblijf. ‘Ik moet nog eens terugkomen.’

In Silang bezoekt koningin Máxima een ananasplantage, waar een bankdirecteur - naast haar - fungeert als tolk. De eigenaresse van de plantage spreekt geen Engels.

De Filipijnen stonden al langer op het verlanglijstje van VNpleitbezorger koningin Máxima Het bliksembezoek is echter haar eigen keuze. De koningin wil voor de VN jaarlijks twee à drie van dit soort werkbezoeken brengen, maar het tijdbeslag moet ook niet te groot worden. Vandaar dat ze eerder in China en Myanmar al meteen op de dag van aankomst aan de slag ging en na de laatste bijeenkomst direct weer in het vliegtuig stapte. ‘Ik heb zoveel te doen’, zei ze daarover, waarbij ook de wens bij haar kinderen te zijn een rol speelt. De tijd wordt dus zo efficiënt mogelijk gebruikt. Dat betekent vroeg opstaan, vaak al in de lobby van het hotel overleg voeren en nog tot ‘s avonds laat bijeenkomsten voorbereiden en rapporten doornemen. De werkbezoeken hebben inmiddels een vaste vorm gekregen, al verschillen de omstandigheden van land tot land. De Filipijnen willen niet alleen advies en ondersteuning, maar horen ook graag een complimentje. Dat Máxima eerder al de voortrekkersrol op het gebied van het beschikbaar stellen van microkredieten prees, wordt op de presidentiële website

breed uitgemeten. China daarentegen, waar de koningin vorig jaar was uitgenodigd, regelt zijn zaakjes liever zelf. Advies moet worden verpakt, zodat het lijkt of de Chinezen het zelf hebben bedacht. Vóór de ontmoeting met Aquino is er om half negen al een vergadering geweest op het hoofdkantoor van UNDP, het ontwikkelingsprogramma van de VN. Daar is ze bijgepraat over de situatie in de Filipijnen zodat ze gewapend met de laatste informatie het gesprek kan aangaan met de president. Die heeft echter geen haast. Minister Del Rosario vertelt over een mogelijk bezoek aan Nederland. Hij zou graag de tulpenvelden willen zien tijdens zijn bezoek aan Den Haag een week later. ‘Die staan dan niet meer in bloei, dus dat gaat niet lukken’, vertelt de koningin. Het was een koud voorjaar en de bollen kwamen laat uit, voegt ze eraan toe. ‘U kunt het beste komen rond de tijd van mijn mans verjaardag, dat is 27 april’, zegt ze. Maar misschien moet Del Rosario eens gaan kijken bij de waterwerken in Zeeland. De Filipijnen hebben daar immers belangstelling voor, doet de koningin nog een suggestie. Ambassadeur Marion Derckx, die Máxima helpt om het gesprek op gang te houden, stelt voor dat Del Rosario op weg van Den Haag naar Brussel een andere route kiest. ‘Niet rechtstreeks naar Brussel rijden, maar langs de Deltawerken’ Het mag dan een VN-bezoek zijn, een beetje Holland-promotie kan geen kwaad.

ACTUEEL

12â&#x20AC;&#x201A;

Rechts: In een winkel die profiteert van microkredieten.

Tijdens zoâ&#x20AC;&#x2122;n landenbezoek gaat de koningin ook kijken in de praktijk van alledag 13

Rechts: Met haar telefoon maakt de koningin een foto van het tellen van bankbiljetten in een microbank (foto ernaast).

Máxima vertelt dat ze haar motivatie voor dit werk put uit haar Argentijnse achtergrond 14

Het weer komt ter sprake. ‘Er is in Nederland een hittegolf’, weet Máxima. De temperaturen zijn eindelijk eens te vergelijken met die in Manilla waar het op dit moment ook boven de dertig graden is en heel vochtig. Anders is het in Nederland niet zo warm. Vandaar dat vakantie wordt gevierd in het zuiden van Europa. ‘Spanje, Italië’, vertelt de koningin, die ook meldt dat de schoolvakantie van haar kinderen voor de deur staat. De vicepresident van de Filipijnse Centrale Bank, Nestor Espenilla Jr, brengt het gesprek op de crisis rond Griekenland. In de wetenschap dat tientallen journalisten meeluisteren, houdt Máxima zich op de vlakte. Van haar geen politieke uitspraken. Ze kijkt naar de ambassadeur die in diplomatieke termen beaamt dat er inderdaad zorgen en problemen zijn. Máxima pakt het gesprek pas weer op wanneer de groeicijfers van de Nederlandse economie ter sprake komen. ‘Het gaat weer de goede kant uit. We kijken naar twee procent groei. Dat is voor de Filipijnen natuurlijk weinig, maar dat is voor ons heel goed. Ook voor de economische crisis haalden we niet hoger’, stelt ze. Inmiddels is een kwartier verstreken. Opeens zwaaien de deuren open en komt president Aquino binnengestormd. Geen excuses of uitleg. ‘Fijn om u weer te zien’, zegt Máxima die vervolgens haar delegatie voorstelt. Aquino loopt iedereen langs, gaat zitten en geeft het teken dat de media

weg kunnen: 15 minuten wachten voor een fotomoment van amper 15 seconden. ‘Dat is altijd zo met de president’, weet een Filipijnse collega. ‘We hebben er vaak wat van gezegd, maar hij luistert niet. Het kan hem niet schelen dat we geen goede foto’s kunnen maken. Enige voorwaarde is dat we niet flitsen. Hij wil niet dat zijn kalende hoofd wordt uitgelicht op de foto’s.’ De verloren tijd wordt niet goedgemaakt. Driekwartier later is het afgelopen. De website van Aquino spreekt van een beleefdheidsbezoek, maar volgens een medewerker van de koningin is dat slechts de manier van omschrijven door het paleis. ‘Het was een inhoudelijk gesprek, niet zomaar een audiëntie.’ In het internationaal diplomatiek verkeer wijken de benamingen wel vaker af. Zo was er volgens de Filipijnen ook sprake van een ceremoniële ontvangst op het vliegveld van Manilla. Dat was wat Nederland betreft niet de bedoeling. Maar het ging ook niet om toeters en bellen: zo wordt elke aankomst omschreven. Na de president is het tijd voor een ander vast onderdeel van elk landenbezoek: kijken hoe het er in de praktijk aan toegaat. Dat gebeurt onder meer bij Melissa Garcia in Silang, op twee uur rijden van Manilla. Zij runt met haar man een succesvolle ananasplantage die ze heeft kunnen opzetten en uitbreiden met een reeks leningen. Geen micro-

ACTUEEL

FO T O ’S A N P, H H , MP E

Bij de lancering van een nationale strategie om financiële toegankelijkheid te vergroten, houdt koningin Máxima een toespraak.

kredieten, want daarvoor is hun bedrijf al te groot. ‘Een goed voorbeeld hoe mensen dankzij beschikbaarheid van financiële diensten vooruit kunnen komen. Ze bieden zelf nu werk aan twaalf mensen’, zegt Máxima bewonderend aan het slot van haar bezoek aan de plantage. Ze haalt nog wel even boos uit naar de fotografen die het veld inlopen om haar goed in beeld te krijgen. ‘Ze beschadigen de ananassen’, zegt ze verwijtend, terwijl ze Melissa aanbiedt de schade te vergoeden. Melissa vindt dat niet nodig. Ze heeft voor het koninklijk gezelschap een paar schalen met ananas klaarstaan, maar er blijkt tot haar teleurstelling geen tijd om daarvan te proeven. Toch weer die onverbiddelijke Nederlandse klok. Er staan nog drie minibezoekjes op het programma, onder meer aan de microbank waar Melissa haar essentiële geldzaken afhandelt, zoals het uitbetalen van leningen en het storten en versturen van geld. Máxima kijkt hoe de bankbiljetten nauwkeurig worden geteld. Ze pakt haar mobiele telefoon om een foto te maken. Daarmee kan ze bij een volgend bezoek weer illustreren dat mobiel bankieren belangrijk is omdat mensen dan niet met cash over straat moeten en het afhandelen van geldzaken sneller gaat. De foto mislukt echter omdat de aanwezige fotografen tegelijkertijd met Máxima afdrukken en hun flitslicht de opname bederft. Máxima lacht en gaat gewillig op de ‘selfie’ met de medewerkers van de bank.

Een dag later is de koningin aanwezig bij de lancering van de nationale strategie waarmee de Filipijnen de toegankelijkheid van financiële diensten willen vergroten – slechts 31 procent van de bevolking handelt geldzaken af via de bank, 68 procent van de Filipino’s bewaart spaargeld thuis in de kast, honderden gemeenten hebben geen bank. Hier ziet ze dat verschillende plannen en projecten werken, maar leert ze ook over mislukkingen en knelpunten. Snel een rekening openen bij een bankdependance in een winkel is een goed idee, maar als het vervolgens een paar weken duurt voor de aanvraag is goedgekeurd, vraagt dat om het gebruik van computers, zo zegt de koningin tijdens de uitleg bij mobiele BanKO. ‘De Filipijnen hebben al veel bereikt, maar er is ook nog veel te doen’, concludeert de koningin bij de afsluitende persconferentie. Ze belooft nog eens terug te komen en ondertussen de ontwikkelingen in het land nauwkeurig in de gaten te houden. Ze vertelt ook dat ze haar motivatie voor dit werk put uit haar Argentijnse achtergrond. Thuis immers had ze door de moeilijke economische omstandigheden geleerd dat iemand volledig economisch betrokken moet zijn om waardigheid te hebben en een inkomen te verdienen. ‘Maar daarvoor is het ook nodig om volledig toegang te hebben tot financiële diensten. Dat is geen doel op zich, maar een middel tot een doel’, aldus Máxima.

•

hofnieuws

tekst CARLIJN STRODIJK

ROYAL CUP OF TEA De Britse prins Harry ontving onlangs Michelle Obama, haar dochters Sasha en Malia én Michelle’s moeder. De Amerikaanse presidentsvrouw was in Groot-Brittannië om onderwijs voor meisjes te promoten – maar liefst 62 miljoen meisjes in de wereld gaan niet naar school. Harry en Michelle spraken daarover onder het genot van een kopje thee. Tevens hadden ze het over het ondersteunen van oorlogsveteranen en hun families, iets waar beiden zich sterk voor maken. Het was overigens niet voor het eerst dat Harry en Michelle samen thee dronken. In 2013 was Harry in de VS ‘verrassingsgast’ bij Michelles Mothers’ Day Tea (Moederdag-thee) voor moeders van militairen.

Druk druk druk

Eind juni stapten koning Felipe en koningin Letizia op het vliegtuig voor een driedaags staatsbezoek aan Mexico. Er was een vol programma georganiseerd en het Spaanse vorstenpaar was dan ook van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat in touw. Zo zat Felipe het Mexico-Spanje Business Forum voor, had Letizia een ontmoeting met een vertegenwoordiger van de Latijns-Amerikaanse Alliantie voor Zeldzame Ziekten en dineerden ze met de Mexicaanse president en zijn echtgenote.

Milieubewuste sticker-controle Om mensen meer bewust te maken van voedselverspilling, is prinses Laurentien aan het stickeren geslagen. De prinses plakte met groep 8leerlingen uit Huizen de eerste koelkaststickers, bij de start van een duurzaamheidscampagne van haar Missing Chapter Foundation (MCF) en een grote supermarktketen. Een belangrijk actiepunt is de temperatuur in de koelkast bij mensen thuis: voedsel blijft het langst goed bij vier graden. De stickers geven aan hoe warm of koud het in de koelkast is.

Kijk ook eens op

VORSTEN.NL

Sleutelrol

Elk jaar eind juni, begin juli, staat voor the Queen in het teken van Schotland. Ze resideert tijdens de Holyrood Week op het Holyroodhouse-paleis, om van daaruit een agenda met plichtplegingen af te werken. Maar voordat die kunnen beginnen en ze samen met manlief haar intrek op het paleis neemt, wordt Elizabeth de sleutels van de stad Edinburgh aangeboden door de burgemeester, de Lord Provost. ‘Ik geef de sleutels terug’, antwoordt Elizabeth dan, ‘ervan overtuigd dat ze in geen betere handen zijn dan in die van de Lord Provost en raadsleden van mijn goede stad Edinburgh.’

ZWEMLES

VAN EEN PRINSES

Oud-olympisch zwemster prinses Charlène heeft haar wetsuit aangetrokken om Corsicaanse kinderen te leren hoe ze op een veilige manier kunnen zwemmen. Charlène kwam in actie voor The Princess Charlene of Monaco Foundation, die onder andere tot doel heeft zoveel mogelijk kinderen te leren zwemmen. Onder het wakend oog van prins Albert demonstreerde Charlène een aantal zwemtechnieken in een zwembad én in de Middellandse Zee.

WAT VOOR

FO TO ’S AN P, FA C EB O O K, R EPO RTE RS, TWI TTE R

MONUMENTEN WERKT...

‘Ik wens jullie veel sterkte en geluk.’ Vroeger kwamen steuren veel voor in de Biesbosch maar door overbevissing zijn ze verdwenen. Toepasselijk dus, dat juist deze vissen deel uitmaakten van de openingshandeling van het vernieuwde Biesbosch MuseumEiland door prof. mr. Pieter van Vollenhoven: hij zette een aantal jonge steuren uit in de binnenvijver van het museum. In zijn toespraak wees Van Vollenhoven erop dat Nederland net zo met de natuur zou moeten omgaan als met monumenten, want die werkzijze heeft zich volgens de professor de afgelopen vijftig jaar bewezen.

ACTUEEL

Een schattig prinsesje in een kanten jurk, een idyllisch kerkje in het groen, een koninklijke familie ĂŠn een broertje dat alle harten doet smelten. Alle ingrediĂŤnten zijn aanwezig voor de doop van het jaar. Grootmoeder Diana wordt gemist, maar ze wordt op verschillende manieren herdacht. TEKST RICK EVERS

Heden en verleden komen samen

Koninklijke doop op SANDRINGHAM

Duizenden mensen zijn op deze zonnige zondagnamiddag naar Sandringham Estate gekomen, het landgoed van de Britse koningin, om een beetje deelgenoot te kunnen zijn van de doop van de jongste Windsor-telg. William en Catherine, de Hertog en Hertogin van Cambridge, hebben deze eerste zondag van juli uitdrukkelijk het publiek uitgenodigd bij het Maria Magdalenakerkje. Het is uniek dat zo veel mensen, van zo dichtbij, een groot deel van de koninklijke familie kunnen zien. Ook uniek is het feit dat er foto’s mogen worden gemaakt bij het 16de-eeuwse kerkje, een verbod dat normaal alleen tijdens de koninklijke gang naar de dienst voor Kerstmis wordt verbroken. De trotse overgrootouders, The Queen en prins Philip, worden enthousiast verwelkomd, evenals Michael en Carole Middleton, en Charles en Camilla, de beide grootouderparen. Voor de kleine prins George moet het allemaal overweldigend zijn. Aan de hand van papa zwaait het prinsje naar de mensen langs de kant. Met zijn rode kniebroekje en het witte gesmockte overhemdje met rode details ziet hij er vrijwel net zo uit als prins William als peuter, toen die voor het eerst zijn broertje ontmoette in het ziekenhuis. Catherine draagt zorg voor prinses Charlotte en duwt de kinderwagen vanaf het landhuis van koningin Elizabeth. Het is een wagen die duidelijk niet pas onlangs is aangeschaft: hij werd in de jaren zestig al gebruikt door koningin Elizabeth voor haar zoons Andrew en Edward.

Doopgetuigen Grote afwezige is prins Harry; hij moet verstek laten gaan vanwege een reis door Afrika. Hij heeft na tien jaar het leger verlaten en is nu op de savanne. Hij reist de komende tijd door Namibië, Zuid-Afrika, Tanzania en Botswana om zich in te zetten voor de bescherming van neushoorns en olifanten. Als hij terugkeert, is hij een van de best geïnformeerde ambassadeurs op het gebied van de bescherming van wild in Afrika. In koninklijke kringen is het niet ongebruikelijk om als peetvader of -moeder bij de doop door iemand vertegenwoordigd te worden, daarvan zijn in de geschiedenis voorbeelden genoeg. Het had dus gekund, maar de roodharige broer van William is geen peter. Ook Catherine’s broer en zus, James en Pippa, vallen buiten de boot. De ouders hebben naar verluidt besloten dat zij allemaal al erg dichtbij staan en daarom ook erg persoonlijk de opvoeding van Charlotte zullen meemaken. Vandaar dat er gekozen is voor vijf andere peetouders, geheel naar eigen, persoonlijke keuze: Sophie Carter en James Meade, schoolvrienden van respectievelijke de hertogin en de hertog, Catherines neef Adam Middleton en Thomas van Straubenzee, een van de beste vrienden van zowel William als Harry – bovendien had zijn neefje Diana als

ACTUEEL

Boven: Op zâ&#x20AC;&#x2122;n teentjes houdt broer George zijn zusje in het oog.

ACTUEEL

De ouders van Catherine en haar zus Pippa zijn er uiteraard bij.

kindermeisje. Lady Di was een goede bekende van de familie. Nummer vijf is de 34-jarige Laura Fellowes, een nicht van prins William. Ze is de dochter van prinses Diana’s oudere zus Jane.

Eerbetoon aan Diana Het zullen niet de enige verwijzingen naar Charlotte’s grootmoeder blijken. Diana zou vier dagen voor de doop 54 jaar zijn geworden, als het noodlot in 1997 niet had toegeslagen. Behalve met de naam – Charlotte Elizabeth Diana – en Diana’s nicht als doopgetuige, is ook de keuze voor de plaats van handeling een eerbetoon aan Williams moeder. Ook Diana is gedoopt in St Mary Magdalene Church. Voordat het gezinnetje als laatste de kerk binnengaat, begroeten ze de Aartsbisschop van Canterbury, Justin Welby. Prins George grijpt intussen zijn kans om eens te kijken of zijn zusje echt nog wel in de kinderwagen ligt, terwijl de Spaanse nanny Maria Borrallo toekijkt. Daarna gaan ze naar binnen, waar de doop in zeer kleine kring plaatsvindt. Zelfs Williams ooms en tantes als Edward of Anne, of nichtjes Beatrice en Eugenie, met wie William vriendschappelijk omgaat, zijn niet uitgenodigd. Achter gesloten deuren klinkt Ralph Vaughan Williams’ Prelude op Rhosymedre, die niet alleen tijdens het prinselijk huwelijk in 2011 werd gespeeld, maar ook op de grote dag van Williams ouders op het orgel ten gehore werd gebracht. Bijzondere woorden spreekt de aartsbisschop, over hoofdstuk 18 van Mattheüs. Daarin wordt verteld dat het niet over prestige gaat of je functie, maar om onbevangenheid en eenvoud, zoals van een kind. ‘Dergelijke schoonheid van het karakter begint door de doop, en is gevestigd in de gewoonten van het volgen en liefhebben van Jezus Christus; gewoonten die door de ouders en peetouders, en de hele gemeenschap van de kerk, moeten worden aangeleerd.’

In een crèmekleurige jurk van kant – waarin ook prins George ten doop werd gehouden – wordt de prinses boven het doopvont gehouden. De lange doopjurk is een kopie van de jurk uit 1841 die koningin Victoria voor de doop van haar oudste dochter Victoria liet maken. Generatie op generatie werd deze jurk van zijde en kant gebruikt, tot koningin Elizabeth na de doop van haar kleindochter Louise in 2004 besloot een kopie te laten maken en het broos geworden exemplaar te conserveren. Bij de doop van Louises broertje James in 2007 werd de kopie, gemaakt door Elizabeths coupeuse Angela Kelly, voor het eerst gebruikt. Heel bijzonder is ook het sierlijke doopvont, dat maar hoogstzelden de Tower of Londen verlaat en nu voor het eerst in de geschiedenis buiten de hoofdstad staat opgesteld. Het met lelies, klimop en cherubijntjes versierde vont van verguld zilver is in opdracht van koningin Victoria vervaardigd. Zij wilde niet dat haar kinderen in hetzelfde bekken werden gedoopt als de kinderen van haar voorganger Charles II, die er ook zijn bastaardkinderen in liet dopen. Als het gezelschap na zo’n half uur het kerkje verlaat, gaat het naar Sandringham, waar koningin Elizabeth de thee laat serveren. Daarbij gaat geheel volgens traditie een stukje taart, afkomstig van de huwelijkstaart van William en Catherine. En er worden foto’s gemaakt door Mario Testino, die nog niet beschikbaar waren bij het ter perse gaan van deze Vorsten. Topfotograaf Testino is bekend van zijn prachtige portretten van onder anderen William en Harry, de verlovingsfoto’s van de Cambridges en… prinses Diana. Zij wordt duidelijk niet vergeten.

•

FO T O ’S G ETT YIM A G ES, H H

Met dank aan Victoria

De kinderwagen is al vijftig jaar in de familie, ook de prinsen Andrew en Edward zijn erin rondgereden.

De kleine George lijkt in vrijwel hetzelfde pakje als William in 1984 als twee druppels water op zijn vader.

puzzel & win Woordzoeker Woordzoeker

De overgebleven letters vormen een zin.

AANS

EWIJK

RITS

TAND

SDOM

DGEVER

TELOOS

EIDING

GVELD

ATSMAN

ECHT

ELMUS

AND

3 X KANS! Máxima-clutch t.w.v. van €48

De Dordtse tassendesigner Martijn de Rijke heeft een speciale Máxima-clutch van autogordel (!) ontworpen, in roodwit-blauw. De zijkant en het handvat zijn afgewerkt met oranje band. Zo draagt u de nationale driekleur met wimpel chic onder uw arm of in de hand.

• Ambitieus • Apologie • Bestevaer • Bloedraad • Breda • Brederode • Buys

• Don Juan • Drukpers • Erfenis • Filips • Frankrijk • Geus • Gewesten

• Hendrik • Hugenoten • Idealen • Invasie • Italiaans • Lodewijk • Maurits

Hoe doet u mee?

Oranje gewijd.

Uw oplossing kunt u tot 13 augustus 2015 doorbellen via de Vorsten Puzzellijn. Bel 0909-5000 200 (€ 0,80 per minuut, niet mogelijk vanuit het buitenland) en u krijgt precies te horen hoe u uw oplossing kunt inspreken. Winnaars krijgen bericht thuis. De oplossing van de filippine in Vorsten 7 is: Moderniseren

• Opstand • Parma • Prinsdom • Raadgever • Rusteloos • Scheiding • Slagveld

• Staatsman • Troon • Utrecht • Vorst • Wilhelmus • Zeeland • Zonen

De 10 winnaars van het boek De Glazen Koets zijn: • L. Ooms, Wassenaar • A. Noorlander, Gramsbergen • N.E. van Bergeijk, Haaften • C. Cruijsberg, Tegelen • J.M. Tiersma-Bulthuis, Assen • H. Hooiveld, Zwolle • J .W. Genuit, Nijmegen • L. Kraak, Goes • L. van Oeyen-van Haeften, Bilthoven • A. Streefkerk, Loosdrecht

Meer informatie: martijnsince1970.nl

Puzzel mee en steun het Oranje Fonds Het Oranje Fonds is het fonds voor sociale initiatieven. Het steunt organisaties die ervoor zorgen dat mensen in ons koninkrijk met elkaar verbonden zijn. Want dat is niet vanzelfsprekend. Mensen kunnen eenzaam zijn, hier nieuw zijn of het lastig vinden contact te zoeken met anderen. U kunt helpen: de meeropbrengst van deze puzzel gaat naar het Oranje Fonds.

ACTUEEL

Erkenning & waardering veteranen

KONING NEEMT

defilĂŠ AF

Jaarlijks tijdens Veteranendag is de Haagse Kneuterdijk, de weg langs de Hofvijver, het toneel van het defilé. Vanuit de richting van het gelijknamige paleis, waar Willem III tot aan zijn inhuldiging woonde, lopen veteranen aan de koning voorbij. TEKST RICK EVERS Veteranen zijn niet per se oude mannen. De oudste veteraan tikt inderdaad bijna de honderd aan, maar de jongste collega’s - mannen en vrouwen - zijn nog onder de twintig. Het zijn er ruim 115.000. Jaarlijks op Veteranendag, op de laatste zaterdag in juni, worden ze in Den Haag in het zonnetje gezet. De dag begint traditioneel met een officiële ceremonie in de Ridderzaal, gevolgd door de uitreiking van medailles en draaginsignes op het Binnenhof. Onder een stralende zon neemt koning Willem-Alexander vervolgens het defilé af vanaf de Kneuterdijk, feestelijk gemarkeerd met een fly-past van moderne helikopters en historische vliegtuigen over de Hofvijver. Ditmaal neemt de koning het defilé af in zijn uniform van de Koninklijke Marine, waarop trots zijn vier koninklijke onderscheidingen prijken, met daarnaast het Officierskruis, voor ruim 25 dienstjaren. Vijfduizend veteranen van elke leeftijd, paarden, motoren en legervoertuigen passeren de koning. Na afloop is er nog een bezoek aan het Malieveld, waar het feestelijk epicentrum van Veteranendag is. Onder het genot van eten, drinken en muziek ontmoeten strijdmakkers elkaar en wordt er – ook door Willem-Alexander – geproost. Veteranendag is ook een eerbetoon aan prins Bernhard, de grootvader van de koning. Oorspronkelijk zou het op diens verjaardag, 29 juni plaatsvinden, maar de laatste zaterdag van de maand bleek praktischer. De witte anjer, handelsmerk van de prins sinds de jaren dertig, is inmiddels symbool geworden voor erkenning van en waardering voor veteranen. De koning draagt de witte anjer dan ook vaak in de week voorafgaand aan Veteranendag. Eens sprak hij de hoop uit dat het net zo’n symbolische waarde zou krijgen als de klaproos bij de Britten. ‘Het zou toch geweldig zijn als iedereen hier met een witte anjer gaat rondlopen rond Veteranendag?’

ACTUEEL

Links: Minister Hennis-Plasschaert reikt voor het eerst het Draaginsigne Nobelprijs VN-militairen uit aan Libanon-veteranen.

ACTUEEL

Strijdmakkers ONTMOETEN ELKAAR

FO T O ’S H H , MIN I ST ERI E VA N D EF EN SI E, M PE, PPE , RO YA LS BY RO BI N

Koning WillemAlexander spreekt met vele veteranen én met hun familie (links).

NEEM NU EEN PROEFABONNEMENT OP VORSTEN!

4 nummers voor maar €13,50 Dit abonnement stopt automatisch!

5KO0RT% ING

Ga naar vorsten.nl/proefabonnement of bel 085-888 5602 Deze aanbieding is geldig tot 3 maanden na verschijning van dit nummer. Prijswijzigingen, druk-en zetfouten voorbehouden. Vorsten kost in de winkel €5,95, een extra dikke uitgave €7,95 en het Vorsten Jaarboek €9,95. U abonneert zich voor de opgegeven periode en het abonnement stopt automatisch. Vragen over abonnementen? Stuur een e-mail naar klantenservice@vorsten.nl of bel 085-888 5602. Woont u in België? Ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 078-480 911

H E T

E E R S T E

T I J D S C H R I F T

O V E R

K O N I N G S H U I Z E N

ACTUEEL

De primeur is voor

CHI NA! Belgisch koningspaar op staatsbezoek

Koning Filip zit twee jaar op de troon, maar hij heeft nu pas zijn allereerste staatsbezoek afgelegd. En het is meteen een topbestemming: China, dat de Verenigde Staten aan het inhalen is als machtigste land ter wereld. Koning Willem-Alexander en koningin Mรกxima gaan er in oktober ook heen. Filip kan zijn Nederlandse collega waardevolle tips geven: neem een tolk mee en wees erop voorbereid dat activiteiten onaangekondigd worden afgelast. TEKST WIM DEHANDSCHUTTER

ACTUEEL

Wat kan koning Willem-Alexander leren van het staatsbezoek van koning Filip? 1. Neem een tolk mee Koning Willem-Alexander zal in Peking worden verwelkomd door de Chinese president Xi Jinping. Het zal het ceremoniële en diplomatieke hoogtepunt van zijn staatsbezoek worden. Koning Filip was er fier op dat hij vier uur en drie kwartier een privé-onderhoud had met een van de machtigste mannen ter wereld, al was er wel een tolk nodig. Xi spreekt alleen Chinees en slechts een paar woorden Engels. De leider is exemplarisch voor zijn bevolking, waarvan het merendeel geen Engels praat. Dat maakt het contact met de bevolking moeilijk. Koningin Mathilde, die graag in interactie gaat met mensen, moest zich ook constant laten bijstaan door een tolk. Het remde de spontaniteit nauwelijks, want Mathilde gebruikte expressieve gezichtsuitdrukkingen ter compensatie.

