Einfaldlega ólýsanleg bylting

 NÚTÍMINN Í BRÚNNI Einfaldlega ólýsanleg bylting

rætt við Eirík Jónsson, skipstjóra á ísfisktogaranum Akurey AK um öra og mikla tækniþróun í fiskiskipum

Togarinn Akurey AK kom nýr til landsins um mitt ár 2017 og hóf veiðar í byrjun árs 2018. Hann er einn af best búnum ísfisktogurum landsins. Fullur af nýjungum. Eiríkur Jónsson hefur verið með skipið frá upphafi en var áður með Sturlaug H. Böðvarsson. „Það er alveg himinn og haf á milli skipa. Og byltingin sem hefur orðið frá því ég byrjaði á sjó er að segja má ólýsanleg. Maður hefði ekki einu sinni getað látið sig dreyma um hana,“ segir Eiríkur.

Allt í blindni á árum áður „Græjurnar í brúnni eru ótrúlegar miðað við það sem var þegar maður byrjaði á togara . Þá voru engin staðsetningartæki, bara A-Lóran og síðan kom C-Lóran og auðvitað var dýptarmælir og radar . Svo kom pappírs plotter sem notaður var við C-Lóraninn . Síðar fóru að koma þessir Scanmar aflanemar og svo þróaðist þetta smám saman . Það komu höfuðlínustykki með kapli á flottrollið sem eru reyndar ennþá . Bara miklu flottari græjur . Núna erum við komnir með tæki sem sýna dýpi, hita og stöðu á hlerum þannig að við sjáum hvort hlerarnir eru í botni eða ekki, hvernig þeir skvera og allt það . Þetta var allt í blindni hér á árum áður,“ segir Eiríkur . Þrívíddarkort af botninum Skipstjórinn segir að tölvuplotterarnir hafi verið mikil bylting . „Fyrsti tölvuplotterinn sem ég sá var reyndar á sjávarútvegssýningu í Glasgow árið 1987 . Hann var bylting þá en síðan hefur sú tækni komnir með þrívíddarkort af botninum og dýptarmæla sem teikna upp í þrívídd það greint fiskinn sem kemur á mælinn og svo eru þessi gríðarlega nákvæmu GPS-tæki og GPS-Gyró sem er notað eru til hliðar við GPS-tækin . Nú eru allir komnir með autotroll og við erum komnir með trollstaðsetningu inn á plotterinn útreiknað frá víralengd og öðru . Þannig sjáum við hvar trollið er á eftir skipinu . Það er eiginlega ólýsanlegt hvað þetta er orðin mikil þróun . Svo eru allar þessar nettengingar sem gera kleift að fara inn á allan búnaðinn í landi til græja það sem þarf ef eitthvað bilar,“ segir Eiríkur .

 Eiríkur Jónsson skipstjóri segir að það sé himinn og haf á milli gömlu togaranna og

þróast alveg gífurlega . Nú erum við sem er undir skipinu . Við getum stærðarþeirra nýju og eigi það við um nánast alla hluti.

 Akurey AK er eitt þriggja samskonar ferskfiskskipa sem smíðuð voru fyrir fáum árum fyrir HB Granda sem nú heitir Brim. Mikil tæknivæðing er um borð, bylting frá fyrri kynslóðum togskipa.

Undirbyrðið úr eða ekki Hann segir að áður fyrr hafi það verið þannig að ef verið var á 100 föðmum hafi verið kastað út 300 föðmum af vír og svo togað í þrjá tíma . Þá var það bara Guð og lukkan sem réði því hvort eitthvað var í eða hvort undirbyrðið var úr eða ekki . „Núna erum við komnir með pokasjá sem sýnir okkur hvað safnast í pokann . Ef það kemur grjót í pokann sést það eins og skot því þá leggst hann á botninn . Fyrir vikið er þetta allt orðið miklu markvissara . Svo sér maður hvar öll hin skipin eru og hvernig þau eru að toga, ferlana eftir þau og fleira . Það verða svo örugglega komnar myndavélar á trollin áður en langt um líður . Þetta er einfaldlega algjör bylting .“

Svo er aðbúnaður og vinnuaðstaða í þessum nýju stóru skipum alveg einstök . Um borð í Akurey eru tveir klefar saman með salerni og sturtu og allir skipverjar einir í klefa . Hér áður fyrr voru menn oft fjórir í klefa og aðstaða öll mun lakari .

 Tækjakosturinn í brúnni er hreinlega ótrúlegur. Þar er með aðgengilegum hætti hægt að sjá nánast allt sem skiptir máli. Hvernig trollið liggur í sjónum, hvernig skverunin er, stærð og magn af fiski sem kemur í trollið og þannig mætti áfram telja. Áður var þetta allt gert í blindni.

