Ársskýrsla RARIK 2020

ÁRSSKÝRSLA

2020

Ný hitaveita RARIK í Hornafirði var tekin í notkun á árinu. Lögð var stofnpípa um 20 km leið frá Hoffelli að Höfn.

Efnisyfirlit Bls.

Bls.

Stjórn RARIK ohf. 2020–2021. . . . . . . . . . . . . . . 2

Áritun ríkisendurskoðanda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Frá stjórnarformanni og forstjóra. . . . . . . . . . . . 3

Áritun óháðs endurskoðanda. . . . . . . . . . . . . . . . 58

Framkvæmdastjórar sviða og dótturfélaga. . 10

Rekstrarreikningur ársins 2020. . . . . . . . . . . . . . 62

Aðalfundur RARIK 2020. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Heildarafkoma ársins 2020. . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Fjármál. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Efnahagsreikningur 31. desember 2020. . . . 64

Dreifikerfi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Eiginfjáryfirlit árið 2020. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Samantekt tölfræðilegra upplýsinga . . . . . . . . 23

Sjóðstreymisyfirlit ársins 2020. . . . . . . . . . . . . . 66

Hitaveitur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Efnisyfirlit skýringa 2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Starfsemin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Skýringar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Orkusalan 2020. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Yfirlýsing um stjórnarhætti. . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Ársreikningur 2020. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf. . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Skýrsla og yfirlýsing stjórnar og forstjóra . . . 55

English summary. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

2

STJÓRN RARIK OHF. 2020

Stjórn RARIK ohf. 2020–2021

Stjórn RARIK ohf. var endurkjörin á aðalfundi í mars 2020. Frá vinstri: Álfheiður Eymarsdóttir, Birkir Jón Jónsson, Valgerður Gunnarsdóttir, Kristján L. Möller, Arndís Soffía Sigurðardóttir og Tryggvi Þór Haraldsson forstjóri.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

INNGANGUR

3

Frá stjórnarformanni og forstjóra Rekstur RARIK-samstæðunnar á árinu 2020 gekk tiltölulega vel þrátt fyrir tjón á fyrri hluta ársins og miklar sóttvarnaraðgerðir vegna COVID-19-faraldursins. Flæði raforku um dreifikerfi samstæðunnar var heldur minna en árið á undan og jafnframt dró úr sölu á raforku. Afkoman var að mestu í samræmi við áætlanir fyrir fjármagnsliði þrátt fyrir samdrátt í efnahagslífinu, en vegna veikingar krónunnar var afkoman eftir fjármagnsliði talsvert undir áætlunum. Fjárfestingar í dreifikerfi raforku voru meiri en gert hafði verið ráð fyrir í langtímaáætlunum vegna þess að verkefnum var flýtt í kjölfar mikilla tjóna á dreifikerfinu í lok árs 2019 og byrjun árs 2020. Fjárfestingar í stofnkerfi voru í samræmi við áætlanir og sömuleiðis fjárfestingar í hitaveitum.

Afkoma ársins Tekjur samstæðunnar lækkuðu um 3% á milli ára vegna minni raforkusölu og lægri tekna af tengigjöldum, en einnig varð lítilsháttar samdráttur í tekjum af dreifingu.

Tryggvi Þór Haraldsson, forstjóri RARIK.

Samkvæmt rekstrarreikningi nam hagnaður ársins 1.781 milljón króna sem er talsvert minna en áætlanir gerðu ráð fyrir og nemur lækkunin 35% frá árinu 2019, þegar hagnaður ársins nam 2.726 milljónum króna. Rekstrarhagnaður fyrir afskriftir, fjármagnsliði og skatta (EBITDA) nam 5.271 milljón króna eða 32,4% af veltu ársins, samanborið við 34,2% á árinu 2019. Handbært fé frá rekstri nam 4.303 milljónum króna. Reiknuð áhrif hlutdeildarfélagsins Landsnets voru 832 milljónir króna en þau voru 770 milljónir á árinu 2019. Heildarhagnaður að teknu tilliti til þýðingarmunar vegna hlutdeildarfélags og áhrifa af endurmati fastafjármuna var 5.797 milljónir króna.

Fjárfestingar ársins að frádregnu söluandvirði seldra rekstrarfjármuna námu 7.475 milljónum króna, sem er 1.963 milljónum króna meira en árið á undan. Fjárfestingar gengu vel þrátt fyrir kórónaveirufaraldur. Fjárfestingar í dreifikerfi voru meiri en upphaflega var áætlað og þá voru fjárfestingar í hitaveitum óvenjumiklar.

Birkir Jón Jónsson formaður stjórnar RARIK.

Heildareignir RARIK í árslok voru 78.854 milljónir króna og hækkuðu um 10.549 milljónir króna á milli ára. Heildarskuldir námu 29.132 milljónum króna og hækkuðu um 4.752 milljónir króna frá fyrra ári. Eigið fé var 49.722 milljónir króna og er eiginfjárhlutfall því 63,1% samanborið við 64,3% í árslok 2019.

Kórónuveirufaraldurinn hafði töluverð áhrif á starfsemi samstæðunnar á árinu og þá einkum á vinnutilhögun starfsmanna, en félagið metur það svo að fjárhagsleg áhrif af heimsfaraldrinum hafi þó ekki verið veruleg. Starfsmenn RARIK og dótturfélaga voru 214 í árslok 2020.

Helstu framkvæmdir á árinu 2020 Dreifikerfið Miklar framkvæmdir voru við endurnýjun og þrífösun dreifikerfis í dreifbýli og voru lagðir rúmir 380 km af jarðstrengjum á árinu. Að stærstum hluta voru þetta verkefni sem voru á áætlun um endurnýjun dreifikerfisins, en vegna tjóna í desember 2019 ákvað stjórn RARIK í ársbyrjun að bæta við og breyta áður samþykktri fjárfestingaráætlun. Bætt var við 230 milljónum króna til að ljúka við níu ný verkefni í endurnýjun dreifikerfisins á Norðurlandi. Meðal þeirra voru lagnir jarðstrengja í Vesturhópi, Svarfaðardal að austan, Hörgárdal bæði að austan og vestan, frá Sveinbjarnargerði að Nolli í Eyjafirði, í Aðaldal og frá Kópaskeri að Leirhöfn. Önnur svæði, sem fóru illa í

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

4

FRÁ STJÓRNARFORMANNI OG FORSTJÓRA

Tryggvi Þór Haraldsson forstjóri RARIK og Karl Óttar Pétursson bæjarstjóri Fjarðabyggðar undirrita samning um kaup RARIK á Rafveitu Reyðarfjarðar í lok janúar 2020.

óveðrinu og höfðu verið á áætlun að öllu leyti eða að hluta, voru m.a. strenglögn út á Vatnsnes norðan Hvammstanga, álmur í Skagafirði og allt línukerfið á Tjörnesi. Þá ákváðu stjórnvöld að flýta nokkrum verkum vegna sérstaks fjárfestingarátaks til að efla efnahagslífið. Til þess veittu stjórnvöld 50 milljónum króna gegn 100 milljóna mótframlagi RARIK. Í því átaki voru lagðir alls um 30 km jarðstrengir á Vestur-, Suður- og Austurlandi. Meðal verkefna voru rúmlega 10 km strenglögn milli Víkur og Klausturs, strenglögn í Seyðisfirði, strenglögn sunnan Hvolsvallar og í Dalabyggð.

Stjórnvöld koma einnig að verkefni í tengslum við brothættar byggðir með því að flýta þrífösun til mjólkurbænda og stærri notenda á Mýrum og í Skaftárhreppi. Í tengslum við það verkefni voru einnig lagðir á árinu um 43 km af háspennustreng í Skaftárhreppi.

Heildarfjárfesting í endurnýjun og aukningu dreifikerfisins nam 3.653 milljónum króna sem er um 915 milljónum meira en árið á undan. Þar af var um 1.538 milljónum króna varið í að endurnýja dreifikerfið með jarðstrengjum og jarðspennistöðvum. Á Vesturlandi voru lagðir um 70 km af háspennujarðstrengjum, um 145 km á Norðurlandi, 38 km á Austurlandi og 130 km á Suðurlandi. Í árslok voru um 69% háspennudreifikerfis RARIK í þriggja fasa jarðstrengjum.

Raforkudreifing 2020

15%

48% 37%

� Þéttbýli forgangsrafmagn 579,1 GWst � Dreifbýli forgangsrafmagn 452,5 GWst � Ótryggt rafmagn 181,1 GWst

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Í stofnkerfi voru nokkrar mikilvægar fjárfestingar. Má þar m.a. nefna að á árinu lauk 33 kV jarðstrengslögn til Víkur sem mun auka afhendingaröryggi þar til mikilla muna. Þá var unnið að byggingu nýrrar aðveitustöðvar á Sauðárkróki og aðveitustöðvar við Hnappavelli í Öræfum sem munu einnig auka afhendingaröryggi til muna. Þá var m.a. lokið við nýja aðveitustöð við Breiðdalsvík og á Lambafelli við Ólafsvík, auk þess sem búnaður var endurnýjaður í nokkrum aðveitustöðvum á árinu og spennar stækkaðir. Á árinu voru settir upp ríflega 3.000 fjarálesanlegir raforkumælar sem er heldur minna en áætlað var. Vegna kórónaveirufaraldursins var ekki hægt að fara í mælaskipti eins og til stóð, en á næstu fimm árum er áformað að skipta út öllum raforku-

INNGANGUR

mælum með fjarálesanlegum snjallmælum. Þá munu reikningar ekki lengur byggjast á áætlaðri notkun og álestri einu sinni á ári, heldur á raunverulegri notkun hvers mánaðar. Með þessu gefst viðskiptavinum kostur á að fylgjast betur með eigin notkun.

Hitaveitur Lokið var lagningu um 20 km stofnlagnar hitaveitu frá jarðhitasvæðinu við Hoffell í Nesjum til Hafnar í Hornafirði á árinu og var vatni hleypt á hitaveituna í desember.

Jafnframt var lokið við dælustöðvar og önnur mannvirki á jarðhitasvæðinu. Um leið lauk rekstri fjarvarmaveitu sem rekin hefur verið frá árinu 1980, þar sem rafmagn eða olía voru notuð í kyndistöð til að hita vatn sem dreift var til um 75% húsa á Höfn. Leit að heitu vatni hófst fyrir einum 30 árum svo að þessi áfangi er mikið fagnaðarefni.

Gert er ráð fyrir að flest hús í Nesjum sem liggja nálægt stofnlögninni og öll hús á Höfn geti tengst veitunni á árinu 2021. Á Reykjum við Húnavelli var tekin í notkun ný hola sem boruð var veturinn 2019–2020 og önnur hola var fóðruð upp á nýtt og dýpra, auk þess sem sett var í hana svokölluð djúpdæla.

Yfirlit yfir afhendingu götuljósa Nafn veghaldara

Afhending kerfis

Vegagerðin 01/01/2018 Sveitarfélagið Ölfus

Ýmis mál

01/03/2018

Akureyrarbær 01/01/2019 Fjarðabyggð 01/02/2019 Bláskógabyggð 01/04/2019 Fjallabyggð 01/04/2019 Hrunamannahreppur 01/05/2019 Borgarfjarðarhreppur 01/06/2019 Djúpavogshreppur 01/06/2019 Fljótsdalshérað 01/06/2019 Grímsnes- og Grafningshreppur 01/06/2019 Húnavatnshreppur 01/07/2019 Blönduósbær 01/09/2019 Snæfellsbær 01/11/2019 Dalabyggð 01/01/2020 Húnaþing vestra

Götulýsing Lokið var afhendingu götulýsingar til sveitarfélaga svo að nú er rekstur hennar alfarið úr höndum RARIK. Endanlegum aðskilnaði vegna mælinga og vegna aðgangs að búnaði er þó ekki að fullu lokið.

5

01/01/2020

Skútustaðahreppur 01/01/2020 Stykkishólmsbær 01/01/2020 Svalbarðsstrandarhreppur 01/01/2020 Sveitarfélagið Skagaströnd

01/01/2020

Þingeyjarsveit 01/01/2020 Norðurþing 01/02/2020

Þrátt fyrir að flestum ferlum vegna innleiðingar jafnlaunavottunar hafi lokið á árinu, náðist vottun ekki. Launagreining sem gerð var í vottunarferlinu leiddi í ljós að óverulegur munur var á föstum launum karla og kvenna hjá fyrirtækinu, en munur á heildartekjum er þó enn talsverður konum í óhag. Skýrist það af því að sá helmingur starfsmanna sem vinnur beint við rekstur dreifikerfisins, er á vöktum og sinnir bráðaviðgerðum í bilunum, eru rafiðnaðarmenn sem vinna talsvert fleiri vinnustundir yfir árið en aðrir starfsmenn. Því miður hafa fáar konur fengist í þau störf. Hjá RARIK er það keppikefli að starfsmenn fái sömu laun fyrir sömu eða jafn verðmæt störf, óháð kyni eða kynþætti. Stefnt er að jafnlaunavottun á fyrstu mánuðum ársins 2021.

Skaftárhreppur 01/02/2020

Unnið var að áhættugreiningu og áhættustjórnun í samræmi við stefnu stjórnar fyrirtækisins. Þá er vaxandi áhersla lögð á upplýsingaöryggi og er stöðugt unnið að verkefnum sem stuðla að auknu öryggi upplýsinga og stjórnkerfis. Einnig eru umhverfismál vaxandi málaflokkur í starfsemi RARIK og var m.a. samþykkt aðgerðaráætlun í loftslagsmálum sem gerir ráð fyrir að helminga kolefnisspor fyrirtækisins fyrir árið 2030 og að það verði kolefnishlutlaust árið 2040. Þá var unnið eftir lögum um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga, gengið frá verklagi til að varna spillingu og mútumálum og verklagi um uppljóstrun starfsmanna við lögbrotum eða ámælisverðri háttsemi. Nánar er fjallað um þessa þætti og aðra í sérstökum kafla um ófjárhagslega þætti í starfsemi RARIK í sérstakri samantekt í ársreikningi.

Dalvíkurbyggð 01/06/2020

Vegna aðstæðna í þjóðfélaginu fór stjórn félagsins ekki í árlega ferð sína á veitusvæði RARIK auk þess sem stefnumótun stjórnar var frestað, en vinna stjórnenda að stefnumótunarverkefnum sem hófst 2019 hélt þó áfram með breyttu sniði vegna aðstæðna.

Grundarfjarðarbær 01/03/2020 Hveragerðisbær 01/03/2020 Skeiða- og Gnúpverjahreppur

01/03/2020

Rangárþing eystra

01/04/2020

Rangárþing ytra

01/04/2020

Hörgársveit 01/05/2020 Langanesbyggð 01/05/2020 Mýrdalshreppur 01/05/2020 Vopnafjarðarhreppur 01/05/2020 Sveitarfélagið Hornafjörður

01/06/2020

Eyjafjarðarsveit 01/07/2020 Grýtubakkahreppur 01/07/2020 Seyðisfjarðarkaupstaður 01/07/2020 Hvalfjarðarsveit 01/09/2020 Borgarbyggð 01/10/2020 Sveitarfélagið Árborg

01/10/2020

Sveitarfélagið Skagafjörður

01/11/2020

Framhaldsskólinn á Laugum

01/01/2021

Húsakynni bs

01/01/2021

Landbúnaðarháskóli Íslands - Möðruvöllum

01/01/2021

Landbúnaðarháskóli Íslands - Reykjum í Ölfusi

01/01/2021

Skálholtsstaður 01/01/2021 Skorradalshreppur 01/01/2021 Staðarskáli ehf

01/01/2021

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

6

FRÁ STJÓRNARFORMANNI OG FORSTJÓRA

Síðasti hluti Grenivíkurlínu, frá Sveinbjarnargerði að Fagrabæ var lagður í jörð á árinu.

Kaup á Rafveitu Reyðarfjarðar Á árinu keypti RARIK raforkudreifikerfi Rafveitu Reyðarfjarðar og dótturfélagið Orkusalan keypti raforkusölu og raforkuframleiðslu rafveitunnar. Samstarf RARIK og Rafveitu Reyðarfjarðar hefur verið mikið og gott til fjölda ára og viðræður sem sveitarfélagið átti frumkvæði að höfðu staðið með hléum í nokkurn tíma. Rafdreifikerfið á Reyðarfirði fellur vel að starfsemi RARIK, enda rekur fyrirtækið alla aðra raforkudreifingu á Austurlandi. Vonast er til að kaupin verði báðum aðilum til hagsbóta.

Rekstur dótturfélaga Rekstur Orkusölunnar ehf. sem er í 100% eigu RARIK gekk ágætlega og var hagnaður eftir skatta 850 milljónir króna sem er heldur undir áætlunum. Verkefni Orkusölunnar er fyrst og fremst að annast framleiðslu og sölu á raforku, en fyrirtækið á og rekur sex virkjanir og starfar eingöngu á samkeppnismarkaði. Á árinu var auk sölu og markaðsmála m.a. unnið að undirbúningi að virkjanaáformum í vatnsafli og vindorku, en einnig að verkefnum á sviði stafrænnar þróunar. Þá var undirbúin yfirtaka fyrirtækisins á þjónustu sem það hefur keypt af móðurfélaginu, einkum á sviði fjármála, svo sem innheimtuþjónustu. Heildarmarkaður Orkusölunnar á árinu 2020 var um 1 TWst og þar af var eigin framleiðsla 0,25 TWst. Starfsmenn Orkusölunnar voru 18 í árslok 2020.

Dótturfélagið Ljós- og gagnaleiðari ehf. sem RARIK stofnaði árið 2009 leigir út hluta af ljósleiðurum sem félagið á en ekki er fastur starfsmaður hjá félaginu.

Rekstur á tíunda starfsári RARIK Orkuþróunar ehf. var mun minni en undanfarin ár.

Félagið á eignir erlendis, en að öðru leyti var enginn eiginlegur rekstur í félaginu og enginn fastur starfsmaður.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

INNGANGUR

7

Tjón á árinu Talsvert tjón varð á dreifikerfinu á fyrri hluta ársins. Í janúar urðu ríflega sjö þúsund viðskiptavinir fyrir rafmagnstruflunum vegna óveðurs sem olli tjóni á dreifikerfinu víða um land. Aftur varð talsvert tjón um miðjan febrúar eftir að mikið óveður gekk yfir landið, sérstaklega Suður- og Suðausturland. Í því veðri urðu á milli fimm og sex þúsund viðskiptavinir fyrir truflunum, en alls brotnuðu þá um 100 staurar í línukerfi RARIK. Þá voru truflanir vegna óveðurs og seltu í byrjun mars á Austurlandi og í byrjun apríl vegna ísingar og seltu á Vestur-, Austur- og Suðurlandi. Loks urðu miklar náttúruhamfarir á Seyðisfirði í lok ársins þegar aurskriða olli talsverðu tjóni bæði á hitaveitu- og rafdreifikerfi í eigu RARIK. Ágætlega gekk þó að halda rafmagni og hita á þeim húsum sem ekki urðu fyrir tjóni.

Endurnýjun dreifikerfisins Mikil endurnýjun hefur orðið á dreifikerfi RARIK á undanförnum áratugum. Frá 1991 hefur sú endurnýjun nær alfarið falist í því að háspennujarðstrengir hafa verið lagðir í stað loftlína. Í kjölfar mikils tjóns á dreifikerfinu árið 1995, þegar óveður og ísing gekk yfir landið, var tekin formleg ákvörðun um að endurnýja kerfið eingöngu með jarðstrengjum. Síðan hafa verið lagðir um og yfir 200 km af jarðstrengjum á hverju ári ef undan eru skilin þrjú ár eftir bankahrunið. Jafnframt hafa allar aðveitustöðvar, sem reistar hafa verið frá þeim tíma, verið með búnað undir þaki. Þetta hefur skilað sér í færri alvarlegum truflunum vegna veðurs og er erfitt að ímynda sér þær afleiðingar sem hefðu orðið ef dreifikerfið hefði allt verið í loftlínum í þeim veðrum sem gengu yfir landið veturinn 2019–2020. Þessi mikla endurnýjun í dreifbýlinu hefur kallað á hækkun verðskrár umfram verðlag vegna þess hve mikið kerfið var afskrifað. Nú stefnir í að afskriftir standi undir endurnýjuninni ef hún verður áfram unnin á svipuðum hraða og þá verður ekki þörf á hækkunum umfram verðlag vegna hennar.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

8

FRÁ STJÓRNARFORMANNI OG FORSTJÓRA

Samkvæmt langtímaáætlunum RARIK er gert ráð fyrir að ljúka endurnýjun dreifikerfisins árið 2035. Með sérstöku átaki stjórnvalda og þeirri flýtingu sem gripið var til á liðnu ári verða allir, sem nota sambærilegt magn raforku og stærri mjólkurbú (um 70.000 kWst), komnir með þriggja fasa lögn til sín árið 2025 og öll býli í ábúð komin með slíkt hið sama um 2030. Eftir verða þá lagnir að einstökum sumarhúsum, endurvarpsstöðvum og vitum sem ekki þurfa nauðsynlega þriggja fasa rafmagn.

Jöfnun flutnings- og dreifikostnaðar raforku á milli þéttbýlis og dreifbýlis Stjórnvöld hafa nú ákveðið að jafna flutnings- og dreifikostnað raforku á milli þéttbýlis og dreifbýlis eins og fram kemur í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar fyrir 2021 og fjármálaáætlun 2021–2026. Það er mikið fagnaðarefni.

Jöfnun rafmagnskostnaðar er mikið réttlætismál gagnvart íbúum landsbyggðarinnar. Óeðlilegt er að þeir beri einir þann kostnað sem felst í endurnýjum og styrkingu dreifikerfis raforku um dreifbýlið, ekki síst nú þegar ferðaþjónusta, sem byggist á því að nýta innviði um land allt, er orðin ein af undirstöðuatvinnugreinum þjóðarinnar. Á næstu árum mun raforkukerfið um land allt einnig þurfa í vaxandi mæli að útvega raforku fyrir ört stækkandi rafbílaflota og þannig verða grunnundirstöður samgangna framtíðarinnar til hagsbóta fyrir þjóðina alla en ekki bara íbúa dreifbýlisins. Á árinu 2021 hefur verið ákveðið að auka framlag til jöfnunar um 820 milljónir, annars vegar með hækkun verðjöfnunargjalds og hins vegar með framlagi á fjárlögum. Stefnt er að því að ná síðan fullri jöfnun í áföngum á næstu árum. Enn er eftir að útfæra með hvaða hætti staðið verður að jöfnuninni, en mikilvægt er að það verði gert á þann hátt að verðskrár og verðjöfnun endurspegli tilkostnað og eðlilega hvata til hagræðingar, bæði í uppbyggingu kerfisins og í raforkunotkun viðskiptavina.

Góður árangur þrátt fyrir COVID-19-faraldurinn Árið 2020 einkenndist af glímu þjóðarinnar við COVID-19-heimsfaraldurinn. Starfsmenn RARIK fundu fyrir því eins og aðrir landsmenn og þurfti fyrirtækið að fara í talsverðar breytingar á hefðbundnum rekstri. Margir starfsmenn unnu heima, en starfsmenn sem vinna utan húss löguðu sig að breyttum aðstæðum. Misjafnt var á milli starfsstöðva hve miklar aðgerðir voru í gangi á hverjum tíma, enda eru starfsstöðvar fyrirtækisins dreifðar um landið og útbreiðsla veirunnar var mismikil eftir landshlutum.

Lágmarkskrafan var alltaf að fylgja almennum leiðbeiningum sóttvarnalæknis. Þrátt fyrir þær fjölmörgu aðgerðir sem grípa þurfti til náðu starfsmenn að halda rekstri fyrirtækisins í því sem næst eðlilegu ástandi og fjárfestingarverkefni, sem voru mjög mikil á árinu, gengu fyllilega eftir samkvæmt áætlun. Ástæða er til að hrósa starfsfólki RARIK fyrir einstaklega vel unnin störf við þessar sérstöku aðstæður.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

INNGANGUR

9

Nýr aflspennir tekinn í hús á Sauðárkróki.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

10

STJÓRNSKIPURIT

Framkvæmdastjórar sviða og dótturfélaga

Stjórn

Forstjóri

Tryggvi Þór Haraldsson

Aðstoðarforstjóri

Pétur Einir Þórðarson

Skrifstofa forstjóra

Fjármálasvið

Rekstrarsvið

Tæknisvið

Framkvæmdasvið

Dótturfélög Orkusalan ehf.

Ólafur Hilmar Sverrisson

Helga Jóhannsdóttir

Tryggvi Ásgrímsson

Ómar Imsland

Magnús Kristjánsson

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

FRÁ AÐALFUNDI RARIK 2020

Aðalfundur RARIK 2020 Aðalfundur RARIK ohf. 2020 var haldinn við óvenjulegar aðstæður í höfuðstöðvum fyrirtækisins í Reykjavík 27. mars 2020. Vegna COVID-19 og samkomubanns stjórnvalda fór aðalfundurinn að þessu sinni fram í gegnum fjarfundarbúnað og var í beinni opinni útsendingu á vefslóð sem birt var á vef RARIK. Aðeins forstjóri og framkvæmdastjóri fjármálasviðs voru auk fundarstjóra á fundarstað í aðalstöðvum RARIK en aðrir aðalfundarfulltrúar voru í netsambandi.

11

Vegna COVID-19 faraldursins fór aðalfundur RARIK 2020 fram í beinni opinni útsendingu í gegnum fjarfundarbúnað. Aðeins forstjóri og framkvæmdastjóri fjármálasviðs voru á fundarstað auk fundarstjóra, en aðrir aðalfundargestir voru í netsambandi.

Í ávarpi sínu í upphafi fundarins þakkaði Birkir Jón Jónsson stjórnarformaður félagsins starfsfólki RARIK fyrir markviss vinnubrögð á tímum COVID-19 og sagði að áhættustefnan sem mörkuð var hefði sannað gildi sitt í ljósi aðstæðna að undanförnu. Hann sagði almannaþjónustuhlutverk RARIK mikilvægt eins og landsmenn hefðu fengið að reyna í óveðri sem gekk yfir landið í desember 2019, en þá eins og í öðrum verkefnum hefðu starfsmenn unnið mjög gott starf við erfiðar aðstæður. Fyrir þetta bæri að þakka. Birkir Jón gerði að umtalsefni endurnýjun dreifikerfis RARIK sem nú stendur yfir og sagði það gríðarlegt verkefni sem ekki yrði lokið fyrr en árið 2035. Á árinu hefðu tæpir 350 km af háspennujarðstrengjum verið lagðir og í árslok hefði um 65% af háspennudreifikerfi RARIK verið komið í þriggja fasa jarðstrengi sem væri í samræmi við langtímaáætlun um endurnýjun kerfisins. Þetta metnaðarfulla verkefni tæki í og rekstur félagsins yrði að vera góður til að standa undir þessum framkvæmdum. Ef flýta ætti þessari endurnýjun án þess að hækka gjaldskrá í dreifbýli þyrftu stjórnvöld að koma með fjármagn inn í verkefnið.

Sagði hann það nú í skoðun.

Birkir Jón sagði það hafa verið áherslumál fráfarandi stjórnar að vekja máls á jöfnun raforkuverðs á milli þéttbýlis og dreifbýlis og hefði stjórnin beitt sér fyrir umræðu um þau mál. Lagðar hefðu verið fram hugmyndir um leiðir og hefðu undirtektir stjórnvalda oft og tíðum verið jákvæðar þó að enn hefðu ekki verið stigin skref til að jafna frekar raforkukostnað í landinu.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

12

FRÁ AÐALFUNDI RARIK 2020

Tryggvi Þór Haraldsson forstjóri flutti skýrslu stjórnar þar sem hann fór yfir afkomu og starfsemi RARIK 2019. Hann sagði reksturinn hafa gengið vel og afkomuna að mestu í samræmi við áætlanir þrátt fyrir tjón vegna óveðurs í lok ársins.

Fjárfestingar í dreifikerfinu voru meiri en mörg fyrri ár, en flæði raforku um dreifikerfið var heldur minna en árið á undan og sala raforku sömuleiðis. Verulegar truflanir urðu í dreifikerfinu vegna óveðurs undir lok ársins og skerðingar á raforkuafhendingu vegna bilana urðu því meiri en mörg undanfarin ár. Í máli Tryggva Þórs kom fram að rekstrartekjur RARIK hækkuðu árið 2019 um tæpt 1% frá árinu 2018 og námu 16.777 milljónum króna en rekstrargjöld hækkuðu um tæp 2% frá fyrra ári og námu 13.276 milljónum króna. Heildareignir RARIK í lok árs 2019 voru 68,3 milljarðar króna, eigið fé nam 43,9 milljörðum króna og er eiginfjárhlutfall því 64,3%. Fjárfest var fyrir 5,5 milljarða króna á árinu sem er 1,8 milljarði meira en árið áður. Alls var fjárfest í endurnýjun og aukningu dreifikerfisins fyrir um 2,7 milljarða króna sem er um 317 milljóna króna aukning frá 2018.

Hagnaður RARIK á árinu 2019 var um 2,7 milljarðar króna sem var tæplega 2% lægri en árið áður.

Eins og stjórnarformaðurinn gerði Tryggvi Þór að umtalsefni jöfnun á flutnings- og dreifingarkostnaði raforku milli þéttbýlis og dreifbýlis. Hann minnti á að í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segði að landsmenn ættu að hafa jafnan aðgang að þjónustu, atvinnutækifærum og lífskjörum um allt land. Hins vegar vantaði u.þ.b.

900 milljónir króna til að jafna flutnings- og dreifikostnað raforku á milli þéttbýlis og dreifbýlis. Sagði Tryggvi Þór erfitt að réttlæta að íbúar í dreifbýlinu ættu einir að standa undir þeim mikla tilkostnaði sem viðhald og endurnýjun dreifikerfis í sveitum kallar á, ekki síst nú þegar orkuskipti í samgöngum krefjast aukins og vaxandi aðgengis að rafmagni um allt land og fyrir alla landsmenn. Benti hann á að hækkun á verðjöfnunargjaldi úr 30 aurum/kWst í 60 aura/kWst myndi duga til að jafna þennan mun en slík hækkun svaraði til um 100 króna hækkunar á mánuði fyrir venjulegt heimili á hitaveitusvæði í þéttbýli. Vonaðist hann til að hægt yrði að ná sátt um slíka jöfnun sem allra fyrst. Á fundinum kom fram að í óveðrinu í desember 2019 brotnuðu ríflega 140 staurar í kerfi RARIK sem auk annarra skemmda ollu 52 truflunum í kerfi RARIK og skerti afhendingu raforku til notenda um 347 MWst. Það er meira en sem nemur samanlagðri skerðingu vegna allra fyrirvaralausra truflana í kerfi RARIK síðustu þrjú ár á undan. Á aðalfundinum var horfið frá fyrri áætlun um að greiða 310 milljóna króna arð til eiganda en þess í stað ákveðið að nýta það fjármagn á árinu í flýtiaðgerðir við endurnýjun dreifikerfisins. Stjórn RARIK var endurkjörinn á aðalfundinum, en hana skipa: Birkir Jón Jónsson, formaður, Arndís Soffía Sigurðardóttir, Álfheiður Eymarsdóttir, Kristján L. Möller og Valgerður Gunnarsdóttir.

Fulltrúi fjármála- og efnahagsráðherra, Steinunn Sigvaldadóttir, flutti fundinum, stjórn og starfsmönnum kveðju ráðherra og þakkir fyrir góðan árangur á liðnu starfsári.

Sérstaklega þakkaði hún aðstoð og tillögugerð til átakshóps sem stjórnvöld settu á laggirnar í kjölfar óveðursins í desember og jafnframt þátttöku í þeim aðgerðum sem stjórnvöld hafa verið með í undirbúningi síðustu daga vegna afleiðinga COVID-19-faraldursins.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

13

FJÁRMÁL

Fjármál Skipting eigna RARIK samstæðu 2020

Rekstur RARIK samstæðunnar á árinu 2020 var í heild nokkuð frá því sem áætlanir gerðu ráð fyrir. Tekjur voru minni en árið áður og lækkuðu um 3% frá fyrra ári, rekstrargjöld hækkuðu milli ára um 1,5%. Rekstrarhagnaður fyrir fjármagnsliði lækkaði um 20% frá árinu áður. Fjármagnsliðir voru mun óhagstæðari en árið 2019 og hagnaður félagsins af reglulegri starfsemi var því um 1,3 milljarði minni en árið á undan. Áhrif hlutdeildarfélags voru jákvæð á árinu 2020. Hagnaður ársins að teknu tilliti til skatta var tæpur 1,8 milljarðar króna sem er um 35% lækkun frá árinu 2019.

9%

Rekstur

3%

15%

55%

Tekjur samstæðunnar lækkuðu á milli ára vegna minni raforkusölu og lægri tekna af tengigjöldum, sem þó voru umfram áætlanir en einnig varð lítilsháttar samdráttur í tekjum af dreifingu ef undan er skilin aukning vegna kaupa á Rafveitu Reyðarfjarðar.

18%

Rekstrarhagnaður ársins 2020 (EBIT) var um 1,8 milljarðar króna sem eru um 11% af veltu ársins. Rekstrarhagnaður fyrir afskriftir, fjármagnsliði og skatta (EBITDA) var 32,4% sem hlutfall af veltu, eða 5,3 milljarðar króna. Í byrjun árs 2020 var gjaldskrá dreifingar hækkuð um 2,5%. Þrátt fyrir þessa hækkun eru tekjuheimildir ekki fullnýttar, hvorki í þéttbýli né dreifbýli. Verðskrár hitaveitna RARIK breyttust ekki á árinu.

� Veitukerfi � Virkjanir � Aðrar eignir � Veltufjármunir � Eignarhlutir í öðrum félögum

LYKILTÖLUR ÚR ÁRSREIKNINGUM 2020

2019

2018

2017

2016

Rekstartekjur

16.268

16.777

16.637

14.886

14.670

Rekstrargjöld

13.470

13.276

13.022

11.884

11.399

Helstu stærðir úr rekstri

Rekstrarhagnaður

2.798

3.501

3.615

3.002

3.271

-1.612

-1.059

-1.274

-706

-293

832

770

909

670

-344

2.018

3.212

3.250

2.966

2.634

-237

-486

-469

-459

-594

1.781

2.726

2.781

2.507

2.040

Eignir samtals

78.854

68.306

65.953

58.465

57.722

Eigið fé

49.722

43.926

41.132

37.730

36.134

Skuldir

29.132

24.380

24.821

20.735

21.588

4.303

4.307

3.755

3.952

3.487

689

734

667

625

727

5.271

5.740

5.569

4.767

5.066

7,65

7,82

8,35

7,63

6,97

Eiginfjárhlutfall

63,1%

64,3%

62,4%

64,5%

62,6%

EBITDA/Velta

32,4%

34,2%

33,5%

32,0%

34,5%

Hrein fjármagnsgjöld Áhrif hlutdeildarfélags Hagnaður fyrir skatta Tekjuskattur Hagnaður

Handbært fé frá rekstri Greidd vaxtagjöld EBITDA Vaxtaþekja

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

14

FJÁRMÁL

Flutnings- og dreifitekjur RARIK af raforku 2020 Jöfnunargjald til ríkisins 0,30 kr/kWst er inni í tekjum af viðskiptavinum

Landsnet flutningur forgangsorku 2,34 kr/kWst

Sumarbústaðir Heimili

án sumarbústaða

Þjónusta Veitur Fiskiðnaður Iðnaður

án fiskiðnaðar

Garðyrkjulýsing Landbúnaður

án garðyrkjulýsingar

0

2

4

6

8

10

12

14

 Greiðslur viðskiptavina  Dreifbýlisframlag af fjárlögum  Niðurgreiðslur ríkisins

16 kr/kWst án VSK

Orkusalan hækkaði verðskrá sína í ársbyrjun um 2,5% til samræmis við verðhækkun Landsvirkjunar til Orkusölunnar.

Heildarrekstrartekjur samstæðunnar á árinu voru 16,3 milljarðar króna sem er um 3% lækkun frá fyrra ári. Rekstrargjöldin voru 13,5 milljarðar króna sem er um 1,5% hækkun frá árinu 2019. Fjármagnsgjöld umfram fjármagnstekjur ársins, hrein fjármagnsgjöld, voru um 1,6 milljarður króna sem er um 6,8% af vaxtaberandi skuldum í lok ársins. Rekstrarniðurstaða ársins 2020 fyrir áhrif hlutdeildarfélags og skatta er jákvæð um 1,2 milljarð króna sem er um helmingur af því sem var niðurstaðan árið 2019. Áhrif hlutdeildarfélagsins Landsnets voru jákvæð um 832 milljónir króna.

Hagnaður ársins að teknu tilliti til tekjuskatts var 1,8 milljarður króna.

Eignir, skuldir og eiginfjárhlutfall 2006-2020 M. kr.

Hlutfall

80.000

65%

70.000

60%

60.000 55%

50.000

50%

40.000 30.000

45%

20.000 40%

10.000 0

’06

’07

’08

’09

’10 Eignir

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

’11

’12

’13

Skuldir

’14

’15

’16

Eiginfjárhlutfall

’17

’18

’19

’20

35%

15

FJÁRMÁL

Hlutfallsleg skipting á magni forgangsorku 2020 eftir notkunarflokkum viðskiptavina

Vegna hlutdeildar RARIK í þýðingarmun eða gengismun, sem verður til við þýðingu reikningsskila hlutdeildarfélagsins Landsnets yfir í íslenskar krónur að fjárhæð 529 milljónir króna og vegna áhrifa af endurmati virkjana og breytingu á mati hjá hlutdeildarfélagi sem samtals er um 3,5 milljarðar króna, var heildarhagnaður ársins 2020 því 5,8 milljarðar króna eins og fram kemur í yfirliti um heildarafkomu ársins sem fylgir rekstrarreikningi.

17% 31%

Efnahagur

7%

Heildareignir RARIK samkvæmt efnahagsreikningi voru 78,9 milljarðar króna, skuldir í árslok voru 29,1 milljarðar króna og því er eigið fé 49,7 milljarðar króna og er eiginfjárhlutfallið 63,1%. Veltufjárhlutfall í lok ársins var 1,5. Fjárfesting á árinu 2020 nam 7,5 milljörðum króna en árið 2019 var fjárfestingin 5,5 milljarðar króna.

Meginhluti fjárfestingarinnar er vegna endurnýjunar dreifikerfis og hitaveitu fyrir Höfn í Hornafirði. Fjárfesting í veitukerfum á árinu var samtals 6,5 milljarðar króna og fjárfesting í virkjunum var um 500 milljónir króna. Á árinu 2020 keypti RARIK dreifikerfi Rafveitu Reyðarfjarðar og var kaupverð hennar 440 milljónir króna.

Jafnframt keypti Orkusalan raforkusölu og raforkuframleiðslu fyrirtækisins fyrir 130 milljónir króna.