2. Media-aandacht gegarandeerd Het staatsbezoek van koning Willem-Alexander zal de gewone Chinees ontgaan. Die kijkt er niet meer van op als hij stilstaat in het sowieso al drukke verkeer, omdat weer eens een kruis-

Vijf Chinese steden (Wuhan, Peking, Shanghai, Suzhou en Shenzhen) in zeven dagen. Liefst 21.000 kilometer onderweg, waarvan veertig uur in de lucht. Vliegtuig in, bus uit. Koning Filip brengt eind juni een intensief staatsbezoek aan China en vervult 35 officiële verplichtingen. Een bedrijfsbezoek hier, een conferentie daar. Van een power breakfast naar een netwerkreceptie. En dat alles in een verzengende hitte. Koningin Mathilde volgt een eigen sociaalcultureel programma langs scholen, ziekenhuizen en musea, in het verlengde van haar interessevelden. Ze vindt het allemaal geweldig en spreekt de ene ‘oh’ na de andere ‘ah’ uit, in gesprekken met jong en oud. Het is tien jaar geleden dat een Belgisch staatshoofd een staatsbezoek bracht aan China. Koning Albert II maakte er destijds eerder een toeristische rondreis van, met krijgers, tuinen en boottochtjes. Zijn zoon en opvolger heeft de formule vernieuwd: minder gezapig en ontspannen, eerder zakelijk en efficiënt. Met de klemtoon op economie. Nam koning Albert gemiddeld dertig zakenmannen mee, koning Filip heeft er een halve handelsmissie van gemaakt, met honderd vertegenwoordigers van de belangrijkste bedrijven van het land. In één week worden zeventig contracten tussen Belgische en Chinese bedrijven afgesloten, en daar is het koning Filip grotendeels om te doen: zijn land verkopen aan die 1,3 miljard Chinezen. Het Aziatische land is aardig op weg de Verenigde Staten te onttronen als grootste economie – en dus machtigste land – ter wereld. In zijn missie zet koning Filip handig koningin Mathilde in. Die weet de Chinezen in te pakken met haar glimlach, charme en gevoel voor mode. Zij heeft in haar koffer een twintigtal outfits meegenomen, om zich tot twee keer per dag om te kleden. De garderobe is in alle opzichten doordacht. Mathilde draagt evenveel nieuwe als gerecycleerde outfits. ‘Want het hoeft niet altijd nieuw te zijn’, merkt een paleismedewerkster fijntjes op. Wel vertrouwt de koningin op haar hofleveranciers: Natan, van wie ze acht ensembles in haar koffer had meegenomen, en Dries Van Noten. Maar ze brengt ook minder bekende ontwerpers onder de aandacht. Marc Philippe Coudeyre bijvoorbeeld, een Franse Duitser die oud-leerling van de Antwerpse Modeacademie is. Of Bernard Depoorter, een couturier die in het verleden prinses Claire kleedde maar nog moet werken aan zijn naamsbekendheid. En ze selecteert ontwerpers uit alle regio’s van het land, zowel Vlaanderen als Brussel en Wallonië. Het programma van de Belgische vorsten is zo overvol, dat ze geen tijd hebben voor toeristische uitstapjes. Eén uitzondering: de Chinese Muur. ‘Wie hier niet is geweest, kan geen goed mens zijn’, zegt een Chinees gezegde. En dus neemt Filip, die al eerder het indrukwekkende, historische bouwwerk bewandelde, zijn vrouw

In zijn missie zet koning Filip handig koningin Mathilde in; zij weet de Chinezen in te pakken met haar glimlach, charme en gevoel voor mode

Linksboven: Koningin Mathilde in het Huba Museum in Wuhan. Rechtsboven: Koningin Mathilde en koning Filip met president Xi Jinping en first lady Peng Liyuan op de trappen van de Grote Hal van het Volk in Peking. Linksonder: Koning Filip bekijkt een oud Chinees muziekinstrument in het Luojiashan Theater in Wuhan. Midden en rechtsonder: Koningin Mathilde woont een knutselles bij op een kleuterschool in Wuhan.

ACTUEEL

punt, op- of afrit is afgesloten voor de vlotte doorgang van een officieel konvooi. Mediaaandacht zal er voldoende zijn. In het communistische land wordt de pers nog gecontroleerd en gestuurd door de overheid; van elke activiteit van president Xi Jinping wordt uitgebreid verslag gedaan. Tijdens het Belgische staatsbezoek zonden de belangrijkste tv-stations, allemaal staatszenders, beelden van de ontmoeting van het Chinese staatshoofd met koning Filip uit. En de China Daily (500.000 exemplaren) opende de krant met het bezoek van first lady Peng Liyuan en koningin Mathilde aan een kunstschool. ‘Wij houden van panda’s. En belangrijk, ze worden hier (in China, red.) verwekt’, citeerde de krant de Belgische koningin.

3. Praat over mensenrechten (maar discreet) China heeft een slechte reputatie qua mensenrechten. Dat maakt elk staatsbezoek een moeilijke evenwichtsoefening. Moet koning Willem-Alexander zich publiekelijk uitspreken over de doodstraf, de beperkte vrijheid van meningsuiting en de internetcensuur? Koning Filip deed het alleszins niet. In een van zijn speeches had hij het wel over ‘humaniteit’. Daarmee bedoelde hij dat België met China zou kunnen samenwerken in de bestrijding van zelfmoorden en depressies, twee fenomenen waarop in Azië een taboe rust. Of de koning de mensenrechten aankaartte tijdens zijn privé-onderhoud met de president, is niet bekend. De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders had met zijn Chinese ambtsgenoot een ‘lang en open gesprek’ over de doodstraf in China en de situatie in Tibet.

4. Wat afgesproken is,

wordt weleens vergeten Een tip voor de RVD: realiteit in China is vaak anders dan de voorbereiding. Elke activiteit, elke ontmoeting, elke handdruk van het Belgische staatsbezoek was doorgesproken tijdens voorbereidende missies en vastgelegd

in een draaiboek. Maar toch kwamen Chinezen constant terug op afspraken. Mochten in eerste instantie alle 34 Belgische journalisten koning Filip vergezellen naar de president, dan was het aantal opeens gelimiteerd tot vijf en uiteindelijk weer uitgebreid tot vijftien. De Chinese autoriteiten en veiligheidsdiensten toonden zich onvoorspelbaar. Soms werden bezoeken gewoonweg geannuleerd. Koning Filip zou naar de Shanghai Tower gaan, de op een na hoogste toren ter wereld, die dit najaar in gebruik wordt genomen. Maar hij mocht de wolkenkrabber uiteindelijk niet beklimmen. Niet voor de Chinese president er was geweest om het prestigeproject in te huldigen. Nog een voorbeeld: de officiële bus die de Vlaamse minister-president naar de luchthaven zou brengen, kwam niet opdagen.

5. En toch doen de Chinezen hun uiterste best Alhoewel het moeilijk werken is in China, zijn de meesten van goede wil, zullen ook koning Willem-Alexander en koningin Máxima ervaren. De kleine Aziaten buigen, glimlachen en wuiven zich dood. Bij de ontvangst op het plein voor de Grote Hal van het Volk, vlakbij het Tiananmenplein in Peking, inspecteerde koning Filip de troepen en kreeg hij een indrukwekkende militaire parade te zien. Nauwkeurigheid en precisie is het devies, inclusief de inzet van de militairen, die geselecteerd waren op hun lengte en allemaal even groot dan wel klein waren. Naast de soldaten zongen en sprongen schoolkinderen op commando alsof president Xi en koning Filip popsterren waren. De Chinezen willen de buitenlandse gasten laten delen in hun cultuur: Mathilde kreeg tijdens een schoolbezoek bijles in origami (vouwkunst), en ze werd met de presidentsvrouw uitgenodigd voor een theeceremonie. Omgekeerd zoeken de gastheren linken met de bezoekers. Geregeld doken de Smurfen en Kuifje op, zowel in een school waar Mathilde langsging, als op het staatsbanket in Peking. En fanfares speelden Belgische muziek. Een wederzijds charmeoffensief, dus.

Boven: Koning Filip is te gast in het Luojiashan Theater in Wuhan. Midden: Het koningspaar voorafgaand aan het diner in Suzhou. Linksonder: Filip schudt de hand van premier Li Keqiang. Rechtsonder: De Belgische vicepremier Didier Reynders toost op het welslagen van de ChineesBelgische handelsmissie.

mee voor haar eerste kennismaking. Zesduizend kilometer lang is de Muur, maar het vorstenpaar legt slechts een kilometer af. Mathilde heeft haar hoge hakken ingeruild voor comfortabele stappers. Het wordt een bliksembezoek, want de hoge gasten uit Brussel moeten onmiddellijk doorreizen naar het beroemde Tiananmenplein in Peking. Daar wachten de Chinese president Xi Jinping en zijn glamoureuze vrouw Peng Liyuan, een ex-operazangeres. De ontvangst begint met een indrukwekkende militaire parade, gaat voort tijdens een vergadering in de Grote Hal van het Volk en eindigt met een privé-onderhoud. In zijn speech herinnert Xi aan de persoonlijke band met koning Filip, die hem omgekeerd als ‘een goede vriend’ beschouwt. Voor de Belgische koning is het de negende keer dat hij in China is. In 1986 is hij er voor het eerst geweest – een maand lang maakte hij toen een rondreis door het land. Als troonopvolger leidde hij vijf handelsmissies naar China, woonde er de Olympische Spelen in Peking bij en ging langs op de Wereldtentoonstelling in Shanghai. In miljoenenstad Wuhan, waar het staatsbezoek begint, krijgt de koning der Belgen een eretitel aan de universiteit. Hij beschouwt het als ‘een symbool voor de bruggen die hij de voorbije dertig jaar bouwde tussen België en China’, zegt hij in een speech. Het is opmerkelijk dat koning Filip pas kort voor zijn tweede verjaardag op de troon voor het eerst op staatsbezoek gaat. Vergelijk dat met koning Albert II, die er in dezelfde fase van zijn ambt (tussen half 1993 en half 1995) al vijf op zijn teller had staan. ‘De nieuwe koning heeft nochtans niet stilgezeten’, zegt paleiswoordvoerder Pierre-Emmanuel De Bauw. ‘In alle buurlanden, andere Europese monarchieën en Italië heeft hij zich tijdens kennismakingsbezoeken voorgesteld aan het staatshoofd, de premier en de parlementsvoorzitter. Elke reis duurde één dag. Zo kon hij snel zijn visitekaartje afleveren.’ Koning Filip kopieerde het idee van de korte en efficiënte kennismakingsbezoeken van koning Willem-Alexander. Maar die heeft daarnaast wél al vijf landen vereerd met een staatsbezoek, alhoewel hij niet zo veel langer op de troon zit. ‘Wat bijkomend verklaart waarom de koning nu pas aan zijn eerste staatsbezoek begint, is dat zoiets in overleg met de federale regering moet worden vastgelegd’, zegt De Bauw. ‘Door de verkiezingen van mei 2014 en de onderhandelingen over de vorming van een nieuwe regering was het moeilijk een programma te bepalen. En toen kwam de uitnodiging van China. We hadden al sneller willen gaan, maar zij hadden pas nu tijd voor ons.’ Voortaan gaat koning Filip twee staatsbezoeken per jaar afleggen, één binnen en één buiten Europa. In de herfst gaat hij nog naar Polen, het land waar de roots van Mathildes moeder liggen, maar vooral een Europese supermacht in wording. Voor 2016 wordt gedacht aan Japan.

•

FO T O’S A N P, G ET T Y IM A G ES , P P E

De president herinnert in zijn speech aan de persoonlijke band met koning Filip, die omgekeerd Xi een ‘goede vriend’ noemt

Maxima’s wereld

tekst CARLIJN STRODIJK

Oranjetraditie

Met een opvallend ‘design-collier’ van modehuis Natan om haar hals, opende koningin Máxima in Museum Boijmans Van Beuningen de tentoonstelling Design Derby: Nederland-België (1815-2015). Tijdens een rondleiding bleek Máxima veel over design te weten, vooral hedendaagse ontwerpen konden op haar belangstelling rekenen. Het Rotterdamse museum had voor deze tentoonstelling ook een koninklijk servies – vervaardigd door Jan Eisenloeffel – in bruikleen gevraagd, maar die aanvraag was geweigerd. Bij de opening vertelde Máxima dat dit nog gewoon gebruikt wordt, vandaar dus!

Moederhart

SPREEKT

In haar VN-functie als speciaal pleitbezorger voor inclusieve financiering voor ontwikkeling woonde de koningin in Utrecht een deel bij van een conferentie over voedselvoorziening in Afrika. Een paar dagen eerder was Máxima in Milaan voor een forum over arbeidsmigranten, en hoe zij kunnen bijdrage aan de ontwikkeling van hun families thuis. Hier sprak de koningin over het belang van veilige en betaalbare methoden om geld over te maken naar en op te nemen in het thuisland. Ze vertelde dat ze zich als moeder goed kan voorstellen hoe moeilijk het moet zijn als je als migrant alles achter moet laten en je je kinderen niet kunt zien opgroeien.

‘Ik heb geen handen meer!’ Bij het Juliana Kinderziekenhuis krijgt koningin Máxima van veel kinderen bloemen en cadeaus

meisjes

VOOR ONDERNEMENDE In de Grote Antichambre op Paleis Noordeinde – waar ook de verloving van Willem-Alexander en Máxima werd aangekondigd – kreeg de koningin uit handen van de auteurs het eerste exemplaar van Project Prep, een boek voor meisjes die hun schoolpakket nog moeten kiezen. De publicatie gaat in op de mogelijkheden van techniek en ondernemen; oud-Eurocommissaris voor mededinging Neelie Kroes, op de foto aan de rechterzijde van Máxima, schreef het voorwoord. Als lid van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap en Financiering nam de koningin het nieuwe boek in ontvangst.

F O TO ’S A N P, PI C TU R E P RES S H O LL AN D

Oog voorDESIGN

Met de opening van het nieuwe onderkomen van het Juliana Kinderziekenhuis (JKZ) heeft koningin Máxima een koninklijke traditie voortgezet. In 1929 opende koningin Emma het Haagse ziekenhuis en gaf het zijn naam, in 2000 gevolgd door prinses Beatrix die de nieuwe locatie opende. Na weer een verhuizing, nu naar het HagaZiekenhuis, plaatste Máxima met de hulp van twee patiëntjes de laatste steen in een vuurtoren: het symbool van het JKZ.

In de familie

De Oranjes vervullen in goede samenwerking zo veel taken, dat je zou kunnen spreken van een ‘familiebedrijf’. Niet echt natuurlijk, en daarom zit een award voor het beste familiebedrijf er niet in, maar koningin Máxima was wel in Den Haag aanwezig bij de uitreiking van de jaarlijkse prijs.

ACHTERGROND

MALMAISON & JOSÉPHINE Droomhuis van een verzamelaar

ACHTERGROND

Joséphine de Beauharnais en landgoed Malmaison horen onlosmakelijk bij elkaar. Hier kan ze zich terugtrekken als ze even genoeg heeft van haar leven als keizerin. Hier kan ze ontspannen, met schilderijen van de beste kunstenaars aan de muur en een tuin vol exotische planten die haar doen denken aan haar jeugd op Martinique. Maar ook Napoleon komt er graag.

Boven: De muzieksalon, met door de glazen deuren een doorkijkje naar de galerie. Links: Amor en Psyche (1800-03) door Antonio Canova, de beroemdste beeldhouwer van zijn tijd. Joséphine was rond 1803 zijn belangrijkste opdrachtgever.

Als Joséphine de Beauharnais voor het eerst het landhuis Malmaison ziet, gaat het niet echt goed met haar. Het is september 1793 als ze, verlaten door haar man Alexandre, neerstrijkt in een huis in Croissy-sur-Seine, even buiten Parijs. De Franse Revolutie is uitgelopen op een ware Terreur en de guillotine draait overuren. De sfeer in de hoofdstad is bedrukt en naargeestig. Mensen verklikken hun buren, collega’s en zelfs geliefden. ‘Verraders’, ‘samenzweerders’ en mensen met anti-republikeinse gedachten worden zonder pardon onder de guillotine gelegd. Ook Alexandre de Beauharnais wordt slachtoffer. In Croissy TEKST DÉSIRÉE RAEMAEKERS probeert Joséphine een zo onopvallend mogelijk leven te leiden. Vanuit haar raam kijkt ze soms naar de overkant van de Seine, waar ze tussen de bomen door een groot buitenhuis ziet schemeren. Zelfs van die grote afstand is ze onder de indruk. Ze weet dan nog niet dat ook zij enkele maanden later opgepakt zal worden en veroordeeld tot de guillotine, waaraan ze maar ternauwernood zal ontsnappen... Slechts zes jaar later ziet het leven van Joséphine er heel anders uit. Ze is drie jaar getrouwd met Napoleon Bonaparte, een gedreven militair die vaak op veldtocht is, en is de trotse nieuwe bewoner van Malmaison, het landhuis dat ze jaren eerder al van een afstand bewonderde. Ze wil er haar eigen paleisje van maken. Het mag in niets lijken op de Tuilerieën, het Palais du Luxembourg en de residentie in Saint-Cloud, waar ze dan als echtgenote van de kersverse consul regelmatig moet verblijven. Geen pompeuze, overdadige interieurs in formele ruimtes, maar een huiselijke omgeving, ingericht met de modieuze, nieuwe empirestijl. Ze weet ook precies wat ze wil met de tuin. Al voordat de koop rond is, loopt ze te dagdromen over de bloemenpracht die ze er zal creëren, de exotische dieren die ze er zal houden en de kassen die ze zal bouwen zodat ze tropische vruchten kan kweken. Hier wil ze haar herinneringen aan haar kindertijd op het eiland Martinique in de Cariben tot leven wekken. En met Napoleon op veldtocht in verre buitenlanden, gaat ze aan de slag.

Kangoeroes in het park Het moet een drukte van belang zijn geweest, die eerste jaren. Architecten en bouwvakkers lopen af en aan om het huis naar de wensen van Joséphine te verbouwen, tuinarchitecten toveren de tuin om tot een landschapspark in de Engelse stijl – vooral geen Franse formele tuin à la Versailles! In dat park van ruim 70 hectare worden kronkelende wandelpaden, een kunstmatig riviertje en een meer aangelegd, een Zwitsers chalet en een ‘liefdestempel’ gebouwd en grazen Zwitserse koeien en Spaanse schapen. In een volière vliegen exotische vogels, in haar oranjerie groeien ananassen en andere tropische

Boven: Twee voorbeelden van het werk van bloemenschilder Redouté, die een deel van Joséphines botanische collectie vastlegde. Rechts: Een console, met tafelblad Bodem van de zee, die in de salon van Joséphine stond.

Josépine

in het kort

1763 geboren als MarieJosèph-Rose Tascher de la Pagerie op Martinique 1779 huwelijk met burggraaf Alexandre de Beauharnais 1795 ontmoeting met Napoleon Bonaparte, die haar de naam ‘Joséphine’ geeft 1796 huwelijk met Napoleon 1799 aankoop Malmaison, Napoleon wordt eerste consul 1804 Joséphine gekroond tot keizerin 1809 scheiding van Napoleon 1814 Joséphine overlijdt op Malmaison

ACHTERGROND

zal ze nooit gebundeld zien: Les Roses verschijnt in dertig delen tussen 1817 en 1824, na haar overlijden. Bezoekers bewonderen die botanische pracht, maar zijn het meest onder de indruk van wat niet anders dan Joséphines dierentuin kan worden genoemd. In 1803 arriveert een paartje zwarte zwanen uit Australië, dat al snel voor nakomelingen zorgt zodat er een hele familie in het riviertje zwemt. Er springen kangoeroes rond, de eerste zebra in Europa is hier te zien en Joséphine heeft zelfs een orang-oetan die – gekleed – in huis rondloopt en met mes en vork aan tafel eet. Een klein aapje helpt haar bij het verzegelen van haar brieven. Hoewel Napoleon nogal tegensputterde toen Joséphine haar zinnen had gezet op de aankoop van Malmaison en geregeld klaagt dat ze te veel geld uitgeeft, is ook hij er graag. Ze heeft een echt thuis weten te creëren waar hij zich prettig voelt, en ook hij verblijft er zo vaak als hij kan. Een soldatenvriend van de keizer schrijft in zijn memoires: ‘Behalve op het slagveld heb ik Bonaparte nergens gelukkiger gezien.’ Regeringswerk neemt Napoleon gewoon mee, zodat er regelmatig vergaderingen zijn – in kleine kamers die daar eigenlijk niet op berekend zijn – maar ook recepties en diners. En dat alles in een informele, warme en ontspannen sfeer. Als hij op Malmaison is, werkt Napoleon soms buiten, papieren op schoot. Een bezoeker beschrijft: ‘Iedereen zat op het gras, wat Napoleon helemaal niet deerde, aangezien hij leren laarzen en een geitenleren rijbroek droeg en is gewend aan legerkampen. Maar ik, met mijn zijden

FO TO ’S B I JZO ND E RE C O LL EC T I ES U VA , G ET TY I M A GE S , HH , S TAT E HE RM I TA GE M US E UM S T P E T ER S B URG ,

vruchten, die Joséphine trots serveert bij haar diners. In 1805 verrijst er bovendien een grote serre van 50 meter lengte, die planten tot wel 5 meter hoog kan huisvesten. De kas wordt verwarmd door twaalf kolenkachels waardoor er zeldzame tropische planten kunnen groeien. Het verzamelen van planten neemt Joséphine heel serieus. Ze heeft meerdere botanische boeken in de kast staan en correspondeert met ontdekkingsreizigers en wetenschappers. Haar moeder op Martinique vraagt ze ‘de zaden van zo veel mogelijk bomen’ te sturen, en via diplomaten van haar man ontvangt ze zaden uit Afrika, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika. Een botanicus schrijft dat ze ‘de meest zeldzame planten op Franse bodem’ heeft, en dat er zelfs planten tussen zitten die ‘de brandende woestijnen van Arabië of Egypte’ nog nooit eerder hebben verlaten. Met exotische magnolia’s en orchideeën, Australische eucalyptusbomen en hibiscussen creëert ze haar eigen Martinique. Ze is trots op haar tuin, en schrijft in 1813 aan haar zoon Eugène: ‘Mijn tuin is het mooiste dat er is. Op het moment dat ik je dit schrijf wordt me verteld dat er minstens dertig mensen aan het wandelen zijn.’ Joséphine vraagt bloemenschilder Pierre Joseph-Redouté een deel van haar bloemen- en plantencollectie vast te leggen in zogenoemde florilegia; rijk geïllustreerde, exclusieve boekwerken. Ook voor haar rozenverzameling huurt ze Redouté in. Joséphine heeft een passie voor rozen, en weet in vrij korte tijd de belangrijkste rozencollectie van haar tijd op te bouwen, met honderden soorten en variëteiten. Maar de rozenafbeeldingen van Redouté

T EY L E RS M US E UM

Met de wijzers van de klok mee, vanaf linksboven: Bezoekers in de grote serre met tropische planten; twee afbeeldingen uit Les Roses van Redouté; portret van Joséphine in 1813; Kettinghond van Paulus Potter uit 165052, te zien in de galerie van Malmaison.

Boven: Joséphine, afgebeeld op Malmaison, in 1801. Rechts: Een schaal uit een servies van Joséphine.

kniebroek en kousen, zie je mij al op het gras zitten!’ Op warme avonden eet het echtpaar met hun gasten buiten, bals in de zomer verplaatsen zich vaak naar het enorme gazon.

Schatten van de kunsten De verzamelwoede van Joséphine beperkt zich niet tot al het moois dat de natuur te bieden heeft. Al ten tijde van de aankoop van Malmaison heeft ze aangegeven dat ze hier ‘onbegrensd alle schatten van de kunsten’ wil verzamelen. En dat doet ze, en hoe. Als na haar overlijden een inventarislijst wordt opgemaakt, staan daar meer dan vierhonderd schilderijen op, met kunstenaars als Rembrandt en Paulus Potter. In totaal heeft ze meer dan drieduizend kunstvoorwerpen verzameld, waaronder meubels, porselein, en bronzen en vazen uit de klassieke oudheid en Egypte. Een gedeelte van die verzameling heeft ze te danken aan de veroveringstochten van haar man (noem het gerust roofkunst); een deel heeft ze aangekocht, met behulp van gerenommeerde experts zoals de directeur van het Musée Napoleon, het huidige Louvre. Om de werken van de oude meesters mooi te kunnen tentoonstellen, laat Joséphine een galerie van meer dan twintig meter lang bouwen, met lichtval van boven, in het verlengde van de muzieksalon, waar de muren ook volhangen, maar dan met werk van eigentijdse kunstenaars. Malmaison is helemaal geworden wat Joséphine voor ogen had: een plek waar ze volledig tot rust kan komen. En daar heeft ze behoefte aan, na alles

wat ze heeft meegemaakt, en helemaal sinds haar huwelijk met Napoleon. Er gebeurt zo veel, alles gaat zo snel, ze wordt geleefd. Maar in haar huis met het ommuurde park is het gedoe in de buitenwereld ver weg. Hier is ze omringd door haar passies: kunst, dieren, planten. Dankzij haar collecties heeft ze respect verworven, en wordt ze niet langer (alleen maar) gezien als ‘de vrouw van’. Dankzij haar collecties wordt ze serieus genomen als vrouw van de wereld. Ze is dan ook dolblij dat ze na haar scheiding Malmaison mag houden en ook nog eens honderdduizend franc krijgt ‘om zo veel te tuinieren als je wilt’, aldus Napoleon. ‘Kunst en botanie zullen mijn bezigheden zijn’, schrijft Joséphine dan ook aan Eugène.

•

Hortus Botanicus Amsterdam besteedt tot en met 18 oktober 2015 aandacht aan de botanische collecties van Malmaison in Joséphine. Een keizerrijk in een tuin. Hier ziet u enkele voorbeelden van het werk van Redouté, en planten uit Joséphines collecties zoals Zuid-Afrikaanse lelie-achtigen, rozen en dahlia’s. Informatie: dehortus.nl Een deel van de kunstcollectie van Joséphine is tot en met 8 november 2015 te zien in de Hermitage Amsterdam, op de expositie Alexander, Napoleon & Joséphine. Informatie: hermitage.nl Vorsten heeft een speciaal arrangement samengesteld, met onder meer een bezoek aan de tentoonstellingen. Kijk voor meer informatie op pagina 45.

AANBIEDING SERVICE

Vorsten is een uitgave van New Skool Media B.V.

KOOP NU DE MÁXIMAPOSTER VAN VORSTEN! Abonnees ontvingen hem gratis bij de 500ste Vorsten: de kleurrijke Máxima-poster. U kon hem ook los bestellen en dat kan nog steeds – nu met 20% korting.

Nu slechts

€4

inclusief verzendkosten!

Op=op!

Klantenservice Voor vragen over opzeggen, bezorging, betaling, wijzigingen, welkomstgeschenken, verzamelband en overige artikelen stuur een e-mail naar: klantenservice@vorsten.nl of bel met 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur). U kunt ook schrijven aan: New Skool Media, afdeling Klantenservice, Postbus 23620, 1100 EC Amsterdam. Adreswijzigingen dienen drie weken voor verhuizing bij ons bekend te zijn. Abonneren Ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur). België: ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 078-480 911. Wilt u een abonnement afsluiten voor een adres buiten Nederland of België? Stuur een e-mail naar klantenservice@vorsten.nl, of bel met +31 85-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur). Vorsten gesproken op cd: bestel via Loket Aangepast Lezen, tel. 070-338 15 00, optie 2. Abonnementen De abonnementsprijs in Nederland en België is € 85,80 per 13 nummers (acceptgiro) of € 83,20 (automatische incasso). Per 7 nummers betaalt u € 50,26 (acceptgiro) of € 47,66 (automatische incasso). Levering van tijdschriften en levering en verkoop van premies en handelsartikelen geschiedt volgens de Leveringsvoorwaarden van New Skool Media B.V. Kijk voor deze voorwaarden op www.newskoolmedia.nl. U kunt deze voorwaarden ook schriftelijk opvragen bij New Skool Media B.V. Postbus 23693, 1100 DD Amsterdam. Beëindiging abonnement: uiterlijk 1 maand voor verschijning van het eerste nummer van de nieuwe abonnementstermijn. Na de abonnementstermijn geldt een opzegtermijn van 1 maand. Bel 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur) Betalingsvoorwaarden Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Bij niet tijdige betaling worden herinneringskosten in rekening gebracht. Een abonnement geldt voor de opgegeven periode en wordt nadien – behoudens opzegging – automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd. In Nederland gelden de volgende betalingstermijnen: per 13 nummers € 85,80 (acceptgiro) of € 83,20 (automatische incasso); per 7 nummers € 50,26 (acceptgiro) of € 47,66 (automatische incasso). Prijswijzigingen voorbehouden. Nabestellen Reeds verschenen nummers uit 2014 en 2015 kunt u bestellen via: vorsten.nl/bestel Leesportefeuille Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is opname van Vorsten in een leesportefeuille niet toegestaan. Privacy New Skool Media B.V., de uitgever van Vorsten, legt van haar abonnees en klanten in het kader van haar dienstverlening gegevens vast. De verantwoordelijke voor de gegevensverwerking is New Skool Media B.V. Het klantenbestand van New Skool Media B.V. is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens en opgenomen onder nummer M1586121. De gegevens worden gebruikt ter uitvoering van de overeenkomsten met abonnees en andere klanten en om informatie te verstrekken over relevante producten en diensten van New Skool Media B.V. en zorgvuldig geselecteerde organisaties. Als u op deze informatie geen prijs stelt, dan kunt u dit schriftelijk doorgeven aan New Skool Media B.V., Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam onder vermelding van ‘privacy’ of per e-mail: privacy@newskoolmedia.nl. © 2015 New Skool Media BV

Bestel nu via vorsten.nl/maximaposter De poster wordt in een envelop per post geleverd en dus gevouwen tot A4-formaat. De uitgevouwen poster meet 84 x 57 cm. 44

Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever sluit iedere aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.

