Vorsten 2015 12

199 MET

AL SINDS 1973 DÉ ‘HOFLEVERANCIER’

VORSTEN 12 2015 € 5,95

FOTO'S

Nieuwe kans voor Spanje Oranjes vieren 200 jaar Koninkrijk MODE

Liefde voor vintage

SAMEN IN

NEW YORK H E T

E E R S T E

T I J D S C H R I F T

O V E R

Argentijnen vertellen over hun Máxima

K O N I N G S H U I Z E N

‘Gewoon’

Koning Willem-Alexander met een deelnemer aan het project van het Oranje Fonds.

Als geen ander kan de koning écht luisteren 2

Justine Marcella Hoofdredacteur

FO T O ’S H H , O RA N J E FO N D S / BART H O M BU RG

O

Opnieuw werd ik onlangs geraakt door een project van het Oranje Fonds.

Want de projecten zijn weliswaar kleinschalig, het effect is groot. Onlangs was ik uitgenodigd om aanwezig te zijn bij een bezoek van de koning aan een van deze projecten. Een voorrecht, want het was niet aangekondigd en slechts enkele mensen mochten het bezoek bijwonen, zodat de koning in alle intimiteit van kleinschaligheid meer te weten kon komen over het project. Tientallen fotografen en journalisten zouden dit kunnen verstoren.

Bij dit project worden senioren aan studenten gekoppeld, en samen brengen ze tijd door, ondernemen ze activiteiten en leren ze van elkaar. De oudere kan bijvoorbeeld vertellen over het verleden van de stad die zij delen, de jongere kan de oudere helpen bij het ondernemen van activiteiten en het vergroten van de sociale omgeving in de strijd tegen eenzaamheid. De koning vertelde zelf ook enige tijd opgetrokken te zijn met ouderen, toen hij op kostschool zat in Wales. En natuurlijk maakte hij koningin Juliana en prins Bernhard tot op hoge leeftijd mee.

Ik weet uit eigen ervaring hoe verrijkend dergelijke contacten kunnen zijn. Toen ik als 19-jarige mijn Europese studie onderbrak om me aan te melden op de Academie voor de Journalistiek ben ik in de tussentijd gaan werken voor Thuiszorg in Den Haag. De bedoeling was, dat ik de veelal oudere cliënten zou helpen met het huishouden, maar gezelschap was eerder gewenst. Of, zoals een deftige dame me uitlegde: ‘Gelukkig ga je studeren, want het huishouden is niet je grootste talent.’ Bij haar genoot ik van mijn eerste high tea, terwijl ik luisterde naar haar verhalen over Nederlands-Indië en de verschrikkingen van het Jappenkamp. We luisterden naar Wim Kan en ik troostte haar wanneer haar herinneringen het wonnen van de realiteit. Meneer Hendriks leefde al lang in het verleden en weigerde mij iedere keer opnieuw de toegang. Wanneer ik hem uitlegde dat we volgens afspraak zouden walsen, ging de deur open om vervolgens op de klanken van Strauss door zijn woonkamer te zwieren. Natuurlijk maakte ik ook tijd om zijn huis leefbaar en gezellig te houden, maar de dierbaarste herinneringen zitten in het contact.

Dat is wat ik ook zie bij zo’n werkbezoek van de koning. Met een kop koffie en een koekje in de hand een echt gesprek kunnen voeren. Een gesprek waarbij je soms kippenvel krijgt. Ouderen die de koning vertellen dat de muren op hen afkwamen en dat zij dankzij de studenten weer zin hebben in morgen. Een oudere die in financieel zwaar weer verkeert en dankzij de creativiteit van de student nu op de computer leuke gratis uitstapjes kan vinden. Sindsdien woont hij orgelconcerten en andere activiteiten bij.

De komst van de koning is voor hen een bekroning op de stap die ze eerder hebben gezet: het lef hebben om deel te nemen aan dit project. ‘Hij is heel gewoon voor zo’n bekend persoon’, zei een deelnemende oudere me. En gewoon zit hem dan in het oprecht luisteren, het oprechte contact. Ik hoop dat er nog heel veel mensen ‘heel gewoon’ zullen zijn voor elkaar. Dat de intentie van de koning als een olievlek zal werken. Dat we tijd hebben om écht te luisteren: naar jong en naar oud. Want dat is wat de koning als geen ander kan!

JONG EN OUD, GEWOON SAMEN

64

16

Vorsten 12 - 2015 Kijk ook eens op vorsten.nl

199 MET

AL SINDS 1973 DÉ ‘HOFLEVERANCIER’

VORSTEN 12 2015 € 5,95

FOTO'S

Nieuwe kans voor Spanje

MODE

Liefde voor vintage

SAMEN IN

NEW YORK H E T

E E R S T E

T I J D S C H R I F T

O V E R

Argentijnen vertellen over hun Máxima

K O N I N G S H U I Z E N

80

FO TO ’S A NP, HH , R OYA LS B Y R OB I N

Oranjes vieren 200 jaar Koninkrijk

50 6

inhoud

28 NUMMER 12 • 2015

Op de cover 6

Oranjes vieren 200 jaar Koninkrijk

16

Nieuwe kans voor Spanje

‘Op naar de volgende 200 jaar’ 40 jaar herstelde monarchie

40

Samen in New York

50

Mode: liefde voor vintage

80

Warm VN-bad voor Willem-Alexander De garderobe van prinses Margriet Argentijnen over hun Máxima Haar band met vaderland blijft

En...

14 Hofnieuws 24 Willems wereld 26 Puzzel

27 Nieuw abonnement: kies uw Vorsten-voordeel 28 Spectaculaire smaragden 34 Koning Willem-Alexander op werkbezoek 36 Quotes: prins William over...

46 Hofnieuws 48 Hofcultuur 56 Prinsen in Parma 58 Máxima’s wereld 60 Deens kroonprinselijk paar in gala 62 Hofcouture 64 Indonesië: republiek met honderden vorsten 71 Column van Pieter Klein Beernink 72 Levensloop 74 Koninklijke kunstliefhebbers in Amsterdam 77 Paul Rem opent de deuren van Paleis Het Loo 88 Lezersrubriek 90 Verjaardagen, volgend nummer en colofon 5

Koning bij slotspektakel 200 jaar Koninkrijk:

‘OP NAAR DE VOLGENDE

200

JAAR!’

6

Wat twee jaar geleden begon met de nagespeelde landing van prins ­Willem Frederik op het strand van Scheveningen en een officiële bijeenkomst in de Ridderzaal, is afgesloten met een groot spektakel op de Amstel.

Twee jaar lang vierde Nederland 200 jaar koninkrijk, samen met nazaten van de eerste Nederlandse koning.

TEKST JUSTINE MARCELLA

7

A ‘Als Nationaal Comité hebben we de afgelopen twee jaar een bijzondere reis gemaakt. Een reis door het koninkrijk.

Een reis door de tijd. Met koninklijke aanwezigheid op de plaatsen die we onderweg aandeden. We zijn daar Zijne Majesteit de Koning, Hare Majesteit de Koningin en Hare Koninklijke Hoogheid prinses Beatrix oprecht dankbaar voor.’ Ank Bijleveld-Schouten, voorzitter van het organiserend comité, begint haar toespraak met een dankwoord aan het koningspaar en prinses Beatrix, die ook nu aanwezig zijn. In Koninklijk Theater Carré in Amsterdam wordt samen met genodigden teruggeblikt op de viering van 200 jaar Koninkrijk.

Die viering start op 30 november 2013.

Het is dan tweehonderd jaar geleden dat Nederland – na een periode van inlijving bij Frankrijk – als onafhankelijk land ontstond. De terugkeer van de Prins van Oranje leidde uiteindelijk, op basis van een nieuwe grondwet, tot zijn inhuldiging als koning Willem I te Brussel op 21 september 1815.

Maar de viering kijkt niet alleen terug, het laat ook zien hoe ‘krachtig, smaakvol en kleurig de eenheid in verscheidenheid is’, aldus Bijleveld. ‘Het is goed minstens één keer in de vijftig jaar stil te staan bij de vraag hoe we ervoor staan in ons land.’

Omdat premier Rutte in New York is voor de VN-top, spreekt vicepremier Lodewijk Asscher het gezelschap toe. Hij benadrukt dat Nederland nog niet achterover

kan leunen en haalt daarbij de vluchtelingencrisis aan: ‘Zij houden ons een spiegel voor dat de verworvenheden niet vanzelfsprekend zijn. Elke dag moeten we werken aan verdraagzaamheid, vrijheid, gelijke rechten, gelijke plichten en kansen.’

Via een groot scherm spreken de vijf laatste ­minister-presidenten de zaal toe over de viering, de geschiedenis, het heden en de monarchie. Heel ­positief over het heden van het koninkrijk zijn de oud-politici niet. Dries van Agt spreekt de hoop uit dat we over het dieptepunt heen zijn ‘van hoffelijk­ heid naar hufterigheid’. Wim Kok waarschuwt dat Nederland moet oppassen niet te veel de ­verscheidenheid te benadrukken. ‘De saamhorigheid is soms ver te zoeken, in een tijd waar wellicht meer dan voorheen een beroep op saamhorigheid wordt gedaan.’ Over de monarchie zijn de sprekers ­positiever. ‘We hebben nu al heel lang een goed functionerende monarchie en ik denk dat die staatkundige vorm een perfect element is om de samengestelde delen van onze bevolking met elkaar te verbinden’, aldus Kok. Jan Peter Balkenende vult aan: ‘Het Huis van Oranje dat in de geschiedenis eigenlijk altijd die bindende rol heeft vervuld.’ Ruud Lubbers gaat in op de rol van koning Willem-Alexander en koningin Máxima: ‘Hoe gezegend zijn wij met ons koningspaar dat zo modern inhoud geeft aan de monarchie.’ De woorden ter overdenking worden ­afgewisseld met een muzikaal programma dat ­lichter van toon is, maar wel symbolisch, met titels als Ik hou van dit land, van Oranje en Eén wereld.

Buiten flitsen de fotografen. Het officiële programma in Carré is ten einde en nog meer leden van de ­koninklijke familie arriveren bij het theater. Ook hier is sprake van verbondenheid: prins Bernhard escorteert zijn echtgenote, prinses Annette, én ­prinses Mabel. Zijn broer prins Floris loopt gearmd met zijn tante, prinses Irene. Natuurlijk zijn prinses ­Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven ook aanwezig, evenals prins Constantijn en prinses Laurentien.

Prins Pieter-Christiaan en prinses Anita zijn er niet, de prins loopt de volgende dag de marathon van

Berlijn. De zonen en schoondochters van prinses Irene zijn in Italië waar zij traditiegetrouw de hertogdommen Parma en Piacenza aandoen; haar dochters hebben andere bezigheden. Ook prins Maurits en de prinsessen Marilène en ­Aimée ontbreken op het feest.

Na een walking dinner begeven het koninklijk ­gezelschap en de andere genodigden zich naar de Amstel. Voor de Magere Brug is voor deze gelegen­ heid een tribune gebouwd met uitzicht op de brug – gezamenlijk met de Amstel vormt de brug vanavond het decor voor het slotspektakel. Over de stoelen hangen warme grijze dekens, geen over­bodige luxe voor de feestelijk geklede dames. Ook de flesjes water maken de lange zit (de niet-koninklijke ­gasten zitten al een uur eerder op hun plaats dan de ­familie Van Oranje) aangenamer. Wanneer de eerste ­koninklijke gasten zich naar de tribune begeven, is er een stem in de verte te horen: ‘Leve de republiek.’ De stem laat zich nog een paar keer horen, maar verliest aan kracht naarmate het spektakel op het water ­toeneemt en het ‘gevoel van verbondenheid’ wint.

Op grote videoschermen worden thema’s uit de vaderlandse geschiedenis getoond, portretten van prinses Beatrix vloeien over in het portret van de huidige koning, en de nationale kleuren, rood, wit, blauw en oranje voeren de boventoon. Gevoelige thema’s als de Jodenvervolging, slavernij en racisme worden niet uit de weg gegaan. Het (koninklijk) ­gezelschap op de tribune ziet niet hetzelfde als de tv-kijker thuis. Camera’s zoomen in, het menselijk oog kan dat niet. Toch is er genoeg te zien en te horen met optredens van onder anderen Willeke Alberti, Huub Stapel, Bram van der Vlugt, Ellen ten Damme, Rowwen Hèze en Ruth Jacott.

Het vuurwerk barst los, het feest is voorbij. Twee jaar lang vierde Nederland ‘200 jaar Koninkrijk’, het zit erop. Of, zoals de koning zegt, kort voor vertrek: ‘Op naar de volgende tweehonderd jaar!’ Maar zo lang hoeven we niet te wachten, al over 25 jaar zal het land opnieuw stilstaan bij het moment waarop het Nederland en de overige gebieden binnen het ­koninkrijk van nu haar vorm kregen, en stilstaan bij het koninkrijk zoals het dan is.

9

Grondwetfestival 29 maart 2014 - Den Haag Centraal stond het Haags Grondwetpad, waarbij de panden van de constitutionele instellingen die aan dat pad liggen, werden opengesteld voor publiek. Daarnaast werd een historisch grondwet­debat nagespeeld en waren er scholierendebatten.

Hello World 30 augustus 2014 - Maastricht Tweehonderd jaar na het begin van het Congres van Wenen richtten de festiviteiten in de Limburgse hoofdstad zich op het thema ‘inter­nationale oriëntatie: Nederland in de wereld en in Europa’. Naast het koningspaar waren ook het Bel­ gisch koningspaar, het groothertogelijk paar uit Luxemburg en president Gauck van Duitsland aanwezig.

Slotviering 200 jaar Koninkrijk 26 september 2015 - Amsterdam In Koninklijk Theater Carré in Amster­ dam werd in aanwezigheid van het koninklijk paar, prinses Beatrix en vele andere genodigden het Koninkrijks­ jubileum beëindigd met een officiële bijeenkomst en een feestelijk slot­ spektakel op de Amstel.

Start viering 30 november 2013 - Den Haag en Scheveningen De landing van prins Willem ­Frederik op Scheveningen werd ’s ochtends nagespeeld, ’s middags gevolgd door een officiële bijeenkomst in de ­Ridderzaal. De dag werd ’s avonds afgesloten met het K ­ oninkrijksconcert in het Circustheater in Scheveningen.

Koninkrijks­jeugdparlement 20 t/m 22 mei 2014 - Sint Maarten Ook het Caribische deel van het koninkrijk deed mee! Zo ­organiseerde het Koninkrijks­ jeugdparlement in 2014 een aantal jeugddebatwedstrijden op Sint Maarten. Prinses Beatrix was ­daarbij aanwezig.

Lang leve de club!

25 april 2015 - Zwolle De viering in Zwolle stond in het teken van verenigingen, ­stichtingen en hun vrijwilligers.

Sport en muziek speelden op deze dag een grote rol.

FO TO ’S A NP, HH , M P E, P P E, R OYA LS B Y R OB I N, 200 JA A R K ON I NK RI J K /JE RO EN VA N D ER M EY D E

TWEE JAAR FEEST

Naast lokale en regionale ­initiatieven in het kader van de viering van 200 jaar ­Koninkrijk stonden er zes ­nationale ­evenementen op het ­programma, waarbij ­leden van de koninklijke familie aan­ wezig waren. Een terugblik.

13

hofnieuws

tekst STELLA VERSTEGEN

SKYPEN MET FAMILIE

Vanuit een militaire basis stuurde ze in 1976 haar eerste e-mail, ze weet hoe Twitter werkt en heeft een Facebookaccount. Koningin Elizabeth II is dan wel 89 jaar oud, maar gaat helemaal met haar tijd mee als het gaat om moderne technologie. Nu blijkt bovendien dat ze via Skype contact houdt met haar kleindochter Zara.

De Britse koningin onthulde dit tijdens haar jaarlijkse bezoek in Sandringham aan het Women’s Institute, een organisatie die onder meer vrouwen helpt bij het opbouwen van nieuwe vaardigheden.

Geopend!

Vanuit zijn woonplaats Rome was prins Jaime overgekomen naar Amsterdam, voor de opening van de expositie Rome.

De droom van keizer Constantijn. Zeldzame kunstschatten uit onder meer de Vaticaanse Musea vertellen het verhaal van de geboorte van het christendom en hoe het kon uitgroeien tot mondiale godsdienst. Constantijn wordt gezien als de eerste Romeinse keizer die zich uitsprak vóór het christendom. Prins Jaime is sinds vorig jaar Nederlands ambassadeur bij de Heilige Stoel – voor hem was deze tentoonstelling dan ook een beetje een thuiswedstrijd.

Achter de

Voor het eerst in haar leven stond hertogin Catherine oog in oog met de bewoonsters van een vrouwengevangenis. In Surrey sprak ze met vrouwen die verslaafd zijn aan drugs of alcohol. ‘Verslaving staat aan de basis van zo veel sociale kwesties. Drugsgebruik kan zo’n ­destructieve rol spelen in kwetsbare levens’, aldus de hertogin. Voor Catherine was het een bijzondere ervaring; ze vertelde dat ze de ­vrouwen dankbaar is voor het delen van hun persoonlijke verhalen.

14

F O TO ’S A N P, G ET TY I MAG E S, M PE, PPE

TRALIES

Kijk ook eens op

VORSTEN.NL

ORANJE PELOTON

Terug in de tijd voor prins Bernhard! Vertrek- en eindpunt van de Oranje Peloton Tocht, een nieuwe jaarlijkse fietstocht, was Paleis Soestdijk.

Terwijl hij tijdens Koninginnedag vanaf het bordes naast zijn grootmoeder zwaaide naar mensen in de voortuin, stond hij daar nu zelf (in het midden op de foto). De tocht ging over de Utrechtse Heuvelrug, en is bedoeld om het recreatieve, actieve fietsen te promoten – vandaar dat ook voormalig olympisch wielrenkampioen Leontien Zijlaard-van Moorsel meereed.