6%

13% 21%

5%

� Landbúnaður án garðyrkjulýsingar � Garðyrkjulýsing � Iðnaður án fiskiðnaðar

Arðsemi eiginfjár var 4,1% á árinu 2020. Í lok ársins voru erlend lán rúmlega 12% af vaxtaberandi skuldum.

� Fiskiðnaður � Veitur � Þjónusta

Horfur fyrir árið 2021

� Heimili

Meðan áhrifa COVID-19-faraldursins gætir er almenn óvissa í öllum rekstri en horfur í rekstri RARIK á árinu 2021 eru góðar. Gert er ráð fyrir að hagnaður af rekstri félagsins fyrir áhrif hlutdeildarfélags og skatta verði heldur meiri en hann var á árinu 2020.

Fjárfestingaráætlun 2021 er lægri en raunin varð árið 2020 eða um 6,2 milljarðar króna. Áfram verður unnið að endurnýjun rafdreifikerfisins í samræmi við langtímáætlun en minna verður fjárfest hjá hitaveitum RARIK.

Sjóðstreymi RARIK 2019 og 2020 M. kr.

12.000 4.900

10.000 8.000 2.000 6.000

4.303

4.307

763

4.000 3.117

1.522

- 7.187

2.000 499

-

- 1.690

432

4

- 1.854

1

- 310

- 5.331

20 20

0 Ha nd

bæ

rt f

éí

Að

rir

árs

lið

lok

ir 2

02

20 20 rga bo

réf rðb ve rka ðs Ma

Af

ley st inn

ar n ng sti rfe

nir

20 20

02 0 ett

ku

r2

ó2

02 0

0 Lá ntö

Fjá

Ha n

db

ær

tf

éf

rt f

rá

éí

rek

árs

str

lok

ir 2 01 lið rir bæ Ha nd

Að

i2 02

20 19

9

9 r2 01 ur

arð u

20 idd Gre

rga nir bo Af

t2 ys nle f in bré

ve rð rka ðs Ma

19

01 9

01 9 ó2 ett ar n ng

sti rfe Fjá

tf ær db Ha n

Ha n

db

ær

éf rá

tf

rek

é1

str

i2

.1 2

01

9

01 9

-2.000

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

16

DREIFIKERFI

Dreifikerfi RARIK 2020

Dreifikerfi Helstu framkvæmdir við dreifikerfið 2020

Háspennt dreifikerfi RARIK 2020 Stofn- og dreifikerfi

31%

69%

Jarðstrengir 6.427 km Loftlínur 2.930 km

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Líkt og undanfarin ár var unnið að endurnýjun og styrkingu dreifikerfisins samkvæmt fyrirliggjandi langtímaáætlun. Jafnframt voru lagðir nýir strengir vegna endurnýjunar stofnkerfisins og vegna tengingar virkjana. Auk þess ákvað stjórn RARIK eftir óveður í desember 2019 að verja aukalega 240 milljónum króna til framkvæmda tengdum jarðstrengsvæðingunni og ríkissjóður ákvað í febrúar að leggja til 50 milljónir króna gegn 100 milljóna króna mótframlagi RARIK til að efla hagkerfið í kjölfar COVID-19-faraldursins. Það fjármagn var einnig notað til að hraða framkvæmdum, m.a. eftir óveður í febrúar 2020.

Heildarfjárfesting í endurnýjun og aukningu á 11 og 19 kV dreifikerfum nam 3.653 milljónum króna sem er 915 milljónum meira en árið áður. Aukningin er fyrst og fremst vegna sérstakra átaksverkefna í kjölfar óveðurs í desember 2019 og áðurnefnds framlags vegna COVID-19-faraldursins. Um 1.538 milljónum króna var varið til að endurnýja dreifikerfið og þar af fóru um 1.325 milljónir í að endurnýja loftlínukerfi í dreifbýli með jarðstrengjum og tilheyrandi spennistöðvum. Einnig var dreifikerfi Rafveitu Reyðarfjarðar keypt á árinu og fyrir það greiddar 440 milljónir króna. Nú er svo komið að 69% háspennudreifikerfis RARIK er í þriggja fasa jarðstrengjum sem er í samræmi við langtímaáætlun um endurnýjun loftlínudreifikerfisins. Fjárfesting í stofnkerfum nam 1.289 milljónum króna, m.a. vegna tenginga nýrra aðveitustöðva á Hnappavöllum og í Breiðdalsvík og vegna endurnýjunar rofabúnaðar á Stöð í Stöðvarfirði , bæði 33 og 11 kV. Þá var stöðin á Rangárvöllum við Akureyri einnig

17

DREIFIKERFI

Spennistöð RARIK á Seyðisfirði var á meðal bygginga sem gjöreyðilögðust í náttúruhamförunum á Seyðisfirði þegar aurskriður féllu á byggðina um miðjan desember 2020.

stækkuð og þar settur upp 33/11 kV spennir fyrir Hólsvirkjun sem tengd var á árinu við kerfi RARIK. Lokið var við aðveitustöðina á Lambafelli í Snæfellsbæ, skipt um rofa í aðveitustöðinni í Varmahlíð og hafin uppsetning nýrra rofa í aðveitustöðinni á Eyvindará við Egilsstaði.

Einnig lauk á árinu byggingu nýrrar aðveitustöðvar á Sauðárkróki sem kemur í stað eldri stöðvar þar. Samhliða þessu er Landsnet að leggja 66 kV jarðstreng frá Varmahlíð að nýju stöðinni og er ætlunin að setja spennu á stöð og strengi í mars 2021. Þá verða bæði strengur og lína frá stöðinni í Varmahlíð til Sauðárkróks sem mun auka til muna afhendingaröryggi þar. Nýir 20 MVA spennar voru tengdir á Hvolsvelli og Hellu til að mæta álagsaukningu. Unnið var að uppsetningu á nýju fjargæslukerfi á árinu en það verk gekk heldur hægar en reiknað var með vegna COVID-19-faraldursins. Góður skriður var á verkinu seinni hluta ársins og er reiknað með að fyrsti áfangi þess, stöðvar á Vesturlandi, verði komnar inn í nýtt kerfi á vordögum, en þá hefst vinna við kerfið á Norðurlandi. Með fleiri jarðstrengjum eykst þörf fyrir spólur til að jafna út launafli í kerfinu. Þess vegna voru á árinu keyptar spólur til uppsetningar víða í dreifi-

Áfangi 1. og 2. áfangi ásamt flýtiverkum* 3. áfangi

Tímabil

M.kr.

Árabil

Km

5 ár

2021-2025

1.167

7.352

10 ár

2026-2035

1.556

9.492

Samtals:

2.723

16.844

Í fyrsta áfanga eru línur byggðar 1965 og fyrr. Í öðrum áfanga eru línur byggðar 1966-1970. Í þriðja áfanga eru línur byggðar 1971 og síðar *Flýtiverk: Verkum sem flýtt hefur verið á fyrra tímabil með sérstöku framlagi ríkissjóðs

Hlutfall jarð­ strengja í %

á loftlínum í dreifbýli á verðlagi 2021

Samtals km

Jarðstrengir km

Áfangaskipting fyrir endurnýjun

Loftlínur km

Stofn- og dreifikerfi RARIK á háspennu 2020

66 kV

2

0

2

100

33kV

318

73

391

81

6 til 22 kV

6.090 2.857 8.947

68,1

Samtals

6.410 2.930 9.340

68,6

Sæstrengir Strengir samtals

17

0

17

100

6.427 2.930 9.357

68,7

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

18

DREIFIKERFI

Helstu jarðstrengsverkefni í dreifikerfi RARIK 2020 Helstu jarðstrengsverkefni RARIK í dreifbýli 2020 Svarfaðardalur Vatnsnes Leiðólfsstaðir - Þrándarkot

Skagalína

Glaumbæjarlína

Vesturhóp

6 km 2 km 4 km

Lindarholt - Ólafsdalur

Sauðhús - Leiðólfsstaðir Helgafellssveit Litli Langidalur

1,5 3 km km

7 1,5 km km 8 km

Kljáfoss - Efra Nes

Hvammsvík Kjósarhreppur Kárastaðir - Hakið Hakið - Þjónustumiðstöð Miklaholt, Bláskógabyggð Biskupstungnabraut Selvogur

15 23 km km

8 km 5 km

Ásgarður - Skerðingsstaðir

16 km

8 km

Álma að Húsabakka

Álma að Pálsgerði

2 km 11 4 km km

13 km

8 11 km km 4 km Hörgárdalur Vestur

Þorbergsstaðir - Álfheimar

Tjörnes

18 km

Melrakkaslétta

21 km Álma að Húsabakka 1 km

Hérað - Hafrafell/Staffell/Hrafnafell

Mýlaugsstaðir í Aðaldal

Seyðisfjörður - Hánefsstaðir

Grenivíkurlína 5 7 km km 2 km 9 km

Hörgárdalur Austur

Gnúpufell - Tjarnir

Skriðdalur Helgustaðahreppur

Högnastaðir - Norðtunga 2 km

Seyðishólar

3 2 km 11 km km

Bjarnastaðir - Gilsbakki

Efri-Reykir, Bláskógabyggð Reykholt

2 2 Hlíðarfjall km km 2 1 km 1 Skeið km km 1 8 km 1 km1,5 km Lágafell - Gunnarshólmi km 7 9 11 km km km 4 Rauðuskriður Hjálmholt - Bitra 7 km km í Fljótshlíð 43 1 km Hella - Landvegamót km 16 km Hvolsvöllur - Þverá Bakkabæir - Landeyjar Klifandi - Vík

Nes

Skýringar:

15 km

Áður samþykkt áætlun RARIK Notendadrifin og önnur verk Sérstök flýting stjórnar RARIK Flýting skv. átaki ríkisstjórnar

Álftaver - Hrífunes Meðalland

Samtals voru lagðir á árinu:

380 km

kerfinu, alls 16,5 MVAr. Fjárfest var með hefðbundnum hætti í endurnýjun og uppsetningu orkusölumæla hjá nýjum viðskiptavinum þó að COVID-19-faraldurinn tefði það verk nokkuð. Nú eru eingöngu settir upp mælar sem í framtíðinni munu nýtast til fjarálestra og voru ríflega 3000 slíkir raforkumælar settir upp á árinu, þar af tæplega 1000 hjá nýjum viðskiptavinum. Stefnt er að því að fjarálesanlegir snjallmælar verði komnir hjá nær öllum viðskiptavinum innan fimm ára. Ljóst er að mikið verk er framundan í raforkumælaskiptum til að ná því marki.

Framkvæmdir í dreifbýli Mikið var lagt af jarðstrengjum á árinu og fylgir því uppsetning á spennistöðvum og götuskápum, bæði vegna styrkingar í sveitum og vegna annarra þarfa viðskiptavina RARIK. Víða voru ljósleiðararör/ljósleiðarar lagðir samhliða lagningu háspennustrengja. Svipaður fjöldi heimtauga var lagður og árið 2019 og voru langflestar á Suðurlandi. Á Vesturlandi voru lagðir um 70 km af háspennustrengjum vegna endurnýjunar á háspennulínum og til styrkingar og flýtiframkvæmda sem styrktar voru af ríkisstjórninni og munu auka aðgengi að þriggja fasa rafmagni. Nokkrar flýtiframkvæmdir voru að frumkvæði viðskiptavina. Í Dalabyggð, frá Þorbergsstöðum að Álfheimum var lagður 8 km háspennustrengur. Vegna flýtiframkvæmda ríkisstjórnarinnar bættust við tvö verk, þ.e. 7 km háspennustrengur frá Sauðhúsum að Leiðólfsstöðum og 5 km frá Ásgarði að Skerðingsstöðum. Lagður var um 1,5 km háspennustrengur vegna flýtiframkvæmda notenda að Þrándarkoti í Laxárdal og um 3 km að Litla-Langadal.

Lagður var 8 km langur háspennustrengur frá Lindarholti að Ólafsdal. Nýtt rofafelt

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

DREIFIKERFI

var tekið í notkun á Glerárskógum og fæðing til Búðardals frá þeirri stöð var tvöfölduð með tengingu 150q háspennustrengs frá Glerárskógum í rofastöð við Iðjubraut í Búðardal. Þar með er búið að bæta töluvert afhendingaröryggi í Búðardal. Spennistöðvar og heimtaugar voru tengdar vegna endurnýjunar á Framsveitarlínu í Grundarfirði frá Setbergi að Nýjubúð. Lagður var 1,5 km háspennustrengur vegna nýlagna og styrkingar dreifikerfis í Helgafellssveit. Settir voru upp háspennurofar í aðveitustöð við Vogaskeið vegna tengingar nýrra varavéla í eigu Landsnets. Þessar vélar munu koma að góðu gagni í truflana- og viðhaldstilvikum á Snæfellsnesi. Einnig var 3 MVA aflspenni skipt út í stöðinni með 10 MVA 66/19 kV spenni í tengslum við það verkefni. Í Borgarbyggð var lagður um 5 km háspennustrengur frá Ásum að Kljáfossi, 8 km strengur frá Efra-Nesi að Kaðalstöðum í Stafholtstungum og um 8 km strengur frá Högnastöðum að Norðtungu í Þverárhlíð. Einnig voru lagðir um 3 km af háspennustrengjum vegna nýlagna á svæðinu. Háspennu rofastöð var sett upp við Kljáfoss sem mun auðvelda tengingu á milli Norðurárdals- og Reykholtsdalslínu í bilana- og viðhaldstilvikum. Samlegðaráhrif vegna lagningar ljósleiðara voru nýtt með því að leggja um 2 km háspennustreng frá Bjarnastöðum að Gilsbakka í Hvítársíðu. Settar voru upp 1 MVA spólur við rofastöðvar við Varmaland og Stóra-Ás í Borgarfirði til að vega upp á móti launafli í dreifikerfinu. Það verður sífellt meiri áskorun við lagningu háspennustrengja í kerfinu. Um 2 km af háspennustrengjum voru lagðir vegna nýframkvæmda í Kjósarhreppi og um 3 km vegna þrífösunar að Hvammsvík í Hvalfirði.

19

Sumarið 2020 var lagður um 13 km jarðstrengur frá Klifanda austan við Pétursey yfir Reynisfjall og að aðveitustöð RARIK í Vík Í Mýrdal.

Á Norðurlandi voru lagðir um 145 km af háspennustrengjum vegna styrkingar í sveitum. Vegna óveðurs í desember 2019 samþykkti stjórn RARIK að verja töluverðu aukafjármagni til að leggja háspennustrengi í jörð frekar en að endurbyggja línur sem höfðu skemmst mikið í óveðrinu. Á Vatnsnesi voru lagðir 38 km háspennustrengir, þar af 15 km norðan við Hvammstanga að Sauðá og 23 km í Vesturhópi frá Hörgshóli að

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

20

DREIFIKERFI

Þorfinnsstöðum. Samhliða verkinu var lagður ljósleiðari. Við Húsabakka í Skagafirði var lagður um 4 km háspennustrengur til að tengja Hegranes við dreifilínu frá Varmahlíð, en línan hrundi í desemberóveðrinu. Samhliða byggingu nýrrar aðveitustöðvar á Sauðárkróki var hluta Skagalínu skipt út á 6 km kafla og háspennustrengur lagður í staðinn. Sama á við um hluta Glaumbæjarlínu í Skagafirði sem var skipt út fyrir 2 km háspennustreng. Þessir háspennustrengir verða teknir í notkun þegar aðveitustöðin á Sauðárkróki verður tekin í notkun árið 2021. Lagður var um 1,5 km háspennustrengur að Staðarhofi í Skagafirði sem verður hluti af Glaumbæjarlínu þegar strengvæðing þar heldur áfram. Í Svarfaðardal var lagður um 13 km háspennustrengur í stað loftlínu sem fór illa í desemberóveðrinu 2019, að mestu í austurkjálka dalsins frá Hrísum að Ytra-Hvarfi og frá Böggvisstöðum að Ytra-Holti í vesturkjálka, en það er sá kafli sem verst fór í veðrinu. Í Hörgárdal voru lagðir samtals 19 km af háspennustreng. Í vestari hluta var 8 km háspennustrengur lagður í stað línu frá Brakanda að Hallfríðarstöðum. Í Hörgárdal eystri var lagður 11 km háspennustrengur frá Vöglum að Syðri-Bægisá.

Lokið var strenglögn frá Gnúpufelli að Tjörnum í Eyjafirði og þar með var lokið við síðustu 4 km verksins sem ekki tókst að ljúka árið 2019. Síðasti hluti Grenivíkurlínu var lagður í jörð um leið og 11 km háspennustrengur frá Sveinbjarnargerði að Fagrabæ. Þessi lína, sem er mikilvæg varaleið fyrir Grýtubakkahrepp, skemmdist illa í óveðrinu í desember. Í kjölfar desemberóveðursins var lagður tæplega 2 km háspennustrengur fyrir álmu að Pálsgerði. Einnig var af sömu ástæðu lagður um 1 km háspennustrengur í Aðaldal við Mýlaugsstaði og 4 km fyrir álmu að Húsabakka í Þingeyjarsveit. Á vestanverðu Tjörnesi var lagður 21 km háspennustrengur frá Kvíslarhóli að Mánárbakka í stað loftlínu sem fór illa í desemberóveðrinu og á vestanverðri Melrakkasléttu var lagður 18 km háspennustrengur frá Kópaskeri að Nýhöfn. Á Austurlandi voru lagðir um 38 km af háspennustrengjum í dreifbýli. Í norðanverðum Reyðarfirði var lagður 9,1 km háspennustrengur út Helgustaðahrepp til að endurnýja kerfi sveitarinnar og vegna aflaukningar í tengslum við fiskeldi í firðinum. Þá voru 6,7 km lagðir í Fellum. Í Sveitarfélaginu Hornafirði var lagður 15,3 km háspennustrengur, mest til styrkingar og endurnýjunar í Nesjum í tengslum við hitaveituframkvæmdir RARIK. Lokið var þrífösun Brekkuþorps með lagningu 5,1 km háspennustrengs frá Seyðisfjarðarkaupstað út að Hánefsstöðum og með byggingu þriggja loftlínuspenna sem hver um sig var með u.þ.b. 900 metra vír á milli staura, frá klettabelti í Brekkugjá og niður í Brekkudal. Eftir að ný aðveitustöð var tekin í notkun á Breiðdalsvík var lokið við að tengja bæina yst í Breiðdal við strengkerfi sem lagt var árið 2019. Í Skriðdal var lagður 2,3 km háspennustrengur í stað loftlínu. Þetta þurfti að gera til að verjast ágangi Grímsár sem var farin að grafa verulega frá stæðum í línunni. Á Suðurlandi voru lagðir um 116 km af háspennustreng vegna styrkingar dreifikerfisins og vegna sumarhúsaverkefna. Af helstu strenglögnum má nefna um 11 km háspennustreng vegna þrífösunar á Þingvöllum, annars vegar frá Kárastöðum að Haki og hins vegar frá Haki að þjónustumiðstöð á Þingvöllum. Í Árnessýslu má einnig nefna verk sem tengjast lagningu á nýjum Þjóðvegi 1 við Ingólfsfjall þar sem um 8 km háspennustrengur var lagður frá Biskupstungnabraut að Kirkjuferjuvegi og 2 km við Efri-Reyki þar sem einnig var sett upp rofastöð. Í Rangárvallasýslu var unnið að ýmsum verkþáttum. Frá Hellu var lagður 7 km háspennustrengur að Landvegamótum. Þá var lagður 7 km háspennustrengur frá Lágafelli að rofastöð Gunnarshólma og lokið við ýmsar strenglagnir sem eftir var að ljúka á því svæði. Komið var á tengingu milli Landeyja og Fljótshlíðar með lagningu 7 km háspennustrengs frá rofastöð við Steinmóðabæ að Múlakoti. Alls var lagður um 25 km háspennustrengur í Rangárþingi

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

DREIFIKERFI

21

Línan til Hafnar var meðal þeirra loftlína sem fóru illa í miklu óveðri sem gekk yfir landið 14. febrúar.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

22

DREIFIKERFI

Virkjanir tengdar dreifikerfi RARIK Tengdar virkjanir í árslok 2020:

Afl (kW)

Stuttárvirkjun 13 Setbergsvirkjun 37 Grásteinsvirkjun 40 Bugavirkjun 45 Rollulækjarvirkjun (Króksmenn)

55

Grenlækjarvirkjun 75 Hóll í Sæmundarhlíð

85

Sælufossvirkjun 92 Systragilsvirkjun 108 Kiðárvirkjun I

150

Rangárvirkjun 160 Selárvirkjun 170 Sleitustaðavirkjun 218 Búðarárvirkjun 240 Sandárvirkjun IV

245

Kerahnjúkavirkjun 370 Kiðárvirkjun II

400

Sandárvirkjun V

456

Árteigsvirkjun 4

500

Flúðavirkjun 600 Lindavirkjun 638 Árteigsvirkjun 5

715

Mosvallavirkjun 896 Ljósárvirkjun 980 Smyrlabjargarárvirkjun 1.000 Tjarnavirkjun 1.000 Urðarfellsvirkjun 1.107 Skeiðsfossvirkjun II

1.600

Gönguskarðsárvirkjun 1.624 Rjúkandavirkjun II

1.680

Köldukvíslarvirkjun 2.790 Grimsárvirkjun 2.800 Múlavirkjun 3.100 Skeiðsfossvirkjun I

3.200

eystra. Vegna átaksins „Brothættar byggðir“ var lagður 43 km háspennustrengur frá Eystra-Hrauni í Landbroti að Melhól í Meðallandi í Vestur-Skaftafellssýslu og sett var upp rofastöð við Eystra-Hraun. Samhliða var kerfið þrífasað og ljósleiðaralögn plægð niður með háspennustrengjum. Lagður var um 11 km háspennustrengur frá Álftaveri að Hrífunesheiði. Á þessum slóðum hefur orðið töluvert tjón á línunni í gegnum tíðina vegna ísingar en kaflinn er mjög mikilvægur vegna samtengingar Víkur og Klausturs. Þá var lagður um 2,5 km háspennustrengur yfir Reynisfjall til að auka afhendingaröryggi á svæðinu. Lokið var að leggja 33 kV háspennustreng frá Rimakoti að Vík með um 13 km háspennustreng frá Pétursey að Vík og er samfelld lengd strengsins orðin um 64 km. Þetta mun bæta verulega afhendingaröryggi rafmagns í Vík og í Mýrdal því línan yfir Reynisfjall skemmist oft í óveðrum. RARIK þurfti víða að mæta vaxandi orkuþörf, m.a. vegna aukinnar grænmetisframleiðslu, fiskeldis, rafbílavæðingar og fleiri þátta.

Þéttbýlis- og byggðakjarnar Unnið var að endurnýjun götuskápa á þéttbýlisstöðum og var töluvert lagt af nýjum heimtaugum auk þess sem rofabúnaður fyrir há- og lágspennu var endurnýjaður.

Lokið var við að færa eignarhald götuljósa frá RARIK til sveitarfélaganna. Þar með lauk 70 ára rekstri RARIK á götuljósum. Á Vesturlandi voru settir upp háspennurofar í rofastöð við Iðjubraut í Búðardal í tengslum við tvöföldun á afhendingu rafmagns frá Glerárskógum í Búðardal. Háspennurofar voru endurnýjaðir í spennistöð í innanbæjarkerfi í Ólafsvík um leið og spenni var skipt út. Á Norðurlandi voru miklar annir við endurnýjun dreifikerfis í dreifbýli sem fór illa í desemberóveðrinu 2019 og því gafst lítill tími til undirbúnings og endurnýjunar búnaðar í innanbæjarkerfum á svæðinu. Áhersla var lögð á endurnýjun strengja á Sauðárkróki vegna tengingar við nýja aðveitustöð og var kerfið til stærstu notenda styrkt við þetta tækifæri. Lagðir voru samtals 11 km af háspennustrengjum á tímabilinu október til desember og eru þeir tilbúnir til spennusetningar þegar aðveitustöðin verður tekin í rekstur árið 2021.

Haldið var áfram uppbyggingu í Bakkatúni á Svalbarðseyri í samvinnu við Svalbarðsstrandarhrepp. Lagnir í Reykjaheiðarvegi á Húsavík voru endurnýjaðar, en það er elsta gata bæjarins. Spennustöð við Múlaveg í Reykjahlíð var stækkuð til að mæta stækkun iðnaðarhverfisins. Helsta framkvæmd innanbæjar á Austurlandi var frekari styrking kerfisins á Fáskrúðsfirði í samvinnu við sveitarfélagið Fjarðabyggð.

Breiðdalsvík var tengd nýrri aðveitustöð og lokið var við að leggja strengi vegna fyrirhugaðrar hringtengingar í þorpinu. Á Egilsstöðum hófst vinna við styrkingu háspennukerfisins í bænum í tengslum við veituframkvæmdir á vegum sveitarfélagsins. Lagður var háspennustrengur innanbæjar á Seyðisfirði í stað gamallar loftlínu sem liggur ofan við bæinn. Ein spennistöð og nokkrir götuskápar eyðilögðust í miklum skriðuföllum á Seyðisfirði í desember. Vinna við lagfæringar mun fylgja hreinsunarstarfi og ná nokkuð fram á vor 2021. Á Suðurlandi voru sett ný rofahús við Friðheima og í Gufuhlíð í Reykholti vegna aukinnar grænmetisframleiðslu.

Einnig voru sett upp tvö rofahús í Hveragerði og eitt á Selfossi.

Gúlsvirkjun 3.400

Aflstöð í Grímsey og varavélar

Bjarnarflag 5.000

RARIK rekur tvær fastar aflstöðvar, aðra í Grímsey og hina á Grímsstöðum á Fjöllum.

RARIK á einnig og rekur 36 fastar varaaflsvélar á 18 stöðum á landinu með samtals 29 MW uppsettu afli. Þær nýtast bæði dreifikerfinu og flutningskerfi Landsnets. Auk þess á RARIK fimm stórar færanlegar varaaflsstöðvar með 4 MW uppsettu afli og nokkrar litlar kerruvélar með samtals um 1,3 MW í uppsettu afli. Færanlegu varaaflsstöðvarnar eru fyrst og fremst til að bregðast við bilunum í dreifikerfinu, en þær hafa einnig verið nýttar fyrir viðskiptavini RARIK sem varaafl fyrir flutningskerfið.

Hólsvirkjun 5.500 Bjólfsvirkjun 6.400 Andakílsárvirkjun 8.000 Brúarvirkjun í Tungufljóti

9.900

Samtals í árslok 2020

65.389

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

DREIFIKERFI

23

SAMANTEKT TÖLFRÆÐILEGRA UPPLÝSINGA UM SAMSTÆÐU RARIK OHF. FYRIR ÁRIÐ 2020 Íbúar á orkuveitusvæði rafmagns Íbúar á orkuveitusvæði hitaveitu Meðalverð rafmagns *) - þar af þéttbýli - þar af dreifbýli Meðalverð heits vatns *) Meðalverð rafmagns, forgangsorka eingöngu - þar af þéttbýli - þar af dreifbýli Fjöldi fyrirvaralausra truflana: - þar af í háspenntu dreifikerfi - þar af í lágspennukerfi Orkudreifing rafmagns - þar af í þéttbýli - þar af í dreifbýli Orkusala hita Afl inn á dreifikerfi rafmagns (samlagað) Afl dreifitapa rafmagns (uppgjörsafl samlagað) Raforkuvinnsla samtals, orka Framleiðsla á heitu vatni, hámarksafkastageta Framleiðsla á heitu vatni, hámarksálag, án R/O veitna Heildarorkusala í R/O veitum Aðveitustöðvar Aðveitustöðvar, uppsett spennaafl Fjöldi dreifistöðva Uppsett spennaafl í dreifistöðvum 66 kV jarðstrengir 33 kV jarðstrengir 6-22 kV jarðstrengir 33 kV loftlínur 6-22 kV loftlínur Sæstrengir Háspennt dreifikerfi samtals Lágspennustrengir, aðrir en heimtaugar Strengskápar, háspenna Strengskápar, lágspenna - strengskápar samtals Heimtaugar, rafmagn Lágspennt dreifikerfi samtals Heildarlengd hitaveitulagna Heimtaugar, rafmagn Heimæðar, heitt vatn Rafmagn - veitur/mælar Heitt vatn - veitur/mælar Orkunotkun ljósbúnaða í götulýsingu Fastir starfsmenn hjá RARIK og dótturfélögum í árslok - þar af Orkusalan Fjöldi ársverka

Eining

Tími

2020

2019

Breyting

fjöldi fjöldi kr./kWst kr./kWst kr./kWst kr./m3

1. jan 1. jan yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið

54.371 5.160 7,64 4,99 12,08 231

53.523 5.149 7,42 4,81 11,60 239

2% 0% 3% 4% 4% -3%

kr./kWst kr./kWst fjöldi fjöldi fjöldi GWst GWst GWst þús. m3 MW MW GWst MW MW þús. m3 fjöldi MVA fjöldi MVA km km km km km km km km fjöldi fjöldi

yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið yfir árið 31. des yfir árið yfir árið 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des

km km km fjöldi fjöldi fjöldi fjöldi kWst fjöldi fjöldi fjöldi

31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des 31. des yfir árið

6,00 12,10 596 302 294 1.213 759 454 2.813 239 15 70 44 32 783 52 661 6.061 899 2 318 6.090 73 2.857 17 9.357 1.323 511 13.037 13.548 3.689 5.012 268 39.552 2.250 42.608 2.520 1.377.252 214 18 216,3

5,84 11,62 514 282 232 1.219 750 469 2.814 248 18 64 41 29 877 52 619 5.988 878 2 305 5.735 101 3.184 15 9.342 1.345 485 12.773 13.258 3.530 4.875 247 35.271 2.218 44.223 2.254 4.570.951 212 17 207

3% 4% 19% 7% 34% 0% 1% -3% 0% -4% -14% 9% 7% 12% -11% 0% 7% 1% 2% 0% 4% 6% -28% -10% 13% 0% -2% 5% 2% 2% 5% 3% 9% 12% 1% -4% 12% -70% 1% 6% 5%

* Skýringar: Meðalverð rafmagns er meðalverð fyrir dreifingu og flutning rafmagns fyrir alla orku, (forgangsorku og ótryggða orku). Fastagjald er innifalið í meðalverði. Dreifbýlisframlag er innifalið í meðalverði, en ekki verðjöfnunargjald. Verðið er án vsk. Meðalverð heits vatns er að meðtöldu fastagjaldi en án vsk.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

24

DREIFIKERFI

Truflanir og tjón í óveðrinu 14. febrúar 2020 Grímsey

Tjörnes Ísafjörður

Drangajökull

Reykjaströnd

Björg

Vesturárdalur

Húnaflói

Vatnsendi

Akureyri

Lindarberg Leysingjastaðir

Lýtingsstaðalína Egilsstaðir

Húnavellir

Breiðafjörður

Uppsalir

Askja

Kljáfoss

Hofsjökull

Langjökull

Mýralína Hvalstöð

Vogalækur Faxaflói

Botnsdalur

Hjallholt

Vatnajökull

Brekkuskógur

Truflanir/tjón tengd jarðstrengskerfi

Höfn

Fellskot Þverspyrna

Reykjavík

Hólar

Leirubakki

Þingvellir

Gunnarsholt Brotnir staurar, línuslit og/eða einangrunarvandamál vegna ísingar og seltu.

Vallakrókur Fljótshlíð Stóra-Mörk

Laugaland

Jarðstrengir Loftlínur

Mýrdalsjökull

Neðri-Dalur

Landeyjar Vestmannaeyjar

Seljavellir

Eystri-Skógar

LandbrotMeðalland Hólmsá-Skálm

Víkurlína 33 kV

Ein færanleg vél var sett saman á árinu í stað færanlegrar vélar á Suðurlandi sem þurfti að endurnýja. Vélin er á vagni og er útbúin til að afhenda afl á 400 V, 11 kV og 19 kV spennu. Í henni er 6000 lítra eldsneytistankur sem endist til 30 tíma keyrslu á fullu álagi. Tvær spólur voru settar á vagna og eru nú tiltækar til notkunar hvar sem þörf krefur þegar varavélar eru keyrðar inn á strengkerfi.

Truflanir í dreifikerfinu Á síðasta ári urðu 596 fyrirvaralausar eða fyrirvaralitlar truflanir í dreifikerfi RARIK, þar af voru 51% í háspennukerfinu en 49% í lágspennukerfinu. Truflunum fjölgaði um 54 á milli ára, en fjöldinn er mjög áþekkur og í meðalári, eða 1% fleiri en meðaltal áranna 2011–2020. Truflunum vegna náttúruafla fjölgaði nokkuð en truflunum vegna áverka og af tæknilegum ástæðum fækkaði. Alls urðu 28% truflana vegna náttúruafla, aðallega vinds og ísingar. Um 29% truflana urðu vegna áverka, aðallega vegna graftar og áflugs fugla, en 23% fyrirvaralausra truflana voru af tæknilegum ástæðum. Orsakir 15% truflana eru óþekktar.

Skerðing á orkuafhendingu til notenda vegna fyrirvaralausra truflana var 329 MWst á árinu sem er 48% meira en í meðalári en talsvert minna en árið á undan. Veður, aðallega ísing, vindur og selta á loftlínum var orsök 63% skerðinganna, en um 11% var vegna áverka, aðallega graftar í háspennta jarðstrengi. Tæknilegar bilanir voru orsök 16% skerðinga ársins, en orsakir 8% skerðinganna eru óþekktar.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

DREIFIKERFI

25

Línan frá Laxárvirkjun að Einarsstöðum í Reykjadal skoðuð með drónamyndavél.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

26

DREIFIKERFI

Nokkuð mikil veðuráraun var á kerfi RARIK fyrstu mánuði ársins. Dreifikerfið, sérstaklega á Norðurlandi, var laskað eftir óveðrið í desember 2019 og því var fyrr farið í viðbragðsstöðu þegar von var á slæmum veðrum. Dagana 7.–10. janúar gekk óveður yfir landið með einhverjum truflunum í öllum landshlutum, aðallega vegna vinds og seltu. Um 7100 viðskiptavinir RARIK urðu fyrir rafmagnstruflunum á þessu tímabili og stóð rafmagnsleysið lengst í um átta klukkustundir. Alls skertist orkuafhending til notenda í þessu áhlaupi um 24 MWst. Mikið óveður gekk svo yfir landið þann 14. febrúar og urðu afleiðingar þess töluverðar, sérstaklega á Suðurlandi og Suðausturlandi. Helstu orsakir truflana voru vindur og ísing. Veðrið olli talsverðu tjóni á línukerfum RARIK og einnig urðu truflanir í kerfi Landsnets sem höfðu áhrif á viðskiptavini RARIK. Um 5600 viðskiptavinir urðu rafmagnslausir. Víðtækasta rafmagnsleysið varð á Suðurlandi, en enginn landshluti slapp í þessu áhlaupi. Alls brotnuðu yfir 100 staurar og mikill fjöldi sláa í kerfi RARIK auk þess sem línur og bindingar slitnuðu og einangrarar skemmdust, svo fátt eitt sé nefnt. Langflestir á Suðurlandi voru komnir með rafmagn eftir 5–7 klst., en rafmagnstruflanir í Vík og nágrenni voru í yfir 20 klst. og þó að varaafli hafi verið komið á þurfti að skammta rafmagn þar. Á nokkrum stöðum var rafmagnslaust lengur og stóð lengsta truflunin í 63 klst. og 9 mínútur. Höfn og allt sveitarfélagið Hornafjörður urðu rafmagnslaus vegna bilunar, bæði á línu Landsnets og línu RARIK þar sem átta staurar brotnuðu. Svæðið var allt rafmagnslaust í tæpar fimm klukkustundir og sumir notendur í allt að átta klst. Minni truflanir voru í öðrum landshlutum. Alls var skerðing á orkuafhendingu til notenda í þessu áhlaupi talin hafa verið um 129 MWst sem svarar til 39% allrar skerðingar ársins vegna fyrirvaralausra truflana. Þann 21. febrúar slitnaði 33 kV lína frá Dalvík til Ólafsfjarðar vegna ísingar, en hún var illa farin eftir áhlaupið í desember 2019. Truflunin stóð í 3 klst. og 45 mínútur og varð rafmagnsleysi hjá um 1500 notendum sem nam samtals um 11,5 MWst. Þann 2.–3. mars var töluvert um truflanir á Austurlandi, eða alls 11 truflanir á svæðinu frá Stöðvarfirði til Vopnafjarðar og í flestum tilfellum mátti rekja þær til seltu. Vel á annað hundrað viðskiptavinir urðu fyrir áhrifum af þessu. Þann 5.–6. apríl gekk óveður yfir landið. Um 500 viðskiptavinir á Vesturlandi, Austurlandi og Suðurlandi urðu fyrir rafmagnstruflunum vegna þessa í mislangan tíma, sérstaklega á Suðurlandi. Ástæða truflananna var ísing, snjór og selta. Skerðing á orkuafhendingu til notenda var 12,2 MWst. Þann 16. júní varð bilun í háspennustreng frá aðveitustöðinni á Ormsstöðum klukkan 2:07 um nóttina sem stóð í rúmar 14 klst. eða til kl. 16:23 þegar viðgerð var lokið.

Með varaafli frá dísilvél voru þó allir notendur komnir með rafmagn kl. 12:10.

Rafmagnsleysi hjá um 250 notendum nam alls um 8,5 MWst. Þann 15. júlí var háspennustrengur í innanbæjarkerfinu á Sauðárkróki grafinn í sundur.

Truflun vegna þessa stóð í 5 klst. og 28 mínútur og olli tæplega 10 MWst skerðingu til um 1400 notenda. Árið kvaddi svo með látum þegar miklar náttúruhamfarir gengu yfir Seyðisfjörð.

