Vorsten 2015 11 by rickevers

AL SINDS 1973 DÉ ‘HOFLEVERANCIER’

VORSTEN 11 2015 € 5,95

Exclusief interview prins Maurits

10 pagina's Prinsjesdag GROOTHERTOG HENRI VAN LUXEMBURG:

‘We willen blijven wie we zijn’ PRINS

Buitenspel gezet door koning

DIANA

NIEUW ONTDEKTE FOTO’S VAN HUWELIJK H E T

E E R S T E

CHARLES &

T I J D S C H R I F T

O V E R

K O N I N G S H U I Z E N

Gratis hoortoestel + gratis bril t.w.v. €100 Uw eigen risico al verbru ikt? Profiteer d an nu van dit aan bod.

Voorwaarden gratis hoortoestel: • Middels het Hoorhulpmiddelen Protocol wordt bepaald van welke categorie hoortoestellen u gebruik kunt maken. Als u in aanmerking komt voor een hoortoestel zal uw zorgverzekeraar 75% vergoeden. • Specsavers betaalt uw volledige eigen bijdrage van 25% voor uw eerste hoortoestel. • A﬉ankelijk van hoeveel u reeds heeft betaald voor uw verplichte eigen risico (wat in mindering wordt gebracht op de 75% vergoeding van uw zorgverzekeraar) kan uw hoortoestel volledig gratis zijn. Voorwaarden €100 briltegoedbon: • Gratis briltegoedbon t.w.v. €100 bij start proef tussen 31 augustus en 31 december 2015 en na de aanschaf van uw hoortoestel. • Niet inwisselbaar voor geld en u heeft de mogelijkheid om tegen vaste toeslagen een montuur uit een hogere prijsklasse of extra glasopties te kiezen. • Maximaal 1 per persoon en niet in combinatie met andere aanbiedingen. • Deze bon is geldig tot 6 maanden na aanschaf van uw hoortoestel. Specsavers werkt samen met alle zorgverzekeraars, o.a.:

Kijk voor meer informatie of de dichtstbijzijnde audicien bij u in de buurt op specsavers.nl/horen

Specsavers

zorgverzekeraars

NUMMER 11 • 2015

inhoud

Actuele reportages 6 Prinsjesdag 2015

18 Groothertog Henri, vijftien jaar op de troon 26 Interview met prins Maurits

36 Prinses Amalia naar nieuwe school 62 De Groene Draeck vaart uit

82 Onder de hamer: nieuw ontdekte foto’s van Charles & Diana

Achtergronden

42 Jigme & Jetsun: het koningspaar van Buthan

50 Prins Bernhard over de strijd tegen zijn ziekte

54 Juwelen van vergeten prinses Mathilde Bonaparte 68 Uit de schatkamer van Vorsten

82 62

70 Geen troon voor prins Nicolae van Roemenië

Ieder nummer 16 Hofnieuws

24 Willems Wereld

32 Máxima’s Wereld 34 Hofnieuws

39 Nieuwe serie! Paul Rem opent de deuren van Paleis Het Loo

52 Hofcultuur

60 Hofcouture

76 Levensloop

78 Beatrix’ Wereld 80 Puzzel

81 Column van Pieter Klein Beernink 88 Lezersrubriek F O TO ’S G ET TY IMA G ES , MP E, R O YA L PO RTR AI TS , R O YAL S BY R O BI N S, R R AU C T IO N S, SO TH EBY ’ S

90 Verjaardagen & volgend nummer

Service 23 Lezersservice

67 Nieuw abonnement:

kies uw Vorsten-voordeel

90 Colofon

AL SINDS 1973 DÉ ‘HOFLEVERANCIER’

VORSTEN 11 2015 € 5,95

Exclusief interview prins Maurits

10 pagina's Prinsjesdag GROOTHERTOG HENRI VAN LUXEMBURG:

‘We willen blijven wie we zijn’ PRINS

Buitenspel gezet door koning

H E T

E E R S T E

CHARLES &

DIANA

NIEUW ONTDEKTE FOTO’S VAN HUWELIJK

T I J D S C H R I F T

O V E R

K O N I N G S H U I Z E N

26 Vorsten 11 - 2015 Kijk ook eens op www.vorsten.nl

Een kroon voor Vorsten!

Met trots presenteert Vorsten: The Crown!

Stem op úw favoriete inzending van de Koningin Máxima Ontwerpwedsrijd, en beslis mee wie wint. Ga voor 15 oktober 2015 naar vorsten.nl/stem en doe mee! 4

Justine Marcella Hoofdredacteur

FO T O ’S G ETT YIM A G ES, H ÉL ÈN E WIE SEN H A A N

Afstanden lijken kleiner dan ooit. De Kanaaltunnel, hogesnelheidstreinen, de luchtvaart, maar ook internet brengen mensen dichter bij elkaar. In koninklijke kringen wordt al eeuwenlang over de grens gekeken. Huwelijken tussen royals werden niet alleen uit liefde gesloten, maar ook (vooral) om banden tussen landen te verstevigen, of kapitaal en invloed te vergroten. Een beroemd voorbeeld is het huwelijk tussen de Hollander William en de Engelse Mary. Zij kregen de troon aangeboden en regeerden samen over Engeland, Schotland en Ierland. De stambomen van de Europese vorstenhuizen laten internationale familiebanden zien. Zo stroomt het bloed van Joséphine de Beauharnais, de eerste echtgenote van Napoleon Bonaparte, door de aderen van de paleisbewoners van Zweden, Denemarken, Noorwegen, België en Luxemburg. En zelfs de Verenigde Staten, Australië en Argentinië hebben een verwantschap met de monarchieën, nadat hun burgermeisjes Grace Kelly, Mary Donaldson en Máxima Zorreguieta letterlijk hun prins op het witte paard vonden. Vorsten brengt al die koninklijke families voor u bij elkaar, al 42 jaar. Onze lat ligt hoog en onze ambitie is groot. Met trots meld ik u dan ook dat Vorsten internationaal gaat! Onder de titel The Crown brengen we de mooiste verhalen, interviews en foto’s die u eerder in Vorsten heeft gelezen en gezien, nu vertaald in het Engels, wereldwijd onder de aandacht. Wij Nederlanders noemen onszelf graag nuchter, maar ik zou mijn trots van de daken willen schreeuwen. We verschijnen met The Crown wereldwijd, van Denemarken tot Malta, van Hongkong tot Spanje en van Amerika tot Australië. De internationale lancering is op 25 september in Londen, waarna The Crown letterlijk verscheept wordt naar de andere landen. The Crown is met 148 pagina’s dikker dan Vorsten en verschijnt vier keer per jaar. Ook in Nederland is The Crown te koop, al vanaf 22 september, bij de betere boekhandel. De cover is wonderschoon! Onder het motto ‘Your new! cup of tea’ drinkt hertogin Catherine haar thee koninklijk uit een porseleinen kopje. Het papier is voorzien van een glimmende folielaag, waardoor de cover nog meer allure heeft gekregen en ook de Britse koningin op de achterzijde de glans krijgt die ze verdient. Maar ook al hebben we er een liefde bij, Vorsten blijft onze ‘first love’, om maar even in Engelse termen te blijven. We starten deze Vorsten met een nieuwe serie van Paul Rem. Hij neemt u mee achter de schermen van de rijke historie van Paleis Het Loo. In zijn eerste bijdrage gaan we aan tafel met koning Willem III en koningin Sophie nadat zij net onenigheid hebben gehad, en lezen we hoe groothartig koningin Wilhelmina omging met tafelmanieren. We waren onlangs op Paleis Het Loo om nieuwe foto’s te maken van onze geliefde conservator én Vorsten-medewerker. Ook onze nieuwe columnist Pieter Klein Beernink hebben we in het prachtige decor van het paleis vastgelegd. En nu ik er toch was, ging ik zelf ook nog even op de kiek. Paleis Het Loo werkt normaliter niet mee aan fotoreportages, het is immers een museum en geen decor. Groot is mijn dankbaarheid voor het openstellen van het paleis en de tuin ten behoeve van de foto’s die u vanaf nu in Vorsten zult aantreffen.

YOUR NEW! CUP OF TEA

De opdracht van prinses Beatrix na haar abdicatie, ‘even wuiven’, werd na deze Prinsjesdag vol, om vervolgens de lunch te gebruiken. Even terug naar het begin. TEKST RICK EVERS

Prinsjesdag Koning ziet zon achter de wolken

2015

wel heel letterlijk genomen. Door de regen hielden de Oranjes het slechts anderhalve minuut

Traditie hoort bij Prinsjesdag. En dus reed de Gouden Koets weer voor, om het koningspaar naar het Binnenhof te brengen. Weer, maar voorlopig voor het laatst, want het rijtuig is toe aan restauratie. De komende jaren zullen Willem-Alexander en Máxima de Glazen Koets moeten gebruiken, een prachtig opgeknapt rijtuig uit de tijd van koning Willem I. Een bijzondere staatsiekoets, waarvan het gebruik voorbehouden is aan de koning of zijn opvolger. Bijna vijftig jaar geleden, bij het huwelijk van prinses Beatrix, is het rijtuig voor het laatst officieel in gebruik geweest. Eenmaal in de Ridderzaal, begint de koning als altijd de rede met ‘Leden van de Staten-Generaal’. Hoewel ‘altijd’ niet helemaal juist is. ‘Toen de Koning binnenkwam boog iedereen en bleef staan, totdat Zijne Majesteit zijn troonrede aanving en na de woorden “Mijne Heeren!” zich ook nederzette’, schreef de krant in 1880. Koningin Beatrix liet de wenkbrauwen even omhoog gaan, toen ook zij met deze woorden startte in 1999. ‘Mijne Heeren! Het is Mij aangenaam U bijeen te zien tot hervatting Uwer werkzaamheden. (…) Op menig gebied is dringend behoefte aan krachtige wetgevende maatregelen’, waarmee ze haar eigen grootmoeder echoode, honderd jaar eerder. De koning vertelt ditmaal dat krachtige maatregelen opnieuw nodig zijn. Er zijn volgens hem – of eigenlijk het kabinet – genoeg redenen om de toekomst positief en met vertrouwen tegemoet te zien, maar er is ‘geen aanleiding om achterover te leunen’. Onderwerpen als de vluchtelingenstroom, verpleeghuizen en gaswinning, bevallingsverlof voor vaders en lagere inkomstenbelasting passeren de revue. ‘Nederland is een stabiel en aantrekkelijk land om in te leven. Ervoor zorgen dat dit zo blijft, vraagt om ieders inzet en om blijvend investeren in de samenleving’, leest koning WillemAlexander voor. Later die middag wordt officieel bekend dat hij, net als koningin Máxima en prinses Beatrix, er financieel op vooruit gaat; hun uitkering is gekoppeld aan de ambtenarensalarissen. Na jaren van stilstand komt er voor de koning nu verhoging, zo blijkt uit Begroting I van de Rijksbegroting: de Begroting van de Koning schrijft 866.000 euro (was 823.000 euro) als inkomen voor de koning zelf, 4,5 miljoen voor personele en materiële uitgaven. Voor de verbouwing van Paleis Huis ten Bosch is in totaal 59 miljoen euro begroot, dat voor het grootste gedeelte ten laste komt van het Rijksvastgoedbedrijf. De wandbespanning van de Japanse Zaal uit het paleis wordt op deze dag weerspiegeld in de bijzondere creatie van Jan Taminiau, waarin de koningin naast de koning schittert.

Prinsjesdag

Prinsjesdag bestaat in feite sinds 1813, uitgaande van de definitie dat het de dag is waarop de koning naar het parlement gaat om de regeringsplannen (tot 1848 zijn eigen plannen) voor te lezen. Maar de naam dateert al uit de tijd van de Republiek der Verenigde Nederlanden; bijzondere verjaardagen van de Oranjes werden onder de noemer ‘Prinsjesdag’ door Oranje-gezinden gevierd in woonhuizen en herbergen. Later werd de naam gebruikt voor zo’n beetje alle feestelijkheden rondom de Oranjes. Vanaf de jaren 1930 werd het eigenlijk pas gebruikelijk de jaarlijkse openingsdag van de Staten-Generaal Prinsjesdag te noemen. Prinsjesdag zoals we dat nu kennen, vond in het begin plaats op de eerste maandag in november, later werd dat de derde maandag in oktober. Toen in 1848 een jaarlijkse begroting werd ingevoerd, had de Kamer behoefte aan meer tijd om deze te behandelen en werd de opening naar de derde maandag in september verplaatst. Een wijziging in de Grondwet in 1887 verplaatste dit naar de huidige derde dinsdag van september, zodat Kamerleden die verder woonden, niet meer op zondag hoefden te reizen om op tijd bij de Verenigde Vergadering te zijn. De eerste Verenigde Vergadering, de twee Kamers samen, vond 200 jaar geleden, op 21 september 1815 plaats in Brussel. Ze kwamen bijeen voor de inhuldiging van koning Willem I.

Troon

Net als de Ridderzaal straalt ook de troonzetel middeleeuwse allure uit. De katholieke ontwerper Cuypers liet zich inspireren door een troon van Filips de Goede, Graaf van Holland, die hier met zijn Gulden Vliesridders zetelde. Een katholieke zetel dus, hoog en van donker eikenhout, versierd met bladgoud en behalve het roodfluwelen bloemmotief ook een in gouddraad geborduurd Rijkswapen. Het rode baldakijn overkapte indertijd het hele podium, waar in het begin plaats was voor de zetel van koningin Wilhelmina, die van prins Hendrik en koningin-moeder Emma. Ook als Emma er niet bij was, bleef de zetel leeg, maar wel staan. Om de zetels heen stond in die tijd de hofhouding, zoals we tijdens de inhuldiging ook zagen. Juliana mocht na haar achttiende, en vervolgens ook Bernhard na hun huwelijk, de koningin flankeren. Zo ging het later ook met Juliana’s dochters toen zij eenmaal koningin was. Door de komst van prins Claus was er een probleem: met vijf tronen – Irene was intussen door haar huwelijk uitgesloten – was er geen plek meer en daarom werden de overige leden van het Koninklijk Huis voortaan in de zaal, in de rechterooghoek van het staatshoofd geplaatst, de leden van de hofhouding voortaan zittend aan de zijkant van het podium. In het begin van deze eeuw, toen de zaal werd gemoderniseerd, werd ook de troon vernieuwd en zijn versleten stoffering – velours uit Lyon – vervangen. De stof met granaatappelmotief werd daarvoor op een 19de-eeuws weefgetouw gereconstrueerd. Op 30 april 2013 is direct de neventroon – de troonzetel voor de echtgenoot van de koning, nu voor het eerst een vrouw – op het podium geplaatst. De B van Beatrix is toen tijdelijk vervangen door Wilhelmina’s oude, maar opgelapte W, maar dat was niet genoeg. De koning heeft niet voor niets een koppelteken in zijn naam. Daarom heeft hofmeubelmaker Moesman een met een A verweven W vervaardigd, waardoor het koninklijk monogram compleet is.

Langs de route

Scholen in Den Haag krijgen vrij op Prinsjesdag, maar het zijn vooral volwassenen die er een dagje uit van dag maken. Ook prinses Beatrix was dit jaar weer getuige van de stoet, vanaf het bordes van het Mauritshuis. De belangstelling is van alle tijden, zo leert het krantenarchief uit 1857. ‘De spoortreinen bragten reeds heden ochtend vroeg vele honderde nieuwsgierigen in de residentie aan, om de plegtige opening van de zitting der StatenGeneraal bij te wonen, zoodat eene ongewone levendigheid door de meest bezochte straten der residentie, welke van vreemdelingen hemelt, heerschte’, schrijft het Nieuw Amsterdamsch handels- en effectenblad. ‘Er bestaat in de hofstad eene algemeen verspreide volksoverlevering, dat op Prinsjesdag altijd de zon zal schijnen; en ook dezen morgen heeft men uit den mond van het volk, door de plotselinge verandering van het weder, op nieuw het onwrikbaar geloof aan deze overlevering kunnen vernemen. De Koning werd overal door de menigte met gejuich begroet en de plegtigheid is in goede orde afgeloopen.’ Helaas, dit jaar blijft het niet droog en moeten de doorzichtige plu’s uit de porte-parapluie worden gehaald.

Koninginnekamer

Na afloop van het uitspreken van de Troonrede en het ‘Leve de Koning!’, is het gewoonte om even naar de Koninginnekamer te gaan, om te ‘antichambreren’. Vroeger – tot aan Juliana’s tijd – ging het gezelschap ook vooraf nog naar deze ruimte. In het kamertje – zo’n twintig vierkante meter – wordt een glaasje water of jus d’orange geschonken, totdat buiten de hele stoet is omgekeerd. Na de troonswisseling is er nog even gedacht aan het herdopen van de ruimte tot Koningskamer. “Het heet al zeker honderd jaar Koninginnekamer, gebruikt onder Wilhelmina, Juliana en Beatrix. Toen is toch besloten de naam te handhaven en dat vind ik wel een heel sympathiek gebaar,” zegt voorzitter van de Verenigde Vergadering Ankie BroekersKnol. En natuurlijk is er in dit vertrek ook een toilet aanwezig. De rest van het jaar ziet het er wat minder koninklijk uit, wanneer hier alle stoelen van ministers, ambassadeurs en Kamerleden uit de zaal tot aan het plafond staan opgestapeld.

Ridderzaal

De plek waar tegenwoordig de Verenigde Vergadering wordt gehouden â&#x20AC;&#x201C; om te stemmen over bijvoorbeeld een regentschap, voor toestemming over een koninklijk huwelijk of natuurlijk voor de Troonrede â&#x20AC;&#x201C; is de Ridderzaal. Gebouwd als feestzaal van de Graven van Holland kwamen aan het begin van het eerste stadhouderloze tijdperk de afgevaardigden van de Staten van de zeven provincies hier bijeen. Tijdens de Republiek raakte de zaal in verval en werd het (dak) vooral thuis voor ooievaars. De ruimte werd af en toe gebruikt voor de verkoop van Staatsloten en boeken, en als exercitiezaal voor kadetten. In 1904 onderging het gebouw een grootscheepse restauratie onder leiding van architect Cuypers, die onder meer een exacte kopie van het originele dak liet maken. Er kwamen Turkse kleden en wandtapijten op de vloer en op de zandkleurig geschilderde muren. Die werden in 1954 witgeschilderd en de wandtapijten vervangen door provincievlaggen. Sinds een restauratie in het begin van de 21ste eeuw sieren negentien nieuwe wapenkleden, met de twaalf provincies, de overzeese gebiedsdelen en Europa, de wanden. Op de schouw, tegenover de hoofdingang, prijkt de tekst van Artikel 1 van de Grondwet uit 1848.