Laurentien LEEST VOOR

De Efteling is natuurlijk niet alleen een pretpark, voor de kleintjes is er een sprookjesbos. De perfecte locatie dus voor prinses Laurentien om voor te lezen uit haar boek De sprookjessprokkelaar, dat ze samen met kinderboekenschrijver Paul van Loon schreef. Ze las voor tijdens een van de voorleesweekenden die gehouden worden in het park – dan is ook een parkshow naar het verhaal te zien. Op deze bijzondere dag rapte Yes-R over het boek, en kwam ook de hoofdpersoon nog even langs...

U OF JIJ?

In Zweden is discussie ontstaan over hoe ­leden van de koninklijke familie moet worden aan­ gesproken. Een radioverslaggever is door een hofmaarschalk op zijn vingers getikt, toen hij aangaf prins Daniel te willen aanspreken met ‘jij’.

Veel Zweden vinden dit onzin. ‘Het is de 21ste eeuw, tijd dat ook het koningshuis zich ­aanpast aan het maatschappelijk gebruik’, was een ­reactie. In Spanje is een vergelijkbare ­discussie gaande. Tijdens een interview sprak een S­ paanse televisieverslaggever koning Felipe aan met ‘je’, waarna ze op social media veel ­kritiek kreeg.

15

40 jaar herstelde monarchie

Spanje: Koninkrijk

1975 2015

TEKST RICK EVERS

16 

Als koning Juan Carlos op 22 november 1975 de troon bestijgt, zijn de verwachtingen niet hooggespannen. Is hij immers niet door dictator Franco aangewezen als zijn opvolger? Inmiddels zijn we veertig jaren verder, en is Spanje een volwaardige democratie.

En dat is mede te danken aan die ongewenste koning.

17

D

De monarchie als staatsvorm: sommigen noemen het een instituut uit lang vervlogen tijden. Toch haalt Spanje, meer dan 44 jaar nadat de laatste koning Alfonso XIII is v erjaagd, in 1975 de kroon onder het stof vandaan. En dat terwijl de laatste ervaringen met een monarchie niet zo positief zijn.

Rond 1930 is het onrustig in Spanje. De bevolking wil meer democratie en gaat zelfs de straat op om de koning tot aftreden te bewegen. Dat doet hij niet, maar hij wordt afgezet en verlaat uiteindelijk het land. Op 14 april 1931 wordt Spanje een republiek en verspreiden de Borbóns zich over Europa voor een leven in ballingschap.

Eén telg van de familie mag terugkeren: prins Juan Carlos, in 1938 in Rome geboren.

Als 11-jarige komt hij op verzoek van dictator Franco - el Generalísimo - naar Spanje, want die ziet wel wat in de jongen.

De protegé van de dictator krijgt het niet gemakkelijk, niemand zit te wachten op een Borbón. Op zijn dag van aankomst al wordt een royalist doodgeknuppeld in de gevangenis, en op de militaire academie raakt de prins meer dan eens slaags met studiegenoten om zijn vader te verdedigen die meer dan eens het mikpunt van spot is.

Schone lei

In 1969 benoemt Franco Juan Carlos – en niet diens vader, de eerste in lijn – officieel tot beoogd opvolger. Daarvoor moet hij wel trouw zweren aan de dictator en diens partij. Dat doet hij, met amper zichtbare emotie of schroom.

Zo goed en zo kwaad als het gaat probeert Juan Carlos zich voor te bereiden op de taak die hem wacht. Hij is intussen getrouwd met de Griekse prinses Sophia (Sofía in het Spaans) en samen gaan ze – op advies van Franco – op pad om de Spanjaarden te leren kennen. Ze gaan naar lokale feesten, vergaderingen van organisaties en brengen bezoeken aan universiteiten en ziekenhuizen. De prins loopt stage bij verschillende overheden, heeft voorzichtig onderhoud met politici en stelt veel vragen aan Franco. Maar echte antwoorden op vragen over hoe híj het later moet gaan doen, krijgt hij niet van de dictator. ‘In elk geval kunt u het niet doen zoals ik het doe’, is standaard zijn reactie.

Als officieel opvolger breekt voor Juan Carlos een periode aan waarin hij letterlijk in de voetsporen van Franco treedt: waar de dictator gaat, volgt de prins. Hij krijgt ook een cadeau van de generaal, de titel ‘Prins van Spanje’. Die is nieuw bedacht, want de titel Prins van Asturië, traditioneel bestemd voor de troonopvolger, hoort natuurlijk bij de boedel van vroeger.

In de tussentijd zoekt de prins echter ook achter de rug van Franco om contact met de buitenwacht, de politieke oppositie en belt hij met zijn vader, om te praten over de toekomst. Als Franco brozer wordt, laat hij steeds meer over aan zijn opvolger. De complete macht krijgt Juan Carlos daarom in feite al drie weken voor het overlijden van de dictator op 20 november 1975 in handen.

18

19

In Santiago de Compostela is het nieuwe koningspaar in 2014 aanwezig bij een herdenking van de treinramp bij die plaats, een jaar eerder, waarbij 79 mensen om het leven kwamen. In de kathedraal bevindt zich het grootste wierookvat ter wereld.

20 

21

Wat dan gebeurt, is voor velen een verrassing: Juan Carlos slaat een onverwachte weg in. Dat doet hij al door niet te kiezen voor de naam Juan III of Carlos V, maar door als Juan Carlos I te gaan regeren. Hij begint met een schone lei, en zet een streep onder het regime van zijn voorganger.

De nieuwe koning blijkt progressief. Er vindt een politieke reformatie plaats, aangemoedigd door het staatshoofd.

De koers die de koning vaart, voert zo ver mogelijk van de dictatuur. Juan Carlos, met zijn illustere initialen, wordt de schepper van de Spaanse democratie. Is dan alles positief?

Maandag 23 februari 1981 wordt een zwarte bladzijde in Juan Carlos’ regeringsannalen. Het huis van de democratie, het parlement, wordt bestormd door zo’n tweehonderd bewapende mannen. De beelden van politici onder hun bankjes terwijl schoten worden gelost, zijn wereldwijd op televisie te zien. De uren gaan langzaam voorbij. Tot diep in de nacht brandt het licht in het parlement, maar ook op het Zarzuelapaleis. De koning telefoneert met legerleiders om te polsen in hoeverre hij op hun steun kan rekenen. Hij heeft daarbij een groot voordeel: Juan Carlos heeft dezelfde opleiding als de militaire leiders, het zijn oude kameraden.

Al die tijd zit prins Felipe in dezelfde kamer. Met slaapzand in de ogen moet de 13-jarige meemaken wat zijn vader voor de kiezen krijgt, als voorbereiding op zijn latere taak. Om 1 uur ’s nachts verschijnt Juan Carlos op televisie, gekleed in zijn groene legeruniform. Door zijn vermanende woorden en door demonstratief te kiezen voor het Spaanse volk, wendt hij de revolutie af. Alle lof die hij als koning krijgt toebedeeld, heeft hij aan zijn kordate ingrijpen te danken.

Juan Carlos groeit uit tot een van de populairste monarchen van Europa, die meevoelt met zijn landgenoten en meeleeft in tijden van vreugde en rouw.

Tot in de puntjes voorbereid Zijn zorgvuldig opgebouwde reputatie weet hij ook zelf weer te beschadigen. De liefde voor zijn vrouw, de in eigen

22

land intens geliefde koningin Sofía, blijkt zeer bekoeld. Een gouden huwelijksfeest komt er niet. Ook houdt de koning er nog andere liefdes op na, die de Spanjaarden niet waarderen: jagen op wild – uiterst onhandig als voorzitter van het Spaanse Wereldnatuurfonds – en een minnares. Er circuleren al langer geruchten op dit gebied; twee vermeende buitenechtelijke kinderen vragen om erkenning. Ook door zijn wettige dochter Cristina en schoonzoon Iñaki krijgt hij het nodige zuur op zijn bord. De oud-sporter is betrokken bij een corruptieschandaal waarbij publiek geld is weggesluisd naar zijn rekening. Zijn echtgenote Cristina blijkt er later ook van te weten. Elke vermelding naar Iñaki wordt van de website van het Koninklijk Huis verwijderd. Een duidelijk statement. Maar voor de Spanjaarden is de maat vol. In 2013 maken peilingen duidelijk dat een grote meerderheid vindt dat Juan Carlos er beter aan zou doen om af te treden.

Hoge werkloosheid. Cristina. Crisis. Torenhoge kosten voor de monarchie. Het is nog niet eens alles, en de koning meent dat dit het juiste moment is om plaats te maken voor zijn zoon. Felipe, de nieuwe generatie, is er klaar voor.

Juan Carlos wil worden herinnerd als ‘de koning die alle Spanjaarden heeft verenigd.’ Felipe – ‘jonger, een nieuwe generatie, vol energie’ – krijgt direct een opdracht mee in een publieke afscheidsrede van zijn vader: ... ‘de transformatie die de huidige situatie eist aan te pakken met vastberadenheid en de uitdagingen van morgen met vernieuwde intensiteit en toewijding tegemoet gaan’. Dat is niet eenvoudig.

Felipe en Letizia zijn dan wel tot in de puntjes voorbereid op hun taak en flink jonger, de uitdagingen zijn er niet per se kleiner op geworden. Het nieuwe Spaanse koningspaar maakt overal kennis en probeert mee te voelen met wat er leeft in hun land. Dat is een haast onmogelijke taak. Spanje, als koninkrijk, bestaat eigenlijk uit talloze koninkrijkjes. Felipe VI is namelijk ook koning van onder meer Castilië, Aragon, Navarra en Galicië. Het is een verdeeld land, met Catalonië

FO TO ’ S AN P, P PE

Felipe pakt het anders aan dan zijn vader en is hij staat

SERVICE

Vorsten is een uitgave van New Skool Media B.V. Klantenservice Voor vragen over opzeggen, bezorging, betaling, wijzigingen, welkomstgeschenken, verzamelband en overige artikelen stuur een e-mail naar: klantenservice@vorsten.nl of bel met 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur). U kunt ook schrijven aan: New Skool Media, afdeling Klantenservice, Postbus 23620, 1100 EC Amsterdam.

Adreswijzigingen dienen drie weken voor verhuizing bij ons bekend te zijn.

meer benaderbaar, dichter bij het volk – eens een prinsdom – en Baskenland voorop. Zij vechten al jaren voor onafhankelijkheid, en niet alleen op papier. Felipe bemoeit zich er niet mee; het is een taak van de politiek en van het volk. Wel laat hij zich gelden in zaken waarbij hij een statement kan maken. Zijn zus Cristina en haar man Iñaki krijgen een brief: zij raken hun titel Hertog en Hertogin van Palma de Mallorca kwijt. Verder doet hij wat hij altijd doet: hard werken, mensen ontmoeten en naar ze luisteren. Hij pakt het anders aan dan zijn vader en is meer benaderbaar, hij staat dichter bij het volk. Het zit hem in de details: geen diner voor vips meer tijdens de vakantie, zoals dat op Mallorca altijd gebeurde, maar een receptie, waarbij uitnodigingen naar alle lagen van de bevolking gaan.

Als de vlag van Spanje Misschien is die ‘vervolksing’ niet verwonderlijk, met een burger als echtgenote, een voormalig journalist. Een koppel van nu, dat zo nu en dan de paleismuren ontvlucht voor een avondje uit. Onopvallend, maar niet onopgemerkt, lopen Felipe en Letizia afgelopen september nog door de straten van de hoofdstad. Ze eten wat in een bar in de hippe wijk Malasaña om vervolgens een filmpje te pakken.

Ze worden niet betrapt tijdens luxereizen op privé-eilanden of immense jachten. Ze kijken wel uit. ‘Felipe en Letizia zijn als de vlag van Spanje, ze vertegenwoordigen het merk Spanje’, zo schrijft de krant El Mundo. Felipe, die vloeiend is in drie wereldtalen (Spaans, Frans en Engels) wordt samen met Letizia gezien als medeverantwoordelijk voor het groeien van de Spaanse economie. ‘Onze beste en meest moderne ambassadeurs’, schrijft het dagblad naar aanleiding van een succesvol bezoek aan de Obama’s.

De wijze waarop Felipe VI sinds 2014 zijn taak uitvoert, mét Letizia naast zich, zet duidelijk een streep onder de nalatenschap van zijn vader. Hij doet het zo goed, dat Spanjaarden de toekomst van de monarchie weer met vertrouwen tegemoet zien.

Abonneren Ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur).

België: ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 078-480 911.

Wilt u een abonnement afsluiten voor een adres buiten Nederland of België? Stuur een e-mail naar klantenservice@vorsten.nl, of bel met +31 85-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur).

Vorsten gesproken op cd: bestel via Loket Aangepast Lezen, tel. 070-338 15 00, optie 2.

Abonnementen De abonnementsprijs in Nederland en België is € 85,80 per 13 nummers (acceptgiro) of € 83,20 (automatische incasso). Per 7 nummers betaalt u € 50,26 (acceptgiro) of € 47,66 (automatische incasso). Levering van tijdschriften en levering en verkoop van premies en handelsartikelen geschiedt volgens de Leveringsvoorwaarden van New Skool Media B.V. Kijk voor deze voorwaarden op www.newskoolmedia.nl. U kunt deze voorwaarden ook schriftelijk opvragen bij New Skool Media B.V., Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. Beëindiging abonnement: uiterlijk 1 maand voor verschijning van het eerste nummer van de nieuwe abonnementstermijn. Na de abonnementstermijn geldt een opzegtermijn van 1 maand. Bel 085-888 56 02 (ma t/m vr 9-17 uur) Betalingsvoorwaarden Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Bij niet tijdige betaling worden herinneringskosten in rekening gebracht. Een abonnement geldt voor de opgegeven periode en wordt nadien – behoudens opzegging – automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd. In Nederland gelden de volgende betalingstermijnen: per 13 nummers € 85,80 (acceptgiro) of € 83,20 (automatische incasso); per 7 nummers € 50,26 (acceptgiro) of € 47,66 (automatische incasso).

Prijswijzigingen voorbehouden.

Nabestellen Reeds verschenen nummers uit 2014 en 2015 kunt u bestellen via: vorsten.nl/bestel Leesportefeuille Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is opname van Vorsten in een leesportefeuille niet toegestaan.

Privacy New Skool Media B.V., de uitgever van Vorsten, legt van haar abonnees en klanten in het kader van haar dienstverlening gegevens vast. De verantwoordelijke voor de gegevensverwerking is New Skool Media B.V. Het klantenbestand van New Skool Media B.V. is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens en opgenomen onder nummer M1586121. De gegevens worden gebruikt ter uitvoering van de overeenkomsten met abonnees en andere klanten en om informatie te verstrekken over relevante producten en diensten van New Skool Media B.V. en zorgvuldig geselecteerde organisaties. Als u op deze informatie geen prijs stelt, dan kunt u dit schriftelijk doorgeven aan New Skool Media B.V., Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam onder vermelding van ‘privacy’ of per e-mail: privacy@newskoolmedia.nl. © 2015 New Skool Media BV

Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever sluit iedere aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.

•

23

Willems wereld

tekst RICK EVERS

BEGROTING VAN DE KONING

Op (de) Europese

HOOGTE

Op Paleis Noordeinde ontving het koningspaar Nederlandse Europarlementariërs. Ze spraken over het aankomende Nederlandse EU-voorzitterschap, hun werk en hun aandachtspunten en invalshoeken. In de eerste helft van 2016 is Nederland voorzitter van de Raad van de Europese Unie en in de aanloop daarnaartoe wil de koning extra aandacht geven aan EU-instellingen.

24

PALEIZEN in de STEIGERS

Niet alleen Paleis Huis ten Bosch wordt gerenoveerd (à 59 miljoen euro) ook het Koninklijk Paleis Amsterdam komt – weer! – in de steigers te staan. Medio 2009 heropende de toenmalige koningin het Paleis op de Dam na meer dan drie jaar uitvoerige restauratie, maar het is nu tijd voor een nieuwe ronde. Begin volgend jaar begint een bouwhistorisch onderzoek naar de Burgerzaal, zodat daar na 2016 een renovatie van start kan gaan. Vooralsnog zijn de kosten onbekend. Voor volgend jaar staat het paleis ook al op de begroting: er komen twee hellingbanen om de toegang voor mindervaliden te verbeteren.

FO TO ’S A N P, PP E, RO YA LS BY RO BI N

VOORBEREID OP REIS

Het staatsbezoek aan China komt eraan. In de laatste week van oktober bezoekt de koning Peking, Shanghai, Hangzhou en het Löss Plateau in de provincie Shaanxi. In juli vertelde de koning al zich in de vakantie in te zullen lezen, nu bezocht het koningspaar ter voorbereiding de bijeenkomst ‘ China in Nederland’ aan de Universiteit Leiden – de enige plek in Nederland waar Chinastudies worden onderwezen. Ze spraken met Nederlanders en Chinezen die ervaring hebben met de samenwerking tussen beide landen, zoals vertegenwoordigers uit bedrijfsleven, onderwijs, politiek, cultuur en media.

Een goede voorbereiding is een half staatsbezoek…

Na Prinsjesdag zijn de begrotingen uitgebreid in de Kamer besproken, waaronder die van de Koning. Daarin staat onder meer dat Willem-Alexander van de nullijn gaat en er geld bijkrijgt: zijn toelage is gekoppeld aan de ambtenarensalarissen, die dit jaar stijgen. Veel discussie ontstond in de Tweede Kamer over De Groene Draeck van prinses Beatrix, die niet langer op de begroting van de Koning staat, maar op die van Defensie. Het ministerie betaalt 95.000 euro per jaar voor het onderhoud van dit verjaardagscadeau. Dat kan volgens de Kamer goedkoper.

Opvallend was ook de overschrijding van een half miljoen op de begroting vanwege aanpassingen van de telefonie-infrastructuur op het paleis, die na de troonswisseling up-to-date werd gebracht.

de

Koning bekijkt in New York een 3Dopname over ebola 25

puzzel & win Woordzoeker

Woordzoeker

De overgebleven vormen eeneen zin. zin.