RARIK rekur þar bæði dreifikerfi rafmagns og hitaveitu. Aurskriðan sem féll 18. desember skemmdi bæði rafmagns- og hitaveitubúnað í kerfi RARIK. Ágætlega gekk að koma rafmagni á langflest þeirra húsa sem voru óskemmd eftir hamfarirnar.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

DREIFIKERFI

Orkuskerðing

MWst

Fjöldi fyrirvaralausra truflana

600

1.100

550

1.000

500

900

450

800

400

700

350

Fjöldi fyrirvarlausra truflana

Orkuskerðing, MWst

27

300 250 200 150

600 500 400 300

100

200

50

100

0

0

1992

1996

Náttúruöfl

Áverki

2000

2008

Mannlegt

2012

Tæknilegt

2016 Óþekkt

2020

Engin orsök

1992

1996

Náttúruöfl

Áverki

2000 Mannlegt

2008

2012

Tæknilegt

2016

Óþekkt

2020

Kerfi notanda

Nokkrar truflanir urðu einnig vegna fyrirvaralausra bilana í flutningskerfi Landsnets og nam skerðing á orkuafhendingu til notenda vegna þeirra samtals um 117 MWst. Þær helstu voru bilun á Kópaskerslínu 10. febrúar sem olli rafmagnsleysi í Lindarbrekku, Silfurstjörnunni, Kópaskeri og í nærsveitum. Skerðing á orkuafhendingu til notenda var um 37 MWst. Þá varð víðtækt rafmagnsleysi í Eyjafirði 5. ágúst vegna truflunar í flutningskerfi Landsnets sem olli um 21 MWst skerðingu á orkuafhendingu til notenda frá Rangárvöllum og um 17 MWst skerðingu á svæðinu frá Dalvík til Siglufjarðar. Á sama tíma urðu einnig einhverjar truflanir í kerfi RARIK. Þann 25. desember varð rafmagnslaust í Neskaupstað þegar Eskifjarðarlínu sló út sem olli 19 MWst orkuskerðingu til notenda. Einnig urðu minni truflanir vegna flutningskerfis í Hrútatungu í janúar og júní, Húsavík í júlí, Hvolsvelli í nóvember og á Flúðum og Prestbakka í desember.

Allar truflanir ársins voru undir 72 klst. en tvær truflanir í dreifikerfi RARIK voru yfir 10 kerfismínútur: 1. Þ ann 14. febrúar brotnuðu margir staurar í miklu ísingarveðri í Holtum og Landsveit í dreifilínu frá Hellu, auk þess sem fasaleiðarar slitnuðu á nokkrum stöðum. Um leið urðu bilanir víða annars staðar í kerfinu sem tafði viðgerðir auk þess sem aðstæður voru erfiðar. Viðgerð lauk daginn eftir en þá hafði truflunin staðið í 40 klst. og 7 mínútur. Rafmagnslaust varð hjá 2215 notendum. Skerðing til notenda var 31,5 MWst og kerfismínútur voru 21,2.

2. Þ ann 14. febrúar brotnuðu einnig 14 staurar og 10 slár í dreifilínu frá aðveitustöðinni að Holti undir Eyjafjöllum auk þess sem fjölda annarra bilana varð á línunni í miklu ísingarveðri. Á sama tíma urðu bilanir víða annars staðar í kerfinu sem auk erfiðra aðstæðna töfðu fyrir viðgerðum. Viðgerð lauk 16. febrúar en þá hafði truflunin staðið í 59 klst. og 11 mínútur. Rafmagnslaust varð hjá 432 notendum og nam skerðing til þeirra 17,1 MWst og kerfismínútur voru 11,5.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

28

HITAVEITUR

Tryggvi Þór Haraldsson forstjóri RARIK og Matthildur Ásmundardóttir bæjarstjóri hleypa heita vatninu frá Hoffelli inn á hitaveitukerfið á Höfn.

Hitaveitur RARIK á og rekur fjórar jarðhitaveitur og eina fjarvarmaveitu. Hitaveita Dalabyggðar var tekin í notkun árið 2000, en RARIK keypti veituna árið 2003. Að jafnaði er orka frá virkjunarsvæði hitaveitunnar 12 l/s af 84°C af heitu vatni sem samsvarar um 4,2 MW afli miðað við nýtingu til húshitunar. Rekstur veitunnar gekk vel á árinu.

RARIK keypti hitaveitu Blönduóss árið 2005 og jók umsvif hennar töluvert þegar Skagaströnd var bætt við veituna 2013. Veturinn 2019–2020 boraði Ræktunarsamband Flóa og Skeiða nýja 1202 m djúpa holu sem var klædd með gataðri fóðringu niður á rúmlega 700 m dýpi sökum hruns í holunni. Borunin gekk á köflum erfiðlega vegna veðurs og hruns úr holuveggjum. Mælingar sýna að helsta æð holunnar er á um 969 m dýpi. Fljótlega eftir borlok var holan virkjuð og virðist hún nú gefa um 10–12 l/s. Til að auka vatnsöflun á svæðinu var borhola RR-21 frá árinu 2006 endurfóðruð svo að hægt væri að staðsetja nýja borholudælu á 300 m dýpi í stað 190 m áður. Hefðbundnar öxuldælur geta ekki annað slíkum afköstum á svo miklu dýpi og því var sett háspennt sambyggð djúpdæla í stað þeirrar sem áður var.

Stækka þurfti borholuhús til að koma fyrir jaðarbúnaði dælunnar. Í ljósi lækkandi vatnsstöðu þarf að fara í aðgerðir til að auka vatnsöflun og til að lágmarka sóun á vatni.

RARIK keypti hitaveitu Siglufjarðar árið 1991 og réðst í verulegar endurbætur á kerfinu. Árið 2011 var m.a. virkjað nýtt svæði í Skarðsdal og lögð aðveitulögn þaðan.

Siglufjörður hefur nú tvö aðskilin virkjanasvæði og tvær aðveituæðar. Rekstur veitunnar gekk ágætlega á árinu.

Fjarvarmaveitan á Seyðisfirði er 40 ára. Veitan er kynt með háspenntum rafskautskatli og olíukatli til vara. Við stofnun veitunnar átti RARIK kyndistöðina og sveitarfélagið dreifikerfið, en árið 1992 keypti RARIK dreifikerfið og hefur rekið það síðan. Með hækkandi verði á ótryggðri raforku umfram aðra raforku og óvissu um framboð á næstu árum er upprunalegur rekstrargrundvöllur fjarvarmaveitna af þessu

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

HITAVEITUR

29

Jöfnunartankur RARIK í Hoffelli.

tagi brostinn. Eins og gerð var grein fyrir í ársskýrslu RARIK 2017 hefur verið ákveðið að hætta rekstri veitunnar. Þessi niðurstaða var kynnt á íbúafundi, en framhaldið er enn í skoðun hjá sveitarfélaginu sem fer með einkaleyfi til rekstrar hitaveitu á Seyðisfirði eftir að einkaleyfi RARIK rann út í lok janúar 2017. Mikið álag var á fjarvarmaveitunni á Seyðisfirði í kjölfar aurskriðna sem féllu á bæinn í desember, en tekist hefur að koma kerfinu að mestu í eðlilegan rekstur aftur.

RARIK keypti fjarvarmaveituna á Höfn árið 1991, en hún var tekin í notkun 1980 og er því 41 árs. Veitan hefur verið kynt með rafskautskatli og olíukatli. Sá búnaður heyrir nú sögunni til því að heitt vatn fannst við Hoffell sem getur séð Höfn og nágrenni fyrir heitu vatni og var ný jarðvarmaveita gangsett þar í desember 2020. Hitaveitan samanstendur af 20 km hitaveituæð frá Hoffelli til Hafnar auk þess sem byggðar voru tvær dælustöðvar, jöfnunartankur og þrjú borholuhús. Þá hefur kyndistöð RARIK sem áður hýsti rafskautsketil fjarvarmaveitunnar verið breytt til að þjóna sínu nýja hlutverki sem lokahús hitaveitunnar og upphafspunktur dreifikerfis Hafnar. Lokið var lagningu stofnæðar hitaveitunnar í desember 2020 og tók hitaveitan við af fjarvarmaveitunni þann 18. desember. Nú eru um það bil tvö af hverjum þremur húsum á Höfn, sem áður tengdust fjarvarmaveitu, tengd hitaveitunni. Ætla má að tenging nýrra notenda geti lokið á árinu 2021.

ORKUVINNSLA OG MEÐALTALSAFL Í JARÐHITAVEITUM Heiti veitu Hitaveita Blönduóss og Skagastrandar

Samtals vinnsla úr holum m3

Meðaltalsflæði l/s

Meðaltalsafl (kW)

1.201.094

38

11.622

Hitaveita Dalabyggðar

389.963

12

4.342

Hitaveita Siglufjarðar

718.953

23

6.957

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

30

STARFSEMIN

Starfsemin Upplýsingatækni Mikil áhersla var lögð á að auka stafræna þjónustu við viðskiptavini og samstarfsaðila og að aðlaga og byggja upp undirliggjandi ferli, tengingar og kerfi til að auka skilvirkni og sjálfvirkni. Unnið var að eflingu stafrænnar þjónustu og afgreiðslu fyrir viðskiptavini á vef RARIK, þar á meðal voru umsóknir um heimlagnir.

Fyrirtækið brást hratt við aðstæðum í þjóðfélaginu og skapaði trausta og örugga umgjörð fyrir starfsmenn til að sinna verkefnum sínum að heiman og vinna saman með dreifðum hætti. Áfram var unnið að innleiðingu á nýju orkureikninga- og upplýsingakerfi MECOMS og er stefnt að því að taka það í notkun árið 2021 ásamt nýjum þjónustuvef. Þá var áfram unnið að innleiðingu á skjalastjórnunar- og gagnamiðlunarkerfinu M-Files.

Unnið var að uppbyggingu og innleiðingu á nýjum stafrænum orkumælum og orkumælingum og á því verkefni að ljúka árið 2026.

Upplýsingaöryggi Lög og reglugerð um netöryggi mikilvægra innviða tóku gildi á árinu. Gerðar eru auknar kröfur um netöryggi og umsýslu þeirra kerfa sem snúa að stýringu raforkudreifingar og flutningi mæligagna. Tekið er mið af þessum kröfum við rekstur stjórnkerfis upplýsingaöryggis.

Stöðugt er unnið að verkefnum sem stuðla að auknu öryggi upplýsingakerfa svo sem mati á áhættu, aðgangsrýni, atvikaskráningu, æfingum, fræðslu, gerð kerfishandbóka, árásaprófana og veikleikagreininga. Til að styrkja enn frekar rekstur stjórnkerfisins hafa verkferlar og verklagsreglur verið uppfærð og er unnið að innleiðingu þeirra.

Hlutfall fjölda og greiðslna viðskiptavina RARIK eftir lögheimilum 2020 Hlutfall greiðslna viðskiptavina

35% 30%

32%

Hlutfall fjölda viðskiptavina

31%

25% 20%

19% 14% 15%

15% 10%

10%

11%

9%

15%

16% 17%

10%

5% 1%

Erlendis/ óþekkt

Suðurland

Austurland

N. Eystra

N. Vestra

Vesturland

Höfuðborgarsv. og Reykjanes 2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

0%

0%

Vestfirðir

0%

0%

STARFSEMIN

Helstu áherslur í úttektum á upplýsingaöryggismálum á árinu voru eftirfarandi: 1. F ylgja eftir virkni í breytingastjórnun.

2. Breyta umfjöllun um útvistun í stjórnkerfisskjölum og tryggja fylgni í samningum.

3. Uppfæra verklag við skráningu frávika og tilkynninga um frávik til FME. 4. Fylgni RARIK við lög nr. 78/2019 um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða.

31

Árið 2020 var um margt óvenjulegt fyrir starfsmenn á skrifstofum RARIK sem eins og víðar í samfélaginu þurftu að sinna hluta starfa sinna að heiman frá sér. Því var enn ánægjulegra þegar hægt var að hitta kollegana í vinnunni.

Með fræðslu og kynningu er upplýsingaöryggi orðið hluti af daglegu lífi starfsmanna.

Gæðamál Að venju voru mörg skjöl í Handbók RARIK endurnýjuð og endurútgefin á árinu 2020 auk nýrra skjala sem samþykkt voru í kerfið. Í árlegri innri endurskoðun RARIK koma að jafnaði fram ábendingar sem leiða til skjalfestingar á fyrirliggjandi eða breyttu verklagi fyrirtækisins. Breyttar og/eða auknar kröfur löggjafans og skilgreind þörf starfsmanna og stjórnenda leiða einnig til breytinga og skjalfestingar á verklagi. Þannig voru á árinu gefnar út verklagsreglur og verkferlar sem snúa að verklagi við uppljóstrun starfsmanna um lögbrot eða aðra ámælisverða háttsemi til samræmis við gildistöku laga nr. 40/2020 um vernd uppljóstrara. Áfram var unnið að skjalagerð vegna jafnlaunakerfis, markmiði og áætlunum kerfisins og samþættingu matsþátta þess ásamt verklýsingum er snúa að launagreiðslum. Lýsingar á verklagi við strengeftirlit, GPS mælingar kerfis og um flutninga undir loftlínur voru auk þess gefnar út ásamt tveimur nýjum viðbragðsáætlunum sem tengjast snjósöfnun og veðurofsa.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

32

STARFSEMIN

Vegna snjósöfnunar að vetrarlagi þarf að hafa varann á þegar ferðast er um fjalllendi eins og hér í Sandaskörðum frá Borgarfirði eystri upp á hérað.

Stuðlar um afhendingargæði

2019

Viðbragðsáætlanir Tvær viðbragðsáætlanir voru unnar á árinu 2020. Önnur fjallar um viðmið um hæð undir háspennulínur vegna snjósöfnunar. Í áætluninni eru skilgreindar lágmarkshæðir undir loftlínur á almennum umferðarsvæðum og á víðavangi, fjarri byggingum og umferðasvæðum. Jafnframt er fjallað um fyrirbyggjandi aðgerðir þar sem snjósöfnun er þekkt og algeng.

10 ára meðaltal

FSN stuðull (SAIFI) RARIK þéttbýli

0,55

0,40

RARIK dreifbýli

1,48

1,63

Hin viðbragðsáætlunin snýr að óveðrum. Þau geta verið með ýmsu móti og langflest þeirra ræður fyrirtækið við án þess að Neyðarstjórn RARIK þurfi að koma að málum.

Með óveðri er í viðbragðsáætluninni almennt verið að vísa til veðurofsa eins og fárviðris, bæði staðbundins og á landsvísu. Óveðrum geta fylgt ísing, selta og eldingar, en þessir þættir geta allir valdið truflunum og bilunum í kerfum RARIK, og í flutnings- og framleiðslukerfum annarra veitu- og orkuframleiðslufyrirtækja. Slíkar bilanir geta verið langvarandi með tilheyrandi álagi á starfsmenn þar sem reynir m.a. á stjórn, úthald, skipulag varaafls, afgreiðslu frá birgðastöðvum, fjarskipti og fjarskiptakerfi. RARIK hefur markvisst unnið að því að draga úr áhrifum veðurofsa, m.a. með því að skipta loftlínum út fyrir jarðstrengi og að byggja aðveitustöðvar sem eru með rafbúnað undir þaki. Enn eru þó nokkur ár í það að RARIK ljúki þessu mikla verkefni og því þarf fyrirtækið að vera við öllu búið þegar óveður skella á.

RARIK og heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna

TSN stuðull (SAIDI) RARIK þéttbýli

1,23

0,63

RARIK dreifbýli

5,96

2,51

FSN (SAIFI á ensku) – stuðull um fjölda straumleysistilvika á hvern notanda.

TSN (SAIDI á ensku) – stuðull um tímalengd straumleysis á hvern notanda.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Árið 2015 samþykktu aðildarríki Sameinuðu þjóðanna áætlun um sjálfbæra þróun sem á að færa samfélagið og jörðina nær friði og velmegun. Kjarninn í áætluninni eru 17 heimsmarkmið sem gilda á tímabilinu 2016–2030. Heimsmarkmiðin eru heildstæð nálgun þar sem þrjár stoðir sjálfbærrar þróunar, efnahagur, samfélag og náttúra, eru lögð til grundvallar. Árið 2019 tilkynnti RARIK strengvæðingu raforkudreifikerfisins inn á verkefnalista heimsmarkmiðanna. Markmið verkefnisins er að efla raforkukerfið og auka raforkuöryggi í dreifbýli og að draga úr truflunum í dreifikerfinu vegna veðurs

STARFSEMIN

og áflugs fugla. Þörf á viðhaldi verður minni og það dregur úr losun gróðurhúsalofttegunda og álagi á umhverfið við akstur og þjónustu línukerfisins. Með auknu afhendingaröryggi er jafnframt minni þörf á að keyra dísilknúnar varaaflsstöðvar.

Verkefnið er á áætlun.

33

Frá Sauðárkróki. Á árinu tóku sveitarfélögin við rekstri síðustu götulýsingarkerfanna og þar með lauk 70 ára rekstri RARIK á götuljósum.

Á árinu 2020 var snjallmælaverkefni RARIK bætt á verkefnalistann. Verkefnið felur í sér að endurnýja orkumæla í dreifikerfi RARIK um allt land, bæði raforkumæla og hitaorkumæla, og setja í þeirra stað snjallmæla á næstu sex árum. Með þessum nýju orkumælum munu reikningar viðskiptavina byggjast á upplýsingum um raunverulega notkun hvers mánaðar í stað áætlunar og uppgjörsreiknings að loknum álestri.

Viðskiptavinir geta því fylgst betur með orkunotkun sinni, gert viðeigandi ráðstafanir ef notkunin þykir óeðlileg og dregið þannig úr óþarfa orkunotkun. Heimsóknir á vegum fyrirtækisins til að lesa á mæla viðskiptavina munu jafnframt leggjast af, en ætla má að fulltrúar RARIK hafi ekið um það bil 60–100 þúsund kílómetra á ári til að ná lögbundnum álestrum. Snjallmælavæðingin mun því draga úr losun gróðurhúsalofttegunda sem svarar til rúmlega 8,6 tonna af koldíoxíði á ári.

Umhverfismál Kolefnisspor er mælikvarði á losun gróðurhúsalofttegunda. Þessar lofttegundir hafa mismikil áhrif á hlýnun jarðar og til að einfalda útreikninga eru allar

STRENGVÆÐING HÁSPENNUDREIFIKERFIS RAFORKU Framvinda strengjavæðingar

2018

2019

2020

Hlutfall háspennudreifikerfis raforku sem hefur verið strengvætt

62%

65%

69%

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

34

STARFSEMIN

gróðurhúsalofttegundir umreiknaðar í koltvísýringsígildi og settar fram sem einn mælikvarði, kolefnisspor, sem er gefið upp í tonnum eða kílóum koltvísýringsígilda.

Við skilgreiningu á kolefnisspori RARIK er notast við Greenhouse Gas Protocol staðalinn (GGP). Í staðlinum er losun á gróðurhúsalofttegundum skipt upp samkvæmt umfangi. Umfang 1 felur í sér alla beina losun gróðurhúsalofttegunda hjá fyrirtækinu.

Umfang 2 er losun sem verður vegna framleiðslu rafmagns sem fyrirtækið kaupir.

Umfang 3 er óbein losun sem kemur til vegna vöru og þjónustu sem fyrirtækið nýtir sér.

RARIK hefur sett sér stefnu um kolefnishlutleysi árið 2040. Í tengslum við stefnumótunarvinnu RARIK á árinu 2020 var vinnuhópi starfsmanna falið að setja fram tillögur um leiðina að kolefnishlutleysi fyrirtækisins. Vinnuhópurinn skilaði skýrslu í byrjun október 2020 og voru tillögur hennar kynntar og samþykktar í framkvæmdaráði RARIK og í stjórn RARIK síðar sama ár. Jafnframt var ákveðið að losun vegna Umfangs 1 á árinu 2020 yrði kolefnisjöfnuð að fullu ásamt þeim hluta af Umfangi 3 sem snýr að ferðalögum starfsfólks. Í kjölfarið hófst vinna við aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum og verður áætlunin lögð fram árið 2021.

Kolefnisspor RARIK Umfang 1 er öll bein losun gróðurhúsalofttegunda sem verður vegna starfsemi RARIK. Hér er fyrst og fremst um að ræða losun vegna brennslu á jarðefnaeldsneyti eða um 100% af heildarkolefnisspori í Umfangi 1. Árið 2020 keypti RARIK 779.066 lítra af jarðefnaeldsneyti, samanborið við 943.566 lítra árið 2019. Koltvísýringslosun vegna jarðefnaeldsneytis nemur því 2.118 tonnum af CO2 árið 2020 og er það 18% lækkun frá árinu áður. Þess ber hins vegar að geta að árið 2019 varð umtalsverð aukning í notkun varaafls vegna óveðurs sem gekk yfir landið í desember og olli miklum skemmdum á flutningskerfinu. Varaaflsstöðvar voru því keyrðar í nokkra daga

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

STARFSEMIN

víðsvegar um landið á meðan viðgerðir fóru fram á flutnings- og dreifikerfi. RARIK rekur fastar varaaflsstöðvar á 17 stöðum á landinu með samtals uppsett afl 29 MW, auk þess að reka sex færanlegar varaaflsstöðvar sem samtals skila 4 MW af uppsettu afli.

35

Strengvæðing RARIK á dreifikerfi raforku eykur raforkuöryggi í dreifbýli og dregur úr truflunum. Verkefnið hefur verið tilkynnt inn á verkefnalista heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna.

Hér er unnið að strenglagningu við Sveinbjarnargerði í Eyjafirði.

RARIK á og rekur þrjár jarðvarmaveitur og bættist fjórða veitan við þegar hitaveitan á Höfn fór að vinna jarðhita frá Hoffelli. Allar þessar hitaveitur vinna á lághitasvæðum.

Hjá lághita-hitaveitum er koltvísýringur í langflestum tilvikum uppleystur í vatninu og losnar ekki út í andrúmsloftið fyrr en við 100°C. Gassýni hafa verið tekin úr vinnsluholum á Blönduósi og á Siglufirði sem reyndust ekki innihalda neinn koltvísýring.

Undir umfang 2 fellur losun gróðurhúsalofttegunda sem verður vegna framleiðslu á þeirri raforku sem fyrirtækið notar. Öll raforka sem RARIK kaupir til eigin nota og

Strenglagnir í dreifikerfi RARIK 2020 km

140 120 100 80 60 40 20 0

Vesturland

Norðurland Nýir háspennustrengir í km lagðir 2020

Austurland

Suðurland

Áætluð lengd loftlína í km sem viku vegna strenglagna 2020

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

36

STARFSEMIN

vegna tapa í kerfinu er 100% endurnýjanleg raforka með upprunaábyrgðum samkvæmt alþjóðlegum staðli. Þegar fyrirtæki vinnur að því að minnka kolefnisspor sitt er mikilvægt að huga að kolefnislosun upp og niður virðiskeðjuna sem fellur undir Umfang 3. Aukin eftirspurn eftir vörum og þjónustu sem hafa minna kolefnisspor er hvatning fyrir birgja til að minnka eigin kolefnislosun. Á árinu 2021 mun RARIK rýna innkaupastefnu og kröfur fyrirtækisins til birgja sinna. Á árinu 2020 nam losun vegna flugferða og bílaleigubíla 24 tonnum af CO2 og er það 74% lækkun frá árinu áður. Þessi lækkun er fyrst og fremst tilkomin vegna COVID-19-faraldursins og þeirra ferðatakmarkana sem fyrirtækið greip til í kjölfarið. Það má því reikna með að einhver hækkun verði á þessum lið þegar um hægist. Sorp frá rekstri fyrirtækja er hægt að umreikna í losun gróðurhúsalofttegunda og er það þá fyrst og fremst óflokkað sorp sem þar fellur undir. Á árinu 2020 var um 28% sorps óflokkað hjá RARIK, sem er óbreytt hlutfall frá árinu 2019, og svarar til um losunar 66 tonna af CO2. Á árinu 2021 verður hugað sérstaklega að þessum málaflokki hjá RARIK.

VALDIR FRAMMISTÖÐUVÍSAR 2020 Eining

2019

2020

Breyting milli ára

Skýringar

Tilvísun*

Umfang 1 - bein losun - Bein losun GHL

tCO2e

2.790

2.118

-24%

GRI 305-1, ESG:E1

- Losunarkræfni á dreifða raforku

gCO2e/dreifð kWst

2,29

1,75

-24%

ESG:E2

- Nýtingarhlutfall olíu í orkuvinnslu

%

33%

34%

1%

- Losunarkræfni á framleidda kWst

kgCO2e/kWst

0,77

0,76

-1%

- Heildarraforkunotkun frá endurnýjanlegum orkugjafa

GWst

124

140

13%

- Hlutfall keyptrar raforku frá endurnýjanlegum orkugjafa

%

100%

100%

0%

- Orkukræfni

notuð kWst/ dreifð kWst

0,10

0,12

14%

ESG:E4

- Losunarkræfni á bílaleigur

gCO22e/km

150

168

12%

ESG:E2

Dreifitöp sem hlutfall af dreifðri orku

%

GRI G4 - EU11 Losun kgCO2e frá nýttri olíu á hverja framleidda kWst

ESG:E2

Umfang 2 - óbein losun GRI 302-1, ESG:E3 Raforka með upprunavottorði

GRI 302-1

Umfang 3 - óbein losun

7%

* Global Reporting Initiative (GRI), Nasdaq environmental, social and governance reporting (ESG)

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Uppgjörstöp skv.

Netorku fyrir árið 2020

GRI G4 - EU12

STARFSEMIN

Orkuskipti RARIK gegnir lykilhlutverki þegar kemur að orkuskiptum á landsbyggðinni. Öruggt og öflugt raforkukerfi er ein af undirstöðum sjálfbærs samfélags og styrking raforkukerfisins ásamt annarri uppbyggingu innviða gerir almenningi og fyrirtækjum á landsbyggðinni kleift að leggja af jarðefnaeldsneyti og nýta þess í stað rafmagn.

37

Orkuskipti eru nú að verða í samgöngum. Í nóvember var straumi hleypt á nýja ofurhleðslustöð sem bílaframleiðandinn Tesla lét setja upp við Staðarskála. Þetta er fyrsta Teslustöðin sem tengist dreifikerfi RARIK.

Jafnframt er litið til orkuskipta í rekstri RARIK. Gerð hefur verið áætlun um endurnýjun bíla- og tækjaflota RARIK yfir í hreinorkubíla. Nú eru tveir rafmagnsbílar í flotanum sem að öðru leyti eru bílar og farartæki sem nota bensín eða dísilolíu. Tæknin hefur þróast ört og nú eru losunarlausir bílar þegar orðnir raunverulegur valkostur í flokki fólksbíla. Fyrirtækið hefur sett sér þá reglu við kaup á bifreiðum að skoða ávallt möguleika á bifreiðum sem losa lítið sem ekkert. Samhliða endurnýjun bílaflotans verða byggðir upp innviðir hjá RARIK til að sjá bílunum fyrir orku.

Kolefnisjöfnun Það er forgagnsverkefni RARIK að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og minnka þar með kolefnissporið eftir fremsta megni. Þetta ferli er hins vegar langhlaup og því eðlilegt að horfa til þess að kolefnisjafna þá losun sem fyrirtækið veldur meðan á því stendur. Sem fyrr segir hefur verið tekin sú ákvörðun að RARIK muni kolefnisjafna alla losun vegna kolefnisspors fyrirtækisins í Umfangi 1 frá og með árinu 2020. Verður lögð áhersla á að kaupa kolefnisjöfnun af aðilum sem selja vottaða minnkun á útblæstri gróðurhúsalofttegunda og þar sem verkefnin hafa auk þess víðtæk jákvæð samfélagsleg áhrif.

Öryggismál Mikilvægt er að leita allra leiða til að fyrirbyggja slys. Eitt það mikilvægasta til að minnka líkur á slysum og óhöppum er góður undirbúningur sem felur m.a. í sér að verk eru áhættumetin og dregið úr áhættu eins og hægt er. Það eiga allir rétt á að koma heilir heim að vinnudegi loknum og að líða vel í vinnunni.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

38

STARFSEMIN

1 Raufarhöfn

3 Skagaströnd

Hrísey

1

Sauðárkrókur

1

1

Húsavík

2

Þórshöfn

1

Bakkafjörður

5

Vopnafjörður

1 Seyðisfjörður Stykkishólmur Ólafsvík

5

2

1

Búðardalur

1 1 1 Dalatangi 1 Mjóifjörður 5 Neskaupstaður 2

1 Öræfi Hvolsvöllur

1

1 21

Vík

Kirkjubæjarklaustur

Borgarfjörður eystri

Fáskrúðsfjörður

Varaaflsstöðvar í eigu RARIK Staðbundnar: 36 Færanlegar: 5 Alls: 41

COVID-19 hefur haft töluverð áhrif á starfsemi RARIK eins og aðra starfsemi í þjóðfélaginu. Samdar voru sérstakar reglur þar sem viðbúnaðarstig er táknað með litakóðun. Hvert viðbúnaðarstig hefur sinn lit og aðgerðir og táknar rautt alvarlegasta viðbúnarstigið. Aðgerðum var beitt tímabundið á hverju svæði eða starfsstöð að undangengnu mati og stöðu faraldursins í samfélaginu. Reglurnar kveða m.a. á um lokun starfsstöðva fyrir viðskiptavinum, um fjarlægðir og grímunotkun, takmörkun á ferðum milli svæða, notkun fjarfundabúnaðar og stærð vinnuteyma. Vel hefur gengið að forðast smit með aðgerðum RARIK. Fræðsla Öryggisstjóri, upplýsingaöryggisstjóri og umhverfis- og gæðastjóri héldu áfram hringferð um landið ásamt aðstoðarfólki. Þessi yfirferð hófst í desember 2019 og er ætlunin að ná til allra starfsmanna RARIK. Til stóð að ljúka hringferðinni í byrjun árs 2020, en henni þurfti að fresta vegna COVID-19-faraldursins. Eftir er að fara um Norðurland og Vesturland, en framhald þessara funda hefur ekki verið tímasett. Á fundunum er fjallað um öryggismál vítt og breitt auk þess sem farið er yfir tölfræði og skráningar í ábendingakerfið. Einnig var kynnt átakið „Vertu snjall undir stýri“. Á árinu var fundað með starfsmönnum og farið yfir þau atvik sem urðu í óveðrinu í desember 2019. Nokkuð var um slys þegar unnið var að viðgerðum á dreifikerfinu og var tilgangur fundarins að leita leiða til að koma í veg fyrir að slíkt endurtaki sig.

Skoðunarmannanámskeið voru haldin á Norður- og Suðurlandi fyrir starfsmenn sem sinna rafskoðunum. Sams konar námskeiðum, sem halda átti fyrir starfsmenn á Vestur- og Austurlandi, var hins vegar frestað vegna COVID-19.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

ORKUSALAN STARFSEMIN

39

Haldin voru kunnáttumannanámskeið fyrir nýja starfsmenn sem koma að vinnu og rekstri raforkukerfisins. Flest fóru þau fram á fjarfundum sem gaf góða raun. Þá sóttu nokkrir starfsmenn námskeiðin „Merking vinnusvæða“ og „Vinna í hæð“.

Verkefni Verkfræðistofan Lota var fengin til að gera áætlun um öryggi og heilbrigði fyrir RARIK. Sú vinna hófst á hausti 2019 og lauk haustið 2020. Gerðar voru úttektir á starfseminni á flestum útgerðarstöðum RARIK auk þess sem haldnir voru greiningafundir með starfsfólki. Fram undan er að útfæra áætlun um öryggi og heilbrigði hjá RARIK til næstu ára. Ábendingar og atvik Alls voru 32 ábendingar sem tengdust öryggismálum skráðar í Ábendingakerfi RARIK. Á árinu 2020 voru skráð sex slys, fjórtán næstum því slys og níu ábendingar um slysahættu. Af sex slysum voru tvö alvarleg, þar sem fjarvera frá vinnu var meira en vika, og af þessum sex slysum voru tvö þar sem starfsmenn verktaka áttu í hlut.

Starfsmaður verktaka slasaðist í öðru fjarveruslysinu.

LOSUN GRÓÐURHÚSALOFTTEGUNDA 2020 Eining

2019

2020

Breyting milli ára

Skýringar*

Tilvísun**

Umfang 1 - bein losun

GRI 305-1, ESG:E1

Bifreiðar og tæki

tCO2e

812

808

-1% Keypt olía, lst. bensín 2,34 kgCO2e/L, 2,72 dísel kgCO2e/L

Kyndistöðvar

tCO2e

96

115

19% Keypt olía, lst. 2,72 dísel kgCO2e/L

Varaaflsstöðvar

tCO2e

878

456

-48% Keypt olía, lst. 2,72 dísel kgCO2e/L

Orkuvinnsla

tCO2e

779

740

-5% Keypt olía, lst. 2,72 dísel kgCO2e/L

SF6

tCO2e

225

0

Samtals Umfang 1

tCO2e

2.790

2.118

-100% Lst. 23.900 CO2e -24%

Umfang 2 - óbein losun Raforkunotkun***

GRI 305-2, ESG:E1 tCO2e

180

203

tCO2e

18

11

13% Losun frá vatnsafli 1,45 gCO2e/kWst

Umfang 3 - óbein losun Bílaleigubílar

GRI 305-3, ESG:E1 -39% Uppgefin losun leigðra bíla, annars notaður lst. fyrir dísel 187,9 gCO2e/km

Flug

tCO2e

76

14

-82% Reiknivél ICAO

Úrgangur

tCO2e

28

67

140% Lst. úrgangur til urðunar 1,3 tCO2e/t, lífrænn úrgangur til jarðgerðar 0,172 tCO2/t

Samtals Umfang 3

tCO2e

122

92

-25%

3.092

2.412

-22%

Samtals kolefnislosun

* Losunarstuðull (Lst) skv. 3. útgáfu 2020 frá UST Landsskýrsla um losun gróðurhúsalofttegunda (2019) er útgefin af Umhverfisstofnun ** Global Reporting Initiative (GRI), Nasdaq environmental, social and governance reporting (ESG) *** Forgangsorka, ótrygg orka og töp

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

40

STARFSEMIN

Siglufjörður Skeiðsfoss Sauðárkrókur Blönduós

Stykkishólmur Ólafsvík

3

2

11

7

8

Kópasker

4

1

2 3 25

1

1

Þórshöfn

Húsavík

1

Akureyri

Egilsstaðir

Búðardalur

214 Reykjavík

3 19

1

Seyðisfjörður

1 2

Allt landið

Borgarnes

Vopnafjörður

Neskaupstaður

Fáskrúðsfjörður

8 8

10 58

Höfn

Selfoss

22

Hvolsvöllur

13

Fjöldi starfsmanna RARIK samstæðunnar RARIK Orkusalan

Á árinu var skráð 21 tilvik sem stafa frá veitukerfinu og teljast til hættu eða neyðarástands sem leitt gæti til slysa á fólki eða tjóns á eignum annarra aðila. Þessi tilvik voru misalvarleg og öll flokkast þau sem næstum því slys eða slysahættur.

Skýrslur vegna þessara atvika voru sendar til Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar.

Skráð slys árið 2020 eru færri en síðustu ár. Þau voru 13 árið 2019, átta árið 2018 og 2017. Rétt er að benda á að í þessum skráningum er um að ræða öll slys, bæði meiri og minni háttar. Fjöldi alvarlegra slysa undanfarin ár hafa verið eitt til tvö á ári, en árið 2020 voru þau tvö.

Skráðar ábendingar árið 2020 eru álíka margar og árið 2019 (34), en töluvert meira var skráð af næstum því slysum og slysahættu en slysum fækkar hins vegar milli ára.

Skráðum ábendingum vegna slysa, næstum því slysa og slysahættu hefur fjölgað í ábendingakerfi RARIK undanfarin ár. Á árunum 2005–2016 voru að meðaltali níu skráningar á ári, en árin 2017–2020 fór meðaltal skráðra ábendinga á ári upp í 31.

Fjöldi skráðra ábendinga og fjöldi skráðra slysa segja ekki alla söguna, en ljóst er að starfsmenn eru farnir nýta sér ábendingakerfið í meiri mæli en áður og er það af hinu góða.

Unnið er með allar ábendingar sem skráðar eru í ábendingakerfi RARIK og fer úrvinnslan eftir eðli máls hverju sinni.

Rafskoðanir og skoðun öryggistækja Samið var við Frumherja um að gera úttektir á verkum í úrtakssafni RARIK og skoða úttektir sem RARIK gerði á eigin verkum árið 2019. Athugasemdir skoðunarstofa eru

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

STARFSEMIN

41

Vegna Covid-19 færðust fundarhöld að miklu leyti yfir á netið.

flokkaðar í þrjá flokka, þar sem þriðji flokkur er alvarlegasta tegund athugasemdar sem krefst úrlausnar innan mánaðar. Ein þriðja flokks athugasemd kom fram við þessar úttektir, en árið á undan voru þær þrjár, þar á undan ein og árið þar á undan voru þær sjö. Á árinu voru verklagsreglur um öryggistæki og skoðun þeirra rýndar frá grunni og endurútgefnar, ásamt verklagsreglum og verklýsingum um rafskoðanir og eftirlit raforkuvirkja. Verklýsingar um ferli vegna vinnuslysa voru rýndar og endurútgefnar og gefin út tilheyrandi flæðirit. Tilgangur þessara útgáfna var að auka skilvirkni og bæta vinnulag.

VARAAFL OG ÖNNUR ORKUFRAMLEIÐSLA 2020

Dísilvinnsla - Grímsey - Varaaflsvélar - Samtals - Grímsstaðir SAMTALS dísilvélar Þar af vegna Landsnets

Orkuvinnsla

Orkuvinnsla á einingu olíu

Nýtt olía

Orkuinnihald nýttrar olíu

(kWst)

(kWst/lítra)

(lítrar)

(kWst)

Nýtingarhlutfall frumorku

887.600

3.57

248.773

2.647.492

33,5%

382.886

3,07

124.719

1.596.330

28,8%

1.270.486

3,38

373.492

4.243.822

31,8%

63.443

2,19

28.908

307.645

20,6%

1.333.929

3,30

402.400

4.551.467

31,0%

257.252

3,01

83.795

904.587

28,3%

193.508

7,00

27.644

294.193

65,8%

22.295

7,00

3.185

33.895

65,8%

215.803

7,00

30.829

328.088

65,8%

458.510

4.897.556

33,3%

Olíunotkun í R/O veitum: Kyndistöð Seyðisfirði Kyndistöð Höfn SAMTALS R/O veitur Alls

1.626.846

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

42

STARFSEMIN

Eftirfarandi Kastljós voru gefin út á árinu 2020: 131 Vinna utanaðkomandi aðila (janúar 2020) 132 Óvissustig vegna kórónaveiru (febrúar 2020)

Að venju voru haldnir fundir með áætlunarmönnum og framkvæmdasviði í byrjun árs og síðan aftur að hausti þar sem rædd voru öryggismál og farið yfir stöðu skoðunarverka ársins. Gæðaskjöl vegna skoðana hafa verið uppfærð, m.a. í þeim tilgangi að bæta frágang verka og draga úr líkum á athugasemdum síðar.

134 Varnir vegna COVID-19 (mars 2020)

Kastljós Árið 2020 voru gefin út 19 svonefnd Kastljós þar sem ábendingum er komið til starfsmanna um slys, næstum því slys eða slysahættur, ásamt öðru sem snýr að öryggismálum. Kastljósunum er dreift til allra starfsmanna og þau birt í Handbók RARIK. Auk þess voru þrjú Kastljós uppfærð og endurútgefin á árinu 2020.