Naast koning Willem-Alexander zijn ook koningin Máxima, prins Constantijn en prinses Laurentien in de Ridderzaal aanwezig, Laurentien in een groene japon met zigzagpatroon en opengewerkte mouwen van het Italiaanse merk Missoni. Vroeger was Prinsjesdag een mannenaangelegenheid. Zo ging koning Willem I met zoons Willem en Frederik per koets naar het Binnenhof, later ook met kleinzoons Willem en Alexander. Koningin Sophie woonde met de kleine prinsjes Willem en Alexander vanuit de hofloge de eerste troonrede van haar man Willem III bij. Eenmaal meerderjarig weigerde Alexander in 1879 om aanwezig te zijn. Hij liet weten nog te geschokt te zijn door de dood van zijn moeder (1877) en broer (1879). Zijn oudere broer weigerde ook al een paar jaar, hij had zich in Parijs gevestigd en ruzie met zijn vader, die geen toestemming wilde geven om te trouwen. In principe zijn alle volwassen leden van het Koninklijk Huis aanwezig, met uitzondering van het geabdiceerde staatshoofd. Voor de prinsessen Irene en Christina en prins Friso kwam daaraan een einde, toen zij geen toestemming vroegen voor hun huwelijk en daardoor hun lidmaatschap van het Koninklijk Huis kwijtraakten. We zagen ze dan ook niet meer op het balkon. Prinses Laurentien was in 2001 de eerste schoondochter van een staatshoofd die bij de Troonrede aanwezig was. Sinds de abdicatie van haar zus, verschijnen prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven niet langer op Prinsjesdag. Ononderbroken was Margriet tussen 1961 en 2013, 52 opeeneenvolgende Prinsjesdagen, op de derde dinsdag van September in de Ridderzaal. Dat is een familierecord dat geen enkele Oranje in de geschiedenis haar evenaart.

Bloemen

Witte rozen, gele en witte chrysanten, kamille en andere bloemen flankeerden de zetels van het koningspaar. Het lijkt goed afgestemd op de jurk van de koningin, maar het Hof bepaalt niet hoe de bloemstukken eruit gaan zien. Elk jaar gaat er vooraf een bosje bloemen naar het paleis. De voorzitter van de Eerste Kamer beslist er uiteindelijk over, maar vindt het wel prettig als het Hof akkoord gaat met de bloemversiering voor naast de troon. Zo is het bosje in het verleden wel eens teruggestuurd, toen de kleuren wellicht niet goed matchten met de kleur van de robe van de toenmalige koningin. 14

FOTO’S ANP, ARCHI EF VORSTEN, HH, PPE, ROYALS BY ROBI N, ROYAL PORT RAI T S

Oranjes

hofnieuws

tekst CARLIJN STRODIJK

GEOPEREERD

Tijdens de tweede Nationale WaterSpaarders Dag op het Plein in Den Haag heeft prinses Laurentien – en velen met haar – door touwtje te springen laten zien hoe lang vijf minuten eigenlijk zijn: best lang! Dat alles met als doel om mensen te bewegen niet langer dan vijf minuten te douchen: goed voor het milieu.

Net als eerder in Nederland hebben nu ook de Noorse troonopvolgers hun collega’s uitgenodigd voor een ‘bijpraatdag’. In de tuin van het koninklijk vakantieverblijf op het eiland Tjøme poseerden de toekomstige staatshoofden van Noorwegen, Denemarken, Zweden en Luxemburg, mét hun kinderen, voor een foto die onder meer via Facebook werd verspreid. Alleen de Zweedse prins Daniel ontbrak, vanwege een verkoudheid. Koning WillemAlexander en koningin Máxima nodigden hun generatiegenoten kort voor de troonswisseling uit voor een verblijf op jachtslot Het Oude Loo; het Noorse hof wil niet meer kwijt dan dat deze dag ‘privé’ was…

FO TO ’S A N P, N O O RS E H O F, PP E, R EPO RTE RS

Schoon GENOEG

DAGJE ONDER ELKAAR

Pijn en ongemak aan haar hand is prinses Margriet niet onbekend; ze draagt regelmatig een brace of mitella, en kent periodes dat ze liever geen handen schudt. In 2011 (zie foto) heeft ze een vinger gebroken. Onlangs is de prinses in het Gelre ziekenhuis in Apeldoorn geopereerd aan een pees in haar rechterhand. Snel na de goed verlopen ingreep mocht Margriet naar huis, maar naar verwachting zal ze nog enige tijd haar hand niet goed kunnen gebruiken.

3 GEZOCHT:

MILJOEN

De Belgische prins Laurent is dringend op zoek naar drie miljoen euro. Twee vastgoedbedrijven waarin de prins belangen heeft, gaan gebukt onder grote schulden. Ruim twee jaar geleden is zijn echtgenote prinses Claire als crisismanager aangesteld, maar zij heeft de problemen niet kunnen oplossen. Om te kunnen overleven hebben de bedrijven nu vers kapitaal nodig, maar wel voor eind september…

Leve

MONUMENTENDAG! Haalt Open Monumentendag 2016? Prof. mr. Pieter van Vollenhoven, voorzitter van het Comité van Aanbeveling, is er niet gerust op. Een paar dagen voordat de editie van dit jaar van start ging, twitterde hij bezorgd: ‘10 September wordt de 29e – misschien de laatste OMD – geopend! Door de economische crisis is er voor de volgende jaren een tekort van 250.000 euro! Kom met ideeën om deze OMD te behouden! Zou fantastisch zijn!!’ De betrokken professor verrichtte in de tuin van De Markiezenhof in Bergen op Zoom de landelijke opening van Open Monumentendag 2015.

TWEE KONINGEN IN MAROKKO Bij zijn bezoek aan de Saudische koning Salman, die op vakantie was in de Noord-Marokkaanse stad Tanger, nam koning Mohammed VI zijn broer prins Moulay Rachid en zoon kroonprins Moulay Hassan mee. Het hof heeft gemeld dat het koninklijk gezelschap mee heeft gedaan aan de festiviteiten van de Dag van de Jeugd, en heeft daarvan ook foto’s vrijgegeven. De Marokkaanse koninklijke delegatie werd een dag eerder voorafgegaan door de emir van Dubai en de kroonprins van Abu Dhabi, die eveneens een bezoek brachten aan de Saudische koning.

‘We willen blijven wie we zijn!’

Henri staat 15 jaar voor het motto van Luxemburg

Dit najaar viert Luxemburg dat groothertog Henri vijftien jaar op de troon zit. Zijn troonsbestijging luidde een nieuw tijdperk in. Waar groothertog Jean zich niet met politiek bemoeide en zijn werk op de achtergrond verrichtte, houdt Henri zijn (politieke) mening niet altijd verborgen en ook met privézaken haalt het groothertogelijk gezin een aantal keer het nieuws. Tot verbazing en soms tot onvrede van de TEKST SIMONE LAMAIN Luxemburgse bevolking. ‘Ik zweer dat ik de grondwet en de wetten van het Groothertogdom Luxemburg zal eerbiedigen en dat ik de nationale onafhankelijkheid en de integriteit van het grondgebied zal handhaven, net als de openbare en individuele vrijheden.’ Met deze eed wordt de 45-jarige Henri op 7 oktober 2000 ingehuldigd als nieuwe groothertog van Luxemburg. Anders dan zijn voorgangers staat Henri erop om de hele tekst zelf uit te spreken, in plaats van alleen ‘dat zweer ik’ te zeggen. De ceremonie verloopt niet rimpelloos; Henri oogt onzeker en hij struikelt over zijn woorden. Na het officiële moment klinken 101 saluutschoten en luiden de kerkklokken. Luxemburg heeft een nieuwe groothertog, aan de regering van de geliefde groothertog Jean is na 36 jaar een einde gekomen.

Tijd voor verandering Sinds 1998 was Henri al lieutenant representative voor zijn vader - de officiële plaatsvervanger - en tussen 1980 tot 1998 heeft hij zitting gehad in de Raad van State. Henri heeft dus al een tijdje kunnen warmlopen. Met studies politieke wetenschappen in Zwitserland en de Verenigde Staten en een opleiding aan de Britse militaire academie Sandhurst lijkt Henri goed voorbereid op zijn nieuwe baan. In Luxemburg heeft de groothertog op papier grote bevoegdheden, hij mag bijvoorbeeld het parlement naar huis sturen. En door zijn handtekening onder een nieuwe wet te zetten stelt hij de wet niet alleen in werking, maar geeft hij er ook zijn goedkeuring aan. In zijn eerste toespraak als groothertog heeft Henri het over de Luxemburgse familiewaarden en het belang van de nationale identiteit, maar hij maakt ook duidelijk dat het

tijd is voor verandering. Hij erkent dat ook het welvarende Luxemburg armoede kent en roept zijn landgenoten op om te zien naar mensen die het minder goed getroffen hebben. ‘Valt de beschaving van een natie niet af te lezen aan het aantal mensen dat bereid is vrijwilligerswerk te doen?’ Henri en zijn echtgenote Maria Teresa geven zelf het goede voorbeeld. In 2001 ziet de Fondation du Grand-Duc et de la Grande-Duchesse het levenslicht. De stichting helpt mensen die het moeilijk hebben, zowel in Luxemburg als in ontwikkelingslanden.

Nieuwe rol voor echtgenote Henri en Maria Teresa willen - ook letterlijk - dicht bij de bevolking staan. Op de dag van de inhuldiging begeven ze zich tussen de plechtigheden door tussen het publiek. De maanden die volgen, bezoekt het groothertogelijk paar de twaalf kantons waarin het groothertogdom onderverdeeld is. Ze worden overal hartelijk ontvangen. Een nieuw hertogelijk paar, een nieuw tijdperk. De verschillen in regeringsstijl tussen Henri en Jean worden langzaam duidelijk. In 2001 opent Henri zelf het parlementaire jaar. Ongebruikelijk in Luxemburg, waar de ministerpresident deze taak doorgaans op zich neemt. In een persoonlijke toespraak spreekt Henri zijn afschuw uit

over de aanslagen in New York, dan net een maand geleden. Het is een eerste teken dat Henri opener is dan zijn vader. Ook de rol van de echtgenote van de groothertog is nieuw. Stelde de vrouw van Jean, Joséphine-Charlotte, zich terughoudend op, Maria Teresa is duidelijk zichtbaar in het openbare leven. Nog voordat ze groothertogin wordt, is ze al actief voor UNESCO, en als groothertogin zet ze zich in voor microkredieten en kinderrechten, ze is voorzitter van het Luxemburgse Rode Kruis en erelid van het bestuur van het Internationaal Paralympisch Comité. Dat de relatie tussen schoonmoeder en schoondochter niet hartelijk is, vermoeden de Luxemburgers al langer. Maar de verbazing is groot als in 2002 details over de onderlinge verhoudingen naar buiten komen. In juni 2002 nodigen Henri en Maria Teresa vijftien Luxemburgse hoofdredacteuren uit op het groothertogelijk paleis. Een huilende Maria Teresa vertelt het gezelschap dat haar schoonmoeder haar huwelijk probeert te verwoesten. Joséphine-Charlotte zou geruchten verspreiden dat Henri een relatie heeft met de vice-premier en dat Maria Teresa het land zou willen verlaten. Henri vertelt de pers dat hij zijn echtgenote volledig steunt. De journalisten moeten beloven dit verhaal niet te publiceren, maar aan de vooravond van de nationale feestdag lekt het verhaal toch uit. ‘Storm in het groothertogelijk paleis’ kopt een Belgische

Links: Op 7 april 2001 vieren Europese troonopvolgers de troonsbestijging van Henri, tijdens een feestelijk gala. Boven: Henri wordt, in aanwezigheid van zijn gezin, de nieuwe groothertog van Luxemburg. Rechtsboven: Het voormalig en het nieuwe groothertogelijk paar.

krant. De Luxemburgers zijn verbaasd. Ze vinden het veel te ver gaan dat de groothertogin haar problemen met de pers bespreekt en zijn bang dat het rustige Luxemburg onder het nieuwe groothertogelijk paar gaat lijken op het vorstendom Monaco, waar de prinselijke familie regelmatig de tabloids haalt.

Juwelen naar de veiling? Maar Henri is niet alleen open over zijn privĂŠleven, ook op politiek vlak laat hij, anders dan zijn vader, zijn mening horen. In juli 2005 is er in Luxemburg een referendum over de Europese grondwet. In zijn kerstboodschap van 2004 kondigt Henri aan voor deze grondwet te stemmen. Verbazing alom, want Henri heeft geen stemrecht, de groothertog en de groothertogin staan niet geregistreerd in de kiesregisters. Henri mag van zijn burgers echt wel een mening hebben, maar als groothertog moet hij die mening binnenshuis houden. Het grootste pijnpunt tussen Henri en de politiek betreft een nieuwe euthanasiewet, die in december 2008 door het parlement van Luxemburg wordt aangenomen. Henri laat premier JeanClaude Juncker weten dat hij, als overtuigd katholiek, niet kan instemmen met de wet en de wet dus niet zal ondertekenen. Nog niet eerder in de geschiedenis van het groothertogdom heeft het staatshoofd geweigerd een wet die democratisch tot stand is gekomen, te ondertekenen. Zelfs groothertog Jean heeft

Groothertog Henri laat weten dat hij zijn echtgenote volledig steunt 21

Boven: Drie generaties. Rechtsboven: Tijdens de feestelijkheden voor zijn vijftigste verjaardag leent Henri even een camera. UIterst rechts: Een begroeting tussen vrienden - koningin Beatrix brengt in 2012 een staatsbezoek aan Luxemburg. Hiernaast: Het groothertogelijk gezin bij de viering van het zilveren huwelijk van Henri en Maria Teresa, 1 juli 2006.

Verkeerde inschatting Naast deze politieke strubbelingen zijn er meer affaires waardoor Henri negatief in het nieuws komt. In 2006 wil hij een deel van het Grünewald aan de staat verkopen, maar veel Luxemburgers reageren verontwaardigd. Het bos, dat in bezit is van de groothertogelijke familie, wordt gezien als nationaal erfgoed en de groothertog zou het niet zomaar van de hand mogen doen. Bovendien blijkt de staat geen geld (over) te hebben voor de 385 hectare bos. Pas in 2009 sluiten Henri en de staat een overeenkomst: de staat draait voortaan op voor het onderhoud van het bos in ruil voor de openstelling van

Grünewald voor het publiek. Het zal niet de eerste keer zijn dat Henri zijn landgenoten verkeerd inschat. Na het overlijden van zijn moeder Joséphine-Charlotte wil Henri een aantal familiejuwelen verkopen. De protesten zijn niet van de lucht. 56% van de Luxemburgers vindt dat deze zaak het imago van de groothertog schaadt. Het hof laat officieel weten dat Henri de symbolische waarde die de Luxemburgers hechten aan de familiejuwelen heeft onderschat. De verkoop gaat niet door. Voorlopig dan, want in 2007, 2008 en 2009 duiken er toch Luxemburgse juwelen op bij veilingen in Amsterdam en Genève.

Andere stijl dan zijn vader Als Henri groothertog wordt, zijn zijn kinderen tussen 8 en 18 jaar. Het gezinsleven is belangrijk voor het groothertogelijk paar; ondanks hun drukke agenda en buitenlandse reizen proberen Henri en Maria Teresa tijd vrij te maken voor hun kinderen. Volgens oudste zoon Guillaume wordt er thuis heel wat gediscussieerd. Sportief is de familie ook. Henri tennist graag met zijn kinderen, maar hij moet toegeven dat zijn zonen steeds vaker van hem winnen. Moeilijkheden binnen het gezin worden samen opgelost. Dat blijkt bijvoorbeeld in 2005, als het groothertogelijk paar bekendmaakt dat hun derde zoon, de 19-jarige Louis, vader wordt en niet van plan is te trouwen met de moeder van zijn kind, het 20-jarige burger-

FOO T’ S A N P, G ET T Y I MA G ES , H H

in 1978 een abortuswet ondertekend, ook al was hij het waarschijnlijk niet met deze wet eens. Een constitutionele crisis dreigt. Juncker komt met een oplossing die de politieke macht van de groothertog inperkt. Voortaan hoeft Henri een nieuwe wet alleen nog maar af te kondigen, zijn handtekening betekent niet langer dat hij de wet ook goedkeurt. De kwestie tast de populariteit van Henri danig aan. Slechts 58% van de Luxemburgers zegt in een peiling de monarchie te willen behouden. Maar Henri ziet ook voordelen. ‘Het staatshoofd in Luxemburg staat nu echt boven de partijen. Hij is neutraal en kan zich daardoor misschien iets vrijer uitspreken over allerlei kwesties. Hij is iemand die een stempel kan drukken op het imago van het land.’

SERVICE

Vorsten is een uitgave van New Skool Media B.V. Klantenservice Voor vragen over opzeggen, bezorging, betaling, wijzigingen, welkomstgeschenken, verzamelband en overige artikelen stuur een e-mail naar: klantenservice@vorsten.nl of bel met 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur). U kunt ook schrijven aan: New Skool Media, afdeling Klantenservice, Postbus 23620, 1100 EC Amsterdam. Adreswijzigingen dienen drie weken voor verhuizing bij ons bekend te zijn. Abonneren Ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur). België: ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 078-480 911. Wilt u een abonnement afsluiten voor een adres buiten Nederland of België? Stuur een e-mail naar klantenservice@vorsten.nl, of bel met +31 85-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur). Vorsten gesproken op cd: bestel via Loket Aangepast Lezen, tel. 070-338 15 00, optie 2. Abonnementen De abonnementsprijs in Nederland en België is € 85,80 per 13 nummers (acceptgiro) of € 83,20 (automatische incasso). Per 7 nummers betaalt u € 50,26 (acceptgiro) of € 47,66 (automatische incasso). Levering van tijdschriften en levering en verkoop van premies en handelsartikelen geschiedt volgens de Leveringsvoorwaarden van New Skool Media B.V. Kijk voor deze voorwaarden op www.newskoolmedia.nl. U kunt deze voorwaarden ook schriftelijk opvragen bij New Skool Media B.V., Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. Beëindiging abonnement: uiterlijk 1 maand voor verschijning van het eerste nummer van de nieuwe abonnementstermijn. Na de abonnementstermijn geldt een opzegtermijn van 1 maand. Bel 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur)

meisje Tessy Antony. Henri en Maria Teresa laten weten dat ze hun zoon steunen en zullen bijspringen waar nodig. Het katholieke volksdeel van Luxemburg verbaast zich over de openheid van het hof. ‘Waarom heeft Tessy niet een zak geld gekregen in ruil voor stilte?’ vraagt een Luxemburgse royaltywatcher zich af. Maar Henri en Maria Teresa willen ook over gevoelige thema’s openheid van zaken geven. Het zoontje van Louis en Tessy, Gabriel, wordt in maart 2006 geboren. Een half jaar later trouwen Louis en Tessy alsnog en inmiddels hebben ze twee kinderen. In een interview ter gelegenheid van zijn 10-jarig ambtsjubileum zegt Henri dat hij heeft geleerd van zijn fouten. En inderdaad lijkt het groothertogelijk hof nu in kalmer vaarwater beland. Er zijn geen schandalen in de familie en ook op politiek vlak zijn er de afgelopen jaren geen spanningen geweest. Op 23 juni 2015, de nationale feestdag van Luxemburg, juicht het volk, ondanks de regen, de groothertogelijke familie toe. Henri viert dit jaar een dubbel jubileum: naast zijn 15-jarig regeringsjubileum is hij in april zestig jaar geworden. In zijn toespraak op de nationale feestdag haalt de groothertog het motto van Luxemburg aan: ‘We willen blijven wie we zijn’. De afgelopen vijftien jaar heeft Henri zijn eigen stempel op het land gedrukt. Als groothertog heeft hij onmiskenbaar een andere stijl dan zijn vader en is hij soms tegen de grenzen van zijn macht opgelopen. Maar Henri heeft zijn eigen weg gevonden en symboliseert net als zijn voorgangers de eigenheid van het groothertogdom Luxemburg.