LEZERSAANBIEDING

Napoleon & Joséphine In Hermitage Amsterdam is nu de spectaculaire tentoonstelling Alexander, Napoleon & Joséphine te zien, over de legendarische liefde tussen Napoleon Bonaparte en Joséphine de Beauharnais, de strijd – en vriendschap - tussen de Franse keizer en de Russische tsaar Alexander I, én de ontmoetingen tussen Alexander en Joséphine. De naastgelegen Hortus Amsterdam besteedt aandacht aan de tuinen van Malmaison, het huis waar Joséphine zo graag verbleef. Zij probeerde in de tuinen de sfeer uit haar jeugd tot leven te wekken: weelderig en kleurrijk. Van overal ter wereld liet ze zich uitheemse planten toesturen, zelfs Napoleon nam van zijn veldtochten honderden zaden voor haar mee. Na haar overlijden ging veel van de groene tuinpracht verloren; wat bleef zijn de prenten van Pierre-Joseph Redouté. Op de expositie Joséphine, een keizerrijk in de tuin is een aantal van deze afbeeldingen te zien.

Speciaal dubbelarrangement voor Vorsten-lezers met koffie/thee en taart op de Hermitage * Ontvangst L ezing door de adjunct-directeur Paul Mosterd over * Alexander, Napoleon en Joséphine (circa. 1 uur) ezoek op eigen gelegenheid aan de tentoonstelling * BAlexander, Napoleon & Joséphine Bezoek aan de Hortus Botanicus, inclusief rondleiding *

Datum: Zaterdag 29 augustus 2015 Tijd en plaats: Om 10.00 uur wordt u ontvangen bij de Hermitage, Amstel 51 te Amsterdam. Na de lezing kunt u in overleg met de Hermitage kiezen of u eerst de Hermitage bezoekt of eerst de Hortus Botanicus. Prijs: €35, inclusief toegangsbewijs Hermitage Amsterdam en Hortus Botanicus. Bezoekers met een Museumkaart betalen €20 voor dit arrangement. Reserveren: Via vorsten.nl/hermitage. Geen internet? Bel met 085-888 5602. Reserveren kan tot 21 augustus 2015. Meer informatie: hermitage.nl en dehortus.nl

U kunt parkeren in een parkeergarage (op loopafstand) of gebruikmaken van tram of metro. Meer informatie hierover vindt u op hermitage.nl. De Hortus Botanicus is gelegen op loopafstand van de Hermitage aan de Plantage Middenlaan.

F OT O’ S H ORTU S B OTA N IC U S A M S TE RD A M , S TAT E HE RM I TA GE M U S EU M

Met Vorsten naar

Vol = vol

Joséphine de Beauharnais: ‘oermo Paul I 1754–1801 tsaar van Rusland

Alexander I 1777–1825 tsaar van Rusland

Willem I 1772–1843

Maria Fjodorovna 1759–1828

Jelizaveta Aleksejevna 1779–1826

Wilhelmina van Pruisen 1774-1837

koning der Nederlanden

Maria 1786–1859

Aleksandra 1783–1801

Nicolaas I 1796–1855

Olga 1792–1795

Aleksandra Fjodorovna 1798–1860

tsaar van Rusland

Konstantin 1779–1831

Jelena 1784–1803

Jekaterina 1788–1819

Willem II 1792–1849

Anna 1795–1865

Frederik 1797–1881

Michail 1798–1849

koning der Nederlanden

Alexander II 1818–1881

Willem III 1817–1890

tsaar van Rusland

koning der Nederlanden

Maria Nikolajevna 1819–1876

Maximiliaan van Leuchtenberg 1817–1852

Oscar II 1829–1907 koning van Zweden

Alexander III 1845–1894

Gustaf V 1858–1950

tsaar van Rusland

koning van Zweden

Nicolaas II 1868–1918

Wilhelmina 1880–1962

Gustaf VI Adolf 1882–1973

tsaar van Rusland

koningin der Nederlanden

koning van Zweden

Aleksej 1904–1918

Juliana 1909–2004

Gustaf Adolf 1906–1947

Carl 1861–1951

Ingeborg van Denemarken 1878–1958

Leopold III 1901–1983

Astrid 1905–1935

koningin der Nederlanden

koning der Belgen

Beatrix 1938–

Carl XVI Gustaf 1946–

Boudewijn 1930–1993

Albert II 1934–

koningin der Nederlanden

koning van Zweden

koning der Belgen

Willem-Alexander 1967–

Victoria 1977–

koning der Nederlanden

Amalia 2003–

Filip 1960– koning der Belgen

Estelle 2012–

Elisabeth 2001–

oeder’ van Europese koningshuizen Joseph-Gaspard Tascher de La Pagerie 1735–1790

Marie Louise van Oostenrijk 1791–1847

Napoleon

Joséphine

1769–1821

de Beauharnais 1763–1814

keizer der Fransen

Carlo Buonaparte 1746–1785

Maria Letizia Ramolino 1750–1836

Hortense de Beauharnais 1783–1837

Joachim Murat 1767–1815

Rose Claire des Vergers de Sannois 1736–1807

Alexandre de Beauharnais 1760–1794

Louis Lodewijk Napoleon 1778–1846 koning van Holland

Augusta van Beieren 1788–1851

Napoleon II 1811–1832

Josephine van Leuchtenberg 1807–1876

koning van Rome

Louise der Nederlanden 1828–1871

Eugène de Beauharnais 1781–1824

Oscar I 1799–1859

Napoleon III 1808–1873

koning van Zweden

keizer der Fransen

Carl XV 1826–1872 koning van Zweden

Frederik VIII 1843–1912

Louise 1851–1926

koning van Denemarken

Haakon VII 1872–1957

Christian X 1870–1947

koning van Noorwegen

koning van Denemarken

Olav V 1903–1991

Frederik IX 1899–1972

koning van Noorwegen

koning van Denemarken

Märtha 1901–1954

JosephineCharlotte 1927–2005

Jean 1921–

Harald V 1937–

Margrethe II 1940–

groothertog van Luxemburg

koning van Noorwegen

koningin van Denemarken

Haakon 1973–

Frederik 1968–

Ingrid Alexandra 2004–

Christian 2005–

Henri 1955– groothertog van Luxemburg

Guillaume 1981–

koning van Napels

Caroline 1782–1839

Jérôme 1784–1860 koning van Westfalen

NU AL 365.000* TEVREDEN LEZERS. KOM ER OOK BIJ! *BRON: NOM

PROBEER NU MAX MAGAZINE! DE NIEUWE RADIO- EN TV-GIDS

ELKE WEEK: • Overzichtelijke televisie- én radioprogrammering • Aandacht voor dagjes uit, wonen en gezondheid • Interessante interviews • Aangrijpende verhalen uit het leven • Lekker puzzelen en mooie prijzen winnen

isie en plezierig leven

Dé gids voor radio, telev

AL UW FAVORIETE ZENDERS

MÉT RADIO EN REGIO TV!

2015 nr. 25 | 20 t/m 26 juni

| ADVIESPRIJS:

125 CENT

| maxmagazine.nl

TER! AMMA’S IN EXTRA GROTE LET AL UW FAVORIETE TV-PROGR HEERLIJK GENIETEN O HET WATE P R

LEUK! DOKTER DEEN

nu bij MAX in de herhaling

TROTS OP ONZE

BOOTJES FRANS BAUER ERDAG

MIJN EERSTE VAD ZONDER MIJN VADER

• WIN • PERSOONLIJK BOEK • WIN

NUMMERS VOOR

EURO

OF F L E Z U VO•OR CADEAU KANTIE • WIN GEEF HARBOUR CRUISE • WIN • MINI-VA 58 PAGINA’S TV-INFO OVERZ ICHTEL IJK!

ONDERSG HYPOCHALTIJ D BAN BENT U OOK OM ZIEK TE WORDEN?

NEMEN DIT A BON

T STOP T

AU TOM A

TISCH

ZO WORDT U ABONNEE: BEL 085 888 1881 OF WWW.MAXMAGAZINE.NL OF VIA ONDERSTAANDE BON:

JA, IK WIL

EEN PROEF ABONNEMENT EN ONTVANG 12X MAX MAGAZINE VOOR MAAR €10,-

TWEEDE LIEFDE

MIJN gegevens:

Ontvanger*:

Voorletters en naam___________________________________m/v Geboortedatum_________________________________________ Adres ________________________________________________ Postcode _______________Woonplaats_______________________ E-mailadres____________________________________________ Telefoonnummer_________________________________________

Ik betaal als volgt:

R Ik machtig MAX Magazine om het abonnementsgeld automatisch van mijn rekening af te schrijven. IBAN rekeningnummer N L LANDCODE

R Voor mezelf R Voor iemand anders Dit is een aflopend abonnement, dus u zit nergens aan vast.

CONTROLEGETAL

BANKCODE

REKENINGNUMMER

R Ik betaal per acceptgiro (+ € 2,- administratiekosten) R Ja, ik word graag op de hoogte gehouden van de activiteiten rondom Omroep MAX.

Datum _____________________________________________

Handtekening __________________________________________

Knip de bon uit en stuur deze zonder postzegel naar: MAX Magazine, Antwoordnummer 39169, 1090 WC Amsterdam.

10001293/10001294/AA001VORST

WANDEL TERUG IN DE TIJD

hofselectie

Máxima-oorbellen van webshop Jewels with Flair

BESTEL NU BIJ VORSTEN: Drie paar stijlvolle Máxima-oorbellen, in drie verschillende uitvoeringen. De facetgeslepen druppels hebben een subtiele glans.

€39,95 per paar Inclusief verzendkosten!

1 Onyx

•M ateriaal: edelsteen onyx aan een zilveren kettinkje • Afmeting druppels: 18 x 12 mm • Totale lengte: 70 mm

2 Rozenkwarts

• Materiaal: edelsteen rozenkwarts aan een zilveren kettinkje • Afmeting druppels: 17 x 12 mm • Totale lengte: 70 mm

Agaat

• Materiaal: edelsteen agaat aan een zilveren kettinkje • Afmeting druppels: 18 x 11 mm • Totale lengte: 70 mm

Ga naar vorsten.nl/maximaoorbellen of bel 085-888 56 02 Deze aanbieding is geldig tot 13 augustus 2015 en zolang de voorraad strekt. Uw bestelling wordt binnen vijf werkdagen na betaling geleverd. U kunt binnen 14 dagen uw bestelling ruilen of retourneren. Graag vooraf mailen naar info@vorsten.nl wanneer u de oorbellen wilt retourneren. Meer informatie: jewelswithflair.nl 49

ACTUEEL

Koningin

Elizabeth in Duitsland Uniek staatsbezoek, met hoofdrol voor ‘Europa’

ACTUEEL Koningin Elizabeth wordt door president Joachim Gauck ontvangen op Slot Bellevue. Later heeft de vorstin een gesprek met Angela Merkel.

Zo heel vaak gaat de Britse koningin Elizabeth II niet meer naar het buitenland, maar voor Duitsland maakte ze een uitzondering. En dat werd gewaardeerd: de Queen kwam, zag en won de harten van de Duitsers, die massaal langs de weg stonden om haar toe te juichen. De 89-jarige vorstin toonde geen spoortje van vermoeidheid en genoot volop van de enthousiaste ontvangst. TEKST SIMONE LAMAIN

De komst van de Britse koningin en haar echtgenoot prins Philip naar Duitsland is hot news. Zelfs de koninklijke aankomst op vliegveld Tegel, dinsdagavond rond 19 uur, wordt live uitgezonden, ook al begint het staatsbezoek officieel pas de volgende dag. Duitsers houden van koningshuizen en verheugen zich dan ook op drie dagen koninklijk bezoek. Koningin Elizabeth en prins Philip rijden in hun eigen Bentley, die zondagavond al in Duitsland is aangekomen, van het vliegveld naar het centrum van Berlijn. Langs de route trotseren belangstellenden de miezerregen om een glimp van het koninklijke gezelschap op te vangen. De mensenmassa zwelt aan naarmate het eindpunt van de reis, het Adlon Hotel, dichterbij komt. Als koningin en prins uit de auto stappen, gaat een gejuich op dat alleen maar luider wordt wanneer de koningin zich nog even omdraait en naar het publiek zwaait. Bovenop het hotel hijsen hotelmedewerkers de Britse koninklijke standaard. Tot hun grote schrik blijkt de vlag verkeerd aan het touw te zitten en dreigt de standaard ondersteboven boven het Adlon te wapperen. De fout wordt gelukkig tijdig bemerkt en even later hangt de vlag onberispelijk in top. De komende drie dagen en nachten verblijven koningin Elizabeth en prins Philip in de presidentiële suite van het hotel – inclusief butler - met een oppervlakte van 185 m².

DAG 1 Britse humor in Berlijn De volgende ochtend begint het staatsbezoek pas echt met een ontvangst door de Duitse president Joachim Gauck. Toegejuicht door honderden mensen verlaten koningin en prins het hotel en vertrekken naar Slot Bellevue, de presidentiële ambtswoning. Vijftien gemotoriseerde politiemensen rijden voor de koninklijke Bentley uit. Op Bellevue inspecteert Elizabeth de erewacht en luistert naar de volksliederen. Het uitwisselen van cadeaus leidt tot een grappig moment. Gauck geeft Elizabeth een schilderij waarop ze als negenjarig meisje met haar vader George VI te zien is. Elizabeth kijkt vol ongeloof naar het kunstwerk. ‘En dat moet mijn vader voorstellen?’ vraagt ze verbaasd. ‘Had je hem niet herkend?’ grapt echtgenoot Philip. Gauck voelt zich wat opgelaten en wijst Elizabeth op de tafel links van het schilderij. ‘Als u het niet mooi vindt, heb ik hier ook nog marsepein uit Lübeck.’

‘We weten dat een verdeeld Europa gevaarlijk is’ Na een gesprek achter gesloten deuren, vergezellen Gauck en zijn vriendin Daniela Schadt koningin en prins in een boot naar de volgende afspraak, met bondskanselier Angela Merkel. Elizabeth geniet zichtbaar van de vaartocht aan boord van de AJAX, net als de koningin met bouwjaar 1926, waarbij Gauck voor gids speelt. Ook het gesprek met Merkel vindt achter gesloten deuren plaats, slechts even zien we beide dames op het balkon. Merkel wijst naar de trein die voorbij rijdt. ‘Daar stond de muur. En ik woonde in Oost-Duitsland, 200 meter achter het spoor.’ Ongetwijfeld spreken kanselier en koningin over de Britse rol in de Europese Unie. De Britten dreigen de EU te verlaten als er geen hervormingen komen en Duitse steun voor de Britse opvattingen is uiterst belangrijk. Niet voor niets zal de Britse premier David Cameron zich vanmiddag ook bij Merkel melden. Hoewel de koningin boven de partijen staat en zich traditiegetrouw niet over politiek uitlaat, hangt het thema Europa boven het staatsbezoek. Het is de vijfde keer dat koningin Elizabeth een staatsbezoek aan Duitsland brengt; het eerste vond plaats in 1965, het meest recente was in 2004. Vijftig jaar geleden begon Elizabeth de traditie van ‘The Queen’s Lecture’, een jaarlijkse lezing, gegeven door een vooraanstaande Brit. Vanmiddag vindt het vijftigste jubileum van deze lezing plaats op de Technische Universiteit in de wijk Charlottenburg. Neil MacGregor, directeur van het British Museum, spreekt over Britse gewoontes en Britse humor. Als een filmpje wordt getoond waarin James Bond de koningin uit een helikopter laat springen, moet Philip hartelijk lachen, maar toont Elizabeth geen spoor van emotie. Dat is anders als de koningin een robot ontmoet die op commando naar haar zwaait. Deze moderne uitvinding valt zichtbaar in de smaak. Bij het staatsbanket in Slot Bellevue blijkt dat politiek inderdaad een rol speelt tijdens dit bezoek. Elizabeth houdt een toespraak waarin ze heel duidelijk verwijst naar de samenwerking van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk binnen Europa. ‘We weten dat een verdeeld Europa gevaarlijk is en dat we ons daartegen moeten beschermen. Zowel in het westen als in het oosten. Dat blijft een gemeenschappelijke krachtsinspanning.’ Commentatoren zijn verbaasd over de politieke uitspraken van de koningin en Buckingham Palace haast zich te zeggen dat de koningin slechts uit eigen ervaring spreekt en geen politieke bijbedoelingen heeft.

Elizabeth houdt tijdens het staatsbanket een opmerkelijke toespraak.

Koningin Elizabeth en prins Philip genieten zichtbaar van hun bezoek aan Duitsland.

DAG 2 Frankfurt (en weer Berlijn)

De sfeer is zo gemoedelijk dat het protocol wordt vergeten

De tweede dag van het staatsbezoek staat Frankfurt op het programma. Ook hier een hartelijke ontvangst. Langs de weg van het vliegveld naar de Paulskirche staan zo veel mensen, dat de koninklijke auto (deze keer een Range Rover, die ook uit Groot-Brittannië is overgevlogen) wat langzamer gaat rijden, zodat iedereen de koninklijke gasten goed kan zien. Voor Philip is het bezoek aan Frankfurt, in de deelstaat Hessen, extra bijzonder. De familie van zijn moeder komt uit dit gebied en hij is in deze omgeving naar school geweest. Via zijn voorouders en de huwelijken van zijn zussen is Philip verwant aan verschillende Duitse adellijke families. De prins werd de laatste jaren geplaagd door ziektes, maar in Duitsland straalt hij levenslust uit. Hij spreekt goed Duits en geniet van gesprekken met mensen in het publiek. Na een bezoek aan de Paulskirche, waar in 1848 het eerste democratisch gekozen Duitse parlement zetelde, begeeft het gezelschap zich naar de Kaisersaal van de Römer, een middeleeuws gebouw waar nu het stadhuis is gevestigd. Hier wordt de lunch opgediend. Eén van de genodigden is Donatus, landgraaf van Hessen, die verwant is aan zowel koningin Elizabeth als prins Philip. Tijdens de lunch zit Donatus aan de tafel van de koningin en de riesling die bij de lunch geschonken wordt, komt van zijn landgoed. De sfeer bij de lunch is zo gemoedelijk dat de minister-president van de deelstaat Hessen, Volker Bouffier, het protocol vergeet. Onbewust legt hij zijn hand op de leuning van de stoel van Elizabeth. De ceremoniemeester grijpt direct in en voorkomt zo dat Bouffier de koningin ongevraagd zou aanraken. Al is het nog zo gezellig, de koningin is gesteld op afstand. Na de lunch verschijnen Elizabeth en Philip tot grote vreugde van het duizendkoppige publiek op het balkon. Het is het einde van het bezoek aan Frankfurt, vanavond wacht een Garden Party in de tuin van de Britse ambassade in Berlijn. Voor dit tuinfeest zijn 650 mensen uitgenodigd, Elizabeth en Philip begeven zich onder de gasten. Vooral Philip vermaakt zich opperbest. Tegen een militair zegt hij dat hij een afschuwelijke stropdas draagt en aan iemand die net terug is uit West-Afrika vraagt hij of hij zich wel goed voelde, verwijzend naar de recente ebola-epidemie. Als hij de naam van een gast niet meer weet, grapt hij dat hij tegenwoordig geen enkele naam meer kan onthouden. Om 20.00 uur verlaten Elizabeth en Philip de ambassade. Voor de gasten had het feest natuurlijk veel langer mogen duren, maar niemand neemt het de 89-jarige koningin en de 94-jarige prins kwalijk dat ze na deze volle dag toe zijn aan hun rust.

ACTUEEL Onder: Elizabeth bij de Brandenburger Tor. Rechts: Overal staat enthousiast publiek langs de weg.

Een legerhelikopter verwelkomt het hoge bezoek. Onder: Elizabeth en Philip in Bergen-Belsen.

FO T O ’S A N P, G ETT YI MA G ES

DAG 3 Indrukwekkend Bergen-Belsen De volgende ochtend staan honderden mensen bij het Adlon Hotel om afscheid te nemen van de Britse royals. Hun wachten wordt beloond. Voordat ze in de Bentley stappen, lopen Elizabeth en Philip langs het publiek. Philip, nooit verlegen om een praatje, vraagt aan een man wat hij doet voor de kost. Als hij antwoordt dat hij studeert voor arts, zegt Philip dat hij dokters mijdt als de pest. Elizabeth krijgt van verschillende kanten bloemen aangereikt. Tegen de burgemeester zegt ze dat ze blij is dat er zo veel jonge mensen in het publiek staan. Na dit bad in de menigte rijden Philip en Elizabeth onder de Brandenburger Tor door richting vliegveld. De Brandenburger Tor is normaal voor alle verkeer gesloten, maar voor de Britse koninklijke gasten maken de Duitse autoriteiten graag een uitzondering. Op deze laatste dag van het staatsbezoek vliegen koningin en prins naar voormalig concentratiekamp Bergen-Belsen. Het is zeventig jaar geleden dat dit kamp door Britse militairen werd bevrijd en de koningin vond het heel belangrijk om hier tijdens haar staatsbezoek bij stil te staan. Zo uitbundig als de afgelopen dagen zijn verlopen, zo ingetogen is de sfeer in Bergen-Belsen. Geen uitzinnige menigte met mobiele telefoons in de aanslag, geen gejuich en zelfs geen vips. Elizabeth en Philip lopen in stilte door het kamp, leggen een krans om de 70.000 mensen die hier zijn omgekomen te herdenken en staan stil bij een steen met de namen van Anne en Margot Frank. Ook spreken ze met overlevenden, nabestaanden en Britse militairen die het kamp in 1945 hebben bevrijd. Elizabeth vindt het moeilijk zich voor te stellen wat hier allemaal is gebeurd. Aan een Britse militair vraagt ze hoe het kamp er in 1945 uitzag. ‘Slechts een veld met lijken. Een afschuwelijk gezicht,’ is het antwoord. ’Het moet echt vreselijk zijn geweest’, reageert de koningin. Het bezoek aan Bergen-Belsen is het laatste onderdeel van het staatsbezoek. Elizabeth en Philip vliegen terug naar huis vanaf vliegveld Celle, waar opnieuw honderden mensen staan te wachten - Brits vlaggetje in de ene hand, een fototoestel in de andere. Bovenaan de vliegtuigtrap draait Elizabeth zich nog even om en zwaait naar het publiek. Dan verdwijnt ze in het vliegtuig. De koningin vliegt terug naar haar eigen land, de koninklijke standaard op het Adlon is gestreken, het staatsbezoek is voorbij.

•

Beatrix’ wereld

tekst RICK EVERS

ANJER VAN DE PRINSES

Vijfenzeventig jaar geleden werd hij voor het eerst uitgereikt: de Zilveren Anjer. Tot aan zijn overlijden deed prins Bernhard dat, sindsdien speldt prinses Beatrix de onderscheiding jaarlijks op bij drie personen die zich vrijwillig hebben ingezet voor de cultuur of de natuur in het koninkrijk. Moderne mecenas Hib Anninga, archeologisch onderzoeker Herman Lubberding (op de foto) en Curaçaos erfgoedbewaker Millicent Smeets-Muskus zijn dit jaar de gelukkigen.

In de

FAMILIE Met pen en blocnote in de hand zit prinses Beatrix klaar voor het concours hippique. De Oranjes weten al jaren de weg naar het Kralingse Bos te vinden, de prinses in het bijzonder. Zelden mist Beatrix het jaarlijkse hippisch evenement CHIO Rotterdam, waaraan ze in het verleden zelf, net als oudste zoon Willem-Alexander en vader Bernhard, deelnam. Die laatste kreeg in 1957 een bokaal, met daarbij de woorden: ‘In deze vaas staan de namen van alle paarden gegraveerd, waarmee u in Rotterdam deelnam. Oók de paarden waarmee u bent gevallen…’

BESTE KEUS

Op 28 juni was het vijftig jaar geleden dat koningin Juliana zich op tv tot de kijker richtte. Prinses Beatrix had zich verloofd met Claus von Amsberg. ‘We zijn heel gelukkig dat ze deze keuze heeft gedaan, die de keuze van haar hart is,’ aldus de toenmalige vorstin. In haar afscheidstoespraak als koningin sprak Beatrix warme woorden over haar prins, die op 6 oktober 2002 overleed. ‘Onze zonen heeft hij jong geleerd een open oog te hebben voor ontwikkelingen in de maatschappij en noden in de wereld. Zo heeft prins Claus ook ons Huis dichter bij de tijd gebracht. Wellicht zal de geschiedenis uitwijzen dat de keuze voor deze echtgenoot mijn beste beslissing is geweest.’

In het Friese Lemmer neemt prinses Beatrix vanaf de Groene Draeck de vlootschouw af ter ere van 60 jaar Stamboek Ronde en Platbodemjachten. Haar zeiljacht staat als nummer 1 ingeschreven in het register voor deze historische schepen. Toen haar op Soestdijk het schip symbolisch werd aangeboden voor haar achttiende verjaardag, was ze zeer verrast, klapte van blijdschap in de handen en noemde het ‘een droom’. De prinses is nog altijd verguld met het schip en vaart er nog regelmatig mee uit. Aan boord zien we de oud-koningin na afloop van de vlootschouw aan de koffie, geheel in stijl in een mok met een groene draak...

FO TO ’S A N P, PP E, RV D

Geliefde draak

Kijk ook eens op

VORSTEN.NL

Prinses Beatrix

nogaanaltijd het roer 57

hofnieuws

tekst CARLIJN STRODIJK

ONVERMOEIBAAR Volgend jaar april wordt koningin Elizabeth negentig, maar het ontbreekt de Britse vorstin nog steeds niet aan energie. Noch aan enthousiasme! Tijdens de jaarlijkse ceremonie van de Orde van de Kousenband – een van de oudste Europese ridderorden – op Windsor Castle straalde Elizabeth onvermoeibaar. De koningin leidde opgetogen, in gezelschap van onder anderen zonen prins Charles, prins Edward en prins Andrew, de traditionele optocht naar St. George’s Chapel. Later op de dag stond er nóg een plichtpleging op de agenda, en ook daar draaide Elizabeth haar hand niet voor om.

NAAR DE TOP

‘Ik ben dol op wandelen in de bergen - en skiën in de winter. Mette-Marit en ik houden er ook van om onze kinderen mee te nemen op een tocht.’ De Noorse kroonprins Haakon is blij dat zijn land zo bergachtig is. ‘Bergen en de zee zijn de natuur op haar best. Het heeft er misschien iets mee te maken dat je zo dicht bij de elementen komt en hoe klein je je kunt voelen wanneer je geconfronteerd wordt met de omgeving.’ Zijn liefde voor bergen heeft Haakon van zijn moeder, koningin Sonja. ‘Of het is aangeboren of aangeleerd weet ik niet, maar ik denk dat mijn moeder er veel mee te maken heeft dat ik ben geïnteresseerd in de bergen. Ik geloof dat er bijna geen top is waar ze niet op is geweest.’

Hollywood ROYALTY Tal van celebrity’s en bekende sterren togen onlangs naar Monaco voor het Monte-Carlo Televisie Festival. Woonde prinses Charlène de grootse openingsceremonie in haar eentje bij, op de aansluitende cocktailparty babbelde ze samen met echtgenoot prins Albert met beroemdheden als Bo Derek en Lee Majors (rechts naast het prinselijk paar). Wijlen prins Rainier riep in 1961 het festival in het leven. Televisie kon ervoor zorgen dat culturen samengebracht werden en er over en weer meer begrip zou ontstaan, zo redeneerde de vorst. Sinds 1988 is prins Albert erevoorzitter van het festival.

Kijk ook eens op

VORSTEN.NL

WK met oranje tintje

Mary’s

GARDEROBE BEWONDERD

Voor de Deense kroonprinses Mary had de Danish Fashion Nowtentoonstelling een heel bijzonder tintje, want er waren tien van haar eigen jurken te zien! Mary, die in korte tijd uitgroeide tot een stijlicoon, draagt zeer vaak creaties van Deense ontwerpers en is op die manier van grote betekenis voor de Deense mode-industrie. Op de tentoonstelling hangt ook de schitterende bordeauxrode jurk van couturier Birgit Hallstein die Mary meerdere malen heeft gedragen en waarmee ze elke keer weer veel bewondering oogstte.

Ze verschijnen niet zo heel vaak in het openbaar, maar prins Floris en prinses Aimée poseerden onlangs even voor de fotografen. De twee waren aanwezig bij de opening van het wereldkampioenschap beachvolleyball door koning WillemAlexander, in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. De Hofstad was één van de vier speelsteden tijdens dit WK. De kinderen van het prinselijk paar waren niet meegekomen; prinses Aimée nam eerder dit jaar wel haar jongste dochter Eliane mee naar een ander sportief evenement, Jumping Amsterdam. Die paardensportwedstrijd werd toen door verschillende Oranjes bezocht.