De overgeblevenletters letters vormen

E

A

W

I

T

N

E

D

U

T

S

L

N

T

J

L

L

R

P

M

E

P

R

I

V

A

C

Y

E

H

M

E

L

M

E

R

P

A

D

E

L

A

L

L

S

C

E

A

U

X

A

I

I

S

E

L

L

I

E

F

D

E

H

N

X

G

N

E

T

L

K

P

R

I

M

M

N

R

D

X

E

I

D

U

T

S

RET

T

E

IJ

O

S

A

O

T

D

G

V

I

M

P

R

S

H

CY

R

E

E

L

R

F

U

F

I

A

L

T

A

A

L

D

P

O

S

X

I

E

T

S

H

N

L

I

L

T

R

N

U

O

O

F

N

I

O

W

O

E

E

V

E

C

N

A

M

O

R

N

E

N

R

R

B

U

T

R

I

G

R

L

N

E

A

T

K

E

I

N

B

T

I

H

S

J

E

R

P

C

B

R

R

U

S

Z

Y

E

T

A

E

L

D

N

Z

S

H

V

I

E

L

T

E

I

M

I

N

E

R

V

A

T

U

I

O

A

T

E

E

G

S

E

D

R

O

B

N

E

D

I

E

L

N

E

G

N

I

N

O

R

K

G

A

A

H

N

E

D

K

E

R

A

VA

TE

S

H

N

NCE

T

ENT

E

N

CHT

EN

• ADEL • ALEXIA • AMALIA • APRIL • ARIANE • BEATRIX • BORDES • BROERS • DEN HAAG • DINERS

• FAMILIE • FEESTEN • FONDSEN • GELUK • GEZIN • HOBBY • HUWELIJK • JEUGD • KEUZE • KRONING

• LAND • LECH • LEIDEN • LIEFDE • LUXE • MARINE • MAXIMA • MINERVA • MUNT • OUDSTE

Hoe doet u mee?

Uw oplossing kunt u tot 12 november 2015 doorbellen via de Vorsten Puzzellijn. Bel 0909-5000 200 (€ 0,80 per minuut, niet mogelijk vanuit het buitenland) en u krijgt precies te horen hoe u uw oplossing kunt inspreken. Winnaars krijgen bericht thuis.

eeld Stier.

De oplossing van de filippine in Vorsten 10 is: hoedanigheid

26

© DENKSPORT PUZZELBLADEN • STUDENT • PALEIS • STUDIE • PERS • TITEL • PORTRET • TROON • PRIVACY • UTRECHT • RANCH • VLAG • REIZEN • VLIEGEN • ROMANCE • VOLK • SJERP • SPORT • STIER

De 5 winnaars van het boek Onze slag bij Waterloo zijn:

• J. Kerkhoven, Amersfoort • L. de Gier, Bergambacht • G.J. van Milligen, Uddel • J. ten Donkelaar, Oegstgeest • D.J. van der Stel, Leiden

5 X KANS!

Het boek Geschiedenis van Oranje t.w.v. van €29,95 In Geschiedenis van Oranje komen markante telgen van het geslacht Oranje-Nassau en hun partners aan de orde, geplaatst in de tijd waarin ze leefden. Stadhouders en koningen, avonturiers, vrijheidsstrijders en staatslieden.

Maar ook geldverspillers, intriganten en schuinsmarcheerders. Een boeiende reis door de tijd aan de hand van meer dan vijftig historische royalty-portretten.

Puzzel mee en steun het Oranje Fonds Het Oranje Fonds is het fonds voor sociale initiatieven. Het steunt organisaties die ervoor zorgen dat mensen in ons koninkrijk met elkaar verbonden zijn. Want dat is niet vanzelfsprekend. Mensen kunnen eenzaam zijn, hier nieuw zijn of het lastig vinden contact te zoeken met anderen.

U kunt helpen: de meeropbrengst van deze puzzel gaat naar het Oranje Fonds.

KIES UW VORSTELIJKE VOORDEEL

7x € 39,95 Bespaar € 7,70 16% korting

13x € 59,95 Bespaar € 28,50 32% korting

26x € 89,95 Bespaar € 87 49% korting

ALLE ABONNEMENTEN ZIJN

VOORDELEN VOOR ABONNEES Speciale abonneeacties Goedkoper dan in de winkel Minimaal 4 keer

•per jaar een extra dikke uitgave • • Gratis toegang tot de digitale editie van • Vorsten* • Eerder thuisbezorgd dan verkrijgbaar in de winkel *Als abonnee hebt u op uw tablet toegang tot de digitale versie van Vorsten.

Kijk voor meer informatie op tijdschrift.nl/koppelen

INCLUSIEF HET JAARBOEK 2015

INDIEN U VÓÓR 14 NOVEMBER UW ­ABONNEMENT ­AFSLUIT

Ga naar vorsten.nl/voordeel of bel 085-888 5602 Deze aanbieding is geldig tot 1 januari 2016. Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. Vorsten kost in de winkel € 5,95, een extra dikke uitgave € 7,95 en het Vorsten Jaarboek € 9,95. U abonneert zich tenminste voor de opgegeven periode en tot wederopzegging. Uw abonnement wordt verlengd met evenveel nummers als het abonnement dat u afsluit, met een maximum van 13 nummers. Opzeggen is heel eenvoudig en kan na de actieperiode per maand. Op deze abonnementsovereenkomst zijn de leveringsvoorwaarden en het privacy beleid van New Skool Media B.V. van toepassing.

Woont u in België? Ga naar abonnement.vorsten.nl of bel 078-480 911. Voor abonnementen buiten Nederland en België gelden andere voorwaarden. Meer informatie: mail aan klantenservice@vorsten.nl

H E T

E E R S T E

T I J D S C H R I F T

O V E R

K O N I N G S H U I Z E N

sma rag den Spectaculaire

28 

29

T

Toen de Zweedse prins Carl Philip afgelopen 13 juni in het huwelijk trad, droeg zijn bruid Sofia een diadeem in art deco-stijl, bezet met diamanten en druppelvormige smaragden. Ogenblikkelijk ontstond op internetfora een discussie: waarom was niet gekozen voor parels, traditioneel symbool van reinheid en zuiverheid?

Hierbij werd echter uit het oog verloren dat de smaragd een minstens zo passende betekenis heeft. In oude mythes hoorde de smaragd bij Venus, de godin van de schoonheid en de liefde. In sommige culturen werd de smaragd bovendien geassocieerd met vruchtbaarheid.

Tuin van de smaragd De smaragd is de kostbare groene variëteit van het mineraal beryl en het zusje van de aquamarijn, die beide van oudsher tot de ‘koninklijke stenen’ worden gerekend.

De mooiste kleur is flessengroen, of bottle green, en die kleur is zo bijzonder, dat hij een eigen naam heeft gekregen: smaragdgroen.

Een kenmerk van de smaragd zijn de insluitsels, die ook wel ‘de tuin van de smaragd’ worden genoemd, of liever nog in het Frans le jardin de l’emeraude. Deze insluitsels zijn zelfs zo kenmerkend dat totale afwezigheid vaak twijfel oproept over de echtheid van de steen. Vanzelfsprekend hoort een goede smaragd uiteindelijk wel zo weinig mogelijk ‘tuin’ te hebben. Bovendien mogen deze insluitsels niet aan de oppervlakte van de steen komen, omdat ze daar barstjes en scheurtjes veroorzaken. Een kristal vinden, waarbij de tuin zich alleen in het binnenste van de steen bevindt, is dan ook geen sinecure. Bovendien geven de insluitsels aan het mineraal een grote kwetsbaarheid, waardoor een smaragd tijdens het zetten in een juweel kan breken. Om dit risico tot een minimum te beperken wordt een smaragd dikwijls in een vierkante of rechthoekige vorm geslepen, waardoor tijdens het zetten van telkens twee zijden gelijke druk kan worden uitgeoefend. Dit slijpsel, bekend geworden als smaragdslijpsel, kan natuurlijk ook gebruikt worden voor andere stenen, zodat we bijvoorbeeld kunnen spreken over een smaragdgeslepen diamant.

Van oudsher bevonden smaragden zich dikwijls in koninklijke collecties. In de loop van de eeuwen zijn de mooiste smaragden in het bezit geweest van Europese vorsten en Indiase maharadja’s (vergezeld van soms fascinerende verhalen en legendes).

Befaamd is ook de juwelencollectie in de kluiskamer van de Nationale Bank in Teheran.

Gordijnen van parels en meterslange schappen met dozen en tonnetjes, gevuld met Bruid Sofia met een diadeem in art deco-stijl.

Martijn Akkerman is juwelenhistoricus. Hij is medewerker van het tv-programma Tussen Kunst & Kitsch, geeft lezingen en is betrokken bij de organisatie van exposities. Voor Vorsten schrijft hij over koninklijke juwelen.

30

De toenmalige sjah van PerziĂŤ en Farah Diba, met spectaculaire smaragdjuwelen.

De vervaardiging van de kroon van Farah Diba had nogal wat voeten in de aarde.

Ook koningin Margrethe van Denemarken bezit tal van juwelen met smaragden.

31

smaragden en andere edelstenen, worden daar nog altijd bewaard als nationaal bezit.

Toen er in 1967 voor de kroning van Farah Diba tot keizerin van Perzië (het huidige Iran) een kroon moest worden vervaardigd, werd uit vijftig ontwerpen van de grootste juweliers ter wereld gekozen voor dat van de Parijse juwelier Van Cleef & Arpels. Pierre Arpels reisde twintig keer naar Teheran om stenen uit te zoeken, die echter het land niet mochten verlaten. Uiteindelijk werd gebruikgemaakt van loden modellen van de gekozen stenen en reisden de zetters en polijsters voor een maand naar Teheran om de echte stenen daar in het platina montuur te zetten. Het resultaat was een spectaculaire kroon, waarin de op Moghul-wijze gegraveerde antieke smaragden een oosterse touch geven.

De Belgische prinses Astrid draagt een collier uit de collectie van de Habsburg-familie van haar echtgenoot prins Lorenz.

Sommige juwelen hebben een eeuwenlange geschiedenis

Vandaag de dag bezitten vrijwel alle Europese vorstenhuizen juwelen met smaragden, waaraan soms een eeuwenlange geschiedenis voorafgaat. De Noorse koningin Sonja bijvoorbeeld draagt een smaragdendiadeem dat ooit van Joséphine de Beauharnais zou zijn geweest. Zeker is dat het juweel in bezit is geweest van Joséphine van Leuchtenberg, kleindochter van de keizerin en koningin van Zweden en Noorwegen.

De smaragden van grootvorstin Vladimir van Rusland kwamen via via terecht bij de Amerikaanse warenhuismiljonaire Barbara Hutton en de koningin van het witte doek Elizabeth Taylor. Aan het eind van de 18de eeuw bracht prinses Wilhelmina van Pruisen een collectie smaragden mee naar Nederland, toen ze in het huwelijk trad met prins Willem V. Deze smaragden zijn in 1898 in een parure verwerkt voor koningin Wilhelmina. De onderdelen van deze parure, die onder meer bestond uit een diadeem, collier met hanger, een broche en twee armbanden, worden nog steeds gedragen, maar persoonlijk blijf ik het jammer vinden dat twee druppelvormige smaragden van het diadeem zijn verwijderd om er oorhangers van te maken. In de huidige vorm lijkt het diadeem nu iets uit evenwicht te zijn. Slechts op oude foto’s van koningin Juliana is de oorspronkelijke vorm met vijf smaragden bovenop het juweel nog zichtbaar.

De meest spectaculaire collectie smaragden bevindt zich aan het Britse hof. In 1942 erfde koningin Elizabeth, de koningin-moeder, vrijwel alle juwelen van haar vriendin lady Greville. In deze collectie bevond zich ook een collier met smaragden. Dit collier is sinds de dood van haar moeder in 2002 in het bezit van de huidige koningin, die het bij mijn weten nog niet heeft gedragen.

De mooiste smaragden zijn echter al langer in de familie. In 1911 kreeg koningin Mary een aantal smaragden ten geschenke van de maharanis van India, ter gelegenheid van de zogenoemde Delhi Durbar dat jaar: de bevestiging van koning George V en zijn echtgenote Mary als keizer en keizerin van India. Deze smaragden vormden een aanvulling op de Cambridge emeralds, genoemd naar de grootmoeder van Mary, de Hertogin van Cambridge. Zij was geboren als prinses van Hessen en tijdens een familiebezoek aan Duitsland omstreeks 1850 won ze in een loterij een doosje met veertig topsmaragden. Deze stenen werden later geërfd door prins Franck van Teck, een broer van koningin Mary, die ze aan zijn maîtresse de Gravin van Kilmorey schonk. Na de plotselinge dood van haar broer in 1910 was het aan de vasthoudendheid van de juwelen- en traditieminnende koningin Mary te danken dat de stenen in de schoot van de familie terugkeerden. De Cambridge-smaragden werden daarna in diverse juwelen verwerkt, onder meer in de Delhi Durbar parure die Mary tijdens de ceremonie in India droeg. In het Vladimir-diadeem, dat in 1922 eveneens door koningin Mary werd verkregen, kan koningin Elizabeth behalve parels ook druppelvormige Cambridge-smaragden bevestigen in de diamanten cirkels.

•

Een smaragd met duidelijk zichtbare ‘tuin’.

FOTO’S ANP, GETTYIMAGES, HH, ROYAL COLLECTION TRUST/© HER MAJESTY QUEEN ELIZABETH II 2015, RVD/MAX KOOT

Gewonnen in een loterij

Het smaragdendiadeem van de Noorse koningin Sonja zou ooit van JosĂŠphine de Beauharnais zijn geweest.

Linksboven: Koningin Juliana met de smaragdenparure van Wilhelmina van Pruisen. Onderdelen worden nog regelmatig gedragen.

Koningin Mary gebruikte smaragden van haar grootmoeder onder meer voor de zogenoemde Delhi Durbar parure (links).

Rechts koningin Elizabeth met het Delhi Durbar-collier en het Vladimir diadeem met smargden uit dezelfde familiecollectie.

33

Zo veel mogelijk het land in

Koning Willem-Alexander in stilte op werkbezoek

TEKST JUSTINE MARCELLA

O

Onopvallend stopt een AA-auto in Amsterdam op de Kloveniersburgwal.

De koning stapt uit, het verkeer rijdt door. Dit bezoek is niet op voorhand bekendgemaakt en slechts enkele media zijn uitgenodigd.

Willem-Alexander bezoekt die donderdagmorgen Stichting SeniorenStudent, een maatjesinitiatief waarbij een student gedurende een jaar gekoppeld wordt aan een oudere. Samen ondernemen ze activiteiten, en werken ze aan het vergroten van de zelfredzaamheid en het sociale netwerk van de oudere.

Het leren kennen van andere mensen en het bezoeken van activiteiten in de eigen buurt staan daarbij centraal.

Met die insteek wil de stichting bereiken dat senioren ook na afloop van het traject minder eenzaam zijn.

34

Met een kop koffie en een koekje laat de koning zich informeren door de initiatiefnemers. Zij vertellen dat door vergrijzing en bezuinigingen de eenzaamheid bij ouderen toeneemt, met name voor senioren met weinig financiële middelen. Stichting SeniorenStudent is opgericht om juist voor die groep ouderen iets te betekenen.

Maar ook de student heeft er voordeel bij: de levenservaring en kennis van de stad van de oudere kan voor hem of haar een verrijking zijn. Koning Willem-Alexander vertelt over zijn eigen ervaring op dit gebied. Toen de koning na de vierde klas VWO het Eerste Vrijzinnig Christelijk Lyceum in Den Haag verruilde voor het Atlantic College in Wales, trok hij een half jaar op met ouderen uit de buurt. ‘Maar dat was gewoon een paar uur gezelligheid.’

In een andere ruimte zitten vier senioren naast ‘hun’ student te wachten op de burgemeester. Maar het is de koning die hen even later de hand schudt. ‘Ik werd er wel een beetje zenuwachtig van, maar superleuk!’, reageert studente Lois Ottenhoff.

De koning nodigt de aanwezigen uit hem te vertellen over hun ervaringen.

Gerard de Waal (87): ‘Het is een openbaring. Ik ben wakker gemaakt en een ander mens geworden. Ik heb weer zin om iets te doen en ook geestelijk ben ik erop vooruitgegaan door het contact.’ Hij had een teruggetrokken bestaan totdat studente Judith

Stevens hem kwam opzoeken. Ook zij is dolenthousiast: ‘We zijn goede vrienden met een leeftijdsverschil van 65 jaar.’ Ze koken vaak samen terwijl ze discussiëren over het leven.

‘Judith is een keukenprinses en dankzij haar eet ik nu ook Mexicaans en Aziatisch.’ De koning maakt hem een compliment: ‘U gaat daar ook in mee!

U bent niet van “wat de boer niet kent”.’

De oprichtsters van Stichting SeniorenStudent wonnen in mei 2015 een prijs van het Fonds Soldaat van Oranje, onderdeel van het Oranje Fonds.

Deze prijs bekroont jaarlijks jonge mensen die, net als de Soldaat van Oranje, in actie komen om een sociaal probleem in de samenleving te lijf te gaan. De prijs is in het leven geroepen door de musical Soldaat van Oranje.

Zolang de voorstellingen doorgaan, blijft de prijs bestaan. ‘Wat mij betreft tot 2017, zodat ook mijn jongste dochter de musical kan bekijken’, oppert koning Willem-Alexander.

Het bezoek van de koning duurt een uur. Langer is ook niet nodig, verklaart Ronald van der Giessen, directeur van het Oranje Fonds. ‘De koning en koningin zien het Oranje Fonds echt als hún fonds en ze willen zo veel mogelijk het land in. Soms een kort bezoekje zoals nu van een uur, het hoeft allemaal niet zo heel groot te zijn. Ze willen van gewone mensen horen wat er gebeurt als je investeert in verbetering van het leven.’

•

FO TO ’S OR A NJE FO NDS / B A RT H OM B UR G

‘Hij is eigenlijk heel gewoon voor een bekend mens’, zegt Grietje Santing nadat ze aan tafel heeft gezeten met koning Willem-Alexander. Als beschermheer van het Oranje Fonds bezocht hij in alle stilte Stichting SeniorenStudent in Amsterdam, een project dat gesteund wordt door het fonds.