Betalingsvoorwaarden Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Bij niet tijdige betaling worden herinneringskosten in rekening gebracht. Een abonnement geldt voor de opgegeven periode en wordt nadien – behoudens opzegging – automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd. In Nederland gelden de volgende betalingstermijnen: per 13 nummers € 85,80 (acceptgiro) of € 83,20 (automatische incasso); per 7 nummers € 50,26 (acceptgiro) of € 47,66 (automatische incasso). Prijswijzigingen voorbehouden. Nabestellen Reeds verschenen nummers uit 2014 en 2015 kunt u bestellen via: vorsten.nl/bestel Leesportefeuille Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is opname van Vorsten in een leesportefeuille niet toegestaan. Privacy New Skool Media B.V., de uitgever van Vorsten, legt van haar abonnees en klanten in het kader van haar dienstverlening gegevens vast. De verantwoordelijke voor de gegevensverwerking is New Skool Media B.V. Het klantenbestand van New Skool Media B.V. is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens en opgenomen onder nummer M1586121. De gegevens worden gebruikt ter uitvoering van de overeenkomsten met abonnees en andere klanten en om informatie te verstrekken over relevante producten en diensten van New Skool Media B.V. en zorgvuldig geselecteerde organisaties. Als u op deze informatie geen prijs stelt, dan kunt u dit schriftelijk doorgeven aan New Skool Media B.V., Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam onder vermelding van ‘privacy’ of per e-mail: privacy@newskoolmedia.nl. © 2015 New Skool Media BV

Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever sluit iedere aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.

•

Willems wereld

tekst RICK EVERS

Geen familiemerk

‘Niet alleen hier wordt Chinees onderwezen, ook op de middelbare school van mijn oudste dochter’ De koning bij de opening van het Hogeschooljaar bij de Haagse Hogeschool

Engelandvaarders IN SPOTLIGHT

Hij voer met gevaar voor eigen leven tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Engeland: Eddie Jonker (94), initiatiefnemer van het nieuwe Museum Engelandvaarders in Noordwijk aan Zee. Hij en de koning trekken nu samen bij een van de bunkers van de Atlantikwall een doek voor de naam van het museum weg. ‘Neemt u rustig de tijd om de camera’s in te stellen’, lacht de koning, kort voor het naar binnen gaan. In het museum komt onder meer de band tussen de Engelandvaarders en koningin Wilhelmina aan bod, maar ook de riskante situaties en dilemma’s voor de 2.500 mannen en vrouwen van toen.

Duizenden vluchtelingen zoeken hun heil in ons land. Reden voor de koning om samen met de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie naar het hoofdkantoor van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Rijswijk te gaan. Hier liet WillemAlexander zich informeren over opvang en huisvesting van vluchtelingen. Asielzoekers sprak hij niet, wel medewerkers van opvanglocaties en het gezondheidscentrum, VluchtelingenWerk Nederland en burgemeesters van gemeenten met een opvanglocatie.

FO TO ’S A N P

Jaarlijks worden alle gevallenen sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog - ook in voormalig Nederlands-Indië - herdacht tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei. Maar dat Japan op 15 augustus 1945 capituleerde en dit toenmalig overzeese grondgebied van het koninkrijk werd bevrijd, wordt ieder jaar ook nog herdacht bij het Indisch Monument in Den Haag. Dit jaar, vanwege de 70ste herdenking, is koning Willem-Alexander onder de duizenden aanwezigen. Hij legt mede namens de koningin de eerste krans voor het monument en opent het defilé. Net als veel aanwezigen draagt de koning op zijn revers een melati, de Indische jasmijn, het symbool van de jaarlijkse herdenking.

GEÏNFORMEERD

INDISCHE JASMIJN

Gazelle, herstel, Koninklijke Gazelle, heeft een vernieuwde fietsfabriek. Op de plek waar meer dan honderd jaar geleden het eerste rijwiel werd gemaakt, is een immense montagehal tussen de oude fabrieksgebouwen en het monumentale hoofdgebouw gebouwd. Prinses Margriet kwam in 1992 langs in Dieren toen het predicaat ‘koninklijk’ werd verleend, koning WillemAlexander verrichtte nu de officiële opening van de nieuwbouw. Daarna reed hij nog even een rondje over het terrein, op een splinternieuwe e-bike. De familie lijkt geen voorkeur voor een bepaald merk fiets te hebben: prinses Amalia vertrok op een rijwiel van concurrent Batavus van de Eikenhorst voor haar eerste schooldag…

‘Best wel leuk eigenlijk!’

roept de koning tijdens een proefrit in Dieren

‘Dit is zo bijzonder, zo onvergetelijk’ Beschermheer van Sail Amsterdam

Prins Maurits:

In regenachtig Amsterdam, op het kantoor van zijn bedrijf, spreekt Vorsten prins Maurits. Het contrast met Sail kan bijna niet groter zijn: toen was Amsterdam ondergedompeld in een stralende zon, wat het evenement extra feestelijk maakte. Ook dankzij de prins als beschermheer, stelt de organisatie trots. De oudste zoon van prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven heeft het stokje overgenomen van zijn neef WillemAlexander, die tot aan zijn koningschap beschermheer was.

Ging het verzoek de familie rond en werd u…

TEKST RICK EVERS

“Nee, zeker niet. Het is een verzoek dat aan je wordt voorgelegd door de organisatie. Ik vind het een grote eer dat deze rol mij ten deel is gevallen! Verder denk ik dat het handig is om iets met de stad Amsterdam te hebben, de stad waar ik 21 jaar met veel plezier woon. Je moet iets hebben met het nautische en affiniteit hebben met het evenement zelf. In het verleden was ik al betrokken bij het evenement, als bestuurslid van de Sail Sociëteit. Het is een leuk, nee, een gewéldig evenement om in welke vorm dan ook aan verbonden te zijn. Het is een genoegen om een bijdrage te mogen en kunnen leveren, samen met al die mensen die zich hiervoor inzetten. Van de organisatie tot al die vrijwilligers,

‘Ik ben het meest blij als ik op het water ben’ 28

tussen de dertien- en vijftienhonderd. Ik heb er een heleboel gesproken, van oud-marineofficier tot mensen die het een eer vinden om een week lang hun ziel en zaligheid in dit evenement te stoppen. Als je daar iets aan mag bijdragen, dan is dat geweldig.”

Volgens Sail was er geen twijfel over de keuze toen duidelijk werd dat de koning het niet meer zou doen. U was de meest geschikte kandidaat. U heeft bovendien wel eens gezegd dat het water u door de aderen stroomt. “Dat is waar. Als kind, nee, van baby af aan ben ik opgegroeid met water. Op het water met optimisten, waterskiën, vanaf mijn vijfde, zesde jaar. Alle voorjaars- en zomervakanties brachten we in Friesland bij vrienden door. Daar waren we de hele dag op het water. Weer of geen weer, we zaten op de zeilboot of waren aan het klieren in het water, hutten aan het bouwen, maar met name aan het zeilen en surfen. Ik heb mijn hele jeugd gewindsurft. Weekend in, weekend uit. Ik ben het meest blij als ik op het water ben. Tot groot verdriet van mijn vrouw, die iets minder nautisch is ingesteld en soms zeeziek wordt. Als je met zeilen bezig bent, ben je een onderdeel van de elementen en ben je met niets anders bezig. Dat maakt je heel kwetsbaar én respectvol voor de kracht en de pracht van de natuur. Deze zomer ben ik met ons gezin en een aantal bevriende gezinnen gaan zeilen in Griekenland. Dan word je wakker in een baai, het water vlak als een spiegel, en iedereen slaapt nog… Ik ben altijd vroeg wakker en dan ga ik zwemmen. Niets lekkerder dan dat gevoel van vrijheid op het water. Elk verloren moment probeer ik op een boot te zitten. Nog steeds.”

U heeft uw dienstplicht bij de Koninklijke Marine vervuld, terwijl bijvoorbeeld uw broer Pieter-Christiaan voor de Marechaussee koos. Koos u bewust voor water? “Ik heb een heel mooie tijd gehad bij de Marine, maar in alle eerlijkheid, als je in het diepst van mijn ziel kijkt, voel ik me meer marinier dan marineofficier. Ik heb indertijd bewust voor het Korps Mariniers gekozen. Ik wilde mijn hele jeugd al officier bij het Korps Mariniers worden. Dat feestje heeft maar een paar maanden geduurd. Daaraan heb ik tot op de dag van vandaag een blijvende rugblessure overgehouden, die helaas vrij regelmatig terugkomt. Het gaat heel lang goed, maar het is een heel dure hobby geworden qua fysiotherapie en artsen. Dat kan gebeuren…”

Maar de Clipper Stad Amsterdam aanmeren, het paradepaardje van Sail, dat deed u toch maar even. Alle schipperstermen die om de oren vlogen daarbij inbegrepen. “Jawel, maar dat verleer je nooit. Als iemand je het commando geeft dat je 30 graden stuurboord moet, dan komt het allemaal weer naar boven. Ik heb het voorrecht gehad op een etappe van een race stuurman te zijn op de Eendracht, maar dat is toch onvergelijkbaar met de Sail-intocht. Wat een beetje in de buurt kwam, was met de intocht in Sidney tijdens de bicentennial in Australië. Het was in 1988 tijdens mijn diensttijd. Veertig heel grote oorlogsschepen. Dat was ook een ongelooflijke ervaring! Dat gevoel, als je nu zelf weer aan het roer staat, komt daardoor naar boven. Het zien van alle gigantische schepen en ontelbare aantallen kleinere bootjes, dat hele nautische, daar krijg ik een heel warm gevoel van.”

Was de intocht tijdens Sail 2015 een hoogtepunt? “Over the course van het hele evenement zijn er zo veel mooie momenten geweest. Zoals de intocht en de woensdagavond met het Koninklijk Concertgebouworkest. Als je daar zit, zit je jezelf te knijpen omdat je beseft hoe fantastisch het is dat we dit in Amsterdam, in Nederland kunnen doen. Al die sloepen en schepen eromheen. En het was geweldig weer, dat heb je niet in de hand. Er hangt dan alleen daardoor al een enorm positieve sfeer omheen. Dat vond ik overweldigend. Rijen mensen, bootjes die in- en uitvaren, die al drie dagen lang bezig zijn om een plekje te krijgen. Het is zo’n geweldig event,

het grootste nautische evenement ter wereld. Iedereen wil erbij zijn, tenzij je een heel goede reden hebt om er niet bij te zijn. Maar als schepen helemaal uit Nieuw-Zeeland naar Amsterdam komen varen, een hele reis voordat ze hier kunnen zijn, dat wil wel zeggen dat we met Sail iets heel bijzonders hebben neergezet in de afgelopen edities.”

Het is eigenlijk vrij uniek dat we u zo in het openbaar aan het werk zien, Koningsdag buiten beschouwing gelaten. U bent sinds 30 april 2013 geen lid meer van het Koninklijk Huis en u heeft geen waslijst aan beschermheerschappen. “Ik knip geen linten voor mijn geld. Ik houd me de hele dag bezig met het opzetten, begeleiden, laten groeien en runnen van bedrijven. Daarbij moet je zeer kritisch zijn, want voor je het weet, gebeuren er dingen die je niet in de hand hebt. In een andere rol, zoals deze, houd ik graag diezelfde blik. Ik weet een ding zeker: achter de organisaties waarvan ik tot nu toe beschermheer mag zijn, en dus zeker ook bij Sail, zit een gemotiveerde, professionele en gedegen organisatie.”

“Ook mijn ouders heb ik in een flits gezien. Pas later hoorde ik dat ze al de hele dag aanwezig waren. Ze hebben nog steeds een vrij druk leven, we moeten het echt plannen om elkaar te zien. Mijn tante was zo ongelooflijk vriendelijk om De Groene Draeck uit te lenen voor de vlootschouw. Het is een mooi schip, er hangt een traditie aan – want het is de afgelopen keren ook daarop gebeurd – dan is het leuk om dat te continueren. De Groene Draeck staat voor mij persoonlijk voor heel leuke herinneringen uit de jeugd, en ook nog wel recenter, dat we zijn gaan zeilen op het IJsselmeer. Maar met name voor mijn neven heeft het een enorme jeugdhistorie. Zij hebben er natuurlijk heel veel op gevaren, wij af en toe. De echte historie ligt voor ons bij de Piet Hein, omdat we daarmee tot mijn twaalfde bijna alle binnenlandse waterwegen hebben bevaren, met familie in wisselende samenstelling. Ik herinner me nog hoe we met een optimist met twee-pk-motortje er achteraan voeren. Met je houten bootje, zwemvest aan, samen met je broertje… En die boot vaart weg, steeds verder. We moesten fluiten, zwaaien…”

Maar ditmaal niet in zomers tenue, maar als beschermheer: keurig in pak en, tijdens de vlootschouw, in marine-uniform. Doet dat wat met u? “Nou, ik ben trots om het te mogen dragen. Ik heb er ook hard m’n best voor gedaan, het is alweer 28 jaar geleden. Nu zit er wat meer goud op dan toen.”

Want op 1 mei 2013 bent u bevorderd tot kapitein-luitenant en bovendien door de koning benoemd tot adjudant in buitengewone dienst. “Ja, dat is een traditie. Mijn vader was het voor mijn grootmoeder, mijn neef voor zijn moeder. Het is dus een mooi gebruik, eervol om te mogen doen. We houden de momenten tot nu toe een beetje exclusief. Maar dat komt vooral omdat ikzelf de afgelopen anderhalf jaar veertig procent van de tijd aan het reizen ben. De tijd die dan overblijft wil ik wel graag aan mijn vrouw en kinderen spenderen. Dat betekent op zaterdagochtend heel vroeg terugkomen uit Amerika en direct scheidsrechter zijn bij het damesteam.”

Hebben de kinderen ook genoten van Sail? Uw oudste had ook kunnen zeggen: pappa, ik heb wel wat anders te doen. “Dat zou ik volledig gerespecteerd hebben. Het was in eerste instantie zo dat mijn oudste niet wist of ze wel mee wilde. Ze zit op de middelbare school in Amsterdam, niemand weet wie ze is, en dat vindt ze prettig. Maar het event was gewoon te indrukwekkend en het was nog niet gelukt om er en famille doorheen te varen. De kinderen

FO TO ’S A NP, RO YA L S B Y R OB I N

‘Ik knip geen linten voor mijn geld’

Het IJ was eind augustus bovendien de plek van samenkomst van veel van uw familieleden. Prinses Beatrix en de koning en koningin maakten plaats voor uw gezin voor het afnemen van de vlootschouw vanaf De Groene Draeck.

Prins Maurits met zijn gezin tijdens de vlootschouw op De Groene Draeck. Van links naar rechts: Felicia, Anna, Lucas, prins Maurits en prinses Marilène.

vonden het geweldig. We proberen onze kinderen zo min mogelijk in de pers te hebben, maar dit is zo bijzonder, zo onvergetelijk en in zo’n positieve sfeer.”

In 2020 (en 2025, 2030…) staat Sail opnieuw in de agenda. Wordt het nóg groter, nóg beter? “Dat is moeilijk, misschien dan toch weer innovatiever. En die paar heel bijzondere schepen die nog nooit in Nederland zijn geweest, om juist die naar Amsterdam te krijgen. De tallships zijn en blijven het hart van Sail Amsterdam. Die vaar je niet in twee weken over uit Zuid-Argentinië. Ze zeilen daadwerkelijk de wereld rond, dus om ze op tijd hier te hebben, moet je ruim van tevoren de datum met ze vastleggen. Dat hebben we dus alvast gedaan!”

En die data zijn ook alvast met u vastgelegd? “Als je als beschermheer gevraagd wordt, doe je dat in principe voor de rest van je leven. Je hebt ook een plicht als beschermheer, en die mag iedereen op zijn eigen manier invullen. Als je je op deze wijze verbindt aan een bedrijf of organisatie waar je zelf niet aan boord zit, moet je dienend en opbouwend kritisch zijn. Je zit in een kwetsbare positie. Ik ben bijna alle dagen geweest, letterlijk tussen de bedrijven door. Van tevoren heb ik heel duidelijk bekeken waar ik bij wilde zijn, overlegd met de voorzitter wat voor Sail belangrijk is om de beschermheer bij te hebben, de momenten dat je echt wat aan de beschermheer hebt. Het moet geen wethouder Hekking worden…”

•

Maxima’s wereld

tekst CARLIJN STRODIJK

Muziek!

Koningin Máxima heeft iets met muziek. Zo is zij sinds afgelopen juni erevoorzitter van het Platform Ambassadeurs Muziekonderwijs, dat zich sterk maakt voor muziekonderwijs voor kinderen op de basisschool. En in 2011 werd op voorspraak van de koningin Kinderen Maken Muziek opgericht, met als doel zo veel mogelijk kinderen in groepsverband een muziekinstrument te leren bespelen. Ze is bovendien beschermvrouwe van het Koninklijk Concertgebouworkest, en in die hoedanigheid was ze aanwezig bij de jaarlijkse feestelijke opening van het nieuwe seizoen. Hier genoot de koningin onder meer van een optreden van de Amerikaanse cellist Yo-Yo Ma.

IN DE ‘JAKOEZIE’…

In het Friese Koudum bezocht koningin Máxima een melkveehouderij, die een voorbeeld is van duurzaam en innovatief ondernemen. Zo hebben de driehonderd koeien de beschikking over een vrijekeuzestal, waarbij ze zelf kunnen bepalen of ze binnen blijven of naar buiten gaan. Op het terrein hebben de dieren bovendien de beschikking over een ‘jakoezie’, een soort buitenbad. Máxima ging daarna door naar de kaasfabriek van FrieslandCampina in Workum, die zij vorig jaar de Koning Willem I-prijs uitreikte. De melkveehouderij waar ze eerder die dag was, levert melk aan deze fabriek.

EHBO-AMALIA

Wat zal Máxima trots zijn op oudste dochter Amalia: de prinses heeft haar Jeugd EHBO-diploma behaald! Na twaalf lessen van

vrijwilligsters van het Rode Kruis Wassenaar weet Amalia nu hoe ze een mitella moet omdoen, verbanden moet aanleggen,

stabiele zijliggingen moet positioneren en brandwonden moet behandelen.

Mystery

Koningin & prinses Onaangekondigd verscheen niet alleen koningin Máxima maar ook prinses Annette bij de opening van het Papageno Huis in Laren. Hier leren jongeren met autisme om zelfstandig te wonen en nemen ze deel aan werkervaringsprogramma’s en dagbesteding. De prinses, die jaren in de gehandicaptenzorg heeft gewerkt, is lid van de Raad van Advies van Stichting Papageno. “Het was een heel mooie opening en het huis ziet er fantastisch uit. Ik hoop dat de mensen die hier gaan wonen en er gebruik van gaan maken, er heel gelukkig gaan worden”, aldus de prinses. Niet lang nadat Máxima was vertrokken, ging ook de prinses er vandoor. “Ik moet mijn zoon even naar de training brengen. De plicht roept weer!”