135 Vinna í heimahúsum við farsóttar­ aðstæður (mars 2020)

Starfsmannamál

133 Neyðarstig vegna COVID-19 (mars 2020)

136 Hlýðum Víði (apríl 2020) 137 Akstur með utanaðkomandi aðilum (apríl 2020) 138 Fólksflutningar á pöllum og kerrum (apríl 2020) 139 Fjarstýrðar strengklippur – lágspennustrengir (maí 2020) 140 Fjarstýrðar strengklippur – háspennustrengir (maí 2020) 141 SF6 gas (júní 2020) 142 Vinna við bilanir eftir óveður í desember 2019, samantekt (júlí 2020) 143 Fjarlægðir og sameiginlegur skilningur (september 2020) 144 Skammhlaup við spennumælingu (raðklemmur) (september 2020) 145 Heimtaug grafin í sundur (september 2020) 146 Fall niður staur (september 2020) 147 Dráttartaugar (nóvember 2020) 148 Lok spennistöðva (nóvember 2020) 149 Endatappar í jarðspennistöðvum (desember 2020)

Starfsumhverfi RARIK á árinu einkenndist af því ástandi sem COVID-19 faraldurinn skapaði og því fylgdu miklar áskoranir fyrir stjórnendur svo og aðra starfsmenn RARIK. Skömmu eftir að heimsfaraldursins tók að gæta hér á landi var stofnað COVID-teymi hjá fyrirtækinu sem ætlað var að samræma aðgerðir, fylgjast með upplýsingaveitum, miðla upplýsingum til starfsmanna og uppfæra viðbragðsáætlanir eftir því sem ástandið þróaðist. Teymið skilgreindi mismunandi viðbúnaðarstig sem miðuðu að því að halda fyrirtækinu eins virku og hægt var miðað við ástandið í þjóðfélaginu á hverjum tíma en gæta um leið öryggis starfsmanna og viðskiptavina þess eins og kostur var. Starfsstöðvar voru lokaðar öðrum en starfsmönnum fyrirtækisins, starfsmenn vinnuflokka unnu saman í tveggja manna teymum og um tíma var starfsmönnum í Reykjavík gert að vinna að heiman.

Meðal áhrifa sem heimsfaraldurinn hafði á starfsemi fyrirtækisins má nefna að um tíma var öllum mælaskiptum og álestri starfsmanna á heimilum viðskiptavina hætt. Ástandið kallaði á aukna fjarvinnu starfsmanna án tillits til þess hvort það hentaði viðkomandi starfsemi eða starfsmönnum. Með samhentu átaki starfsmanna gekk rekstur fyrirtækisins vel þrátt fyrir þessar aðstæður og fjárfestingarverkefni sem voru óvenju mikil á árinu gengu samkvæmt áætlun. Ástæða er til að hrósa starfsmönnum fyrir það. Þessar aðstæður kölluðu líka á nýjar lausnir starfsmanna eins og til dæmis öfluga notkun á samskiptaforritum þegar ekki gafst tækifæri til að fara á milli svæða eða að hittast á fundum. Námskeið voru haldin með fjarfundabúnaði og reyndist það vel.

Síðan verður farið yfir það hvaða lærdóm fyrirtækið getur dregið af vinnu í heimsfaraldri og það sem nýttist vel verður lagað að daglegri starfsemi þess. Líklegt er að fjarfundir, fjarvinna og fjarvinnustefna séu framtíðin en ekki bara bundin við þau áhrif sem faraldurinn hafði á starfsemina.

Kastljós sem voru uppfærð og endurútgefin á árinu 2020: 113 Notkun vélsleða (maí 2020) 124 Viðbrögð við jarðskjálfta (júní 2020)

Starfsmenn og ársverk RARIK

109 Læsing virkja (ágúst 2020)

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Orkusalan

Samtals

Ársverk

199

17,3

216,3

Starfsmenn í árslok

196

18

214

Karlar

158

12

170

Konur

38

6

44

STARFSEMIN

43

Strenglögn á Tjörnesi.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

44

ORKUSALAN

Norðurljósahlaup Orkusölunnar er hluti af Vetrarhátíð Reykjavíkur.

Orkusalan 2020 Árið 2020 var fjórtánda heila starfsár Orkusölunnar, sem er dótturfyrirtæki í 100% eigu RARIK, en tilgangur hennar er fyrst og fremst að annast framleiðslu og sölu á raforku. Orkusalan ehf. starfar einungis á samkeppnismarkaði og er með um þriðjungs hlutdeild í raforkusölu á almennum markaði auk þess að eiga og reka sex virkjanir víða um land. Starfsmenn Orkusölunnar voru 18 í árslok 2020.

Orkusalan stefnir á og ætlar sér að verða leiðandi í að tryggja landsmönnum öllum framúrskarandi þjónustu og samkeppnishæf verð á raforkumarkaði með samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi.

Afkoma ársins Rekstrartekjur ársins voru 5.756 milljónir króna og rekstrargjöld 4.734 milljónir króna .

Rekstrarhagnaður (EBIT) nam því 1.022 milljónum króna. EBITDA hlutfall ársins 2020 var 21,7%. Hreinar fjármagnstekjur námu 40 milljónum króna og að teknu tilliti til fjármagnstekna og skatta er hagnaður samkvæmt rekstrarreikningi 850 milljónir króna samanborið við 640 milljónir króna á árinu 2019.

Samkvæmt efnahagsreikningi í árslok 2020 voru heildareignir 17.445 milljónir króna .

Heildarskuldir voru 2.734 milljónir króna og eigið fé 14.711 milljónir króna.

Eiginfjárhlutfall Orkusölunnar er 84,3%.

Tekjur félagsins lækkuðu um 4,9% frá fyrra ári sem skýrist að stærstum hluta af harðnandi samkeppni vegna umframframboðs á raforku á árinu. Á móti kom að

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

ORKUSALAN

45

orkukaup minnkuðu um 6,4% á árinu. Vegna þessa varð hagnaður ársins rúmlega 150 milljónum króna minni en áætlað var.

Félagið endurmat virði virkjana sinna á árinu. Endurmatið var framkvæmt af óháðum sérfræðingum og var stuðst við núvirt sjóðstreymi hverrar einstakrar virkjunar. Við mat á sjóðstreymi virkjananna var miðað við væntar framtíðartekjur af sölu raforku miðað við áætlanir stjórnenda og gert ráð fyrir að tekjur þróist í samræmi við verðlagsþróun og því ekki gert ráð fyrir raunvexti tekna. Við mat á rekstrarkostnaði var tekið tillit til sögulegrar reynslu úr rekstri hverrar virkjunar. Eftirstöðvar nýtingartíma var metinn út frá ástandi hverrar virkjunar fyrir sig. Veginn fjármagnskostnaður til núvirðingar (WACC) var metinn 5,5%. Við mat á WACC var litið til almennra viðmiða á Íslandi við mat á sambærilegum eignum sem er 60–70% skuldsetningarhlutfall. Kostnaður lánsfjármögnunar var metinn 3,5% fyrir skatt og eiginfjárkrafa var metin 10,5%. Við mat á eiginfjárkröfu var beta ákvörðuð út frá samanburði við sambærileg félög á markaði erlendis, almennt markaðsálag var metið 6,5% og sérstakt áhættuálag var metið 1,8–2,0%. Niðurstaðan var sú að endurmeta virkjanir félagsins til hækkunar um 4.512 milljónir króna.

COVID-19-faraldurinn hafði að mati stjórnar og stjórnenda Orkusölunnar einhver en ekki veruleg áhrif á smásölumarkað raforku á árinu, en innheimta krafna hefur ekki versnað til muna og eru afskrifaðar kröfur óverulegt hlutfall af veltu. Á árinu voru 17,3 ársverk hjá Orkusölunni samanborið við 15,5 á árinu 2019. Óveruleg starfsemi var í dótturfélaginu Sunnlenskri orku en félagið hefur undanfarin ár undirbúið virkjun jarðvarma í Ölfusdal. Þá keypti félagið 35% hlut í Sjávarorku ehf. á árinu.

Kaup á Rafveitu Reyðarfjarðar Í desember 2019 var skrifað undir samning við Fjarðabyggð um kaup á starfsemi sem féll undir raforkusölu og raforkuframleiðslu Rafveitu Reyðarfjarðar. Kaupin voru háð samþykki Samkeppniseftirlitsins sem heimilaði kaupin um mitt ár. Kaupverð eigna Rafveitu Reyðarfjarðar nam 130 milljónum króna, en endanlegt kaupverð er háð breytingum á viðskiptamannagrunni veitunnar í kjölfar kaupanna og kann því að breytast.

Rannsókn samkeppniseftirlitsins Þann 8. apríl 2020 var Orkusölunni tilkynnt að Samkeppniseftirlitið hefði til rannsóknar tiltekin atriði sem lúta að Netorku og samþættum fyrirtækjum á vettvangi smásölu og dreifingar raforku sem flest eru eigendur Netorku. Í erindinu var tekið fram að rannsóknin lyti á þessu stigi að því að kanna fyrirkomulag við notendaskipti hjá dreifiveitufyrirtækjum með hliðsjón af 10. og 11. gr. samkeppnislaga nr. 44/2005 og eftir atvikum c-lið 1. mgr. 16. gr. sömu laga, hvort starfsemi Netorku fari gegn 10. og 12. gr. laganna og hvort háttsemi Orkusölunnar og/eða RARIK hafi falið í sér brot á 11. gr. samkeppnislaga, en rannsóknin byggðist m.a. á erindum og ábendingum sem stofnuninni höfðu borist frá Orku heimilanna ehf. og Íslenskri orkumiðlun ehf. Af hálfu Orkusölunnar hefur meintri brotlegri háttsemi félagsins verið hafnað í ítarlegum athugasemdum til Samkeppniseftirlitsins.

Stafræn þróun Árið 2020 einkenndist af stórum verkefnum á sviði stafrænnar þróunar. Þar á meðal var tekið í notkun nýtt reikningakerfi í lok árs og fengu allir viðskiptavinir reikninga úr

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

46

ORKUSALAN

því um miðjan nóvember með gjalddaga í desember. Innleiðingu kerfisins telst þó ekki lokið þar sem í lok árs var enn unnið að lagfæringu atriða sem komu í ljós þegar kerfið var notað til reikningagerðar í raunumhverfi. Fyrir liggur að þessi vinna mun ná fram á árið 2021.

Samhliða upptöku nýs reikningakerfis hóf Orkusalan að vinna samkvæmt nýju milliinnheimtuferli sem sett var upp í samstarfi við Motus. Það markar endalok þeirrar innheimtuþjónustu sem RARIK hefur veitt vegna viðskiptavina Orkusölunnar og styður enn frekar við aðskilnað á starfsemi fyrirtækjanna og veitir skýrari mynd af stöðu innheimtumála hverju sinni því að starfsfólk Orkusölunnar hefur nú beina aðkomu að þessum þætti starfseminnar. Með tilkomu nýs reikningakerfis var sett á laggirnar nýtt bakvinnsluteymi sem nú sinnir fjölda verkþátta sem tengjast uppsetningu samninga, söluaðilaskiptum, útgáfu reikninga, meðhöndlun inneigna og milliinnheimtumálum. Ljóst er að umfang bakvinnslu mun aukast á komandi ári um leið og Orkusalan tekur yfir fleiri þætti sem tengjast eigin starfsemi og útvistun þjónustuverkefna félagsins til RARIK minnkar að sama skapi.

Nýr þjónustuvefur Orkusölunnar leit dagsins ljós í lok nóvember og var honum ætlað að líkja eftir virkni eldri þjónustuvefs sem hafði sinnt hlutverki sínu að mestu óbreyttur til fjölda ára. Innskráningarferli var þó bætt með betri samþættingu rafrænna skilríkja og helsta nýjungin í fyrstu útgáfu er að hægt er að greiða reikninga með greiðslukorti eða dreifa greiðslum á fleiri gjalddaga. Þessi greiðslulausn, sem unnin er í samstarfi við Pei, hefur hlotið ágætar viðtökur og ljóst er að þessi möguleiki á sjálfsafgreiðslu fækkar símtölum viðskiptavina í þjónustuver.

Meðal helstu verkefna sem eru í vinnslu í lok árs er innleiðing CRM-kerfis til að halda betur utan um sögu viðskiptavina og afgreiðslu erinda sem eiga uppruna sinn í tölvupósti, símtölum eða vegna stöðubreytinga í öðrum kerfum. Einnig er unnið að þróun sjálfvirkra yfirlita, skýrslna og birtingu ýmissa lykiltalna um starfsemi Orkusölunnar, en þeirri þjónustu hefur RARIK sinnt fyrir Orkusöluna um langt skeið.

Stefnt er að því að Orkusalan taki þetta í eigin hendur með það að leiðarljósi að aðskilja enn frekar þá þjónustu sem félagið kaupir í dag af RARIK vegna eigin starfsemi. Jafnframt er unnið að nýju ferli á vef Orkusölunnar við móttöku á nýjum viðskiptavinum sem eykur sjálfvirkni við skráningu í viðskipti og fylgir vegferð viðskiptavina eftir með reglubundnum hætti og hugar að ánægju þeirra.

Framleiðsla og innkaup Heildarmarkaður Orkusölunnar á árinu 2020 var um 1 TWst. Eins og gengur sveiflaðist notkun yfir og undir áætlun í einstökum mánuðum en í heild var markaður ársins um 3% undir áætlun sem skýrist af aukinni samkeppni á raforkumarkaði.

Landsvirkjun býður ekki öðrum en stóriðju upp á raforkukaupasamninga til lengri tíma með sveigjanleika sem hentar almennum markaði einstaklinga og fyrirtækja. Slíkir samningar voru í boði hjá Landsvirkjun fram til ársins 2017. Orkusalan keypti raforku að mestu leyti frá Landsvirkjun á árinu 2020. Orkusalan keypti einnig raforku af Orku náttúrunnar og HS orku á árinu, en bæði félögin buðu Orkusölunni samninga til lengri tíma en eins árs.

Með því kerfi sem er á raforkumarkaði í dag er ekki hægt að ganga að því vísu að nægt framboð sé af skammtímaorku í landinu en Orkusalan þarf ávallt að ganga að tryggri orku til að anna þeim náttúrulegu sveiflum sem eru á markaði fyrirtækisins.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

ORKUSALAN

47

Ertu að flytja?

EKKI GLEYMA STUÐINU! Passaðu að gleyma ekki stuðinu í flutningunum og mundu að taka Orkusöluna með á nýja heimilið.

Komdu í viðskipti á orkusalan.is

Orkusalan átti gott samstarf á árinu við tónlistarmanninn Pál Óskar Hjálmtýsson sem var óþreytandi að minna rafmagnsnotendur á Orkusöluna og stuðið í kringum hana.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

48

ORKUSALAN

Þrátt fyrir þetta má segja að á árinu hafi framboð á raforku aukist og áhyggjur félagsins af því að geta ekki gengið að nægu framboði á raforku horfið um stund.

Hins vegar er ómögulegt að spá fyrir um framtíðina og enn ber í raun enginn ábyrgð á að til sé næg orka fyrir almennan markað á Íslandi sem er töluvert áhyggjuefni fyrir fyrirtæki eins og Orkusöluna.

Orkuvinnsla virkjana var um 0,25 TWst sem er töluvert minni vinnsla en vanalega vegna endurnýjunar á eldri vél Lagarfossvirkjunar sem stóð fram á mitt ár 2020. Þá varð rekstrartruflun í Lagarfossvirkjun í lok árs 2020 sem kann að hafa áhrif á afkomu félagsins á árinu 2021. Vart varð við töluverðan olíuleka í vél 2 í virkjuninni og því var ákveðið að stöðva hana og fá sérfræðinga frá framleiðanda til aðstoðar. Unnið er að viðgerðum sem miða að því að lágmarka áhrif þessa á félagið en Lagarfossvirkjun framleiðir um 80% af raforku félagsins.

Gerðir voru tveir þjónustusamningar vegna virkjana félagsins á árinu. Samið var við smiðjuna Fönix í Ólafsvík um umsjón með rekstri Rjúkandavirkjunar en RARIK hafði séð um það verkefni í samræmi við þjónustusamninga félaganna. Einnig var gerður þjónustusamningur við Sintaksa í Króatíu um þjónustu vegna stjórnkerfa þriggja virkjana Orkusölunnar. Rekstur annarra virkjana en Lagarfossvirkjunar gekk vel og litlar truflanir voru á rekstri þeirra á árinu.

Orkusalan leggur áherslu á umhverfismál í allri sinni starfsemi og fer félagið fram á að grænar upprunábyrgðir fylgi allri orku sem keypt er í heildsölu. Þá er öll orkuvinnsla félagsins vottuð og fylgja því grænar upprunaábyrgðir allri orkuvinnslu Orkusölunnar.

Rannsóknir og þróun Orkusalan hefur í nokkur ár undirbúið virkjun Hólmsár í Vestur-Skaftafellssýslu í samstarfi við Landsvirkjun. Gert er ráð fyrir að uppsett afl virkjunarinnar verði um 65 MW. Verið er að skoða og rannsaka ýmsar leiðir sem varða orkuöflun félagsins eins og virkjun vatnsaflskosta, jarðvarma og vindorku. Á árinu var unnið áfram að rannsóknum þar sem Orkusalan hefur fengið úthlutað rannsóknarleyfum. Orkusalan er með rannsóknarleyfi fyrir Hólmsá, Bessastaðaá, Gilsá, Köldukvísl, Ódáðavötn, Tungudal, Kaldá og Ásdalsá. Nokkrir aðrir virkjunarkostir eru til skoðunar hjá Orkusölunni þar sem kemur til greina að sækja um leyfi til frekari rannsókna.

Haldið var áfram athugunum á vindorku og var sjónum beint að virkjun vinds við Lagarfossvirkjun. Vinnu við skipulag lóðar Lagarfossvirkjunar er ólokið en félagið áformar að setja upp tvær vindmyllur við virkjunina. Árið 2018 var ákveðið að taka upp vél 1 í Lagarfossi og í kjölfarið var samningur undirritaður við Litostroj um verkið. Vélin var stöðvuð ári síðar og vinna við upptökuna hófst. Vélin var gangsett á ný í júní 2020 og hafði þá auk vélarhlutans þurft að endurnýja helstu þætti rafala vélarinnar þar sem ástand hans var mun verra en upphaflegar mælingar höfðu gefið til kynna.

Skrifað var undir samning við Gugler í Austurríki um lagfæringar og endurbætur á vélum 1 og 2 í Skeiðsfossvirkjun, en þeim er ætlað að auka rekstraröryggi virkjunarinnar og stuðla að rekstrarhagræðingu.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

ORKUSALAN

49

RARIK og Orkusalan hafa verið öflugir styrktaraðilar hátíðarinnar List í ljósi á Seyðisfirði.

Sala og markaðsmál Árið 2020 var viðburðaríkt í sölu- og markaðsmálum fyrirtækisins. Norðurljósahlaup Orkusölunnar var haldið í annað sinn og var uppselt í það. Hlaupið er 5 km um miðbæ Reykjavíkur og upplifa keppendur borgina í nýju ljósi. Norðurljósahlaup Orkusölunnar er hluti af Vetrarhátíð Reykjavíkurborgar.

Grænar greinar Orkusölunnar voru eitt af grænu verkefnum ársins þar sem starfsmenn Orkusölunnar afhentu öllum sveitafélögum landsins greinar til gróðursetningar. Verkefnið sem fékk sérstaklega góðar undirtektir var hugsað til vitundarvakningar og skemmtunar og gróðursetti Orkusalan til jafns við sveitarfélögin í skógi sínum við Skeiðsfossvirkjun.

Græna ljósið var sem fyrr sýnilegt en fjöldi viðskiptavina óskaði eftir að fá viðurkenninguna afhenta á árinu. Starfsmenn Orkusölunnar afhentu viðurkenninguna og vöktu færslur um það sem birtar voru á samfélagsmiðlum mikla athygli.

Ný auglýsingaherferð var unnin í samstarfi við Brandenburg þar sem lögð var áhersla á að ná til einstaklinga sem voru að flytja eða kaupa eign. Meginmarkmið herferðarinnar var að ná athygli neytenda og fjölga viðskiptavinum félagsins. Nýjar reglur tóku gildi á raforkumarkaði á árinu þar sem raforkukaupendur fá úthlutað sölufyrirtæki frá stjórnvöldum hafi þeir ekki valið sér það að eigin frumkvæði. Þess

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

50

ORKUSALAN

vegna er mikilvægara en áður að ná til þeirra sem ekki hafa valið orkufyrirtæki til að tryggja að Orkusalan sé efst í huga neytenda þegar kemur að vali á raforkusala.

Auglýsingaherferðin gekk vel og skilaði sér í töluverðri fjölgun nýrra viðskiptavina.

Orkusalan var sem fyrr helsti styrktaraðili hátíðarinnar „Aldrei fór ég suður“ sem nú var haldin með breyttu sniði. Einnig styrkti Orkusalan hátíðina „List í ljósi“ á Seyðisfirði en aldrei hafa fleiri listamenn komið að sýningunni. Þá var Orkusalan í hópi framúrskarandi fyrirtækja á Íslandi að mati Creditinfo á árinu 2020, níunda árið í röð, en einungis um 2% fyrirtækja á Íslandi komust í þann hóp.

Gerðar voru kannanir á árinu til að fylgjast með vörumerki Orkusölunnar.

Vörumerkjaþekking og viðhorf til Orkusölunnar styrktist á milli ára samkvæmt vörumerkjamælingu Gallup. Einnig sýndu niðurstöður að þeir sem kannast við vörumerkið segjast þekkja það ívið betur en áður. Á árinu fór fram útboð á vegum Ríkiskaupa þar sem A-hlutastofnanir og sveitarfélög voru boðin út. Opinberir aðilar, í gegnum Ríkiskaup, eru sem heild einn stærsti raforkukaupandi landsins á almennum markaði. Orkusalan hélt sínum hlut að miklu leyti og meðal stærri sveitarfélaga sem bættust í hóp ánægðra viðskiptavina á árinu voru Garðabær, Mosfellsbær, Kópavogur og Vestmannaeyjabær.

Annars settu gjörbreyttar aðstæður á raforkumarkaði svip sinn á árið. Samkeppnin jókst með tilkomu nýrra aðila og reglur um þrautavara tóku gildi þrátt fyrir mikla annmarka sem Orkusalan hefur tvívegis kært til úrskurðarnefndar raforkumála. Þá hefur umfram vinnslugeta stærstu samkeppnisaðila Orkusölunnar valdið því að einingaverð til stærri raforkunotenda hefur aldrei verið lægra. Þessi verðlækkun hefur þó ekki skilað sér inn á heildsölumarkað raforku sem er mikið áhyggjuefni fyrir félag eins og Orkusöluna sem kaupir um 75% af raforkuþörf sinni á heildsölumarkaði.

Umhverfið skiptir okkur máli Orkusalan hefur háleit markmið í umhverfismálum og leggur áherslu á að vera til fyrirmyndar á því sviði. Orkusalan er kolefnishlutlaust fyrirtæki með tilliti til bindingar og má í því sambandi nefna skógræktarsvæði Orkusölunnar við Skeiðsfossvirkjun.

Með aukinni áherslu og til að ná enn betri árangri í umhverfismálum hóf Orkusalan undirbúning á innleiðingu umhverfisstjórnarstaðalsins ISO 14001. Markmið Orkusölunnar með innleiðingu stjórnunarkerfisins er að byggja upp árangursríkt og skilvirkt stjórnunarkerfi sem gerir Orkusölunni kleift að ná markmiðum sínum í umhverfismálum.

Helstu verkefnin sem hófust á árinu voru m.a. greining helstu umhverfisþátta Orkusölunnar og mat á áhrifum þeirra á umhverfið auk þess sem umhverfisstefna Orkusölunnar var uppfærð. Kolefnisspor Orkusölunnar var reiknað og var uppbygging stjórnkerfis umhverfismála komið vel á veg undir lok árs.

Horfur Horfur í rekstri Orkusölunnar fyrir árið 2021 eru áfram góðar og reksturinn er traustur. Gert er ráð fyrir að rekstrarhagnaður (EBITDA) ársins 2021 verði 1.275 milljónir króna eða um 24,9% EBITDA hlutfall. Það er í samræmi við markmið stjórnar Orkusölunnar. Áætluð afkoma Orkusölunnar fyrir rekstrarárið 2021 er um 820 milljónir króna sem er sambærileg afkomunni árið 2020.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

ORKUSALAN

Þó er ljóst að sú óvissa sem enn ríkir um orkuöflun Orkusölunnar veikir og getur haft skaðleg áhrif á samkeppnisstöðu fyrirtækisins. Orkusölunni hefur enn ekki tekist að fá sveigjanlega samninga til lengri tíma hjá Landsvirkjun í stað þeirra langtímasamninga sem runnu út í árslok 2016 og enn er Hólmsárvirkjun neðri við Atley raðað í biðflokk rammaáætlunar. Á meðan ekki hafa verið gerðir nýir langtímasamningar við Landsvirkjun ríkir nokkur óvissa um afkomu Orkusölunnar til lengri tíma.

51

Björg Erlingsdóttir sveitarstjóri Svalbarðsstrandarhrepps með Græna ljósið frá Orkusölunni en það staðfestir með upprunaábyrgðum að allar byggingar í eigu hreppsins nota 100% endurnýjanlega raforku.

Þá hefur samkeppni á raforkumarkaði verið að aukast undanfarin misseri og má gera ráð fyrir að sú þróun haldi áfram á árinu 2021 þar sem nægt framboð af raforku virðist vera fyrir hendi hjá helstu samkeppnisaðilum Orkusölunnar. Á árinu setti Orkustofnun fram reglur sem kveða á um val á raforkusala til þrautavara.

Með þeim mun opinbert stjórnvald velja raforkusala til þrautavara fyrir þá viðskiptavini á frjálsum samkeppnismarkaði sem ekki sinna því sjálfir. Orkusölunni er ekki kunnugt um að sambærileg leið og Orkustofnun valdi hafi verið farin í öðrum löndum sem Ísland ber sig saman við og hefur félagið tvívegis kært ákvörðun Orkustofnunar, enda andstæð lögum að mati Orkusölunnar. Sú úthlutun sem fram fer á raforkuviðskiptum með þessum hætti er langtum meiri en raunverulegur samkeppnismarkaður raforkunnar. Þessi samkeppnisröskun sem á sér stað með vali til þrautavara hjá Orkustofnun veldur því óvissu í rekstri Orkusölunnar til lengri tíma.

Helsta áhætta félagsins til framtíðar er framboð á heildsölumarkaði með raforku en félagið framleiðir sjálft einvörðungu um fjórðung þeirrar raforku sem það selur. Félagið vinnur að því að minnka þá áhættu með því að auka eigin framleiðslu og hefur á undanförnum árum aflað sér fjölmargra rannsóknarleyfa til að kanna fýsileika mögulegra virkjanakosta. Fjárhagur félagsins er áfram sterkur og hafa breytingar á fjármálamörkuðum ekki veruleg áhrif á félagið þar sem það reiðir sig ekki á ytri fjármögnun.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

52

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

53

Samstæðuársreikningur RARIK ohf. 2020

Raforkunotkun í Reykholti í Biskupstungum hefur vaxið jafnt og þétt á síðustu árum í takt við stóraukna grænmetisræktun.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

54

Efnisyfirlit Ársreiknings 2020

Meðal tækja sem RARIK hefur tekið í þjónustu sína síðustu misseri eru svokallaðir Buggy bílar sem auðvelda starfsmönnum að komast um slóðir þar sem þyngri farartæki geta valdið gróðurspjöllum. Hér er einn slíkur við Seyðisfjörð haustið 2020.

EFNISYFIRLIT ÁRSREIKNINGS 2020 Bls.

Bls.

Skýrsla og yfirlýsing stjórnar og forstjóra

55

Sjóðstreymisyfirlit ársins 2020

66

Áritun ríkisendurskoðanda

57

Efnisyfirlit skýringa 2020

67

Áritun óháðs endurskoðanda

58

Skýringar 68

Rekstrarreikningur ársins 2020

62

Yfirlit um heildarafkomu ársins 2020

63

VIÐAUKAR

Efnahagsreikningur 31. desember 2020

64

Yfirlýsing um stjórnarhætti

91

Eiginfjáryfirlit árið 2020

65

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

94

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Skýrsla og yfirlýsing stjórnar og forstjóra

55

SKÝRSLA OG YFIRLÝSING STJÓRNAR OG FORSTJÓRA RARIK ohf. var stofnað 1. ágúst 2006 og tók yfir rekstur og eignir Rafmagnsveitna ríkisins. Meginstarfsemi RARIK, móðurfélagsins, er rekstur dreifiveitu sem starfar skv. lögum nr. 65 frá 2003 og nær dreifiveitusvæðið til meginhluta landsins utan höfuðborgarsvæðisins, Vestfjarða og Reykjaness. Auk þess rekur RARIK fimm hitaveitur, jarðvarmaveitur í Búðardal, Blönduósi og Skagaströnd og á Siglufirði og fjarvarmaveitur á Seyðisfirði og á Höfn í Hornafirði. Framleiðsla og sala rafmagns er í höndum dótturfélagsins Orkusölunnar ehf. RARIK Orkuþróun ehf. hefur umsjón með einu erlendu verkefni og Ljós- og gagnaleiðari ehf. hefur umsjón með ljósleiðurum sem lagðir hafa verið með jarðstrengjum. Dótturfélögin eru alfarið í eigu RARIK ohf. Ársreikningurinn hefur að geyma samstæðureikning RARIK ohf. og dótturfélaga. Samkvæmt rekstrarreikningi námu tekjur samstæðunnar 16.268 milljónum króna, rekstrargjöld 13.470 milljónum króna og rekstrarhagnaður fyrir fjármagnsliði nam 2.798 milljónum króna. Fjármagnsgjöld nettó námu 1.612 milljónum króna. Áhrif hlutdeildarfélagsins Landsnets hf. voru jákvæð um 832 milljónir króna. Hagnaður ársins 2020 að teknu tilliti til tekjuskatts nam 1.781 milljónum króna. Þýðingarmunur hlutdeildarfélags, sem færður er meðal annarra tekna og gjalda færðra á eigið fé, var jákvæður um 529 milljónir króna. Áhrif af endurmati virkjana og breyting á mati hjá hlutdeildarfélagi voru samtals 3.487 milljónir króna og nam því heildarhagnaður ársins 5.797 milljónum króna samkvæmt yfirliti um heildarafkomu ársins 2020.

Eignir samkvæmt efnahagsreikningi námu 78.855 milljónum króna í árslok. Eigið fé samstæðunnar nam 49.722 milljónum króna eða 63% af heildareignum. Stjórn félagsins leggur til að greiddur verði arður til hluthafa á árinu 2021 að fjárhæð 310 milljónum króna. Að öðru leyti er vísað til ársreikningsins varðandi ráðstöfun hagnaðar og breytingar á eigin fé. Hlutafé félagsins nam 5.000 milljónum króna og er það allt í eigu ríkissjóðs og breyttist fjöldi hluthafa ekki á árinu.

Tekjur samstæðunnar lækkuðu milli ára vegna minni raforkusölu og minni tekna af tengigjöldum einnig varð minniháttar samdráttur í tekjum af dreifingu. Í ársbyrjun varð tjón á rafdreifkerfi samstæðunnar vegna óveðurs sem gekk yfir landið. Hafði það í för með sér umtalsverðan kostnað fyrir samstæðuna. Í kjölfar þess var ákveðið að hraða endurnýjun dreifikerfisins. Kórónuveirufaraldurinn hafði töluverð áhrif á starfsemi samstæðunnar á árinu s.s. hvað varðar vinnutillhögun starfsmanna. Félagið metur það svo að fjárhagsleg áhrif af heimsfaraldrinum hafi ekki verið veruleg. Er það mat félagsins að faraldurinn hafi ekki haft veruleg áhrif á sölu raforkudreifingar eða raforku. Vegna faraldursins ákváðu stjórnvöld að gera áætlun sem miðar að því að flýta uppbyggingu í dreifikerfinu sem koma á til framkvæmda á árunum 2021-2025. Á árinu keypti RARIK raforkudreifikerfi Rafveitu Reyðarfjarðar og jafnframt keypti Orkusalan ehf. raforkusölu og raforkuframleiðslu Rafveitu Reyðarfjarðar. Í árslok 2020 var tekin í notkun jarðhitaveita á Hornafirði sem leysti af hólmi fjarvarmaveitu sem þar var rekin. Í árslok 2020 endurmat samstæðan virkjanir sínar og nam fært endurmat 4.512 millj. kr. Áhrif þess að frádregnum tekjuskattsáhrifum voru 3.610 millj. kr. Sjá nánar skýringar 4 og 12.

Helsta óvissa sem félagið stendur frammi fyrir er breytingar á lögum um tekjumörk deifiveitunnar en lagt hefur verið fram frumvarp um breytingu á raforkulögum í samráðsgátt stjórnvalda.

Vísað er til skýringar nr. 28 vegna áhættustýringar samstæðunnar.

Stjórnarhættir Stjórn RARIK ohf. leitast við að viðhalda góðum stjórnarháttum og hefur sett sér starfsreglur þar sem valdsvið stjórnar er skilgreint og verksvið gagnvart forstjóra. Starfsreglur stjórnar voru síðast endurskoðaðar í maí 2020. Nánari grein er gerð fyrir stjórnarháttum í sérstakri yfirlýsingu um stjórnarhætti sem fylgir ársreikningnum. Í stjórn félagsins sitja þrjár konur og tveir karlmenn. Stjórn RARIK ohf. uppfyllir því skilyrði 63. gr. laga um hlutafélög um hlutföll kynja í stjórn.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

56

Skýrsla og yfirlýsing stjórnar og forstjóra

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf Í ársreikningalögum er krafa um að í yfirliti með skýrslu stjórnar tiltekinna félaga skuli fylgja upplýsingar sem nauðsynlegar eru til að leggja mat á þróun, umfang, stöðu og áhrif félagsins í tengslum við umhverfis-, félags- og starfsmannamál. Jafnframt skal gera grein fyrir stefnu félagsins í mannréttindamálum og hvernig félagið spornar við spillingar- og mútumálum. Þá skal yfirlitið hafa að geyma stutta lýsingu á viðskiptalíkani félagsins, ófjárhagslega lykilmælikvarða og fleira. Hafi félagið ekki stefnu í tengslum við eitt eða fleiri mál samkvæmt lagagreininni skal gera skýra og rökstudda grein fyrir því í yfirlitinu. Félagið telst eining tengd almannahagsmunum og fellur undir fyrrnefndar kröfur um upplýsingagjöf sem koma til vegna innleiðingar á tilskipun Evrópusambandsins. Félagið birtir því með ársreikningi þessum sérstakan viðauka: Ófjárhagslegar upplýsingar.

Yfirlýsing stjórnar og forstjóra Samkvæmt bestu vitneskju stjórnar og forstjóra er ársreikningur samstæðunnar í samræmi við alþjóðlega reikningsskilastaðla eins og þeir hafa verið staðfestir af Evrópusambandinu og er það álit stjórnar og forstjóra að ársreikningurinn gefi glögga mynd af eignum, skuldum og fjárhagsstöðu 31. desember 2020 og rekstrarafkomu samstæðunnar og breytingu á handbæru fé á árinu 2020.

Jafnframt er það álit stjórnar og forstjóra að ársreikningurinn og skýrsla stjórnar gefi glöggt yfirlit um þróun og árangur í rekstri félagsins, stöðu þess og lýsi helstu áhættuþáttum sem fyrirtækið býr við.

Stjórn og forstjóri RARIK ohf. hafa í dag yfirfarið samstæðuársreikning félagsins fyrir árið 2020 og staðfesta hann með undirritun sinni og leggja til við aðalfund félagsins að samþykkja ársreikninginn.

Reykjavík, 24. febrúar 2021 Í stjórn RARIK ohf.

Birkir Jón Jónsson formaður Arndís Soffía Sigurðardóttir

Álfheiður Eymarsdóttir

Kristján L. Möller

Valgerður Gunnarsdóttir Tryggvi Þór Haraldsson forstjóri

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Áritun ríkisendurskoðanda

57

ÁRITUN RÍKISENDURSKOÐANDA Til stjórnar og hluthafa RARIK ohf.

Forsendur, hlutverk og ábyrgð ríkisendurskoðanda Ríkisendurskoðandi starfar á grundvelli laga nr. 46/2016, um ríkisendurskoðanda og endurskoðun ríkisreikninga, og siðareglur alþjóðasamtaka ríkisendurskoðanda.

Hlutverk ríkisendurskoðanda er að tryggja að fram fari endurskoðun og eftirlit í samræmi við 4. gr. laganna. Ríkisendurskoðandi ber húsbóndaábyrgð á störfum þeirra endurskoðenda sem starfa hjá Ríkisendurskoðun og framkvæma endurskoðun á grundvelli laga um endurskoðendur og endurskoðun, lögum um ársreikninga og þeim almennu reglum sem þeir hlíta samkvæmt alþjóðlegum endurskoðunarstöðlum.

Kannað var hvort rekstur félagsins var í samræmi við þau lög sem um félagið gilda og eftir atvikum fjárlög og fjáraukalög sbr. meginreglur laga nr. 46/2016 og lög um opinber fjármál nr. 123/2015.

Endurskoðunin byggði á verk- og tímaáætlun sem stjórn félagsins var kynnt og er framkvæmd í samræmi við lög nr. 46/2016 um ríkisendurskoðanda og endurskoðun ríkisreikninga og lög nr. 94/2019 um endurskoðendur og endurskoðun.

Ríkisendurskoðun, 24. febrúar 2021

Skúli Eggert Þórðarson ríkisendurskoðandi

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

58

Áritun óháðs endurskoðanda

ÁRITUN ÓHÁÐS ENDURSKOÐANDA Til stjórnar og hluthafa RARIK ohf.

Álit Við höfum endurskoðað meðfylgjandi samstæðuársreikning RARIK ohf. fyrir árið 2020. Ársreikningurinn hefur að geyma rekstrarreikning og yfirlit um heildarafkomu, efnahagsreikning, eiginfjáryfirlit, sjóðstreymisyfirlit, upplýsingar um mikilvægar reikningsskilaaðferðir og aðrar skýringar. Það er álit okkar að samstæðuársreikningurinn gefi glögga mynd af efnahag samstæðunnar 31. desember 2020, afkomu hennar og breytingu á handbæru fé á árinu 2020, í samræmi við alþjóðlega reikningsskilastaðla eins og þeir hafa verið staðfestir af Evrópusambandinu. Álitið er í samræmi við skýrslu okkar til endurskoðunarnefndar og stjórnar.

Grundvöllur fyrir áliti Endurskoðað var í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla. Ábyrgð okkar samkvæmt þeim stöðlum er nánar lýst í kaflanum um ábyrgð endurskoðanda hér á eftir. Við erum óháðir RARIK ohf. og í samræmi við settar siðareglur fyrir endurskoðendur höfum við uppfyllt ákvæði þeirra. Við teljum að við endurskoðunina höfum við aflað nægilegra og viðeigandi gagna til að undirbyggja álit okkar.