Koning Willem-Alexander spreekt met de initiatiefnemers van Stichting SeniorenStudent en met deelnemers aan het project. ‘We zijn goede vrienden met een leeftijdsverschil van 65 jaar’, aldus een studente.

35

‘

Prins William over...

In een televisie-interview vertelt de Britse prins William over zijn huidige leven en zijn nieuwe baan als piloot bij de luchtambulance.

... DE GEBOORTE VAN DOCHTER CHARLOTTE ‘Het was fantastisch en ze is echt een grote vreugde. Maar het betekent ook meer verantwoordelijkheid, met twee kleintjes om op te letten, vooral als George in de buurt is. Hij is een klein aapje.’

... NARIGHEID TIJDENS ZIJN WERK

... ZIJN ECHTGENOTE

‘Catherine doet het geweldig als moeder en ik ben erg trots op haar.’

‘Je bent nooit echt goed voorbereid op wat je te zien kunt krijgen. Maar als je als team samenwerkt, help je elkaar en praat je erover en zo kom je erdoor.’

... KONINKLIJKE VERPLICHTINGEN ‘The Queen is nog steeds heel actief en laat een ongelooflijk leiderschap zien. Mijn vader neemt ook veel ­taken op zich, net als de rest van de familie. In het hele land wordt dus veel gedaan door de koninklijke ­familie. Ik hoop daar mijn bijdrage aan te leveren, en zo veel te doen als ik kan, maar tegelijkertijd wil ik iets doen waarvan ik denk dat het belangrijk is en dat me bovendien goed van pas zal komen in de toekomst.’

‘Voor mij is het erg belangrijk om stevig gegrond te zijn.

Deze baan helpt mij echt om te worden wie ik wil zijn.

Ik probeer simpelweg een goede ­kerel te zijn, te doen wat ik kan. Ik probeer een beschaafd persoon te zijn, bedachtzaam.’

36

... GEZINSUITBREIDING

‘We hebben nog maar net de tweede gekregen. Maar je weet nooit wat er in de toekomst gebeurt.’

... ZIJN PROFESSIONELE TOEKOMST

‘Dit werk zou ik in ­principe de rest van mijn leven ­kunnen doen. Het zou ­zomaar ­kunnen, en dat het me dan ook nog lukt een balans te vinden tussen dit werk en mijn koninklijke taken. Maar u ­ iteraard komt er een ­moment dat dat ­andere werk voor meer druk en ­verantwoordelijkheid zal zorgen. [...] Maar nu ik nog relatief jong ben, kan ik die twee banen zo goed ­mogelijk combineren.’

FO TO G ETTY I MA G ES

... ZIJN NIEUWE BAAN BIJ DE AIR AMBULANCE

37

In Kate Howard: Bloedlijn beschrijft Joyce Pool de broeierige en aangrijpende geschiedenis van de jonge vijfde vrouw van koning Henry viii, door de ogen van haar gouvernante.

Iedereen die het boek leest zal meegesleept worden door de vrijheid, het vertier en de uitbundigheid van deze grillige periode.

Win de historische roman Kate Howard: Bloedlijn Wilt u kans maken op deze prijs? Beantwoord dan de volgende vraag: Met hoeveel vrouwen is koning Henry viii getrouwd geweest? Stuur het antwoord naar info@lemniscaat.nl o.v.v.

‘Vorsten winactie’. Meedoen kan tot en met 15 november 2015.

€ 17,95 isbn 978 90 477 0742 4

uitgeverijLemniscaat

VN: Warm bad voor de koning

39

De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties wordt wel de ‘wereldbeker’ van de diplomatie genoemd. Enkele dagen per jaar komen in New York alle topspelers op het wereldtoneel bijeen. Dit jaar waren er meer staatshoofden en regeringsleiders bij elkaar dan ooit. Koning Willem-Alexander was één van hen, maar ook koningin Máxima en prinses Mabel waren aanwezig.

K

Koningin Máxima kan het niet laten. Ze grijpt haar mobiele telefoon om foto’s te maken van ‘koning Willem-Alexander, koning van het Koninkrijk der Nederlanden’ die wordt verwelkomd in de grote zaal van de Verenigde Naties. De afstand is best fors, dus het is nog maar de vraag of de opnamen goed zijn gelukt. Maar Máxima wil dit historische moment ook persoonlijk vastleggen.

Het is immers voor het eerst dat een Nederlands staatshoofd de Algemene Vergadering toespreekt. In de zaal zitten ‘zijn’ vier premiers te luisteren want, zo zegt Willem-Alexander, hij spreekt de vergadering toe namens een ‘Koninkrijk van vier autonome landen, geworteld in Europa en de Cariben: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.’ Het Nederlandse bankje is daarmee meteen het best gevuld, want de koning spreekt tijdens lunchtijd en zijn collega-staatshoofden zitten elders in het VN-hoofdkwartier aan tafel.

Van tevoren wordt per sessie een aantal sprekers afgesproken. Willem-Alexander is nummer twaalf op de eerste ochtend van de Algemene Vergadering. Dat is de ‘Champions League’ van de openingsbijeenkomst die over een hele week wordt uitgesmeerd. Dan is er ook de meeste aandacht omdat de Amerikaanse president Barack Obama het woord voert. Media staan bij het krieken van de dag al in de rij om een plekje te bemachtigen in de zaal, waar de ruimte op zulke momenten zeer beperkt is. Maar eigenlijk is de zaal alleen voor Obama zo vol.

Als de Russische president Vladimir Poetin aan de beurt is, zijn veel staatshoofden alweer de wandelgangen ingedoken voor overleg met collega’s. Dat is eigenlijk het belangrijkste van dit immense internationale circus: de mogelijkheid om met elkaar te praten. Overal in het gebouw zijn dan geïmproviseerde praathokjes geïnstalleerd met een paar stoelen voor korte gesprekken. Ook koning Willem-Alexander gaat een tijdje de zaal uit, waardoor hij de rede van zijn Jordaanse collega koning Abdullah mist, terwijl Máxima, die tijdens de toespraak van Barack Obama nog naast diens vrouw Michelle op de tribune heeft gezeten, ondertussen haar eigen programma afwerkt.

Koning en koningin moeten eigenlijk alleen de sprekerslijst in de gaten houden. Iedereen heeft een kwartier op het wereldpodium, maar de voorzitter hamert niet af wanneer de tijd wordt overschreden.

Willem-Alexander begrijpt al snel dat zijn spreekbeurt zal overlappen met de door VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon aangeboden lunch. Een probleem dat hij deelt met de Franse president François Hollande.

Terwijl die de 193 lidstaten oproept met concrete voorstellen te komen voor de klimaattop dit najaar in Parijs, heft de koning het glas met de presidenten van Amerika en Rusland, met wie hij aan dezelfde tafel is geplaatst. President Obama heeft Willem-Alexander allerhartelijkst begroet.

Vraag is echter hoe lang hij daar kan blijven alvorens te moeten spreken. Dat betekent voor WillemAlexander een oefening in concentratie. Kort daarvoor heeft hij zijn toespraak nog eens doorgebladerd, maar tegelijkertijd moet hij in de gaten houden welke president of regeringsleider nu weer met hem wil praten en wie er tijdens de lunch voorbijkomt.

TEKST HANS JACOBS

40

Koningin Máxima is niet uitgenodigd en heeft alvast haar plekje in de zaal ingenomen, waar ze driftig gebruik maakt van haar mobiele telefoon, terwijl haar particulier secretaris Gabriella Sancisi naast haar de volgende ontmoetingen voorbereidt. Máxima’s telefoon komt meteen in actie als fototoestel als Willem-Alexander in de grote, voor staatshoofden gereserveerde stoel op het podium plaatsneemt

VN & DE KONING Willem-Alexander voelt zich in New York als een vis in het water. Zijn vader prins Claus heeft de koning een gouden idee aan de hand gedaan door hem richting watermanagement te sturen. Die activiteiten leidden tot het voorzitterschap van de VN-adviescommissie voor water en sanitatie. Geen erebaantje, maar hard werken om presidenten en regeringsleiders te overtuigen dat hun bevolking recht heeft op schoon water en een fatsoenlijke wc. Willem-Alexander moest regelmatig in New York zijn en leerde daar te lobbyen, plooien glad te strijken, en resultaten te boeken. Het is een leerschool die bij de Algemene Vergadering zijn dividend uitbetaalt. Een nieuwkomer namelijk zou bij de Verenigde Naties het spoor al snel bijster raken. Natuurlijk, er is een diplomatieke staf om de route uit te stippelen en veel afspraken zijn in de maanden en weken voorafgaand aan de Algemene Vergadering al gemaakt. Maar er is flexibiliteit en improvisatietalent nodig om effectief te zijn en dat kan Willem-Alexander als geen ander.

41

42

VN & DE PRINSES

Prinses Mabel kan in New York een grote overwinning op haar naam schrijven. Beëindiging van kindhuwelijken is nu één van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties en daarmee van alle 193 lidstaten. Als voorzitter en oprichter van Girls Not Brides was de prinses een jaar geleden één van de eersten die dit in veel landen en culturen gevoelige onderwerp bij de VN aankaartte. ‘Ik ben verheugd dat we kunnen vieren dat het nu een doel is van de VN, maar nu moeten we bespreken hoe we het doel gaan bereiken’, zegt Mabel tijdens een ontbijtbijeenkomst met onder anderen Chelsea Clinton en de presidentsvrouwen van Panama, Zambia en de premiersvrouw van Maleisië. ‘We zijn er nog lang niet.’ Minister Lilianne Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking is er ook en zwaait Mabel lof toe. ‘Mabel, jij hebt dit onderwerp op de wereldagenda gekregen, nu moeten we zorgen dat er ook daadwerkelijk een einde komt aan kindhuwelijken’, aldus de minister. Prinses Mabel werkt tijdens de Algemene Vergadering vooral achter de schermen.

‘Ik heb dit keer niet veel openbare optredens gedaan. We moeten de volgende fase voorbereiden, de uitvoering’, zegt ze na afloop van de bijeenkomst. Daar heeft ze zich een krachtige discussieleider getoond, die ook niet bang is om de Maleisische premiersvrouw Mansor erop te wijzen dat haar spreektijd om is. ‘U heeft maar dertig seconden. Zorg alstublieft dat ik u niet moet afkappen’, heeft Mabel nog zo gewaarschuwd. Maar die boodschap is aan Rosmah Mansor niet besteed. ‘Nee, nog één minuut’ en ‘nog even’, is haar zwakke verweer. Mabel houdt het hoofd koel. Ook zij weet hoe het werkt. ‘Dank u voor uw leiderschap en wijze woorden’, zegt ze dan ook diplomatiek.

In de zaal waar de koning zijn toespraak zal houden, wacht koningin Máxima, met naast zich haar particulier secretaris Gabriella Sancisi.

43

Samen gaan ze naar de ontvangst door de Obama’s

Van Máxima ziet Willem-Alexander overdag niet veel. Ze heeft bij de VN een eigen taak als speciaal pleitbezorger op het gebied van inclusieve financiering. Koning en koningin reizen daarom zelfs apart naar New York omdat Máxima eerder al het woord moet voeren. Samen zijn ze bij het ontbijt dat Ban Ki-moon op de eerste vergaderdag aanbiedt en samen ook gaan ze naar de ontvangst door Barack en Michelle Obama. De koning komt ook mee als Máxima haar jaarverslag overhandigt aan de VN-secretaris-generaal, maar verder is het vooral ieder voor zich.

‘Ik heb met veel leiders van landen gesproken’, vertelt de koningin over haar drukke agenda.

‘Bijvoorbeeld over hoe ik hen kan helpen om vooruitgang te maken op het gebied van het voor iedereen toegankelijk maken van financiële diensten. Alle landen zijn er nu van doordrongen dat dit belangrijk is. Dat het een instrument is om ook de hier afgesproken nieuwe duurzame ontwikkelingsdoelen te bereiken.’

Ze spreekt met premier Sheikha Hasina van Bangladesh over de mogelijkheid van een werkbezoek aan dat land, heeft een kort gesprek met de Cubaanse president Raúl Castro en praat bij met vertegenwoordigers van Myanmar en de Filipijnen over haar eerdere bezoeken. ‘De follow-up is belangrijk. Kijken of de afspraken worden nagekomen en of er nog knelpunten zijn.’

Maar niet alleen regeringsleiders komen aan bod. De koningin heeft ook een ontmoeting met jonge ondernemers. ‘We zeggen altijd dat de jeugd van vandaag onze toekomst van morgen is. Maar ze zijn ook ons heden’, aldus Máxima, die moeite heeft om nee te zeggen tegen alle verzoeken om ‘selfies’. Die worden echter door haar begeleiders afgewimpeld. Er zijn te veel jongeren en de klok tikte onverbiddelijk door. De volgende afspraak wacht alweer.

•

44

FO TO ’S RO YA L S B Y R OB I N , W IT T E H U IS

Poseren voor de fotografen, officiële momenten, vergaderingen en veel, heel veel ontmoetingen: het zijn drukke dagen voor het koningspaar.

voor de begroeting, waarna hij zijn rede mag houden. Het is een reclamepraatje, waarin de koning zijn koninkrijk aanprijst als de ideale kandidaat voor een niet-permanente zetel in de Veiligheidsraad. ‘Wij zijn intens gemotiveerd om de gehele internationale gemeenschap in VN-verband te dienen als ‘partner for peace, justice and development’. Voor mijn vrouw en mij heeft dit ook een heel persoonlijke betekenis. Zeven jaar lang mocht ik de voorzitter zijn van de Adviesraad voor Water en Sanitatie van de secretaris-generaal. Mijn vrouw is zijn Speciale Pleitbezorger voor Inclusieve Financiering voor Ontwikkeling’, geeft de koning zijn toespraak een persoonlijke noot.

Zweden en Italië willen de plek in de Veiligheidsraad ook, maar als de rest van de wereld écht resultaten wil zien dan moet volgend jaar zomer op Nederland worden gestemd. De koning zegt nog net niet ‘ons koninkrijk wast witter dan wit.’ Maar de boodschap - van de geschiktheid van Nederland als betrouwbare partner op het gebied van vrede, gerechtigheid en ontwikkeling wordt vervolgens herhaald bij elke bijeenkomst waar Willem-Alexander het woord voert.

Dat is ook de reden om hem dit keer mee te nemen.

‘Andere landen hebben wel vaker hun koning ingezet. Wij niet’, zegt minister-president Mark Rutte vooraf. ‘Dat de koning hier is, toont het belang dat wij als Nederland aan de VN hechten.

Hij heeft bij de VN ook veel aanzien en hij is het symbool van de eenheid van het koninkrijk.

Zijn aanwezigheid is goed voor de hele presentatie van Nederland.’ Willem-Alexander oogt in de wandelgangen vooral ontspannen. ‘Het is een warm bad waarin je terecht komt. Ik heb nu een andere rol, maar ben hier natuurlijk al vaak geweest’, vertelt hij tussen een aantal besprekingen door. Hij is flexibel, steeds bereid om een premier of president die zich aandient te woord te staan. ‘Zo, waar gaan we nu naartoe?’, vraagt hij zijn medewerkers na weer een treffen.

ELKE DAG ORANJE BESTEL NU! INCLUSIEF GRATIS VERZENDING

€13,99 €7,50 ORANJE AGENDA 2016

VORSTEN KALENDER 2016

Met de Vorsten Kalender heeft u alle verjaardagen van de Oranjes overzichtelijk op een rij, en geniet u elke maand van een mooie foto van het koninklijk gezin of hun familieleden.

Elke week een foto van de Oranjes of een koninklijke familie uit het buitenland, ruimte voor afspraken, notities en adresgegevens, internationale koninklijke verjaardagen en Nederlandse feestdagen: dat is de Oranje Agenda 2016.

GA NAAR VORSTEN.NL/2016 OF BEL 085 888 5602 Deze aanbieding is geldig tot 1 maart 2016 en zolang de voorraad strekt. Uw bestelling wordt binnen vijf werkdagen na betaling geleverd. U kunt uw bestelling binnen 14 dagen retourneren.

45

hofnieuws

tekst STELLA VERSTEGEN

EERSTE RANG

Met haar interesse in mode wordt deze ‘Royal It-girl’ regelmatig gespot bij shows van bekende merken. Het is dus geen wonder dat prinses Maria-Olympia, kleindochter van ex-koning Constantijn II en ex-koningin Anne-Marie van Griekenland, aanwezig was op de New York Fashion Week 2015. Zo zat ze op de eerste rij bij een parfumlancering van Michael Kors en ging ze naar een feestje van Givenchy. De 19-jarige prinses (links op de foto) is deze herfst begonnen met haar studie aan de New York University. Op Instagram geeft ze haar bijna 50.000 volgers een kijkje in haar (luxe) leventje.

BARBIE LETIZIA

Ze wordt niet voor niets een stijlicoon genoemd en nu heeft koningin Letizia van Spanje zelfs haar eigen barbiepop! De pop, met dezelfde prominente jukbeenderen en groene ogen als de koningin, werd gepresenteerd tijdens de Madrid Fashion Doll Show.

De jurk is de outfit van Letizia tijdens het diner voorafgaand aan het huwelijk van prins William en Kate Middleton. Na het evenement werd de unieke pop opgestuurd aan koningin Letizia, als blijk van ­waardering voor alles wat ze doet voor Spanje.

46

Een eenvoudige tuinman was de rol van prins Harry in een promotiefilmpje van de Rugby World Cup openingsceremonie. De video vertelt over hoe rugby in 1823 is ontstaan, inclusief dus een verrassende verschijning van de prins. Als ere­ voorzitter van England Rugby 2015 sprak hij het publiek toe in het Twickenham Rugby Stadium. Gastland Engeland won de openingswedstrijd met 35-11 van tegenstander Fiji. Prins Harry was niet de enige koninklijke fan die zijn team live heeft staan toejuichen, ook prins William en hertogin Catherine waren getuige van de Britse overwinning.