Onlangs verraste koningin Máxima Stichting Talentcoach in Den Haag met een bezoek, de aftrap van een nieuwe reeks werkbezoeken van de beschermvrouwe van het Oranje Fonds. Talentcoach wil het zelfvertrouwen van kwetsbare mensen die rond het minimum leven vergroten, onder meer door te leren wat hun talenten en kwaliteiten zijn. Máxima sprak met een aantal (vrijwillige) coaches en deelnemers over het belang van Talentcoach voor hun leven.

F O TO ’S EM -P RES S , M P E, PI C TU R E P RES S H O LL AN D , P PE, R O YALS BY R O BIN

GUEST

Opgekikkerd Stichting Opkikker organiseert jaarlijks â&#x20AC;&#x2DC;Opkikkerdagenâ&#x20AC;&#x2122; voor tweeduizend gezinnen met een langdurig ziek kind; dagen waarop plezier en ontspanning centraal staan. Ambassadeurs van de stichting, die onder meer geld inzamelen om dit mogelijk te maken, werden samen met hun gezin zelf in het zonnetje gezet tijdens een leuke dag in Amsterdam in aanwezigheid van koningin MĂĄxima. Dat is nog eens een koninklijke opkikker!

hofnieuws

tekst CARLIJN STRODIJK

Procentje

ERBIJ

Na het maken van een CT-scan in het universiteitsziekenhuis in Tokio, werd duidelijk dat de gezondheidsklachten van keizerin Michiko (80) worden veroorzaakt door hartproblemen. Ernstig lijkt het niet te zijn; de keizerin is gewoon aan het werk. Zo stond in de week van het onderzoek een museumbezoek, een concert en een ontmoeting met een ambassadeur in de agenda, en woonde ze met keizer Akihito in Tokio de herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog bij (foto).

FIETSEN VOOR SIRIKIT Volgens de organisatoren van de tocht stapten in heel Thailand 294.863 mensen op de fiets om de 83ste verjaardag van koningin Sirikit te vieren, onder het motto ‘Bike for Mom’. In hoofdstad Bangkok - waar straten waren afgezet voor de tocht - werd een stoet van meer dan veertigduizend sportievelingen aangevoerd door kroonprins Vajiralongkorn (vooraan op de foto), die net als de overige deelnemers gehuld was in een blauw T-shirt. Blauw is verbonden aan de geboortedag (vrijdag) van de koningin, zoals geel de kleur van de geboortedag (maandag) van koning Bhumibol is. Volgens de Thaise premier laat de massale deelname aan de tocht zien hoe populair de koningin is.

FO TO ’S A N P, FA C EB O O K, G ETT YI MA G ES

GEWOON DOORGAAN...

Hoewel de Spaanse koning Felipe vanwege de crisis in zijn land afgelopen februari nog vrijwillig afstand deed van 20 procent van zijn persoonlijke toelage (die ging toen €234.202 bedragen), heeft de regering nu het budget voor het Spaanse koningshuis verhoogd. Weliswaar met slechts 1%, maar dat brengt het totaal op €7,86 miljoen. Hiermee worden ook de hofhouding en de uitkeringen voor de koninginnen Letizia en Sofía en koning Juan Carlos betaald. Ter vergelijking: koning Willem-Alexander krijgt €823.000 euro als inkomen en €4.495.000 voor personele en materiële uitgaven.

Kijk ook eens op

VORSTEN.NL

HIPPISCH UITJE

Vakantiefoto’s De Belgische prinses Astrid en prins Lorenz waren ook dit jaar weer met hun gezin op vakantie in Italië, om precies te zijn in Gallipoli, in de ‘hak’ van het schiereiland. Via de Facebookpagina van het Belgische koningshuis werden twee foto’s van de familievakantie vrijgegeven. Net als vorig jaar was Astrids oudste zoon prins Amedeo er niet bij, maar de prinsessen Maria Laura, Luisa Maria en Laetitia Maria en prins Joachim waren wel meegekomen.

Ze verschijnt niet zo heel vaak in het openbaar, maar de Britse prinses Eugenie was onlangs samen met haar vriend Jack Brooksbank aanwezig op het Goodwood Festival of Speed ook wel ‘Glorious Goodwood’ genoemd. De prinses kwam langs op de derde dag van het vijfdaagse paardenfestijn (Ladies’ Day, met onder meer een race met vrouwelijke amateurjockeys) en reikte een trofee uit. Ze sprak ook nog even met twee jockeys die op paarden van haar oma koningin Elizabeth reden. Eugenie zelf rijdt van jongs af aan; als klein prinsesje had ze al een pony, William.

DUIKDUO Prins William en Catherine zijn allebei fanatieke sporters (op de foto tijdens een bezoek aan Canada in 2011). De Hertog van Cambridge liet zich ooit ontvallen dat zijn vrouw hem verslaat met tennis en skiën, maar dat hij beter is in alle andere sporten. Maar misschien dat daar verandering in komt, want Catherine heeft een cursus zeeduiken succesvol afgesloten, zodat ze nu tot 30 meter diepte mag duiken. Voortaan kan ze William – die al langer in het bezit is van duikbrevetten – vergezellen wanneer hij tijdens de vakantie van de Middletons op Mustique de azuurblauwe zee verkent.

In skinny jeans op de

rammelfiets Amalia’s nieuwe

start

TEKST RICK EVERS

De herfst breekt aan, de dagen worden korter en de koning en koningin hebben inmiddels hun jaarlijkse rondrit in de Gouden Koets gemaakt. De zomervakantie? Die is al lang en breed voorbij. De jongste generatie is alweer gewend aan de schoolbanken en ook prinses Amalia heeft intussen hopelijk haar draai gevonden op haar nieuwe school. Ze is eind augustus begonnen aan haar middelbare schoolcarrière op Christelijk Gymnasium Sorghvliet in Den Haag. Pappalief speelde op de eerste schooldag voor fotograaf én cameraman, en liet de RVD via het koninklijke Facebookkanaal het beeldmateriaal verspreiden. Zo hebben inmiddels al meer dan een miljoen mensen gezien hoe de prinses per (rammelende) transportfiets met felroze krat voorop bij de Eikenhorst is vertrokken. Zo hebben haar schoolgenoten geen last van cameraploegen en hordes fotografen en kan Amalia ook gewoon met haar vriendinnen – begeleid door lijfwachten – naar school fietsen. De eerste week was er een van kennismaken met leraren en schoolgenoten. Gezellige en drukke dagen, tijdens een driedaags kamp, volgens de schoolleiding. ‘U weet, het is de eerste week’, reageert koningin Máxima als haar na afloop van een bezoek wordt gevraagd hoe haar 11-jarige brugpieper het beleeft. ‘Het is allemaal wel heel spannend. Moeder leeft elke minuut mee.’ En vader Willem-Alexander heeft zijn dochter gemist, zegt hij na het kamp. Zo zal het ook vast gaan met gravin Eloïse, de oudste van prins Constantijn en prinses Laurentien. Zij gaat naar het Maerlant-Lyceum, nu het gezin de deuren van hun Brusselse stulpje heeft gesloten en voortaan aan de rand van het Benoordenhout woont. In België begint het schooljaar steevast op 1 september. Na een vakantie in Frankrijk, waarbij heel wat culturele uitstapjes op het programma stonden voor het gezin van koning Filip, moeten de twee prinsen en twee prinsessen ook weer naar school. Koningin Mathilde brengt jongste zoon Emmanuel weer naar Eureka in Kessel-Lo, een school voor kinderen met een leerachterstand. Volgens Vorsten-correspondent

Wim Dehandschutter wordt er gezegd dat de prins van bijna tien dyslectisch zou zijn, al geeft het paleis geen officieel commentaar. De bedoeling is dat de prins uiteindelijk weer zal instromen in het reguliere onderwijs, zoals het Sint-Jan Berchmanscollege waar zijn broer en zussen naartoe gaan. De koning bracht hen op hun eerste dag weg. Elisabeth (13) gaat naar het derde middelbaar, Gabriël (12) naar het eerste middelbaar en Eléonore (7) naar het tweede leerjaar. Voor de rest van het jaar zal Filip ze zo vaak mogelijk naar school brengen en Mathilde ze weer ophalen. Of koningin Máxima of juist koning Willem-Alexander voor jongste dochters Alexia en Ariane ook dagelijks bij de Bloemcampschool staat, is niet bekend, maar Amalia zal net als haar klasgenoten juist liever níet willen dat ze met open armen aan het schoolplein staan te wachten…

•

FO T O ’S MP E, PP E, R VD / ZM K

Terwijl koningin Mathilde jongste zoon Emmanuel naar school brengt (links), ontfermt koning Filip zich over dochters Elisabeth en Eléonore en oudste zoon Gabriël.

Wat is een mening waard, zonder verdieping?

Gor (28) Werd als kind gedwongen te vluchten door de dreigende politieke situatie in Armenië.

@anonymous

•

38m ago

Vluchtelingen zijn parasieten die de wereld over trekken, op zoek naar een uitkering.

@anonymous

•

3 days ago

Die zogenaamde vluchtelingen kosten ons bakken met geld.

•

12hrs ago

Stuur al die terroristen, proﬁteurs en andere gelukszoekers gewoon terug!

Ontdek Trouw nu 2 weken gratis trouw.nl/proef

Ondertussen Paul Rem is kunsthistoricus en conservator van Paleis Het Loo in Apeldoorn. In die hoedanigheid stuit hij regelmatig op bijzondere verhalen. Bovendien is hij soms aanwezig als koninklijke gasten het museumpaleis bezoeken. In Vorsten deelt hij zijn ervaringen en zijn kennis.

ten paleize...

Koninginnesoep

Gunnen wij het koninklijk gezin van harte de nodige privacy, in het verleden was daar maar weinig sprake van. In de 19de eeuw waren er weliswaar geen paparazzi, maar vorstelijke families waren zelden écht alleen, zelfs niet in hun eigen vertrekken. Zo werden de meeste maaltijden gebruikt met een kleine schaar hovelingen. Getrouwen, voor wie maar één regel gold: Horen, Zien en Zwijgen. Want een maaltijd is een gevaarlijk ding. Eten is een intieme, lichamelijke bezigheid en er gelden strikte regels voor aan tafel. Een valkuil voor een onervaren hoveling! Wat schiet er dan niet door je hoofd? Ga ik door met eten als de vorst er mee ophoudt? Is lachen toegestaan? Wat als ik me verslik? Wat doe ik als de vorst het woord tot me richt en ik heb m’n mond vol? Servet naast het bord of op schoot? Mag ik uit mezelf het woord tot mijn tafelgenoot richten? Soeplepel van me af of naar me toe…? Algemeen Beschaafde Tafelmanieren komen in gevaar als men nerveus wordt. En dat overkwam omstreeks 1850 ook een onervaren adjudant van de koning. Buiten

zijn schuld was er voor hem aan tafel nog één plaats over: de absolute hoofdplaats, recht tegenover koning Willem III en koningin Sophie en tussen twee ambassadeurs. Tja, hou je dan maar in de plooi als je ziet dat het koninklijk paar je constant aan zit te kijken en elkaar geamuseerde blikken toewerpt. En als dan tot overmaat van ramp de zware metalen nestels van je mooie uniform met een klap in je zilveren soepbord terechtkomen, en de soep spettert tot in je gezicht, dan voorvoel je problemen voor de toekomst. Maar gelukkig bleek dat later allemaal mee te vallen, de adjudant bleef nog lang in dienst. Het dagelijkse leven van vorsten is voor gewone stervelingen zo bijzonder, dat het de moeite waard is om op te schrijven. ‘Het zijn net gewone mensen’, zeggen we dan. Kennen wij in het dagelijks leven misschien wel eens pijnlijke momenten aan tafel, aan het Hof is dat niet anders. De familie van Willem III muntte niet altijd uit in eensgezinde saamhorigheid. Dezelfde adjudant, inmiddels wat ouder en meer ervaren, was op Paleis Het Loo

getuige van een wel heel opmerkelijk tafereel. Het was niemand ontgaan dat de koning en de koningin ruzie hadden gehad, toen zij de salon betraden waar het kleine gezelschap zich voor het diner verzamelde. Aan tafel bleef de spanning te snijden. Koningin Sophie zat tussen de koning en zijn broer prins Hendrik in. Tijdens de gehele maaltijd had het koninklijk paar niet met elkaar gesproken, maar tijdens het dessert wisselden zij een paar woorden. Bij Sophie veroorzaakten ze een totale black out. Was de koningin geen doetje waar het ging om een scherp woord tegen haar echtgenoot, nu wist zij niets anders te doen dan voorover te vallen met haar hoofd op het bord. Schokkende bewegingen moesten de suggestie wekken dat zij een zenuwtoeval kreeg, maar dat geloofde niemand. Aan tafel bleef het doodstil. Alleen prins Hendrik ging door met het eten van zijn aardbeien… Soms kunnen vorsten (die nét iets bijzonderder zijn dan wij, écht gewone stervelingen) aan tafel heel elegant uit de

hoek komen. Neem de bekende anekdote over het diner dat de jonge koningin Wilhelmina in 1900 aanbood aan Paul Kruger. De Zuid-Afrikaanse vrijheidsstrijder was door de koningin naar Europa gehaald om hem de kans te geven zijn staatkundige opvattingen te bepleiten. De robuuste staatsman was geen kampioen hofetiquette. Dus toen hij tijdens het officiële diner het zilveren vingerkommetje als drinkbeker aan zijn mond zette, zou Wilhelmina direct dit voorbeeld hebben gevolgd. Zij was te zeer op Kruger gesteld om hem in verlegenheid te brengen. Of het nu echt gebeurd is of niet, de scène draagt bij tot het beeld van de koningin als de tactische gastvrouw, die iedereen op zijn gemak stelt. En op je gemak zijn, dat is wel prettig, als je zo dicht in de nabijheid van gekroonde hoofden verkeert. Sinds koningin Wilhelmina begrijpen vorsten dat zo veel beter dan vroeger!

•

FO TO ’S A NP, H ÉL È NE WI ES E NH A A N , R O YA LS B Y ROB I N

Soms kunnen vorsten aan tafel heel elegant uit de hoek komen

Linkerpagina: Een toost op vorst Albert II van Monaco op Paleis Het Loo (2014), en op de Noorse koning Harald op het Koninklijke Paleis Amsterdam (1996).

Populair als Kate & William

Het jonge

KONINGSPAAR VAN BHUTAN 42

In het boeddhistische koninkrijk Bhutan, verborgen in het hart van de Himalaya, lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Een reis door dit Land van de Donderende Draak, is een reis langs betoverende valleien, boeddhistische kloosters, heilige tempels en prachtige groene rijstvelden. Aan het hoofd van Bhutan staat koning Jigme (35), die getrouwd is met koningin Jetsun (25). Een portret van een jong koningspaar waarvan we in het westen slechts zelden iets horen. TEKST CARLIJN STRODIJK

Hoewel ‘Drakenkoning’ Jigme Khesar pas een twintiger is als zijn vader afstand doet van de troon, neemt hij diens werk niet onvoorbereid over. Koning Jigme Singye Wangchuck (1955) van Bhutan, zelf nog een tiener als hij in 1972 op de troon komt, wil dat zijn zoon goed beslagen ten ijs zal komen en helpt hem dan ook zich goed op zijn koninklijke taak voor te bereiden. Vaak neemt hij zijn zoon mee op bezoeken in het land om de bevolking te ontmoeten, en stuurt hij Jigme naar internationale evenementen om zijn land te vertegenwoordigen. Zo woont de jonge prins in 2006 de viering van het zestigste regeringsjubileum van koning Bhumibol van Thailand bij - van alle koninklijke gasten is hij dan de jongste. Jigme Khesar Namgyel Wangchuck is geboren op 21 februari 1980 in het Dechencholing Paleis in Thimphu, de hoofdstad van Bhutan, gelegen op 2300 meter boven de zeespiegel. Hij heeft een zus, prinses Ashi Dechen Yangzom (1981), en een broer, prins Dasho Jigme Dorji (1986), en vier halfzussen en drie halfbroers. Na de middelbare school in Bhutan vertrekt Jigme naar de Verenigde Staten om te studeren, gevolgd door een opleiding aan de beroemde Universiteit van Oxford. Al zijn studies staan in het teken van leiderschap en internationale betrekkingen.

Sprookjesachtige bruiloft Eind 2005 kondigt koning Jigme Singye aan te abdiceren, ten gunste van zijn oudste zoon. In december 2006 volgt Jigme zijn vader op, waarna hij in november 2008 ceremonieel wordt gekroond tot vijfde Drakenkoning van Bhutan. Om de nieuwe koning te verwelkomen, beschilderen de inwoners van het Aziatische bergstaatje de straatnaamborden, hangen zij feestelijke spandoeken op en versieren zij rotondes met bloemen. De kroningsceremonie heeft even op zich laten wachten, maar valt nu samen met het honderdjarig bestaan van de Bhutaanse monarchie. Die dag spreekt Jigme zijn volk toe: ‘Tijdens mijn bewind, zal ik nooit over jullie heersen als een koning. Ik zal jullie beschermen als een ouder, voor jullie zorgen als een broer en jullie dienen als een zoon. Ik zal jullie alles geven en houd niets voor mijzelf. Ik zal mijn leven als een goed mens leiden, zodat jullie mij als

voorbeeld kunnen zien voor jullie kinderen; ik heb geen ander doel dan voldoen aan jullie hoop en verwachtingen. Ik zal er altijd voor jullie zijn, dag en nacht, in de naam van vriendelijkheid, rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid.’ Het blijken oprechte woorden. De nieuwe koning zet de ontwikkeling naar een parlementaire democratie voort, nadat zijn vader die in werking had gezet. In 2007 zijn er ‘proefverkiezingen’ voor een parlement, een jaar later gevolgd door de eerste échte verkiezingen. Bij de opening van het parlement op 20 mei 2011, kondigt Jigme zijn verloving met Jetsun Pema aan: ‘Als koning is het nu tijd voor mij om te trouwen. Na lang nadenken heb ik besloten dat het huwelijk later dit jaar zal plaatsvinden.’ Ook spreekt hij over zijn bruid: ‘Wat altijd het belangrijkste is voor een koningin, is dat zij een goed mens is, en dat zij als koningin standvastig is in haar inzet voor het volk en het land. Ik heb mijn koningin gevonden, en zij heet Jetsun Pema. Ze is jong, warm en vriendelijk in haar hart en karakter. Deze kwaliteiten, samen met de wijsheid die met leeftijd en ervaring komt, zullen haar een groot dienaar van de natie maken.’ De verloofde van de koning is op 4 juni 1990 in Thimphu geboren, als dochter van piloot Dhondup Gyaltshen – kleinzoon van een gouverneur – en Sonam Chuki, uit een van de oudste adellijke families van Bhutan. Haar familie en de koninklijke familie kennen elkaar, Jigme en Jetsun zijn zelfs – aangetrouwde – familie: Jetsuns grootvader was de halfbroer van de echtgenote van de tweede Bhutaanse koning. Bovendien is Jetsuns oudste zus Yeatso Lhamo getrouwd met de broer van koning Jigme.