FO TO ’ S AN P, G ETT YIM A G ES, P PE

PRINS HEERLIJK

Net als iedere andere jonge, moderne moeder speelde hertogin Catherine met prinsje George in het gras langs de lijn, terwijl prins William een polowedstrijd speelde in Gloucestershire. En net als elke andere dreumes had George maar weinig interesse voor zijn omgeving. Veel leuker vond hij de uitdaging om het heuveltje, af en toe met hulp van mamma, op de klauteren…

ACHTERGROND

Royal

â&#x20AC;Śtradities op niveau

Champagne, paarden en nauwkeurig omschreven dresscodes: de derde week van juni is Royal Ascot, voor de Britten hĂŠt society-evenement van het jaar. Vijf dagen lang heersen de tradities en geniet de koninklijke familie van paardenraces op niveau. TEKST SIMONE LAMAIN

Koningin Elizabeth en prinses Anne in 2013 met winnaar Estimate.

Koningin Elizabeth en prins Philip arriveren in de Royal Procession.

Op 20 juni 2013 zit koningin Elizabeth vol spanning in de Royal Box van Ascot. Haar merrie Estimate doet mee aan de Gold Cup, de meest prestigieuze race van het vijfdaagse toernooi. De jockey is gekleed in de koninklijke kleuren: paars, rood en goud. De vorstin die haar emoties altijd zo goed onder controle heeft, glimt van trots als Estimate als eerste over de finish gaat. Voor het eerst in de geschiedenis van de Gold Cup wint het paard van een regerend vorst - stralend neemt de koningin uit handen van haar zoon prins Andrew de trofee in ontvangst. Voor Elizabeth is Royal Ascot meer dan een hippisch evenement. De vele tradities rondom de wedstrijd zijn nauw verbonden met haar koninklijke voorgangers en het is niet voor niets dat veel Britse royals juist op dit toernooi acte de présence geven. Ascot ademt allure. Welk ander toernooi heeft een dresscode die schriftelijk is vastgelegd, een zogenoemde Royal Enclosure waar je alleen binnenkomt als je de juiste contacten hebt en wedstrijden die zijn vernoemd naar vorsten of koninklijke gebeurtenissen? Ascot is de naam van een paardenraceterrein in Berkshire, op nog geen tien kilometer van Windsor Castle. Het hele jaar door kan het publiek hier kijken naar paardenraces, maar één week in het jaar is het Royal Ascot: dan worden de belangrijkste wedstrijden gereden, nemen de koninklijke gasten plaats in de Royal Box en verandert het terrein in een waar feestje voor de Britse high society. De standenmaatschappij keert even terug en dat is onder meer te zien aan de indeling van het terrein. Er zijn verschillende gebieden, waarvan de Royal Enclosure (het terrein rondom de Royal Box) de meest prestigieuze is. Hier kom je slechts binnen na introductie door iemand die ten minste vier keer de Royal

ACHTERGROND

Links: Prins Harry en Zara Philips. Boven: Prins Charles en Camilla, de Hertogin van Cornwall.

Enclosure heeft bezocht. Voor dit gebied gelden ook de meest strikte kledingregels. En dat betekent voor de heren een jacquet, een hoge hoed en zwarte schoenen. De dames dragen een hoed en een jurk of rok die minimaal op de knie valt. Spaghettibandjes zijn niet toegestaan. Voor elk gebied op Ascot is er een speciale stijlgids, na te lezen op internet. Als je een ticket hebt waarop Grand Admission staat, zijn de regels minder streng. Hier mogen vrouwen in plaats van een hoed ook een fascinator dragen. Een man mag in een gewoon pak verschijnen, maar moet wel een stropdas om. Voor de Silver Wing geldt helemaal geen dresscode. De man achter de kledingvoorschriften is Beau Drummell, een dandy die bevriend was met de Prins-Regent, de latere koning George IV. Beau suggereerde aan het begin van de 19de eeuw dat stijlvolle mannen lange zwarte jassen moeten dragen, met witte halsdoeken en pantalons. Deze dracht is in de loop der jaren uitgegroeid tot het jacquet.

Aankomst in koetsen

Op de vijf dagen die Royal Ascot duurt vinden verschillende races plaats, met illustere namen als de St James’s Palace Stakes, de Prince of Wales’s Stakes of de Diamond Jubilee Stakes. Ascot wordt traditioneel geopend met de Queen Anne Stakes, een eerbetoon aan de vorstin die in de vroege zomer van 1711 aan de wieg staat van Ascot. Tijdens een ritje te paard komt Anne langs een mooi stuk heide, East Cote. Anne, een groot paardenliefhebster, ziet in haar fantasie de paarden al in volle vaart voorbijdraven. Ze geeft opdracht om een racebaan aan te leggen. Een klein team gaat aan het werk en op 11 augustus 1711 lopen zeven paarden in de eerste race op Ascot. De voorwaarden zijn eenvoudig: een paard moet minimaal zes

jaar oud zijn, en moet een gewicht van 76 kilo dragen. Weegt een jockey minder, dan wordt het gewicht met balast aangevuld. Queen Anne en haar hofhouding komen ook kijken en Anne geeft een bedrag van 100 guineas aan de winnaar. Na het overlijden van Anne in 1714 liggen de paardenraces een tijdje stil. De vorsten George I en George II hebben niet zoveel met Ascot. Maar na 1744 groeit Ascot langzaam uit tot het society-evenement zoals we het nu kennen. De Prins-Regent, de latere koning George IV, heeft van alle Britse royals de grootste invloed op de tradities rondom Ascot. George heeft geen beste reputatie; hij geeft handenvol geld uit, is een fanatiek gokker en houdt er verscheidene maîtresses op na. Maar voor Ascot is hij van groot belang. George is bijvoorbeeld de man achter de Royal Procession: de feestelijke aankomst in koetsen van de koninklijke familie op elke dag van Royal Ascot. In 1825 gebeurt dit voor het eerst. Het is een traditie die nog steeds voortduurt. Ook bij de meest recente editie van Ascot zien we koningin Elizabeth en haar familieleden vijf dagen lang in een koets het terrein van Ascot opkomen, waar ze zich laten toejuichen door het publiek.

Huwelijksmarkt

Na zijn kroning in 1820 laat George IV een nieuwe tribune op Ascot bouwen, bedoeld voor de koninklijke familie en hun gasten. Het gebied rondom deze Royal Box is exclusief voor de koninklijke familie en genodigden. Het is de voorloper van de Royal Enclosure en niet iedereen mag er rondlopen. Koning Edward VII, die regeert van 1901 tot 1910, heeft speciaal iemand in dienst die bepaalt wie toegang krijgt tot dit exclusieve stukje grond. Het verhaal gaat dat deze lord Churchill drie stapels namen op zijn bureau heeft

Rechts: Vaste Ascot-bezoekers sjeik Mohammed van de Verenigde Arabische Emiraten en zijn echtgenote prinses Haya. Onder: Prinses Beatrice en prinses Eugenie volgen

Koning Edward VII: ‘Het is een gelegenheid voor de koninklijke familie om zich te tonen aan het publiek’

F OT O’ S G ET TY I M A GE S

Links: Sophie van Wessex en bruggravin Serena. Boven: Prinses Marie-Chantal van Griekenland.

liggen: van mensen die zeker mogen komen, mensen die misschien een uitnodiging krijgen en mensen die zeker niet welkom zijn. Voor gescheiden mensen en acteurs is de Royal Enclosure in deze tijd verboden gebied en lord Churchill verwijdert persoonlijk ongewenste gasten. Buitenlandse royals zijn natuurlijk van harte welkom op Ascot. In 1814 is de Russische tsaar Alexander I aanwezig en in 1844 bezoekt tsaar Nicolaas I de paardenraces. Nicolaas heeft het zo naar zijn zin dat hij aanbiedt de Gold Cuptrofee jaarlijks uit eigen zak te betalen. De Gold Cup krijgt een nieuwe naam: Emperor’s Plate. Maar wanneer Rusland en Engeland tien jaar later tegenover elkaar staan in de Krimoorlog, komt er geen trofee uit Rusland en krijgt de tsaar ook geen uitnodiging voor Ascot. De Emperor’s Plate wordt weer gewoon de Gold Cup. Ascot is trouwens soepel met het vernoemen van races. Door de jaren heen zijn er verschillende nieuwe races bijgekomen of zijn bestaande namen aangepast. Ter herinnering aan de kroning van koningin Victoria, in 1837, wordt er een nieuwe race op Ascot geïntroduceerd: The Queen’s Vase. De race bestaat nog steeds. Victoria is een groot liefhebber van Ascot. In 1854 is ze zo benieuwd naar de finish dat ze uit het raam van de Royal Box wil leunen. Helaas staat het raam niet open en Victoria slaat de ruit van de Royal Box kapot. Maar ze is ongedeerd en samen met de andere aanwezigen lacht ze hartelijk om het ongelukje. Victoria gebruikt Ascot ook als huwelijksmarkt voor haar dochter Alice. In juni 1860 nodigt ze de prinsen Louis en Henry van Hessen-Darmstadt uit de races bij te wonen - ze hoopt dat er een vonk tussen Alice en Louis zal overslaan. De opzet werkt, Louis en Alice worden verliefd en trouwen twee jaar later. Ondanks de mooie herinneringen die Victoria aan Ascot heeft, bezoekt ze Ascot niet meer na de dood van haar man prins Albert in

december 1861. Haar oudste zoon Bertie, de latere koning Edward VII, smeekt haar in 1869 om met het hele gezin naar Ascot te gaan. ‘Het is een gelegenheid voor de koninklijke familie om zich te tonen aan het publiek en ik weet zeker dat u daarnaar verlangt. ’ Maar Victoria laat zich niet ompraten.

Oude tijden herleven

De jarenlange afwezigheid van Victoria op Ascot is een uitzondering. De meeste Britse royals zijn grote fans en alleen bij koninklijke sterfgevallen laat de familie verstek gaan. Dat gebeurt twee keer in de geschiedenis: in 1901 na het overlijden van Victoria en in 1910 na het overlijden van haar opvolger, Edward VII. Ascot gaat door, maar de koninklijke loge blijft leeg en het publiek gaat gekleed in het zwart. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn er geen paardenraces op Ascot. Als in 1919 de baan weer opengaat, stelt koning George V tevreden vast dat alle heren hoge hoeden dragen, net als vroeger. Ook in de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog zijn er geen wedstrijden; Ascot wordt gebruikt door het leger. Op 21 mei 1945 draven de paarden voor het eerst weer. In de koninklijke loge zit prinses Elizabeth, het is haar eerste bezoek aan Ascot. Ze heeft als staatshoofd geen enkele wedstrijd gemist. Dat haar eigen paarden ook aan de races meedoen, maakt de spanning en het plezier alleen maar groter. Zelfs als haar paarden niet winnen, geniet de koningin volop van de sfeer en de tradities. Ook al veranderen de namen van de races of wordt het terrein verbouwd, Ascot blijft Ascot. Vijf dagen per jaar herleven oude tijden waarin mannen een jacquet dragen, vrouwen een hoed en de edele viervoeters, zoals Queen Anne het ooit voor zich zag, in volle vaart door het Engelse landschap draven. Onder goedkeurende koninklijke blikken.

•

hofcultuur Waterloo 1815 HET EINDE VAN EEN KEIZER

De Slag bij Waterloo op 18 juni 1815 was zo veel meer dan een veldslag. Het einde van de Franse keizer was het begin van een nieuw Europa. De slag betekende ook de geboorte van glorieuze reputaties voor enkele overwinnaars. De Brit Arthur Wellesley, de Hertog van Wellington, maakte maatschappelijk carrière en schopte het tot ministerpresident en voorzitter van het Hogerhuis. De Prins van Oranje, de latere koning Willem II, keerde terug als Held van Waterloo. In 2015 wordt de Slag bij Waterloo herdacht met vele tentoonstellingen en boeken - een kleine selectie.

tekst DÉSIRÉE RAEMAEKERS

Monument De Slag bij Waterloo is vaak beschreven vanuit Brits perspectief, maar de auteurs van Waterloo, 200 jaar strijd hebben gekozen voor die andere overwinnaars: de Nederlanders en Pruisen – zonder daarbij de Britten te vergeten. Als bronnen hebben zij onder meer veel dagboeken, reisverslagen en brieven geraadpleegd, waardoor de gebeurtenissen voor, tijdens en na de slag wel heel dichtbij komen. Het boek gaat vooral ook in op hoe de slag na afloop door de verschillende partijen werd gezien, en hoe de overwinning op Napoleon voor eigen glorie werd ingezet. Zo gebruikte ook koning Willem I Waterloo als propagandamiddel, als hét vestigingsmoment van het Koninkrijk. En liet hij op het slagveld een enorm monument oprichten voor zijn moedige zoon, de latere koning Willem II. (uitg. Boom)

Mantel van Napoleon Bonaparte (1797-1805), afkomstig uit zijn vluchtrijtuig, geschenk van veldmaarschalk Blücher aan de prins-regent

Arthur Wellesley, de eerste Hertog van Wellington, 1814-15, door Thomas Lawrence

De Waterloo Chamber op Windsor Castle.

Prins-regent George, de latere koning George IV, was zo trots op het behalen van de overwinning bij Waterloo, dat hij opdracht gaf voor de bouw van een speciale Waterloo Chamber op Windsor Castle. De ruimte meet bijna 30 bij 15 meter, en werd volgehangen met portretten van staatslieden, politici, diplomaten en militairen die verantwoordelijk waren voor de val van Napoleon. Het portret van de Hertog van Wellington domineert de ruimte. Normaal gesproken mogen bezoekers slechts een blik in deze kamer werpen, maar tijdens de expositie Waterloo at Windsor (tot 13 januari 2016) is de ruimte opengesteld voor publiek en mag iedereen er rondlopen. Op de tentoonstelling zijn verder voorwerpen te zien die een relatie hebben met het slagveld, en souvenirs. Informatie: royalcollections.org.uk

FO TO ’S R IJ K SM U SE U M A M STE RD AM , RO YAL C O LLE C TIO N TRU S T/ © H ER MA JE STY Q U EEN E LI ZAB ETH II 2014

Herdenkingskamer

Ooggetuigen

Wexy, het paard van de Prins van Oranje De Slag bij Waterloo, 1824, door Jan Willem Pieneman

VAN DE SLAG

Souvenirs Tot de Tweede Wereldoorlog kende Nederland een heuse Waterloodag, ingesteld door koning Willem I, die al op 8 juni 1816 bepaalde dat 18 juni voortaan een ‘gedenkdag’ zou zijn. In alle kerken in Nederland moest die dag een uur lang de overwinning bij Waterloo herdacht worden, waarna allerlei festiviteiten losbarstten. Het is slechts een van de vele weetjes die te vinden zijn in het prachtig geïllustreerde Onze slag bij Waterloo door Louis Ph. Sloos, over de beleving in Nederland van de overwinning op Napoleon. Afgaande op de vele afgebeelde 19de-eeuwse publicaties, gedenkpenningen, monumenten en schilderijen, tot zelfs spelletjes en een speculaasplank, werd de herinnering aan de slag in vele Nederlandse huishoudens levend gehouden. Niet verwonderlijk, als je weet dat vrijwel iedereen wel iemand kende die op wat voor manier dan ook betrokken was bij ‘Waterloo’. (uitg. Vantilt)

GEDETAILLEERD

Alleen al voor Wexy zou u naar het Rijksmuseum moeten gaan! Het beroemde paard van Willem II, dat tijdens de slag evenals zijn bereider gewond raakte, is voor even uitgeleend door het Koninklijk Huisarchief voor de presentatie Ooggetuigen van Waterloo, te zien tot en met 27 september. In de zogenoemde Waterloo-zaal is De Slag bij Waterloo van Jan Willem Pieneman – met z’n 567 x 823 cm het grootste schilderij van het Rijksmuseum! – nog meer dan anders het middelpunt. Voorstudies in potlood en in olieverf laten zien hoe de kunstenaar te werk ging bij het maken van dit imposante schilderij, met de gewonde Prins van Oranje op de voorgrond. Bijzonder zijn ook de foto’s van vijftien Franse soldaten die in 1857, ruim veertig jaar na de slag dus, als trotse veteranen in de camera kijken. Informatie: rijksmuseum.nl

Waterloo 18 juni 1815 De val van de adelaar door Kees Schulten gaat vooral in op de slag zelf. Gedetailleerd passeren alle aspecten van die achttiende juni de revue, variërend van het ontbijt van Napoleon tot de verwonding van de Prins van Oranje. In het laatste hoofdstuk gaat de auteur in op enkele van de vele publicaties over Napoleon en Waterloo, en legt hij uit waarom hij op bepaalde punten van mening verschilt met die andere historici. (uitg. Walburg Pers)

ACTUEEL

Op Chic Bij aankomst is het koningspaar nog casual, ’s avonds verschijnen WillemAlexander en Máxima in vol ornaat.

VOOR HET CORPS DIPLOMATIQUE

Het is een jaarlijkse traditie: het galadiner voor het corps diplomatique, op uitnodiging van koning Willem-Alexander. Het diner op het Koninklijk Paleis Amsterdam is bedoeld om internationale relaties te onderhouden en te versterken. Dit jaar zijn ook vertegenwoordigers van de culturele sector en de directeuren-generaal en regiodirecteuren van het ministerie van Buitenlandse Zaken uitgenodigd. Naast de koning, nemen ook koningin Máxima, prinses Beatrix, prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven plaats aan tafel. Iedereen is op chic, want de dresscode is white tie! Het koningspaar arriveert in hun dagkleding, om zich op het paleis om te kleden en zich voor te bereiden op de ontvangst.

Koning WillemAlexander met het lint van de Militaire Willems-Orde. Koningin Mรกxima combineert een japon van Valentino uit 2002 met het huwelijksdiadeem van prinses Beatrix.

Prinses Beatrix in een turkooizen zijden japon, gecombineerd met het diadeem dat schoondochter Máxima droeg op háár huwelijk.

FO TO ’S A N P, PP E

De Oranjes pakken uit. Dresscode: white tie

Prinses Margriet draagt juwelen uit de Oranje-collectie. Onder: Ook prof. mr. Pieter van Vollenhoven gaf acte de prĂŠsence.

COLUMN ANTOIN PEETERS IS JOURNALIST. IN VORSTEN VERTELT HIJ OVER ZIJN ERVARINGEN ALS VERSLAGGEVER KONINKLIJK HUIS BIJ RTL NIEUWS.

DE LAATSTE... Het zit erop, eigenlijk nog best onverwachts. Ineens kwam daar de vraag of ik fulltime het RTL Half Acht Nieuws wilde gaan presenteren. An offer you can’t refuse. En dus moest ik ook eerder dan verwacht afscheid nemen van mijn functie als verslaggever Koninklijk Huis bij RTL. Het waren drie bijzondere jaren. Het begon met het verschrikkelijke ski-ongeluk van prins Friso in Lech, het eindigde met dat geweldige bezoek aan het Witte Huis in Washington, begin juni. En alles ertussen natuurlijk, met als hoogtepunt toch wel de troonswisseling in Amsterdam. Dat waren pas echt drukke tijden. Tussendoor schreef ik dus ook columns voor Vorsten. Ik kan me nog goed herinneren dat hoofdredacteur Justine aan mij vroeg elke maand een stukje te schrijven. Ik? Ik was erg verbaasd, maar voelde me ook best vereerd. Toen de vraag kwam, liep ik namelijk nog niet zo lang mee in het koninklijke wereldje. Maar dat was ook precies de bedoeling! De oprechte verbazing, de bizarre dingen die je meemaakt als je op pad gaat met de koninklijke familie: dat moesten de lezers weten! Justine zag het helemaal voor zich. Ik nog niet echt, maar toch zei ik ‘ja’ op het verzoek en vond het uiteindelijk fantastisch om te doen. Van diademen tot Koningsdag en van de MH17 tot Japan; ik heb zo’n beetje alles behandeld de afgelopen jaren. Dat was ook niet zo moeilijk, want wanneer je onderdeel uitmaakt van het reizende koninklijke circus gebeurt er altijd wel wat. De staatsbezoeken waren een dankbaar onderwerp, maar dat ik me ooit nog bezig zou gaan houden met mode en juwelen? Al vrij snel kwam ik erachter dat mijn stukjes ook echt gelezen werden. Word je op straat ineens herkend. Niet van de tv – dat ben ik wel een beetje gewend - maar van die column in Vorsten. Erg grappig! Inclusief allerlei tips, open aanmerkingen. Schriftelijke reacties kreeg ik soms doorgestuurd, meestal positief. Een enkeling was het niet met me eens en liet dat dan ook duidelijk weten. Prima, zo hoort het met een column. En dan die Vorsten-dagen, dat was wat zeg! Oog in oog met de lezer, dat was ik niet gewend. In meerdere sessies heb ik geprobeerd iets te vertellen over mijn werk. Spannend, want de Vorsten-lezer is kritisch heb ik gemerkt en is goed op de hoogte van al het koninklijke nieuws. Maar ook met die lezingen stop ik. Ik vind dat je alleen Koninklijk Huisdeskundige kunt zijn als je er nog middenin staat. Vanaf de zijlijn een beetje roepen op basis van ervaringen uit het verleden is niet mijn stijl. En dus houdt het nu echt op. Graag bedank ik iedereen bij Vorsten die mij de afgelopen jaren heeft bijgestaan met raad en daad. En u natuurlijk, de lezer. Ik vond het een voorrecht om te doen.

Het waren drie bijzondere jaren. Wanneer je onderdeel uitmaakt van het reizende koninklijke circus gebeurt er altijd wel wat.

Antoin Peeters

TheJewels’

Princess Juwelenhistoricus Martijn Akkerman vindt prinses Diana ‘de perfecte ambassadrice van het juweel’. Want niet alleen wist zij haar juwelen perfect te combineren met haar kleding, ze bedacht ook bijzondere manieren om haar juwelen te dragen. En ze introduceerde gekweekte parels aan het hof! TEKST MARTIJN AKKERMAN

Martijn Akkerman is juwelenhistoricus. Hij is medewerker van het tv-programma Tussen Kunst & Kitsch, geeft lezingen en is betrokken bij de organisatie van exposities. Voor Vorsten schrijft hij over koninklijke juwelen.

JUWELEN

’ Prinses Diana met het Cambridge Lover’s Knotdiadeem, een van haar favoriete juwelen.

In vergelijking met collega-prinsessen liet prinses Diana een verbluffende elegantie zien, die vóór haar misschien alleen door Wallis Simpson, de Hertogin van Windsor, werd bereikt. Beiden wisten met hun kleding en juwelen een volkomen nieuw beeld neer te zetten. Aan het wat stijve Britse hof, waar traditie hoogtij vierde en de vrouwelijke leden vooral bekendstonden om hun kleding in zoete pastelkleuren en klassieke parelcolliers, was prinses Diana een verfrissende nieuwe verschijning. Al vrij snel wist zij uit te groeien tot een icoon voor de wereld van mode en juwelen. Ook voor mij als juwelenhistoricus werd Diana een heldin, die het voor elkaar kreeg om de dog collar opnieuw in de mode te brengen, een van mijn absolute favorieten in de geschiedenis van het juweel. Bovendien was ze na Wallis Simpson de eerste die gekweekte parels en namaakjuwelen ging dragen; aan het hof was dat not done, maar inmiddels heeft dit aan alle Europese hoven navolging gevonden.

Diana zorgde ervoor dat de ‘dog collar’ weer in de mode kwam.

‘Diana liet een verbluffende elegantie zien’ 76

Geleende juwelen

Toen lady Diana Spencer op 19-jarige leeftijd de Prins van Wales ontmoette, had ze een uiterst bescheiden collectie juwelen. Dikwijls droeg ze een klein bloemvormig hangertje met blaadjes van saffier of onyx en een diamantje in het midden. Naast haar zegelring met familiewapen droeg ze vaak een smalle ring met diamantjes uit de Spencer-collectie en een zogenaamde Trinity-ring van drie kleuren goud, die haar vader bij Cartier kocht voor haar achttiende verjaardag. Bovendien droeg ze vrijwel altijd een Tank-horloge van Cartier, dat eveneens een geschenk van haar vader was geweest. Ter gelegenheid van de verloving werden er officiële foto’s genomen van het paar, waarvoor de aanstaande bruid gekleed was in een groene zijden avondjurk. Omdat ze volgens oud gebruik nog niet kon beschikken over de koninklijke juwelen, droeg Diana een collier en oorhangers met diamanten, uitgeleend door de Londense juwelier Collingwood. Eigenlijk wilde de juwelier deze juwelen schenken als bruidscadeau, maar het hof vond dit een veel te kostbaar geschenk. Een probleem was vervolgens echter dat het hof ook niet wilde dat de juwelen van de foto in Engeland te koop zouden worden aangeboden. Uiteindelijk werden ze via twee Nederlandse juweliers in Düsseldorf verkocht, met het verhaal dat lord Spencer ze van de hand had gedaan om het huwelijk van zijn dochter te financieren. Een kwalijke zaak, die absoluut onjuist was. De juwelen bevinden zich tegenwoordig in particulier bezit. Als verlovingsring kocht prins Charles bij hofjuwelier Garrard een klassieke entouragering, bezet met een ovale saffier van ongeveer 9 karaat en 16 briljanten. Het model werd al spoedig bekend als ‘lady Di-ring’. Zelfs op de avond dat prins Charles op de BBC-tv zijn ontrouw bekende, droeg de prinses duidelijk zichtbaar deze ring, bij een beeldige little black dress, absoluut mijn favoriete outfit, mede dankzij het prachtige parelsnoer met de broche van de koningin-moeder. Vier maanden na de dood van de prinses mochten haar zoons in haar appartement een aantal persoonlijke dingen uitzoeken. Prins William koos onder andere een Cartier-horloge en prins Harry de verlovingsring. De broers maakten echter de afspraak dat wie zich het eerst zou verloven, de ring mocht weggeven en dat werd William. En hoewel na zijn verloving kopieën van de ring werden aangeboden als Kiss me Kate-ring, blijft de naam van Diana ermee verbonden.

JUWELEN Uiterst links: Prinses Diana leende voor de officiële verlovingsfoto’s een collier en oorhangers van juwelier Collingwood. Links: De prinses met haar zegelring met het familiewapen en de Trinity-ring van Cartier.

Linksonder: Gekweekte parels om de hals van de prinses. Rechtsonder: Diana in een ‘little black dress’ mét verlovingsring en het collier met de broche van de koningin-moeder.

JUWELEN

Links: Op haar huwelijksdag droeg Diana een diadeem uit de Spencercollectie en oorbellen van haar moeder. Onder: Van de kroonprins van Saoedi-ArabiĂŤ kreeg Diana een set juwelen met saffieren en briljanten cadeau.

De diamanten hanger die Diana van de koninginmoeder kreeg, wordt nu als broche, met een smaragd, gedragen door Camilla, officieel immers ook Prinses van Wales.

78â&#x20AC;&#x201A;

‘Ze kwam dikwijls verrassend voor de dag’ Diana droeg haar chokers ook vaak op het voorhoofd als bandeau.

Direct na de verloving schonk de koningin-moeder Diana een diamanten hanger met het Prins van Wales-wapen in diamanten, waar een druppelvormige smaragd onder kan worden gehangen. Na het overlijden van Diana ging het terug naar de koninklijke familie en tegenwoordig wordt de hanger als broche gedragen door Camilla, die officieel immers ook Prinses van Wales is. Zoals gebruikelijk droeg prinses Diana op haar huwelijksdag eveneens geleende juwelen, mede om te voldoen aan een oude Engelse traditie. Het ging om een diamanten diadeem uit de Spencer-collectie, haar something old (iets ouds), en een paar diamanten oorhangers van haar moeder als something borrowed (iets geleend). Aan het eind van de huwelijksdag, toen het jonge echtpaar op weg ging voor de huwelijksreis, droeg de nieuwe prinses een dog collar, eveneens uit het bezit van haar moeder, die tegenwoordig wordt gedragen door haar zus Sarah.

Onvergetelijk diadeem

Prinses Diana wist dikwijls verrassend voor de dag te komen. Zo droeg ze eens bij een filmpremière een lang parelcollier in haar rugdecolleté. Ze vertelde achteraf daar wel een beetje spijt van te hebben, want die parels tegen haar rug waren zittend in een bioscoopstoel best pijnlijk. Ook droeg ze soms korte colliers, zogenoemde chokers, op het voorhoofd als bandeau. Van de toenmalige kroonprins van Saoedi-Arabië kreeg ze als huwelijksgeschenk een set juwelen met saffieren en briljanten. Uit verschillende onderdelen van de set liet ze een choker maken, die ze op een nachtblauw fluwelen ondergrond om de hals, en tijdens een staatsbezoek in 1986 aan Japan ook op het voorhoofd droeg. Ook een choker met diamanten en smaragden werd door de prinses om de hals gedragen, en tijdens een bezoek aan Australië eveneens als bandeau. Dit juweel was in 1980 een huwelijksgeschenk van de koningin. Naast het Spencer-diadeem droeg prinses Diana opmerkelijk vaak een diadeem met loshangende druppelvormige parels, het zogenoemde Cambridge Lover’s Knotdiadeem, eveneens een huwelijksgeschenk van haar schoonmoeder en een van haar favoriete juwelen. Onvergetelijk vind ik het beeld van prinses Diana in haar met pareltjes bestikte jurk met opstaande kraag met dit diadeem. Mede dankzij Diana werd het diadeem een icoon, dat na haar dood terugging naar de koninklijke familie en tot op heden uit piëteit voor The People’s Princess niet meer is gedragen.

•

Onder: Een verrassende variatie met een parelsnoer bezorgde Diana veel ongemak...

‘ Kinderen zijn de motor’ En hij heet...