FO TO ’S A N P, D EEN S E H O F /H J EM ME VA ER N ET/ KA SP ER K AMU K , G ET TY IM AG E S, P PE, YO U T U BE

HARRY de tuinman

TAALVAARDIGE PRINSES

Twintig teams uit verschillende Japanse steden ­namen deel aan een wedstrijd gebarentaal voor ­middelbare scholieren in Yonago. Prinses Kako – dochter van prins Akishino, de tweede zoon van keizer Akihito – was aanwezig bij de openings­ ceremonie en hield een toespraak in – hoe kan het ook anders – gebarentaal. De 20-jarige prinses is niet de enige in haar familie met deze ­bijzondere ­vaardigheid, ook haar moeder prinses Kiko en ­oudere zus prinses Mako kunnen spreken met ­gebaren.

HARDLOPEN VOOR DE TOEKOMST

In 40 minuten en 39 seconden haalde prins PieterChristiaan de finish van de Vredesloop in Den Haag, een parcours van tien kilometer rond het Vredespaleis. ‘Mooie loop en bijzonder doel!’ liet de derde zoon van prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven weten via Twitter. De opbrengst van de Vredesloop, waaraan zo’n achtduizend lopers hebben meegedaan, gaat naar Unicef.

M

MILITAIR MARY

Haar hoge hakken ruilde ze even in voor ‘kistjes’, haar modieuze jurk voor een militair uniform. Van top tot teen in camouflage deed kroonprinses Mary van Denemarken mee aan een oefening van de Burgerwacht, het vrij­willigersleger waarvan ze sinds 2008 lid is. Samen met ruim vijfhonderd anderen nam de kroonprinses deel aan verschillende ­oefeningen, waaronder schietoefeningen. De militaire oefeningen werden gehouden in de bossen op het eiland Falster.

47

hofcultuur

tekst DÉSIRÉE RAEMAEKERS

Mode

Koningin Máxima en Jan Taminiau, prinses Mabel en Viktor & Rolf: leden van de koninklijke familie kiezen regelmatig voor Nederlandse ontwerpers. En dat doen ze al een hele tijd, zo blijkt op de expositie Ode aan de Nederlandse mode die nog tot en met 7 februari 2016 te zien is in het Gemeentemuseum in Den Haag. In een tijd dat Parijs bepaalde wat mode was, kochten de koninginnen Emma, Wilhelmina en Juliana al kleding bij ‘de eerste Nederlandsche Mode-ontwerper’ zoals hij werd genoemd: Joan Praetorius. Op de expositie zijn enkele tekeningen met koninklijke ontwerpen te zien, ontstaan tijdens zijn relatief korte carrière die vooral tussen 1927 en 1932 bloeide. En voor wie nog geen kans heeft gezien om de inhuldigingsjurk van koningin Máxima van dichtbij te bewonderen, is er een extra reden om langs te gaan in het museum: de prachtige koningsblauwe jurk van Jan Taminiau is uitgeleend door de koningin.

De creatie staat prominent opgesteld in de eerste ruimte van de expositie, met als thema ‘blauw’. Waarmee niet alleen het unieke karakter van de jurk wordt onderstreept, maar ook getoond wordt dat de kleur past in een mooie Nederlandse modetraditie. Informatie: gemeentemuseum.nl

Vier ontwerpen van Joan Praetorius.

48

FO T O ’S A N P, G EM EEN TE MU S EU M D EN H AA G , E. VAN H EU V EN -VAN N ES, PA LEI S H ET LO O / M EN N O M U LD ER

VOOR KONINGINNEN

Glas-in-loodraam in h ­ et raadhuis van Katwijk.

Eten aan het hof

Na de eerste editie vorig jaar, is ook deze herfst/winter – tot en met 17 april 2016 – op Paleis Het Loo Royal Showpieces te zien. Centraal staat dit keer de eetcultuur aan het hof, waarbij voorwerpen uit het paleisdepot (en uit het depot van Huis Doorn!) worden gecombineerd met werk van hedendaagse ontwerpers. Dat betekent serviesgoed, tafeltextiel, koperen pannen en tafelstukken, maar ook bijvoorbeeld een installatie die aan een laboratorium doet denken. Vijf paleisvertrekken worden niet alleen gevuld met objecten, maar ook met geuren en muziek voor een bijzondere ervaring. Informatie: paleishetloo.nl

WILLEMS WERELD

GRATIS BOEK!

Vorsten mag vijf exemplaren van dit aantrekkelijke boekje, t.w.v. € 12,95, weggeven. Wilt u kans maken op een gratis exemplaar? Mail dan voor 12 november 2015 aan info@vorsten.nl of stuur een kaartje aan Vorsten, Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. Vermeld in beide gevallen ‘boek Willem I’ en uw adresgegevens. Winnaars krijgen het boek thuisgestuurd.

Bij de expositie over koning Willem I in het Nationaal Archief in Den Haag (zie Vorsten 11) is een handzaam boekje (uitg. WBOOKS) verschenen. Op 120 pagina’s vertellen ­honderd foto’s van voorwerpen uit dit archief en uit de ­Koninklijke ­Verzamelingen het ­verhaal van de koning die de geschiedenis is ingegaan als ‘de ­besluitenkoning’, maar die zo veel meer was.

ORANJE OP GLAS

Dat Oranjes zijn afgebeeld op van alles en nog wat, van schilderijen tot theelepeltjes, weten lezers van Vorsten maar al te goed, maar dat er ook vele gebrandschilderde glas-in-loodramen met een link met de Oranjes (hebben) bestaan, is een stuk minder bekend. Het is de verdienste van Emerentia van Heuven-van Nes, oud-conservator van Paleis Het Loo, dat zij na tien jaar intensief onderzoek de kleurrijke geschiedenis van die koninklijke ramen boven water heeft weten te halen en heeft vastgelegd in een kloek, prachtig geïllustreerd boek. Daarin valt onder veel meer te lezen dat de ramen eeuwenlang door de Oranjes zelf zijn geschonken, maar sinds de 19de eeuw vooral door particulieren en organisaties die zo hun aanhankelijkheid aan het koningshuis tot uitdrukking willen brengen. Het boek bespreekt er 130, van een raam uit 1503 (geschonken door graaf Engelbrecht II van Nassau) tot een exemplaar uit 2005 (ter ere van 25 jaar koningin Beatrix). Nassau en Oranje in gebrandschilderd glas 1503-2005 is verschenen bij uitgeverij Verloren.

49

Margrieten voor

prinses

Margriet

Prinses Margriet houdt van een knipoog in haar kleding. Dessins met margrieten (een verwijzing naar haar naam), juwelen met parels (idem) en een liefde voor vintage kleding (eerbetoon aan familie) laten zien dat de prinses oog heeft voor detail ĂŠn historie.

TEKST JOSINE DROOGENDIJK

50 

51

t Prinses Margriet in een japon met parelguirlandes.

52

Terwijl oudere zus Irene bekend staat als dé modeprinses, houdt de jonge Margriet zich vooral bezig met wat haar hart écht raakt: de zorg en het Rode Kruis. Kleding vindt ze wat minder interessant; ­passend bij de jaren zestig draagt de prinses klassieke mantelpakjes, die zo uit de garderobe van koningin Juliana lijken te komen. Geen wonder, want net als haar moeder koopt Margriet een groot gedeelte van haar kleding bij Lien Bergé-Farwick van Maison Linette. Samen met de ontwerpster zoekt de prinses naar manieren om creatief, zuinig en vindingrijk met kleding om te gaan.

Bij het samenstellen van haar garderobe gaat prinses Margriet lang niet altijd op zoek naar iets nieuws.

Als geen ander weet ze oude kleding­stukken om te ­toveren tot nieuwe creaties. De lange gebloemde japon die ze droeg tijdens het 25-jarig huwelijks­ jubileum van haar ouders bijvoorbeeld, wordt ­ingekort, zodat ze hem opnieuw kan dragen als cocktail­jurk tijdens het Grand Gala du Disque in 1963.

Ook de Prinsjesdagjurk van 1961 krijgt een n ­ ieuwe look: de korte mouwen worden vervangen door ­hippe spaghettibandjes. Die vermaakte jurken blijken het startsein te zijn voor een geheel eigen manier van kleden. Kort voor haar huwelijk bijvoorbeeld draagt prinses Margriet een japon met parelguirlandes, als verwijzing naar haar grootmoeder ­Wilhelmina die een vergelijkbare jurk had. In de loop der jaren duikt prinses Margriet bovendien steeds ­vaker in de g­ arderobe van haar oma. Een jurk met stras van Wilhelmina wordt voor Margriet i­ngenomen, ­zodat ze die kan dragen tijdens een bal in New York.

Het thema van de avond is ‘de jaren dertig’, dus de ­kledingkeuze van Margriet wordt zeer gewaardeerd.

Lovende woorden klinken er ook voor het bruine

mantelpakje, dat prinses Margriet draagt tijdens een bezoek aan Canada in 1983. Het blijkt van m ­ evrouw Van Vollenhoven te zijn, de schoonmoeder van ­prinses Margriet, die het droeg tijdens de doop van prins Floris in 1975. Ook later tijdens dat bezoek verrast Margriet de modeliefhebbers met vintage: een witte avondjurk met goudleren rozen heeft ze geleend van koningin Juliana, die de japon voor het eerst droeg in 1948.

Inmiddels leent prinses Margriet zelf ook kleding en accessoires uit aan de volgende generatie. Tijdens Koningsdag 2015, de eerste Koningsdag zonder ­Margriet, droeg prinses Annette een groen mantel­ pakje met margrietmotief uit de jaren zestig van haar schoonmoeder. Zo was prinses Margriet er toch een beetje bij. Prinses Marilène is weleens ­gesignaleerd met sieraden van Margriet.

Teken van verbondenheid Naast het dragen van vintage heeft prinses ­Margriet een voorliefde voor kleding die verwijst naar haar naam – en zo indirect naar haar grootmoeder.

Het was namelijk Wilhelmina die in de oorlogs­ jaren de margriet een nieuwe betekenis gaf. In haar auto­biografie Eenzaam, maar niet alleen schrijft de ­vorstin: ‘Lang zocht ik naar een zinnebeeld van onze bekommernis. [...] En zag duidelijk, dat ons teken smetteloos wit moest zijn, gewagend van smart en verwachting en dat het bínnen bereik van een ieder moest zijn. En toen ineens vond ik het. Ik zag het park van mijn geliefde thuis voor me met zijn prachtige velden blanke margrieten, die ik vroeger elke dag overnieuw hun hart zag keren naar de zon. En hetzelfde ogenblik wist ik het: de margriet, die Nederlandse bloem bij uitnemendheid, die zal

3

1

2

1. Een ingenomen jurk van Wilhelmina wordt gedragen tijdens een bal in New York. 2 en 3. De avondjurk met goud­leren rozen droeg koningin Juliana voor het eerst in 1948. 4. Wuivend in een ­klassiek mantel­pakje. 5. Prinses Margriet in een ‘margrieten­jurk’ van Addy van den ­Krommenacker.

4

5

Symbolische betekenis Ook tijdens de ondertrouw en bruiloft van p ­ rinses Margriet is ‘de Nederlandse bloem bij uitnemend­ heid’ nadrukkelijk in beeld. De bruidsjurk, een ­ontwerp van Lien Bergé, is van witte cloquézijde met margrietmotief. Op het lijfje van de jurk zijn ­geborduurde margrieten te zien van pailletten, stras, kraaltjes en pareltjes. Als verwijzing naar het trouwjaar telt het lijfje 67 bloemen. Het bruids­ boeket bestaat uiteraard ook uit margrieten! Ook het bruidsdiadeem heeft een symbolische betekenis. De vijf knoppen bovenop doen niet alleen denken aan margrieten, ook de centrale parels verwijzen naar de naam van de bruid: ‘margarita’ (waar margriet van is afgeleid) is Grieks voor ‘parel’. Niet verbazing­wekkend dus dat ook haar verlovingsring een parel bevat.

Florale prints Wie door het centrum van Apeldoorn loopt, kan daar in kledingwinkels zomaar prinses Margriet zien winkelen. Bij Steps bijvoorbeeld, of bij Didi.

De ­prinses verschijnt ook steeds vaker in kleding van MOQ Damesmode, die op diverse plaatsen in Nederland te koop is. De jasjes van de prinses zijn gewoon te koop, maar de bijpassende rokken zijn op aanvraag speciaal gemaakt voor de prinses. Voor belangrijke momenten zoals Prinsjesdag of een ­koninklijk huwelijk kiest prinses Margriet echter voor (Nederlandse) maatkleding. Bij ontwerpster Claar Crul bestelde ze de afgelopen jaren meerdere jurken voor Prinsjesdag en ook de zeegroene japon

54

voor de inhuldiging kwam bij Crul vandaan. Voor mantelpakjes ging de prinses de afgelopen jaren vaak langs bij Frans Molenaar, die dit jaar overleed. Jarenlang mocht hij belangrijke ensembles leveren, zoals het blauwe pakje dat prinses Margriet droeg tijdens het huwelijk van prins Bernhard.

Voor het burgerlijk huwelijk van prins Floris koos Margriet bij uitzondering voor buitenlandse mode.

Bij Máxima’s favoriete ontwerper Edouard ­Vermeulen zocht ze een suède top uit met een bijpassende rok van mousseline. De keuze beviel blijkbaar goed, want de inloopkast van de prinses is inmiddels goed gevuld met kleding van Vermeulen.

Maar Nederlandse mode blijft de boventoon ­voeren, mede dankzij de Brabantse couturier Addy van den Krommenacker. In een paar jaar tijd heeft hij diverse jurken en mantelpakjes mogen leveren aan prinses Margriet. Dan komt zij langs in zijn salon in Den Bosch, waar rekken vol couture staan. Zo krijgt de prinses een goed beeld van de bestaande modellen en gebruikte materialen. Geen overbodige luxe, want de collectie van Addy van den Krommenacker is zeer uitgebreid. Van den Krommen­acker: “Vervolgens gaan we echt aan de slag. We bespreken haar wensen en gaandeweg het gesprek wordt aan de hand van schetsen en voorbeelden uit de collectie duidelijk wat voor mantelpakje of jurk het moet worden.”

Na het oriënterende gesprek wordt de creatie in het atelier in Den Bosch vervaardigd, zodat Addy goed op de hoogte blijft van het proces. Als de naaisters klaar zijn met de proefversie is het tijd voor een doorpas. De meeste klanten worden hiervoor verwacht in de salon, maar bij drukbezette dames zoals prinses Margriet komt Van den Krommenacker ook weleens aan huis.

In de loop der tijd is er een goede band ontstaan tussen de ontwerper en de prinses. Dat bleek in ­september 2014, toen prinses Margriet samen met prinses Aimée en prinses Margarita – alle drie ­gekleed in een van zijn ontwerpen – een modeshow van Addy bijwoonde. Niet incognito, want de drie prinsessen kregen het mooiste plekje op de voorste rij. Addy: “Voor mij was hun aanwezigheid een ­ontzettende waardering. Ze lieten daarmee zien dat ze mijn ontwerpen mooi vinden. Ik ben een ­ontwerper met een zwak voor florale prints en daar hoort de margriet natuurlijk ook bij. Fantastisch dat prinses Margriet in haar kleding iets laat terugkomen met de margriet. Ik vind het heel erg kloppen dat zij op de avond van de inhuldiging (zie foto links, red.) een jurk droeg met margrieten. En ik vond het extra leuk dat zij de jurk onlangs voor de tweede keer droeg.

Een compliment voor mij als ontwerper!”

•

FO TO ’S A RC H I EF V O RS T EN , G ET T Y I MA G ES , HH, NA , P P E, ROYA L S B Y R O B IN , RV D , S U N S HI NE

Margriet zwaait in een ontwerp van Edouard Vermeulen.

het embleem zijn.’ Verderop schrijft Wilhelmina ­vervolgens over de geboorte van haar derde kleindochter, die als teken van verbondenheid de naam Margriet kreeg.

Als geboortegeschenk kreeg moeder Juliana een kostbare diamanten broche met een parel, in de vorm van een margriet. Tijdens de doop van het kleine prinsesje kwam de margriet meerdere malen terug. Wilhelmina droeg een japon met een dessin van margrietjes, terwijl Juliana de nieuwe broche droeg en een hoed die versierd was met margrieten.

Ook na de Tweede Wereldoorlog blijft de ­margriet steevast terugkomen in de outfits van zowel ­Wilhelmina als Juliana.

Margriet heeft dit gebruik van haar moeder en grootmoeder overgenomen. In haar jeugd draagt zij vaak een ketting met vijf zilveren margrietjes en ook het geboortegeschenk zien we nog regelmatig bij de prinses. Het was ontroerend om Margriet juist deze broche te zien dragen tijdens de bijzetting van haar moeder Juliana.

1. Tijdens de bijzetting van koningin ­Juliana droeg prinses ­Margriet de broche die ­haar moeder als ­geboortegeschenk had g ­ ekregen. 2. Claar Crul ­ontwierp deze ­japon, die de prinses droeg tijdens de ­inhuldiging van koning Willem-Alexander.

3. Toen prins B ­ ernhard trouwde, droeg ­prinses Margriet een Frans ­Molenaar.

4. Front row bij ontwerper Addy van den ­Krommenacker: p ­ rinses Margarita, prinses Aimée en ­prinses Margriet. 5. Deze japon is een ontwerp van Claar Crul.

1

2

5

3

4

55

VERBONDEN MET

PARMA

56

TEKST RICK EVERS

FO TO ’S G . M O C C H ETTI

Prinses Viktória hoort er vanaf nu helemaal bij. Ze is opgenomen in de Orde van San Ludovico. Haar zwager prins Carlos, hoofd van de familie en grootmeester van deze Orde van de Heilige Lodewijk, heeft de echtgenote van prins Jaime de versierselen opgespeld in de Basilica Magistrale di Santa Maria della Steccata in Parma. Dat deed hij tijdens het jaarlijkse bezoek in september van de familie De Bourbon de Parme aan het ‘stamland’. Het is dit jaar bovendien vijf jaar geleden dat prins Carlos Hugo overleed. Zijn zoons Carlos en Jaime bezochten daarom in deze basiliek ook de crypte waarin hun vader is bijgezet, nadat hij in een plechtige mis werd herdacht. De zussen Margarita en Carolina konden er vanwege andere verplichtingen dit jaar niet bij zijn. Ook het liefdadigheidsdiner – waarvan de opbrengsten gedoneerd werden aan slachtoffers voor overstromingen in Piacenza – moesten ze daarom aan zich voorbij laten gaan.