Lestin einn stór róbóti „Í skipum eins og Akurey er mesta byltingin í vinnuaðstöðunni . Þegar maður var á þessu í gamla daga var verið að ísa fisk í kassa, verið að moka karfa í stíur og ísmokstur og kassastöflun út um allt . Svo komu körin og í þau þurfti koma fiskinum og ísnum og stafla í lestinni . Nú er allt þetta úr sögunni hér um borð . Lestin er einn stór róbóti . Hún sér um sig sjálf og landar meira segja aflanum sjálf . Lestarvinnan heyrir sögunni til . Strákarnir eru bara í því að raða fiski í körin . Þegar karið er fullt ýta þeir á takka og þá fer það niður í lest og róbóti kemur með næsta tóma kar og svo koll af kolli . Í lestinni eru níu raðir af körum og þær fylla sig sjálfar eftir ákveðnu forriti . Nú er ekkert verið að moka ís eða troða fiski í öll skúmaskot sem finnast . Enginn ís, bara ofurkæling á aflanum .

Ég var í 25 ár á Sturlaugi . Þar voru fyrst kassar og svo komu körin . Svo förum við hingað um borð með sömu karla en vinnsluhraðinn hefur aukist um 30% á sólarhring og engar frívaktir staðnar . En það voru endalausar frívaktir á hinum alla túra . Þetta er allt annar heimur sem við lifum við í dag, hvað þetta varðar . “

Með pöntunarlista frá vinnslunni Eiríkur segir að skipstjórinn fái nokkurs konar pöntunarlista frá vinnslunni og það sé aðal vinnan að púsla því öllu saman . „Við höfum keyrt mjög stíft á þessu . Landað og svo aftur út . Stundum fáum við ekki nema hálfan annan sólarhring á veiðum, stundum þrjá og fjóra . Í síðasta túr til dæmis vorum við einn og hálfan sólarhring á miðunum, reyndar að hluta til út af veðri . Við hefðum kannski verið tvo sólarhringa hefði ekki brælt . Á árum áður voru þrír túrar á mánuði á hefðbundnum togara . Þrátt fyrir að það væri stoppað í tvo mánuði í sumar þá eru nú

 Lestin er eins og stór róbóti. Algerlega sjálfvirk. Tekur við körunum af millidekkinu, raðar þeim upp eftir ákveðnu kerfi og svo landar kerfið fiskinum líka.

komnar 46 veiðiferðir hjá okkur á árinu . Við löndum fimm til sjö sinnum í mánuði . Þetta er líka alveg gífurleg breyting frá því sem var áður . Þá var landað á áttunda til níunda degi . “

Markvissari veiðar Með bættri vinnuaðstöðu og tæknibúnaði eru togararnir afkastameiri og fljótari að fylla sig en áður var . En hvernig er fiskigengdin? Er meira af fiski í sjónum en var á árum áður? „Ég veit ekki alveg hvort svo er,“ segir Eiríkur . „Það er allt sem hjálpar í þessum efnum, t .d . tæknivæðingin í sambandi við veiðarfærin . Veiðarnar verða miklu markvissari þegar maður sér svona vel hvað maður er að gera . Nú er ekki verið að toga í fjóra tíma og hífa svo með gat á poka eins og kom stundum fyrir áður . Það er ekki ágiskun heldur hvernig hlerarnir sitja og hvernig veiðarfærið er að virka . Áður fyrr var þetta allt gert í blindni . Í þessu liggur að ég held stór hluti af þeirri aflaaukningu sem orðin er en þar má líka nefna mikla framþróun í veiðarfæragerð . Maður sér strax hvort maður er að draga í fiski eða ekki . Það fer ekkert á milli mála . “

Eiríkur segir þó að af einhverjum tegundum sé meira en fyrir nokkrum árum en segist hafa á tilfinningunni að þorskurinn sé farinn að gefa eftir miðað við hvernig þorskgengdin hafi verið fyrir 3-4 árum . „Það var bara ævintýri í þorskinum í nokkur ár og hægt að sækja það sem um var beðið fyrir vinnsluna á „no time“ . Núna þarf að hafa meira fyrir því að ná þorski . Nú þarf maður að velta því fyrir sér hvar fiskivonin sé . Ég veit því ekki alveg hvað maður getur sagt um stöðuna á þorskstofninum . Svo eru sveiflur í þessu, eins og t .d . hvað varðar karfa sem víða má finna núna . Vissulega er miklu meira fiskirí á skipunum nú en áður en þá verður að taka með í reikninginn að þetta eru orðin stærri og öflugari skip og vegna tækninnar eru veiðarnar orðnar markvissari en áður,“ segir Eiríkur Jónsson .