JORDANIË, 15 JUNI

tekst CARLIJN STRODIJK

ZWEDEN, 15 JUNI

SPANJE, 23 JUNI

levensloop

Zoontje voor Jordaanse prins

Uit handen van schoondochter

Het zoontje van prinses Madeleine en Chris

Een prinsje in Jordanië! De

Letizia heeft de Spaanse koningin Sofía

O’Neill dat op 15 juni werd geboren heet

Jordaanse prins Hashem

een Unicef Award 2015 gekregen, als

Nicolas Paul Gustaf en heeft de titel Hertog

(foto) en prinses Fahdah zijn

waardering voor haar inzet voor kinder-

van Ångermanland. Grootvader koning

rechten. Beide koninginnen hebben een

Carl Gustaf maakte dit tijdens een extra

band met de organisatie: Letizia is Sofía

ministerraad bekend, in aanwezigheid van

opgevolgd als erevoorzitter van Unicef

kroonprinses Victoria. Na afloop gaf de

Spanje. In haar dankwoord zei koningin

rijksmaarschalk een verklaring voor de

Sofía, die zich meer dan veertig jaar

naamkeuze. Nicolas komt als Nikolaus/

heeft ingezet voor Unicef, dat kinderen

Nicolaus vaker voor in de familie Bernadotte;

Halat Al Noor, Raiyat Al

haar altijd hebben gemotiveerd om te

Paul verwijst naar de overleden vader van

Noor en Fatima Al Alia.

strijden voor een meer rechtvaardige en

Christopher, en Gustaf verwijst natuurlijk

Omdat het gezin graag in

gelijke wereld. Ze noemde kinderen

allereerst vaar de opa van het prinsje, maar

de anonimiteit leeft, zijn er

‘de motor die ons elke dag weer drijft.’

komt sowieso vaker voor binnen de familie.

nauwelijks foto’s van hen.

op 15 juni ouders geworden van Al Hussein Haidara bin Hashem. De jongste zoon van koningin Noor en wijlen koning Hussein en prinses Fahdah trouwden in 2006 en kregen eerder drie dochters:

Inclusive Finance is, wordt de Spaanse koningin Letizia op het gebied van voeding. ‘Tegenwoordig hebben we de technische capaciteit om voor iedereen gezond voedsel te produceren. Om dat te bereiken, moeten we de bereidheid daartoe mobiliseren’, aldus Letizia. Volgens haar zijn zowel overheden, als het bedrijfsleven en burgers nodig. De koningin is benoemd tot Speciaal Ambassadeur voor Voeding van de FAO, de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN. Haar taak is om zo veel mogelijk mensen bewust te maken van honger in de wereld en hen te mobiliseren om die honger uit te bannen. ‘We hebben iedereen nodig’, aldus Letizia. Haar nieuwe functie weerspiegelt haar interesse in wetenschappelijk onderzoek dat gezondheidszorg, onderwijs en innovatie ondersteunt.

Geen echt afscheid Na tien jaar fulltime in het Britse leger te hebben gediend, is de Britse prins Harry niet langer soldaat. ‘Het is onvermijdelijk dat de meeste goede dingen tot een einde komen, en ik ben nu op een kruispunt gekomen in mijn militaire carrière.’ De prins zal nog wel bij bijzondere gelegenheden zijn uniform dragen en zal zich blijven inzetten

voor militairen. Zo blijft hij betrokken bij de Invictus Games, een internationaal sportevenement voor gewonde soldaten, en gaat hij dit najaar aan de slag bij een project dat militairen helpt bij hun revalidatie. De komende maanden is Harry regelmatig in Afrika te vinden, waar hij onder andere zal strijden tegen wildstroperij.

FO T O ’S A N P, G E TTY IM AG E S, H H , ZW EED S E H O F

Wat koningin Máxima op het gebied van

VERENIGD KONINKRIJK, 19 JUNI

SPANJE, 12 JUNI

Voedingsambassadeur

SLAG bij BENELUX-VORSTEN KOMEN SAMEN

ACTUEEL

WATERLOO HERDACHT

ACTUEEL

Het glooiende groene landschap lijkt in niets op het slagveld dat het tweehonderd jaar geleden was. Afgelopen 16 juni is hier met tal van koninklijke afgevaardigden uit vele landen de slag herdacht die de plaats zijn wereldfaam heeft gegeven. TEKST RICK EVERS

Op 16 juni 1815 is Waterloo, in de Zuidelijke Nederlanden, het decor waar troepen onder leiding van de Hertog van Wellington, Gebhard von Blücher en de Prins van Oranje in gevecht zijn met het Franse leger van keizer Napoleon. In complete chaos, dertigduizend soldaten armer, verlaat l’empereur het strijdtoneel. Exact tweehonderd jaar na dato ontvangen koning Filip en koningin Mathilde afstammelingen van deze vier bevelhebbers op dezelfde locatie. Op de plek waar de Prins van Oranje, de latere koning Willem II, gewond raakte, liet koning Willem I een heuvel oprichten met een trotse, Nederlandse leeuw die de omgeving tot op de dag van vandaag overziet. Aan de voet van die heuvel arriveren nu koning Willem-Alexander en koningin Máxima namens Nederland. De koning is er ook als nakomeling van de Held van Waterloo. Nikolaus, Fürst Blücher von Wahlstatt, is gekomen als nazaat van de Pruisische bevelvoerder. Uit Groot-Brittannië is Arthur Wellesley – Markies van Douro – aanwezig, als nakomeling van de Hertog van Wellington. Het meest in het oog springend is misschien wel de rijzige aanwezigheid van prins Jean-Christophe Napoléon. Als nazaat van Jérôme Bonaparte, de jongste broer van de keizer, is de 28-jarige ‘Prins Napoléon’ zoals hij zich noemt, hoofd van het Huis Bonaparte en volgens sommigen de legitieme keizer van het Franse Rijk. Hij is hoofd doordat zijn vader bij grootvaders’ testament is overgeslagen vanwege zijn scheiding en republikeinse gedachten. Hij vindt het niet vreemd om bij deze herdenking aanwezig te zijn, vertelt hij in een gesprek met Vorsten. “Ik denk dat het heel vanzelfsprekend voor mij is om bij de 200ste herdenking te zijn. Allereerst voel ik me overtuigd Europeaan. De Slag bij Waterloo was een van de belangrijkste momenten in de geschiedenis van Europa. Ik ben hier om vrede en verzoening in Europa te vieren. ‘Waterloo’ maakte een einde aan meer dan twintig jaar

Links: De rijzige prins Jean-Christophe Napoléon tijdens het naspelen van de Slag bij Waterloo. Hierboven, van links naar rechts: Prins Pieter-Christiaan, Camilla, de Hertogin van Cornwall, prins Charles en prinses Astrid. Rechtsonder: De Hertogin van Cornwall bij het kunstwerk dat zij en Charles onthulden bij een gerestaureerde hoeve in Braine-l’Alleud, waar een van de hevigste gevechten plaatsvond.

conflicten in Europa en was het begin van een periode van zo’n vijftig jaar vrede. De tweede reden is dat ik als hoofd de familie niet alleen vertegenwoordig bij het herdenken van overwinningen, maar zeker ook bij nederlagen. Daarom was ik ook bij de herdenking van de Slag bij Austerlitz. Dus het is ook wel vanzelfsprekend om hierbij te zijn. De derde reden om de herdenkingen bij te wonen is om de heldhaftigheid te gedenken van de Franse soldaten, die hier tweehonderd jaar geleden waren.” Naast de vier nazaten van de belangrijkste bevelhebbers en het Belgisch koningspaar als gastheer en gastvrouw, zijn ook andere landen vertegenwoordigd. De Luxemburgse afvaardiging bestaat uit het groothertogelijk paar, de Britten hebben prins Edward, de Hertog van Kent gestuurd.

Vieren van de vrede Prins Charles en Camilla waren een dag eerder in België. Met onder anderen prinses Astrid, Jean-Christophe Napoléon, de Hertog van Wellington, vorst Blücher, het erfgroothertogelijk paar van Luxemburg én prins Pieter-Christiaan waren ze in Braine-l’Alleud, waar een gerestaureerde hoeve werd heropend. Rondom deze hoeve vond een van de hevigste gevechten plaats. Charles en Camilla onthulden er een kunstwerk, maar voor de herdenking van de slag verkozen ze Londen boven Waterloo. Met de Hertog van Wellington – die ook Prins van Waterloo is, een titel die koning Willem I hem na zijn verdiensten bij Waterloo gaf – de Wessex’en en de Gloucesters herdachten ze de slag in St. Paul’s Cathedral. Vandaar dat de Hertog van Kent in Waterloo de honneurs waarneemt als officiële vertegenwoordiger van koningin Elizabeth. Prins Jean-Christophe is er overigens niet als vertegenwoordiger van Frankrijk, maar als afstammeling van Napoleon en het huidige hoofd van het huis Bonaparte. Zijn land stuurt ‘slechts’ de ambassadeur in België. “Het is een beetje beschamend dat Frankrijk vandaag niet beter en meer vertegen-

ACTUEEL

De vier nazaten maken duidelijk de vrede te willen vieren; ieder van hen overhandigt een stuk gekleurd lint aan een soldaat

Napoleons gedachtegoed De Bonaparte-prins heeft de geschiedenislessen over de Napoleontische tijd op school ervaren zoals geen ander. “Het is een stuk gemakkelijker om geschiedenis te leren als het over je eigen familie gaat.” Dat Napoleon nog altijd een veelbesproken persoon is, verbaast de prins niet. “In de loop der jaren zijn er meer boeken geschreven over Napoleon dan over Jezus. Meer dan zeventigduizend, als ik het juist heb. Het ‘Napoleonisme’ fascineert denk ik vandaag de dag nog steeds, omdat hij een selfmade man was. Het is het verhaal van een jonge man van bescheiden afkomst, geboren op het kleine eiland Corsica, die keizer en wereldleider werd toen hij 34 jaar oud was. Het inspireert heel veel mensen. Dat hij na het heersen over de wereld, in ballingschap eindigde op een kleine rots in the middle of nowhere, maakte hem de vallende ster van de geschiedenis. Fascinerend. Ik begrijp én voel waarom mensen van hem houden en hem haten, vanwege de oorlogen en de dictatuur.” De prins ziet ook wel parelellen tussen het rijk dat Napoleon wilde stichten en het Europa van nu. Hij was misschien zijn tijd ver vooruit, of hij pakte het op de verkeerde manier aan. “Napoleon probeerde een Europese supernatie te maken, die niet al te lang heeft bestaan. Hij probeerde ook vrij verkeer van mensen te realiseren, zoals nu. Of het gebruik van één internationale munt, de franc indertijd. Of de code civil van toen, die je met de strenge Europese wetgeving van nu kunnen vergelijken.” Zijn de Bonapartes van nu uit hetzelfde hout gesneden als de Bonapartes van toen? “Ik wil benadrukken dat ik niet in het verleden leef, maar in het heden en de toekomst. Napoleon en zijn gedachtegoed staan voor vooruitgang. De Bonapartes zijn altijd moderne mensen geweest, met een sterke wil om vooruit te gaan en zo zie ik mezelf ook.”

•

FOT O ’S A NP, K A NS E LA R I J VA N D E E ER S TE M I NI S TE R, R OYA LS B Y R OB I N

woordigd is voor de herdenkingen,” reageert de prins. “Wat me opviel, is dat op 11 november 2009, bij de herdenking van de Eerste Wereldoorlog bij de Arc de Triomphe, de Duitse bondskanselier Merkel door haar woorden een sterk symbool van vrede en verzoening in Europa was. De herdenking van tweehonderd jaar Waterloo had een kans kunnen zijn om vrede te vieren in Europa. Met de nadruk op had kunnen.” De vier nazaten maken in elk geval wél duidelijk de vrede te willen vieren. Ieder overhandigt een kort daarvoor ontvangen stuk gekleurd lint aan een soldaat: zwart zoals de adelaar van de Pruisen, rood vanuit Engeland, blauw uit het wapenschild van de Bonapartes en het oranje lint laat zich raden. Aan de voet van de Leeuwenheuvel komen die linten samen op een speciaal daarvoor gemaakt tafeltje, onder een kanonskogel, waarna de vier hun hand erop leggen. Koning Filip, de Hertog van Kent en groothertog Henri kijken toe. Later worden de handen nogmaals op elkaar gelegd en wordt het vredesgebaar in woord bekrachtigd. ‘Twee eeuwen geleden, op deze plek toen een slagveld - bevonden onze voorouders zich in tegenovergestelde kampen van de geschiedenis’, spreken Jean-Christophe, Arthur, Nikolaus en Willem-Alexander ieder in hun eigen taal. ‘Vandaag, trouw aan hun naam en traditie, hebben wij, gezamenlijk aanwezig in Waterloo, geen moeite om onze overtuigingen met elkaar te delen. De voordelen van de vrede zijn immers vele malen groter dan de oorlog.’ Toch heeft Nederland, nota bene volgens koning Willem-Alexander, ook een positieve nalatenschap aan de Franse overheersing overgehouden. “Úw koning,” aldus prins Jean-Christophe, “was degene die me tijdens de lunch vertelde dat Nederland zijn bestaan eigenlijk aan Napoleon te danken heeft, én aan zijn broer Louis (Lodewijk Napoleon, red.), die de eerste koning van Holland werd. Hij legde me uit wat Nederland zoal aan hem te danken heeft.”

ACTUEEL

De drie staatshoofden van de Benelux met hun echtgenotes. Van links naar rechts: Groothertog Henri en groothertogin Maria Teresa van Luxemburg, het Belgische koningspaar Mathilde en Filip, en tot slot koningin Máxima en koning Willem-Alexander. Middenonder: De vier afstammelingen van de bevelhebbers van de Slag bij Waterloo: koning Willem-Alexander, Arthur Wellesley – Markies van Douro – uit Groot-Brittannië, Fürst Blücher von Wahlstatt als nazaat van de Pruisische bevelhebber en prins Jean-Christophe Napoléon. Rechtsonder: Pieter-Christiaan bij de ontvangst op het Kasteel van Laken.

LEZERSRUBRIEK

Deze pagina’s zijn voor u! Heeft u een vraag aan de redactie? Wilt u een compliment maken of hebt u juist een klacht? Mist u onderwerpen? Staat u op de foto met een prins(es)? Wij horen het graag! Stuur uw bericht aan info@vorsten.nl of Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. Of plaats een bericht op Facebook of Twitter. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen aan deze rubriek te redigeren en/of in te korten.

VOLG ONS OP... www.facebook.com/VorstenNL www.twitter.com/VorstenNL download gratis de app www.vorsten.nl

‘Hij weet hoe hij mijn dag opvrolijkt’, laat koningin Rania van Jordanië op 10 juni – haar 22ste trouwdag met koning Abdullah – weten op Facebook.

Zijn er eigenlijk nog leuke prinsen van een jaar of 25 die nog single zijn? Hartelijke groet, Laura van Vuuren, Rotterdam

Redactie: Op zoek naar de prins op het witte paard? Er zijn er nog wel een paar! Wat dacht je van de Belgische prins Joachim (23), prins Harry van het Verenigd Koninkrijk (30), kroonprins Hussein van Jordanië (22) of de Luxemburgse prins Sébastien (23)? De zoon van kroonprinses Mette-Marit van Noorwegen, Marius Borg Høiby (18), is dan geen officiële prins, maar wel vrijgezel.

Al sinds 1973 dé ‘hofleverancier’

Vorsten 6

extra dik 132 pagina's

2015 € 7,95

Prinses Amalia slaat vleugels uit Paleis in oorlogstijd Exclusief interview prinses Viktória Vorstenhuizen in gala!

HoEra Voor de koning! h e t

e e r s t e

t i j d s c h r i f t

o v e r

k o n i n g s h u i z e n

Als abonnee van Vorsten wil ik u even laten weten dat ik het blad echt een chiquere uitstraling vind hebben als de rug gelijmd is, in plaats van geniet. Dat is dan ook de belangrijkste reden dat ik u mail. Kunt u alstublieft overstappen op de gelijmde rug? Die chiquere uitstraling past ook gewoon écht veel beter bij Vorsten! Met vriendelijke groet, Jérôme Kikkert, Welsrijp

Redactie: Een reguliere editie van Vorsten is ondanks de royale omvang van 92 pagina’s te dun om te lijmen, maar bij de dikkere nummers van 132 pagina’s kan dat wel. Wij vinden dit ook erg mooi! Het liefst zouden we elke keer een extra dik nummer maken, maar daar zijn kosten aan verbonden. We zijn dan ook blij dat we onze lezers een aantal keren per jaar toch op zo’n extra luxe nummer kunnen trakteren.

Stichting Oud-Oranje In het artikel over de Vorsten Lezersdag in Vorsten nummer 8 kan misschien de indruk zijn gewekt dat de kostuums van Stichting Oud-Oranje zijn geleverd door een theaterkostuumbedrijf. De stichting – die tot doel heeft historische kostuumcollecties samen te stellen, te beheren, tonen en showen - heeft echter zelf de prachtige kostuums van Sisi, Frans Jozef en de hofhouding verzorgd. Stichting Oud-Oranje heeft hard gewerkt om hun nieuwe Sisi-kostuum en de speciale pruik en sieraden voor onze Lezersdag op tijd af te hebben. Daarvoor zijn wij hen zeer erkentelijk! Voor meer informatie over Stichting Oud-Oranje: www.oud-oranje.org

Kroontjesabonnees Zaterdag 6 juni opende prinses Beatrix het kunstsymposium in onze woonplaats Gorinchem. Reden om de camera ter hand te nemen en wat mooie plaatjes te schieten en dat is ook gelukt! Met veel plezier lees ik uw blad en geniet van de mooie foto’s, elke maand weer. Vooral de actuele reportages over onze eigen royals spreken mij erg aan! Veel succes met het blad en een hartelijke groet uit Gorinchem! Dik van der Voet

In elk nummer van Vorsten maken we de namen bekend van lezers die al jarenlang abonnee zijn en een vorstelijk geschenk van ons krijgen. Zij worden willekeurig geselecteerd.

FO TO ’S A N P, FA C EBO O K , LU X EMB U R G SE H O F, N O O RS E H O F

Redactie: Wat leuk dat prinses Beatrix bij u in de buurt was. En inderdaad een mooie gelegenheid om foto’s te maken. Veel dank voor het toezenden én voor uw complimenten!

Heel graag laat ik de lezers van uw prachtige magazine kennismaken met mijn tekenen schilderkunst. Ik heb onze koning en zijn tweede dochter Alexia vereeuwigd met behulp van potloden en inkt. Deze beelden heb ik vervaardigd als portfoliowerk voor in mijn studio in Tilburg. Daar zijn ze dan ook te bewonderen. Onze koning heeft denk ik het bekendste gezicht van Nederland, dus kunnen mensen die in mijn werk zijn geïnteresseerd de gelijkenis zien die ik kan bereiken. Ik hoop u in de toekomst nog meer werken te kunnen laten zien van ons koningshuis en stilletjes droom ik van het maken van het staatsieportret... Met vriendelijke groet, Ton van Herwaarde, Tilburg

Het cadeau van dit nummer:

Het boek Prins Frederik der Nederlanden (1797-1881) Gentleman naast de troon ter waarde van €27,50

Prins Frederik was in de 19de eeuw de belangrijkste Oranje achter de schermen. Hij was getuige van het autocratische bewind van zijn vader koning Willem I, van de geruisloze politieke omwenteling in 1848 én van de stuurloosheid onder koning Willem III. Wie een goed beeld wil krijgen van de wijze waarop de Oranje-monarchie zich heeft ontwikkeld, kan niet om prins Frederik heen.

De Kroontjesabonnees die dit cadeau ontvangen:

• H. ten Broeke, Rheden • A. Riemersma, Garyp • T. Rondhuis, Denekamp • A. Lam, Renswoude • R. van Hemmen-Medema, Zuidhorn

U ontvangt het boek zo spoedig mogelijk.

Vorsten is blij met de steun van trouwe abonnees en verloot daarom ieder nummer een mooi cadeau. U hoeft niets te doen, met de winnaars wordt

Redactie: De gelijkenissen zijn zeer treffend, het lijken wel foto’s. Prachtig!

contact opgenomen. Misschien bent u de volgende keer wel aan de beurt! Iedere keer is er een ander cadeau.

colofon

ONZE FELICITATIES VOOR... AUGUSTUS Woensdag | 5 Prinses Irene (1939)

HOOFDREDACTEUR

Justine Marcella

Dinsdag | 11 Prinses Mabel (1968)

ART DIRECTOR

Janneke Niezen EINDREDACTIE

Patricia van Driel, Harmke Kraak, Désirée Raemaekers

REDACTIE

Sonja Breure, Rick Evers, Carlijn Strodijk VORMGEVING

VOLGEND NUMMER

POSTER FOTOSESSIE!

Ursula Hopson

BIJNA VAKANTIE…

… maar eerst nog even poseren

BEELDBEWERKING

Christiane de Jong

Koninklijke fotosessie

MEDEWERKERS

Martijn Akkerman, Wim Dehandschutter, Josine Droogendijk, Rosanne Groeneweg, Hans Jacobs, Simone Lamain, Antoin Peeters, Trudie Rosa de Carvalho UITGEVER

Allemaal trouwden ze met een (toekomstige) koning

Catherine & de andere prinsessen

Vergelijkbaar leven of toch niet?

Rob Koghee FOTOGRAFEN

Frank van Beek, Hendrik Jan van Beek, Patrick van Katwijk, Albert Nieboer, Bernard Rübsamen, Robin Utrecht, Albert van der Werf e.a.

‘DE KONINGIN DIE NOOIT IS GESTORVEN’

Astrid van België: 80 jaar geleden overleden

MARKETING

Sonja Breure (ass.), Egbert van Sterkenburg ADVERTEREN

Value Zipper: 020-2150 463 info@valuezipper.nl

NIEUWE COLUMNIST

Pieter Klein Beernink Koningshuisdeskundige over zijn werk

DRUK

Corelio Printing

... en nog veel meer

KLANTENSERVICE Voor vragen over uw abonnement, zoals opzeggen, bezorgen, betaling, adreswijzigingen, en over welkomstgeschenken en artikelen, stuur een e-mail aan klantenservice@vorsten.nl, of bel met 085-888 56 02 (ma t/m vr 9.00-17.00 uur).

Vorsten 10 ligt donderdag 13 augustus bij abonnees in de bus en vrijdag 14 augustus in de winkel. Vanwege actuele gebeurtenissen kunnen aangekondigde artikelen komen te vervallen.

Abonnee worden?

Mis Vorsten nooit meer: neem nu een abonnement! Kijk op pagina 29 voor een vorstelijke aanbieding.

FO TO ’S A N P, G ETT YIM A G ES

INHOUD VORSTEN Heeft u vragen over de inhoud van Vorsten? Stuur een e-mail aan info@vorsten.nl Geen internet? Dan kunt u bellen met 020-2105 420. Of schrijf naar Redactie Vorsten, Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. De redactie heeft zich ingespannen rechthebbenden van alle afbeeldingen te achterhalen. Mocht u menen dat wij onterecht afbeeldingen hebben gebruikt, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de redactie.

Wist u dat Vorsten u op de hoogte houdt van het laatste koninklijke nieuws via Facebook, Twitter, vorsten.nl en de Vorsten-app? facebook.com/VorstenNL

twitter.com/VorstenNL

vorsten.nl

download de app

VOLGEND NUMMER

HUWELIJK IN MONACO

Pierre Casiraghi trouwt zijn Beatrice Borromeo 91

In gala

op de Nationale Feestdag van Luxemburg

V.l.n.r.: prinses Claire, prins Sébastien, prins Félix, prinses Tessy, groothertogin Maria Teresa, prins Louis, groothertog Henri, prinses Alexandra, erfgroothertogin Stéphanie, erfgroothertog Guillaume.

F OT O’S PPE

MODE

Ontwerp een jurk voor koningin Mรกxima en...

I L L U S T R AT I E S : R O S A N N E G R O E N E W E G

WIN EEN NATAN

Maximale

MO DE Wedstrijd

inhoud 4 Opvallende outfits van koninklijke stijliconen 16 Interview met Edouard Vermeulen, dé couturier van koningin Máxima

ONTWERP EEN CREATIE VOOR DE KONINGIN!

22 Trouw aan eigen stijl: prinses Beatrix 28 De basics van prinsessen, van Chanel-tas tot Louboutin-pumps 32 Koninklijke bruidsjurken de details

Edouard Vermeulen, Jan Taminiau, Valentino: klinkende namen, die ontwerpen maakten voor koningin Máxima. Aan dat rijtje voegen we graag een Vorsten-lezer toe! Ga aan de slag om een creatie te maken voor onze koningin. Kleed haar aan zoals een couturier dat doet. Wordt het een rok met jasje voor een werkbezoek overdag, een informele outfit voor een middag met de prinsessen Amalia, Alexia en Ariane, een lange japon met hoed voor Prinsjesdag, of een prachtige galajurk, compleet met diadeem, voor bijvoorbeeld een koninklijk huwelijk? Versier een creatie aan ommezijde met viltstift, verf of stukjes stof, of ga aan de slag met patronen, naald en draad. Gebruik de outfits ter inspiratie en geef de creativiteit alle ruimte.

34 Uit het depot van Paleis Het Loo: historische topstukken 40 Bezoek aan het paleis? Wat trek je aan? 46 Modieuze man: de Hertog van Windsor 52 Prinsessen in streekdracht 58 Een blik in de kledingkast van koningin Máxima

Stuur het ontwerp en de adresgegevens

SUPERPRIJS

van de deelnemer vóór 15 september 2015

SHOP EEN STIJLVOLLE OUTFIT BIJ NATAN

jury, onder leiding van Hare Majesteits

EN KRIJG PERSOONLIJK ADVIES VAN ONTWERPER EDOUARD VERMEULEN

aan de koningin…

naar Vorsten, Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam - onder vermelding van ‘koningin Máxima’. Een deskundige

couturier Edouard Vermeulen, zal zich buigen over alle creaties. En wie weet legt hij het winnende ontwerp wel voor

De winnaar krijgt persoonlijk bericht.

Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

editorial MODE MET EEN KROONTJE!

Het gaat om de inhoud en niet om de verpakking. Maar wat is de verpakking vaak oogverblindend en spraakmakend! Mode speelt al decennialang een voorname rol aan het hof. ‘Ons uiterlijk is erg belangrijk, want het is het eerste dat mensen zien’, verklaarde koningin Letizia ooit. De koninklijke dames van nu zijn vaak ware stijliconen. Wat de Britse Kate ook aantrekt, het is in een mum van tijd uitverkocht. Dichter bij huis: wie heeft er destijds geen pashmina aangeschaft toen koningin Máxima dit item populair maakte, of het spijkerjasje weer in gebruik genomen toen zij dit op Koninginnedag in 2004 combineerde met een hippe rode baret? Onze moderubrieken in Vorsten en zeker ook online worden enorm gewaardeerd, merken wij keer op keer. Op veler verzoek daarom deze bijzondere uitgave van Vorsten: de Mode Special! Maar liefst 68 pagina’s dik, zomaar, als extraatje bij de reguliere Vorsten. Onze grote dank gaat uit naar iedereen die meegeholpen heeft fashionbergen te verzetten en deze special te realiseren. Ik zou Edouard Vermeulen van modehuis Natan (de couturier van onder anderen de koninginnen Máxima en Mathilde) in het bijzonder willen bedanken voor zijn gulle gebaar een outfit beschikbaar te stellen voor de winnares van onze modewedstrijd: wie schetst, tekent, kleurt of naait de mooiste creatie voor koningin Máxima? Het was een van mijn favoriete sprookjes, De nieuwe kleren van de keizer. Stiekem giechelde ik wanneer de keizer in zijn blootje kwam te staan. De combinatie vond ik toen al ondenkbaar. Daarom hebben we de koningin, anders dan bij de gebruikelijke aankleedpoppetjes, een decente onderjurk gegeven. Ter inspiratie is er een aantal kledingstukken getekend die u kunt uitknippen en waar u uw creativiteit op kunt uitleven. En u kunt uw uitgeknipte koningin voorzien van uw eigen ontwerp! Dan pas is het beeld compleet, want zoals Edouard Vermeulen zei: ‘Elegantie is een houding. Het is de vrouw die de kleding maakt, niet omgekeerd.’ Natuurlijk hopen we dat iedereen meedoet, van jong (hierbij nodig ik ook de prinsessen Amalia, Alexia en Ariane uit) tot oud! Ik wens u heel veel plezier en inspiratie, Justine Marcella Hoofdredacteur Vorsten

PS. Meldt u voor 30 juli 2015 via www.vorsten.nl aan voor onze gratis nieuwsbrief. Alle nieuwsbrief-abonnees ontvangen nog twee extra papieren Máxima-outfits cadeau!