Tijdens hun tweedaagse jaarlijkse bezoek aan Parma en Piacenza waren de prinsen Carlos en Jaime, in gezelschap van hun echtgenotes Annemarie en Vikt贸ria, aanwezig bij twee plechtige missen, en bezochten ze een liefdadigheidsdiner. Prinses Vikt贸ria werd opgenomen in de Orde van de Heilige Lodewijk.

57

Maxima’s wereld

tekst CARLIJN STRODIJK

Thuis in AMSTERDAM

Boogiewoogie De ‘Amalia-viool’ die koningin Máxima tijdens Koningsdag in Dordrecht kreeg, heeft een nieuwe – tijdelijke – eigenaar!

Op 27 april meldde Máxima al dat ze de viool weg zou geven, want ‘het is zo b ­ elangrijk, er zijn zo veel kindjes die geen instrument kúnnen bespelen’.

Tijdens haar bezoek aan het landelijk Instrumenten­depot Leerorkest had ze het instrument bij zich; de 11-jarige Sanne speelde de eerste noten op de oranje gelakte viool – geen klassiek, maar een swingende boogiewoogie. Koningin ­Máxima klapte enthousiast mee. De instrumenten bij het depot worden uitgeleend, zodat veel kinderen toegang krijgen tot het maken van muziek.

In regenachtig Amsterdam was koningin Máxima aanwezig bij de opening van het vernieuwde Museum Ons’ Lieve Heer op Solder, een goed bewaard grachtenpand met op de bovenste verdieping een complete rooms-katholieke kerk. De huiskerk werd gebouwd in 1633, in een tijd dat ­katholieken geen openbare kerkdiensten mochten houden.

Vervolgens ging de koningin naar het nieuwe Bezoekerscentrum van De Nederlandsche Bank (DNB), dat zij opende door met een nep goudstaaf op een steel op een gong te slaan. Een dagje Amsterdam rond twee thema’s waar de koningin goed in thuis is: een katholieke kerk en een bank.

‘Ik zou niet slapen als mijn kind dat zou hebben’

58

In 1965 – vijftig jaar geleden dus – vestigden de eerste tachtig Molukse ­gezinnen zich in Alphen aan den Rijn. Daar werd in aanwezigheid van ­koningin Máxima stilgestaan bij dat jubileum. In de Lachai Roi-kerk werd in het Maleis, Spaans en Nederlands gebeden voor het welzijn van haar gezin. ‘We zijn altijd trouw gebleven aan het koningshuis’, aldus dominee ­Mustamu. ‘Ondanks alle verdriet, pijn en ellende zijn we God dankbaar dat we hier kunnen zijn, en ook dankbaar dat de koningin hier in ons midden is.’ In de kerk nam Máxima een gedenkboek in ontvangst.

FO TO ’ S AN P, P IC TU R E P RES S H O LL AN D , R O YA LS B Y RO B IN

STEUNTJE in de RUG

Een van de ‘rollen’ van een ­koningin is het bieden van troost en steun in moeilijke tijden, zo­ als koningin Beatrix in 2001 deed bij de caféramp in Volendam (zie foto). Nu ging koningin Máxima langs in Alphen aan den Rijn, waar begin augustus kranen van pontons gleden en op meer­ dere panden terechtkwamen. ­Wonder boven wonder vielen er geen slachtoffers, maar de schok was groot. Máxima bracht een informeel bezoek – buiten het beeld van de camera’s – aan Alphen, waar ze een gedupeerde bewoonster en twee onder­ nemers ontmoette, en sprak met een gemeentelijke projectleider en een vertegenwoordiger van het bergingsbedrijf.

MÁXIMA & MOLUKKEN

Máxima over een cello van € 40.000 bij het Instrumentendepot Leerorkest

De koningin,

en haar man, aan de Universiteit Leiden: voorbereiding op staatsbezoek aan China.

59

Het lijkt nog zo kort geleden dat de Deense kroonprins Frederik en kroonprinses Mary poseerden voor een officieel portret.

Toch was er een aanleiding om weer eens op de foto te gaan. Dat zit ‘m niet in de roodfluwelen jurk van Mary, waarin zij onder meer ook tijdens de nieuwjaarsrecepties van 2007, 2012 en 2014 schitterde. De aanleiding houdt verband met het uniform van de kroonprins, dat sinds de 75ste verjaardag van koningin Margrethe van meer goud is voorzien. Hij kreeg promotie: Frederik mag zich voortaan vice-admiraal van de Deense vloot en generaal-majoor in het leger en de luchtmacht noemen.

Vandaar dat het paar zo trots poseert.

60

FO TO S TE EN EVA LD / BS R AG EN C Y

MÉÉR GOUD!

61

tekst JOSINE DROOGENDIJK

VAN DICHTBIJ

f hofcouture

Prinses Beatrix leent niet zo heel vaak haar kleding uit voor tentoonstellingen. Alleen wat kinderkleding, haar bruidsjurk en de inhuldigingsjurk – zonder mantel - konden we de afgelopen jaren van dichtbij bewonderen.

Gefluisterd wordt dat hier binnenkort verandering in komt, maar tot nu toe houden museum­ medewerkers hun lippen stijf op elkaar. Koningin Máxima lijkt wat minder moeite te hebben met het uitlenen van haar garderobe. Haar inhuldigingsjurk is momenteel te zien in het Haagse Gemeente­ museum (zie Hofcultuur in deze Vorsten), en in het Belasting & Douanemuseum in Rotterdam schittert de goudkleurige hoed die ze droeg op Prinsjesdag 2013 naast onder meer vijf ‘Prinsjesdag-­ koffertjes’. De hoed is tot en met 15 november van dichtbij te zien.

GEHEIMEN MOOI ROOD...

Modehuis Valentino verkocht onlangs een felrood broekpak aan zowel koningin Máxima als prinses Charlène. Wel knoopten beiden de strik langs de hals op een andere manier, waardoor het geheel er toch anders uitzag.

Prijskaartje: € 2.505

62

Koningin Mathilde wordt dagelijks opgemaakt door Bouzouk, en dat doet de ervaren visagist in slechts drie minuten! Ook voor het eerste officiële portret van de nieuwe koningin (zie foto) was Bouzouk verantwoordelijk voor haar make-up. Naast Mathilde maken ook koningin Máxima, hertogin Catherine en het Spaanse en Zweedse koningshuis af en toe gebruik van zijn diensten.

Zijn prijzen variëren van 50 euro voor een eenvoudige maquillage overdag, tot 162 euro voor een gala-uitstraling, inclusief kapsel met diadeem. Tegenover een Belgisch televisieprogramma verklapte de visagist onlangs zijn favoriete make-uptruc.

Bouzouk: ‘De make-up van Mathilde is net een sandwich. Een basislaag van fond de teint en daar dan veel blush op aanbrengen. Je ziet het meteen: waar ik blush aanbreng, gebruik ik heel veel. Vervolgens breng je er dan nog een beetje fond de teint op aan. Zo creëer je een mooie basislaag op de huid. Dat houdt de hele dag.’

F O TO ’S A N P, G ETTY I MA G ES , H H , MP, PP E, RO YALS B Y RO B IN

Make-up

GEDEELDE LIEFDE Dat koningin Máxima, prinses Beatrix en prinses Laurentien voor schoenen en accessoires graag shoppen bij het Italiaanse Salvatore Ferragamo is geen geheim, maar dat ook koning Willem-Alexander er graag komt - voor zijn stropdassen - is minder bekend. De stropdassen van Ferragamo zijn te herkennen aan de kleurrijke motieven, die vaak iets te maken hebben met de natuur. Zo droeg de koning tijdens de opening van een nieuw distributiecentrum een oranje das met honderden kleine libellen. Het ontwerp komt uit de zomercollectie van 2015 en is gemaakt van 100% zijde.

Geïnteresseerden zijn helaas te laat, want inmiddels is de stropdas uitverkocht.

IRENE’S KANT

Als we de reacties op internet mogen geloven, was prinses Irene de meest elegante verschijning tijdens het slotfeest van 200 jaar K ­ oninkrijk. Daar droeg de prinses de ingekorte versie van de japon van Addy van den ­Krommenacker, die ze bij de inhuldiging van Willem-Alexander droeg.

Ditmaal combineerde ze deze met een champagnekleurige jas en een sjaal van het couturehuis met hetzelfde Franse rebrodé-kant als de jurk.

63

Indonesië

DUIZENDEN EILANDEN, HONDERDEN VORSTEN De vorstendommen van Indonesië beleven een revival. Het zijn niet alleen de kleurrijke ceremoniële gebeurtenissen rondom de traditionele heersers die steeds meer de aandacht trekken. Er is in Nederlands voormalige kolonie nog een andere, misschien wel belangrijker ontwikkeling gaande: de invloed van sultans en andere vorsten op het openbaar bestuur groeit gestaag. Indonesië herwaardeert de vorstendommen die vaak kunnen bogen op een eeuwenoude historie. Een verhaal in twee delen.

TEKST PIETER APPEL

64

De onstuimige veranderingen die Indonesië in de 20ste eeuw ondergaat, laten ook de honderden vorstendommen in het immense land niet onberoerd. Lange tijd spelen ze een marginale rol in de republiek, eerst onder Soekarno en later Soeharto. Het zijn dan vooral de sultanaten van Jogjakarta en Soerakarta die nog enige betekenis hebben en vooral dankzij het toerisme ook nog bekendheid genieten ver buiten de landsgrenzen van Indonesië. Maar er zijn nog meer vorsten, die nooit echt weg zijn geweest. Alleen hun positie en soms zelfs hun verblijfplaats verandert na het gedwongen vertrek van de Nederlanders in 1950. De omwenteling die eind jaren negentig een eind maakt aan de ijzeren dictatuur van Soeharto baant heel voorzichtig de weg naar democratie en voor de vorsten van Insulinde - de naam die de schrijver Multatuli aan Nederlands-Indië geeft - worden aarzelend de deuren geopend.

De Indonesische archipel telt nog steeds vele vorstenhuizen met prachtige titels. Gedurende de hele geschiedenis valt de enorme veerkracht van deze heersers op. Ze passen zich aan op momenten dat er een andere religie ontstaat en ook gedurende de Nederlandse koloniale overheersing valt hun houding op door hun souplesse, die wisselt van innige samenwerking tot fel verzet.

HEERSCHAPPIJ VAN MAJAPAHIT De naam Majapahit heeft nog steeds een magische klank in Indonesië.

Ooit, eeuwen geleden, was dit het grootste vorstendom van het enorme eilandenrijk; er was een geschiedenis van vele vorstendommen aan voorafgegaan. Een van die rijken was het eveneens zeer tot de verbeelding sprekende handelsimperium Srivijaya rond het jaar 1000. Op Sumatra, op een belangrijke handelsroute van Malakka naar de specerijeneilanden en China, had dit machtige boeddhistische rijk zijn centrum van waaruit het zijn invloed uitbreidde tot over Midden-Java. Een ongekend felle strijd brak uit tussen Sumatra en Java.

Het laatste eiland slaagde erin Srivijaya terug te dringen tot Sumatra waar het rijk vervolgens uiteen viel.

Uiteindelijk werd eind 13de eeuw op Java de basis gelegd voor het eerder genoemde roemrijke Javaanse hindoe-boeddhistische vorstendom Majapahit, dat andere rijken omverwierp. Hoe belangrijk dit imperium voor de Indonesische geschiedenis is geweest, blijkt wel uit het feit dat de nationalisten van Soekarno, die zich vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw verzetten tegen de Nederlandse koloniale heerschappij, zich spiegelden aan Majapahit. Na de onafhankelijkheid in de jaren vijftig zijn er zelfs mislukte pogingen ondernomen om dit rijk in alle omvang te herstellen. Want Majapahit omvatte op het hoogtepunt van de heerschappij niet alleen wat vandaag de dag de republiek Indonesië is, maar ook het hele eiland Borneo en Malakka, het huidige Maleisië.

Het was koning Hayam Wuruk die ervoor zorgde dat de macht van het vorstendom in de 14de eeuw het absolute hoogtepunt bereikte. Hij was slechts 16 jaar toen hij de troon besteeg. Zijn belangrijkste wapenfeit: de verovering van Sumatra. Tot begin 16de eeuw duurde de heerschappij van Majapahit, waarbij een strijd om de troon en de opkomst van nieuwe machten langzaam maar zeker tot de ondergang van dit legendarische imperium leidden.

Vorsten uit NederlandsIndiĂŤ en Nederlandse ambtenaren zijn naar het moederland gekomen voor de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898.

KO N I N KLI J KE VE RZA M ELIN G EN , D EN H A AG - F O TO B EN G R I SH AAV ER

Uiterst rechts: de Indische Zaal op Paleis Noordeinde, een huwelijksgeschenk voor koningin Wilhelmina van Indische vorsten.

Rechts: Gouden staatsiewaaier, geschenk van de sultan van Jogjakarta voor het 25-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina in 1923.

KO N I N KL IJ KE V ERZ AME LIN G E N , D E N H AA G - FO T O B EN G RIS H A AV ER

DE ARCHIPEL TELT NOG STEEDS VELE VORSTENHUIZEN

RIJK OVERZEE De Franse Revolutie en de Napoleontische oorlogen in Europa maken dat Nederland een tijdlang het gezag in Indië kwijt is. De terugkeer van het Nederlands koloniaal bewind in de Oost na 1813 gaat niet zonder slag of stoot. De vorstenlanden komen in opstand en vijf jaar duurt de zogenoemde Java-oorlog, waarin regent Dipo Negoro een grote rol speelt. Hij ziet zichzelf als de in oude Javaanse legendes aangekondigde messias, en veel Javaanse prinsen scharen zich achter hem. Als de militante regent de strijd dreigt te verliezen, is hij bereid tot onderhandelingen, maar hoewel hij te kennen geeft zich zelfs te willen overgeven, is hij alweer nieuwe manschappen aan het werven. Boos over allerlei vertragingstactieken, besluiten de Nederlanders hem gevangen te nemen. De opstandelingenleider wordt overgebracht naar het toenmalige Celebes, waar hij in 1855 in Fort Rotterdam overlijdt.

Een heerser die in de geschiedenis van al deze vorsten zeer de aandacht trekt, is Pakoeboewono X, de tiende keizer van Soerakarta, een vorstendom dat het Nederlandse gezag altijd trouw is gebleven. Pakoeboewono, die regeert van 1893 tot 1939, heeft veertig vrouwen en zeventig kinderen. De flamboyante vorst, die rondrijdt in een gouden koets, grossiert in titels en in Aziatische en Europese onderscheidingen, die hij ook allemaal tegelijk probeert te dragen. De koets is gebouwd naar Europees model en wordt door een achtspan getrokken. Koetsiers en koetsbedienden, gekleed in rococostijl, zorgen voor een opzienbarende aanblik in de tropen…

Veel van wat zich overzee voltrekt, gaat aan de Nederlanders in het moederland voorbij. Pas tijdens de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898, realiseert de bevolking zich dat het koninkrijk niet één vorstenhuis heeft, maar wel driehonderd!

Want een omvangrijke en imponerende delegatie van oosterse vorsten in kleurrijke exotische gewaden is naar Amsterdam afgereisd om de inhuldiging bij te wonen.

En ze hebben voor de jonge vorstin de meest prachtige cadeaus meegenomen.

En als Wilhelmina drie jaar later trouwt, schenken de vorsten haar als huwelijkscadeau de huidige Indische Zaal op Paleis Noordeinde.

De band tussen moederland en kolonie lijkt hecht, maar komt door het opkomend nationalisme in Indië sterk onder druk te staan. Nog een keer manifesteren de inlandse vorsten zich in eendrachtige samenwerking met het koloniaal gezag in Batavia. In de jaren dertig gaat een noodkreet uit naar de regering in Den Haag. Gevraagd wordt om een sterkere militaire bescherming tegen Japan. Hoe gerechtvaardigd die oproep is, zal in 1942 blijken als de Japanners Indië binnenvallen. Die invasie zal ook voor Nederland verstrekkende gevolgen hebben. En voor de vorsten breken geheel andere tijden aan.

•

Volgende keer: de vorstendommen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog.

68

FO TO ’S A R C H IEF VO R S TEN , C O R BI S / H H , G ET TYI MA G ES , H H

DE BAND TUSSEN MOEDERLAND EN KOLONIE LIJKT HECHT

Inmiddels manifesteerden de Portugezen zich steeds meer in de archipel, daarbij handig gebruikmakend van de vele vetes tussen inheemse vorsten. Het waren de Nederlanders die de Portugezen wisten te verdrijven en een driehonderd jaar durend koloniaal bewind vestigden. Tussen inheemse vorsten en Nederlands koloniaal gezag brak er een tijd aan van innige samenwerking die werd afgewisseld met periodes van onenigheid en gewapend treffen. Arabische handelaren introduceerden de islam en veel heersers verwierven de islamitische titel sultan. Maar het waren niet alleen sultans waar de Nederlanders mee hadden te maken. Sommige vorsten hadden zich – onder invloed van missie en zending – tot het christendom bekeerd.