Megináherslur við endurskoðunina Megináherslur við endurskoðunina eru þau atriði, sem að okkar faglega mati, hafa mesta þýðingu fyrir endurskoðun okkar á ársreikningi samstæðunnar árið 2020. Þessi atriði voru yfirfarin við endurskoðun á samstæðuársreikningnum og höfð til hliðsjónar við ákvörðun á viðeigandi áliti á honum. Í áritun okkar látum við ekki í ljós sérstakt álit á hverju þeirra fyrir sig.

Virðismat virkjana og veitukerfa Virkjanir og veitukerfi eru verðmætustu eignir samstæðunnar og virðismat þeirra er háð mati stjórnenda og því teljum við það vera megináherslu við endurskoðun okkar.

Virkjanir og veitukerfi samstæðunnar eru færð samkvæmt endurmatsaðferð og nam bókfært verð þeirra í árslok 2020 58,2 ma. kr. sem nemur um 74% af efnahagsreikningi félagsins.

Endurmat er framkvæmt með reglubundnum hætti, þegar stjórnendur meta það að verulegar breytingar hafi orðið á rekstrarvirði eignanna. Mat á rekstrarvirði eignanna er byggt á sjóðstreymisgreiningu. Það er mat stjórnenda að ekki séu forsendur til þess að endurmeta veitukerfi samstæðunnar en að endurmeta bæri virkjanir um 4,5 ma. kr. Óháður sérfróður aðili var fenginn til að reikna tekjuvirði eigna til staðfestingar á mati stjórnenda.

Að því er varðar mat á virði eignanna, vísum við að öðru leyti í skýringu 12 um rekstrarfjármuni, skýringu 4 um forsendur endurmats og næmni og í skýringu 33 e) og h) um mikilvægar reikningsskilaaðferðir.

Hvernig við endurskoðuðum virðismat virkjana og veitukerfa Endurskoðun okkar beindist að mati stjórnenda á rekstrarvirði virkjana og veitukerfa við árslok 2020. Við fórum yfir aðferðafræði virðismatsins og hvort breytingar hafi orðið á henni á milli ára. Við fórum jafnframt yfir helstu forsendur stjórnenda fyrir matinu.

Við mátum hvort útreikningar virðismats væru unnir í samræmi við alþjóðlega reikningsskilastaðla og einnig lögðum við mat á hvort skýringar í ársreikningnum varðandi virðismatið væru viðeigandi.

Við höfum einnig yfirfarið mat stjórnenda á eignfærslum og afskriftum virkjana og veitukerfa sem og endurmats og hvort það samræmist alþjóðlegum reikningsskilastöðlum.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Áritun óháðs endurskoðanda

59

Aðrar upplýsingar Stjórn og forstjóri bera ábyrgð á öðrum upplýsingum. Aðrar upplýsingar innifela skýrslu stjórnar og aðrar upplýsingar sem finna má í viðauka með ársreikningnum. Álit okkar á ársreikningnum nær ekki yfir aðrar upplýsingar og við ályktum hvorki um, né veitum staðfestingu á efni þeirra ef frá er talin sú staðfesting varðandi skýrslu stjórnar sem fram kemur hér að neðan. Í tengslum við endurskoðun okkar berum við ábyrgð á að lesa framangreindar upplýsingar og skoða hvort þær séu í verulegu ósamræmi við ársreikninginn eða þekkingu okkar sem við höfum aflað við endurskoðunina eða virðast að öðru leyti innifela verulegar skekkjur. Ef við komumst að þeirri niðurstöðu, byggt á þeirri vinnu, að það séu verulegar skekkjur í öðrum upplýsingum ber okkur að skýra frá því. Það er ekkert sem við þurfum að skýra frá hvað þetta varðar.

Við staðfestum að samkvæmt okkar bestu vitund eru í skýrslu stjórnar sem fylgir ársreikningi þessum veittar þær upplýsingar sem þar ber að veita í samræmi við lög um ársreikninga og koma ekki fram í skýringum.

Ábyrgð stjórnar og forstjóra á ársreikningnum Stjórn og forstjóri eru ábyrg fyrir gerð og framsetningu ársreikningsins í samræmi við alþjóðlega reikningsskilastaðla eins og þeir hafa verið staðfestir af Evrópusambandinu og viðbótarkröfur í lögum um ársreikninga. Stjórn og forstjóri eru einnig ábyrg fyrir því innra eftirliti sem nauðsynlegt er varðandi gerð og framsetningu ársreikningsins, þannig að hann sé án verulegra annmarka, hvort sem er vegna sviksemi eða mistaka.

Við gerð ársreikningsins eru stjórn og forstjóri ábyrg fyrir því að meta rekstrarhæfi RARIK ohf. Ef við á, skulu stjórn og forstjóri setja fram viðeigandi skýringar um rekstrarhæfi og hvers vegna þau ákváðu að beita forsendunni um rekstrarhæfi við gerð og framsetningu ársreikningsins, nema stjórn og forstjóri hafi ákveðið að leysa félagið upp eða hætta starfsemi, eða hafi enga aðra raunhæfa möguleika.

Stjórn og endurskoðunarnefnd skulu hafa eftirlit með gerð og framsetningu ársreikningsins.

Ábyrgð endurskoðanda á endurskoðun ársreikningsins Markmið okkar er að afla nægjanlegrar vissu um að ársreikningurinn sé án verulegra annmarka, hvort sem er af völdum sviksemi eða mistaka og að gefa út áritun sem felur í sér álit okkar. Nægjanleg vissa er mikil vissa, en ekki trygging þess að endurskoðun sem framkvæmd er í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla muni uppgötva allar verulegar skekkjur séu þær til staðar.

Skekkjur geta orðið vegna mistaka eða sviksemi og eru álitnar verulegar ef þær gætu haft áhrif á fjárhagslega ákvarðanatöku notenda ársreikningsins, einar og sér eða samanlagðar.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

60

Áritun óháðs endurskoðanda

Endurskoðun okkar er í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla og hún byggir á faglegri dómgreind og gagnrýni. Við framkvæmum einnig eftirfarandi: • Greinum og metum hættuna á verulegri skekkju í ársreikningnum, hvort sem er vegna mistaka eða sviksemi, skipuleggjum og framkvæmum endurskoðunaraðgerðir til að bregðast við þeirri hættu og öflum endurskoðunargagna sem eru nægjanleg og viðeigandi til að undirbyggja álit okkar. Hættan á að uppgötva ekki verulega skekkju vegna sviksemi er meiri en að uppgötva ekki skekkju vegna mistaka, þar sem sviksemi getur falið í sér samsæri, fölsun, villandi framsetningu ársreiknings, að einhverju sé viljandi sleppt eða að farið sé fram hjá innri eftirlitsaðgerðum.

• Öflum skilnings á innra eftirliti, í þeim tilgangi að skipuleggja viðeigandi endurskoðunaraðgerðir, en ekki í þeim tilgangi að veita álit á virkni innra eftirlits félagsins.

• Metum hvort reikningsskilaaðferðir og reikningshaldslegt mat stjórnenda ásamt tengdum skýringum séu viðeigandi.

• Ályktum um notkun stjórnenda á forsendunni um rekstrarhæfi og metum á grundvelli endurskoðunarinnar hvort verulegur vafi leiki á rekstrarhæfi eða hvort aðstæður séu til staðar sem gætu valdið verulegum efasemdum um rekstrarhæfi. Ef við teljum að verulegur vafi leiki á rekstrarhæfi ber okkur að vekja sérstaka athygli á viðeigandi skýringum ársreikningsins í áritun okkar. Ef slíkar skýringar eru ófullnægjandi þurfum við að víkja frá fyrirvaralausri áritun. Niðurstaða okkar byggir á endurskoðunargögnum sem aflað er fram að dagsetningu áritunar okkar. Engu að síður geta atburðir eða aðstæður í framtíðinni valdið óvissu um rekstrarhæfi félagsins. Engin ástæða er til að efast um forsendur stjórnenda um rekstrarhæfi samstæðunnar.

• Metum í heild sinni hvort ársreikningurinn gefi glögga mynd af undirliggjandi viðskiptum og atburðum, metum framsetningu, uppbyggingu, innihald og þar með talið skýringar með tilliti til glöggrar myndar.

Okkur ber skylda til að upplýsa stjórn og endurskoðunarnefnd meðal annars um áætlað umfang og tímasetningu endurskoðunarinnar og mikilvæg atriði sem komu upp í endurskoðun okkar, þar á meðal verulega annmarka á innra eftirliti sem komu fram í endurskoðuninni, ef við á.

Við höfum einnig lýst því yfir við stjórn og endurskoðunarnefnd að við höfum uppfyllt skyldur siðareglna um óhæði og höfum miðlað til þeirra upplýsingum um tengsl eða önnur atriði sem gætu mögulega haft áhrif á óhæði okkar og þar sem viðeigandi er, hvaða varnir við höfum sett til að tryggja óhæði okkar.

Af þeim atriðum sem við höfum upplýst stjórn og endurskoðunarnefnd um, lögðum við mat á hvaða atriði höfðu mesta þýðingu í endurskoðuninni á yfirstandandi ári og eru það megináherslur í endurskoðuninni. Við lýsum þessum atriðum í áritun okkar nema lög og reglur leyfi ekki að upplýst sé um slík atriði eða í undantekningartilfellum þegar endurskoðandinn metur að ekki skuli upplýsa um viðkomandi atriði þar sem neikvæðar afleiðingar upplýsinganna eru taldar vega þyngra en almannahagsmunir.

Ríkisendurskoðun, 24. febrúar 2021 Óskar Sverrisson endurskoðandi

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Áritun óháðs endurskoðanda

61

Meðal flýtiframkvæmda á árinu sem voru að frumkvæði viðskiptavina var lagning 8 km háspennujarðstrengs frá Þorbergsstöðum að Álfheimum í Dalabyggð.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

62

Rekstrarreikningur ársins 2020

REKSTRARREIKNINGUR ÁRSINS 2020 Skýr.

2020

2019

5.036.654 9.485.944 652.470 1.092.581 16.267.648

5.392.349 9.309.508 670.154 1.404.581 16.776.593

4.314.711 7.151.331 2.003.871 13.469.914

4.553.883 6.811.488 1.910.302 13.275.673

Rekstrarhagnaður

2.797.734

3.500.919

Fjármunatekjur.................................................................................................................................................

Fjármagnsgjöld................................................................................................................................................

63.849 (1.675.906) (1.612.058)

278.370 (1.337.411) (1.059.041)

1.185.676

2.441.879

832.079

770.225

2.017.756

3.212.104

(237.008)

(486.230)

1.780.746

2.725.875

22

0,36

0,55

9

2.797.734 2.473.311 5.271.045

3.500.919 2.239.472 5.740.392

Rekstrartekjur Raforkusala..........................................................................................................................................................

Dreifing raforku...............................................................................................................................................

Sala á heitu vatni...........................................................................................................................................

Aðrar tekjur..........................................................................................................................................................

6

Rekstrargjöld Orkukaup og orkuframleiðsla............................................................................................................

Rekstur veitukerfa.......................................................................................................................................

Annar rekstrarkostnaður........................................................................................................................

7

Fjármunatekjur og (fjármagnsgjöld)

10 Hagnaður fyrir áhrif hlutdeildarfélags og tekjuskatt Áhrif hlutdeildarfélags.............................................................................................................................

14

Hagnaður fyrir tekjuskatt Tekjuskattur........................................................................................................................................................

11

Hagnaður ársins ..............................................................................................................................................

Hagnaður á hlut Grunnhagnaður og þynntur hagnaður á hlut....................................................................

EBITDA og afskriftir Rekstrarhagnaður.........................................................................................................................................

Afskriftir..................................................................................................................................................................

EBITDA.....................................................................................................................................................................

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Skýringar á bls. 67 til 90 eru óaðskiljanlegur hluti ársreikningsins.

Yfirlit um heildarafkomu ársins 2020

63

YFIRLIT UM HEILDARAFKOMU ÁRSINS 2020 Skýr.

Hagnaður ársins ..................................................................................................................................................

2020

2019

1.780.746

2.725.875

Aðrar tekjur og gjöld færð á eigið fé Sem kunna að verða endurflokkaðar í rekstrarreikningi Þýðingarmunur hlutdeildarfélags.....................................................................................................

14

529.124

377.952

Sem ekki verða endurflokkaðar í rekstrarreikningi Endurmat fastafjármuna ..........................................................................................................................

Hlutdeild í endurmati Landsnets ......................................................................................................

Tekjuskattur af endurmati fastafjármuna ..............................................................................

12 14 11

4.512.000 (122.787) (902.400) 3.486.813

0 0 0 0

Heildarhagnaður ársins .............................................................................................................................

5.796.683

3.103.827

Skýringar á bls. 67 til 90 eru óaðskiljanlegur hluti ársreikningsins.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

64

EFNAHAGSREIKNINGUR

EFNAHAGSREIKNINGUR 31. DESEMBER 2020 Skýr.

2020

2019

Óefnislegar eignir ...................................................................................................................

Rekstrarfjármunir ....................................................................................................................

Eignarhlutir í hlutdeildarfélagi .......................................................................................

Eignarhlutir í öðrum félögum .........................................................................................

Skuldabréfaeign ......................................................................................................................

Fastafjármunir samtals

13 12 14 15 17

657.005 59.397.461 11.592.805 37.134 14.398 71.698.804

466.474 50.030.510 10.641.436 37.134 15.595 61.191.150

Birgðir ..............................................................................................................................................

Næsta árs afborgun skuldabréfaeignar ................................................................

Viðskiptakröfur og aðrar skammtímakröfur ........................................................

Markaðsverðbréf .....................................................................................................................

Handbært fé ..............................................................................................................................

Veltufjármunir samtals

18 17 19 20 20

1.116.955 1.167 2.493.103 2.021.542 1.522.944 7.155.710

1.183.173 1.167 2.762.029 2.735.694 432.665 7.114.727

Eignir samtals

78.854.514

68.305.877

Hlutafé ...........................................................................................................................................

Yfirverðsreikningur ................................................................................................................

Endurmatsreikningur ........................................................................................................... Þýðingarmunur .........................................................................................................................

Bundinn hlutdeildarreikningur ....................................................................................... Óráðstafað eigið fé ...............................................................................................................

Eigið fé samtals

5.000.000 6.756.019 15.598.018 58.261 7.561.156 14.748.835 49.722.289

5.000.000 6.756.019 12.738.560 (470.862) 5.981.687 13.920.201 43.925.605

23 25 16 24 26

21.860.816 876.986 1.412.120 177.272 54.293 24.381.486

18.006.708 835.329 597.268 282.511 42.780 19.764.595

27 11 23 24

2.409.264 329.498 1.879.696 132.281 4.750.738

2.395.341 561.613 1.529.276 129.446 4.615.677

Skuldir samtals

29.132.224

24.380.272

Eigið fé og skuldir samtals

78.854.514

68.305.877

Eignir

Eigið fé

21

Langtímaskuldir Skuldir til langs tíma .............................................................................................................

Skuldbinding vegna niðurrifs .........................................................................................

Tekjuskattsskuldbinding ...................................................................................................

Leiguskuldbinding ..................................................................................................................

Lífeyrisskuldbinding ..............................................................................................................

Langtímaskuldir samtals Skammtímaskuldir Viðskiptaskuldir og aðrar skammtímaskuldir ......................................................

Tekjuskattur til greiðslu .....................................................................................................

Næsta árs afborganir skulda við lánastofnanir ...............................................

Næsta árs afborganir leiguskuldbindinga ...........................................................

Skammtímaskuldir samtals

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Skýringar á bls. 67 til 90 eru óaðskiljanlegur hluti ársreikningsins.

EIGINFJÁRYFIRLIT

65

EIGINFJÁRYFIRLIT ÁRIÐ 2020

Hlutafé

Yfirverðs- Endurmatsreikningur reikningur

Bundinn Þýðingar- hlutdeildar- Óráðstafað munur reikningur eigið fé

6.756.019 13.241.506 0

( 848.814) 377.952

Samtals

1. janúar til 31. desember 2019 Eigið fé 1. janúar 2019 ...........................

Heildarhagnaður ársins ...........................

Hlutdeild í hagnaði flutt á bundinn hlutdeildarreikning ..............................

Arður móttekinn frá dóttur- og hlutdeildarfélögum .............................

Endurmat leyst upp á móti afskriftum og tekjuskatti ...............

Greiddur arður 0,06 kr á hlut ...............

Eigið fé 31. desember 2019 ...............

5.000.000

0

(502.945)

4.697.649 12.285.419 41.131.779 0 2.725.875 3.103.827 1.410.406 ( 1.410.406)

0

(430.108)

0

430.108

303.739

5.000.000

6.756.019 12.738.561

( 470.862)

199.206 0 (310.000) (310.000) 5.981.687 13.920.202 43.925.605

5.000.000

6.756.019 12.738.561 3.486.813

( 470.862) 529.124

5.981.687 13.920.202 43.925.605 0 1.780.746 5.796.683

1. janúar til 31. desember 2020 Eigið fé 1. janúar 2020 ...........................

Heildarhagnaður ársins ...........................

Hlutdeild í hagnaði flutt á bundinn hlutdeildarreikning ..............................

Arður móttekinn frá dóttur- og hlutdeildarfélögum .............................

Endurmat leyst upp á móti afskriftum og tekjuskatti ...............

Eigið fé 31. desember 2020 ...............

0

5.000.000

(627.355) 6.756.019 15.598.018

Skýringar á bls. 67 til 90 eru óaðskiljanlegur hluti ársreikningsins.

58.261

1.682.024 (1.682.024)

0

(537.047)

0

537.047

434.491 192.864 0 7.561.155 14.748.835 49.722.289

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

66

SJÓÐSTREYMISYFIRLIT

SJÓÐSTREYMISYFIRLIT ÁRSINS 2020 Skýr.

2020

2019

1.780.746

2.725.875

(28.120) (44.427) 11.513 2.473.311 (832.079) 1.612.058 237.009 5.210.010 66.218 267.625 (9.573) 5.534.280

(25.844) (45.384) (18.352) 2.239.472 (770.225) 1.059.041 486.230 5.650.812 (173.995) (330.612) 493.598 5.639.803

14.403 (688.898) (556.675) 4.303.110

22.224 (733.667) (621.493) 4.306.865

(7.308.908) (196.846) 30.181 1.167 762.839 287.754 (6.423.813)

(5.466.311) (77.090) 31.029 1.166 3.116.725 180.815 (2.213.666)

Greiddur arður ...................................................................................................................................................

Ný langtímalán .................................................................................................................................................

Afborganir langtímalána ........................................................................................................................

Afborganir leiguskuldbindinga .........................................................................................................

Fjármögnunarhreyfingar

0 4.900.000 (1.572.743) (117.503) 3.209.754

(310.000) 0 (1.745.916) (108.016) (2.163.932)

Hækkun (lækkun) á handbæru fé .............................................................................................

Gengismunur af handbæru fé ........................................................................................................

Handbært fé í ársbyrjun ........................................................................................................................

Handbært fé í lok ársins ........................................................................................................................

1.089.052 1.227 432.665 1.522.944

(70.733) 3.845 499.554 432.665

Rekstrarhreyfingar Hagnaður ársins .............................................................................................................................................

Rekstrarliðir sem hafa ekki áhrif á fjárstreymi: Söluhagnaður eigna ...........................................................................................................................

Breyting niðurrifsskuldbindingar ..........................................................................................

Breyting lífeyrisskuldbindingar ...............................................................................................

Afskriftir ......................................................................................................................................................... Áhrif hlutdeildarfélags ....................................................................................................................

Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld ......................................................................................

Tekjuskattur ...............................................................................................................................................

Hreint veltufé frá rekstri fyrir vexti og skatta Birgðir, lækkun (hækkun) ..............................................................................................................

Skammtímakröfur, lækkun (hækkun) ................................................................................

Skammtímaskuldir, (lækkun) hækkun ...............................................................................

Handbært fé frá rekstri fyrir vexti og skatta Innheimtar vaxtatekjur ...................................................................................................................

Greidd vaxtagjöld ..................................................................................................................................

Greiddur tekjuskattur ........................................................................................................................

Handbært fé frá rekstri

25 26 9 14 10 11

Fjárfestingarhreyfingar Fjárfesting í rekstrarfjármunum .....................................................................................................

Fjárfesting í óefnislegum eignum ................................................................................................

Söluverð seldra rekstrarfjármuna .................................................................................................

Afborganir skuldabréfa ............................................................................................................................

Markaðsverðbréf, (hækkun) lækkun ...........................................................................................

Móttekinn arður ..............................................................................................................................................

Fjárfestingarhreyfingar Fjármögnunarhreyfingar

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Skýringar á bls. 67 til 90 eru óaðskiljanlegur hluti ársreikningsins.

67

Hleðsluturnar Vestmannaeyjaferjunnar Herjólfs í Eyjum og í Landeyjarhöfn eru tákn um orkuskiptin sem nú eiga sér stað í samgöngum hér á landi þar sem rafmagn leysir jarðefnaeldsneyti af hólmi.

EFNISYFIRLIT SKÝRINGA 2020 Bls.

Bls.

01. Félagið

68

18. Birgðir

75

02. Grundvöllur reikningsskilanna

68

19. Viðskiptakröfur og aðrar skammtímakröfur

75

03. Breytingar á reikningsskilaaðferðum

68

20. Handbært fé og markaðsverðbréf

75

04. Ákvörðun gangvirðis

69

21. Eigið fé

76

05. Starfsþáttayfirlit

70

22. Hagnaður á hlut

76

06. Aðrar tekjur

71

23. Vaxtaberandi skuldir

76

07. Rekstrarkostnaður

71

24. Leigusamningar

78

08. Laun og launatengd gjöld

71

25. Skuldbinding vegna niðurrifs

78

09. Afskriftir

72

26. Lífeyrisskuldbinding

78

10. Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld

72

27. Viðskiptaskuldir og aðrar skammtímaskuldir

79

11. Tekjuskattur

72

12. Rekstrarfjármunir

73

28. Stýring fjármálalegrar áhættu

og fjármálagerningar

79

13. Óefnislegar eignir

74

29. Tengdir aðilar

83

14. Hlutdeildarfélag

74

30. Þóknun til endurskoðanda

83

15. Önnur félög

74

31. Fyrirtæki í samstæðunni

83

16. Skatteign/tekjuskattsskuldbinding

75

32. Önnur mál

84

17. Skuldabréfaeign

75

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir

84

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

68

SKÝRINGAR

SKÝRINGAR 1. Félagið RARIK ohf. er opinbert hlutafélag með lögheimili að Dvergshöfða 2 í Reykjavík. Samstæðuársreikningur félagsins fyrir árið 2020 hefur að geyma ársreikning félagsins og dótturfélaga þess sem vísað er til í heild sem „samstæðunnar“ og til einstakra félaga sem „samstæðufélaga“ og hlutdeild samstæðunnar í hlutdeildarfélagi. Aðalstarfsemi samstæðunnar er framleiðsla, sala og dreifing á raforku og heitu vatni til neytenda.

2. Grundvöllur reikningsskilanna a. Yfirlýsing um að alþjóðlegum reikningsskilastöðlum sé fylgt Ársreikningur samstæðunnar er gerður í samræmi við alþjóðlega reikningsskilastaðla (IFRS) eins og þeir hafa verið staðfestir af Evrópusambandinu.

Stjórn félagsins staðfesti ársreikninginn 24. febrúar 2021.

Veittar eru upplýsingar um reikningsskilaaðferðir samstæðunnar í skýringu 33.

b. Grundvöllur matsaðferða Reikningsskil samstæðunnar eru gerð á grundvelli kostnaðarverðs, að því undanskildu að eignarhlutir í öðrum félögum og markaðsverðbréf eru færð á gangvirði gegnum rekstrarreikning og virkjanir og dreifikerfi samstæðunnar eru færð á endurmetnu kostnaðarverði. Fjallað er um mat á gangvirði í skýringu nr. 4.

c. Starfrækslu- og framsetningargjaldmiðill Ársreikningur samstæðunnar er birtur í íslenskum krónum, sem er starfrækslugjaldmiðill félagsins. Allar fjárhæðir eru birtar í þúsundum króna nema annað sé tekið fram.

d. Mat og ákvarðanir stjórnenda við beitingu reikningsskilaaðferða Gerð ársreiknings í samræmi við alþjóðlega reikningsskilastaðla krefst þess að stjórnendur taki ákvarðanir, meti og gefi sér forsendur sem hafa áhrif á beitingu reikningsskilaaðferða og birtar fjárhæðir eigna, skulda, tekna og gjalda. Endanlegar niðurstöður kunna að verða frábrugðnar þessu mati.

Mat og forsendur þess eru endurskoðaðar reglulega og eru áhrifin af breytingum færð á því tímabili sem breyting er gerð og jafnframt á síðari tímabilum ef breytingin hefur áhrif á þau.

Upplýsingar um mat stjórnenda og ákvarðanir teknar við beitingu reikningsskilaaðferða sem hafa veruleg áhrif á ársreikninginn er að finna í eftirfarandi skýringum: - Skýring nr. 4 - ákvörðun gangvirðis - Skýring nr. 25 - skuldbinding vegna niðurrifs

3. Breytingar á reikningsskilaaðferðum Nokkrir nýir reikningsskilastaðlar tóku gildi 1. janúar 2020. Innleiðing þeirra hafði ekki veruleg áhrif á reikningsskil samstæðunnar.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

SKÝRINGAR

69

4. Ákvörðun gangvirðis Nokkrar reikningsskilaaðferðir og skýringar félagsins krefjast þess að gangvirði sé ákvarðað, bæði fyrir fjáreignir og fjárskuldir og aðrar eignir og skuldir. Gangvirði hefur verið ákvarðað vegna mats og/eða skýringa samkvæmt eftirfarandi aðferðum. Þar sem við á eru frekari upplýsingar um forsendur gangvirðis eigna eða skulda í skýringum um viðkomandi eignir eða skuldir.

a. Rekstrarfjármunir Gangvirði framleiðslukerfa sem sætt hafa sérstöku endurmati er ákvarðað út frá tekjuvirði viðkomandi eignar. Það felur í sér að lagt er mat á tekjustrauma af viðkomandi eign og þeir núvirtir með viðeigandi ávöxtunarkröfu.

Dreifiveita Rekstrarfjármunir dreifiveitu voru endurmetnir miðað við 31. desember 2012. Endurmatið var unnið af starfsmönnum félagsins. Endurmatið er miðað við endurmatsgrunn eigna félagsins fyrir Orkustofnun. Endurmat eigna dreifiveitu á árinu 2012 nam 3.474 milljónum kr. Óháðir sérfræðingar voru fengnir til að meta hvort vísbendingar væru um virðisrýrnun með því að meta nýtingarvirði eigna dreifiveitu. Við mat á nýtingarvirði rekstrarfjármuna dreifiveitunnar var litið til tekjumarka dreifiveitu sem lýst er í skýringu 33 k). Við ákvörðun núvirðis dreifiveitu var notast við meðaltalsfjármagnskostnað 5,01%. Vöxtur tekna dreifiveitu var metinn 0,4%-7,9% árin 2013-2035 en enginn vöxtur eftir það. EBITDA-hlutfall var metið 34% til 44% á spátímabilinu. Gert er ráð fyrir að nýting tekjumarka félagsins sé 100% frá árinu 2017. Ekki voru vísbendingar á virðisrýrnun miðað við framangreindar forsendur.

Virkjanir Samstæðan endurmat virkjanir sínar miðað við 31.12.2020. Endurmat var framkvæmt af óháðum sérfræðingum og var stuðst við núvirt sjóðsflæði af hverri einstakri virkjun. Við mat á sjóðsflæði á virkjunum var miðað við væntar framtíðartekjur af sölu raforku miðað við áætlanir stjórnenda, við matið var gert ráð fyrir að tekjur þróist í samræmi við verðþróun og því ekki gert ráð fyrir raunvexti tekna. Við mat á rekstrarkostnaði var tekið tillit til sögulegrar reynslu úr rekstri hverrar virkjunar. Eftirstöðvar nýtingartíma hverrar virkjunar var metinn út frá ástandi hverrar virkjunar fyrir sig. Veginn fjármagnskostnaður til núvirðingar (WACC) var metinn 5,5%. Við mat á WACC var litið til almennra viðmiða á Íslandi við mat á sambærilegum eignum sem er 60-70% skuldsetningarhlutfall. Kostnaður lánsfjármögnunar var metinn 3,5% fyrir skatt og eiginfjárkrafa var metin 10,5%. Við mat á eiginfjárkröfu var beta ákvörðuð út frá samanburði við sambærileg félög á markaði erlendis, almennt markaðsálag var metið 6,5% og sérstakt áhættuálag var metið 1,8-2,0%. Niðurstaðan var sú að verðmæti virkjana félagsins sé 14.318 millj. kr.

Breyting eftirfarandi forsendna hefði eftirfarandi áhrif á niðurstöðu matsins: Hækkun / (lækkun) WACC hækkun 0,5% ......................................................................................................................................................................................... ( 897.000) WACC lækkun 0,5% ........................................................................................................................................................................................... 1.000.000 Raforkuverð hækkun 5% ............................................................................................................................................................................. ( 977.000) Raforkuverð lækkun 5% ............................................................................................................................................................................... 977.000

b. Fjárfestingar í hlutabréfum Gangvirði fjáreigna, þar sem gangvirðisbreytingar eru færðar í rekstrarreikning, er fundið með hliðsjón af markaðsverði þeirra á uppgjörsdegi.

c. Viðskiptakröfur og aðrar kröfur Gangvirði viðskiptakrafna og annarra krafna er metið á núvirði vænts framtíðargreiðsluflæðis, sem afvaxtað er á markaðsvöxtum uppgjörsdags.

d. Fjárskuldir sem ekki eru afleiðusamningar Gangvirði fjárskulda, sem einungis er ákvarðað vegna skýringa, er reiknað með því að núvirða framtíðargreiðslur höfuðstóls og vaxta með markaðsvöxtum á uppgjörsdegi.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

70

SKÝRINGAR

5. Starfsþáttayfirlit Starfsþáttaupplýsingar eru birtar eftir rekstrarsviðum samstæðunnar samkvæmt skipulagi og innri upplýsingagjöf hennar.

Félagið hefur eftirfarandi starfsþætti: Raforkudreifing Til orkudreifingar telst sá hluti starfseminnar sem er háður sérleyfi um dreifingu rafmagns samkvæmt raforkulögum, án þátttöku í sameiginlegri starfsemi s.s. yfirstjórn.

Raforkusala Undir raforkusölu fellur sala og framleiðsla raforku.

Annað Undir annað telst rekstur hitaveitna, kostnaður við yfirstjórn, rekstur stoðdeilda, tekjur vegna nýrra viðskiptavina og önnur starfsemi.

Rekstrarstarfsþættir Raforkudreifing

Raforkusala

Annað

Samtals

Tekjur frá viðskiptamönnum ...........................................................

Innri sala ..............................................................................................................

Tekjur samtals ...............................................................................................

Rekstrarafkoma starfsþátta ...........................................................

Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld samtals .................... Áhrif hlutdeildarfélaga .........................................................................

Tekjuskattur ....................................................................................................

Hagnaður ársins ..........................................................................................

9.485.944 12.178 9.498.122 1.954.857

5.036.654 678.310 5.714.963 972.563

1.745.050 163.369 1.908.420 (129.687)

16.267.648 853.857 17.121.504 2.797.734 (1.612.058) 832.079 (237.008) 1.780.746

Eignir starfsþátta ......................................................................................

38.371.268

14.560.485

7.122.713

60.054.466

7.122.713

18.800.048 78.854.514

Árið 2020

Óskiptar eignir ...............................................................................................

Eignir samtals ................................................................................................

38.371.268

14.560.485

Óskiptar skuldir ............................................................................................

Fjárfestingar ...................................................................................................

Afskriftir ..............................................................................................................

29.132.224 5.162.496 1.824.897

616.474 229.337

1.529.938 412.762

7.308.908 2.466.995

Tekjur frá viðskiptamönnum ...........................................................

Innri sala ..............................................................................................................

Tekjur samtals ...............................................................................................

Rekstrarafkoma starfsþátta ...........................................................

Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld samtals .................... Áhrif hlutdeildarfélaga .........................................................................

Tekjuskattur ....................................................................................................

Hagnaður ársins ..........................................................................................

9.309.508 12.272 9.321.780 2.326.084

5.392.349 622.614 6.014.964 1.121.354

2.074.735 162.781 2.237.516 53.481

16.776.593 797.667 17.574.260 3.500.919 (1.059.041) 770.225 (486.230) 2.725.875

Eignir starfsþátta ...................................................................................... Óskiptar eignir ...............................................................................................

Eignir samtals ................................................................................................

35.143.519

9.661.347

5.692.118

35.143.519

9.661.347

5.692.118

50.496.984 17.808.893 68.305.877

Árið 2019

Óskiptar skuldir ............................................................................................

Fjárfestingar ...................................................................................................

Afskriftir ..............................................................................................................

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

24.821.184 2.894.577 1.514.891

141.206 230.949

709.295 208.942

3.745.078 1.954.782

SKÝRINGAR

71

6. Aðrar tekjur Aðrar tekjur greinast þannig:

2020

2019

541.373 523.088 28.120 1.092.581

795.787 582.950 25.844 1.404.581

2.305.736 3.791.910 2.610.022 (200) 2.295.451 2.466.995 13.469.914

2.358.543 4.038.854 2.406.924 0 2.231.880 2.239.472 13.275.673

2.623.291 387.010 298.646 66.943 13.694 3.389.584

2.400.524 355.837 288.889 20.507 (12.583) 3.053.174

Rekstur veitukerfa .......................................................................................................................................................................

Orkukaup og orkuframleiðsla ............................................................................................................................................

Annar rekstrarkostnaður ........................................................................................................................................................

Eignfært á framkvæmdir .......................................................................................................................................................

Laun og launatengd gjöld samtals ..............................................................................................................................

1.343.366 163.831 1.102.825 779.562 3.389.584

1.284.573 149.640 972.711 646.250 3.053.174

Ársverk .....................................................................................................................................................................................................

216

207

12 8 24 126

13 8 23 125

Konur

Karlar

Samtals

9 8 44 43

34 33 170 169

43 41 214 212

Tengigjöld ..............................................................................................................................................................................................

Seld þjónusta .....................................................................................................................................................................................

Söluhagnaður rekstrarfjármuna .....................................................................................................................................

7. Rekstrarkostnaður Rekstrarkostnaður greinist þannig eftir eðli kostnaðar: Orkuflutningur ..................................................................................................................................................................................

Orkukaup ................................................................................................................................................................................................

Laun og launatengd gjöld .....................................................................................................................................................

Niðurfærsla krafna og endanlega afskrifaðar kröfur (Sjá skýringu 28) .................................

Annar kostnaður .............................................................................................................................................................................

Afskriftir og virðisrýrnun ........................................................................................................................................................

Rekstrarkostnaður samtals .................................................................................................................................................

8. Laun og launatengd gjöld Laun og launatengd gjöld greinast þannig: Laun .............................................................................................................................................................................................................

Greitt í lífeyrissjóði vegna iðgjaldatengdra lífeyriskerfa ........................................................................ Önnur launatengd gjöld .......................................................................................................................................................... Áfallið orlof breyting ..................................................................................................................................................................

Kostnaður vegna réttindatengdra lífeyriskerfa sbr. skýringu 26 .................................................

Laun og launatengd gjöld greinast samtals .......................................................................................................

Laun skiptast þannig:

Laun stjórna, forstjóra og framkvæmdastjóra voru sem hér segir í millj. kr.: Laun stjórnar móðurfélagsins ..........................................................................................................................................

Laun stjórna dótturfélaga ....................................................................................................................................................

Laun forstjóra ....................................................................................................................................................................................

Laun aðstoðarforstjóra og fimm framkvæmdastjóra................................................................................

Kynjaskipting starfsmanna: Stjórnendur samkvæmt skipuriti í árslok 2020...................................................

Stjórnendur samkvæmt skipuriti í árslok 2019...................................................

Starfsmenn í árslok 2020..........................................................................................................

Starfsmenn í árslok 2019..........................................................................................................

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

72

SKÝRINGAR

9. Afskriftir Afskriftir skiptast þannig á rekstrarliði:

2020

2019

1.991.046 220.697 261.568 2.473.311

1.778.659 211.209 249.604 2.239.472

Vaxtatekjur af fjáreignum skráðum á afskrifuðu kostnaðarverði ................................................

Tekjur af markaðsverðbréfum ...........................................................................................................................................

Tekjur af eignarhlutum .............................................................................................................................................................

Matsbreyting eignarhluta .....................................................................................................................................................

Fjármunatekjur samtals ..........................................................................................................................................................

14.403 48.739 707 0 63.849

31.643 236.020 707 10.000 278.370

Vaxtagjöld .............................................................................................................................................................................................

Verðbætur ............................................................................................................................................................................................

Vextir af niðurrifsskuldbindingu .....................................................................................................................................

Gengismunur ......................................................................................................................................................................................

Fjármagnsgjöld samtals ..........................................................................................................................................................

(703.741) (571.481) (86.084) (314.600) ( 1.675.906)

(723.149) (453.726) (75.837) (84.699) ( 1.337.411)

Hrein fjármagnsgjöld samtals ...........................................................................................................................................

( 1.612.057)

( 1.059.041)

92.489 92.489

75.384 75.384

Tekjuskattur ársins ......................................................................................................................................................................

Tekjuskattur til greiðslu samtals ....................................................................................................................................

( 329.498) ( 329.498)

( 561.613) ( 561.613)

Tekjuskattur í rekstarreikningi samtals ...................................................................................................................

( 237.008)

( 486.230)

Rekstur veitukerfa .......................................................................................................................................................................

Orkukaup og orkuframleiðsla ............................................................................................................................................

Annar rekstrarkostnaður ........................................................................................................................................................

Afskriftir færðar í rekstrarreikning ...............................................................................................................................

10. Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld greinast þannig:

11. Tekjuskattur Tekjuskattur í rekstrarreikningi greinist þannig: Frestaður tekjuskattur Tekjuskattur ársins ......................................................................................................................................................................

Frestaður tekjuskattur .............................................................................................................................................................

Tekjuskattur til greiðslu

Afstemming á virku skatthlutfalli

2020

2019

Hagnaður ársins ............................................................................................................................................................

Tekjuskattur ......................................................................................................................................................................

Hagnaður án tekjuskatts .....................................................................................................................................

1.780.746 237.008 2.017.755

2.725.875 486.230 3.212.105

Tekjuskattur samkvæmt gildandi skatthlutfalli ............................................ Áhrif hlutdeildarfélags ............................................................................................................

Aðrir liðir .................................................................................................................................................

Virkur tekjuskattur ......................................................................................................................