FO TO ’ S G ETTY IM AG ES

In november 2011, een maand na hun huwelijk, wordt het koningspaar van Bhutan door prins Charles en de Hertogin van Cornwall ontvangen op Clarence House. Enige dagen eerder waren ze in Japan. Op de foto boven een ontmoeting met keizerin Michiko. Links: Op 6 november 2008 wordt Jigme Khesar door zijn vader tot vijfde koning van Bhutan gekroond.

Koning Jigme: ‘Ik zal er altijd voor jullie zijn, dag en nacht’ De twee ontmoeten elkaar voor het eerst als Jetsun zeven jaar oud is, tijdens een familiepicknick in Thimphu. De kleine Jetsun klampt zich vast aan de 17-jarige Jigme en zegt: ‘Ik ga met je mee’, waarop de prins zegt: ‘Als je opgroeit en ik niet getrouwd ben, en als jij niet getrouwd bent, zou ik graag willen dat jij mijn vrouw wordt.’ De sprookjesachtige bruiloft van de koning en Jetsun – vanwege hun populariteit wel ‘de William en Kate van de Himalaya’ genoemd – vindt plaats op 13 oktober 2011. Exact om tien voor half negen ’s morgens – een ideale tijd volgens koninklijke astrologen – loopt koning Jigme Khesar de binnenplaats op van het 17de-eeuwse klooster Punakha Dzong, en bestijgt de hoge trappen. Een paar minuten later arriveert zijn bruid over een houten loopbrug over een brede rivier, voorafgegaan door een processie van in het rood geklede monniken met cimbalen, trommels en hoorns, en vaandeldragers. Onder toeziend oog van babyolifanten met kleurige versieringen betreedt zij het klooster. Het huwelijk – het grootste mediaevenement ooit in Bhutan – wordt voltrokken in een traditionele boeddhistische ceremonie. Die dag wordt de bruid officieel koningin van Bhutan; Jigme plaatst hiertoe een geborduurde zijden kroon op haar hoofd. Na afloop loopt het stel naar buiten om zich door duizenden onderdanen te laten begroeten. Buitenlandse vips zijn niet uitgenodigd; dit is een feest voor Bhutan en de Bhutanezen.

Persoonlijke stijl Na haar huwelijk vergezelt de koningin haar echtgenoot bij diverse buitenlandse reizen. Waar ze ook zijn, altijd houdt de koning de hand van zijn

vrouw vast. ‘Jonge mensen beginnen dat te kopiëren’, vertellen Bhutaanse studenten. Ook spreekt de koning openlijk over zijn liefde voor zijn vrouw. Hoewel polygamie in Bhutan legaal is – zijn vader bijvoorbeeld heeft vier vrouwen die zussen van elkaar zijn – houdt koning Jigme het bij één. Zoals prinsessen en koninginnen in Europa zet ook Jetsun zich in voor goede doelen. Zo is ze beschermvrouwe van de natuurorganisatie Royal Society for Protection of Nature en werkt ze nauw samen met organisaties die zich inspannen voor kinderen met speciale behoeften. Privé houdt ze van tekenen, schilderen en beeldende kunst, én basketbal – ze was ooit zelfs aanvoerder van haar schoolteam. In Londen studeerde ze internationale betrekkingen, psychologie en kunstgeschiedenis. Ze heeft ook een talent voor taal: naast Dzongkha – de taal van Bhutan – spreekt Jetsun vloeiend Engels en Hindi. Koning Jigme houdt ervan om te reizen. Dat doet hij vooral binnen Bhutan, naar afgelegen dorpen op het platteland. Tijdens deze trips verblijft hij vaak bij lokale bewoners thuis waar hij gewoon in de keuken uien met hen staat te snijden. Hij is ook wel eens onderweg gestopt bij een school, waar hij voor zeventig studenten heeft gekookt. De koning nodigt ook wel ‘gewone’ mensen uit voor de thee. De bevolking waardeert die persoonlijke stijl enorm; Jigme is ontzettend populair en siert op posterformaat de slaapkamermuur van menig Bhutaans tienermeisje. Niet voor niets staat hij bekend als the People’s King (de koning van de mensen, red.), die via zijn Facebook-pagina meer dan 180.000 volgers op de hoogte houdt van wat hij en zijn echtgenote doen. En dat staat allemaal in dienst van de belofte die de koning bij zijn aantreden deed: ‘Ik zal jullie alles geven.’

•

Prins Bernhard over zijn strijd

‘

In het nieuwe tijdschrift Nick & Simon, dat nu in de winkel ligt, staat een gesprek met prins Bernhard, waarin hij vertelt over zijn strijd tegen Non-Hodgkin. Het interview vond plaats op verzoek van Simon Keijzer van het Volendamse duo Nick & Simon: diens moeder kreeg ook te maken met lymfeklierkanker. Bovendien is Simon ambassadeur van Lymph & Co, de stichting waarmee de prins geld ophaalt voor onderzoek naar de ziekte. Een fragment uit dat bijzondere interview. TEKST MARIE-JOSÉ CLEEF

Hoe was u als patiënt? Ging u alles lezen wat er over lymfeklierkanker te vinden was? ‘Absoluut niet. Ik heb er bewust voor gekozen om het allemaal niet te willen weten. Ik vertrouwde op de artsen in het AMC en liet een vriend die ook arts is, het boekje lezen dat we bijhielden als er weer een gesprek met de artsen was geweest. Ik wilde niets weten over succespercentages. Pas achteraf begreep ik hoeveel geluk ik heb gehad. De generieke chemotherapie die ik acht maanden heb ondergaan, slaat maar bij vijftig procent van de patiënten aan. Ik had ook het geluk dat ik op de IC lag toen een darmperforatie dreigde. Als dat gebeurt, is het snel over. Als de lymfomen door de chemokuur slinken, trekken ze soms de darmwand stuk. Ik werd direct geopereerd en kreeg een stoma. Ik wil nu ook niets weten over de kans dat het terugkomt. Ik wil niet leven in angst.’

‘Mijn diagnose kwam inderdaad net na de begrafenis van Friso. Dat is volgens mij het ergste dat je kan overkomen; een kind verliezen. Ik denk vaak; beter dat ík dit heb, dan een van mijn kinderen. Maar de rek was er niet uit. Mensen kunnen veel hebben. Het was heel fijn om veel en vaak familie om me heen te hebben. Maar veel anderen heb ik op afstand gehouden. Wat kun je zeggen? Als je echt beroerd bent, zit je niet te wachten op bemoedigende woorden. Je wilt mensen om je heen tegen wie je je niet verplicht voelt om te praten.’

‘Ik lag meteen een maand in het ziekenhuis, dus we hebben het heel snel verteld. Omdat er bij hen op school twee vaders aan kanker waren overleden, had het woord meteen een enorme lading. Maar we zijn eerlijk geweest en hebben gezegd dat de artsen er alles aan deden. Onze oudste, Isabella, heeft een spreekbeurt over lymfeklierkanker gehouden op school. Maar Benjamin, onze jongste, was pas vijf en heeft zich in die periode echt van mij afgekeerd. Hij vond de stoma maar vies. Pas wees hij weer naar het litteken op mijn buik en zei “Maar nu ben je beter toch pappa?” Ze kwamen veel naar het ziekenhuis, maar op een gegeven moment zijn ze daar wel klaar mee. Met kerst zat ik middenin mijn stamceltransplantatie en zaten zij te eten in de kantine van het AMC. Dat is natuurlijk niks. Mijn dochter belde me soms huilend op om te zeggen dat ze me zo miste. Dat je er niet voor je kinderen kunt zijn, vond ik misschien nog wel het zwaarste van alles.’

Staat u anders in het leven nu?

‘Vroeger dacht ik dat ik als baas van acht uur ’s morgens tot acht uur

’s avonds op kantoor moest zijn. Als voorbeeld voor de rest. Nu weet ik

dat dat nergens op slaat. Je kunt ook om zes uur met je gezin thuis eten en later misschien nog wat doen. Als je de kans hebt om je leven zelf in

te richten, is het ontzettend zonde om de gezelligheid van je gezin mis te lopen. Isabella is nu dertien en heeft mij al wat minder nodig. Ik ben zo blij dat ik die jaren daarvoor niet gemist heb. Maar ik vind mijn werk ook gewoon leuk. Dat wil ik ook niet half doen. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat ik door het plezier in mijn werk een leukere man en vader ben. Maar het gaat om de balans. Je moet niet pas na je 65ste beginnen met leven.’

Heeft het de relatie met uw vrouw verdiept? ‘Annette is een heel sterke vrouw. Ik wist dat zij pal voor de kinderen zou staan. In het begin ging alles zo snel. Ik had mijn papieren eigenlijk nooit goed geregeld en was bang om te gaan slapen. Binnen drie dagen was ik met mijn testament bezig. We hadden geen tijd om na te denken en zaten echt in overlevingsmodus. Maar zij is op geen enkel moment door de knieën gezakt. In de periode daarna hebben we ieder flardje positief nieuws gevierd samen.’

FOT O M A RK UY L

Het waren al zware tijden voor uw familie. Merkte u dat de rek er een beetje uit was?

Hoe heeft u uw kinderen uitgelegd wat er met pappa aan de hand was?

â&#x20AC;&#x2DC;Dat je er niet voor je kinderen kunt zijn, vond ik misschien nog wel het zwaarste van allesâ&#x20AC;&#x2122;

hofcultuur

tekst DÉSIRÉE RAEMAEKERS

OP BEZOEK Terwijl de officiële viering van 200 jaar Koninkrijk op 26 september in Amsterdam wordt afgesloten, gaat het Nationaal Archief in Den Haag nog even door met het feestje. Tot en met 17 juli 2016 is daar de expositie 24 uur met Willem te zien. Met stukken uit het archief en bruiklenen uit het Koninklijk Huisarchief wordt een beeld gegeven van een gemiddelde werkdag van Nederlands eerste koning, Willem I. Bezoekers worden ontvangen in zijn ‘werkkamer’. Via een rode loper betreedt u het domein van deze hardwerkende vorst, waar voor de gelegenheid onder meer de eerste grondwet, de eerste troonrede en stapels koninklijke besluiten zijn tentoongesteld. Maar er zijn ook persoonlijke bezittingen, zoals zijn werkkostuum, koninklijk bestek en een theeservies. Het woord bestond waarschijnlijk nog niet in zijn tijd, maar Willem was een echte workaholic. Met tomeloze energie zette hij zich aan de opbouw van Nederland, dat na jaren van oorlog (Napoleon) verarmd en gedemoraliseerd was. De koning nam duizenden besluiten, waarvan velen tot de dag van vandaag zichtbare resultaten hebben, in de gedaante van wegen, kanalen en spoorwegen. Alleen al op 25 december (!) 1821 tekende hij 137 documenten. Informatie: gahetna.nl

GRATIS NAAR EEN LEZING!

1. Zondag 1 november 2015: Jeroen Koch over de eerste Oranje-vorst 2. Zondag 31 januari 2016: Lizet Kruyff en Cees Holtkamp over koken op het paleis 3. Zondag 7 februari 2016: Beatrice de Graaf over radicalen in Willems maatschappij 4. Z ondag 6 maart 2016: Paul Rem over de koning als paleizenbouwer 5. Z ondag 20 maart 2016: Jeroen Koch over de eerste Oranje-vorst

Het scheidingsverdrag met België, 1839.

FO TO ’S J AN ZW EERTS ( N A ), K AS TEEL D E H A AR U TR EC H T

Rondom de expositie organiseert het Nationaal Archief verschillende activiteiten, zoals middaglezingen over koning Willem I. Per lezing mag Vorsten gratis toegang voor 2 personen weg-geven, ter waarde van € 20, inclusief entree tentoonstelling en koffie/thee. Wilt u kans maken op 2 vrijkaartjes? Stuur dan voor 15 oktober 2015 een briefkaart aan: Vorsten, Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. Vermeld daarop uw adresgegevens en het nummer van de lezing die u zou willen bezoeken. Winnaars krijgen bericht thuis.

HOE HOORT HET?

Als u was uitgenodigd voor een diner op Kasteel de Haar, hoe werd u dan begroet? Wat waren de regels aan tafel? Wie zat naast wie? U hoort het allemaal â&#x20AC;&#x201C; en nog veel meer - tijdens de speciale etiquetterondleiding Hoe Hoort Het op De Haar?, te volgen tot en met 24 november 2015. Meer informatie vindt u op kasteeldehaar.nl. Hier kunt u ook tickets kopen en reserveren voor de rondleiding.

Ooggetuige VAN ORANJE

Onder: De dagboekjes van Jacobus Hojel, waarop het boek gebaseerd is.

Op 6 december 1813 begint Jacobus Hojel, 34 jaar oud, een dagboek. Als officier in het Nederlandse leger zal hij vele jaren in de nabijheid van de Oranjes verkeren en bijvoorbeeld aanwezig zijn bij de inhuldiging van Willem I als soeverein vorst. Hiervan doet hij heel gedetailleerd verslag in zijn dagboek, maar hij vertelt ook over wat hij ziet en meemaakt tijdens zijn reizen door het jonge koninkrijk. De originele dagboekjes zijn te zien op de expositie 24 uur met Willem, in een nieuw publicatie vindt u vele fragmenten met aanvullende achtergrondinformatie: Hein Jongbloed, Majoor van Oranje. Jacobus Hojel, ooggetuige van de beginjaren van ons koninkrijk (uitg. Balans).

Mathilde BONAPARTE De onbekende prinses…

Ze was een nicht van keizer Napoleon én van onze koningin Sophie, maar de naam van Mathilde Bonaparte is verdwenen in de mist van de geschiedenis. En dat terwijl deze boeiende vrouw in haar tijd een middelpunt van de Parijse society was, en veel contacten met kunstenaars had. Bovendien had ze een uitgesproken liefde voor juwelen – maar haar collectie werd al een paar dagen na haar overlijden geveild. TEKST MARTIJN AKKERMAN

Martijn Akkerman is juwelenhistoricus. Hij is medewerker van het tv-programma Tussen Kunst & Kitsch, geeft lezingen en is betrokken bij de organisatie van exposities. Voor Vorsten schrijft hij over koninklijke juwelen. 54

V In de loop der jaren deed Mathilde meer dan 200 aankopen alleen al bij Cartier 56â&#x20AC;&#x201A;

Voordat hij in 1853 in het huwelijk trad met de Spaanse gravin Eugénie de Montijo liet de Franse keizer Napoleon III zich dikwijls begeleiden door zijn Duitse nicht Mathilde, die door hem voor dit doel tot princesse française werd verheven. Mathilde werd in 1820 geboren als dochter van Napoleons broer Jérôme en Catharina van Württemberg, en was dan ook een volle nicht van onze koningin Sophie, met wie ze haar hele leven innig bevriend bleef. In 1840 trouwde Mathilde met de Russische prins Anatole Demidoff, die haar echter fysiek en geestelijk zo mishandelde, dat tsaar Nicolaas I - haar neef - in 1847 het paar bevel gaf te scheiden, terwijl hij haar een enorme uitkering toekende. Mathilde verhuisde naar Parijs en werd het middelpunt van een invloedrijke salon. Ze trad opnieuw in het huwelijk, met de kunstenaar Claudius Popelin, van wie ze in 1892 weduwe werd. In 1904 overleed Mathilde kinderloos in Parijs. Haar naam is bij weinigen bekend en dat is jammer, want ze was een meer dan opmerkelijke vrouw. Prinses Mathilde onderhield contacten met belangrijke tijdgenoten. Zo was ze bevriend met de schrijver Gustave Flaubert, en liet Marcel Proust haar figureren in sommige van zijn boeken. Haar salon - eerst in het Elysée-paleis en later in haar appartement in de rue de Courcelles en haar buiten in Saint-Gratien - werd dan ook druk bezocht. Ze was bovendien zelf begenadigd met een artistiek talent, ze tekende niet onverdienstelijk. Daarnaast had ze een uitgesproken liefde voor juwelen en ze verzamelde gedurende haar leven dan ook een enorme collectie kostbaarheden. Al in 1856 deed ze haar eerste aankoop bij de in 1847 opgerichte juwelier Cartier aan de Parijse rue Montorgueil. Dankzij haar werd keizerin Eugénie drie jaar later eveneens klant bij deze juwelier, die mede door de hiermee verkregen klandizie en status kon verhuizen naar de boulevard des Italiens en uiteindelijk naar de rue de la Paix. In de loop van de jaren deed Mathilde meer dan tweehonderd aankopen bij Cartier.

Voorzijde en twee bladzijden van de veilingcatalogus met de juwelen van prinses Mathilde.

Toen koningin Sophie in 1877 overleed, gingen al haar juwelen over op haar zoons, behalve enkele legaten, waaronder drie belangrijke parelcolliers, die afkomstig waren uit haar bruidsschat en vermoedelijk oorspronkelijk Romanov-bezit waren geweest. Ze legateerde de kapitale colliers aan prinses Mathilde, die ze daarna regelmatig heeft gedragen, onder andere op de laatste foto die kort voor haar eigen dood werd gemaakt. Na haar overlijden op 2 juni 1904 werd haar belangrijke collectie juwelen geveild in de Parijse Galerie Georges Petit. Blijkbaar gaf de prinses, die geen directe nakomelingen had, hiertoe zelf nog opdracht: de veiling vond na een aantal kijkdagen plaats van 26 mei tot en met 4 juni, dus rond haar overlijden. De catalogus van deze veiling is zeldzaam, maar gelukkig ben ik in het bezit van een, weliswaar enigszins geschonden, maar compleet exemplaar. De eerste 23 nummers beschrijven de verschillende parelcolliers van de prinses, waaruit ook blijkt hoe belangrijk die in die tijd waren. Als nummers 2, 3 en 4 werden de colliers van koningin Sophie verkocht, respectievelijk met 51, 44 en 38 parels, die beschreven staan als ‘splendide’ en ‘superbe’. Helaas is onbekend wie ze heeft gekocht en waar ze gebleven zijn. Dat is ook met de meeste andere ruim driehonderd juwelen het geval. Tot nu toe zijn in de loop van de tijd wel drie belangrijke juwelen boven water gekomen.

1. de rozenbroche

Grace Vanderbilt met de rozenbroche van Mathilde.

Enkele belangrijke juwelen zijn inmiddels boven water gekomen

In de eerste plaats is dat een enorme (meer dan 14 x 14 cm!) driedimensionale broche in de vorm van een Tudor-roos, die omstreeks 1855 werd vervaardigd door de Parijse juwelenmaker Theodor Fester, mogelijk in opdracht van juwelier Mellerio, die toen beide waren gevestigd in de rue Vivienne. Het gouden en zilveren juweel werd bezet met meer dan 2500 briljanten van in totaal 136 karaat en 860 kleine roosgeslepen diamantjes. De broche werd als lot 65 gekocht door de juwelenmaker Giovanni Janesich in de rue de Lafayette. Janesich handelde in opdracht van Cartier, die de broche nog datzelfde jaar verkocht aan de Amerikaanse miljonair Cornelius Vanderbilt III als geschenk voor zijn echtgenote Grace. Deze ‘koningin van de Amerikaanse Society’ en een belangrijk lid van de zogenoemde New Yorkse geldadel droeg de broche bij alle belangrijke gelegenheden in haar leven. In 1972 werd het juweel als The Vanderbilt Rose door veilinghuis Christie’s in Genève verkocht aan een particuliere verzamelaar voor ruim 28 duizend dollar. Uiteindelijk werd het juweel verworven door de New Yorkse juwelier Fred Leighton, die het regelmatig uitleende voor tentoonstellingen, maar het in 2004 zelf weer liet veilen voor ruim 700.000 dollar. Sinds die tijd is juwelier Siegelson in de beroemde 47th Street van New York, ook wel bekend als Diamond Row, de trotse eigenaar.