K ONINK LIJ K E V ER ZA MELINGEN, DEN HA A G - FOTO B EN GR IS HA AV ER

Linkerpagina: Paleizen in Medan (Sumatra) en Jogjakarta (Java). Links: De vorst van Soerakarta en familieleden, circa 1910. Boven: Kamerscherm, ontworpen door de vorst van Jogjakarta, aangeboden aan koningin Emma. Linksonder: Pakoeboewono X, behangen met ordetekens. Rechtsonder: Jonge prinsen aan het hof van Jogjakarta, circa 1875.

lekker in je e weg igen h uis

2 e bl 1/2 p ad* rijs

Wil je deze herfstvakantie volop genieten en ontspannen? Daar hoef je niet voor op vakantie! Geniet nu extra voordelig van de leukste tijdschriften bij AKO, Bruna, Primera of The Read Shop. Pak snel je koffer en laad deze helemaal vol met jouw favoriete Nederlandse tijdschriften. De leesvakantie loopt van 12 oktober t/m 1 november. *De actie geldt voor alle tijdschriften m.u.v. pakketten, strips, buitenlandse tijdschriften en verzamelwerken.

70 

Pieter Klein Beernink

Column

Pieter Klein Beernink is verslaggever Koninklijk Huis van De Telegraaf, en volgt de Oranjes in binnen- en buitenland. Op radio en tv geeft hij regelmatig deskundig commentaar. Over de inhuldiging van koning Willem-Alexander en zijn twee voorgangers schreef hij het boek Op de Troon.

Het kwam nog uit de kantoorboedel van prinses Beatrix: de viering van 200 jaar Koninkrijk. Twee jaar lang aandacht voor wat er onder de Oranje-familie is bereikt in ons welvarende, gelukkige land. Koning Willem-Alexander kreeg als het ware een verklaring voor zijn aantreden mee, die steeds opnieuw werd uitgesproken. Hij moest nog goed en wel als koning beginnen, toen hij al met koningin Máxima kon schitteren op evenementen die de rol van Oranje onderstreepten. Wat een prachtig cadeau om van je voorganger te krijgen!

De altijd opgewekte Ank Bijleveld nam de veeleisende baan op zich van voorzitter van het organiserende Nationaal Comité 200 jaar Koninkrijk. Ongetwijfeld heeft ze haar best moeten doen om haar échte baan van Commissaris van de Koning in Overijssel gewoon voort te zetten. Hoe eervol haar vrijwilligersbaan voor het koninkrijk ook was, soms zal het ook eerloos bedelen zijn geweest. Want voor de kosten van 3,5 miljoen euro was 2 miljoen euro beschikbaar van de overheid. Verder was het: ‘Veel succes, jongens! En maak er iets moois van.’

Eén van de successen was het Grondwetfestival van maart 2014. Later bleek dat liefst 80 procent van de Nederlanders veel waarde hecht aan aandacht voor de Grondwet. Het is de basis onder onze persoonlijke vrijheid en onze democratie, die 150 jaar geleden de bijna absolute macht van de koning beperkte. Het festival wordt een jaarlijks terugkerend evenement. Samen overleggen hoort bij democratie en ook het Jeugdparlement dat Bijlevelds Comité organiseerde, wordt voortgezet. Het moet raar lopen, als er voor haar niet een fraaie onderscheiding inzit. Voor wat, hoort toch wat?

Zo kregen sponsoren, leveranciers en medewerkers een uitnodiging voor het grootse openluchtconcert waarmee de viering besloot. Een soort relatiegeschenk. Op de indrukwekkende tribune die voor dertienhonderd man in de Amstel was

gelegd, zaten uitsluitend genodigden.

Zij werden daarvoor al ontvangen in Carré. Hoeveel een sponsor ook had bijgedragen, iedereen moest even lang wachten op de komst van de familie. Eerst in de theaterzaal, daarna op het water. Zo gaat dat altijd en de meesten accepteren het graag.

Buiten lagen zevenhonderd dekens klaar, die de gasten over elkaars benen konden leggen om gezamenlijk op temperatuur te blijven. Het verhoogde de stemming, en geroezemoes begon op te stijgen van de steeds koelere tribune, terwijl de avond beeldschoon viel over Amsterdam.

De lichten op de kade gingen aan en de sfeer was compleet.

Ruim een miljoen kijkers zagen het spektakel perfect op tv.

Maar op de gezellige tribune bestond het vermaak vooral uit het humoristische commentaar op de optredens in de verte.

Het geluid was perfect, maar de afstand naar het podium was te groot. Een boot met een cameraploeg cirkelde door het beeld. Jeroen van den Boom richtte zich net als de andere artiesten vooral op de camera. Het publiek zat erbij als decor.

Inclusief de ruim vertegenwoordigde koninklijke familie.

Onbedoeld symboliseerde de concertavond de geëvolueerde positie van het koningschap sinds Willem I. Hij, en niet de camera, zou als eregast juist het aanspreekpunt voor de artiesten zijn geweest. Nu richtten zij zich tot de kijkers thuis, met de Oranjes als hún achtergrond. Koning Willem-Alexander viel het ook op. Met een geamuseerde glimlach vroeg hij de tv-ploeg na afloop: ‘Was het voor u beter te zien dan voor ons?’

Eregast

71

levensloop DUBAI, 19 SEPTEMBER

Sjeik overleden De oudste zoon van de emir van Dubai, sjeik Rashid bin Mohammed al Maktoum, is op 33-jarige leeftijd overleden aan een hartaanval.

Zijn broer kroonprins Hamdan meldde op Twitter en Instagram: ‘Vandaag ben ik mijn beste vriend en jeugdkameraad kwijtgeraakt… mijn geliefde broer Rashid. Je zult gemist worden’. Vanwege de dood van Rashid werden in de hele Verenigde Arabische Emiraten drie dagen van nationale rouw afgekondigd, koning Hamad van Bahrein en sultan Qaboos van Oman betuigden hun medeleven.

JORDANIË/ZWEDEN, 24 SEPTEMBER

Geprezen in New York Haar inzet voor kinderrechten is niet onopgemerkt gebleven en daarom werd koningin Rania van Jordanië geëerd voor haar goede werk. Namens de World Childhood Foundation reikte koningin Silvia van Zweden haar koninklijke collega een award uit, tijdens een diner in New York. Eerder deze maand ontving de koningin ook al de Walther Rathenau Prijs, uit handen van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Dit was een blijk van erkenning voor de inzet van Rania om de relaties tussen Oost en West te bevorderen.

72

tekst CARLIJN STRODIJK

JAPAN, 19 SEPTEMBER

Master Mako

‘Het was een geweldige ervaring.’ Dat is het enige dat de Japanse prinses Mako wilde loslaten over haar studie aan de Leicester Universiteit in Groot-Brittannië. De oudste kleindochter van keizer Akihito heeft een jaar lang in een gewoon studentenhuis gewoond en leidde een heel normaal studentenleven. Met een stage bij het Coventry Museum heeft de 23-jarige prinses nu haar masterstudie museumwetenschappen afgerond. Een docent wilde wel vertellen dat prinses Mako een voorbeeldige student was en trots kan zijn op haar prestatie.

BELGIË, 26 SEPTEMBER

Astrid treedt terug

De Belgische prinses Astrid stopt eind dit jaar met haar werkzaamheden voor de Verenigde Naties, als speciaal vertegenwoordiger voor Roll Back Malaria. Sinds 2007 kon de organisatie die zich inzet voor de bestrijding van malaria rekenen op de inzet van Astrid, die in 2012 een VN-onderscheiding kreeg voor haar werk. Haar terugtreden valt samen met het verstrijken van de termijn van de Millenniumdoelstellingen die de VN in 2000 lanceerden, waaronder het terugdringen van malaria. De afgelopen vijftien jaar is het aantal dodelijke malariaslachtoffers met 58 procent gedaald.

FO TO ’ S AN P, G ET TYI MA G ES , H H , IN STA G RA M

SPANJE, 21 SEPTEMBER

Nobelprijs?

Koningin Sofía van Spanje is voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. De moeder van de Spaanse koning Felipe VI is genomineerd vanwege haar veelgeprezen werk op het gebied van geheugenstoornissen. Zo steunt ze het onderzoek naar aandoeningen en verschijnt ze geregeld op conferenties over alzheimer. Op 17 mei 1977 werd de Koningin Sofía Stichting opgericht met haar privégeld, waarmee onder andere een alzheimercentrum is gefinancierd.

73

KUNSTENAARS ONDER

ELKAAR

FO TO ’S C OR B IS / H H, GE TT Y I M A GE S , H A A G S H IS T OR I S C H MU S EU M , H H , PA LE I S H ET L OO, P P E, NA

FO TO A N P

In Oslo openden ze eerder dit jaar al samen de expositie, in Amsterdam deden prinses Beatrix en koningin Sonja van Noorwegen het nogmaals.

Munch : Van Gogh in het Van Gogh Museum laat werk zijn van Edvard Munch en Vincent van Gogh, die niet alleen landgenoten, maar ook collega’s van de koningin en prinses zijn. Sonja is een niet onverdienstelijk kunstschilder, Beatrix is zoals bekend beeldhouwster.

Het moet een inspirerend uitstapje zijn geweest!

Testpersonen gezocht voor een nieuw geavanceerd hoortoestel

Meld u direct aan

Regelmatig test Schoonenberg nieuwe hoortoestellen. Momenteel zoeken we testpersonen voor het allernieuwste toestel uit ons topsegment, de Ultime Pro2 Design van Selectic. De bijzondere techniek in dit toestel zorgt voor een verbeterde geluidskwaliteit en maakt gesprekken beter verstaanbaar. Zelfs in een rumoerige omgeving.

Uw mening telt

Meld u voor 31 oktober aan

Heeft u gehoorverlies of twijfelt u aan uw gehoor? Dan nodigen wij u

Wilt u meedoen? Dat kan geheel gratis en vrijblijvend.

uit om deel te nemen aan dit onderzoek. U kunt de nieuwe toestellen

Meld u vóór 31 oktober aan op www.schoonenberg.nl/testpersoon

dan 2 weken uitproberen in elke situatie. De test wordt afgesloten

of bel 0800-0515 (gratis).

met een evaluatiegesprek waarin wij u vragen naar uw bevindingen.

76

Ondertussen Paul Rem is kunsthistoricus en conservator van Paleis Het Loo in Apeldoorn. In die hoedanigheid stuit hij regelmatig op bijzondere verhalen.

Bovendien is hij soms aanwezig als koninklijke gasten het museumpaleis bezoeken.

In Vorsten deelt hij zijn ervaringen en zijn kennis.

ten paleize...

Halfnaakt aan tafel

Dat leden van het Koninklijk Huis grote waarde hechten aan privacy mag geen wonder heten. De aandacht voor wat tegenwoordig ‘royalty’ heet, is groter dan ooit. De nieuwe media zijn genadeloos en real time (ofwel: het vindt nú plaats). Bereikt in 1813 het bericht van de terugkeer van Oranje naar ons land de gewone Nederlanders pas na een week, vandaag weten we direct en ongefilterd wat de koning tijdens een werkbezoek zegt. Het beeld naar buiten toe wordt nog steeds zorgvuldig geregisseerd door de Rijksvoorlichtingsdienst. Voor het overige geldt dat alles wat binnen de muren van een paleis plaatsvindt niet naar buiten komt. Een staatshoofd is immers kwetsbaar. Opmerkelijke berichten over wat zich aan de koninklijke tafel afspeelt, zijn dus zeldzaam. Aan het hof wordt men geacht te zwijgen. Maar soms komt iets naar buiten, omdat een gast een aantekening maakt in zijn dagboekje of over iets naar huis schrijft in een brief.

Een jonge ordonnansofficier wordt in 1842 voor een jaar toegevoegd aan de hofhouding van Willem II en Anna

Paulowna. Uiteraard woont hij op het paleis de luisterrijke galadiners en de bals bij. Maar omdat eveneens wordt verwacht dat hij present is op de theekransjes van de koningin en af en toe ook met het koninklijk gezin in intieme kring meeeet, hoort en ziet hij méér dan een ander. Het valt hem op dat een maaltijd entre nous niet langer dan een half uur duurt, en dat de salade direct na de soep wordt opgediend. Het gaat er aan de dagelijkse tafel van koning Willem II braaf aan toe. Oudste zoon Willem zal het later, als koning Willem III, wel anders doen.

Tien jaar later, in 1852, is hij de hoofdpersoon van een bijzonder tafereel. Willem III zit op Het Loo aan tafel met zijn oudste zoon Wiwil, de heren uit zijn gevolg en Wiwils gouverneur De Casembroot, die een voorval na afloop optekent. De koning heeft last van zijn maag en is in een vervelende bui. Eerst geeft hij een bejaarde luitenant het bevel zich als een nar uit te dossen. Protesteren is uit den boze. Gelaten en diep gekrenkt kleedt de hoge militair zich in een oud vest van de koning, waar ter plekke rinke-

77

lende bellen aan worden vastgenaaid. Plotseling staat de koning op. Hij trekt zijn bovenkleding uit, zodat hij halfnaakt voor de tafel staat. De heren zien met schrik dat zijn broek, waaronder de koning zichtbaar niets draagt, dreigt af te glijden. Als een gorilla slaat de koning zich op de borst om te laten zien wie de baas van de ‘apenrots’ is. Goed voorbeeld doet goed volgen, maar een slecht voorbeeld kennelijk ook, want even later staat ook de jonge prins halfnaakt aan tafel. De heren kunnen niets anders doen dan er maar een sigaar bij roken...

Een generatie later, en wederom op Het Loo. Koningin Wilhelmina kan niet dulden dat aan haar tafel wordt gerookt en ze houdt al helemaal niet van ongemakkelijke scènes. Het is 29 april 1910 en aan de vorstelijke dis heeft de Amerikaanse oud-president Theodore Roosevelt plaatsgenomen. Hij maakt een tocht door Nederland, het stamland van zijn familie. Overal waar hij komt, wordt hij met gejuich ontvangen. Zijn bezoekje aan koningin-

78

moeder Emma op Soestdijk is hem goed bevallen en hij kijkt ernaar uit nu ook de jonge koningin te ontmoeten. Dat valt tegen. Teleurgesteld schrijft hij een vriend in de VS dat het gesprek tijdens de maaltijd stroef verliep. Roosevelt vindt koningin Wilhelmina onaantrekkelijk, gewoontjes, zeer overtuigd van de waardigheid van haar positie en nogal pretentieus. En o ja, ook erg ontactisch naar haar echtgenoot prins Hendrik toe. Ten teken dat de maaltijd is geëindigd, vraagt Wilhelmina Hendrik op luide toon de oud-president mee te nemen naar zijn eigen vertrekken.

De prins reageert niet meteen en de koningin, plotseling rood geworden van woede, schiet uit haar slof en sist haar man het koninklijke bevel nogmaals toe.

Een gast aan tafel met een bijzonder verhaal. Wat Roosevelt zich misschien niet realiseerde: de dag erop werd prinses Juliana één jaar. Wilhelmina, in haar eigen huis, is gewoon heel nerveus. Ze is koningin, maar op dat moment net even méér moeder.

•

FO TO ’S A NP, H H

Koning Willem III. Daarnaast: Prins Hendrik, koningin Wilhelmina en prinses Juliana. Rechts: Koning Willem II met zijn gezin.

Aan het hof wordt men geacht te zwijgen...

De eettafel in Het Loo gedekt in kerstsfeer. Hiernaast: Willem III ontvangst gasten in de kunstzaal van Het Loo.

79

‘Máxima is eendame.

Altijd al geweest’

t

In haar eigen land kenden ze haar nauwelijks; jong en onbekend vertrok ze uit Buenos Aires. Maar hoe kijkt men nu vanuit Argentinië naar koningin Máxima? Een koningshuiskenner en enkele Argentijnse designers lichten een tipje van de sluier.

TEKST DAVID D’HONDT

Terwijl in Nederland de koningsgekte naar een hoogtepunt klom, deden ook de Argentijnse media hun best. De plechtigheid in De Nieuwe Kerk werd live uitgezonden op het belangrijkste tv-station. Foto’s van een stralende nieuwe koningin Máxima domineerden de covers van Argentijnse tijdschriften en de kwaliteitskranten brachten speciale bijlagen uit. Maar ondanks de enorme media-aandacht, was bij de Argentijnse bevolking nauwelijks sprake van Oranje-koorts. “Ze wordt koningin van Nederland, niet van Argentinië ”, zei koningshuiskenner Rodolfo Vera de dag van de inhuldiging. Bij de Argentijnen, haast allemaal republikeinen in hart en nieren, was Máxima Zorreguieta tot voor kort nauwelijks bekend.

Máxima werd op 17 mei 1971 geboren in de Uriburi-straat, waar het verhaal van de wereldberoemde Evita Peron eindigde. Het stoffelijk overschot van de geliefde vrouw van toenmalig president Juan Peron vond rust op de begraafplaats van Recoleta, een van de duurste en meest elegante wijken van Buenos Aires. Het is amper een paar honderd meter lopen naar nummer 1252, het vroegere woonhuis/ appartement van Máxima. Haar ouders wonen er nog steeds, op de zevende verdieping.

Vader Jorge wilde dat Máxima tweetalig opgroeide: het was de enige kans om het verder te brengen dan de Argentijnse middenklasse. Het leek hem dan ook logisch dat Máxima al vanaf haar vierde naar de kleuterschool Maryland ging in de aangrenzende wijk Palermo. De school is – net als de Zorreguieta’s – rooms-katholiek. Daar kwam Máxima in contact met meisjes die nog steeds tot haar hechte vriendenkring behoren. Samen met enkele van hen gaat ze vervolgens naar Northlands, een lagere en middelbare school. De school kost bijna 1.100 peso’s (zo’n 190 euro) per maand, een torenhoog bedrag voor een doorsnee Argentijns gezin, zelfs voor dat van een gewezen minister.

Het gezin Zorreguieta heeft niet de financiële middelen om alle vier de kinderen naar de prestigieuze school te sturen.

Máxima, de oudste, mag dat wel. Haar schoolresultaten zijn uitstekend. Twaalf jaar lang gaat Máxima elke dag naar

82

Northlands, waar ze zich ontpopt tot één van de populairste meisjes op school. Ruim twee jaar na de inhuldiging is Máxima in de Argentijnse midden- en bovenklasse enorm geliefd. “Ze wekt de illusie dat elk meisje prinses kan worden”, vertelt koningshuiskenner Rodolfo Vera. Ze haalt de covers van de belangrijkste Argentijnse modebladen. “Ze lakt haar nagels en kleurt haar haren blond”, zegt Vera. Wat volgens hem naar een Argentijnse identiteit verwijst.