SHE’S GOT THE

LOOK! DE IMPOSANTE BRUIDSJAPON VAN PRINSES DIANA ZAL IEDEREEN DIE HAAR OP HAAR HUWELIJKSDAG ZAG, ZICH HERINNEREN. HET WAS DE EERSTE IN EEN LANGE RIJ MARKANTE ONTWERPEN, DIE VAN DE PRINSES EEN ECHT STIJLICOON MAAKTEN, MET EEN GEHEEL EIGEN LOOK. OOK DE KONINKLIJKE DAMES VAN NU WETEN HUN PERSOONLIJKHEID TE ONDERSTREPEN MET KLEDING. TIEN PRACHTIGE PRINSESSEN EN KONINGINNEN MET IEDER HUN EIGEN MODESIGNATUUR. TEKST JOSINE DROOGENDIJK

L PRINSES LALLA SALMA

In haar vrije tijd draagt de Marokkaanse prinses Lalla Salma moderne westerse kleding en ook tijdens buitenlandse bezoeken zien we haar steeds vaker in kleding van Burberry en Ralph Lauren. Toch vergeet de prinses, tot grote vreugde van de Marokkanen, haar roots niet. Zo droeg de prinses tijdens de inhuldiging van koning WillemAlexander een prachtige groene kaftan en ook tijdens het huwelijk in Luxemburg koos ze voor een traditionele japon. De kleurrijke gewaden zijn geborduurd met zilveren gouddraad en zijn versierd met edelstenen. Op geld wordt niet gelet, want ook de ceinturen zijn gemaakt van goud, diamanten en gekleurde edelstenen. Door haar weloverwogen balans tussen westerse en Marokkaanse kleding krijgt Lalla Salma veel waardering in eigen land en ook buiten Marokko wordt er lovend gesproken over de garderobe van de prinses.

6â&#x20AC;&#x201A;

M PRINSES MABEL

Haar trouwjurk met 248 strikken omschreef prinses Mabel zelf als ‘klassiek met een knipoog’. Het ontwerp was het startsein voor een lange loyaliteit aan de ontwerpers Viktor & Rolf, die destijds de strik als handelsmerk hadden. Op haar jurken, mantelpakken en accessoires: overal kwam de strik terug. Door haar gewaagde kledingstijl groeide de prinses uit tot muze van de ontwerpers. Kort na een modeshow in 2010 liet Mabel via Twitter weten: ‘Briljant! De show van Viktor & Rolf was geweldig. Mooie collectie en een fantastisch concept. Wat een kunstenaars!’ Voor Mabel kreeg haar band met Viktor & Rolf een bijzondere betekenis toen prins Friso in coma raakte. Tijdens de inhuldiging droeg de prinses een zwarte jurk met een witte strik op haar schouder, als verwijzing naar haar trouwdag én haar grote liefde, die er niet bij was.

M KROONPRINSES MARY

Tijdens officiĂŤle momenten draagt kroonprinses Mary vaak klassieke kleding Ă la Jackie O., maar in haar vrije tijd is bohemian chic het codewoord. De keurige mantelpakjes maken plaats voor lange en kleurrijke jurken, vaak versierd met kraaltjes of een print. Samen met haar styliste Anja Camilla Alajdi zoekt Mary bewust naar Deense kleding en samen bezoeken de dames regelmatig een modeshow in eigen land. Ook de jaarlijkse Copenhagen Fashion Week kan op aandacht van de prinses rekenen. Mary is beschermvrouwe van het ontwerpersplatform en laat zich elk jaar informeren over nieuwe Scandinavische ontwerpers. Zo kan ze steeds weer verrassen met kleding van nieuwe ontwerpers.

C HERTOGIN CATHERINE

Binnen een paar uur was de blauwe verlovingsjurk van Catherine Middleton, van het Londense merk Issa, uitverkocht op internet en ook replica’s deden het goed. Het Kate Middletoneffect bleef echter niet beperkt tot haar thuisland, want ook koningin Máxima, koningin Mathilde en kroonprinses Victoria werden niet veel later gespot in kleding van Issa. Omdat de hertogin haar kleding niet speciaal voor haar laat maken, is het vrij gemakkelijk om haar stijl te kopiëren. Catherines voorkeur voor confectie maakt dat alleen maar nóg maar makkelijker en ook haar stijlvaste keuze voor lange mantels en asymmetrische fascinators stimuleren het Kate-effect. Wat Catherine draagt, is binnen een paar uur uitverkocht.

C PRINSES CHARLÈNE

Naar eigen zeggen moest prinses Charlène wel wennen toen ze haar zwempak omruilde voor haute couture. Toch heeft de prinses inmiddels een eigen stijl ontwikkeld die zich kenmerkt door minimalistische ontwerpen en een sterke voorkeur voor zwart en wit. In tegenstelling tot haar schoonfamilie draagt Charlène zelden kleding van Chanel, liever shopt ze bij het Zwitserse modehuis Akris en ook Giorgio Armani rekent de prinses tot zijn klantenkring. Armani: ‘Charlène is zonder twijfel erg mooi. Lang en slank, sportief en toch heeft ze ook een natuurlijke elegantie. Haar te mogen kleden is een genot. Ze weet hoe ze mijn creaties moet dragen. […] Ik geloof dat Charlène het ideale figuur heeft voor mooie jurken, omdat ze haar mooie vormen en de mooie structuur van haar schouders en rug goed laten zien.’

M KONINGIN MATHILDE

Met haar gele mantel van de Vlaamse ontwerpster Veronique Branquinho wist koningin Mathilde heel wat tongen los te maken. Volgens The Hufftington Post leek ze op Pino uit Sesamstraat, die in Amerika geel is in plaats van blauw zoals bij ons. Modemisser of niet: dankzij Mathilde kreeg de Belgische modewereld even internationale aandacht. Ook andere Belgische ontwerpers mochten de afgelopen jaren kleding ontwerpen voor koningin Mathilde, maar door haar behouden en klassieke stijl wordt de koningin slechts bij uitzondering genoemd in de modebladen. De gele mantel was een kleurrijke uitzondering, die een heel andere kant van Mathilde liet zien.

L KONINGIN LETIZIA

Voor de bruiloft van de Deense kroonprins Frederik en Mary Donaldson in 2004 kocht Letizia twee japonnen bij de Spaanse ontwerper Lorenzo Caprille. Geen opvallende keuze, want de koningin koopt vrijwel al haar kleding in eigen land. Voor de bruiloft in Denemarken bestelde ze een rode robe met sleepje voor de feestavond en een grijze top met rode rok voor de bruiloft zelf. Tot verbazing van de ontwerper droeg Letizia de jurken echter in de verkeerde volgorde. Bij navraag werd de reden duidelijk: kroonprinses Mary droeg op de feestavond ook een rode japon. Door snel te wisselen voorkwam Letizia een vervelende doublure en kon ze op de dag zelf alsnog schitteren in haar favoriete kleur: rood.

M SJEIKA MOZAH

Sjeika Mozah is voor veel vrouwen in het Midden-Oosten een stijlicoon. Haar westerse couturejaponnen zijn ware kunstwerken, zoals deze japon van het Franse modehuis Chanel. Speciaal voor de sjeika worden bestaande ontwerpen aangepast aan islamitische voorschriften en ook een bijpassende hoofddoek of tulband wordt niet vergeten. Op de prijs van haar kleding hoeft de sjeika niet te letten, want de koninklijke familie van Qatar is zeer rijk. Daarnaast heeft de familie in 2012 het modehuis Valentino gekocht voor 858 miljoen dollar, dus indirect spekt ze met haar Valentinojaponnen haar eigen kas.

C CHARLOTTE CASIRAGHI

F O TO ’S G ET TY I MAG E S, H H , H H / C O RB I S, R O YA LS B Y RO B IN

‘Als ik rijd, wil ik er graag netjes uitzien. Het is een elegante sport.’ Aan het woord is amazone Charlotte Casiraghi, die de afgelopen jaren meermalen poseerde voor het Italiaanse modemerk Gucci. Ook bracht ze – samen met Gucci-ontwerpster Frida Gianninni – een collectie rijkleding uit voor amazones die er stijlvol uit willen zien. Het gevoel voor mode werd er bij Charlotte al vroeg ingegoten, maar toch heeft haar band met Gucci meer te maken met een gedeelde liefde voor paarden. Charlotte: ‘Het begon met de paardensport. Toen ik weer begon met wedstrijden rijden was Gucci mijn sponsor. We ontwikkelden een relatie rond paardrijden. Het ontwerpen met Frida heb ik dus echt te danken aan mijn passie voor paarden, die Frida ook deelt.’

M KONINGIN MÁXIMA

Op verzoek van de organisatoren verscheen koningin Máxima tijdens de Mode Biënnale 2009 in een creatie van eigen bodem. Bij de Brabantse ontwerper Jan Taminiau kocht Máxima een jasje van oude, gehavende postzakken. Haar kledingkeuze was gewaagd, maar paste perfect bij het modefestijn. Al snel werd het postzakjasje een echte hit in Nederland en ook de stof werd opeens gebruikt voor allerlei andere doeleinden: schooltassen, etuis, koelkastmagneten en kussens voor op de bank. Ontwerper Jan Taminiau had zich geen betere reclame kunnen voorstellen en hield er een trouwe klant aan over. Het postzakjasje markeert het begin van een lange samenwerking met koningin Máxima, die inmiddels meer dan twintig creaties van Taminiau in haar kast heeft hangen.

‘Natan Koninklijke couturier Edouard Vermeulen

IS MIJN LEVEN’

Koningin Paola was destijds de eerste paleisbewoner die de modeshow van Natan bijwoonde en klant werd van ontwerper Edouard Vermeulen. Vele prinsessen en koninginnen volgden. Ook koningin Máxima reist regelmatig af naar Brussel. “Ze hebben vertrouwen in mij,” zegt Vermeulen in een persoonlijk gesprek. TEKST RICK EVERS

“Koningin Máxima zegt geregeld: ‘Een dag heeft maar 24 uur’. Ik zie dan op internet ineens dat ze wéér in het buitenland is.” Couturier Edouard Vermeulen staat na bijna veertien jaar werken met Máxima – eens bij hem geïntroduceerd door prinses Laurentien - nog steeds versteld van haar. “De koninginnen hebben zoveel te doen. Als ik koningin Mathilde’s programma zie in China: zonder vermoeidheid uit te stralen van een school naar de Chinese Muur, een receptie op de ambassade, een galadiner. En dan moet je nog gaan slapen! En altijd picobello voor de dag komen.” Vol bewondering spreekt hij over de koninginnen van de Lage Landen, maar voor een groot deel mag hij eigenlijk zichzelf die pluim toekennen. Af en toe zijn de twee majesteiten samen in het openbaar en zorgt Vermeulen dat er geen ongewenste situatie ontstaat. Want beide dames in eenzelfde print, zoals jaren geleden in pied-de-poule, dat leidt te veel af. “Voor de afspraak in Den Haag (toen beide koninginnen de expositie Vormidable openden, red.) had ik koningin Máxima de stof getoond die koningin Mathilde zou dragen. Voor de foto’s vond koningin Máxima het mooi als het in dezelfde tint zou zijn, dat de een niet in het geel zou zijn en de ander in het oranje-blauw. Het is beter dat wanneer de één een print draagt, de ander in een effen kleur is, vooral in de zomer.” Weten beide koninginnen al maanden van tevoren wat ze aantrekken? “Nee, wat dat betreft zijn ze volgens mij allebei typisch vrouwen,” lacht Vermeulen, “al zit ik niet voor of in hun kast.

Toch zijn ze goed georganiseerd.” Voor grote gelegenheden wordt het wel vooraf bepaald. Zo is voor de herdenking van de Slag bij Waterloo van tevoren beslist dat Máxima groen zou aantrekken en Mathilde geel. “En daar houden ze zich dan aan, ongeacht het weer.” Anders dan bij de vele modeburen in de drukke winkelstraat, hangen de bordjes met ‘sale’ niet voor de ramen van Natan. Nog niet. Traditioneel begint de uitverkoop – ‘de solden’ – pas op 1 juli. Daar houdt Vermeulen zich aan, ook als bijna de hele stad al ruimte maakt voor de wintercollectie. “Ik vind het gek om in juli al de wintercollectie te verkopen”, zegt de ontwerper, die ook met de pet van financieel directeur naar zijn zaak kijkt. “Ik moet wel commercieel zijn. We werken hier met zestig man. Mijn leven bestaat evenveel uit het commerciële-, financiële-, sociale- als ontwerpaspect. Misschien is dat laatste soms zelfs maar 20 procent.” De dag begint voor Vermeulen in het statige pand altijd tussen negen en tien in de ochtend. “Ik begin altijd met het hele huis rond te lopen, te kijken of alles hangt zoals het moet hangen, staat zoals het moet staan.” Terwijl we pratend door de winkel lopen, is Vermeulen ook gewoontegetrouw bezig de rekken te schikken en etaleert hij nog een pop in het voorbijgaan. Als hij zo ’s ochtends bezig is, komen zijn medewerkers in de tussentijd, met papieren in de hand, van alles aan hem vragen. Is de schets akkoord? Mag een bepaalde

‘DAT IS EEN SLECHTE KANT VAN MIJ: ALLES WIL IK ZELF ONDER CONTROLE HEBBEN’ stof besteld worden? “Dat is ook een slechte kant van mij, alles wil ik zelf onder controle hebben. Maar het is voor mij heel belangrijk om contact te hebben met iedereen. We zijn een middelgroot bedrijf; het delen van ethiek en passie, dat is wel heel belangrijk.” Buiten Brussel is er nog een aantal zaken, onder meer in Maastricht. In Knokke, aan de Belgische kust, opent binnenkort een nieuwe winkel, waarvoor hij zelf het interieur heeft ontworpen. Niet verwonderlijk, als je bedenkt dat Vermeulen zo’n 35 jaar geleden zijn studie interieurvormgeving heeft voltooid. Hij kwam toen in Brussel terecht in het huidige pand, op zoek naar woonruimte. Na enkele jaren nam hij van de familie Natan hun couturezaak over, die al sinds 1930 bestaat. Sindsdien (1986) kleedt hij onder meer de

koninginnen Paola van België, Silvia van Zweden en groothertogin Maria Teresa van Luxemburg. Om over de vele prinsessen nog maar te zwijgen. In de loop van zijn carrière is er veel veranderd, vindt Vermeulen. Dat iedere klant, ongeacht leeftijd, er tegenwoordig jonger wil uitzien, speelt enorm mee. “In de laatste vijf jaar is alles veranderd.” Behalve dat hij de twee klanten wier naam met een M begint voortaan Majesteit in plaats van Koninklijke Hoogheid noemt, hebben de troonswisselingen voor Vermeulen niet veel veranderd. “De rokken zijn over het algemeen iets langer dan vroeger, zeker bij koningin Mathilde,” legt de designer uit. “Dat is het enige dat voor mij is veranderd in het protocol. Toch hebben we op het laatste moment, voor het staatsbezoek van koningin Mathilde aan China, nog een rok terug verkort, die even ervoor nog verlengd was.” Voor dat bezoek nam Mathilde vijftien outfits mee, waaronder zeven van Natan, één van Dries van Nooten en één van Ann Demeulemeester, allemaal van Belgische bodem. En er gaan altijd twee reservestukken mee. “Als koningin Mathilde mij om mijn mening vraagt, dan zeg ik deze eerlijk. Ik heb er geen moeite mee als ze iets van een ander huis draagt. We werken al meer dan vijftien jaar samen, dertig seizoenen!” Vermeulen heeft ook prinses Elisabeth in de loop der jaren zien opgroeien. Bij de eedaflegging van haar vader droeg ze – tot nu toe voor het eerst en het laatst – een japonnetje van

Natan. Ze komt niet mee naar de modezaak, maar loopt af en toe binnen als Vermeulen op het paleis is. “We komen nu in een nieuwe generatie, zei ik de koningin. In twee jaar tijd is de prinses bijna volwassen geworden. Ze geeft mee advies aan haar moeder. Ik moet gaan oppassen!” lacht Vermeulen. “Als ik de kledij meeheb, komt ze graag kijken om mee te beslissen. Ze is echt een meisje.” De Nederlandse prinsesjes kwamen in 2013 naar Vermeulens zaak om hun eigen jurkjes te tekenen voor de inhuldiging van hun vader. “Zo heerlijk, fantastische persoonlijkheden,” vertelt Vermeulen glunderend. “Ze verschillen met prinses Elisabeth. Net als de Belgische en Nederlandse klant, zijn ze heel anders, wat meer spontaan. ” De samenwerking tussen Vermeulen en Máxima is ongetwijfeld anders dan van Sheila de Vries met prinses Beatrix. De oud-koningin koopt vaak zelf stoffen. Twee maal gaf Beatrix ook Máxima een lap stof, die Vermeulen in kleding verwerkte. Een turquoise stof werd zo een japon voor in India, een stof met lovertjes werd de rok die Máxima droeg tijdens de abdicatie van haar schoonmoeder. “Het is een andere generatie. Welke jonge vrouw koopt er tegenwoordig nog stoffen?” Om nog maar te zwijgen over waar en wanneer ze die zou moeten kopen. Zelf koopt hij zijn stoffen twee maal per jaar in op een beurs in Parijs. “Voor de zomercollectie kwam koningin Máxima vroeg in het voorjaar al langs. Zoals elke klant komt ze binnen en kijkt ze rond wat ze

“Ik wil altijd met positieve energie voor de beide koninginnen ontwerpen. Maar er komt ook wel eens kritiek. Als ze dan terugkomen, wil ik de foto’s zien en bekijk ik wat goed was en niet goed. Koningin Mathilde, die vaak wekelijks komt, moet dan lachen. Op de andere ontwerpers uit ik eigenlijk geen kritiek, dat gaat me niet aan. Niet omdat ik het beter weet. Maar over mijn eigen werk zeg ik dan: doe dat maar niet meer aan, die vind ik niet goed, dat is de goede lengte niet, etcetera, of ik zeg iets over de hoed.

“Drieëndertig jaar,” verzucht Vermeulen. “Fantastisch toch? Hopelijk kan het zo blijven.” Maar plannen voor de toekomst zijn er genoeg. De nieuwe winkel in Knokke opent binnenkort. Er komt een shop-in-store in Londen. “En daarna zijn er nog drie projecten. Maar dat zijn nog projecten, richting uitbreiden. Daar kan ik nog niets over zeggen.” Zolang Vermeulen maar niet hoeft te denken aan pensioen, dan is alles goed. “Een dag heeft al zo weinig uren. Zoveel te doen! En ik krijg er zo veel energie van. Ik ben de oudste in het huis, maar voel me als een van de jongsten. Mijn leven is hier. Mijn leven is creëren. Natan is mijn leven. ”

•

Edouard Vermeulen in zijn winkel, waar hij elke ochtend controleert of alles hangt zoals het moet hangen en staat zoals het moet staan.

FOTO’S ROBIN UTRECHT

leuk vindt, wat ze nodig heeft. Er is wat dat betreft niet meer protocol voor een koningin. Ze maakt in elk geval haar eigen keuze. Maar wanneer ik haar raad geef, kiest ze daar vaak ook voor. Allebei weten ze goed wat ze willen. Als koningin Mathilde zou twijfelen, dan kijkt ze me aan en vraagt: ‘Wat denkt u?’ Uiteindelijk zegt ze: ‘Beslis maar’. Ze weten dat dit mijn hele leven is. Ze hebben vertrouwen in mij.” Bij zo’n eerste bezoek is het vooral rondkijken. Daarna gaat het atelier aan de slag. Wanneer ze terugkomt, neemt koningin Máxima vaak hoeden mee die ze al heeft, zoals de hoed die ze tijdens de Haagse opening met koningin Mathilde zou dragen. “Dan kijken we wat we kunnen hergebruiken, of voor welke creatie iets nieuws moet worden gemaakt. Fabienne Delvigne komt er een tweede of derde afspraak pas bij. We beslissen heel veel, koningin Máxima komt een hele dag, koningin Mathilde vaak maar een uur. Dan wordt er ineens gebeld en moet ze plots weg. ‘Tot volgende week!’ Daar sta ik dan met de handen vol.”

Fabienne Delvigne doet enig werk, een hoed is het moeilijkste dat er bestaat. Op het oog is het een mooie hoed, maar statisch op een foto kan bijvoorbeeld het profiel tegenvallen. Het is een samenspel.” Een punt waarop het koningshuis vaak wordt bekritiseerd, is geld. “Het is belangrijk voor de koninginnen om op de kosten te letten en kleding te herdragen. Ook andere mensen op een hoge post zeggen geregeld: ‘We mogen niet altijd in het nieuw zijn’. Waarom zou je geen stukken uit een ander seizoen opnieuw dragen, misschien op een andere manier?” Dat doet koningin Máxima dan ook. Soms combineert ze het met iets van Zara of Cos. “Dat vind ik leuk,” zegt Vermeulen gemeend. “Het is leuk dat ze af en toe iets dragen uit confectiewinkelketens.” Dat Vermeulens modehuis in het buitenland ligt, kan wel eens op kritiek rekenen. Vermeulen begrijpt dat wel. Toch is te begrijpen wat het voordeel is voor koningin Máxima. Hier kan ze voor het grootste deel van al haar afspraken slagen, van de hoed tot aan de schoenen. Maar voor hoogtijdagen zien we koningin Máxima regelmatig naar Nederlands design grijpen. “Ik vind dat een goed idee. Dat de koningin voor dat soort belangrijke dagen juist voor Nederlands kiest,” zegt Vermeulen. “Ik heb veel respect voor wat Jan Taminiau doet, want wij maken eigenlijk geen avondkledij.”

FO TO ’S : RO B IN U TR EC H T

‘WAAROM ZOU JE GEEN STUKKEN UIT EEN ANDER SEIZOEN OPNIEUW DRAGEN?’

De garderobe van prinses Beatrix

TROUW AAN EIGEN

STIJL TEKST JOSINE DROOGENDIJK

Kleurrijk, chic, perfectionistisch. Het zijn zomaar wat woorden die passen bij de garderobe van prinses Beatrix. In de afgelopen decennia heeft de prinses, mede dankzij haar favoriete couturiers en haar kameniersters, een geheel eigen stijl ontwikkeld.

xxxxxx

Volgde prinses Beatrix in haar tienerjaren de mode, in de loop der tijd ontwikkelde zij een geheel eigen stijl.

xxxxxx

24â&#x20AC;&#x201A;

H Het modeverhaal van prinses Beatrix begint niet met rechte schouders, kopmouwen en kleurrijke hoeden. In haar jeugd droeg de jonge prinses, net als haar zusjes, schattige jurkjes met kraagjes en een bijpassende strik in het haar. In een groep waren de prinsesjes bijna niet te onderscheiden van de andere kinderen, wat goed paste bij het streven van koningin Juliana: een normale jeugd voor haar dochters. Uiteraard vraagt elke leeftijd om andere kleding. In de jaren vijftig, de tienerjaren van de prinses, wordt de wat langere rok – à la Grace Kelly populair en zien we Beatrix met jurken en rokken tot ruim over de knie. Haar degelijke mantelpakjes worden door velen bestempeld als ‘tuttig’ en ook qua kapsel lijkt de prinses een kopie van haar moeder. Geen wonder, want de prinses koopt net als koningin Juliana kleding bij Caroline (Lien) Bergé-Farwick van Maison Linette in Den Bosch. De ontwerpster heeft in haar atelier paspoppen in de maat van Wilhelmina, Juliana en de vier prinsessen staan, en heeft een groot aandeel in de garderobe van Beatrix. In de jaren zestig verandert dit. De prinses krijgt steeds vaker discussies met Bergé, die niet werkt volgens de laatste trends. In september 1965 nodigt Beatrix daarom ontwerpster Theresia Vreugdenhil uit voor een kennismaking op Kasteel Drakensteyn. Terwijl een model de kleding showt, bespreekt de ontwerpster allerlei opties met de prinses. Een slimme zet, want prinses Beatrix bestelt direct diverse ensembles bij Vreugdenhil. Ook haar kapsel krijgt een update. Bij de Parijse topkapper Alexandre de Paris laat de prinses zich een nieuwe coupe aanmeten: een getoupeerde boblijn met grote krul aan de zijkant. In de tijd dat prinses Beatrix op zoek gaat naar een eigen stijl, komt ze ook de liefde van haar leven

tegen. Op 6 september 1965 gaat de prinses in ondertrouw met Claus van Amsberg. De prinses draagt tijdens het feestelijke moment een tailleur, die geïnspireerd is op het populaire ontwerp van Coco Chanel. Bij het ensemble laat de prinses een pillbox maken van dezelfde stof. Het totaalplaatje is een combinatie van Chanel en Jackie O. en past daarom perfect bij het modebeeld van die tijd.

Gevoel voor kleur en detail Ondanks de succesvolle kennismaking met Theresia Vreugdenhil kiest prinses Beatrix voor haar bruidsjurk voor oude bekende Bergé. De keuze valt op een japon met een strak lijfje en een lange sleep. Voor het dessin in de speciaal voor de gelegenheid geweven zijden stof wordt het ontwerp van haar diadeem gebruikt. Een doordachte keuze, die past bij Beatrix’ perfectionistische en creatieve stijl. Na de trouwdag van prinses Beatrix en prins Claus zijn de tuttige mantelpakjes definitief verleden tijd. De prinses kiest voor kleurrijke chemisiers (overhemdjurken) met lichtbloezende mouwen, manchetten en een plooiende rok. Geen opvallende keuze, want de chemisier is op dat moment niet weg te denken uit het modebeeld. Op de meer formelere momenten draagt de prinses over haar chemisiers chique mantels in de stijl van Coco Chanel. De wollen creaties hebben een strakke belijning en vallen tot op de knie. De nieuwe stijl past bij haar positie als prinses en haar sterke en creatieve karakter. Ook na haar inhuldiging blijft Beatrix haar stijl trouw, terwijl ze samen met haar ontwerpster steeds zoekt naar nieuwe elementen. Ruches bijvoorbeeld. Of de hoekige schouderlijn, die in de jaren tachtig populair wordt. In eerste instantie wil Beatrix er niet aan geloven, maar in het boek

Kleding voor de elite van Dieuwke Grijpma vertelt Theresia Vreugdenhil dat koningin Beatrix toch overstag gaat als ze merkt dat haar heupen smaller lijken door de hoekige schouderlijn. ‘De koningin herkende zichzelf in dit silhouet. Als prinses was ze dochter van de baas geweest, nu was ze zélf de baas en dat bracht ze op deze manier tot uitdrukking.’ In de modebladen doen de dames meer inspiratie op. In de jaren negentig zien we de koningin geregeld verschijnen in een galajurk met draperieën op de heupen, die op dat moment een trend zijn in de avondmode. Ook de mouwen worden steeds meer een kunstwerkje. Van grote pofmouwen tot ruches en vleermuismouwen: de koningin probeert alles uit. De hoeden van de koningin worden na verloop van tijd steeds gewaagder. In de jaren zestig en zeventig kiest de jonge prinses vaak voor een pillbox, turban, toque of flaphoed, maar na de inhuldiging worden de hoofddeksels steeds excentrieker en kleurrijker. Een invloed die te danken is aan hoedenmaker Harry Scheltens, die tientallen hoeden heeft afgeleverd bij Paleis Huis ten Bosch. Volgens Scheltens heeft Beatrix een goed gevoel voor verhoudingen en ziet ze het gelijk als een hoed niet helemaal in balans is. Een timmermansoog, met gevoel voor kleur én detail. Naast Harry Scheltens laat koningin Beatrix ook hoeden maken door Suzanne Moulijn, die door Beatrix een echte kleurenexpert wordt genoemd. Moulijn begon haar loopbaan bij een chique hoedensalon in Rotterdam en ging vervolgens aan de slag bij Max Heymans. Na een periode onder zijn label voor Beatrix te hebben gewerkt, ging Moulijn zelfstandig verder. Met groot succes, want inmiddels is ze de vaste hoedenontwerpster van de prinses geworden.

Voorkeur voor mooie stoffen De mooie samenwerking tussen de koningin en Theresia Vreugdenhil komt in 2007 ten einde. Enkele jaren eerder moest Beatrix al afscheid nemen van modist Harry Scheltens en nu laat ook Vreugdenhil weten dat ze stopt vanwege

gezondheidsproblemen. De koningin laat duidelijk blijken dat ze het jammer vindt, maar heeft inmiddels ook een bekwame vervangster gevonden: Sheila de Vries. Deze Amsterdamse couturier werkt heel precies en heeft oog voor mooie materialen. Een gouden combinatie, want het is geen geheim dat Beatrix dol is op rijke stoffen van modehuizen als Valentino en Givenchy. Met de komst van De Vries blijft de stijl van de koningin niet stilstaan. De belijningen zijn zachter, minder streng. Steeds vaker draagt ze tijdens staatsbanketten een rechte rok, gecombineerd met een top van kant of prachtig brokaat. Ook overdag zien we haar steevast in kleurrijke deuxpièces en tailleurs, gecombineerd met hoeden, tassen en schoenen in een bijpassende kleur. De rok is wat langer, terwijl de hakhoogte subtiel is afgenomen. Naast Sheila de Vries wordt ook Veronique van Groeningen benaderd. Zij heeft een kunstzinnige achtergrond en weet wel raad met Beatrix’ voorkeur voor ruches, wijd uitlopende - vaak driekwart - mouwen en mooie stoffen. In 2013 volgt – toch nog onverwacht - de aankondiging van de abdicatie. Voor de inhuldiging bestelt Beatrix een donkerblauwe japon bij Sheila de Vries en voor de feestavond kiest ze een paarse avondrok met kanten top uit. Een bijzondere keuze, want tijdens haar 25-jarig regeringsjubileum in 2005 zagen we de top al, als bovenkant van een cocktailjurk. Voor de creatieve prinses is het vermaken van kleding echter geen uitzondering, want dat gebeurde al in haar jeugd. Tijdens Prinsjesdag 1961 bijvoorbeeld droeg de prinses een kanten jurk met lange mouwen (foto linksboven), die later als strapless japon (zwart-witfoto op de vorige pagina) dienst deed tijdens een bal in Wenen. Ook de donkerblauwe japon die we zagen tijdens Prinsjesdag 1975 kreeg een nieuwe look door het toevoegen van honderden veertjes langs de halslijn en het onderpand. Met de aanpassingen laat de prinses iets van haar creatieve kant zien in haar indrukwekkende garderobe vol avondjurken, ensembles en accessoires in alle kleuren van de regenboog.