2. de roze diamant Als nummer 63 staat in de catalogus uit 1904 beschreven een ‘splendide brillant rose’, een roze diamant, gemonteerd als hanger, die tijdens de veiling werd verkocht aan de New Yorkse juwelier Dreicer & Co. Die monteerde de steen van 9 karaat in een ring en verkocht die aan de miljonair en politicus William Clark. Diens enige en buitengewoon excentrieke dochter Huquette blijkt de ring sinds ongeveer 1940 in een kluis te hebben bewaard. Pas na haar dood op 104-jarige leeftijd in 2011 werd het juweel ontdekt en een jaar later door Christie’s in New York als The Clark Pink verkocht voor meer dan 15 miljoen dollar, de duurste roze diamant ooit. Vervolgens werd de steen overgeslepen tot 8.72 karaat, waardoor een beschadiging aan de rand werd verwijderd en daarna in een nieuwe platina ring geplaatst, geflankeerd door twee witte diamanten om de roze kleur nog beter te laten uitkomen. Als The Historic Pink werd de diamant ten slotte op 12 mei van dit jaar voor ruim 14 miljoen euro door Sotheby’s in Genève aan een anonieme verzamelaar verkocht.

Op de laatste foto van prinses Mathilde, kort voor haar overlijden genomen, draagt ze de drie parelsnoeren uit de collectie van koningin Sophie. De drie snoeren werden apart geveild, maar voor de catalogus gezamenlijk gefotografeerd (foto onder).

FO TO ’S WI M D I NGE M A NS , G ET TY I M A GE S , HH , RM N , S O TH EB Y ’ S

3. de wespenbroche Aan het eind van de jaren tachtig was ik zelf in de gelegenheid om in Parijs een juweel aan te kopen uit het bezit van prinses Mathilde. Het is een broche in de vorm van een wesp in goud en email en bezet met briljanten roosgeslepen diamantjes. Op de buik van het beest staat ‘Princesse Mathilde 1904’ gegraveerd, wat op zich natuurlijk geen bewijs is. In het derde kwart van de 19de eeuw kwamen kleinere juwelen in de mode en werd veel inspiratie gezocht en gevonden in de natuur. Volgens een modetijdschrift uit 1885 behoorden de voiles en de kleding van de dames bezaaid te zijn met juwelen insectjes. Prinses Mathilde bezat negen van dergelijke insecten: vijf vliegen, twee bijen, een frelon (of hoornaar) en een wesp. De laatste staat als lot 171 beschreven als ‘Broche guepe, le corps d’or et d’email, le dos orné d’un brillant et les ailles serties en roses’ (wespenbroche, lichaam van goud en emaille, de rug voorzien van een briljant en roosdiamanten op de velugels). Deze omschrijving komt geheel overeen met mijn juweel, dat op een buitengewoon verfijnde manier is vervaardigd. De prinses kon de wesp ook bijvoorbeeld op een haarspeld dragen. Meestal gebeurde dit dan ‘en tremblant’, gemonteerd op een veertje, waardoor het realiteitseffect natuurlijk werd vergroot. Deze broche getuigt mede van de eigenzinnigheid en bijzondere smaak van prinses Mathilde en de bijzondere rol die ze in de geschiedenis van het juweel heeft gespeeld.

De eerste 23 nummers in de veilingcatalogus zijn de parelcolliers van de prinses 59

f hofcouture

tekst JOSINE DROOGENDIJK

VisiteKAARTJE Koningin Letizia hecht veel waarde aan het promoten van Spaanse mode. Steevast draagt ze kleding van Spaanse ontwerpers en ook haar schoenen komen vaak uit eigen land. Zo droeg ze - net als haar man en twee dochters - tijdens de vakantie op Mallorca sandalen van Ria Menorca. De ambachtelijke schoenen, ook wel avarcas genoemd, worden met de hand gemaakt en komen van het Spaanse eiland Menorca. Van oudsher werden de sandalen gedragen door boeren, die de zolen van oude autobanden maakten. Inmiddels zijn die banden vervangen door rubber, maar net als vroeger worden de avarcas verder nog steeds gemaakt van echt leer.

STIJLICOON

Net als

Met bijna dertig procent van de stemmen is de Deense kroonprinses Mary door de lezers van het Britse Hello! uitgeroepen tot meest stijlvolle royal van 2015. Het tijdschrift roemt met name het feit dat zij altijd de juiste modekeuzes maakt. Koningin Máxima eindigde op de tweede plek (‘uitgesproken, kleurrijk, gevoel voor humor’), gevolgd door hertogin Catherine (‘altijd elegant’).

SISI

Voor haar huwelijk met Pierre Casiraghi van Monaco kreeg Beatrice Borromeo van haar aanstaande schoonmoeder een bijzonder huwelijksgeschenk. Bij de Weense juwelier A.E. Köchert - die ooit de diamanten sterren voor keizerin Sisi vervaardigde - kocht prinses Caroline diamanten oorhangers met zachtroze morganiet. Beatrice droeg het geschenk tijdens het burgerlijk huwelijk, toen zij gekleed ging in een japon van Valentino. Liefhebbers kunnen terecht op de website van de juwelier, waar de oorhangers voor €13.500 te koop zijn.

Kijkje achter DE SCHERMEN

Modiste Jane Taylor werkt veel voor de Britse koninklijke familie. In een openhartig interview met The Sunday Times geeft de hoedenontwerpster een kijkje achter de schermen. ‘De Gravin van Wessex (Sophie, red.) bijvoorbeeld komt langs met haar outfits, zodat ik kan zien wat ze van plan is om te gaan dragen. Vervolgens overleggen we over de ideeën, de kleuren en het kapsel. Als de hoed af is, komt ze nog een keer langs voor een laatste pasbeurt om de decoraties of de rand aan te passen. Het proces neemt meestal vier tot acht weken in beslag.’ Volgens eigen zeggen vindt Jane Taylor het spannend om iemand haar hoed te zien dragen. ‘Een van de meest bijzondere momenten was toen ik de Hertogin van Cambridge zag tijdens het diamanten jubileum. Ze droeg een huidkleurige cocktailhoed met kralen, die ik gemaakt had bij haar jurk van Alexander McQueen. De hoed was geborduurd met pareltjes en afgezet met zijden tule.’

JAPON À LA JAPONAISE

F O TO ’S G ET TYI MA G ES , P P E, RO YA L P O RTR AIT S, P PE

Net als tijdens haar eerste Prinsjesdag als koningin in 2013, koos Máxima tijdens Prinsjesdag 2015 voor een ontwerp van de Nederlandse couturier Jan Taminiau. De zijden organza japon is handbeschilderd met een voorstelling die geïnspireerd is op de Japanse Kamer op Paleis Huis ten Bosch. Typisch Taminiau zijn de rijke decoraties met verschillende kraalsoorten en borduurtechnieken zoals broderie d’art, handsteken en cannetille borduur. In plaats van een hoed had Máxima dit jaar gekozen voor een haardecoratie, eveneens afkomstig uit het atelier van Jan Taminiau, met driedimensionale vertalingen van de bloemen uit de japon.

Op De

Groene

DRAECK... Oranjes vieren Sail mee

62â&#x20AC;&#x201A;

TEKST RICK EVERS

Hij vaart vaker uit dan we in Vorsten (mogen) laten zien, maar tijdens Sail Amsterdam stond De Groene Draeck weer eens in het middelpunt van de belangstelling. Het schip, dat prinses Beatrix voor haar achttiende verjaardag kreeg, is voor de familie na zestig jaar nog altijd een geliefde plek om te ontspannen.

O Onverwacht, maar niet onopgemerkt, vaart een vijftien meter lange lemsteraak het IJ op, omgeven door politieboten. Hier is iets bijzonders aan de hand. Tijdens Sail Amsterdam zijn enorme zeilschepen en historische vaartuigen te zien, maar de entree die de relatief onopvallende Groene Draeck maakt, ontgaat bijna niemand. De koning staat op blote voeten ontspannen aan het roer, casual in blauwe polo, met zijn moeder over zijn schouder meekijkend. Koningin Máxima en prinses Mabel en hun dochters zijn ook aan boord. Een zaterdags familieuitje, zoals tienduizenden mensen tijdens het evenement hebben. De kinderen spelen met elkaar en zwaaien – soms op commando van mamma Máxima – naar het publiek, hangen over de reling en lopen over het dek. De koningin en haar schoonzus praten honderduit met elkaar, maar maken ook foto’s van hun kinderen en de tallships. Voor de vijf jongedames staat veiligheid voorop: ook als Alexia een selfie maakt met haar nichtjes Luana en Zaria blijft het reddingsvest aan. Als mater familias maakt prinses Beatrix de blikjes fris open en helpt ze kleindochter Zaria een handje als ze van bovenop de kajuit naar beneden wil . Met een blikje cola light in de hand, vaart koning Willem-Alexander in de richting van de IJ-haven. Tijdens deze editie van het evenement is hij geen beschermheer meer zoals voorheen, maar nog wel hoofd van de familie. Dit weekend geniet het gezelschap van de nautische festiviteiten in de hoofdstad. De toepasselijke en bekende filmmuziek uit Pirates of the Caribbean komt voorbij als de Oranjes bij het vallen van de avond op rij 1 op de wal genieten tijdens een concert van het Gelders Orkest. Voor de familie is dit niet de eerste dag op deze editie van Sail. Zo voer prinses Amalia een dag eerder behendig op het IJ in een optimist (type zeilboot). En prinses Mabel vierde onder het genot van hapjes en drankjes ‘Zussendag’, zo twitterde ze een bericht van haar zus Nicolien door naar haar eigen volgers. Op zondag vaart De Groene Draeck opnieuw uit. Het koninklijk gezin maakt dan plaats voor het gezin van prins Maurits. De neef van de koning is tegenwoordig beschermheer van de organisatie en mag het jacht gebruiken om in zijn marine-uniform de traditionele vlootschouw af te nemen. Het schip hoort bij de familie, en intussen een beetje bij het land: heel Nederland kent De Groene Draeck. Als het schip ergens ligt, wordt het steeds door iedereen bewonderd. Dat maakt de eigenaresse, prinses Beatrix, meer dan trots. Haar trouwe schip ligt haar na aan het hart, de lemsteraak vaart al bijna zestig jaar als een rode draad

Een familieuitje, zoals tienduizenden mensen tijdens het evenement hebben

‘Het schip is een droom’, zei prinses Beatrix in juni 1957, toen de Draeck voor het eerst uitvoer. Ze kreeg de lemsteraak cadeau van varend Nederland voor haar achttiende verjaardag. Het zeilnummer VA-18 verwijst daar nog altijd naar. Het heeft een ruime stuurkuip, een salon, een hut voor vier personen, een gastenhut voor twee, een kombuis en een tweepersoonshut voor de bemanning. Beatrix zorgde zelf voor het ontwerp van beeldhouwwerken aan boord en de houten rand van de stuurkuip. ‘Ik voel me nu verbonden met varend Nederland. Ik ben ervan overtuigd dat ik mijn hele leven zal genieten van dit grootse geschenk’, aldus de prinses. Ongeduldig leek ze te wachten om in plaats van te toosten in de jachthaven, daadwerkelijk het schip op te mogen, de Muidense haven uit te varen en de zeilen te hijsen. De prinses zou het jacht bij de koninklijke zeilen roeivereniging in Rotterdam een ligplaats geven, maar tegenwoordig kan men het schip weer vaak in de Muidense haven zien liggen. Voor een middagje uit met vrienden of een weekend zeilen met de familie vaart het schip nog steeds uit. Met haar zussen Irene en Margriet voer ze in 1959 tijdens de pinksterdagen door de Zeeuwse wateren voor een ontspannen uitje. Samen met Claus genoot Beatrix van wekenlange vakanties op de Middellandse Zee. En ook koning Willem-Alexander vaart met zijn dames uit met zijn moeders schip, voor een korte zeilvakantie in eigen land. Maar ook voor een vlootschouw leent de koning de Draeck, zoals de prinses haar schip ook voor officiële gelegenheden heeft gebruikt. Dat de prinses in 1970 uitvoer, met gezin aan boord, om de Spakenburgse jachthaven te openen, is maar een van legio voorbeelden. Het is het mooiste schip van Nederland, zei ze eens lyrisch tegen de pers, dit varende buitenverblijf van de Oranjes.

•

FOT O ’S EM -P R ES S , M P E , RO YA L P O RT RA I T S

door haar leven. Dat er discussie was rondom de kosten van het onderhoud enkele jaren geleden, zal haar hebben geraakt. Na 52 jaar was het schip in 2010 écht aan onderhoud toe, gaf ze aan in een persgesprek in het Noorse Bergen. De extra onderhoudskosten van ruim 3 ton nam ze voor eigen rekening. Het reguliere onderhoud, jaarlijks zo’n 50.000 euro, wordt volgens afspraak steeds door Defensie betaald.

KIES UW VORSTELIJKE VOORDEEL

7x €39,95 Bespaar €7,70 16% korting

13x €59,95 Bespaar €28,50 32% korting

26x €89,95 Bespaar €87 49% korting

ALLE ABONNEMENTEN ZIJN

VOORDELEN VOOR ABONNEES

•

Speciale abonneeacties Goedkoper dan in de winkel Minimaal 4 keer per jaar een extra dikke uitgave Gratis toegang tot de digitale editie van Vorsten* Eerder thuisbezorgd dan verkrijgbaar in de winkel

•

INCLUSIEF HET JAARBOEK 2015

* Als abonnee heeft u op uw tablet toegang tot de digitale versie van Vorsten. Kijk voor meer informatie op tijdschrift.nl/koppelen

Ga naar vorsten.nl/voordeel of bel 085-888 5602 Deze aanbieding is geldig tot 14 november 2015. Prijswijzigingen, druk-en zetfouten voorbehouden. Vorsten kost in de winkel €5,95, een extra dikke uitgave €7,95 en het Vorsten Jaarboek €9,95. U abonneert zich tenminste voor de opgegeven periode en tot wederopzegging. Uw abonnement wordt verlengd met evenveel nummers als het abonnement dat u afsluit, met een maximum van 13 nummers. Opzeggen is heel eenvoudig en kan na de actieperiode per maand. Op deze abonnementsovereenkomst zijn de leveringsvoorwaarden en het privacy beleid van New Skool Media B.V. van toepassing. Woont u in België? Ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 078-480 911. Voor abonnementen buiten Nederland en België gelden andere voorwaarden. Meer informatie: mail aan klantenservice@vorsten.nl

H E T

E E R S T E

T I J D S C H R I F T

O V E R

K O N I N G S H U I Z E N 67

UIT DE

SCHATKAMER VAN VORSTEN de selectie van:

• Gerda Garniervan Koetsveld • 56 jaar • Leest Vorsten sinds het begin (1973)

Achter een dikke (20 centimeter!) donkergroene kluisdeur bevindt zich het archief van Vorsten, een echte schatkamer! Tijdens het ruim veertigjarige bestaan van dit tijdschrift hebben de makers veel verzameld en bewaard van wat er is gepubliceerd over de internationale vorstenhuizen, en af en toe krijgen wij uit erfenissen zelfs nieuwe krantenknipsels, fotoalbums en andere koninklijke herinneringen. In een tijd dat steeds meer archieven hun schatten ontsluiten, willen ook wij de juweeltjes uit óns archief met onze lezers delen. Voor deze serie nodigen we lezers uit om een selectie te maken.

“Ik vind het heel bijzonder om deze lijkrede voor koning Willem III in handen te hebben, omdat hij is opgesteld door mijn voorvader. Kan ik er een kopietje van krijgen? Ik heb alleen een boek in bezit, maar zo op papier is het echt heel speciaal.”

“Omdat er weinig beeld van de uitvaartdienst van prins Hendrik de Zeevaarder bekend is, wilde ik heel graag deze afbeelding van de prins erbij hebben. De dienst werd geleid door Van Koetsveld. Ook om een mooi beeld op de pagina te creëren. Prins Hendrik de Zeevaarder stierf in 1879.”

“Ik wilde graag een dubbele pagina maken over hofpredikant Van Koetsveld, omdat hij familie van mij is. Zelf ben ik van de Utrechtse tak en hij van de Haagse. Op deze afbeelding is een grote selectie van de koninklijke familie te zien en wordt de link met het Koninklijk Huis goed benadrukt. Erg leuk, want thuis heb ik deze afbeelding niet. Hij staat alleen in een boek dat ik heb.”

“Van Koetsveld heeft ook de zonen van koning Willem III en koningin Sophie (foto onder) begraven. Erg bijzonder. Er is eigenlijk heel weinig materiaal dat ik over mijn voorvader tot mijn beschikking heb, dus ik vond het erg leuk dat ik hier in het archief mocht duiken en ook een en ander heb gevonden (beeld van prins Maurits als engel met baby Alexander, 1851, red.).”