Vergezeld van haar drie dochters of alleen, steeds zijn alle blikken op haar gericht. Naast de Belgische ontwerper Edouard Vermeulen en de Italiaan Valentino Garavani, doet ze op belangrijke momenten een beroep op de diensten van haar Argentijnse vriend Benito Fernandez (54). Zijn kinderen Lucas en Marina gingen naar school met Máxima’s jongste zus Inés. Door voor officiële gebeurtenissen voor zijn ontwerpen te kiezen, toont ze geregeld een stukje van haar vaderland Argentinië aan de wereld. “Het is niet belangrijk hoeveel stuks ze precies van Fernandez draagt, wel de momenten die ze uitkiest om ze te dragen”, gaat Rodolfo Vera verder. Hij verwijst onder meer naar Prinsjesdag en het staatsbezoek aan Canada. Fernandez is wellicht de man - buiten haar familie - die haar het langst en het best kent. Hij verzwijgt haar maten dan ook in alle talen: “Het is een staatsgeheim”, lacht Benito.

De modeontwerper zit inmiddels meer dan dertig jaar in het vak. We ontmoeten hem in zijn atelier in Recoleta, op enkele blokken lopen van het vroegere woonhuis van Máxima.

“Voor het trouwfeest van Máxima (in 2002) kleedde ik haar moeder Maria del Carmen en vijf van haar beste Argentijnse vriendinnen”, zegt Fernandez. Een tijdje later stond Máxima zelf voor Benito’s deur, heel spontaan en zonder protocol.

Het was het begin van een succesvolle samenwerking. Op dat moment ging het de Argentijnse ontwerper niet voor de wind. Benito zegt dat ze hem gered heeft van het bankroet.

Door de toenmalige economische crisis in Argentinië had hij zijn winkel in Buenos Aires moeten sluiten. “Inmiddels heeft Máxima zeker al zo’n twintig stuks van mij in haar kledingkast hangen”, zegt Benito trots. Hij vertelt dat het voor hem steeds

1. Máxima poseert in Buenos Aires met dochters Amalia en Alexia voor de media.

2. De kerk van de Zorreguieta’s in de Argentijnse hoofdstad.

3. Máxima’s ouderlijk huis. 4. De koningin met haar jongste zus Inés.

1

2

3

4

83

MĂĄxima groeide op in een warm gezin en mocht als enige van de kinderen prestigieus onderwijs volgen. Ze deed het uitstekend op school en maakte er vriendinnen voor het leven.

84 

De koningin in creaties die de Argentijnse Benito Fernandez ontwierp.

85

“Zij weet precies met welk imago ze naar buiten wil treden”, zegt Fernandez. Ze trekt ‘s ochtends niet zomaar een jurk uit de kast, maar kiest iets doelbewust. Ze zorgt steeds voor een tikkeltje optimisme en vrolijkheid naast een soms serieuze Willem-Alexander. Fernandez zegt dat Máxima een sterke vrouw is die zelf voor haar kinderen zorgt en dicht bij de mensen wil staan. Een Argentijns burgermeisje dat is uitgegroeid tot een van de meest moderne royals binnen de Europese monarchieën. “Daarom is ze ook zo geliefd in Nederland en in de rest van Europa”, mijmert Benito. “Zodra je weet wat er in iemands hoofd omgaat, is het als ontwerper makkelijk om aan de slag te gaan.”

Over de kleuren die haar het best staan, kan Benito vertellen dat dit twee stijlen zijn. De goudkleurige-stijl en beige en feestelijke kleuren als rood, blauw en paars. Ze houdt van volle kleuren en durft risico’s te nemen. “Ik durf te stellen dat ze zelf het best weet welke kledingstukken ze kan combineren”, aldus Benito. “Op een officieel werkbezoek zal ze ook nooit slecht gekleed lopen of zal je iets op haar kunnen aanmerken.” Op de vraag waarom de koningin voor hem blijft kiezen als één van haar favoriete designers: “Máxima kiest mij omdat ik haar er jong laat uitzien. Wanneer Máxima in Argentinië is, laat ik haar nieuwe stukken passen en elk seizoen laat ik haar exclusieve stukken gratis bezorgen.” Benito lacht wanneer we willen weten hoeveel het kost om je als een koningin te kleden. “Ik praat niet graag over prijzen, maar bij mij kun je terecht voor stukken tussen de 6.000 en de 20.000 euro. Vergeleken met Europese designers, zijn dat redelijke bedragen. Ook voor koninginnen.’

86

Máxima heeft enkele prachtige broches in de vorm van een spin. De spinnenbroches combineerde ze voornamelijk met een satijnen, grijze blouse van het Belgische couturehuis Natan, waardoor al snel werd vermoed dat de broches ook wel van Natan zouden zijn. Niets bleek minder waar. Máxima kocht de broches enkele jaren terug tijdens een vakantie in Argentinië. Tijdens de vakanties in haar thuisland gaat ze vaak even langs bij sieradenzaak Celedonio. Naast de broches kocht de koningin ook enkele ringen, armbanden en kettingen.

Lohidoy Celedonio en Máxima kennen elkaar sinds 2001. Hun Baskische roots brachten hen bij elkaar.

Ondanks dat Máxima’s vader de voormalig minister van landbouw was, komt ze uit een doorsnee Argentijns gezin. “Het is moeilijk om een verschil te maken tussen koningin Máxima en het meisje dat ze voorheen was”, aldus Celedonio. “Ze is ongelooflijk goed opgevoed, dat moet ze van jongs af aan hebben meegekregen. Ze heeft de gave te registreren wat er in haar omgeving gebeurt. Op dit moment zal ze meer geobserveerd worden dan vroeger, maar ik heb haar steeds gekend als een onberispelijk iemand. Het moet niet makkelijk zijn om in haar schoenen te staan. Veel mensen aanbidden haar, maar er zal ook veel afgunst zijn. Máxima is toegankelijk, ze weet wat ze wel en niet wil, en ze heeft persoonlijkheid.”

Celedonio zegt altijd het gevoel te hebben gehad dat ze was voorbestemd om koningin te worden. Nog voor ze WillemAlexander ontmoette, liep haar carrière als een trein. Máxima studeerde vijf jaar economie op de Katholieke Universiteit van Buenos Aires en startte haar professionele loopbaan in de bankensector van New York. “Met haar looks, haar elegantie en haar uitstraling is het niet zo verbazingwekkend dat ze in de Nederlandse monarchie is beland. Máxima is een dame. Altijd al geweest”, zegt Celedonio. “Wanneer ze in Buenos Aires is, komt ze naar mijn atelier en kiest ze steeds enkele juwelen uit mijn aanbod. Nooit zou ze mij de opdracht geven iets te maken. Ze heeft respect voor de artiest. Er is vertrouwen.”

Ten slotte: “Ze behoort Nederland toe, maar we zijn wel trots dat ze blijft kiezen voor Argentijnse designers. Op die manier toont ze een stukje Argentinië aan de wereld. Wat van haar de perfecte ambassadrice voor Argentinië maakt.”

•

FO TO ’S A NP, GE T TY I M A GE S

een verrassing is wanneer ze een van zijn creaties zal dragen.

Voor de 60ste verjaardag van koning Carl XVI Gustaf van Zweden bijvoorbeeld, verscheen Máxima in een rode jurk, ontworpen door Benito, waarmee ze later nog driemaal in het openbaar zou verschijnen. “Dat is uniek voor een koningin”, zegt Benito. Ook sinds ze koningin is, staat Máxima erom bekend kleding te recyclen. “Ze wil graag gezien worden als een moderne vrouw die zich aanpast aan de huidige (crisis)tijden”, gaat Benito verder.

2 1

Máxima draagt geregeld creaties van Benito Fernandez (foto 2), zoals op Prinsjesdag 2004 (foto 1). Benito heeft niets dan lof voor Máxima: ‘Het is moeilijk een verschil te maken tussen koningin Máxima en het meisje dat ze vroeger was.’ (foto 3)

3

87

Deze pagina’s zijn voor u! Hebt u een vraag aan de redactie? Wilt u een compliment maken of hebt u juist een klacht? Mist u onderwerpen?

Staat u op de foto met een prins(es)?

Wij horen het graag!

Stuur uw bericht aan info@vorsten.nl of Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam. Of plaats een bericht op Facebook of Twitter.

De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen aan deze rubriek te redigeren en/of in te korten.

VOLG ONS OP... facebook.com/VorstenNL twitter.com/VorstenNL download gratis de app vorsten.nl

Prins Pieter-Christiaan twitterde deze leuke foto, waarop hij te zien is met een medaille om zijn hals.

De prins behaalde deze bij de BMW Berlin-Marathon in Berlijn. Zijn richttijd was 3:20 uur, en die heeft hij ook gehaald!

88

Redactie: Ook wij willen u van harte feliciteren met uw diamanten jubileum!

Hallo Vorsten!

Mag ik jullie voor­ stellen aan Heppy Maxi Beppy? Een aantal maanden geleden heb ik een workshop Heppy Beppy (ofwel ‘Dikke Madam­ men’) gevolgd. Ik ben helaas geen kunstenaar zoals Jan Taminiau, maar net als hij ben (en word) ik geïnspireerd door koningin Máxima!

Voor veel vrouwen is zij een inspiratiebron en dan bedoel ik niet alleen op het gebied van mode. Ik had wel het idee om een Máxima Beppy te ­maken, alleen in welke outfit kleed ik haar aan? Toen ik de koningsblauwe inhuldigingsjurk tijdens het staatsbanket in Denemarken zag, wist ik meteen: dit wordt het! En zie hier het resultaat! De work­ shopleiders zeiden meteen dat ik een foto naar de koningin moest sturen, maar ik wilde de Vorstenlezers deze foto ook niet onthouden. Wie weet valt de Vorsten op de deurmat van de Eikenhorst ;) Groetjes van Anouk Doumen, Oost-Maarland Redactie: Wie weet ziet koningin Máxima uw kleurrijke Heppy Beppy! Vorsten ligt ook op de paleizen, dus...

Naar aanleiding van verschillende persberichten, wilde ik via bol. com het nieuwe tijdschrift The Crown aanschaffen. Dit is echter onvindbaar op deze site, ook na ­navraag bij de klantenservice. Hoe kan dit? En waar kan ik het anders online kopen? Graag uw reactie.

Groeten, Harmen Redactie: Er waren wat opstartproblemen, maar inmiddels is The Crown te ­bestellen bij bol.com. Het tijdschrift is ook verkrijgbaar op vorsten.nl/ thecrown, en bij Bruna, AKO, de Bijenkorf (met een tijdschriften­ afdeling) en bij V&D Utrecht, Leiden, Breda, Heerlen en Groningen.

ANP

@

Geachte redactie, Kort geleden vierden wij ons diamanten huwelijk. Wij waren erg verrast door de ­felicitatiebrief van onze koning en koningin! Vooral de persoonlijke noot erin: ‘Nadat u gedurende zovele jaren steeds bij talloze gebeurtenissen blijk heeft gegeven van Uw medeleven en betrokkenheid bij de Koninklijke Familie vinden de Koning en Koningin het aardig, op hun beurt, nu U van harte te m ­ ogen gelukwensen met dit ­bijzondere jubileum.’

Vriendelijke groeten, Fam. Fluit van Antwerpen, Wijk en Aalburg

Kroontjesabonnees In elk nummer van Vorsten maken we de namen bekend van lezers die al jarenlang abonnee zijn en een vorstelijk geschenk van ons krijgen. Zij worden willekeurig geselecteerd.

Ik zag de nieuwe Vorsten (no. 11) liggen in de winkel met een oude foto van Diana op de voorpagina. Dit terwijl er in Engeland nu zo’n mooie nieuwe prinses (Kate) is. De foto van pagina 5 (Hertogin Catherine met een kopje thee, red.) had ik echt veel gepaster gevonden op de front.

Met Diana blijft u een beetje in het verleden hangen. Dat is geweest.

Groeten, Een trouwe lezer Redactie: Graag lichten wij onze keuze voor de coverfoto van prinses Diana toe.

In het tijdschrift hebben we groots aandacht besteed aan de nieuw ­ontdekte foto’s van het huwelijk van Charles en Diana. Zodoende vonden wij het toepasselijk deze foto van Diana te kiezen. Bovendien weten we dat veel van onze lezers prinses Diana nog altijd een warm hart toe­ dragen. Bovendien stond Catherine het nummer ervoor al op de cover: in feite ging zij Diana dus voor.

Het cadeau van dit nummer:

een koninklijke puzzel t.w.v. € 11,95

Beste Vorsten, Wat een fantastisch concept: The Crown! In Nederland word ik altijd vreemd aangekeken als ik meld dat ik royaltyfan ben, omdat ik niet ­binnen het ‘gangbare’ (oud, digibeet, etc.) plaatje pas. In het buitenland is het echter helemaal niet vreemd en lijkt het zelfs steeds populairder te worden. Op bekende grote sites, zoals people.com, wordt steeds meer aandacht geschonken aan royalty. Ik ben dus erg benieuwd of er naast het nieuwe internationale blad, ook een internationale site komt.

Groeten, Sarina Karouw Redactie: Die internationale website is er al: thecrownmag.com. Ook is The Crown te vinden op Facebook en Twitter. En wees gerust: er is niet één type royalty­ fan, ze zijn allemaal uniek!

De eerste staatsiefoto van ons koningspaar komt tevoorschijn als u de 1000 stukjes van deze puzzel van Puzzelman aan elkaar legt. Goed voor urenlang puzzelplezier.

De Kroontjesabonnees die dit cadeau ontvangen:

• F. Renes, Putten • P. Klop, Brakel • H. v/d Hoef, Nunspeet • A.B. van Klinken, Middelharnis • J. Nieuwenhuizen, Oostdijk

U ontvangt de puzzel zo spoedig mogelijk.

Vorsten is blij met de steun van trouwe abonnees en verloot daarom ieder ­nummer een mooi cadeau. U hoeft niets te doen, met de winnaars wordt contact opgenomen. Misschien bent u de volgende keer wel aan de beurt!

Iedere keer is er een ander cadeau.

89

colofon

ONZE FELICITATIES VOOR...

HOOFDREDACTEUR

OKTOBER

Justine Marcella ART DIRECTOR

Zaterdag | 17 Prinses Cecilia de Bourbon de Parme (2013)

Janneke Niezen

Zondag | 18 Prinses Aimée (1977) Maandag | 26 Lucas van Lippe-Biesterveld van Vollenhoven (2002)

EINDREDACTIE

Patricia van Driel, Jan Willem Papo, Désirée Raemaekers

Dinsdag | 27 Prinses Anita (1969)

REDACTIE

Sonja Breure, Rick Evers, Carlijn Strodijk

EXTRA

DIK

VOLGEND NUMMER

BEELDBEWERKING

Christiane de Jong

132 PAGINA’S

MEDEWERKERS

Martijn Akkerman, Pieter Appel, David D’Hondt, Josine Droogendijk, Hans Jacobs, Pieter Klein Beernink, Paul Rem

KONINGSPAAR BRENGT TEGENBEZOEK

Staatsbezoek aan China

UITGEVER

Opnieuw naar het Verre Oosten

Rob Koghee FOTOGRAFEN

Frank van Beek, Hendrik Jan van Beek, Patrick van Katwijk, Albert Nieboer, Bernard Rübsamen, Robin Utrecht, Albert van der Werf, Hélène Wiesenhaan e.a.

MARKETING

Sonja Breure (ass.), Pim Osterhaus STAGIAIRE

KONINKLIJKE FAMILIE GETUIGE IN PALEISKAPEL

Zweedse prins Nicolas gedoopt

HET ÉCHTE VERHAAL VAN DE STUART

Mythische diamant al decennia uit het zicht Waar is hij?

Stella Verstegen ADVERTEREN

Value Zipper: 020-2150 463 info@valuezipper.nl ­ DRUK

VAN STAATSBANKET TOT MAGNETRONMAALTIJD

Thuis koken zoals de royals … en nog veel meer

INHOUD VORSTEN Heeft u vragen over de inhoud van Vorsten? Stuur een e-mail aan info@vorsten.nl Geen internet? Dan kunt u bellen met 020-2105 420.

Of schrijf naar Redactie Vorsten, Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam.

De redactie heeft zich ingespannen rechthebbenden van alle afbeeldingen te achterhalen. Mocht u menen dat wij onterecht afbeeldingen hebben gebruikt, dan verzoeken wij u contact op te nemen met de redactie.

KLANTENSERVICE Voor vragen over uw abonnement, zoals opzeggen, bezorgen, betaling, adreswijzigingen, en over welkomstgeschenken en artikelen, stuur een e-mail aan klantenservice@vorsten.nl, of bel met 085-888 56 02 (ma t/m vr 9.00-17.00 uur).

Vorsten 13: donderdag 12 november bij abonnees, vrijdag 13 november in de winkel

Vanwege actuele gebeurtenissen kunnen aangekondigde artikelen komen te vervallen.

Abonnee worden?

Mis Vorsten nooit meer: neem nu een abonnement!

Kijk op pagina 27 voor een vorstelijke aanbieding.

FO TO ’S A N P, G ETT Y I M AG ES , H H , PP E

Corelio Printing

Wist u dat Vorsten u op de hoogte houdt van het laatste koninklijke nieuws via Facebook, Twitter, vorsten.nl en de Vorsten-app? facebook.com/VorstenNL

twitter.com/VorstenNL

vorsten.nl

download de app

De mooiste galajurken van 2015:

Koninginnen en prinsessen pakken uit

Dat prinses Estelle er helemaal bijhoort, blijkt ook uit de recente staatsiefoto van de Zweedse kroonprinses Victoria en prins Daniel.

Estelle gaat soms al mee als haar ouders in het openbaar verschijnen en mocht nu ook mee naar de fotograaf. Het wachten is op een foto met z’n viertjes; in maart wordt een prinsje of prinsesje verwacht.

F O TO Z WEE D SE H O F/ A N N A- LEN A AH L STR Ă– M

Gezins portret