•

FO TO ’S A N P, G ETTY IM AG ES , MP E, H H , S EEG ER PRE SS , PP E, RV D , RP E

Regelmatig gaat ze langs om hoeden te bespreken en te passen. Gemiddeld zijn er vier pasbeurten nodig voor een hoed perfect is. Zo moest de hoed van de inhuldiging worden bijgeverfd, want de applicaties aan de achterzijde moesten meer paars bevatten. Naast het maken van hoeden, past Suzanne Moulijn ook bestaande hoeden aan. Volgens de modiste wil prinses Beatrix liever geen hoeden meer dragen met een brede rand, dus de breedgerande hoeden worden in Moulijns atelier omgetoverd tot randloze toques. Naast Moulijn past ook Beatrix’ kamenierster Amy Bloemheuvel hoeden aan. Toch is de kamenierster niet de hele week in het atelier te vinden, want haar aandacht gaat vooral uit naar praktische zaken rondom de kleding van prinses Beatrix. Eenmaal per week bespreken de kamenierster en prinses de activiteiten die op de planning staan en kiezen ze kleding uit. Wat wanneer gedragen is, wordt nauwkeurig genoteerd. Zo worden doublures voorkomen en blijft de garderobe van prinses Beatrix geordend en overzichtelijk. Geen overbodige luxe, want met de inhoud van de kledingkast van prinses Beatrix kan een heel museum gevuld worden. In het boek Kleding voor de elite geeft een kamenierster van de koningin een kijkje achter de schermen. ‘De kleedkamer, meteen naast de koninklijke slaapkamer, is een grote rechthoekige kamer met boven- en onderkasten langs de lange wanden. De bovenkasten, waarin de hoeden staan, zijn te bereiken via een trap en een gaanderij aan beide kanten. In de kasten hangen aan een kant de pakken en jurken, aan de andere kant liggen blouses, vesten, truien en ondergoed. Aan de binnenkant hangen de schoenen, gerangschikt op kleur.’

Cha

€3.3nel 94

Koninklijke

BASICS TEKST JOSINE DROOGENDIJK

Een japon van Valentino, een tas van Chanel en pumps van Louboutin: de basics die iedere prinses en koningin in de kast heeft hangen en liggen.

L o ub

out i n

€465

DÉ TAS

Omdat Coco Chanel graag haar handen vrij had tijdens het winkelen of het drinken van een glas wijn, ontwierp ze al in de jaren twintig een handtas met een lang hengsel. In februari 1955 ontwierp ze een iconische tas met ook zo’n lang hengsel, die verwijzend naar de geboortedatum de naam ‘2.55’ kreeg. Veel koninginnen en prinsessen hebben een of meerdere exemplaren van deze tijdloze tas in hun collectie.

t Valen

ino

9,45 0 7 . 6 €

DÉ ONTWERPER VOOR DE RODE LOPER

DÉ SCHOENEN

De pumps en peeptoes van de Franse schoenenontwerper Christian Louboutin zijn te herkennen aan een rode zool. Ze worden veel gedragen door kroonprinses Mary, kroonprinses Mette-Marit, koningin Rania en natuurlijk koningin Máxima. Louboutin: ‘Een vrouw draagt haar kleding, maar schoenen dragen de vrouw.’

L o ub

Een populaire japon van Valentino: hij verscheen maar liefst drie keer op de rode loper. De Griekse prinses Marie-Chantal droeg hem als eerste tijdens de verjaardag van Máxima in 2011, kroonprinses Mette-Marit volgde in december dat jaar en koningin Máxima maakte het rijtje af in 2013 tijdens een diner voor de president van Israël.

out i

€870n

DÉ HOEDEN

De hoed als kroon op een outfit: modiste Fabienne Delvigne weet er wel raad mee. In haar atelier in Brussel maakt ze de mooiste hoeden én fascinators, die te herkennen zijn aan een klein goudkleurig logo met haar initialen: FD. Koningin Silvia, koningin Máxima, koningin Mathilde en koningin Paola zijn de bekendste klanten van Delvigne, maar op haar klantenlijst prijken ook de namen van veel prinsessen en andere beroemdheden.

DÉ KLEURENCOMBINATIE

De combinatie zwart/wit zien we veel op de catwalk en ook ten paleize zijn ze er dol op. Kroonprinses Mary droeg tijdens het bezoek aan Estland een zwart-witte japon van Prada, terwijl koningin Máxima niet veel later een variant droeg van modehuis Natan. Maar Mary en Máxima zijn niet de enigen, want ook de koninginnen Mathilde en Letizia en de kroonprinsessen Mette-Marit en Victoria hebben we de afgelopen jaren regelmatig gezien met zwart-witte kleding.

Prada-jurk

€1.043

Fabienne Del

vigne

€250

H&M

€149

DÉ (GEWONE) WINKELS

Mooi hoeft niet duur te zijn en gelukkig weet de huidige generatie prinsessen en koninginnen dat maar al te goed. Hertogin Catherine is hét boegbeeld voor chique confectiekleding, maar ook haar collega’s in de rest van Europa kiezen regelmatig voor kleding van H&M, Zara en Cos. Kroonprinses Victoria droeg op de bruiloft van haar broer Carl-Philip een japon uit de rekken van H&M, koningin Máxima verscheen tijdens Koningsdag 2015 in een bordeauxrode cape van Zara.

DÉ SIERADEN

B urber r y

€1.895

De klassieke trenchcoat is een kaki regenjas, geïnspireerd op de Britse officiersjassen uit de Eerste Wereldoorlog. Modehuis Burberry tekende voor het ontwerp, maar inmiddels zijn de jassen ook in alle confectieketens te koop voor een paar tientjes. Hertogin Catherine droeg tijdens een bezoek aan Belfast overigens wel een echte trenchcoat van Burberry.

F O TO ’S A N P, G ET TY IMA G ES , MP E, PI C TU R E P RES S H O LL AN D , R O YA LS B Y RO B IN , P PE, H H , C O R B IS/ H H

DÉ JAS

Grote en kleurrijke sieraden zijn de laatste tijd erg in trek bij de nieuwe generatie koninginnen en prinsessen. De Israëlische ontwerpster Dori Csengeri speelt hier slim op in door handgemaakte oorbellen, kettingen en armbanden met opvallende kleurstelling te verkopen. Naast koningin Mathilde zijn ook de prinsessen Laurentien en Tatiana van Griekenland fan van Dori.

Zijde tule kant Zo sprookjesachtig zijn koninklijke bruidsjurken…

Mary Uffe Frank: Satin duchesse, zijde, kant en tule > Sluier van Iers kant uit 1905 > Afneembare sleep van 6 meter lang

Catherine

Charlène

Letizia

Sarah Burton voor Alexander McQueen: Kanten appliqué op ivoorkleurig satijn > Knoopjes op rug (58) > Sleep van 270 cm > Ingenaaid blauw lintje

Giorgio Armani: Zijde met bloemborduursels > Dubbele sleep > Sluier: 20 meter tule > 30.000 goudkleurige steentjes, 20.000 parelmoerstukjes, 40.000 Swarovski-kristallen

Manuel Pertegaz: Zijde met zilverdraad > Met zilveren gouddraad geborduurde fleurs-de-lys en korenaren > Sleep van 450 cm > Sluier was cadeau van Felipe

ILLU S TR ATIES STY LIG H T FO T O I ST O C K

Stéphanie

Victoria

Mette-Marit

Elie Saab: Zijdecrêpe, kant, tule en zilverdraad > 50.000 pareltjes en 80.000 kristallen > Sluier: zijden tule met zilverkleurige bloemenmotieven > Sleep van 4 meter

Pär Engsheden: Satin duchesse > V-hals en knoopjes op de rug > Kanten Bernadotte-sluier uit 1932, ook gedragen door koningin Silvia in 1976 > Afneembare sleep van 5 meter

Ove Harder Finseth: Geïnspireerd op kleding van Noorse koningin Maud > Sleep van 2 meter, sluier van 6 meter > In totaal 125 meter zijde

Mathilde

Máxima

Madeleine

Edouard Vermeulen: Geïnspireerd op jurken uit de middeleeuwen > Jurk met jas > Sleep van 5 meter > Sluier van Brussels kant uit 1877 van koningin Paola

Valentino: Ivoorkleurig mikado-zijde > Sleep van 5 meter met kanten panelen > Sluier: kant met geborduurde bloemranken en boeketten

Valentino: Geplooide zijden organza met kant > Laag rugdecolleté > Nieuwe sluier van organza met tule en kant, 5 meter lang > Sleep van 4 meter

UIT HET PALEISDEPOT Bij hoge uitzondering gingen de deuren van het kostuumdepot van Paleis Het Loo open voor de fotograaf van Vorsten. Trudie Rosa de Carvalho, conservator Kostuum & Textiel, selecteerde vijf bijzondere kledingstukken en accessoires uit de Oranje-collectie en vertelt hun verhaal.

34â&#x20AC;&#x201A;

RIJK GEBORDUURDE JAPON

“In 1998 vond op Paleis Het Loo de succesvolle tentoonstelling Koninklijk Gekleed.

Wilhelmina 1880-1962 plaats, waar het publiek voor het eerst een kijkje kon nemen in de koninklijke garderobe van koningin Wilhelmina. Deze middagjapon van geborduurde crèmekleurige zijde uit 1924 was daar echter niet bij, en beleeft nu in Vorsten de primeur. Wilhelmina droeg de japon voor het eerst op Prinsjesdag in 1924, in combinatie met een fluwelen baret, donkere schoenen en met een voile shawl om de schouders. Wilhelmina schreef in een brief aan haar moeder dat de japon niet bij het publiek in de smaak was gevallen, terwijl hij nota bene van Franse makelij was. De vorstin trok zich niets aan van deze afkeuring en droeg de japon een maand later opnieuw bij het huwelijk van hertog Adolf Frederik, de broer van prins Hendrik. Alleen droeg zij er toen lichtgekleurde schoenen met schoengespen bij van hetzelfde materiaal als de jurk.”

KONINGINNENCAPE

“Helaas is van koningin Emma niet veel kleding bewaard gebleven, maar wel kunnen wij deze avondcape uit 1926 voor het eerst aan Vorsten-lezers presenteren. De mantelcape verenigt twee smaakelementen die vaak voorkwamen in de kleding van koningin Emma, namelijk bont en kant. De cape van crèmekleurige zijden voile gaat subtiel schuil onder zwart Chantilly-kant. De hermelijnen kraag, eindigend in vier afhangende hermelijnstaarten, vervolmaakt dit spel van zijde, kant en bont. Het dragen van bont kan in Nederland sinds lange tijd op afkeuring rekenen, maar vroeger was het maatschappelijk geaccepteerd. Emma droeg de cape op 7 februari 1926 in combinatie met een kanten sluier en een galajapon op het zilveren huwelijksfeest van koningin Wilhelmina en prins Hendrik. De avondcape werd jaren later opnieuw gedragen door koningin Juliana, zoals op 14 november 1964 toen zij aanwezig was bij een galavoorstelling in de Haagse Schouwburg.”

KANTEN HANDWERKJE

“Het is echt heel speciaal dat dit kleine kanten tasje bewaard is gebleven. Het is een geschenk uit 1924 van kantklosschool Ieder voor allen te Wijdenes aan prinses Juliana. Het tasje van witte kloskant over een voering van roze crêpe toont enerzijds een gekroonde J en anderzijds de Nederlandse Leeuw binnen een krans van oranjeappeltjes. Marijtje Leeuwrik en Sijtje Balk werkten maandenlang aan het tasje. Zij boden het tasje op Paleis Noordeinde aan koningin Wilhelmina en prinses Juliana aan, op 18 februari 1924. Het tasje werd bewonderd en besproken. De meisjes werden getrakteerd op een heerlijke maaltijd en werden even krantennieuws.”

met kleine prinsessenjurkjes van Wilhelmina en Juliana. De inhoud van de koninklijke kinderkast uit het depot was in zijn geheel verplaatst naar deze tentoonstelling. Wat het meest opviel? Dat het merendeel van de jurkjes wit was! En dan versierd met mooie kantjes, randjes en borduursels, en met een kleuraccent in de vorm van strikken of linten. Dit jasje uit circa 1912 van de driejarige Juliana ziet er echter anders uit. Het is in de stijl van de 18de eeuw; een trend die indertijd ook in de volwassen dameskleding zichtbaar was. De stofknopen aan de voorkant zijn juweeltjes op zich, met geborduurde bloemblaadjes in speciaal bruin zijden garen.”

X XX X X

“Vorige zomer stond op de tentoonstelling Royal Showpieces, een koninklijke ontmoeting met

Dutch Design in de zitkamer van koningin Wilhelmina een glazen kast opgesteld, helemaal gevuld

FO T O ’S PA LEI S H ET L O O , B R U IKL EEN KO N I N KL IJ KE V ERZ AME LIN G E N , D EN H AAG . FO TO G R AAF H EN D R IK JA N VAN B EEK

KINDERJASJE

GELIEFDE HOED

â&#x20AC;&#x153;In de Tweede Wereldoorlog ging het familieleven van koningin Juliana gewoon door, al was zij door de Duitse bezetting noodgedwongen uitgeweken naar Canada, waar op 19 januari 1943 prinses Margriet werd geboren. Zij werd vernoemd naar de bloem die in de Tweede Wereldoorlog vooral symbool stond voor het verzet tegen nazi-Duitsland. Margrieten sierden ook deze hoed die prinses Juliana droeg bij de doop van prinses Margriet in Ottawa. De hoed is eigenlijk een halfrond kapje dat voor op het hoofd wordt gedragen, gegarneerd met stoffen margrieten en strikken van wit zijden ripslint en zachtgele voile. Ook in later jaren is Juliana nog gesignaleerd met deze favoriete hoed, zoals tijdens de verlening van een eredoctoraat aan Winston Churchill in mei 1946 in Leiden.â&#x20AC;?

KLEDING ETIQUETTE aan het Hof Comme il faut! Een uitnodiging van het Hof gaat meestal vergezeld van een kledingadvies, de dresscode. Hiermee wordt voorkomen dat iemand uit de toon valt, een faux pas maakt. Bovendien getuigt het van waardering voor de gastheer of gastvrouw wanneer de dresscode wordt gevolgd. Maar wat houden al die dresscodes precies in? TEKST JUSTINE MARCELLA

‘Op reis vereischt onze kleeding in eerste plaats groote zorg. Eene zoogenaamde reisjapon is zeer doelmatig; grijze stof leent zich daar uitstekend toe, omdat het stof, dat men in treinen allicht oploopt, er niet zoo zichtbaar is, en al dient de japon na de spoorreis evengoed afgeborsteld en uitgeslagen te worden, men heeft toch niet het gevoel voor zich zelf en zijne medereizigers er zoo wanhopend vuil uit te zien’, staat geschreven in Het Wetboek van Mevrouw Etiquette van E.C. de Wijs-Van der Mandele uit 1900. Zo streng zijn de voorschriften tegenwoordig niet meer; koningin Máxima draagt zelden een grijze japon tijdens haar talloze reizen. Kledingetiquette beweegt mee met de tijd. Zo voerde prinses Beatrix op uitnodigingen de kledingcode ‘middagjapon’ in: een geklede jurk of deux-pièces. Het is de kleding die prinses Beatrix draagt bij haar officiële verplichtingen overdag. Maar ook de etiquette van weleer bestaat nog, al dan niet afgestoft. Wat is nu wel en niet geoorloofd en hoe streng zijn de regels? We vragen het Reinildis van Ditzhuyzen, deskundige op dit gebied en auteur van hét etiquetteboek van nu: Dikke Ditz. Hoe hoort het eigenlijk? Want ‘etiquette is niet tuttig, maar nuttig!’ predikt ze regelmatig. Ze is voorstander van een duidelijke omschrijving op de uitnodiging voor zowel de heer als de dame. Voorheen was het gebruikelijk om alleen het kledingvoorschrift voor de man te omschrijven: “Koningin Beatrix voerde een dresscode in voor heren én dames op de uitnodigingen voor haar huwelijk. Heel fijn, want wat trek je als vrouw aan wanneer het alleen voor de man omschreven staat?”

(SMART)CASUAL/INFORMEEL

Bij een casual outfit gaat comfort boven presentatie, de kleding is informeel. Eigenlijk mag alles en dat maakt het meteen zo ingewikkeld. “Casual is nonchalant, maar ik heb een hekel aan dit soort omschrijvingen. Je weet niet waar je aan toe bent. Betekent het een jasje voor de heer of toch een trui?”, zegt Van Ditzhuyzen, die voorstander is van duidelijk omschreven dresscodes. Bij fotosessies van koninklijke gezinnen tijdens de vakantie, zijn de ouders casual gekleed. Maar ook bij informele bezoeken, zoals het bezoek van het koningspaar aan een project van het Oranje Fonds, is de kleding casual. Is een spijkerbroek toegestaan? “Wat mij betreft niet”, aldus Van Ditzhuyzen. Voor de dames is de keuze ruimer: een mooie top en jasje, in combinatie met een rok of broek.

FAUX PAS

Te bloot, onverzorgd en een korte broek. “In Barcelona hebben ze nu kledingvoorschriften ingevoerd op het terras en terecht! Er zijn toeristen die met korte broek en blote bast het terras op gaan. Houd rekening met elkaar.”

FAUX PAS

Opvallende tas, een ceintuur die in kleur afwijkt van de kleur van de schoenen, of blote benen. “Bij een zakelijke afspraak en zeker bij een koninklijke afspraak, trekken dames nylons aan. Ook als het warm is.”

TENUE DE VILLE

Tenue de Ville betekent letterlijk ‘stadskleding’. “Die term is wat achterhaald. Vroeger, wanneer je van het platteland een bezoek in de stad aflegde, kleedde je je daar netjes voor aan. Het betekent dus eigenlijk ‘netjes’”, legt de etiquette-deskundige uit. Deze dresscode geldt vaak bij recepties en ontvangsten, zoals bij de uitreiking van de Appeltjes van Oranje op Paleis Noordeinde. Dames trekken een nette jurk of rok aan tot op of over de knie, gecombineerd met pumps of elegante laarzen. “Laarzen zijn toegetreden tot de nette kleding, mits elegant. Mooie, slanke laarzen kunnen heel elegant staan onder een middagjapon”, beaamt de deskundige. Een broekpak of mantelpak behoort ook tot de mogelijkheden. Koningin Máxima kiest bij deze dresscode weleens voor een broek met een elegante top. Prinses Laurentien interpreteert de dresscode tijdens haar werkzaamheden vrijwel altijd op haar eigen manier. Een deux-pièces kan ook. Dit houdt in dat de dame altijd haar jasje aanhoudt al zien we koningin Máxima vaak met ontblote bovenarmen. “Dat valt op ja, de koningin kleedt zich goed, maar ik in principe ben ik van mening dat dames altijd een klein mouwtje moeten hebben. Ook als het warm is, zo’n stukje stof meer of minder maakt echt niet uit voor de temperatuur.” Heren dragen een donker pak. En ondanks een pleidooi van prins Claus in 1998 – ‘Stropdasdragers aller landen verenigt u: werpt het touw af dat u hindert! Zet uw nek op het spel! Bevrijdt u en waagt u in het openboordenparadijs – is een stropdas nog altijd een must. “Wanneer er specifiek een hoed vermeld staat op de uitnodiging, mag de dame een hoed op. Naar mijn mening hoeft het niet, het mág! En een hoed is alleen voor overdag, tot 18 uur, net als een jacquet voor de heer”, vertelt Van Ditzhuyzen.

COCKTAIL

Cocktail staat voor feestelijk! Dit kledingvoorschrift is formeel net als de andere gebonden aan een dagdeel; letterlijk wanneer cocktails geschonken worden. Dus nooit in de ochtend en nooit laat op de avond. Een prinses of koningin zal altijd voor een niet te korte roklengte kiezen. Een feestelijk jurkje mag in alle kleuren van de regenboog, want er mag uitgepakt worden. “Eigenlijk is cocktail niet veel anders dan tenue de ville”, zegt van Ditzhuyzen. “Trek een mooie middagjurk aan, dat is een elegante jurk waarmee je niet naar de bakker gaat.” De tas maakt plaats voor een clutch, een kleine, elegante uitvoering. De hak mag hoog, maar niet té. “Het moet geen wedstrijdje worden wie de hoogste hakken draagt. Het gaat niet om jou, maar om de gastheer of gastvrouw”, zegt Van Ditzhuyzen. Tegenwoordig kan er bij deze dresscode ook gekozen worden voor een vrouwelijk broekpak, maar dan wel gecombineerd met elegante schoenen. En een broek moet niet te strak zitten. Heren gaan gekleed in een zwart pak met wit overhemd. De das is optioneel, al is deze bij koninklijke evenementen onmisbaar. “De gastheer bepaalt de toon. Wanneer hij een stropdas draagt, is dat het devies. Wanneer hij zijn jasje uitrekt, mogen de andere heren dat desnoods ook doen. Maar niet eerder.” Heren maken de look compleet met manchetknopen.

FAUX PAS

Te diep decolleté. “Het is immers geen bal.”

FOT O’ S A N P, H H, IS T O C K , P ET E R S MU LD ER S , P P E, R V D

FAUX PAS

Kostuum, een horloge (“Een heer heeft alle tijd.”), jas over galajurk, herenschoenen die niet zwart zijn, gekleurde sokken.

BLACK TIE

Black tie/smoking staat voor chic en elegant. Een gastheer of gastvrouw kiest hiervoor om het belang van de avond te onderstrepen. Een jurk is verplicht. “Van oudsher is een korte jurk het voorschrift bij een smoking, een lange jurk hoort bij een rok. Maar omdat heren helaas steeds minder vaak een rok dragen, verschuift het een beetje.” Ook hier hoort het decolleté subtiel te zijn want het gaat om chic! De pump heeft een hak van minimaal 4 centimeter. Van Ditzhuyzen is geen fan van de peeptoe, een pump waarbij de tenen gedeeltelijk zichtbaar zijn: “Desnoods in hoog zomer, maar zelfs dan moet je je afvragen of een gesloten muiltje niet gekleder is.” Vroeger was een avondjurk pas helemaal af met lange handschoenen. “Ik hoor het mijn ouders nog zeggen, tot aan de soep. Na de soep mogen de handschoenen pas uit.” De schoenen en een avondtasje hoeven niet exact dezelfde kleur te zijn, maar wel in dezelfde kleurtoon; ton-sûr-ton. Voor de heren geen pak, maar een zwarte smoking. De smokingbroek dient altijd satijnen biezen op de zijnaden te hebben. Onder het zwarte jasje met shawlkraag of satijnen revers wordt een wit smokingoverhemd gedragen met opstaand boord (vadermoordenaar) of met normaal boord en een zwarte vlinderdas. De outfit wordt compleet met zwarte schoenen en bijpassende sokken. ”Lakschoenen! Dat hoort wel, zeker internationaal. Je zag het onlangs weer bij het huwelijk in Zweden van prins Carl Phillip en prinses Sofia: alle mannen in prachtige lakschoenen.”

TIP VAN REINILDIS VAN DITZHUYZEN

WHITE TIE

“Houd rekening met een ander, gebruik je gezond verstand en bij twijfel: bel de gastheer of -vrouw. Zo kreeg ik onlangs een uitnodiging waar de dresscode ‘Hanenstaartjesjurk’ op stond vermeld. Ik had geen flauw benul wat dat moest betekenen. Een telefoontje naar de gastheer maakte het duidelijk: hij had het woord cocktaildress letterlijk vertaald.”

Chiquer dan chique en exclusief voor de avond. White tie is de ‘strengste’ dresscode, en wordt voorgeschreven bij officiële gelegenheden als gala’s, banketten, officiële ceremonies, bruiloften en bals. Dames dragen altijd een lange avondjurk. Het decolleté mag hier meer aanwezig zijn dan bij black tie. Lange handschoenen zijn van oudsher een must, maar worden tegenwoordig minder gedragen. “Een lange handschoen kan het bloot van de japon wat compenseren.” Alles wordt uit de kast gehaald om haar en make-up zo glamoureus mogelijk te maken. Heren worden verwacht in rokkostuum: zwarte jas met zijden revers, waarvan de achterpanden langer zijn dan de voorkant. De bijpassende broek heeft een dubbele bies langs de zijnaden. Het laag uitgesneden vest van witte pique (weeftechniek voor katoen waardoor een ruitpatroon ontstaat) is een paar centimeter langer dan het voorpand van de jas. Het overhemd heeft een openstaande boord met omgeslagen punten. De heer draagt hierbij een witte vlinderdas. De schoenen zijn zwart en bij voorkeur veterloos. “Een man in rok is het mooiste dat er is. Zo elegant! Bij deze dresscode worden ook ordetekens gedragen. Een feest in schoonheid! Je ziet tegenwoordig ook weleens de ordetekens op een smoking, maar formeel hoort dat niet!” Ondanks het feit dat deze dresscode exclusief voor de avond is bedoeld, is er één uitzondering: bij een promotieceremonie dragen promovendi overdag een rokkostuum.

FAUX PAS

Ring over de handschoen, een horloge (tijd speelt geen rol).

Koning van de opmerkelijke combinaties

STIJL ICOON 46â&#x20AC;&#x201A;

HERTOG VAN WINDSOR

Boze tongen willen nog wel eens beweren dat de Hertog van Windsor kon uitgroeien tot stijlicoon, omdat hij na zijn abdicatie niets anders te doen had dan vakantie vieren en feestjes aflopen. Maar de voormalige koning Edward VIII had al jong een opmerkelijk stijlgevoel.

TEKST DÉSIRÉE RAEMAEKERS

Zijn echtgenote Wallis Simpson, de Hertogin van Windsor, laat zich ooit ontvallen dat ze niet begrijpt waarom haar man gezien wordt als stijlicoon - hij koopt zelden een nieuw pak! Ze illustreert zijn zuinigheid met een anekdote: ‘Neem bijvoorbeeld het geruite pak dat Zijne Koninklijke Hoogheid gisteravond bij het diner aanhad. Er zit een etiket van de kleermaker aan de binnenkant van het jasje, waaruit blijkt dat het in 1897 is gemaakt voor zijn vader!’ De hertog vertelt in zijn autobiografie A Family Album (1960) dat hij het pak heeft laten vermaken voor zichzelf én dat hij de knoopgulp van de broek heeft laten vervangen door een rits - een verandering waarvan hij weet dat zijn vader die gehaat zou hebben. Toch besteedt oud-koning Edward VIII wel degelijk veel geld - én aandacht - aan zijn garderobe. Hij koopt alleen op maat gemaakte kleding van de allerbeste kwaliteit en gaat er dan ook van uit dat die zijn hele leven meegaat - en dat doen de meeste kledingstukken ook. Waardoor prins Charles na het overlijden van zijn oudoom in 1972 een grote collectie kilts erft. De hertog heeft ze altijd gedragen tijdens etentjes in hun buitenhuis Le Moulin de la Tuillerie (‘The Mill’) waar hij en de hertogin elk weekend in hun Daimler naartoe rijden, gevolgd door een Cadillac met daarin de bagage van de hertogin, vier mopshondjes en twee dienstmeisjes.

Weg uit keurslijf Al jong heeft Edward belangstelling voor kleding en ontwikkelt hij een eigen stijl. Inspiratie vindt hij in kleding die traditioneel in the country wordt gedragen - gemaakt van stoffen als tweed en tartan (Schotse ruit) - en sportkleding. En of hij nu gaat roeien in een mouwloos shirt, verschijnt in een trenchcoat of gaat golfen in een geruite broek en een veelkleurige trui, hij draagt alles met flair. Maar voor de hertog gaat het om meer dan er goed uitzien. Door ‘lossere’, comfortabele kleding te dragen, maakt hij zich voor zijn gevoel letterlijk en figuurlijk los uit het benauwende en strikte keurslijf van het Britse hof waar hij is opgegroeid. Hij ziet de kleding van zijn familieleden als een weerspiegeling van ‘de rigide sociale conventies van hun wereld.’ In die wereld bepalen het moment van de dag en de activiteit welke kleding wordt gedragen. Edward herinnert zich een voorval op Sandringham, als hij na de jacht gaat kijken bij een zieke hond in het kennel. Als hij vervolgens in zijn jachtkleding op de thee verschijnt, krijgt hij een reprimande van zijn vader George: hij is niet gekleed zoals het hoort. Edward is dan 30 jaar! Koning George V is nog van de oude stempel en hecht erg aan ‘hoe het hoort.’ Als Edward gaat studeren in Oxford (leve de vrijheid!), is zijn manier van kleden dan ook regelmatig onderwerp van hun correspondentie - George moet

niets hebben van de moderne fratsen van zijn zoon, zoals het dragen van broeken mét omslag... De koning staat daarin overigens niet alleen. In een krantenartikel uit 1911 wordt ook afkeuring geuit over een gewoonte die ooit ontstaan is om broekspijpen tegen opspattend regenwater te beschermen: ‘Vandaag de dag, of het nu regent of de zon schijnt, helder weer is of stormachtig, zijn er wel erg veel “slappelingen” die het modieus vinden om de onderzijden van hun broekspijpen permanent omgeslagen te dragen, alsof het manchetten zijn!’ In zo’n omgeving is je (iets) anders kleden al snel een daad van verzet.