‘ Als het Roemeense volk het mij vraagt, ben ik bereid die verantwoordelijkheid op mij te nemen.’ Dat was het antwoord van prins Nicolae op de vraag of hij klaar was om op een dag koning te worden. Een jaar na die uitspraak is Nicolae geen prins meer en heet hij weer gewoon Nicholas Medforth-Mills. TEKST HANS JACOBS

Roemeense prins Nicolae

Buitenspel gezet door DE KONING

Met een daverende klap heeft de bejaarde ex-koning Mihai, in het westen beter bekend als Michael, zijn koningshuis op zijn grondvesten doen schudden. Na beraad met zijn adviseurs, onder wie schoonzoon prins Radu, heeft hij besloten zijn enige kleinzoon prins Nicolae diens titels en plek in de troonopvolging af te pakken. Monarchisten in Roemenië zijn met stomheid geslagen, mede omdat er van de kant van koning en hof geen duidelijke verklaring kwam. ‘Het verwijderen van Nicolae, het meest populaire lid van de koninklijke familie, maakt een einde aan alle hoop op restauratie van de monarchie’, aldus Bogdan Duca, lid van meerdere monarchistische clubs. Er is zelfs een petitie opgesteld om de 93-jarige koning op andere gedachten te brengen, terwijl er ook Roemenen zijn die in het besluit een complot zien van de weinig populaire ex-acteur Radu. Prins Nicolae echter toont begrip. ‘De positie van prins van Roemenië en mijn plaats in de lijn van troonopvolging vroegen van mij een manier van leven die ik moeilijk kon accepteren. Ik ben daarom van mening, met een zwaar gemoed, dat het besluit van de koning mij welkom is.’ Wellicht kan hij het land in de toekomst nog van dienst zijn, zo voegt hij eraan toe. De verklaring ondertekent hij met zijn burgerlijke naam, Nicolae de Roumanie Medforth-Mills. Wat een verschil met nog maar een jaar geleden als de prins in een interview voluit praat over zijn liefde voor Roemenië, waar hij in september 2012 is gaan wonen. ‘Het accepteren van de titel was een grote stap in mijn leven en het kostte me enkele jaren om deze beslissing te nemen. Ik realiseer me dat het een verstandige keuze was, zowel voor mijn land als voor mijn familie en voor mij’, zegt hij dan vol overtuiging. ‘Ik denk

dat niets me zo goed op deze rol heeft voorbereid als de eerdere vrijheid van een “normaal” leven’, meent hij. ‘Nu werk ik voor het land en mijn familie, voor het welzijn van de samenleving en voor de toekomst van ons land.’ Binnen de koninklijke familie lijkt er volop steun voor de jonge, ondernemende, sportieve en volgens velen knappe prins. ‘Hij is stap voor stap voorbereid op zijn rol binnen de familie. Het vereiste een enorme omschakeling en het was geen makkelijke beslissing wat hij met de rest van zijn leven zou gaan doen’, vertelt zijn tante kroonprinses Margarita. Als Nicolae net twintig is geworden, vertelt koning Mihai zijn kleinzoon over zijn plannen met hem. ‘Hij zou op zijn 25ste prins van Roemenië kunnen worden en dan voor het land kunnen werken. Maar alleen als hij dat zelf wilde en als hij die verantwoordelijkheid serieus zou nemen. Geleidelijk aan en na veel gesprekken met de koning, besloot Nicolae zijn leven te wijden aan Roemenië.’ Dat de prins zich in Roemenië vestigt, maakt haar en de koning blij. ‘Zijn aanwezigheid verzekert de mensen dat de Roemeense koninklijke familie een toekomst heeft. Dat het niet eindigt met mijn generatie. Prins Nicolae is een teken van continuïteit en ik denk dat hij zijn taak aankan, hoe groot de verantwoordelijkheid ook is. Hij moet het vertrouwen winnen door zijn daden. Alleen maar prins zijn is niet genoeg. Hij moet die positie ook waardig zijn door een actieve betrokkenheid bij de Roemeense maatschappij’, aldus de 66-jarige kroonprinses eerder. De ingetogen, soms wat verlegen Nicolae moet zichzelf overwinnen. ‘Ik houd er niet echt van in het middelpunt van de belangstelling te staan.’ Dat maakt zijn verplichtingen ten

Boven, van links naar rechts: Koning Mihai en koningin Ana op het balkon van het Elisabetapaleis in Boekarest, mei 2001. Zij hebben dit paleis in 2005 weer in gebruik gekregen; grootvader en kleinzoon; in juni 2015 bracht Nicolae, dan nog prins, een bezoek aan de Roemeense ambassade in Den Haag.

FAMILIEGESCHIEDENIS

Nicolae heeft een emotionele band met Roemenië en de Roemenen

Roemenië importeert in 1866 haar koningshuis uit Duitsland. Onder de naam Carol I wordt prins Karel van HohenzollernSigmaringen eerst vorst en na 1881 koning van het Balkanland, dat dan nog niet de huidige omvang heeft. Hij trouwt met Elisabeth von Wied, een schoonzus van prinses Marie der Nederlanden, de jongste dochter van prins Frederik. Omdat het koningspaar geen overlevende kinderen heeft, wordt Carols neef Ferdinand aangewezen als troonopvolger. Hij regeert van 1914 tot 1927, waarna zijn dan bijna zesjarige kleinzoon Mihai hem opvolgt. Mihai’s vader Carol heeft na allerlei onverkwikkelijke vrouwenaffaires afstand gedaan van zijn opvolgingsrechten. Niet voor lang echter. In 1930 zet hij zijn zoon af en wordt alsnog koning Carol II, tot in 1940 het fascistisch bewind onder Ion Antonescu liever Mihai op de troon ziet. Het is Mihai die tegen het einde van de oorlog Antonescu laat afzetten, en het land aan de kant van de geallieerden brengt. Dat is echter niet naar de zin van de Sovjet-Unie, die buurland Roemenië in haar invloedssfeer wil brengen. Het land wordt bezet en krijgt geleidelijk een communistisch bewind dat in 1947 koning Mihai dwingt Roemenië te verlaten. Hij trouwt kort daarna met prinses Anne (‘Ana’) van Bourbon-Parma, die hij heeft leren kennen op de bruiloft van de Britse prinses Elizabeth en prins Philip. Mihai en Ana krijgen vijf dochters, van wie Margarita de oudste is. De koning heeft haar aangewezen als toekomstig hoofd van het huis. De koning heeft daarvoor wel de ‘Huiswet’ moeten veranderen, want volgens de oude opvolgingsregeling kunnen alleen mannen op de troon komen. Lastig voor een koning met alleen maar dochters, van wie bovendien niemand ‘ebenbürtig’ is gehuwd. Dat geeft ook het belang aan van de aanwijzing van Nicolae, als hij in 2010 prins wordt en zijn plek in de troonopvolging inneemt na de kinderloze Margarita en zijn eigen moeder Elena.

behoeve van het koningshuis er niet makkelijker op, want daarbij staat hij juist op de voorgrond. Hij begint ook meteen Roemeens te leren. ‘Voor mijn verhuizing kon ik niet veel meer zeggen dan “hallo” en “tot ziens”, al verstond ik wel meer. Nu versta ik het meeste, al vind ik het af en toe moeilijk om iets te zeggen vanwege de zinsopbouw en de grammatica van het Roemeens’, vertelt hij vorig jaar. Zijn vorderingen worden geprezen in de media. ‘Ik weet hoe moeilijk het is. Ook ik heb het op latere leeftijd moeten leren, maar dat gold ook voor de koningen Carol I en Ferdinand. Die kwamen ook pas na hun twintigste in Roemenië wonen’, verduidelijkt Margarita de uitdaging voor haar neef. ‘Ik heb een heel normale jeugd gehad’, aldus de prins. Als hij op 1 april 1985 in Genève wordt geboren als zoon van Robert Medforth-Mills en prinses Elena, de tweede dochter van de koning, leeft de Roemeense koninklijke familie al 38 jaar in ballingschap. Dictator Nicolae Ceauşescu lijkt stevig in het zadel te zitten en het IJzeren Gordijn dat Europa doormidden snijdt, toont nog maar weinig metaalmoeheid. Vier jaar later echter is alles anders. Nicolae, of Nicholas zoals hij in die tijd wordt genoemd, is met zijn ouders naar Engeland verhuisd, de Berlijnse Muur is gevallen, het Gordijn opengeschoven en Ceauşescu gedood. Het duurt dan nog even voordat koning Mihai van de nieuwe, neocommunistische machthebbers in Boekarest toestemming krijgt om zijn vaderland, dat hij in 1947 met het pistool op de borst heeft moeten verlaten, mag bezoeken. Pas eind april 1992, tijdens Pasen, is het zover. Mihai neemt behalve zijn vrouw koningin Ana, ook dochter Elena, haar echtgenoot en

FO TO ’S A ND RE I D ES C A L E S C U, A N P, K ON I NK L IJK E FA M IL I E RO EM EN I Ë, R A DU DA N D OV I C I , R OE M EEN S E A M B ASSADE

de zeven jaar oude Nicholas mee. Bijna een miljoen mensen is op de been om de koninklijke familie te verwelkomen. ‘Het was ongelooflijk deel uit te maken van zo’n historische gebeurtenis. Ik zal nooit de hoop, liefde en het vertrouwen vergeten die ik kon aflezen van de gezichten van de mensen die gekomen waren om koning Mihai met eigen ogen te zien’, aldus Nicolae. Hij wordt door zijn opa op de rand van het balkon gehesen van het hotel waar de familie is ondergebracht, terwijl een uitzinnige mensenzee niet ophoudt met juichen. Ook ‘s avonds staan er nog duizenden voor het hotel. Nicolae: ‘Ik was erg moe, maar kon niet slapen. Ik stak mijn hoofd uit het raam en begon te zwaaien. De menigte reageerde enthousiast. Ik pakte de tulpen die in een vaas in de kamer stonden. Ik klom op de vensterbank en begon de tulpen één voor één naar het publiek te gooien. Dat zorgde voor een enorme opwinding, voor ovaties die ook binnen te horen waren. Toen ik de laatste bloem had gegooid, zwaaide ik nog een keer en ging weer mijn kamer in’, vertelt hij over zijn eerste kennismaking met Roemenië. ‘Zelfs nu, wanneer ik het hotel passeer, kijk ik naar het balkon en denk ik aan die buitengewone gebeurtenis en zeg tegen mezelf: hier is mijn verhaal begonnen.’ Op dat hotelbalkon wordt Nicolae zich er voor het eerst van bewust dat zijn familie geen gewone familie is. ‘Het was echter pas een paar jaar later dat ik volledig begreep wat voor bijzonder moment dat was, zowel voor mijn familie als voor Roemenië. Ik kan al die mensen die gekomen waren om de koning te zien, nooit vergeten. In die tijd begreep ik niet goed wat het betekende om lid te zijn van een koninklijke familie, behalve dan wat ik in sprookjes had gelezen. Stel je dan eens voor dat je

voor een miljoen mensen staat die een legende komen eren en die legende is je eigen grootvader.’ De triomfantelijke terugkeer heeft wel een negatief effect. Uit angst voor de eigen positie verbiedt het Roemeense bewind de veel te populaire koning vijf jaar lang opnieuw op bezoek te komen. Pas veel later volgt eerherstel en restitutie van koninklijke bezittingen. In de tussentijd krijgt Nicolae een steeds betere band met zijn opa. Die vertelt over Roemenië, over de familiegeschiedenis en over de foto’s die overal in huis staan. ‘De koning praat niet veel uit zichzelf, je moet hem heel gerichte vragen stellen’, aldus Nicolae, voor wie naarmate hij vaker in Roemenië komt de aangereikte puzzelstukjes steeds beter in elkaar passen. ‘Er gaat geen dag voorbij of ik leer iets over Roemenië.’ Hij heeft een emotionele band opgebouwd met het land. ‘Misschien heeft dat te maken met de geschiedenis van mijn familie of eenvoudig met dit land en de Roemenen, maar ik heb die bijzondere band altijd gevoeld.’ De prins toont zich avontuurlijk, en modern – hij heeft aandacht voor natuurbehoud, ecologie en onderwijs en stapt eerder dit jaar nog op de mountainbike om Roemenië van noord naar zuid door te steken om geld op te halen voor een boekenproject voor achtergestelde (school)kinderen. Niets wijst erop dat hij geen plezier heeft in zijn werkzaamheden of dat de koning of kroonprinses ontevreden zijn over zijn inzet en toewijding. Pas als het stof is neergedaald, zal wellicht duidelijk worden wat Mihai tot zijn opmerkelijke besluit heeft gebracht. Misschien heeft hij zijn kleinzoon welbewust zijn vrijheid teruggegeven, maar ook de toekomst van zijn eigen koningshuis – hypothetisch of niet – heeft hij op het spel gezet.

Boven: Peleş in Transsylvanië is een kasteel, waar de familie incidenteel gebruik van maakt, onder meer voor feesten.

•

Prinsje of Prinsesje?

Langst op de troon

Eerste diploma!

De Zweedse prinses Estelle krijgt een broertje of zusje! Volgens een woordvoerder van de Zweedse koninklijke familie kijkt de driejarige uit naar de geboorte van het nieuwe gezinslid; nu al houdt ze zich graag bezig met haar nichtje Leonore en neefje Nicolas, de kinderen van prinses Madeleine. Ook het koningspaar liet weten ‘erg blij’ te zijn. Zolang kroonprinses Victoria zich goed blijft voelen zal ze de komende maanden haar programma niet aanpassen. Het nieuwe Zweedse prinsje of prinsesje wordt naar verwachting in maart 2016 geboren, en zal dan na Victoria en Estelle derde in de lijn van troonopvolging zijn.

Koningin Elizabeth heeft een

Met een moeder die in 2000 op de Olympische Zomerspelen in Sydney zwom, lag het in de lijn der verwachting dat de Monegaskische tweeling Jacques en Gabriella ooit zwemles zou krijgen. Maar nu al? Op 10 december vieren ze hun eerste verjaardag, maar dankzij een gespecialiseerd zwemlerares uit Charlènes thuisland ZuidAfrika, kunnen de twee bij een noodgeval hun adem controleren en vijftien minuten op de rug drijven. Volgens verschillende media hebben ze een officieel diploma gekregen voor het met goed resultaat afronden van hun ‘opleiding’.

record gebroken. Rond 18.30 uur op 9 september zat zij 63 jaar en 216 dagen op de troon, precies even lang als koningin Victoria die meer dan een eeuw te boek stond als langst regerende Britse monarch. The Queen had aan-gegeven geen aandacht te willen besteden aan deze gebeurtenis, want ze vindt het geen bijzondere verdienste. De dag zelf was voor haar een gewone werkdag: ze opende een nieuwe spoorlijn in Schotland.

FO T O ’S A N P, H H , VER A G ER STE N D O RF-W ELL E, ZWE ED SE H O F/ K AT E G A B O R

MONACO, 7 SEPTEMBER

tekst CARLIJN STRODIJK

VERENIGD KONINKRIJK, 9 SEPTEMBER

ZWEDEN, 4 SEPTEMBER

levensloop

In het Italiaanse Parma is herdacht dat prins Carlos Hugo van Bourbon-Parma – de ex-echtgenoot van prinses Irene – vijf jaar geleden op 80-jarige leeftijd is overleden. Een speciale heilige mis vond plaats in de basiliek Santa Maria della Steccata di Parma, waar in 2010 zijn lichaam is bijgezet. Leden van de dynastieke ridderorden van Parma en Piacenza waren uitgenodigd, maar geen van zijn kinderen was in de basiliek aanwezig. Eind september zullen zijn zonen Carlos en Jaime – met hun echtgenotes – wel naar Parma en Piacenza afreizen, om de jaarlijkse bijeenkomsten van de ridderorden bij te wonen. Ze bezoeken dan ook de crypte van de basiliek, waar ze hun vader zullen herdenken.

DUITSLAND, 20 AUGUSTUS

PARMA, 18 AUGUSTUS

Carlos Hugo herdacht

Neef van prins Bernhard overleden Twee dagen na zijn 91ste verjaardag is Armin, Prinz zur Lippe overleden, in het Duitse Detmold. In 1937 was Armin bruidsjonker bij het huwelijk van zijn neef prins Bernhard en koningin Juliana. Armin herinnerde zich hun eerste ontmoeting: ‘Hij kwam toen (in 1936, red.) met prinses Juliana op bezoek bij mijn ouders om haar voor te stellen. Ik was 12 en maakte foto’s. Ik vergat Juliana’s gezicht te fotograferen. Dat vond mijn moeder helemaal niet leuk.’ De prins woonde op Slot Detmold, waar de inwoners van de stad na zijn overlijden bloemen neerlegden en kaarsjes aanstaken. Op 31 augustus is hij bijgezet in de vorstelijke grafkelder van de Christuskerk in Detmold. Armin was getrouwd met prinses Traute (90). Hun zoon prins Stephan Leopold is het nieuwe hoofd van het Huis Lippe.

Beatrix’ wereld

tekst RICK EVERS

BEKEND GEZICHT

Met een hoed BIJ DE HOED

Zeventig jaar leeftijdsverschil zit er tussen de bloemenjongens Duncan (18) en Bob (88), die prinses Beatrix voor het vernieuwde Reddingsmuseum Dorus Rijkers met een boeketje welkom heetten. ‘Ik herken u!’ zei de prinses volgens Bob Pottkamp; ze hadden elkaar al eens eerder ontmoet. Met het luiden van een scheepsbel van het museum, gelegen op het voormalige marineterrein Willemsoord in Den Helder, verrichtte de prinses de openingshandeling. Het museum is vernoemd naar Dorus Rijkers (1847-1928), die honderden zeelieden gered heeft. Prinses Beatrix is beschermvrouwe van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM).

Weer of, zoals in dit geval, geen weer: prinses Beatrix trekt erop uit om de vlag in het Zeeuwse Waarde te hijsen. De prinses is beschermvrouwe van Vereniging De Hollandsche Molen, en gaf bij molen De Hoed het startsein voor de Zeeuwse Molendag. Het was 5 september, een dag voor de geboortedag van prins Claus, die na Hendrik en Juliana de patroon van de vereniging was. Hij werd opgevolgd door prins Friso. Claus bezocht deze molen ook, in 1993, toen deze was verplaatst vanuit Kruiningen. Naast zijn handtekening in het gastenboek van De Hoed staat voortaan ook die van Beatrix.

Zien we prinses Beatrix regelmatig met schoondochters koningin Máxima of prinses Mabel, voor de jubileumvoorstelling van Paul van Vliet is de prinses in het gezelschap van haar eerste schoondochter, prinses Laurentien. Paul van Vliet mag zich een ‘vrind’ van de familie noemen en was aanwezig bij de kerkelijke inzegening van het huwelijk van prinses Laurentien en prins Constantijn. Prinses Beatrix kent hem nog langer: ze studeerden samen in Leiden en Van Vliet is mede dankzij haar een overtuigd royalist. De prinses op haar beurt is sinds die tijd een echte fan van de inmiddels 80-jarige cabaretier.

DANS & SPIEREN

Wie kent het niet: opstaan in de zaal omdat er iemand langs moet. Andersom voelt nog minder prettig: als laatste langs moeten, op weg naar de juiste stoel. Prinses Beatrix overkomt dat niet zo vaak en leek zich wat bezwaard te voelen toen ze voor de jaarlijkse dansvoorstelling Free To Move de halve rij moest passeren. Het spiksplinternieuwe Haagse Zuiderstrandtheater kent dan ook geen koninklijke loge. Na afloop sprak de prinses met betrokkenen bij ‘haar’ Prinses Beatrix Spierfonds - jonge patiëntjes, maar ook dansers en choreografen. Tijdens deze avond zet de top van de Nederlandse moderne dans zich in voor de strijd tegen spierziekten.