(403.551) 166.416 127 ( 237.008)

20,0% (8,2%) (0,0%) 11,7%

20,0% (4,8%) (0,1%) 15,1%

(642.421) 154.045 2.146 ( 486.230)

Tekjuskattur færður á meðal annarra tekna og gjalda færðra á eigið fé greinist þannig: Tekjuskattur af endurmati ....................................................................................................................................................

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

( 902.400)

0

SKÝRINGAR

73

12. Rekstrarfjármunir Rekstrarfjármunir greinast þannig: Leigueignir

Virkjanir

Veitukerfi

Aðrir rekstrar­ fjármunir

Staða 1. janúar 2019 ..............................................

Innleiðing IFRS 16 ......................................................

Viðbætur á tímabilinu .............................................

Endurmat leiguskulda .............................................

Selt og aflagt ...................................................................

Staða 31. desember 2019 ................................

0 439.129 70.294 10.550

10.763.849

44.283.210

2.230.798

267.267

5.013.566

185.479

519.973

11.031.116

(42) 49.296.734

(5.143) 2.411.134

Staða 1. janúar 2020 ..............................................

Viðbætur á tímabilinu .............................................

Endurmat, virkjana ......................................................

Jöfnun afskrifta vegna endurmats ............

Endurmat leiguskulda .............................................

Selt og aflagt ...................................................................

Staða 31. desember 2020 ................................

519.973

11.031.116 483.684 4.512.000 ( 1.616.963)

49.296.734 6.620.234

2.411.134 204.990

535.072

14.409.837

55.916.967

(2.061) 2.614.063

63.258.957 7.308.908 4.512.000 (1.616.963) 15.099 (2.061) 73.475.939

Staða 1. janúar 2019 ..............................................

Afskriftir ársins ..............................................................

Staða 31. desember 2019 ................................

0 115.964 115.964

1.192.899 207.880 1.400.779

8.714.449 1.754.999 10.469.448

1.081.626 160.629 1.242.255

10.988.974 2.239.472 13.228.446

Staða 1. janúar 2020 ..............................................

Jöfnun afskrifta vegna endurmats ............

Afskriftir ársins ..............................................................

Staða 31. desember 2020 ................................

115.964

1.400.779 ( 1.616.963) 120.882 216.184 236.846 0

10.469.448

1.242.255

1.968.247 12.437.695

13.228.446 ( 1.616.963) 161.682 2.466.995 1.403.937 14.078.478

0 404.009 298.226

9.570.950 9.630.337 14.409.837

35.568.761 38.827.286 43.479.273

1.149.172 1.168.879 1.210.126

46.288.882 50.030.510 59.397.460

404.009 298.226

5.248.943 6.308.294

34.097.599 38.970.749

1.019.550 1.065.639

40.366.092 46.344.682

Kostnaðarverð

15.099

Samtals 57.277.857 439.129 5.536.606 10.550 (5.185) 63.258.957

Afskriftir

Bókfært verð 1. janúar 2019 ................................................................

31. desember 2019/1. janúar 2020 .......

31. desember 2020 ..................................................

Bókfært verð án endurmats 31. desember 2019 ........................................................

31. desember 2020 ........................................................

Fasteignamat og vátryggingarverð Fasteignamat þeirra eigna samstæðunnar sem metnar eru í fasteignamati nam um 4,2 milljörðum króna (2019: 3,5 milljörðum króna). Vátryggingarfjárhæð eigna samstæðunnar er um 9,7 milljarðar króna (2019: 9,6 milljarðar króna).

Vátryggingarfjárhæð viðlagatryggingar rekstrarfjármuna samstæðunnar nam um 86,8 milljörðum króna í árslok 2020 (2019: 80,3 milljörðum króna).

Veðsetningar Engin veðskuldabréf eru hjá samstæðunni í árslok 2020 og engar eignir veðsettar.

Endurmetnar eignir Stjórnendur yfirfóru í árslok 2020 hvort þær aðstæður væru til staðar að endurmeta bæri rekstrarfjármuni félagsins sem færðir eru á endurmetnu kostnaðarverði. Lagt var mat á virði veitukerfa og kannað hvort það væri verulega umfram bókfært virði þeirra. Það er mat stjórnenda að forsendur séu ekki til þess að endurmeta veitukerfi samstæðunnar en að endurmeta bæri virkjanir samstæðunnar um 4.512 millj. kr. Sjá nánari umfjöllun um forsendur endurmats og næmni í skýringu 4.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

74

SKÝRINGAR

13. Óefnislegar eignir Viðskiptasambönd

Hugbúnaður

0 0 0 126.300 0 ( 6.315) 119.985

Bókfært verð 1.1.2019 ...............................................................................................................

Viðbót á árinu ........................................................................................................................................

Bókfært verð 31.12.2019 .......................................................................................................

Yfirtekið við kaup á rekstri Rafveitu Reyðarfjarðar ........................................

Viðbót á árinu ........................................................................................................................................

Afskrifað á árinu .................................................................................................................................

Heildarverð 31.12.2020 ............................................................................................................

389.384 77.090 466.474 0 70.546 0 537.020

Samtals 389.384 77.090 466.474 126.300 70.546 ( 6.315) 657.005

Hugbúnaður að bókfærðu verði 537 millj. kr. eru fjárfesting í nýju reikningagerðarkerfi sem ekki hefur verið tekið í notkun.

14. Hlutdeildarfélag Hlutdeild félagsins í hagnaði hlutdeildarfélagsins Landsnets hf. nam 832 millj. kr. (2019: hagnaður 770 millj. kr.) og hlutdeild í öðrum tekjum og gjöldum færðra á eigið fé var neikvæð um 131 millj. kr. (2019: jákvæð um 7 millj. kr.) Þýðingarmunur færður meðal annarrar heildarafkomu var jákvæður um 538 millj. kr. (2019: jákvæður 385 millj. kr.). Landsnet hf. hefur skilgreint starfrækslugjaldmiðil sinn sem USD frá og með 1. janúar 2016. Af þeim sökum er færður þýðingarmunur í yfirliti um heildarafkomu og á sérstakan þýðingarmunarreikning meðal eigin fjár.

Eignarhlutur í hlutdeildarfélagi er eftirfarandi: Eignar­ hlutur

Bókfært verð

Heildareignir

Heildarskuldir

Tekjur

Hagnaður

22,51%

11.592.805 115.752.626

64.209.930

17.613.450

3.689.280

22,51%

10.641.436 103.129.147

55.780.395

17.260.713

3.457.038

31. desember 2020 Landsnet hf. ...................................

31. desember 2019 Landsnet hf. ...................................

Móttekinn arður frá Landsneti hf. nam 287 millj. kr. á árinu 2020 ( 2019: 180 millj. kr.).

Breyting eignarhlutar í Landsneti greinist þannig í þúsundum USD og íslenskum krónum. Við umreikning hlutdeildar í rekstri og tekjum og gjöldum færðra meðal annarrar heildarafkomu er notast við meðalgengi fyrir sitt hvorn árshelming.: USD

2020 Gengi

ISK

USD

2019 Gengi

ISK

88.086 6.152 (2.134)

120,81 135,25 134,51

10.641.436 832.079 (287.047)

83.356 6.327 (1.538)

116,05 121,74 117,11

9.673.367 770.225 (180.108)

(304) (902)

29,63 136,13 127,54

(59) 0 88.086

119,83 -

90.898

(9.007) (122.787) 538.131 11.592.805

(7.070) 385.022 10.641.436

Þýðingarmunur samtals ........................................................................................

529.124

Staða 1.1. ..........................................

Hagnaður (tap) ............................

Arður ......................................................

Hlutdeild í þýðingarmun Landsnets..........................................

Endurmat .......................................... Þýðingarmunur ...........................

120,81

377.952

15. Önnur félög Eignarhlutir í öðrum félögum greinast þannig: Óskráð félög ........................................................................................................................................................................................

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

2020

2019

37.134

37.134

SKÝRINGAR

75

16. Skatteign/tekjuskattsskuldbinding Skatteign/tekjuskattsskuldbinding samstæðunnar greinist þannig: (Tekjuskattsskuldbinding) skatteign 1. janúar .................................................................................................

Frestaður tekjuskattur ársins ...........................................................................................................................................

Tekjuskattur af endurmati ....................................................................................................................................................

Mismunur álagðs og áætlaðs skatts til greiðslu ............................................................................................

(Tekjuskattsskuldbinding) skatteign 31. desember ...................................................................................

2020

2019

(597.267) 92.489 (902.400) (4.942) ( 1.412.120)

(672.651) 75.384 0 0 ( 597.267)

(1.696.948) (131) (11.170) 175.397 10.859 61.910 47.594 369 ( 1.412.120)

(879.005) 6.041 (11.832) 167.066 11.280 82.391 26.780 11 ( 597.268)

15.565 15.565 (1.167) 14.398

16.762 16.762 (1.167) 15.595

1.116.955

1.183.173

2.247.287 387.116 (141.300) 2.493.103

2.555.038 348.491 (141.500) 2.762.029

(Tekjuskattsskuldbinding) skatteign greinist þannig í árslok: Rekstrarfjármunir ...........................................................................................................................................................................

Viðskiptakröfur ................................................................................................................................................................................

Birgðir ........................................................................................................................................................................................................

Skuldbinding vegna niðurrifs .............................................................................................................................................

Lífeyrisskuldbinding ....................................................................................................................................................................

Leiguskuldbinding .........................................................................................................................................................................

Frestaður gengismunur ..........................................................................................................................................................

Yfirfæranlegt skattalegt tap .............................................................................................................................................

Tekjuskattsskuldbinding 31. desember ..................................................................................................................

17. Skuldabréfaeign Skuldabréfaeign greinist þannig: Skuldabréfaeign ..............................................................................................................................................................................

Næsta árs afborgun skuldabréfaeignar .................................................................................................................

Skuldabréfaeign greiðist með jöfnum afborgunum á 15 árum.

18. Birgðir Birgðir greinast þannig: Efnisbirgðir ...........................................................................................................................................................................................

19. Viðskiptakröfur og aðrar skammtímakröfur Viðskiptakröfur og aðrar skammtímakröfur greinast þannig: Viðskiptakröfur vegna samninga við viðskiptavini ......................................................................................

Aðrar skammtímakröfur ..........................................................................................................................................................

Niðurfærsla viðskiptakrafna ..............................................................................................................................................

20. Handbært fé og markaðsverðbréf Markaðsverðbréf að fjárhæð 2.022 millj. kr. eru fjárfestingar í verðbréfasjóðum sem færðar eru á gangvirði samkvæmt uppgefnum verðum frá miðlara.

Handbært fé greinist þannig: Óbundnar innistæður ................................................................................................................................................................

1.522.944

432.665

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

76

SKÝRINGAR

21. Eigið fé Hlutafé Heildarhlutafé félagsins samkvæmt samþykktum þess er 5.000 millj. kr. í árslok. Eitt atkvæði fylgir hverjum einnar krónu hluta í félaginu auk réttar til arðgreiðslu. Allt hlutafé félagsins hefur verið greitt.

Yfirverðsreikningur Yfirverðsreikningur samanstendur af innborguðu hlutafé umfram nafnverð 1 kr. á hlut. Þýðingarmunur Þýðingarmunar samanstendur af hlutdeild félagsins í gengismun sem verður til við þýðingu reikningsskila hlutdeildarfélags yfir í íslenskar krónur.

Endurmatsreikningur Endurmatsreikningurinn samanstendur af endurmati virkjana og dreifikerfis til gangvirðis að teknu tilliti til skattáhrifa.

Bundinn hlutdeildarreikningur Bundinn hlutdeildarreikningur inniheldur hlutdeild í afkomu dóttur- og hlutdeildarfélaga sem er umfram úthlutaðan arð frá viðkomandi félögum á undirritunardegi.

Arður Félagið greiddi ekki út arð á árinu 2020 (2019: 310 milljónir kr.).

Fyrir liggur tillaga frá stjórn um úthlutun arðs á árinu 2020 að fjárhæð 310 milljónir kr (0,06 kr. á hlut).

22. Hagnaður á hlut Grunnhagnaður og þynntur hagnaður á hlut:

2020

2019

Hagnaður ...............................................................................................................................................................................................

1.780.746

2.725.875

Vegið meðaltal hlutabréfa: Hlutir 1. janúar - 31. desember ........................................................................................................................................

Vegið meðaltal útistandandi hluta þann 31. desember ........................................................................

5.000.000 5.000.000

5.000.000 5.000.000

Grunnhagnaður og þynntur hagnaður á hlut ....................................................................................................

0,36

0,55

Staða vaxtaberandi skulda 1.1. .......................................................................................................................................

19.535.984

20.741.184

Lántaka á árinu ................................................................................................................................................................................

Afborganir langtímaskulda ..................................................................................................................................................

Breytingar tengda fjármögnunarhreyfingum ...................................................................................................

4.900.000 (1.572.743) 3.327.257

0 (1.745.916) (1.745.916)

Gengismunur ......................................................................................................................................................................................

Verðbætur ............................................................................................................................................................................................

Aðrar breytingar tengdar vaxtaberandi skuldum ..........................................................................................

305.789 571.482 877.271

86.991 453.726 540.717

Staða vaxtaberandi skulda 31.12. ...............................................................................................................................

23.740.512

19.535.984

23. Vaxtaberandi skuldir Breyting vaxtaberandi skulda greinist þannig:

Frekari upplýsingar um vaxtaáhættu og gengisáhættu eru veittar í skýringu 28.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

SKÝRINGAR

77

23. Vaxtaberandi skuldir, frh.

Vaxtaberandi skuldir greinast þannig: Skuldir til langs tíma

2020

2019

2.959.484 20.781.027 23.740.511 (1.879.696) 21.860.816

2.930.150 16.605.834 19.535.984 (1.529.276) 18.006.708

Næsta árs afborgun langtímaskulda .........................................................................................................................

1.879.696 1.879.696

1.529.276 1.529.276

Vaxtaberandi skuldir samtals ............................................................................................................................................

23.740.511

19.535.984

Óveðtryggð bankalán ................................................................................................................................................................ Óveðtryggð skuldabréfaútgáfa ......................................................................................................................................

Næsta árs afborgun langtímaskulda .........................................................................................................................

Skammtímaskuldir

Skilmálar vaxtaberandi skulda Upplýsingar um samningsbundin ákvæði vaxtaberandi skulda samstæðunnar, sem færðar eru á afskrifuðu kostnaðarverði greinast þannig: Lokagjaldd.

2020 2019 Meðalvextir Eftirstöðvar Meðalvextir Eftirstöðvar

Skuldir í erlendum gjaldmiðlum: Skuldir í EUR ......................................................................

Skuldir í USD ......................................................................

2031 2031

1,4% 1,7%

1.821.167 1.138.317 2.959.484

2023- 2040 2025

3,3% 3,1%

17.638.727 3.142.300 20.781.027

Vaxtaberandi skuldir í efnahagsreikningi samtals ..........................................................

23.740.511

1,4% 3,7%

1.740.461 1.189.689 2.930.150

3,6%

16.605.834 16.605.834

Skuldir í íslenskum krónum: Verðtryggðar ................................................................... Óverðtryggðar ................................................................

Samningsbundar afborganir langtímaskulda greinast þannig á næstu ár: Árið 2021/2020 ............................................................................................................................................................................ Árið 2022/2021 ............................................................................................................................................................................ Árið 2023/2022 ............................................................................................................................................................................ Árið 2024/2023 ............................................................................................................................................................................ Árið 2025/2024 ............................................................................................................................................................................

Síðar ............................................................................................................................................................................................................

Vaxtaberandi langtímaskuldir samtals, þ.m.t. næsta árs afborgun ............................................

-

19.535.984

2020

2019

1.879.696 1.868.755 1.880.689 1.633.016 3.973.016 12.505.339 23.740.511

1.529.276 1.562.023 1.550.699 1.562.231 1.322.910 12.008.845 19.535.984

Samstæðan uppfyllir í árslok öll fjárhagsskilyrði lánasamninga sinna.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

78

SKÝRINGAR

24. Leigusamningar Breyting leiguskuldbindingar greinist þannig:

2020

2019

Staða leiguskuldbindingar 1.1. ......................................................................................................................................... Áhrif innleiðingar IFRS 16 ....................................................................................................................................................

411.957 0

0 439.129

Afborganir leiguskuldbindinga .........................................................................................................................................

Sjóðstreymisáhrif leiguskuldbindinga ......................................................................................................................

( 117.502) ( 117.502)

( 108.016) ( 108.016)

Nýjar leiguskuldbindingar á árinu ..................................................................................................................................

Endurmat leiguskulda ...............................................................................................................................................................

Vaxtagjöld .............................................................................................................................................................................................

Greiddir vextir ....................................................................................................................................................................................

Aðrar breytingar tengdar leiguskuldbindingum .............................................................................................

0 15.099 16.448 (16.448) 15.099

70.294 10.550 20.338 (20.338) 80.844

Staða leiguskuldbindingar 31.12. .................................................................................................................................

309.553

411.957

Greiðslur vegna leiguskuldbindinga námu 134,0 millj. kr. á árinu 2020 (2019: 128,4 millj. kr.).

Leiguskuldbinding greinist þannig: Skuldir til langs tíma Húsaleigusamningar ..................................................................................................................................................................

Lóðarleigusamningar .................................................................................................................................................................

Næsta árs afborgun leiguskuldbindinga ...............................................................................................................

198.460 111.093 309.553 ( 132.281)

309.128 102.829 411.957 ( 129.446)

177.272

282.511

Samstæðan hefur gert leigusamninga um húsnæði og lóðir, af þeim er stærstur húsaleigusamningur um höfuðstöðvar samstæðunnar að Dvergshöfða sem rennur út á árinu 2022. Leigusamningar innihalda ekki breytilegar leigugreiðslur.

Frekari upplýsingar um greiðsluflæði leigusamninga er að finna í skýringu 28.

25. Skuldbinding vegna niðurrifs Breyting skuldbindingar vegna niðurrifs greinist þannig: Staða 1. janúar .................................................................................................................................................................................

Gjaldfært á árinu ............................................................................................................................................................................

Vextir og verðbætur ...................................................................................................................................................................

Staða 31. desember ...................................................................................................................................................................

835.329 (44.427) 86.084 876.986

804.876 (45.384) 75.837 835.329

Samkvæmt alþjóðlegum reikningsskilastöðlum skal stofnverð rekstrarfjármuna innifela áætlaðan kostnað við niðurrif þeirra að lokinni notkun. Mynduð er skuldbinding vegna þessa meðal langtímaskulda. Útreikningur á fjárhæð skuldbindingarinnar byggðist á núvirði áætlaðs niðurrifskostnaðar loftlína m.v. forsendur um hlutfall niðurrifskostnaðar af byggingu lína og um endingartíma þeirra. Vextir á niðurrifskostnað voru 5,2% á árinu 2020 (2019: 4,7%) að viðbættri verðtryggingu. Engin ný loftlína var byggð á árunum 2020 og 2019.

26. Lífeyrisskuldbinding Breyting lífeyrisskuldbindingar greinist þannig: Staða 1.1 ................................................................................................................................................................................................

Breyting ársins .................................................................................................................................................................................

Greitt á árinu .......................................................................................................................................................................................

Staða 31.12. .......................................................................................................................................................................................

42.780 13.694 ( 2.181) 54.293

61.132 ( 12.583) ( 5.769) 42.780

Á árinu 1991 yfirtók RARIK með kaupsamningi lífeyrisskuldbindingar Rafveitu Siglufjarðar hjá Lífeyrissjóði Starfsmanna Ríkisins (LSR).

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

SKÝRINGAR

79

27. Viðskiptaskuldir og aðrar skammtímaskuldir Viðskiptaskuldir og aðrar skammtímaskuldir greinast þannig: Viðskiptaskuldir ...............................................................................................................................................................................

Aðrar skammtímaskuldir .........................................................................................................................................................

Viðskiptaskuldir og aðrar skammtímaskuldir samtals ..............................................................................

2020

2019

1.779.236 630.028 2.409.264

1.788.306 607.035 2.395.341

28. Stýring fjármálalegrar áhættu og fjármálagerningar Yfirlit Fjármálagerningum samstæðunnar fylgir eftirfarandi áhætta: Mótaðilaáhætta Lausafjáráhætta Markaðsáhætta Eftirfarandi eru upplýsingar um fjármálalega áhættu samstæðunnar, markmið, stefnu og aðferðir við að meta og draga úr áhættunni.

Markmið samstæðunnar er að uppgötva og greina áhættu sem hún býr við, setja viðmið um áhættutöku og hafa eftirlit með henni.

Stjórn félagsins ber að hafa eftirlit með fjármálalegri áhættu félagsins. Til að sinna því hefur stjórnin sótt ráðgjöf til utanaðkomandi ráðgjafa.

Mótaðilaáhætta Mótaðilaáhætta er hættan á fjárhagslegu tapi samstæðunnar ef viðskiptamaður eða mótaðili í fjármálagerningi getur ekki staðið við umsamdar skuldbindingar sínar. Mótaðilaáhætta samstæðunnar er einkum vegna viðskiptakrafna.

Viðskiptakröfur og aðrar kröfur Mótaðilaáhætta samstæðunnar ræðst einkum af fjárhagsstöðu og starfsemi einstakra viðskiptamanna. Viðskiptakröfur og aðrar kröfur samstæðunnar eru á einstaklinga, fyrirtæki og stórnotendur. Dreifing viðskiptakrafna eftir viðskiptavinum er nokkuð jöfn.

Flestir viðskiptamenn samstæðunnar hafa átt í áralöngum viðskiptum við hana og tapaðar viðskiptakröfur hafa verið lágt hlutfall af veltu. Innheimtudeild samstæðunnar vinnur eftir ákveðnum reglum sem miða að því að draga úr lánsáhættu.

Félagið myndar niðurfærslu vegna áætlaðrar virðisrýrnunar á viðskiptakröfum, öðrum kröfum og fjárfestingum. Kröfur eru almennt metnar hafa tapast endanlega við gjaldþrot mótaðila.

Mesta mögulega tap vegna mótaðilaáhættu Mesta mögulega tap samstæðunnar vegna fjáreigna er bókfært verð þeirra, sem var eftirfarandi í árslok: Viðskiptakröfur og aðrar skammtímakröfur .......................................................................................................

Handbært fé .......................................................................................................................................................................................

2020

2019

2.634.403 1.522.944 4.157.347

2.903.529 432.665 3.336.194

2.044.219 203.068 2.247.287

2.004.358 550.680 2.555.038

Mesta mögulega tapsáhætta viðskiptakrafna á reikningsskiladegi eftir viðskiptavinum: Almennir orkunotendur ...........................................................................................................................................................

Aðrar viðskiptakröfur .................................................................................................................................................................

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

80

SKÝRINGAR

28. Stýring fjármálalegrar áhættu og fjármálagerningar, frh.

Virðisrýrnun Aldursgreining viðskiptakrafna og niðurfærsla á reikningsskiladegi voru eftirfarandi: 2020 Brúttó staða Niðurfærsla Ógjaldfallnar kröfur ...............................................................................

Gjaldfallnar kröfur, 0- 30 daga ..................................................

Gjaldfallnar kröfur, 31-60 daga ................................................

Gjaldfallnar kröfur, 61-90 daga ................................................

Gjaldfallnar kröfur, 91-120 daga ............................................

1.692.359 402.785 32.887 32.883 86.373 2.247.287

38.872 25.574 8.648 14.816 53.390 141.300

2019 Brúttó staða Niðurfærsla 2.175.516 215.902 44.918 2.474 116.228 2.555.038

Breyting niðurfærslu krafna greinist þannig: Niðurfærsla í upphafi árs .......................................................................................................................................................

Tapaðar kröfur ..................................................................................................................................................................................

Niðurfærsla ársins ........................................................................................................................................................................

Niðurfærsla viðskiptakrafna í lok árs .........................................................................................................................

15.671 22.807 10.288 1.160 91.574 141.500

2020

2019

141.500 ( 59.235) 59.035 141.300

141.500 ( 15.350) 15.350 141.500

Lausafjáráhætta Lausafjáráhætta er hættan á því að samstæðan geti ekki staðið við skuldbindingar sínar eftir því sem þær gjaldfalla.

Markmið félagsins er að stýra lausafé þannig að tryggt sé að það hafi alltaf nægilegt laust fé til að mæta skuldbindingum sínum eftir því sem þær gjaldfalla og forðast þannig að skaða orðspor sitt.

Samstæðan hefur samið um yfirdráttarheimild að fjárhæð 500 millj. kr. hjá viðskiptabanka sínum Landsbankanum hf. sem var ónýtt í árslok 2020. Samstæðan hefur ávaxtað laust fé í skammtímafjárfestingum.

Samningsbundnar greiðslur vegna fjárskulda, þar með taldar væntanlegar vaxtagreiðslur greinast þannig: Bókfært verð

Samningsbundið sjóðflæði

Innan árs Eftir 1–2 ár Eftir 2–5 ár

Vaxtaberandi langtímaskuldir.......

Leiguskuldbinding ...............................

Viðskiptaskuldir .....................................

Aðrar skammtímaskuldir................

Samtals ..........................................................

23.740.511 309.553 1.779.236 630.028 26.459.328

28.120.135 499.321 1.779.236 630.028 31.028.720

2.624.497 136.654 1.779.236 630.028 5.170.415

2.548.668 47.524

9.069.250 13.877.720 35.215 279.928

2.596.192

9.104.465 14.157.648

31. desember 2019 Vaxtaberandi langtímaskuldir.......

Leiguskuldbinding ...............................

Viðskiptaskuldir .....................................

Aðrar skammtímaskuldir................

Samtals ..........................................................

20.741.184 411.957 1.788.306 607.035 23.548.482

23.955.647 585.097 1.788.306 607.035 26.936.085

2.230.692 131.949 1.788.306 607.035 4.757.982

2.199.722 131.934

5.899.688 13.625.545 65.054 256.160

2.331.656

5.964.742 13.881.705

Fjármálagerningar sem ekki eru afleiður

Eftir meira en 5 ár

31. desember 2020

Markaðsáhætta Markaðsáhætta er hættan á því að breytingar á markaðsverði erlendra gjaldmiðla og vaxta hafi áhrif á afkomu samstæðunnar eða virði hennar í fjármálagerningum. Markmið með stýringu markaðsáhættu er að stýra og takmarka áhættu við skilgreind mörk sem stjórn hefur samþykkt.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

SKÝRINGAR

81

28. Stýring fjármálalegrar áhættu og fjármálagerningar, frh.

Gengisáhætta Samstæðan býr við gengisáhættu vegna innkaupa og lántöku í erlendum gjaldmiðlum. Starfsrækslugjaldmiðill félagsins er íslenskar krónur og eru allar tekjur þess í krónum. Hluti innkaupa er í erlendum gjaldmiðlum, aðallega í evru (EUR) og Norðurlandamyntum (NOK, DKK, SEK) Samstæðan ver sig að jafnaði ekki fyrir gengisáhættu.

Lántaka félagsins í erlendum gjaldmiðlum er í evrum (EUR) og bandarískum dollurum (USD). Vextir af þessum lánum hafa reynst mun lægri en þeir sem bjóðast af lánum í íslenskum krónum.

Mögulegt tap vegna gengisáhættu Gengisáhætta samstæðunnar miðað við nafnverðsfjárhæðir er eftirfarandi: 2020 Handbært fé .......................................................................................................................................................................................

Langtímaskuldir ............................................................................................................................................................................... Áhætta í efnahagsreikningi ................................................................................................................................................

EUR

USD

364 ( 1.821.167) ( 1.820.803)

27.926 ( 1.138.317) ( 1.110.391)

132.896 ( 1.740.461) ( 1.607.565)

27.025 ( 1.189.689) ( 1.162.664)

2019 Handbært fé .......................................................................................................................................................................................

Langtímaskuldir ............................................................................................................................................................................... Áhætta í efnahagsreikningi ................................................................................................................................................

Gengi helstu gjaldmiðla var eftirfarandi á árinu: Meðalgengi 2020 EUR ..........................................................................................................................

USD ..........................................................................................................................

154,52 135,27

2019 137,68 122,94

Árslokagengi 2020 2019 156,1 127,21

136,21 121,39

Næmnigreining Styrking íslensku krónunnar um 10% gagnvart eftirfarandi gjaldmiðlum hefði hækkað (lækkað) afkomu ársins eftir skatt um eftirfarandi fjárhæðir. Greiningin byggir á því að allar aðrar breytur, sérstaklega vextir, haldist stöðugar. Greiningin var unnin með sambærilegum hætti fyrir árið 2019.

EUR ..............................................................................................................................................................................................................

USD ..............................................................................................................................................................................................................

2020

2019

145.664 88.831

128.605 93.013

Veiking íslensku krónunnar um 10% gagnvart framangreindum gjaldmiðlum hefði haft sömu áhrif en í gagnstæða átt, að því gefnu að allar aðrar breytur hefðu haldist stöðugar.

Vaxtaáhætta Langtímalántökur félagsins í íslenskum krónum eru með föstum vöxtum, en skammtímalán eru með breytilegum vöxtum.

Lántökur í erlendum gjaldmiðlum eru með breytilegum vöxtum.

Vaxtaberandi fjáreignir og fjárskuldir samstæðunnar greinast með eftirfarandi hætti í lok ársins: Fjármálagerningar með fasta vexti Fjárskuldir................................................................................................................................................................................................

2020

2019

( 20.781.027)

( 16.605.834)

1.522.944 ( 2.959.484) ( 1.436.540)

432.665 ( 2.930.150) ( 2.497.485)

Fjármálagerningar með breytilega vexti Handbært fé .......................................................................................................................................................................................

Fjárskuldir ..............................................................................................................................................................................................

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

82

SKÝRINGAR

28. Stýring fjármálalegrar áhættu og fjármálagerningar, frh.

Næmnigreining gangvirðis fjármálagerninga með fasta vexti Fjármálagerningar samstæðunnar með fasta vexti eru ekki færðir á gangvirði í gegnum rekstrarreikning. Því eiga vaxtabreytingar á uppgjörsdegi ekki að hafa áhrif á rekstrarreikning félagsins.

Næmnigreining sjóðstreymis vegna fjármálagerninga með breytilega vexti Hækkun á vöxtum um 100 punkta á uppgjörsdegi 31. desember 2020 hefði lækkað eigið fé og afkomu ársins um 11,5 millj. kr. (2019: lækkað um 20,0 millj. kr.). Ef vextir hefðu lækkað um 100 punkta hefðu áhrifin verið þau sömu í gagnstæða átt. Þessi greining byggir á þeirri forsendu að allar aðrar breytur, sérstaklega gengi erlendra gjaldmiðla, haldist óbreyttar. Önnur markaðsverðsáhætta Önnur markaðsverðsáhætta félagsins er takmörkuð, þar sem fjárfestingar í skuldabréfum og eignarhlutum eru óverulegur hluti af starfsemi félagsins.

Samanburður á gangvirði og bókfærðu verði Bókfært virði fjáreigna og fjárskulda í ársreikningnum er jafnt og gangvirði þeirra að undanteknum vaxtaberandi langtímaskuldum. Bókfært verð og gangvirði þeirra greinist með eftirfarandi hætti: 2020 Bókfært verð Gangvirði Vaxtaberandi langtímaskuldir........................................................

23.740.511

25.877.194

2019 Bókfært verð Gangvirði 19.535.984

21.341.472

Gangvirði vaxtaberandi skulda er reiknað núvirði höfuðstóls og vaxta og er afvaxtað með áhættulausum vöxtum í viðeigandi mynt auk viðeigandi áhættuálags á uppgjörsdegi. Áhættuálag var metið 78-168 bp í árslok 2020 (2019: 80 -168 bp) og var það byggt á þeim kjörum sem félaginu hafa boðist á markaði. Gangvirðisútreikningar vaxtaberandi langtímaskulda falla undir stig 2 í stigveldi gangkerfis.

Eiginfjárstýring Það er stefna stjórnar félagsins að eiginfjárstaða þess sé sterk til að styðja við stöðugleika í framtíðarþróun starfseminnar.

Eiginfjárhlutfall samstæðunnar nam 63% í árslok 2020 (2019: 64%). Stjórn félagsins hefur ekki sett sér markmið um lágmarks eiginfjárhlutfall.

Samstæðunni ber ekki að fylgja ytri reglum um lágmarkseiginfjárhlutfall. Við mat á eiginfjárhlutfalli samstæðunnar er litið til bókfærðs eigin fjár.

Flokkar fjármálagerninga Fjáreignir og fjárskuldir greinast í eftirfarandi flokka fjármálagerninga:

Aðrar fjárskuldir

Fjáreignir færðar á afskrifuðu kostnaðarverði

Fjáreignir og fjárskuldir á gangvirði í gegnum rekstur

Bókfært verð

2020 Eignarhlutir í öðrum félögum ........................................................

Skuldabréfaeign .........................................................................................

Viðskiptakröfur ...........................................................................................

Aðrar skammtímakröfur .....................................................................

Markaðsverðbréf .......................................................................................

Handbært fé ..................................................................................................

Samtals eignir ...............................................................................................

0

Vaxtaberandi skuldir ..............................................................................

Viðskiptaskuldir ..........................................................................................

Aðrar skammtímaskuldir ....................................................................

Samtals skuldir ............................................................................................

23.740.511 1.779.236 959.526 26.479.273

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

37.134

2.058.676

37.134 15.565 2.105.987 387.116 2.021.542 1.522.944 6.090.288

0

23.740.511 1.779.236 959.526 26.479.273

15.565 2.105.987 387.116 2.021.542 1.522.944 4.031.612

0

SKÝRINGAR

83

28. Stýring fjármálalegrar áhættu og fjármálagerningar, frh.

Aðrar fjárskuldir 2019 Eignarhlutir í öðrum félögum ........................................................

Skuldabréfaeign .........................................................................................

Viðskiptakröfur ...........................................................................................

Aðrar skammtímakröfur .....................................................................

Markaðsverðbréf .......................................................................................

Handbært fé ..................................................................................................

Samtals eignir ...............................................................................................

Vaxtaberandi skuldir ..............................................................................

Viðskiptaskuldir ..........................................................................................

Aðrar skammtímaskuldir ....................................................................

Samtals skuldir ............................................................................................

Fjáreignir færðar á afskrifuðu kostnaðarverði

Fjáreignir og fjárskuldir á gangvirði í gegnum rekstur 37.134

2.772.828

37.134 16.762 2.413.538 348.491 2.735.694 432.665 5.984.284

0

19.535.984 1.788.306 1.168.648 22.492.938

16.762 2.413.538 348.491 2.735.694 432.665 3.211.456 19.535.984 1.788.306 1.168.648 22.492.938

Bókfært verð

0

29. Tengdir aðilar Skilgreining tengdra aðila Eigandi, hlutdeildarfélög, stjórnarmenn, stjórnendur og félög og stofnanir í þeirra eigu teljast vera tengdir aðilar félagsins.

Samstæðan keypti þjónustu af hlutdeildarfélagi sínu fyrir 2.335 m. kr. á árinu 2020 (2019: 2.318 m. kr.)

Samstæðan seldi þjónustu til hlutdeildarfélags síns fyrir 214 m. kr.á árinu 2020 (2019: 231 m. kr.)

Viðskiptastöður við hlutdeildarfélag voru eftirfarandi í milljónum kr.: Skammtímakröfur ..........................................................................................................................................................................

Skammtímaskuldir .........................................................................................................................................................................

2020

2019

1.522.944 ( 2.959.484)

432.665 ( 2.930.150)

Viðskipti við tengda aðila þ.m.t. íslenska ríkið og félög og stofnanir í eigu þess eru verðlögð eins og um ótengda aðila sé að ræða.

30. Þóknun til endurskoðanda Þóknun til Ríkisendurskoðunar endurskoðanda samstæðunnar á árinu 2020 nam 17,4 millj. kr. (2019: 15,4 millj. kr.) vegna endurskoðunar ársreiknings og könnunar árshlutareiknings. Þóknun til Deloitte, innri endurskoðanda samstæðunnar á árinu 2020 nam 0 millj. kr. (2019: 5,2 millj. kr.) vegna innri endurskoðunar.

31. Fyrirtæki í samstæðunni Eignarhlutar í dótturfyrirtækjum greinast þannig Orkusalan ehf. ....................................................................................................................................................................................

RARIK orkuþróun ehf. ................................................................................................................................................................

Ljós- og gagnaleiðari ehf. ......................................................................................................................................................

Eignarhluti 2020 2019 100,0% 100,0% 100,0%

100,0% 100,0% 100,0%

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

84

SKÝRINGAR

32. Önnur mál Málaferli Með bréfi dags. 9. október 2017 krafðist Annata ehf. skaðabóta úr hendi RARIK að fjárhæð 135,3 milljónir kr., auk dráttarvaxta frá 4. ágúst 2017, vegna tjóns sem félagið kveðst hafa orðið fyrir vegna meintra brota á lögum um opinber innkaup nr. 120/2016 og tilskipun Evrópusambandsins við útboð á reikningsgerðarkerfi. Annata ehf. höfðaði mál á hendur RARIK í apríl 2018 þar sem krafist var viðurkenningar á skaðabótaskyldu RARIK en ekki gerð sérstök fjárkrafa. Héraðsdómur sýknaði RARIK af viðurkenningakröfunni og áfrýjaði Annata ehf. niðurstöðunni til Landsréttar. Með dómi Landsréttar dags. 16. október 2020 var viðurkenndur réttur Annata ehf. til skaðabóta úr hendi RARIK vegna kostnaðar sem félagið lagði út fyrir við þátttöku í forvali og útboði Ríkiskaupa nr. 20173 – Orkureikningakerfi fyrir RARIK ohf. RARIK ohf. hefur þegar greitt Annata ehf. 3.269.347 kr. vegna þessa kostnaðar (vextir meðtaldir). Ágreiningur hefur verið á milli aðila um hvort launakostnaður starfsmanna Annata ehf. falli undir bótaskyldu RARIK ohf. samkvæmt dómsorði Landsréttar og hefur RARIK ekki fallist á kröfu Annata ehf. að fullu. Með bréfi 4. febrúar 2021 krafðist Annata ehf. 8.047.513 kr. auk vaxta vegna launakostnaðar starfsmanna sem unnu að útboðinu.

Kaup á Rafveitu Reyðarfjarðar RARIK og Fjarðabyggð skrifuðu undir kaupsamning þann 24. janúar 2020 um kaup RARIK á öllu rafveitukerfi Rafveitu Reyðarfjarðar. Kaupverðið var 440 milljónir króna og tók RARIK við rekstri kerfisins þann 1. febrúar 2020. Í maí 2020 heimilaði Samkeppniseftirlitið kaup Orkusölunnar á raforkuframleiðslu og sölu Rafveitu Reyðarfjarðar. Bókfært kaupverð eigna Rafveitu Reyðarfjarðar nam 130 millj. kr. þar af nam kaupverð viðskiptasambanda 126 millj kr. og rekstrarfjármuna 4 millj. kr. Endanlegt kaupverð er háð breytingum á viðskiptamannagrunni veitunnar í kjölfar kaupanna og kann því að breytast.