Broeken uit New York Het maakt de Prins van Wales alleen maar nog populairder dan hij al is. In de jaren twintig reist hij als vertegenwoordiger van zijn vader de wereld over, en overal waar hij komt staan de kranten vol met verhalen over zijn bezoek. Hij is jong, ongehuwd, ziet er goed uit en is een echte prins: een onweerstaanbare combinatie. En dus wordt alles wat hij draagt nauwkeurig in de gaten gehouden en gekopieerd. In zijn eentje zorgt hij er zo voor dat de textielindustrie op de Engelse eilandengroep Fair Isles wordt gered. Tijdens een golfwedstrijd in St. Andrews in 1922 draagt hij een opvallende gebreide trui van de eilanden, bestaande uit horizontale banen met allemaal verschillende motieven, in meerdere kleuren. Foto’s in de kranten van de prins in zo’n trui leveren vele bestellingen op voor de eilandbewoners, zelfs uit Amerika. En als hij tijdens een bezoek aan de Verenigde Staten een Panama-hoed draagt, zorgt dat voor een opleving in de verkoop. De bewondering voor de stijl van de hertog gaat

soms wel heel erg ver. In zijn autobiografie vertelt Edward over ‘een extreme vorm van imitatie, uiteindelijk de meest eerlijke vorm van vleierij.’ Een man uit Chicago blijkt Edwards vaste kleermaker in Londen opdracht te hebben gegeven om van alles wat de hertog bestelt een kopie voor hem te maken. Die kleermaker in Londen is veertig jaar lang Scholte, oorspronkelijk afkomstig uit Nederland, en zoals vrijwel alle exclusieve kleermakers gevestigd aan Savile Row. Ook nadat Edward zijn troon opgeeft en naar Frankrijk verhuist, blijft hij zijn favoriete kleermaker bezoeken. Hij heeft hier echter nooit zijn broeken laten maken. ‘Ik hield niet van de coupe; het waren echte Engelse broeken, hoog in de taille gesneden en bedoeld om met bretels te dragen. Ik droeg liever een riem bij een broek, in de Amerikaanse stijl, en liet mijn broeken dan ook altijd ergens anders maken.’ Tijdens de oorlog laat de hertog een paar nieuwe broeken maken in New York, bij Harris. ‘Ik gaf ze een oude broek die in Londen was gemaakt en die hebben ze perfect gekopieerd. Sindsdien laat ik mijn broeken in New York maken en mijn jasjes in Londen.’ Bij elk (Brits) jasje bestelt hij twee (Amerikaanse) broeken, omdat broeken eerder slijten. Door ze af te wisselen gaat het pak als geheel langer mee - toch weer die zuinigheid.

Windsor-knoop De Amerikaanse Vogue schreef ooit over de Hertog van Windsor: ‘Hij heeft zijn eigen manier van dingen combineren, ruiten met strepen, felle kleuren met nog fellere kleuren. En dat alles in honderd combinaties van een onwaarschijnlijke elegantie.’ Modegoeroe Diana Vreeland voegt daar na zijn overlijden aan toe: ‘De hertog had

stijl in elke gesp van zijn kilt, in elke ruit van zijn kleding voor het platteland, in de manier waarop hij sportkleding combineerde.’ Dat combineren van kleuren en motieven, en het aanpassen en combineren van bestaande kledingstukken is zijn grote kracht. Een broek van een stof met roze, blauwe, oranje en witte ruiten: de Hertog van Windsor komt er mee weg, en dat geldt misschien niet voor iedereen. Maar vergeet even die flamboyante kleuren en duidelijk aanwezige ruiten, en er blijft een stijl over die tot op de dag van vandaag gevierd wordt als ‘stijlvol’ en ‘modieus’: een perfect op maat gemaakt pak over een overhemd met wijd gesneden boorden, om ruimte te bieden aan een stropdas met een dikke knoop. Zijn stropdassen laat Edward maken met een wat dikkere voering zodat de knoop dikker wordt. Dergelijke knopen worden tegenwoordig ‘Windsor’ genoemd, maar: ‘Ik was op geen enkele manier verantwoordelijk voor de zogenoemde Windsor-knoop. Wel klopt het dat ik altijd de voorkeur heb gegeven aan een grote knoop, omdat ik dat mooier vind dan een kleine.’ Wie vandaag de dag een Windsorstropdas draagt, knoopt zijn das op een andere - ingewikkelder - manier dan de hertog, maar met hetzelfde effect. In de modegeschiedenis is Edward ook gekoppeld aan een stof met de naam van zijn eerdere titel, de Prins van Wales. Een ruitje dat in de 19de eeuw de naam ‘Glen plaid’ kreeg, genoemd naar een vallei in Schotland, is dankzij Edward zo populair geworden, dat het nu vaak wordt aangeduid als ‘Prince of Wales’, of vaker nog, op z’n Frans, Prince de Galles. En dat is dus wel degelijk een verwijzing naar Edward, de Hertog van Windsor.

•

FO TO ’ S H H / C O RB IS , H H , G E TTY IM AG E S

Uit de manier waarop Edward zich kleedde, in onder andere kilts en truien van Fair Isles, spreekt een grote liefde voor traditie.

Koningin Silvia met dochters prinses Madeleine (hier nog single), kroonprinses Victoria en kleindochter prinses Estelle. De hoofdkap bij het Zweedse nationale kostuum wordt alleen door getrouwde vrouwen gedragen. Rechts draagt prinses Juliana een kostuum uit Axel, tijdens een bezoek aan Zeeuws-Vlaanderen in 1918.

Met dank aan koningin Silvia wordt het nationale kostuum van Zweden nog steeds gedragen tijdens de Nationale Feestdag. Ook in andere landen wordt traditionele kleding nog wel gedragen, maar in Nederland is die gewoonte volledig uit beeld verdwenen. Al verschijnt koningin Mรกxima soms wel met accessoires uit de Zeeuwse streekdracht. TEKST JOSINE DROOGENDIJK

PRINSESSEN in STREEKDRACHT 53

O Koningin Máxima met oorhangers gemaakt van Cadzandse mutsenbellen. Onder: Koningin Wilhelmina in Friese klederdracht met prins Hendrik in 1905.

Op 6 september 1898 werd Wilhelmina in Amsterdam ingehuldigd als Koningin der Nederlanden. In heel het land vonden festiviteiten plaats en natuurlijk werd de kersverse vorstin overladen met de mooiste cadeaus. Naast juwelen en diverse kunstvoorwerpen kreeg Wilhelmina de Gouden Koets en enkele tentoonstellingen aangeboden. In het Amsterdamse Rijksmuseum bezocht ze twee dagen na haar inhuldiging de Oranje-Nassau-tentoonstelling, en in het nabijgelegen Stedelijk Museum de tentoonstelling Nationale Kleederdrachten van Harer Majesteits onderdanen. Zo’n 225 verschillende kostuums op levensgrote poppen stonden opgesteld, om de koningin ‘een zoo volledig mogelijk overzicht te geven van alle thans nog in Nederland voorkomende kleederdrachten’, aldus de Officiële Feestgids. Daarnaast was er ook kleding van weeskinderen en miniatuurpoppen met kleding uit Nederlands-Indië. De collectie bleef na de expositie bij elkaar en verhuisde naar het Rijksmuseum en later naar het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Een groot gedeelte van de collectie ging verloren, door onzorgvuldige opslag, te lange blootstelling aan daglicht en een rampzalige evacuatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vijftig jaar na de inhuldiging werd er opnieuw een collectie streekdrachten bijeengebracht voor Wilhelmina. Een moeilijke opgave, want in vijftig jaar tijd waren de lokale kostuums grotendeels verdwenen uit het straatbeeld door de toenemende mobiliteit en de naoorlogse ontsluiting van het platteland. In oktober 1949 werd de collectie aangeboden aan Wilhelmina, die inmiddels haar ambt had neergelegd. Wilhelmina’s interesse voor klederdracht is niet zo verwonderlijk, want al op jonge leeftijd maakte zij kennis met de streekdrachten van Nederland. Ter voorbereiding op haar toekomstige taak bezocht ze – gekleed in streekdracht - verschillende regio’s in Nederland om kennis te maken en vooral goodwill te kweken. Het idee kwam van koningin Emma, die grote waarde hechtte aan verbondenheid met het volk. Dat de keuze voor klederdracht geen gek idee was, bleek wel tijdens het bezoek van Wilhelmina en Emma aan Friesland in 1892. Bij aankomst kreeg de twaalfjarige prinses een Fries kostuum aangeboden, dat ze de dag erna gelijk droeg bij een paardrijwedstrijd. Het oorijzer (waarmee de muts werd vastgezet) bleek iets te klein en de hofdames raakten helemaal in de war tijdens het aankleedproces, maar uiteindelijk werd de prinses met veel enthousiasme ontvangen bij de harddraverij. Ook in de jaren die volgden, droeg Wilhelmina meerdere malen het Fries kostuum. Bijvoorbeeld in 1905, toen zij samen met haar man Hendrik een bezoek bracht aan de provincie. Na de geboorte van Juliana zet koningin Wilhelmina de traditie voort. Als jong meisje wordt Juliana gefotografeerd in de dracht van het ZeeuwsVlaamse Axel en ook tijdens een bezoek aan Goes draagt de prinses Zeeuwse streekdracht. Na haar huwelijk met Bernhard zal Juliana geen nationale kleding meer dragen. De vier prinsesjes van Soestdijk maken al vroeg kennis met de streekdrachten dankzij het jaarlijkse defilé, maar dragen – net als de meeste leeftijdsgenootjes - geen kostuums. Wel wordt prinses Beatrix in 1964 beschermvrouwe van het Landelijk Comité tot Verzameling van Nederlandse Volksklederdrachten, zodat er koninklijke aandacht blijft voor de collectie klederdracht van koningin Wilhelmina. De nieuwe generatie Oranjes draagt ook geen klederdracht, maar koningin Máxima heeft wel mutsenbellen van de dracht van Cadzand in

De Deense koningin Margrethe, kroonprins Frederik en kroonprinses Mary in Groenlandse streekdracht. Rechts: Margrethe met zussen prinses Benedikte en prinses Anne-Marie en daarnaast met schoondochter Mary in Deense streekdracht.

Koningin Silvia verschijnt steevast op belangrijke feestdagen in Zweedse klederdracht. Ook haar kleindochter prinses Estelle draagt het al.

Kroonprinses Mette-Marit met zoon prins Sverre Magnus in 2011. Vier jaar later laat Sverre Magnus zich met zusje prinses Ingrid Alexandra in typisch Noorse klederdracht zien.

Sinds koningin Victoria verliefd werd op alles wat Schots was, maakt de kilt deel uit van de Britse koninklijke garderobe. Koningin Elizabeth draagt de geruite rok in haar vrije tijd, maar haar mannelijke familieleden dragen de kilt als onderdeel van een compleet Schotse uitdossing, ook bij officiĂŤle optredens in Schotland.

Koningin Noor promoot graag het Jordaanse borduurwerk. Onder: De Marokkaanse prinses Lalla Salma staat bekend om haar kleurrijke kaftans.

56â&#x20AC;&#x201A;

haar juwelencollectie. Ook wordt Amalia ter gelegenheid van haar derde verjaardag gefotografeerd in een Oostenrijkse dirndl, maar verder blijft de klederdracht achterwege.

FOT O ’S C OR B IS / H H, G ET TY I M A GE S , A NP, P P E , H H, R V D

In Zweden is dat wel anders. Koning Gustaf III ontwierp in 1778 een Zweeds kostuum voor de adel en burgerij, en ook koningin Victoria, echtgenote van Gustaf V en overgrootmoeder van de huidige Zweedse koning, hechtte veel waarde aan nationale kleding. Rond 1900 besloot ze klederdracht te gaan dragen en ook de dames aan het hof moesten eraan geloven. Victoria’s tuinarchitecte Märta Palme droeg in eerste instantie de streekdracht van de regio Vingåker-Österåker, maar na haar huwelijk startte ze het initiatief voor één nationale dracht omdat de streekdrachten steeds meer uit beeld verdwenen. In 1903 bracht Märta het Zweedse kostuum uit in de kleuren blauw/geel, maar door politieke gebeurtenissen werd het ontwerp tijdens haar leven nooit een groot succes. Tachtig jaar later kwam het kostuum van Märta opeens weer volop in beeld toen koningin Silvia in 1983 tijdens de Nationale Feestdag verscheen in het Zweedse kostuum. Sindsdien is de nationale dracht niet meer weg te denken tijdens belangrijke feestdagen. Ook de jonge prinses Estelle is er al in gesignaleerd. Zweden is in Scandinavië overigens geen uitzondering. De Noorse koninklijke familie draagt tijdens de Nationale Dag van Noorwegen ook streekdracht en de Deense familie draagt – als teken van verbondenheid de streekdracht van Groenland tijdens bezoeken aan het land. Op normale werkdagen blijft de nationale kleding in Europa echter uit beeld. In meer traditionele landen, zoals Japan, is dat wel anders. De keizerin en prinsessen dragen bijvoorbeeld met regelmaat kimono´s, zoals de houmongi: een formele kimono met kleurrijke motieven. De keuze voor traditionele kleding past bij de strenge hofcultuur, maar desondanks zien we ook in Japan steeds vaker westerse mantelpakjes en avondjurken. In het Midden-Oosten en Marokko is dat niet anders. Voor enorme bedragen wordt er haute couture gekocht bij de westerse couturehuizen, terwijl de mode uit eigen land ook niet vergeten wordt. Prinses Lalla Salma van Marokko bijvoorbeeld staat bekend om haar kleurrijke kaftans en de Jordaanse koningin Noor zet zich al jaren in voor de oude ambachten in Jordanië. In haar autobiografie schrijft Noor enthousiast over het Jordaanse borduurwerk, dat ze graag wil promoten om toeristen te trekken. ‘Leila Jiryes, een ondernemende en talentvolle ontwerpster, combineerde het kunstige Palestijnse en Jordaanse borduurwerk met moderne stoffen, zoals moiré. Ik droeg haar schitterende kaftans zo veel mogelijk in het openbaar en bij officiële gelegenheden. (…) Wat betreft mijn kleding hield ik me niet aan de gebruikelijke regels. Voor openbare en officiële gelegenheden en zelfs voor staatsbanketten hulde ik me steeds vaker in traditionele gewaden, al was het in het begin moeilijk passende kleding te vinden omdat ik zo lang ben.’ In tegenstelling tot koningin Noor draagt koningin Máxima het liefst mode uit het buitenland, al mogen steeds meer Nederlandse couturiers haar kleden. Maar een oproep tot het dragen van klederdracht blijft uit; dit heeft alles te maken met het ontbreken van een echt nationaal kostuum. De kans is dus heel klein dat we koningin Máxima ooit in klederdracht zullen zien tijdens Koningsdag of Prinsjesdag. Maar de Cadzandse mutsenbellen duiken steeds vaker op, dus wie weet zien we haar in de toekomst nog wel met de Friese en Zeeuwse streeksieraden uit de collecties van Wilhelmina en Juliana.

•

Koningin Sofía met de traditionele mantilla, die aan het Spaanse hof nog geregeld wordt gedragen. Onder prinses Cristina met een zwart exemplaar.

Aan het hof van de Japanse keizer Akihito en keizerin Michiko worden vaak traditionele kimono’s gedragen. Links: Prinses Aiko, dochter van kroonprins Naruhito en kroonprinses Masako, in een kleurrijke uitvoering.

Dossier Máxima Alles over de garderobe van de koningin

De inhuldiging lijkt nog niet eens zo heel lang geleden, maar toch is Máxima inmiddels al 25 maanden koningin. Een mooi moment om haar kledingbalans op te maken. Draagt zij bij elke gelegenheid iets nieuws? Wat zijn haar lievelingsschoenen? Dag na dag, afspraak na afspraak, heeft Vorsten de keuzes van Nederlands modekoningin geïnventariseerd en op een rijtje gezet. DOOR JOSINE DROOGENDIJK EN RICK EVERS

3,4% 7,6%

100% kleur bekennen rood en blauw zijn favoriet!

12,4% 4,8% 3,7% 6,8% 12,4%

Sinds 2001 is koningin Máxima trouwe klant bij het Brusselse modehuis Natan. En al net zo lang klinkt er soms kritiek: ‘Máxima draagt te veel Belgisch design’, of ‘een koningin moet merken uit eigen land promoten’. Dat het overgrote deel van Máxima’s garderobe uit het atelier van couturier Edouard Vermeulen komt, is niet veranderd sinds haar topjob. Meerdere keren per jaar wordt ze ontvangen aan de Avenue Louise om samen met Vermeulen een nieuwe garderobe samen te stellen. En niet alléén om jurkjes of deux-pièces te kopen. De eveneens uit Brussel afkomstige modiste Fabienne Delvigne schuift aan om complementerende hoeden of fascinators aan te meten. Delvignes kenmerkende grote hoeden met omgeslagen rand lijken de voorkeur van Máxima te hebben, gevolgd door fascinators en turbans - hoeden die op een tulband zijn geïnspireerd. Ook voor bijpassende schoenen, tassen en andere accessoires kan de koningin bij Natan terecht. Dat is natuurlijk gemakkelijk winkelen en dat verklaart mede waarom we de koningin het vaakst in Natan gekleed zien gaan. Dankzij deze werkwijze kan ze het grootste deel van haar garderobe voor het komende seizoen in één keer aankopen. In de laatste vijf maanden is het aandeel Natan in de outfits overigens gedaald naar 65 procent, mede door

4,0% 8,8% 3,1% 5,6% 4,0% 1,1% 6,5% 6,5% 9,3%

In Denemarken sloeg Máxima twee vliegen in één klap

een aantal creaties van Nederlandse ontwerpers. Jan Taminiau, die de laatste jaren vooral voor vele hoogtijdagen kleding voor de koningin maakt, zorgt voor slechts een kleine vier procent van de koninklijke kleding vanaf de inhuldiging tot en met mei dit jaar. Met een magere acht procent staat Dutch design op een tweede plek, op de voet gevolgd door Italië met zeven procent. Al jaren is Máxima trouw aan Valentino, het Italiaanse modehuis waarvan ook haar trouwjurk afkomstig was. Maar voor het kennismakingsbezoek aan de Italiaanse president koos ze voor een andere Italiaanse ontwerper, Bottega Veneta (voor het eerst). Met een jurkje uit de ready-to-wear-collectie onderstreepte ze zo de vriendschappelijke band met het land. Het opvallende hoedje droeg ze al eerder - heel toepasselijk tijdens de Prix de Rome. Het vrij basic jurkje is nadien al meerdere malen opnieuw uit de kast gekomen, zelfs om er sporters op de Olympische tribune in aan te moedigen. Het onderschrijven van warme banden met behulp van kleding doet koningin Máxima geregeld. In een gifgroene japon van het Parijse modehuis Lanvin verscheen ze aan het galadiner met prins Albert II van Monaco op Paleis Het Loo. Het merk was zeer geliefd bij wijlen zijn moeder, prinses Grace, over wie een tentoonstelling in datzelfde paleis werd geopend. Met creaties van de in Amsterdam gevestigde Claes Iversen – een ontwerper met Deense roots - tijdens het staatsbezoek aan Denemarken sloeg koningin Máxima twee vliegen in één klap: Denemarken geëerd en Nederland gepromoot.

Stylingteam KLEDING

Koningin Máxima laat zich af en toe adviseren door vriendinnen, maar verder volgt zij haar eigen modegevoel. Een opvallende keuze, maar zo blijft Máxima wel dicht bij zichzelf. Een paar keer per jaar gaat ze langs bij Edouard Vermeulen, die ruim 70 procent van haar garderobe levert. Verder shopt de koningin veel op internet en promoot ze Nederlandse mode tijdens belangrijke evenementen zoals een staatsbezoek.

HOEDEN Dankzij haar nauwe samenwerking met ontwerper Edouard Vermeulen mag de Brusselse modiste Fabienne Delvigne regelmatig een hoed of fascinator maken voor koningin Máxima. Haar uitbundige ontwerpen passen perfect bij de stijl van Máxima, die een hoed niet snel te groot of te gewaagd vindt. De laatste jaren zien we de koningin ook steeds vaker met een hoed van de Nederlandse hoedenontwerpster Eveliene Gentis-Smit, die werkt onder de naam Eudia.

HAAR EN MAKE-UP

Al ruim tien jaar werkt Hair and Make-up Artist Elles Nijkamp voor koningin Máxima. Tot de inhuldiging kwam zij vooral voor belangrijke evenementen opdraven, maar inmiddels is ze wekelijks op de Eikenhorst te vinden. Dankzij haar ruime ervaring met bruidskapsels kan zij de mooiste chignons ontwerpen voor Máxima, die steeds vaker haar haren laat opsteken (40,5%). Toch blijft ook loshangend favoriet, maar alleen voor de meer informele activiteiten (50,7%). Elles Nijkamp verzorgt niet alleen het kapsel van Máxima, maar ook haar make-up. Onder invloed van Nijkamp is Máxima’s make-up kleurrijker geworden, terwijl haar warme foundation heeft plaatsgemaakt voor een natuurlijke en heldere tint. De knalrode lippen zijn het handelsmerk van Elles en passen perfect bij de uitgesproken smaak van Máxima. Over rood gesproken: ook Máxima’s nagels krijgen vaak – in ruim veertig procent van de gevallen een likje rode nagellak.

Typisch Máxima OORHANGERS

Bij de diademen kan Máxima altijd passende oorsieraden vinden, want dankzij een ingenieus systeem met schroefjes en haakjes kunnen de koninklijke oorhangers aangepast worden aan Máxima’s wens. Diamond’s are a girl’s best friend, zoals ook wel blijkt uit de statistieken. 38 keer zagen we de koningin met diamanten oorhangers en ook witte parels (26) en grijze parels (19) zijn in trek. In de 25 maanden sinds de inhuldiging droeg Máxima 113 verschillende paren oorbellen, met als absolute favoriet de gouden creolen van Cartier. Creolen zijn sowieso populair: 233 keer droeg de koningin oorhangers, maar op plek 2 staan de creolen (48).

JUWELEN

Koningin Máxima maakt dankbaar gebruik van de enorme collectie historische familiejuwelen, maar ook haar eigen collectie heeft inmiddels een indrukwekkende omvang. Vrijwel dagelijks draagt Máxima haar trouwring en verlovingsring, en ook de diverse symbolische armbanden blijven slechts zelden thuis. Less is more, maar niet voor koningin Máxima. Een excuus om te laat te komen heeft Máxima niet, want tot haar juwelencollectie behoren ook enkele kostbare uurwerken van Cartier, Rolex en Patek Philippe.

ROK- EN MOUWLENGTE

BROCHES

Opvallend is Máxima’s voorkeur voor broches, ze droeg ze maar liefst 81 keer. Ze liet bovendien zien dat een broche multiinzetbaar is en op verschillende plekken op een outfit gedragen kan worden. Ook hierbij is de keuze reuze, want in de afgelopen maanden zagen we maar liefst 43 verschillende exemplaren.

DIADEMEN

Wanneer op een uitnodiging de dresscode white tie wordt vermeld, zien we koningin Máxima vaak met een diadeem verschijnen. Tot de inhuldiging was de diamanten bandeau favoriet, maar in de afgelopen maanden zagen we de koningin ook met zeven andere diademen. Het grote diadeem met saffieren droeg Máxima voor het eerst tijdens de inhuldiging en zagen we – in een andere versie - terug tijdens het staatsbezoek aan Denemarken.

Kan een koningin rokken boven de knie dragen? Koningin Máxima vindt van wel. Bij meer dan een derde van haar agendapunten zijn haar knieën zichtbaar. Maar met name als het protocol in het buitenland of van buitenlandse gasten het voorschrijft, is de knie bedekt. Bij zomerse temperaturen horen zomerse outfits, ook voor koningin Máxima, wat de etiquette ook mag voorschrijven. Máxima verschijnt meer dan één op de zes keer mouwloos, bijna net zo vaak met de schouder bedekt en in een kwart van de gevallen met de hele arm bedekt.

% lang 6,7

op knie 32,2%

11,6 % onder knie

6,1% 3 e i n kn bove

Soort outfit

praktisch 2,3% 0,3% 5,4% jumpsuit teau man robe

ku it/ en ke l1 3,4 %

Roklengtes

co m pl et 8, 6% broe kpa k 4%

tot ha nd 25 ,7%

de ux -p iĂ¨c es 15 ,6% ekt 13,1% d e b r e d u o sch

driekwart mouw 20,5%

% 2,4 1 ouw m e jfd i v rvie

blo te ar me n

Mouwlengtes

bedekt 0,3 % 1 arm bloot, 1 arm

29 ,1 %

japon 8%

bo tot venarm g roten en deels me bede te kt 4,6 lle % bo og 7,8 %

% jurkje 42,3

pillbox 9,2%

fasci nato r 15, 8%

,6% overig 5 8% je 0, % Span ië 1,1,3% in 2 ent en Arg wed Z

3,7 %

Ital ië 7 ,1%

Nede rland 8,2%

overig 18,3%

tur ba n1 6,7 %

% 10,8 band haar omgeslagen rand 29,2%

Hoeden

Frankrijk 0,8%

Máxima kiest vooral Belgische ontwerpen

% 0,4 ë 7 lgi Be

Favorieten ARIANE-RING

Naast haar verlovings- en trouwring kreeg Máxima bij de geboorte van iedere dochter een ring cadeau. De ring voor Ariane’s geboorte blijkt het meest geliefd. Niet verwonderlijk. De ring van Amalia – met robijn – en die van Alexia – met oranje steen – combineren niet altijd met de kleding. De Ariane-ring met grote diamant past wel vaak, zowel overdag als bij gala.

PLASTIC FANTASTIC Máxima’s favoriete schoen, althans, het type dat ze het meest draagt. De pump is afkomstig van modehuis Natan en heeft een bandje op de hiel, maar valt vooral op door de transparante zijkant. Bij elk paar hoort een bijpassende clutch.

NOOIT ZONDER CLUTCH

Zonder tasje de deur uit is ondenkbaar. Het is niet alleen handig voor de lipstick, maar is er ook om je zekerder te voelen, een houding te geven. Máxima’s favoriete clutch is het nude-kleurige, glanzende exemplaar van L.K. Bennett, dat makkelijk te combineren is.

VEEL AAN DE HAND

BIJ DE TIJD Tijdens bijna al haar dagelijkse activiteiten draagt de koningin haar horloge van Cartier. Ze droeg het klokje met rechthoekige kast al voor haar huwelijk met Willem-Alexander. Haar Rolex (op de foto) draagt ze minder vaak. Kostbaarder is haar Patek Philippe met witgoud en diamant, die ze graag draagt bij staatsaangelegenheden, maar heel opvallend nooit wanneer ze veel handen buiten de deur moet schudden.

Aan Máxima’s arm pronken vaak meerdere armbanden. Het meest gedragen is de gouden armband met vijf cabochon-geslepen gekleurde stenen, die ze voor haar veertigste verjaardag kreeg. Rondom elke steen staat de naam van een gezinslid. Veel gezien sinds de herfstvakantie in Griekenland in 2013 is een diamanten exemplaar met hartjes, een oog en initialen van gezinsleden. Het lijkt erop dat de armsieraden ’s avonds op het nachtkastje terechtkomen en de volgende dag weer om gaan. Alleen een gala zorgt voor variatie.

40,5%

OPGESTOKEN KAPSEL

9X DIADEEM LIPSTICK

L’ORÉAL

2x saffierendiadeem 1x sterrendiadeem 1x pareldiadeem 2x diamanten bandeau 1x Württemberg-diadeem 2x pauwenstaartdiadeem

24 verschillende

RINGEN

EYES

PEEPTOE

53 verschillende

ARMBANDEN

62,4%

OPNIEUW

MEER DAN 50% HAREN LOS

17%

GEDRAGEN

43 verschillende

BROCHES

DONKERE PANTY’S, MAAT vooral in de winter

CLUTCH NUDEKLEURIGE L.K. BENNETT IS FAVORIET

22,6%

NAGELS

NIEUWE HOEDEN

verschillende colliers

DE LINKER HANDSCHOEN BLIJFT VAAK AAN

1,95% PLATTE SCHOENEN

70,3%

VAN WAT MÁXIMA DRAAGT

F OT O’ S A N P, M P E , GE T TY I M A GE S , N ATA N, P IC T UR E P RE S S H OL LA N D, P P E , RE P ORTE RS , ROS A N N E G R OE NE WE G, R OYA LS B Y ROBI N, RVD, SUNSHI NE

28 48

SMOKEY

RODE

Facts

‘ Het is niet alleen mijn kleding, het is een beetje van iedereen’ Koningin Máxima

in 2011 bij de opening van de tentoonstelling ‘Máxima, 10 jaar in Nederland’ op Paleis Het Loo