FO TO ’ S A N P, FR AN K VA N BEEK, MPE, PPE, ROYALS BY ROBIN

FAMILIE-‘VRIND’

Kijk ook eens op

VORSTEN.NL

Prinses Beatrix

opent het vernieuwde Reddingsmuseum 79

puzzel & win Zweedse puzzel

Zweedse puzzel

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar Zweedse puzzel HAAG de gelijkgenummerde vakjes van deSOORT oplossingsbalk. SMADELIJK SPEK OPRECHT

DEEL VAN DE BORSTKAS

AMSTERDAMS PEIL

KWETSBAAR

GROOTMOEDER

STRELING HAAG

DEEL VAN DE INGENIEUR BORSTKAS

KLAVIER

START TROPISCHE VRUCHT

VRUCHT WOONBOOT

GEBAKKEN AARDAPPELSCHIJFJES

KAARTJE VOOR HEENNAMIDDAG EN TERUGREIS

TER ZEE LAATSTE

DEEL

SCHAAP

NAAR BENEDEN

LANGDRADIG

AARDEN VAAS

LANGE WATER IN SNEEUWSCHAATS FRIESLAND ARRESTATIETEAM

ZANGNOOT

KNORRIG MENS

DOMOOR

11 ZANGNOOT

WATER IN FRIESLAND

ROEM NAAR BENEDEN

VOEDSEL

PLAATS IN GELDERLAND

BERGGEEL DOMOOR WIJFJESSCHAAP

KNORRIG ZANGNOOT MENS

OUDERRAAD

EEN ZEKERE

AARDEN VAAS

TOESPRAAK

ONAANGEPAST MENS (VOLKSTAAL)

ONZES INZIENS

NAMIDDAG

LAATSTE WIJFJESDEEL

TOESPRAAK

PUL

5 BERGGEEL

WOONBOOT

ZANGNOOTAAN ZEE

ONZES INZIENS

OUDERRAAD

EEN ZEKERE

GEESTIGHEID

NATRIUM

LANGE SNEEUWSCHAATS ARRESTATIETEAM

STRELING

INGENIEUR

TEGEN

PARTIJ I.E. RECHTSGEDING AMSTERDAMS PEIL

OPRECHT

GEBAKKEN GROOTAARDAPPEL- MOEDER SCHIJFJES

KAARTJE START VOOR HEENEN TERUGREIS TROPISCHE

BEZOEK

GEESTIGHEID SOORT SPEK

SMADELIJK

KWETSBAAR

6 TER ZEE

5 X KANS!

PARTIJ I.E. RECHTS-

GEDING Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

ROEM

SCHAATSEN PLAATS IN GELDERLAND

SCHAATSEN

3 9

10 5

11 6

127

Het boek Adellijke familieportretten op Duivenvoorde t.w.v. van €19,95 Kasteel Duivenvoorde heeft een rijke collectie portretten van de adellijke families die Duivenvoorde bijna acht eeuwen lang in eigendom hadden: Van Wassenaer, Steengracht en Schimmelpenninck van der Oye. Dit rijk geïllustreerde boek biedt een volledig overzicht van de portrettenverzameling, inclusief schilderijen die eerder de collectie hebben verlaten.

Puzzel mee en steun het Oranje Fonds Hoe doet u mee? Uw oplossing kunt u tot 15 oktober 2015 doorbellen via de Vorsten Puzzellijn. Bel 0909-5000 200 (€ 0,80 per minuut, niet mogelijk vanuit het buitenland) en u krijgt precies te horen hoe u uw oplossing kunt inspreken. Winnaars krijgen bericht thuis. De oplossing van de woordzoeker in Vorsten 9 is: Het Wilhelmus is aan Willem van Oranje gewijd

De 3 winnaars van de Máxima-clutch zijn: • H. Stellaart, Boskoop • W.J.J. Bongers-Verhoeven, Buchten • P. Pot, Siddeburen

Het Oranje Fonds is het fonds voor sociale initiatieven. Het steunt organisaties die ervoor zorgen dat mensen in ons koninkrijk met elkaar verbonden zijn. Want dat is niet vanzelfsprekend. Mensen kunnen eenzaam zijn, hier nieuw zijn of het lastig vinden contact te zoeken met anderen. U kunt helpen: de meeropbrengst van deze puzzel gaat naar het Oranje Fonds.

Pieter Klein Beernink

Column

Pieter Klein Beernink is verslaggever Koninklijk Huis van De Telegraaf, en volgt de Oranjes in binnen- en buitenland. Op radio en tv geeft hij regelmatig deskundig commentaar. Over de inhuldiging van koning Willem-Alexander en zijn twee voorgangers schreef hij het boek Op de Troon.

Het zou natuurlijk veel aardiger zijn om te zeggen dat alle aandacht zwaar overdreven is. Dat de Oranjezaal in Huis ten Bosch maar één ruimte is, in een paleis waarvan bezoekers verder toch niets te zien krijgen. Want waarschijnlijk heeft u geen kaartje kunnen bemachtigen om binnen te komen. Slechts 25.000 bezoekers worden toegelaten. Al komen de toegangskaarten in fasen beschikbaar, in een flits zijn ze steeds gereserveerd. Ronduit meelevend zou het zijn om te beweren dat er in de media weliswaar bijzonder wordt gedaan over het bezoek aan Huis ten Bosch, maar dat het eigenlijk geen bal voorstelt. Het zou ook glashard gelogen zijn. Wat was het een feest om dit spektakelstuk eens in het echt te zien! Tijdens de voorbezichtiging voor de pers werd meteen duidelijk dat dit meesterwerk uit de Gouden Eeuw te lang verborgen is geweest. Zelfs de meest onverschillige collega’s - die zijn er ook - vielen stil op het moment dat de dubbele deur openging. Wát een hoge kwaliteit heeft het schilderwerk. De emoties op de koppen van de vele dieren, de ragfijne manier waarop alles is weergegeven, zo realistisch als de personen zijn. Overweldigend is de rijke compositie van een van de grootste schilderijen uit de 17de eeuw: de wand met de triomferende prins Frederik Hendrik in de zegewagen. Zeg maar: Frederik Hendrik in de gloria. Wát een weelderige indruk maken de glanzende schilderingen, die voor de gelegenheid perfect zijn aangelicht. Zo stralend kan zelfs prinses Beatrix deze luisterrijke familiezaal niet gezien hebben toen zij er nog woonde. De zaal waar koningin Wilhelmina zich vanuit háár Haagse woonpaleis Noordeinde naartoe liet brengen als ze een oppepper nodig had. Dan kwam ze zich laven aan de verheerlijking van de Stedendwinger, die de grondslag legde voor de rijkdom van de

Republiek. De Oranje die de weg bereidde voor de machtige positie van zijn familie. Op Wilhelmina werkte het als een lichtend voorbeeld, precies zoals Frederik Hendriks rouwende weduwe Amalia van Solms het had bedoeld. Het is indrukwekkende Oranje-propaganda. Het bezoek begint in een bouwkeet op het voorplein van het paleis, dat kleiner lijkt dan op tv. Alles lijkt kleiner, ook de vestibule, waar prinses Beatrix en prins Claus hun aanstaande schoondochters Laurentien Brinkhorst en Mabel Wisse Smit voorstelden aan de camera’s. Hier poseerde de Amerikaanse president Obama bij de trappen naast koningin Máxima, met de koning en meer dan vijftig regeringsleiders. Dat ze er allemaal in pasten! Hoe statig ook, het formaat lijkt het paleis huiselijk te maken. Zo huiselijk als een paleis kan zijn, dan. Het koninklijk gezin zou zich niet verheugen op de verhuizing. Toch is er geen ontkomen aan. Een beetje koning woont in een paleis. Dat iedereen het ook nog van binnen wil zien, daar hoef je als bewoner niets van te merken. De bezoekers kunnen alleen in de centrale ontvangstzaal met zijn unieke beschilderingen komen en alleen tijdens de vakanties. Dan wordt ook het onderhoud gepleegd. Het Rijksvastgoedbedrijf, eigenaar van de paleizen, heeft al ervaring met paleis Soestdijk. Nu kan de overheidsdienst leren hoe het functioneert in Huis ten Bosch. Dus, wie weet. Het zou best kunnen dat u in de toekomst alsnog de kans krijgt om de schitterende Oranjezaal eens van binnen te zien. Een topstuk van wereldklasse, dat u lang zal bijblijven.

FO TO H ÉLÈN E WI ESEN H A A N

Historische kans

onder de hamer tekst DÉSIRÉE RAEMAEKERS foto’s RR AUCTIONS

RR AUCTIONS BOSTON, 28 september 2015

NIEUWE FOTO’S VAN

HUWELIJK VAN DE EEUW

Richtprijs: $ 300 (circa € 270)

Die driehonderd dollar richtprijs moet een grap zijn. Want natúúrlijk gaan de veertien unieke foto’s van het huwelijk van prins Charles en lady Diana meer opbrengen. De nooit eerder in het openbaar getoonde opnames zijn afkomstig van een assistent van Patrick Lichfield, de fotograaf die was ingehuurd om de hele dag door te fotograferen op Buckingham Palace. De bekende foto’s van het huwelijksgezelschap op het paleis zijn dan ook door hem gemaakt. Het bruidspaar kreeg na hun huwelijk op 29 juli 1981 een album vol foto’s van de fotograaf, maar de ‘kiekjes’ die nu ter veiling worden aangeboden, waren daarin niet opgenomen. Wat ze opbrengen, leest u eind september op vorsten.nl.

Prins Charles en prinses Diana op het balkon van Buckingham Palace, kijkend naar de mensenmassa die zich voor het paleis verzameld heeft.

Prinses Diana zet bruidsmeisje Clementine Hambro neer, nadat zij haar even op de arm heeft gehouden. Links van de prinses loopt koningin Elizabeth voorbij, achter haar zijn Dianaâ&#x20AC;&#x2122;s moeder en prins Edward zichtbaar. In de verte zijn onder anderen de vader van Diana, de koninginmoeder en de bruidegom te zien.

84â&#x20AC;&#x201A;

Links: In de Troonzaal worden de officiële huwelijksfoto’s gemaakt. Rechts: Koningin Elizabeth bij een tv waarop het plein voor het paleis te zien is, rechtsboven is prinses Michael van Kent van opzij gezien.

Deze pagina’s zijn voor u! Heeft u een vraag aan de redactie? Wilt u een compliment maken of heeft u juist een klacht? Mist u onderwerpen? Staat u op de foto met een prins(es)? Wij horen het graag! Stuur uw bericht aan info@vorsten.nl of Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. Of plaats een bericht op Facebook of Twitter. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen aan deze rubriek te redigeren en/of in te korten.

VOLG ONS OP... www.facebook.com/VorstenNL www.twitter.com/VorstenNL download gratis de app www.vorsten.nl Prins Bernhard plaatste onlangs deze prachtige foto op zijn Instagram-account. Samen met prinses Annette voer hij door de Amsterdamse grachten. ‘De mooiste manier om de stad te zien’, aldus de prins.

Redactie: Veel dank voor het toezenden van de foto - erg bijzonder dat u getuige was van die autorit.

In heb de 2015 Vorsten-nummers dusver met plezier en interesse gelezen, vanwege de meerdere artikelen en series met historische inhoud. Ook mijn waardering voor de illustraties en foto’s erbij waarvan ik menige nog niet eerder had gezien. Verder was de reportage over een lid van een vroeger vorstenhuis, namelijk van de begrafenis van prins Kardam ook een verrassing. Ik hoop dat er nog meer zo mogen volgen. Het uitgebreide report over het bezoek van het Nederlands koningspaar aan Canada stelde ik ook echt op prijs. Uw blad geeft een meer gebalanceerde indruk. Mijn excuses voor mijn ouderwetse Nederlands; ik heb in Nederland maar tot de vijfde klas onderwijs gehad voordat we immigreerden. Hoogachtend, John. J.J. Arts, Canada Redactie: Het blijft fijn om te horen dat we ook in Canada trouwe lezers hebben! En uiteraard hartelijk dank voor uw mooie woorden. Overigens komen wij binnenkort met een internationale editie, The Crown, die ook in Canada zal verschijnen!

Redactie: Om stambomen overzichtelijk te houden, moeten vaak keuzes gemaakt worden. Omdat het in dit geval ging om de stamboom van Joséphine de Beauharnais, was er niet voldoende ruimte om ook de (voor)ouders van partners van haar nazaten te vermelden. En ja, het klopt dat Désirée eerst was verloofd met Napoleon. Mochten we een aanleiding zien om over de lijn die u noemt te schrijven, dan zullen we dat zeker doen!

F O TO ’S A N P, H H

In uw blad Vorsten nr. 6 stond een artikel met foto van 8-5-1948 over Churchill op Soestdijk. Ik was toen 21 jaar en woonde in Naarden. Ik was die dag in Bussum toen Churchill staande in de auto, bestuurd door prins Bernhard, langs de Gooise Boer kwam aanrijden. Ik heb daar een foto van genomen, waarop zowel Churchill als prins Bernhard duidelijk zijn te onderscheiden. Ik zou het leuk vinden als u deze foto in Vorsten zou willen plaatsen. Vriendelijk groetend, G. Delgorge (88 jaar)

Geachte redactie, Met veel plezier lees ik al jaren uw blad Vorsten. In de stambomen van de vorsten ben ik ook erg geïnteresseerd. Van die van Zweden (onderdeel van de stamboom van Joséphine de Beauharnais in Vorsten 9, red.) mis ik eigenlijk de Franse maarschalk Jean-Baptiste Bernadotte en z’n vrouw Désirée Clary, de vader en moeder van Oscar I. Misschien kunt u daar eens een artikel over schrijven. Ik dacht dat Désirée eerst was verloofd met Napoleon, maar dat dat verbroken werd toen hij in Parijs was en Joséphine ontmoette. Hopelijk spoedig wat te lezen hierover in een van de volgende nummers. Vriendelijke groeten, G. Hendriksz

Kroontjesabonnees In elk nummer van Vorsten maken we de namen bekend van lezers die al jarenlang abonnee zijn en een vorstelijk geschenk van ons krijgen. Zij worden willekeurig geselecteerd. Beste redactie, Na 27 jaar wil ik graag iets afmaken. 27 jaar geleden - toen ik mijn derde kindje verwachtte - vroeg ik per brief aan Vorsten of zij nog een koninginnennaam wisten. Ik had al een Fabiola en een Juliana, roepnamen: Fabia en Julia. De redactie heeft toen een uitgebreide brief met jaartallen en uitleg over die koninginnen gestuurd. Maar ook met de vraag of ik wilde laten horen wat het was geworden. Het werd een jongen (Johannes Sebastiaan, roepnaam Han, vernoemd naar mijn vader), maar dat heb ik nooit gedaan. Steeds als ik die brief tegenkwam dacht ik... dit moet ik nog rechtzetten. Nu dus! Hartelijke Groet Lieke Luijten Redactie: Wat leuk dat u na al die tijd alsnog contact opneemt! En wat bijzonder om kinderen met koninklijke namen te hebben, dat doet ons Vorstenhart goed zoals u zult begrijpen.

Onlangs was ik in Amsterdam tijdens Sail 2015. Rond half vijf hoorde ik opeens: ‘Leve de koning, de koning, Máxima, ze zijn er!’ En ja hoor, vanuit mijn ooghoek zag ik het koninklijk gezin, prinses Beatrix, prinses Mabel, en natuurlijk de prinsesjes en de gravinnen. Wat een fantastisch moment, en eigenlijk de kroon op mijn Sail! Hierbij de foto’s, misschien leuk voor de lezersrubriek! Een koninklijke groet, Arno Redactie: Wat een toeval dat u De Groene Draeck voorbij hebt zien varen! En dan ook nog met zo veel Oranjes erop. We kunnen ons voorstellen dat u de foto’s koestert!

Het cadeau van dit nummer:

Het boek De geest van het Oude Loo - Juliana en haar vriendenkring t.w.v. € 34,99

Dit boek, geschreven door Han de Bree, bevat 480 pagina’s met heel veel onbekende foto’s. Maar ook: wie waren de vrienden van Juliana, wat dachten ze echt en wat waren hun doelstellingen? Geen Kroontjesabonnee? Vorsten-lezers kunnen het boek zonder verzendkosten bestellen bij uitgeverij Conserve (info@conserve.nl, Postbus 74, 1870 AB Schoorl).

De Kroontjesabonnees die dit cadeau ontvangen:

• K. de Leeuw, Amstelveen • O.W.D.C. von Hertzberg, Oude Wetering • H. Haitsma-Ringnalda, Amstelveen • P.C. Hopman, Amstelveen • M.E. Doorn-Strik, Ommen U ontvangt het boek zo spoedig mogelijk.

Vorsten is blij met de steun van trouwe abonnees en verloot daarom ieder nummer een mooi cadeau. U hoeft niets te doen, met de winnaars wordt contact opgenomen. Misschien bent u de volgende keer wel aan de beurt! Iedere keer is er een ander cadeau.

colofon

ONZE FELICITATIES VOOR...

HOOFDREDACTEUR

OKTOBER

Justine Marcella ART DIRECTOR

Donderdag | 8 Juliana Guillermo (1981)

Janneke Niezen EINDREDACTIE

Désirée Raemaekers REDACTIE

Sonja Breure, Rick Evers, Carlijn Strodijk VORMGEVING

Vrijdag | 9

Magali van Vollenhoven (2007)

Zondag | 11

Prins Constantijn (1969)

Dinsdag | 13

Prinses Margarita en prins Jaime de Bourbon de Parme (1972)

VOLGEND NUMMER

Ursula Hopson BEELDBEWERKING

Christiane de Jong MEDEWERKERS

Martijn Akkerman, Josine Droogendijk, Hans Jacobs, Pieter Klein Beernink, Simone Lamain, Paul Rem UITGEVER

Rob Koghee FOTOGRAFEN

Frank van Beek, Hendrik Jan van Beek, Patrick van Emst, Patrick van Katwijk, Albert Nieboer, Bernard Rübsamen, Robin Utrecht, Albert van der Werf e.a. MARKETING

Sonja Breure (ass.), Pim Osterhaus

KONINGSPAAR EN PRINSES BEATRIX IN AMSTERDAM

Slotspektakel 200 jaar Koninkrijk Feestelijke muzikale afsluiting

CARLOS EN JAIME HERDENKEN HUN VADER

Jaarlijks bezoek aan Parma Elizabeths Vladimir-diadeem en andere

Koninklijke smaragden

STAGIAIRE

Stella Verstegen

STOFFEN MET MARGRIETJES, JUWELEN MET PARELS

ADVERTEREN

Value Zipper: 020-2150 463 info@valuezipper.nl

De kledingstijl van prinses Margriet

DRUK

Corelio Printing INHOUD VORSTEN Heeft u vragen over de inhoud van Vorsten? Stuur een e-mail aan info@vorsten.nl Geen internet? Dan kunt u bellen met 020-2105 420. Of schrijf naar Redactie Vorsten, Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. De redactie heeft zich ingespannen rechthebbenden van alle afbeeldingen te achterhalen. Mocht u menen dat wij onterecht afbeeldingen hebben gebruikt, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de redactie. KLANTENSERVICE Voor vragen over uw abonnement, zoals opzeggen, bezorgen, betaling, adreswijzigingen, en over welkomstgeschenken en artikelen, stuur een e-mail aan klantenservice@vorsten.nl, of bel met 085-888 56 02 (ma t/m vr 9.00-17.00 uur).

Vorsten 12: donderdag 15 oktober bij abonnees, vrijdag 16 oktober in de winkel Vanwege actuele gebeurtenissen kunnen aangekondigde artikelen komen te vervallen.

Abonnee worden?

Mis Vorsten nooit meer: neem nu een abonnement! Kijk op pagina 67 voor een vorstelijke aanbieding.

FO TO ’S A N P, G ETT YIM A G ES, R O YALS BY R O BIN

… en nog veel meer

Wist u dat Vorsten u op de hoogte houdt van het laatste koninklijke nieuws via Facebook, Twitter, vorsten.nl en de Vorsten-app? facebook.com/VorstenNL

twitter.com/VorstenNL

vorsten.nl

download de app

Spanje:

nieuwe koning, nieuw elan

Koningin-recordhoudster

Het Britse hof heeft een officiĂŤle foto van koningin Elizabeth II vrijgegeven, ter ere van haar record als langst zittende Britse monarch. Op 9 september 2015 haalde ze haar over-overgrootmoeder Victoria in, die 23.226 dagen op de troon heeft gezeten. In het rode kistje bevinden zich vertrouwelijke stukken en documenten die de koningin moet tekenen.

F O T O M ARY M CCART NE Y