Rannsókn samkeppniseftirlitsins Þann 8. apríl 2020 var Orkusölunni tilkynnt að Samkeppniseftirlitið hefði til rannsóknar tiltekin atriði sem lúta að Netorku og lóðrétt samþættum fyrirtækjum á vettvangi smásölu og dreifingar raforku sem flest eru eigendur Netorku. Í tilgreindu erindi var tekið fram að rannsóknin liti á þessu stigi að því að því að kanna fyrirkomulag við notendaskipti hjá dreifiveitufyrirtækjum með hliðsjón af 10. og 11. gr. samkeppnislaga nr. 44/2005 og eftir atvikum c-lið 1. mgr. 16. gr. sömu laga, hvort starfsemi Netorku fari gegn 10. og 12. gr. laganna og hvort háttsemi Orkusölunnar og/eða RARIK hafi falið í sér brot á 11. gr. samkeppnislaga, en rannsóknin byggði m.a. á erindum og ábendingum sem stofnuninni hafi borist frá frá Orku heimilanna ehf. og Íslenskri orkumiðlun ehf. Af hálfu Orkusölunnar hefur meintri brotlegri háttsemi félagsins verið hafnað í ítarlegum athugasemdum þess til Samkeppniseftirlitsins. Að öðru leyti er ekki unnt á þessu stigi að taka frekari afstöðu til efnisatriða málsins.

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir Reikningsskilaaðferðum sem lýst er hér á eftir hefur verið beitt með samræmdum hætti á öllum þeim tímabilum sem birt eru í ársreikningnum og af öllum félögum í samstæðunni utan þess sem kemur fram í skýringu nr. 3.

a) Grundvöllur samstæðu (i) Dótturfélög Dótturfélög eru félög þar sem samstæðan fer með yfirráð. Samstæðan fer með yfirráð þegar hún ber áhættu eða hefur ávinning af breytilegri arðsemi af hlutdeild sinni í félaginu og getur haft áhrif á arðsemina vegna yfirráða sinna. Reikningsskil dótturfélaga eru innifalin í samstæðureikningnum frá því að yfirráð nást og þar til þeim lýkur.

Reikningsskilaaðferðum dótturfélaga hefur verið breytt þegar nauðsynlegt hefur verið að aðlaga þær að reikningsskilaaðferðum samstæðunnar. (ii) Hlutdeildarfélög Hlutdeildarfélög eru þau félög sem samstæðan hefur veruleg áhrif á fjárhags- og rekstrarstefnu, en ekki yfirráð.

Veruleg áhrif eru alla jafna til staðar þegar félagið ræður yfir 20-50% atkvæðisréttar. Hlutdeildarfélög eru færð í ársreikning samstæðunnar með hlutdeildaraðferð. Ársreikningur samstæðunnar inniheldur hlutdeild í hagnaði eða tapi og öðrum tekjum og gjöldum færðum á eigið fé hlutdeildarfélaga samkvæmt hlutdeildaraðferð. Hlutdeildaraðferðinni er beitt frá því að veruleg áhrif nást og þar til þeim lýkur.

Verði hlutdeild félagsins í tapi meiri en bókfært verð hlutdeildarfélagsins er bókfærða verðið fært í núll og færslu frekara taps er hætt nema félagið hafi gengist í ábyrgðir fyrir þessi félög eða fjármagnað þau. Ef hagnaður verður af rekstri hlutdeildarfélags á síðari tímabilum er ekki færð hlutdeild í hagnaði þeirra fyrr en hlutdeild í tapi sem ekki var fært hefur verið jöfnuð.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

SKÝRINGAR

85

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir, frh. (iii) Viðskipti felld út úr samstæðureikningnum Viðskipti milli félaga innan samstæðunnar, staða milli þeirra og óinnleystar tekjur og gjöld sem myndast hafa í viðskiptum milli félaganna eru felld út við gerð ársreiknings samstæðunnar. Óinnleystur hagnaður sem hefur myndast í viðskiptum við hlutdeildarfélög er felldur út í samræmi við hlutdeild samstæðunnar í félögunum. Óinnleyst tap er fellt út með sama hætti og óinnleystur hagnaður, en aðeins að því marki að ekkert bendi til virðisrýrnunar fjárfestinganna.

b) Erlendir gjaldmiðlar (i) Viðskipti í erlendum gjaldmiðlum Viðskipti í erlendum gjaldmiðlum eru færð í starfrækslugjaldmiðli á gengi viðskiptadags. Peningalegar eignir og skuldir í erlendum gjaldmiðlum eru færðar miðað við gengi á uppgjörsdegi. Aðrar eignir og skuldir, sem metnar eru á gangvirði í erlendri mynt, eru færðar á því gengi sem var í gildi þegar gangvirði þeirra var ákvarðað. Gengismunur sem þannig myndast er færður í rekstrarreikning.

c) Fjármálagerningar (i) Fjármálagerningar aðrir en afleiðusamningar Til fjármálagerninga sem ekki eru afleiðusamningar teljast fjárfestingar í hlutabréfum, viðskiptakröfur, aðrar kröfur, handbært fé, lántökur, viðskiptaskuldir og aðrar skammtímaskuldir.

Fjármálagerningar sem ekki eru afleiðusamningar eru færðir á gangvirði við upphaflega skráningu í bókhald. Þegar fjármálagerningar eru ekki metnir á gangvirði gegnum rekstrarreikning, er allur beinn viðskiptakostnaður færður til hækkunar á virði þeirra við upphaflega skráningu í bókhald. Eftir upphaflega skráningu eru fjármálagerningar sem ekki eru afleiðusamningar færðir með þeim hætti sem greinir hér á eftir.

Fjármálagerningar eru færðir í ársreikning þegar félagið gerist aðili að samningsbundnum ákvæðum viðkomandi fjármálagerninga. Fjáreignir eru felldar út úr ársreikningi ef samningsbundinn réttur samstæðunnar að sjóðstreymi vegna fjáreignanna rennur út eða ef samstæðan yfirfærir fjáreignirnar til annars aðila án þess að halda eftir yfirráðum eða því sem næst allri þeirri áhættu og ávinningi sem í eignarhaldi á þeim felst. Bókhaldsskráning hefðbundinna kaupa og sölu á fjáreignum er gerð á viðskiptadegi, þ.e. á þeim degi sem samstæðan skuldbindur sig til að kaupa eða selja eignina. Fjárskuldir eru felldar út úr ársreikningi ef skuldbindingar samstæðunnar sem skilgreindar eru í samningi eru greiddar, falla úr gildi, er vísað frá eða þeim er aflétt.

Fjáreignum og fjárskuldum er jafnað saman og nettó fjárhæð færð í efnahagsreikning þegar lagalegur réttur er til staðar um jöfnun og fyrirhugað er að gera upp með jöfnun fjáreigna og fjárskulda.

Handbært fé samanstendur af sjóði og óbundnum bankainnstæðum. Í skýringu 33(l) er gerð grein fyrir reikningsskilaaðferðum vegna fjármunatekna og fjármagnsgjalda.

Fjáreignir og fjárskuldir á gangvirði gegnum rekstrarreikning Fjármálagerningur er flokkaður sem fjáreign eða fjárskuld á gangvirði gegnum rekstrarreikning sé hann veltufjáreign eða veltufjárskuld eða ef hann er tilgreindur sem fjármálagerningur á gangvirði gegnum rekstrarreikning við upphaflega skráningu í bókhald. Fjármálagerningar eru tilgreindir á gangvirði gegnum rekstrarreikning ef ákvarðanir um kaup og sölu byggjast á gangvirði þeirra. Fjáreignir og fjárskuldir á gangvirði gegnum rekstrarreikning eru færðar á gangvirði í efnahagsreikning. Gangvirðisbreytingar eru færðar í rekstrarreikning. Beinn viðskiptakostnaður er færður í rekstrarreikning þegar hann fellur til. Til fjáreigna og fjáskulda á gangvirði í gegnum rekstur teljast markaðsverðbréf og eignarhlutir í öðrum félögum.

Aðrir fjármálagerningar Aðrir fjármálagerningar, sem ekki teljast afleiðusamningar, eru færðir á afskrifuðu kostnaðarverði miðað við virka vexti, að frádreginni virðisrýrnun þegar við á.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

86

SKÝRINGAR

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir, frh. d) Hlutafé (i) Almennt hlutafé Kostnaður við útgáfu hlutafjár er færður til lækkunar á eigin fé.

Endurkaup á hlutafé Þegar hlutir sem flokkaðir eru sem eigið fé eru keyptir er fjárhæð kaupverðsins, að meðtöldum beinum kostnaði, færð til lækkunar á eigin fé.

e) Rekstrarfjármunir (i) Færsla og mat Rekstrarfjármunir, aðrir en virkjanir og dreifikerfi, eru færðir til eignar á kostnaðarverði að frádregnum uppsöfnuðum afskriftum og virðisrýrnun.

Kostnaðarverð samanstendur af beinum kostnaði sem fellur til við kaupin. Kostnaðarverð rekstrarfjármuna sem félagið byggir sjálft innifelur efniskostnað, launakostnað og annan kostnað sem fellur til við að koma eigninni í notkun, auk kostnaðar sem áætlað er að muni falla til við niðurrif eigna. Keyptur hugbúnaður sem er nauðsynlegur til að unnt sé að nýta vélbúnað er eignfærður sem hluti af þeim tækjabúnaði. Þegar rekstrarfjármunir eru samsettir úr einingum með ólíkan nýtingartíma eru einingarnar aðgreindar og afskrifaðar miðað við nýtingartímann.

Hagnaður eða tap af sölu rekstrarfjármuna er munurinn á söluverðinu og bókfærðu verði eignarinnar og er fært í rekstrarreikning meðal annarra tekna. Þegar endurmetnir varanlegir rekstrarfjármunir eru seldir er endurmat þeirra meðal eigin fjár fært á óráðstafað eigið fé.

Vaxtagjöld af lánsfé sem nýtt er til fjármögnunar á kostnaðarverði mannvirkja í byggingu eru eignfærð á byggingartíma.

Virkjanir og dreifikerfi samstæðunnar eru færð á endurmetnu kostnaðarverði í efnahagsreikningnum sem er gangvirði þeirra á endurmatsdegi að frádregnum afskriftum og virðisrýrnun frá þeim tíma. Endurmat þessara eigna er framkvæmt með reglubundnum hætti. Allar hækkanir vegna þessa endurmats eru færðar á sérstakan endurmatsreikning meðal eigin fjár að teknu tilliti til tekjuskattsáhrifa. Afskriftir af endurmetnu kostnaðarverði eru færðar í rekstrarreikning.

Við sölu, afskriftir eða niðurlagningu eignar er sá hluti endurmatsreikningsins sem tilheyrir viðkomandi eign færður á óráðstafað eigið fé. (ii) Kostnaður sem fellur til síðar Kostnaður við að endurnýja einstaka hluta rekstrarfjármuna er færður til eignar ef líklegt er talið að ávinningur sem felst í eigninni muni renna til samstæðunnar og hægt er að meta kostnaðinn á áreiðanlegan hátt. Allur annar kostnaður er gjaldfærður í rekstrarreikningi þegar til hans er stofnað. (iii) Afskriftir Afskriftir eru reiknaðar línulega miðað við áætlaðan nýtingartíma einstakra hluta varanlegra rekstrarfjármuna. Áætlaður nýtingartími greinist þannig: Virkjanir ..................................................................................................................................................................................................................................

60 ár Veitukerfi .............................................................................................................................................................................................................................. 20–33 ár Aðrir rekstrarfjármunir ................................................................................................................................................................................................ 5–50 ár Afskriftaaðferðir, nýtingartími og niðurlagsverð eru endurmetin á uppgjörsdegi.

f) Óefnislegar eignir (i) Viðskiptasambönd Keypt viðskiptasambönd eru færð til eignar í efnahagsreikningi á kostnaðarverði uppsöfnuðum línulegum afskriftum og virðisrýrnun. (ii) Hugbúnaður Hugbúnaður er færður á kostnaðarverði að frádregnum uppsöfnuðum línulegum afskriftum og virðisrýrnun.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

SKÝRINGAR

87

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir, frh. (iii) Kostnaður sem fellur til síðar Kostnaður sem fellur til síðar er aðeins eignfærður ef hann eykur væntan framtíðarávinning þeirrar eignar sem hann tengist. Allur annar kostnaður er gjaldfærður í rekstrarreikningi þegar hann fellur til. (iv) Afskriftir Afskriftir eru færðar línulega í rekstrarreikning miðað við áætlaðan nýtingartíma þeirra. Áætlaður nýtingartími greinist þannig: Viðskiptasambönd .........................................................................................................................................................................................................

Hugbúnaður ........................................................................................................................................................................................................................

10 ár 5-10 ár

g) Birgðir Birgðir eru metnar á kostnaðarverði eða hreinu söluvirði, hvoru sem lægra reynist. Kostnaðarverð birgða byggir á fyrst inn - fyrst út reglunni og innifelur kostnað sem fellur til við að afla birgðanna og koma þeim á þann stað og í það ástand sem þær eru í á uppgjörsdegi. Hreint söluvirði er áætlað söluverð í venjulegum viðskiptum að frádregnum áætluðum kostnaði við að selja vöru.

h) Virðisrýrnun (i) Fjáreignir Á hverjum uppgjörsdegi er kannað hvort til staðar sé hlutlæg vísbending um virðisrýrnun fjáreigna. Fjáreign telst hafa rýrnað í virði ef hlutlægar vísbendingar eru um að einn eða fleiri atburðir sem átt hafa sér stað benda til þess að vænt framtíðarsjóðstreymi af viðkomandi eign verði lægra en áður var talið að teknu tilliti til væntrar þróunar efnahagslífins.

Virðisrýrnun fjáreigna sem færðar eru á afskrifuðu kostnaðarverði er mismunurinn á bókfærðu verði þeirra annars vegar og núvirtu væntu framtíðarsjóðstreymi miðað við upphaflega virka vexti hins vegar.

Einstakar mikilvægar fjáreignir eru prófaðar sérstaklega hver um sig með tilliti til virðisrýrnunar. Aðrar fjáreignir eru flokkaðar saman eftir lánsáhættueinkennum.

Virðisrýrnun fjáreigna er færð í rekstrarreikning. (ii) Aðrar eignir Bókfært verð eigna, að undanskildum birgðum og skatteign, er yfirfarið á hverjum uppgjörsdegi til að meta hvort vísbendingar séu um virðisrýrnun þeirra. Sé einhver slík vísbending til staðar er endurheimtanleg fjárhæð eignarinnar metin.

Virðisrýrnun er gjaldfærð þegar bókfært verð eignar eða fjárskapandi einingar er hærra en endurheimtanleg fjárhæð hennar. Fjárskapandi eining er minnsti aðgreinanlegi hópur eigna sem myndar sjóðstreymi sem er að mestu leyti óháð öðrum eignum eða hópum eigna. Virðisrýrnun er gjaldfærð í rekstrarreikningi en síðan til hlutfallslegrar lækkunar á bókfærðu verði annarra eigna sem tilheyra einingunni. Virðisrýrnun endurmats eigna er færð á eigið fé til lækkunar á endurmatsreikningi að því marki sem nemur endurmati vegna þeirrar eignar. Virðisrýrnun umfram það er gjaldfærð í rekstrarreikningi.

Endurheimtanleg fjárhæð eignar er hreint gangvirði hennar eða nýtingarvirði, hvort sem hærra reynist. Nýtingarvirði er metið miðað við áætlað framtíðarsjóðstreymi, sem er núvirt með vöxtum fyrir skatta, sem endurspegla mat markaðarins á tímavirði peninga hverju sinni og þeirri áhættu sem fylgir eigninni.

Virðisrýrnun fyrri tímabila vegna annarra eigna er metin á hverjum uppgjörsdegi til að kanna hvort vísbendingar séu um að rýrnunin hafi minnkað eða horfið. Virðisrýrnun er bakfærð ef breyting hefur orðið á mati sem notað var við útreikning á endurheimtanlegri fjárhæð. Virðisrýrnun er einungis bakfærð að því marki að bókfært verð eignar sé ekki umfram það sem verið hefði ef engin virðisrýrnun hefði verið færð.

i) Hlunnindi starfsmanna (i) Iðgjaldatengd lífeyriskerfi Kostnaður vegna framlaga í iðgjaldatengd lífeyriskerfi er gjaldfærður í rekstrarreikningi þegar hann fellur til.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

88

SKÝRINGAR

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir, frh. j) Skuldbindingar Skuldbinding er færð í efnahagsreikninginn þegar samstæðunni ber lagalega skyldu eða hefur tekið á sig skuldbindingu vegna fyrri atburðar og líklegt er að kostnaður lendi á því við að gera upp skuldbindinguna. Skuldbindingin er metin út frá væntu framtíðarfjárflæði, sem er núvirt með vöxtum sem endurspegla markaðsvexti og þá áhættu sem fylgir skuldbindingunni.

Niðurrifskostnaður Félagið hefur áætlað kostnað við niðurrif núverandi línustæða. Áætlunin byggist á mati sérfræðinga. Niðurrifskostnaðurinn hefur verið núvirtur miðað við áætlaðan líftíma háspennulína félagsins og er núvirt fjárhæð færð annars vegar til hækkunar á viðkomandi eign og hins vegar sem skuldbinding í efnahagsreikningi. Breyting skuldbindingar vegna núvirðingar og verðtryggingar eru færð meðal fjármagnsgjalda í rekstrarreikningi.

k) Tekjur Tekjur af sölu og dreifingu á raforku og heitu vatni eru færðar í rekstrarreikning samkvæmt mældri afhendingu til kaupenda á tímabilinu og innheimtar mánaðarlega samkvæmt gildandi gjaldskrá. Aðrar tekjur eru færðar þegar til þeirra er unnið eða við afhendingu vöru eða þjónustu.

Tekjumörk Gjaldskrá fyrir dreifingu raforku er háð tekjumörkum sem gefin er út af Orkustofnun í samræmi við ákvæði raforkulaga nr. 65 frá 2003. Tekjumörkin byggja á rauntölum fyrri ára úr rekstri dreifiveitu, afskrift fastafjármuna, rauntöpum í dreifikerfi og arðsemi á bundið fé í dreifiveitu. Arðsemi dreifiveitu af dreifingu raforku skal vera sem næst vegnum fjármagnskostnaði, að teknu tilliti til skatta og að frátöldum verðlagsbreytingum. Arðsemi til grundvallar tekjumörkum skal vera jöfn hlutfalli milli annars vegar hagnaðar fyrir fjármunatekjur og fjármagnsgjöld en að frádregnum sköttum (EBIT að frádregnum sköttum) og hins vegar bókfærðs virðis fastafjármuna sem nauðsynlegir eru til reksturs dreifiveitunnar auk 20% af tekjumörkum síðasta árs til að mæta kostnaði af veltufjármunum. Við ákvörðun tekjumarka er ekki litið til raunverulegra fjármagnsliða. Gjaldskrá er ákveðin miðað við tekjumörk og áætlanir um raforkusölu á dreifiveitusvæðum félagsins, annars vegar fyrir þéttbýli og hins vegar fyrir dreifbýli.

l) Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld Fjármunatekjur samanstanda af vaxtatekjum af fjárfestingum, arðstekjum, breytingum á gangvirði fjáreigna þar sem gangvirðisbreyting er færð í rekstrarreikning, gengishagnaði af erlendum gjaldmiðlum. Vaxtatekjur eru færðar eftir því sem þær falla til miðað við virka vexti. Arðstekjur eru færðar í rekstrarreikning á þeim degi sem arðsúthlutun er samþykkt.

Fjármagnsgjöld samanstanda af vaxtakostnaði af lántökum, bakfærslu núvirðingar skuldbindinga, gengistapi af erlendum gjaldmiðlum, tapi af afleiðusamningum og virðisrýrnun fjáreigna. Lántökukostnaður er færður í rekstrarreikning miðað við virka vexti.

Hagnaður eða tap vegna gengisbreytinga erlendra gjaldmiðla er fært nettó.

m) Tekjuskattur Tekjuskattur á afkomu tímabilsins samanstendur af tekjuskatti til greiðslu og frestuðum tekjuskatti. Tekjuskattur er færður í rekstrarreikning nema þegar hann tengist liðum sem eru færðir beint á eigið fé eða liðum færðum meðal annarra tekna og gjalda færðra á eigið fé.

Tekjuskattur til greiðslu er tekjuskattur sem áætlað er að komi til greiðslu á næsta ári vegna skattskylds hagnaðar ársins, miðað við gildandi skatthlutfall á uppgjörsdegi, auk leiðréttinga á tekjuskatti til greiðslu vegna fyrri ára.

Frestaður tekjuskattur er færður vegna tímabundinna mismuna á bókfærðu verði eigna og skulda í ársreikningnum annars vegar og skattverði þeirra hins vegar. Útreikningur á frestuðum skatti byggir á því skatthlutfalli sem vænst er að verði í gildi þegar tímabundnir mismunir koma til með að snúast við, miðað við gildandi lög á uppgjörsdegi.

Skatteign er einungis færð að því marki sem líklegt er talið að skattskyldur hagnaður verði til ráðstöfunar í framtíðinni sem unnt verður að nýta eignina á móti. Skatteign er metin á hverjum uppgjörsdegi og lækkuð að því marki sem talið er líklegt að hún nýtist ekki.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

SKÝRINGAR

89

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir, frh. n) Leigusamningar Við upphaf samnings leggur samstæðan mat á það hvort samningur eða hluti hans feli í sér leigusamning. Samningur er leigusamningur að hluta eða heild ef hann felur í sér rétt til yfirráða tiltekinnar eignar á tilteknu tímabili í skiptum fyrir endurgjald. Við mat á því hvort leigusamningur felur í sér yfirráð tiltekinnar eignar notar samstæðan skilgreiningu leigusamnings í IFRS 16.

Samstæðan sem leigutaki Við upphaf eða breytingu á samningi sem felur í sér leiguhluta úthlutar samstæðan endurgjaldinu á sérhvern leiguhluta á grundvelli sjálfstæðs verðs hvers hlutar fyrir sig. Fyrir leigusamninga um fasteignir hefur samstæðan hins vegar kosið að aðgreina ekki leiguhluta frá öðrum hlutum samningsins og færir þá sem einn leigusamning.

Samstæðan færir leigueign og leiguskuld við upphaf leigusamnings. Leigueignin er upphaflega færð á kostnaðarverði, sem er upphafleg fjárhæð leiguskuldarinnar að teknu tilliti til leigugreiðslna sem hafa fallið til fyrir eða á upphafsdegi samningsins, beins kostnaðar við öflun leigueignarinnar og áætlaðs kostnaðar við að taka niður og fjarlægja eignina, eða til þess að færa eignina eða umhverfi hennar í samt horf að loknum leigusamningi, og að frádregnum leiguílvilnunum sem samstæðan hefur fengið.

Leigueignin er afskrifuð línulega frá upphafi til loka leigusamningsins, nema þegar eignarhald flyst yfir til samstæðunnar í lok leigutímabilsins eða ef kostnaðarverð leigueignarinnar endurspeglar að samstæðan muni nýta sér kauprétt í lok leigutímabilsins. Í þeim tilfellum er leigueignin afskrifuð á nýtingartíma eignarinnar, sem er ávarðaður með sömu aðferð og notuð er fyrir aðra fastafjármuni samstæðunnar. Jafnframt er virði leigueignar lækkað reglubundið um sem nemur virðisrýrnun hennar, ef einhver er, og leiðrétt vegna endurmats leiguskuldarinnar.

Leiguskuld er upphaflega færð við núvirði ógreiddra leigugreiðslna á upphafsdegi leigusamningsins. Greiðslurnar eru núvirtar með því að nota innbyggða vexti leigusamningsins, séu þeir tiltækir, en annars notar samstæðan þá vexti sem hún fær af nýju lánsfé. Að jafnaði notar samstæðan vexti á nýju lánsfé til núvirðingar.

Samstæðan ákvarðar vexti af nýju lánsfé með því að sækja vaxtaupplýsingar vegna ólíkra fjármögnunarleiða og gerir tilteknar aðlaganir til að endurspegla skilmála leigusamningsins og eiginleika eignarinnar sem er leigð.

Leigugreiðslur sem eru innfaldar í ákvörðun fjárhæðar leiguskuldar geta falið í sér eftirfarandi: – Fastar greiðslur, þar með taldar leigugreiðslur sem eru samkvæmt eðli sínu fastar; – Breytilegar leigugreiðslur tengdar vöxtum eða vísitölu, upphaflega áætlaðar miðað við vexti eða vísitölu á upp hafsdegi; – Fjárhæðir sem gert er ráð fyrir að þurfi að greiða samkvæmt hrakvirðistryggingu; og – Kaupverð samkvæmt kaupréttarákvæði í leigusamningi þegar samstæðan telur nokkuð víst að hún muni nýta kaup réttinn, leigugreiðslur á valkvæðum framlengingartímabilum ef samstæðan er nokkuð viss um að hún muni nýta framlengingarheimildir og greiðslur vegna uppsagnar leigusamnings fyrir lok leigutímans, nema samstæðan sé nokkuð viss um að nýta ekki uppsagnarheimildir.

Leiguskuldin er færð á afskrifuðu kostnaðarverði með því að nota aðferð virkra vaxta. Hún er endurmetin þegar breyting verður á framtíðarleigugreiðslum vegna breytinga á vísitölu eða vöxtum, ef breyting verður á mati samstæðunnar á fjárhæð sem hún væntir að verði greidd samkvæmt hrakvirðistryggingu ef við á, ef samstæðan breytir mati sínu á því hvort hún muni nýta kaupréttarákvæði, heimildir til framlengingar eða uppsagnar leigusamnings eða þegar breyting verður á fjárhæð leigugreiðslu sem er í eðli sínu föst.

Samstæðan kýs að færa ekki leigueignir og leiguskuldir vegna leigusamninga um lágvirðiseignir og skammtímaleigusamninga, þar á meðal um tölvubúnað. Samstæðan gjaldfærir leigugreiðslur vegna þessara leigusamninga línulega á leigutíma.

o) Hagnaður á hlut Í ársreikningnum er sýndur grunnhagnaður á hlut og þynntur hagnaður á hlut fyrir almenna hluti í félaginu. Grunnhagnaður á hlut er reiknaður sem hlutfall afkomu, sem ráðstafað er til almennra hluthafa í félaginu, og vegins meðalfjölda útistandandi almennra hluta á árinu. Þynntur hagnaður á hlut er jafn grunnhagnaði þar sem fyrirtækið hefur ekki gert kaupréttarsamninga eða gefið út breytanleg skuldabréf.

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

90

SKÝRINGAR

33. Mikilvægar reikningsskilaaðferðir, frh. p) Starfsþáttayfirlit Rekstrarstarfsþáttur er hluti samstæðunnar sem fæst við viðskipti og er fær um að afla tekna og stofna til gjalda, að meðtöldum tekjum og gjöldum vegna viðskipta við aðra hluta samstæðunnar. Afkoma allra starfsþátta samstæðunnar er reglulega yfirfarin af forstjóra til að ákvarða hvernig eignum hennar er skipt á starfsþætti og til að meta frammistöðu þeirra.

Viðskipti milli starfsþátta eru verðlögð eins og um óskylda aðila væri að ræða.

Rekstrarafkoma starfsþátta, eignir og skuldir þeirra samanstanda af liðum sem tengja má beint við hvern starfsþátt, auk þeirra liða sem hægt er að skipta skynsamlega niður á starfsþætti. Liðir sem ekki eru flokkaðir með einstökum starfsþáttum eru aðallega fjárfestingar og tengdar tekjur, lántökur og tengdur kostnaður, sameiginlegar eignir og tengdur kostnaður, auk frestaðs tekjuskatts.

Fjárfestingar starfsþátta eru kaup á rekstrarfjármunum.

q) Nýir reikningsskilastaðlar og túlkanir á þeim sem hafa ekki verið innleiddir Nokkrir nýir alþjóðlegir reikningsskilastaðlar gilda um fjárhagsár sem hefjast 1. janúar 2021 eða síðar og er heimilt er að beita fyrir gildistöku þeirra. Samstæðan hefur hins vegar ekki innleitt nýja eða breytta reikningsskilastaðla fyrir gildistíma við gerð þessara reikningsskila.

Ekki er búist við að eftirfarandi breytingar á stöðlum og túlkunum muni hafa veruleg áhrif á reikningsskil samstæðunnar.

- - - -

Íþyngjandi samningar - kostnaðurinn við að uppfylla samning (breytingar á IAS 37).

Breytingar á vaxtaviðmiði - fasi 2 (breytingar á IFRS 9, IAS 39, IFRS 7, IFRS 4 og IFRS 16).

COVID-19-tengdar leiguívilnanir (Breytingar á IFRS 16).

Fastafjármunir: Ávinningur áður en ætluð notkun hefst (Breytingar á IAS 16).

Fjárhæðir eru í þúsundum króna.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Yfirlýsing um stjórnarhætti

91

YFIRLÝSING UM STJÓRNARHÆTTI Inngangur Meginstarfsemi RARIK, móðurfélagsins, er rekstur dreifiveitu sem starfar skv. lögum nr. 65 frá 2003 og nær dreifiveitusvæðið til meginhluta landsins utan höfuðborgarsvæðisins, Vestfjarða og Reykjaness. Auk þess rekur RARIK fimm hitaveitur, jarðvarmaveitur í Búðardal, Blönduósi, Skagaströnd og Siglufirði og fjarvarmaveitur á Seyðisfirði og Höfn í Hornafirði.

Framleiðsla og sala rafmagns er í höndum dótturfélagsins Orkusölunnar ehf. auk þróunar og uppbyggingar orkukerfa innanlands.

RARIK Orkuþróun ehf. hefur umsjón með einu erlendu verkefni og Ljós- og gagnaleiðari ehf. hefur umsjón með ljósleiðurum sem lagðir hafa verið með jarðstrengjum. Dótturfélögin eru alfarið í eigu RARIK. Helstu lög sem gilda um starfsemi RARIK eru raforkulög nr. 65/2003, orkulög nr. 58/1967 og lög um hlutafélög nr. 2/1995.

Stjórnarhættir Stjórn RARIK leitast við að viðhalda góðum stjórnarháttum og fylgir „Leiðbeiningum um stjórnarhætti fyrirtækja“ sem Viðskiptaráð Íslands, Nasdaq OMX Iceland og Samtök atvinnulífsins gáfu út og tóku gildi 1. júní 2015. Nýlega var kynnt ný útgáfa af leiðbeiningum um stjórnarhætti fyrirtækja sem taka gildi 1. júlí 2021 og mun RARIK innleiða breytingar á stjórnarháttum sem þar koma fram á þessu ári. Leiðbeiningarnar eru aðgengilegar á vefnum leidbeiningar.is. Stjórn setur sér starfsreglur, þar sem valdsvið hennar er skilgreint og verksvið gagnvart forstjóra. Núgildandi starfsreglur stjórnar voru staðfestar af stjórn þann 28. maí 2020. Starfsreglur stjórnar eru aðgengilegar á heimasíðu RARIK.

Áhættustýring og innra eftirlit Hlutverk stjórnar samkvæmt starfsreglum er að setja markmið varðandi áhættur í starfseminni, ákveða mörk áhættutöku og byggja upp eftirlit með áhættum í rekstrinum, auk þess að fylgja eftir settum markmiðum. Áhættustefna RARIK var síðast endurskoðuð í maí 2020. Í skýringu nr. 28 í ársreikningi er jafnframt gerð grein fyrir áhættustýringu RARIK vegna fjármálagerninga.

Innra eftirlit RARIK felur í sér skilgreiningu á rekstri, stjórnun og hlutverki fyrirtækisins, markmiðasetningu, upplýsingasöfnun og yfirferð þeirra upplýsinga sem verða til í kerfum fyrirtækisins um starfsemi þess, verklag og árangur samkvæmt settum markmiðum. Brugðist er við frávikum og fengin reynsla er nýtt í þróun og endurskilgreiningar á starfseminni. Stjórn félagsins ákvað að framlengja samning við Deloitte um innri endurskoðun fyrir árin 2020 til 2023 en fyrirtækið hefur annast hana frá árinu 2015.

Afkomumarkmið RARIK eru sett af stjórn fyrirtækisins. Mánaðarlega fer stjórn yfir rekstraryfirlit og stöðu í fjárfestingum, þar sem frávik frá áætlunum eru yfirfarin og skýrð. Framkvæmdaráð fundar að jafnaði vikulega en hlutverk þess er m.a. að fara yfir rekstur fyrirtækisins, fjárhagsáætlanir, uppgjör og stöðu fjárfestinga. Svæðisráð eru starfandi á hverju rekstrarsvæði og er því ætlað að samræma og samhæfa starfsemi innan svæðisins með heildarhagsmuni RARIK að leiðarljósi. Þannig er svæðisráðinu ætlað hafa eftirlit með árangri verkefna sem unnin hafa verið. Í handbók fyrirtækisins, sem er aðgengileg á innri vef þess, eru margvíslegar verklagsreglur til að tryggja gott eftirlit með rekstrarkostnaði. Sömuleiðis eru umfangsmiklar verklagsreglur um tekjuskráningu, m.a. með ferilskráningu mæla og afstemmingu sölukerfis og bókhalds. Þá eru ýmsar verklagsreglur þar sem kveðið er á um hvernig þeir, sem eru fjárhagslega ábyrgir fyrir þeim verkum sem unnið er að, sinni reglubundinni skráningu og eftirliti með kostnaði verkanna og beri ábyrgð á skilum þeirra til uppgjörs.

Stjórnskipulag Stjórnskipulag RARIK samanstendur af stjórn móðurfélags, stjórnum þriggja dótturfélaga og framkvæmdaráði móðurfélagsins.

Starfsemi RARIK er skipt í fjögur svið auk skrifstofu forstjóra en þau eru Fjármálasvið, Framkvæmdasvið, Rekstrarsvið og Tæknisvið. Þá hefur stjórn kosið Endurskoðunarnefnd en fer sjálf með hlutverk Starfskjaranefndar.

Fjallað er um samfélagslega ábyrgð og tengd málefni í viðaukanum ófjárhagsleg upplýsingagjöf og er vísað til þeirrar umfjöllunar.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

92

Yfirlýsing um stjórnarhætti

Yfirlýsing um stjórnarhætti, frh.: Stjórn Stjórn RARIK sinnir stefnumótun, eftirliti og töku meiriháttar ákvarðana í rekstri félagsins í samræmi við lagareglur sem gilda um stjórn félagsins. Stjórnin staðfestir rekstrar- og fjárfestingaáætlanir, fer með málefni félagsins og annast stjórnskipulag rekstrar þess og að starfsemi sé jafnan í réttu og góðu horfi. Í stjórn RARIK eru fimm eftirtaldir aðalmenn, allir kosnir á aðalfundi: Birkir Jón Jónsson, Ásakór 3, Kópavogi, formaður stjórnar er fæddur á Siglufirði 24. júlí 1979. Stundaði nám í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands og lauk MBA prófi frá sama skóla 2008. Var aðstoðarmaður félagsmálaráðherra 2000-2003, sat á Alþingi 2003-2013, í bæjarstjórn Fjallabyggðar 2006-2010 og á sæti í bæjarstjórn Kópavogs frá 2014. Í stjórn Íbúðalánasjóðs 20022006 og um árabil í stjórn Bridgesambands Íslands. Birkir Jón er í dag formaður bæjarráðs Kópavogs, situr í stjórn Sorpu bs. og í almannavarnarnefnd höfuðborgarsvæðisins. Hann var fyrst kosinn í stjórn RARIK ohf. árið 2014.

Arndís Soffía Sigurðardóttir, Smáratúni, Hvolsvelli, varaformaður stjórnar. Hún er lögfræðingur og fædd árið 1978. Hún starfaði sem fulltrúi sýslumanns á Selfossi og síðar sýslumanns á Suðurlandi frá 2007 til 2020 þegar hún var skipuð sýslumaður í Vestmannaeyjum. Hún er eigandi fjölskyldufyrirtækisins Hótels Fljótshlíðar ásamt eiginmanni sínum Ívari Þormarssyni matreiðslumeistara. Hún sat í stjórn Byggðastofnunar árin 2009-2011 og í úrskurðarnefnd samkvæmt lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir 2010-2012. Hún var fyrst kosin í stjórn RARIK ohf. árið 2018.

Valgerður Gunnarsdóttir, Hrísateigi 2, Húsavík, ritari stjórnar er fædd 1955. Hún er með BA-próf í íslenskum fræðum og almennum bókmenntum frá Háskóla Íslands, kennslu- og uppeldisfræði frá Háskólanum á Akureyri og Diplóma í stjórnun og forystu í skólaumhverfi frá Endurmenntunarstofnun Háskóla Íslands. Er skólameistari Framhaldsskólans á Húsavík og formaður stjórnar Minningarsjóðs Maríu Kristínar Stephensen. Situr í stjórn Hrauns í Öxnadal ehf. Var alþingismaður Norðausturkjördæmis 2013-2017, sat í fjárlaganefnd, allsherjar- og menntamálanefnd og var formaður umhverfis- og samgöngunefndar. Var jafnframt einn af varaforsetum Alþingis. Var fulltrúi í stjórnarskrárnefnd skipaðri af forsætisráðherra 2013-2016, átti sæti í Íslandsdeild Norðurlandaráðs 2013-2016 og formaður Íslandsdeildar Norðurlandaráðs 2017 og var varaformaður Íslandsdeildar Evrópuráðsþingsins 2016. Hún var fyrst kosin í stjórn RARIK ohf. árið 2018. Álfheiður Eymarsdóttir, Austurbær, Selfossbæir, Selfossi, meðstjórnandi, er fædd 1969. Hún er menntaður stjórnmálafræðingur frá HÍ og með Diplóma í alþjóðastjórnmálum og stjórnmálaheimspeki frá Edinborgarháskóla. Starfsferill spannar tölvur, tækni og sjávarútveg, bæði í einkageiranum og hjá hinu opinbera, hérlendis og um 10 ára skeið í Bretlandi. Hagsmunatengsl, seta í stjórnum o.þ.h.: Varaþingmaður Pírata í Suðurkjördæmi og varabæjarfulltrúi Á-lista í sveitarfélaginu Árborg og varaformaður eigna- og veitunefndar sveitarfélagsins. Hún var fyrst kosin í stjórn RARIK ohf. árið 2017.

Kristján L. Möller, Laugarvegi 25, Siglufirði meðstjórnandi, fæddur 1953. Próf frá Iðnskóla Siglufjarðar 1971 og kennarapróf frá Íþróttakennaraskóla Íslands 1976. Ýmis námskeið á sviði félags- og íþróttamála í Noregi og Svíþjóð 1977–1982. Æskulýðsog íþróttafulltrúi Siglufjarðar 1970–1974. Íþróttakennari í Bolungarvík 1976–1978. Íþróttafulltrúi Siglufjarðar 1978–1988.

Verslunarstjóri í Rafbæ Siglufirði 1988–1990. Rak verslunina Siglósport 1990–1999. Bæjarfulltrúi á Siglufirði 1986–1998, forseti bæjarstjórnar 1986–1987, 1990–1994 og 1994–1998. Bæjarráðsmaður 1986–1990. Formaður veitusölunefndar Siglufjarðar 1991. Stjórnarmaður í Síldarverksmiðjum ríkisins 1986–1990. Í stjórn Þormóðs ramma Siglufirði 1982–1984. Í byggðanefnd forsætisráðherra 1998–1999. Alþingismaður Norðurlands vestra 1999–2003, alþingismaður Norðausturkjördæmis 2003–2016.

Samgönguráðherra 2007–2009, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra 2009–2010. Var 3. varaforseti Alþingis 2010–2013 og 1. varaforseti 2013–2016. Sat í fjölda nefnda á Alþingi 1999-2016 og Íslandsdeild Alþjóðaþingmannasambandsins 2003–2007.

Ritstjóri: Neisti Siglufirði, málgagn siglfirskra jafnaðarmanna (síðan 1979). Hann var fyrst kosinn í stjórn RARIK ohf. árið 2018.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Yfirlýsing um stjórnarhætti

93

Yfirlýsing um stjórnarhætti, frh.: Stjórn RARIK ohf. hélt 16 fundi á árinu 2020 og var full mæting á alla fundina. Stjórnin hefur metið hæfi sitt og teljast allir stjórnarmenn óháðir félaginu, stjórnendum þess og eiganda. Á árinu 2020 lagði stjórnin mat á störf sín sem m.a. var unnið með rafrænni könnun. Jafnframt var lagt mat á störf undirnefndar, þróun félagsins m.t.t. markmiða stjórnar, auk þess lagði stjórnin mat á störf forstjóra.

Framkvæmdaráð og dótturfélög Tryggvi Þór Haraldsson er forstjóri RARIK. Hann er rafmagnsverkfræðingur og fæddur 1956. Hann hóf störf hjá RARIK 1980, var m.a. deildarstjóri á Áætlanadeild, síðan á Rafeindadeild og svo yfirverkfræðingur rafeinda- og mæladeildar. Var umdæmisstjóri hjá RARIK á Norðurlandi eystra í 10 ár, en hefur verið forstjóri RARIK frá 1. október 2003. Hann situr nú í Framkvæmdaráði RARIK og er formaður stjórna þriggja dótturfélaga RARIK: Orkusölunnar ehf., RARIK Orkuþróunar ehf. og Ljós- og gagnaleiðara ehf. Hann hefur í gegnum tíðina setið í stjórnum nokkurra fyrirtækja á almennum markaði, m.a. sem stjórnarformaður. Hann hefur engin hagsmunatengsl við helstu viðskiptaaðila eða fulltrúa eiganda RARIK. Pétur Einir Þórðarson er aðstoðarforstjóri og situr í Framkvæmdaráði RARIK. Helga Jóhannsdóttir er framkvæmdastjóri Rekstrarsviðs og situr í Framkvæmdaráði RARIK. Ólafur Hilmar Sverrisson er framkvæmdastjóri Fjármálasviðs og situr í Framkvæmdaráði RARIK. Ómar Imsland er framkvæmdastjóri Framkvæmdasviðs og situr í Framkvæmdaráði RARIK. Tryggvi Ásgrímsson er framkvæmdastjóri Tæknisviðs og situr í Framkvæmdaráði RARIK. Magnús Kristjánsson er framkvæmdastjóri Orkusölunnar, sem er dótturfélag RARIK. Í dótturfélögunum RARIK Orkuþróun ehf. og Ljós- og gagnaleiðara ehf. er ekki starfandi sérstakur framkvæmdastjóri.

Endurskoðunarnefnd Endurskoðunarnefnd RARIK var kosin af stjórn þann 30. apríl 2020 og í henni sitja: Sigurður Þórðarson, endurskoðandi, formaður, Valgerður Gunnarsdóttir, ritari stjórnar RARIK og Kristján L. Möller, stjórnarmaður í stjórn RARIK. Endurskoðunarnefnd RARIK hefur sett sér starfsreglur sem samþykktar eru af stjórn RARIK. Nefndin starfar í samræmi við ákvæði laga um ársreikninga, lög nr. 3/2006. Nefndin hélt 6 fundi á árinu 2020, sem allir nefndarmenn mættu á. Auk þess átti nefndin fundi með stjórn RARIK og stjórn Orkusölunnar.

Endurskoðunarnefnd skal leggja tillögur sínar fyrir stjórn RARIK og upplýsir stjórn um störf sín að minnsta kosti tvisvar á ári.

Starfsreglur nefndarinnar eru birtar á heimasíðu RARIK.

Starfskjaranefnd Stjórn RARIK fer með hlutverk starfskjaranefndar og var haldinn einn fundur á árinu 2020 þar sem fjallað var um starfskjarastefnu félagsins. Starfskjarastefna er kynnt á aðalfundum félagsins og er aðgengileg á heimasíðu RARIK.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

94

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

ÓFJÁRHAGSLEG UPPLÝSINGAGJÖF Inngangur Meðfylgjandi er yfirlit yfir ófjárhagslega upplýsingagjöf RARIK ohf. til samræmis við 66. gr. laga nr. 3/2006 um ársreikninga. Í yfirlitinu eru upplýsingar um viðskiptalíkan félagsins og stefnur þess í einstökum málaflokkum, ásamt lýsingu á megináhættum og ófjárhagslegum lykilmælikvörðum í tengslum við umhverfis-, félags- og starfsmannamál. Einnig um stefnu félagsins í mannréttindamálum og hvernig félagið spornar við spillingar- og mútumálum. Tekið er mið af leiðbeiningum Evrópusambandsins við framsetningu yfirlitsins, ásamt leiðbeiningum Nasdaq – ESG Reporting Guide 2.0 (ísl. UFS leiðbeiningar, febrúar 2020).

Lýsing á viðskiptalíkani RARIK ohf.

Tilgangur félagsins er að framleiða, dreifa og eiga viðskipti með raforku og varmaorku í samræmi við ákvæði raforkulaga nr.

65/2003 og orkulaga nr. 58/1967 vegna hitaveitna, hvort heldur er í heildsölu eða smásölu, ásamt hverri þeirri starfsemi annarri sem nýtt getur rannsóknir, þekkingu eða búnað félagsins, sbr. lög nr. 25/2006 og 3. grein samþykkta fyrir RARIK. Meginþungi starfseminnar felst í dreifingu raforku um eigið dreifikerfi til viðskiptavina, en auk þess rekur fyrirtækið jarðvarmaveitur í Búðardal, á Blönduósi og Skagaströnd og á Siglufirði ásamt rafkyntum fjarvarmaveitum á Seyðisfirði og á Höfn í Hornafirði. Í lok árs 2020 var tekin í notkun ný jarðvarmaveita fyrir Höfn og Nesjar og fjarvarmaveitan á Höfn tekin úr rekstri.

Með tilkomu nýrra orkulaga var stofnað sérstakt dótturfélag, Orkusalan ehf., um framleiðslu og sölu raforku á vegum fyrirtækisins.

Orkusalan ehf. tók til starfa í ársbyrjun 2007 og starfrækir fimm virkjanir: Grímsár-, Lagarfoss-, Rjúkanda-, Skeiðsfoss- og Smyrlabjargaárvirkjun. Þróun og uppbygging orkukerfa er hjá öðru dótturfélagi; RARIK orkuþróun ehf. (stofnað 2008) og þriðja dótturfélagið Ljós- og gagnaleiðari ehf. (stofnað 2009) hefur umsjón með ljósleiðurum sem lagðir hafa verið með jarðstrengjum.

Eignarhald og rekstrarform RARIK samstæðan er eign ríkisins og rekið sem fjárhagslega sjálfstætt opinbert hlutafélag. Fjármálaráðherra fer með eignarhlut í félaginu fyrir hönd ríkisins.

RARIK hefur einkaleyfi á sölu raforkudreifingar á Íslandi að undanskildu höfuðborgarsvæðinu, Akureyri, Suðurnesjum, Vestmannaeyjum, Árborg og Vestfjörðum. Í byrjun árs 2020 keypti RARIK Rafveitu Reyðarfjarðar.

Lagaumhverfi Helstu lög sem gilda um starfsemi RARIK eru raforkulög nr. 65/2003, orkulög nr. 58/1967 og lög um hlutafélög nr. 2/1995, með áorðnum breytingum. Starfsemi Orkusölunnar heyrir undir ákvæði samkeppnislaga nr. 44/2005.

Tekjumörk dreifiveitna Gjaldskrá móðurfélagsins RARIK, tekjur og rekstrarkostnaður eru undir eftirliti Orkustofnunar sem úthlutar tekjumörkum – heimiluðum tekjum (sbr. raforkulög nr. 65/2003). Tekjumörk eru hámark leyfilegra árlegra tekna flutningsfyrirtækis og dreifiveitna til að mæta kostnaði og eru sett til fimm ára en uppfærð árlega.

Hlutverk og stefna Hlutverk og kjarnastarfsemi RARIK veitir heimilum og fyrirtækjum veituþjónustu á sviði raforku og hitaveitu sem er ein forsenda búsetu og lífsgæða á starfssvæði félagsins.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

95

Hlutverk og stefna, frh.: Stefna Stefnt er að því að styrkja þjónustunet félagsins þar sem áhersla er á áreiðanlegt dreifikerfi og öflugar starfsstöðvar sem geta veitt víðtæka þjónustu. Félagið er opið fyrir tækifærum til vaxtar og þróunar sem falla að kjarnastarfsemi þess og/eða geta skapað aukna hagkvæmni.

Megináherslur Stefna RARIK byggist á tilteknum grunnstoðum sem móta megináherslur í rekstri og þróun félagsins til þess að standa við hlutverk og meginmarkmið í bráð og lengd: • Hagkvæmur rekstur sem miðar að því að hámarka nýtingu á eignum, mannauði og aðföngum, tryggja sveigjanleika til þess að takast á við álagspunkta ásamt samræmi og gegnsæi í rekstri og þjónustu með samfélagslega ábyrgð að leiðarljósi.

• Skilvirk og örugg þjónusta sem einkennist af einsleitu þjónustuviðmóti ásamt góðri svörun og eftirfylgni þar sem hagkvæmni, gæði og öryggi er í fyrirrúmi.

• Fyrirmynd í framsæknum lausnum í tækni og umhverfismálum ásamt góðu samstarfi við fræðasamfélög á starfssviði félagsins.

• Eftirsóknarverður vinnustaður þar sem jafnrétti er tryggt og hæfileikar starfsmanna nýtast að fullu í fjölskylduvænu og hvetjandi vinnuumhverfi.

Stjórnskipulag RARIK ohf. nær til allrar starfsemi fyrirtækisins og byggist á forsendum samstæðuskipulags. Aðalfundur kýs fimm menn í stjórn og tvo til vara. Forstjóri hefur á hendi daglega stjórn RARIK samstæðunnar í umboði stjórnar.

Mælikvarði

2020

Þróun frá fyrra ári

ESG:G1 Kynjahlutfall í stjórn

Konur 60% - Karlar 40%

Óbreytt frá fyrra ári

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:G2 Óhæði stjórnar ESG:G3 Kaupaukar

Tilvísun: Reglur RARIK ohf. um hlutverk og framkvæmd starfs stjórnar félagsins, á heimasíðu fyrirtækisins Nei, ekki er um árangurstengda kaupauka að ræða hjá RARIK

ESG:G4 Kjarasamningar

100% - allir almennir starfsmenn RARIK heyra undir kjarasamning

Skilgreindar meginreglur og meginviðfangsefni samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækisins eins og hún hefur verið skilgreind í Handbók RARIK styðja við siðareglur fyrirtækisins, auk þess sem að RARIK hefur mótaða stefnu í einstökum málaflokkum.

Spillingar og mútumál RARIK gegnir mikilvægu þjónustuhlutverki og leggur áherslu á heiðarleika og ábyrgð í allri starfsemi sinni gagnvart viðskiptavinum og samfélaginu sem fyrirtækið starfar í. Þjónusta fyrirtækisins skal grundvallast á trausti og fagmennsku og einkennast af öryggi, vönduðum vinnubrögðum, sanngirni og heilindum í öllum samskiptum. Opinber birting skal byggja á réttum og skýrum upplýsingum til viðskiptavina um þjónustu fyrirtækisins, um leið og tryggð er greið og rekjanleg leið til að afgreiða fyrirspurnir og ábendingar um það sem betur má fara og fulls trúnaðar gætt um viðskiptahagsmuni. Gerð er krafa um heilbrigða viðskiptahætti, löghlýðni og virðingu fyrir umhverfinu, bæði í öllu starfi innan fyrirtækisins og gagnvart samstarfsaðilum. Starfsmenn og stjórn RARIK forðast persónulega hagsmunaárekstra og ber að vekja athygli á því af fyrra bragði ef afgreiðsla mála á þeirra borði varða þeirra eigin hagsmuni. Ólögmæt og/eða ótilhlýðileg háttsemi er ekki liðin. Starfsmenn RARIK skulu leita samþykkis fyrirtækisins hyggist þeir taka að sér aðra launaða vinnu, taka þátt í atvinnurekstri eða sitja í stjórn fyrirtækis, samtaka eða sveitarfélags. Í lok árs 2020 var skilgreint verklag við uppljóstrun starfsmanna um lögbrot eða ámælisverða háttsemi til samræmis við lög um vernd uppljóstrara nr. 40/2020 og opnuð gátt á innri vef fyrirtækisins fyrir ábendingar þessa efnis.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

96

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

Hlutverk og stefna, frh.: Ákvæði um keðjuábyrgð eru í öllum útboðsgögnum RARIK. Á árinu 2021 mun RARIK rýna innkaupastefnu og kröfur fyrirtækisins til birgja þess er varðar siðareglur birgja og tengsl við vinnuumhverfi, mannréttindi og umhverfismál.

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:G6 Siðferði og aðgerðir gegn spillingu

Tilvísun: Siðareglur RARIK á heimasíðu fyrirtækisins

ESG:G5 Siðareglur birgja

Tilvísun: Verkefni ársins 2021

ESG:S9 Barna- og nauðungarvinna

Tilvísun: Verkefni ársins 2021

Persónuvernd Markmið persónuverndarstefnu RARIK er að tryggja að meðhöndlun RARIK á persónuupplýsingum sé í samræmi við grundvallarsjónarmið og reglur um persónuvernd og friðhelgi einkalífs, sbr. m.a. ákvæði laga nr. 90/2018 um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga. Fyrirtækið hefur á að skipa sérhæfðum starfsmönnum sem fylgja því eftir að gögn séu örugglega varin og komist ekki í hendur annarra en þeirra sem þurfa að vinna með þau. RARIK heyrir undir ákvæði laga um opinber skjalasöfn nr.

77/2014 og hefur því skilaskyldu gagnvart Þjóðskjalasafni Íslands.

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:G7 Persónuvernd

Tilvísun: Persónuverndarstefna RARIK á heimasíðu fyrirtækisins

ESG: G7 Persónuvernd

Tilvísun: Persónuverndarstefna Orkusölunnar á heimasíðu fyrirtækisins

Mannréttindamál Mannréttindi skulu ávallt vera í fyrirrúmi og hvers konar ójöfnuður eða mismunun verður ekki liðin í starfsemi fyrirtækisins, hvort sem er inn á við eða út á við. Ekki er gefin út sérstök mannréttindastefna til viðbótar við þær reglur sem þegar eru til staðar og er ætlað að tryggja mannréttindi allra aðila sem koma að starfsemi RARIK. Mælikvarði

Tilvísun

ESG-S10 Mannréttindi

Tilvísun: Siðareglur RARIK á heimasíðu fyrirtækisins

Ófjárhagslegir frammistöðuvísar og lykilmælikvarðar Markmiðasetning fyrirtækisins Markmið fyrirtækisins eru bæði fjárhagsleg, sem og tengd gæðum þjónustunnar. Stjórn RARIK setur fyrirtækinu fjárhagsleg markmið sem fram koma í áætlanagerð RARIK, auk þess að samþykkja rekstraráætlun og fjárfestingaáætlun hvers árs. Fyrirtækið er jafnframt háð ákvæðum eftirlitsaðila um þjónustu og frammistöðu og hefur sett sér markmið um kennistærðir raforku og um spennugæði til samræmis við ákvæði þar um, sem og um orkumæla í notkun. Loks má nefna markmið og áætlanir jafnlaunakerfisins og markmið um kolefnishlutleysi RARIK, auk markmiða um upplýsingaöryggi.

Umhverfismál RARIK ohf. hefur samþykkta umhverfisstefnu. Varúð skal sýnd í allri umgengni þegar gengið er til verka og þess gætt að valda ekki spjöllum á náttúru landsins, mannvirkjum og sögulegum minjum. Stefna RARIK í umhverfismálum kveður auk þess m.a. á um að verndun umhverfisins skuli ávallt höfð í fyrirrúmi við hönnun og mat á framkvæmdum og þjónustu á vegum fyrirtækisins og að hönnun og framkvæmdir skulu miða að því að valda sem minnstri röskun á umhverfinu og lífríki þess.

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:E7 Umhverfisstarfsemi

Tilvísun: Umhverfisstefna RARIK, aðgengileg á heimasíðu fyrirtækisins

ESG:E7 Umhverfisstarfsemi

Tilvísun: Umfjöllun á heimasíðu Orkusölunnar

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

97

Umhverfismál, frh.: Mengunarslys og mengunarhættur í starfsemi RARIK 2020 „Eitt atvik var skráð á árinu þar sem olía lak frá búnaði RARIK: Niðurgrafin eldsneytislögn við eina af dísilstöðvum RARIK tók að leka vegna tæringar. Um óverulegt magn olíu var að ræða. Búnaður var endurnýjaður og olíumenguðum jarðvegi fargað af þar til bærum aðilum. Unnið var að málinu í samráði við Heilbrigðiseftirlitið á svæðinu.

Jafnframt var eitt atvik skráð hjá Orkusölunni: Um 0,8 m3 lítrar af olíu láku frá gangráð vélar í Lagarfossvirkjun og þaðan um bakrás í Lagarfljót. Um virkjunina fóru ca. 150 m3/sek af vatni þegar lekinn varð. Vélin var stöðvuð og búnaður endurnýjaður.“

Losun gróðurhúsalofttegunda Við skilgreiningu á kolefnisspori RARIK er notast við Greenhouse Gas Protocol staðalinn (GGP). RARIK hefur sett sér stefnu um kolefnishlutleysi árið 2040 og á árinu 2020 var grunnurinn lagður að aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum. Jafnframt var ákveðið að losun vegna UMFANGS 1 á árinu 2020 yrði kolefnisjöfnuð að fullu ásamt þeim hluta af UMFANGI 3 sem snýr að ferðalögum starfsfólks.

Móðurfélag RARIK keypti rúmlega 779 þúsund lítra af jarðefnaeldsneyti á árinu 2020, sem er um 165 þúsund lítrum minna en árið 2019. Kolefnislosun vegna þessa þáttar fór því úr 2.565 tonnum 2019 í 2.118 tonn árið 2020. Samdrátturinn liggur fyrst og fremst í óvenju mikilli keyrslu varaafls í lok árs 2019 vegna óveðurs og bilana í flutningskerfi raforku. Nánari upplýsingar um kolefnisspor RARIK eru í megintexta ársskýrslunnar. Á árinu 2020 var farið yfir sorpflokkun hjá fyrirtækinu, en um 30% sorps var óflokkað árið 2019 og sambærilegt hlutfall árið 2020. Á árinu 2021 verður hugað sérstaklega að þessum málaflokki hjá RARIK. Dótturfélag RARIK, Orkusalan, hefur sett sér stefnu um kolefnishlutleysi og hefur rekstur fyrirtækisins frá árinu 2019 verið kolefnishlutlaus. Aðgerðaráætlun Orkusölunnar í loftlagsmálum snýst fyrst og fremst um að fylgja kolefnishlutleysi eftir frá ári til árs ásamt því að draga úr losun og auka mótvægisaðgerðir Orkusölunnar.

Orkusalan keypti rúmlega 10 þúsund lítra af jarðefnaeldsneyti á árinu 2020 og var kolefnislosun vegna þessa þáttar um 28 tonn. Þessa losun má fyrst og fremst rekja til olíu notkunar á bíla og tæki fyrirtækisins, ásamt notkun rafstöðva í virkjunum.

Losun frá lónum fellur einnig undir umfang 1 en í lok árs 2019 fékk Orkusalan Landbúnaðarháskóla Íslands til þess að mæla losun lóna hjá Orkusölunni (Stífluvatn). Í stuttu máli var niðurstaðan sú að ekkert loft safnaðist í safnarana yfir það tímabil sem þeir voru í lóninu; hvorki metan né aðrar gastegundir. Ástæða þessa getur verið sú að metan myndist ekki lengur í botnsetinu sökum þess að aðstæður eru ekki lengur hentugar (t.d. vegna þess að lífrænt efni af nægum gæðum er allt uppurið).

Mælikvarði

2020

Þróun frá fyrra ári

ESG:E1 Losun gróðurhúsalofttegunda móðurfélag RARIK ESG-E1 Losun gróðurhúsalofttegunda, Orkusalan ESG:E2 Losunarkræfni gróðurhúsalofttegunda, móðurfélag RARIK ESG:E2 Losunarkræfni gróðurhúsalofttegunda, Orkusalan

2.118 tonn CO2 ígilda Umfang 1 28 tonn CO2 ígilda Umfang 1

Lækkun um 24% – sjá nánar í ársskýrslu Losun jókst um helming

1,75 gCO2e/dreifð kWst

2019: 2,29 gCO2e/dreifð kWst

0,11 gCO2e/framleidd kWst

2019: 0,05 gCO2e/framleidd kWst

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:E3 Orkunotkun

Tilvísun: Ársskýrsla RARIK

ESG:E4 Orkukræfni

Tilvísun: Ársskýrsla RARIK

ESG:E5 Samsetning orku

Tilvísun: Ársskýrsla RARIK

ESG:E6 Vatnsnotkun

Tilvísun: Ársskýrsla RARIK

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

98

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

Umhverfismál, frh.: Aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum Í tengslum við stefnumótunarvinnu RARIK á árinu 2020 var ákveðið að setja af stað vinnuhóp til að setja fram tillögur um leiðina að kolefnishlutleysi fyrirtækisins árið 2040. Verkefnið var jafnframt hluti af stefnumiðum RARIK um traust og samfélagslega ábyrgt fyrirtæki sem er til fyrirmyndar í umhverfismálum. Markmið verkefnisins var að RARIK verði kolefnishlutlaust árið 2040 og hafi helmingað kolefnisspor sitt árið 2030 skv. UMFANGI 1 í Greenhouse Gas Protocol. Vinnuhópurinn skilaði skýrslu í byrjun október 2020 og voru tillögur hennar kynntar og samþykktar í Framkvæmdaráði RARIK sem og í stjórn RARIK síðar sama ár. Í kjölfarið hófst vinna við aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum og verður áætlunin lögð fram til rýni og samþykktar í stjórn RARIK á vordögum 2021.

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:E8 Loftslagseftirlit/stjórn

Tilvísun: Aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum

ESG:E9 Loftslagseftirlit/stjórnendur

Tilvísun: Aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum

ESG:E10 Mildun loftslagsáhættu

Tilvísun: Aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum

Starfsmannatengd mál „RARIK er með samþykkta starfsmannastefnu og jafnréttisstefnu, auk launa- og jafnlaunastefnu. Öryggi almennings, umhverfis, þjónustu og starfsmanna skal vera lykilatriði við alla ákvarðanatöku. Starfsmenn RARIK eru grunnstoð fyrirtækisins og gagnkvæm virðing og samvinna leggur bæði grunninn að árangursríku samstarfi þeirra og farsælli úrlausn verkefna. Ábyrgð á eigin verkum og fagleg vinnubrögð eru í fyrirrúmi auk þess sem öryggis skal gætt í öllum störfum. Ekki skal veittur afsláttur af öryggisreglum vegna eigin vinnu, vinnu samstarfsmanna eða samstarfsaðila. Starfsmenn skulu leitast við að vanda sig bæði til orða og athafna og gæta þess að samskipti einkennist af heiðarleika, umburðarlyndi og gagnkvæmri virðingu. Hvers konar einelti og mismunun er okkur ekki samboðin og verður ekki liðið. Á árinu var gerð viðhorfskönnun meðal starfsmanna RARIK til vinnuumhverfis, hvað vel er gert og hvað megi betur fara. Nánari upplýsingar um könnunina og helstu niðurstöður hennar, sem og um starfsmannamál almennt eru í megintexta ársskýrslunnar.“

Starfsmannastefna Það er stefna RARIK að fyllsta jafnréttis sé ávallt gætt í starfsemi fyrirtækisins, óháð kyni. RARIK hámarkar mannauð sinn með því að tryggja að allir starfsmenn njóta sömu tækifæra og kjara óháð kynferði og að allir starfsmenn séu metnir af eigin verðleikum. RARIK leggur áherslu á að starfsfólk fyrirtækisins virði jafnréttissjónarmið í hvívetna og komi fram við hvert annað af virðingu. Hvers konar mismunun á forsendum kynferðis er í andstöðu við jafnréttisstefnu RARIK. Unnið er að jafnlaunavottun og stefnt að vottun á vordögum 2021.

Samkvæmt launagreiningu eru konur með 3,76% hærri grunnlaun. Heildartekjur karla eru 22% hærri en kvenna hjá RARIK. Þetta skýrist að mestu af tímamældri yfirvinnu og bakvöktum vinnuflokka fyrirtækisins sem sjá um viðgerðir og breytingar á dreifikerfinu. Við það starfa nær eingöngu karlar og ef tímamæld yfirvinna og bakvaktir þeirra er tekin út mælist kynbundinn munur heildartekna 2,91% konum í óhag.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

Mælikvarði

2020

Þróun frá fyrra ári

ESG:S1 Launahlutfall forstjóra

1,93 – laun forstjóra borið saman við miðgildi heildarlauna starfsmanna Samkvæmt launagreiningu eru konur með 3,76% hærri grunnlaun. Karlar eru aftur á móti með 22% hærri heildartekjur. Sjá skýringu að ofan 10,7%– hlutfall af árlegri heildarveltu

Lækkun um 24% – sjá nánar í ársskýrslu Losun jókst um helming

ESG:S4 Kynjafjölbreytni – kynjahlutfall starfsmanna ESG:S4 Kynjafjölbreytni – kynjahlutfall stjórnenda ESG:S5 Hlutfall tímabundinna starfskrafta

Konur 19%, karlar 81%

2019: Konur 20%, karlar 80%

Konur 21%, karlar 79%

2019: Konur 20%, karlar 80%

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:S6 Aðgerðir gegn mismunun

Tilvísun: Launa- og jafnlaunastefna RARIK, aðgengileg á heimasíðu fyrirtækisins Tilvísun: Jafnréttisáætlun RARIK, aðgengileg á heimasíðu fyrirtækisins

ESG:S2 Launamunur kynja

ESG:S3 Starfsmannavelta

ESG:S6 Aðgerðir gegn mismunun ESG:S6 Aðgerðir gegn mismunun

99

2019: 6,7%

3,6% – hlutfall á móti heildarstöðugildum

Tilvísun: Aðgerðaráætlun gegn einelti, ofbeldi, kynbundinni og kynferðislegri áreitni

Öryggisstjórnun raforkuvirkja – öryggi mannvirkja, starfsmanna, almennings og umhverfis Öryggisstjórnun raforkuvirkja er skv. lögum nr. 146/1996 og reglugerð um raforkuvirki nr. 678/2009 með áorðnum breytingum ásamt verklags- og skoðunarreglum Mannvirkjastofnunar um öryggi raforkuvirkja. Öryggisstjórnun RARIK var staðfest af Löggildingarstofu (nú Húsnæðis og mannvirkjastofnun) 8. desember 2000 og öryggiskerfi RARIK er reglulega tekið út af skoðunarstofu skv. ákvæðum laga þar um, auk innri úttekta. Nánari upplýsingar um öryggismál á árinu 2020 eru í megintexta ársskýrslunnar.

Mælikvarði

2020

Þróun frá fyrra ári

ESG:S7 Vinnuslysatíðni

Alvarleg slys: 0,005

Alvarleg slys 2019: 0,010

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:S8 Hnattræn heilsa og öryggi

Tilvísun: Ársskýrsla RARIK

ESG:S8 Hnattræn heilsa og öryggi

Tilvísun: Öryggishandbók RARIK, aðgengileg á heimasíðu fyrirtækisins

Önnur samfélagsleg mál Sjálfbærni Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna eru samþætt og mynda jafnvægi milli þriggja stoða sjálfbærrar þróunar; hinnar efnahagslegu, félagslegu og umhverfislegu. Á árinu 2019 tilkynnti RARIK strengvæðingu raforkudreifikerfisins inn í verkefnalista heimsmarkmiðanna. Á árinu 2020 var snjallmælaverkefni RARIK tilkynnt á listann. Á næstu 6 árum verður orkumælum í dreifikerfi RARIK um allt land, bæði raforkumælum og hitaorkumælum, skipt út fyrir snjallmæla. Með þessum nýju orkumælum munu reikningar viðskiptavina byggjast á upplýsingum um raunverulega notkun hvers mánaðar í stað áætlunar og uppgjörsreiknings í kjölfar álestrar. Viðskiptavinir geta því fylgst betur með orkunotkun sinni, gripið fyrr inn í ef notkunin þykir óeðlileg og dregið þannig úr orkusóun. Jafnframt mun innleiðing snjallmæla draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna álestrar. Upplýsingar um framvindu þessara verkefna er að finna í ársskýrslu RARIK.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

100

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

Önnur samfélagsleg mál, frh.: Áreiðanleiki veitumæla – öryggi viðskiptahátta og hagsmunir neytenda Mælifræðilegt eftirlit með orkumælum er skv. lögum nr. 91/2006 um mælingar, mæligrunna og vigtarmenn og reglugerðum nr. 1061/2008 og nr. 1062/2008 um mælifræðilegt eftirlit með raforku- og vatnsmælum. Innra eftirlit með veitumælum nær til innkaupa, skráningu, eftirlits og upplýsingaskyldu um veitumæla skv. ákvæðum reglugerða og reglum Neytendastofu þar að lútandi. Kerfið var tekið út og staðfest af Neytendastofu 1. júní 2011 og er reglulega tekið út af skoðunarstofu skv. ákvæðum laga þar um.

Kvartanir viðskiptavina Viðskiptavinir geta komið kvörtunum á framfæri á heimasíðu fyrirtækisins. Kvörtun er álit viðskiptavinar á þjónustu og vörum fyrirtækisins þess eðlis að þær uppfylli ekki umsamdar kröfur og getur falið í sér bótakröfu á hendur fyrirtækinu. Er viðskiptavinum tryggður réttur til úrvinnslu kvartana í reglugerð nr. 1048/2004 og hefur Orkustofnun eftirlit með framkvæmd þeirrar úrvinnslu, ásamt því að vera úrskurðaraðili í ágreiningsmálum.

Raforkugæði – afhendingaröryggi og spennugæði Tekið er á afhendingaröryggi og spennugæðum hjá dreifiveitum í núverandi raforkulögum og í reglugerð nr. 1048/2004 um gæði raforku og afhendingaröryggi. Innra eftirlit með raforkugæðum nær til skráningar, gagnaöflunar og upplýsingaskyldu um afhendingar- og spennugæði raforku skv. 28. grein laga nr. 65/2003 og reglugerð nr. 1048/2004, ásamt ákvæðum Orkustofnunar þar að lútandi. Hefur Orkustofnun eftirlit með framkvæmd innra eftirlits og afhendingargæðum. RARIK gerir eftirlitsaðila árlega grein fyrir afhendingargæðum síðasta árs. Stjórnun raforkugæða RARIK hefur verið viðurkennd af Orkustofnun og er reglulega tekin út af skoðunarstofu skv. ákvæðum laga þar um.

Nánari upplýsingar um truflanir í dreifikerfinu á árinu 2020, skerðingar til notenda og stuðla um afhendingargæði eru í megintexta ársskýrslunnar.

Upplýsingaöryggi – réttar og tiltækar upplýsingar Markmið RARIK í upplýsingaöryggi er að tryggja örugga afhendingu á orku til viðskiptavina og tryggja eftir því sem við á að upplýsingar séu réttar, tiltækar og að trúnaðar sé gætt. Stjórnkerfi upplýsingaöryggis byggist á leiðbeinandi tilmælum FME og ISO 27001 staðlinum. FME staðfesti 21. ágúst 2014 að RARIK uppfyllti leiðbeiningar þeirra varðandi úttektir á upplýsingakerfum. Á árinu 2020 var stjórnkerfi upplýsingaöryggis RARIK rýnt og uppfært til samræmis við lög nr. 78/2019 um öryggi net og upplýsingakerfa mikilvægra innviða. Nánari upplýsingar um upplýsingatækni og -öryggi eru í megintexta ársskýrslunnar.

Innra eftirlit Virkt innra eftirlit er samtvinnað í alla starfsemi hjá RARIK og fyrir öll helstu verk eru gerðar verklýsingar og unnið samkvæmt Handbók fyrirtækisins. Öflugt samþykktarkerfi er til staðar hjá RARIK og allir reikningar sem berast þurfa að vera samþykktir af tveimur til þremur aðilum áður en þeir eru bókaðir og greiddir. Hjá RARIK starfar endurskoðunarnefnd og RARIK hefur auk þess ráðið sérfræðinga í innri endurskoðun til að taka út innra eftirlit félagsins. Öflugt eftirlit er með aðgangsheimildum að upplýsingakerfum hjá RARIK og er fyrirtækið með upplýsingaöryggisstjóra sem rýnir aðgangsheimildir reglulega.

Endurskoðunarnefnd Samkvæmt starfsreglum endurskoðunarnefndar RARIK, frá 27. júní 2013, hefur nefndin m.a. eftirlit með vinnuferli við gerð reikningsskila, sem og eftirlit með fyrirkomulagi og virkni innra eftirlits RARIK, innri endurskoðun og áhættustýringu. Nefndin veitir Ríkisendurskoðun umsögn um val á endurskoðunarfyrirtæki. Hún hefur jafnframt eftirlit með endurskoðun ársreikninga og samstæðureiknings RARIK, auk þess að meta óhæði endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis. Nefndin fundar reglulega og upplýsir stjórn RARIK a.m.k. tvisvar á ári um störf sín og skilar til stjórnar árlegri skýrslu, þar sem m.a. er fjallað um hugsanlega veikleika í innra eftirliti í vinnuferli við gerð reikningsskila. Árlega er jafnframt gerð innri endurskoðun hjá RARIK skv. alþjóðlegum stöðlum IIA, alþjóðasamtaka innri endurskoðenda.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

Ófjárhagsleg upplýsingagjöf

101

Innra eftirlit, frh.:

Mælikvarði

Tilvísun

ESG:G8 Sjálfbærniskýrsla

Tilvísun: Ársskýrsla RARIK

ESG:G9 Starfsvenjur við upplýsingagjöf

Tilvísun: Ársskýrsla RARIK

ESG:G9 Starfsvenjur við upplýsingagjöf

Tilvísun: Heimasíða verkefnisins: Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun

ESG:G9 Starfsvenjur við upplýsingagjöf

Tilvísun: Aðgerðaráætlun RARIK í loftslagsmálum

ESG:G10 Gögn tekin út/sannreynd af ytri aðila Úttektarskýrslur – skýrslurnar eru ekki birtar opinberlega

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

102

ENGLISH SUMMARY

The Company RARIK (Iceland State Electricity) was founded in April 1946 and started operations in January 1947. Its function and main responsibility through the years has been the electrification of most parts of Iceland, particularly the rural areas. The main tasks being to procure, distribute and sell electricity in its operating area and thus provide and create added value to its customers.

By devoting its energy to building an electric power transmission and distribution system for the country’s rural as well as urban areas, RARIK has played an important role in the development of individual regions in the country.

Electrical and industrial development went hand in hand in Iceland. RARIK played the principal role in the electrification of Iceland’s rural areas and now provides electricity via the grid system to around 60 population centres around Iceland. Its distribution network covers around 80-90% of the country’s inhabitated areas and serves approximately 15% of the population. The length of the high voltage distribution network is ca 9,360 km and although originally all high voltage distribution was via overhead power lines, by end of 2020 69% of the lines had been replaced with underground cables.

Following the passage of a new Icelandic Electricity Act in 2003 a number of significant changes took place in the field of energy production, transportation, distribution and sales. In accordance with the new act an independent company, Landsnet hf, began operation on the 1st of January 2005. This company was created to organize the transmission of electric power between different parts of Iceland and to its largest population centres. RARIK owns a 22.5% share in Landsnet hf.

The new act also meant that consumers were able to choose an electricity supplier, and thereby competition was initiated in the field of electricity sales in Iceland.

In accordance with the new act, RARIK was incorporated in July 2006, and this limited company took over all activities of the State Electric Power Works as off the 1st of August 2006 – just 60 years after Parliament adopted the act on the Establishment of the State Electric Power Works. RARIK’s operations were divided at the beginning of the year 2007 into its concessioned activities, which are operated by the parent company RARIK ohf, and its competitive business activities, which were transferred to a subsidiary Orkusalan ehf.

The subsidiary, Orkusalan ehf, produces, buys and sells electricity to homes, businesses and institutions throughout the country and is 100% owned by RARIK. In 2008 a new subsidiary was established, RARIK Energy Development Ltd (RED), also 100% owned by RARIK. The main task of this subsidiary is energy research and development, both domestic and abroad.

In addition, RARIK owns and operates five hotwater supply utilities. Until December 2020 there were three geothermal utilities and two district heating ones, but as of late December the district heating utility in Hofn was replaced by a new geothermal utility. The number of employees of RARIK and subsidiaries at the end of 2020 was 214.

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

ENGLISH SUMMARY

103

Finances The 2020 operation of the RARIK group differed somewhat, overall, from what projections anticipated. Operating income decreased from the year before, falling by 3%, while operating expenses increased by approximately 1.5%. Operating profits before financial items decreased by 20% from 2019. Financial items were much less favourable in 2019, and the company’s profit from regular operations, therefore, approximately ISK 1,3bn less than the year before. The effects of associated companies were positive in 2020. The year’s profit, having taken account of taxes, was approximately ISK 1,8bn, a decrease of around 35% from 2019.

Operations The group’s income decreased between years due to a decrease in energy sales and decreased income from connection fees which were, nevertheless, in excess of projections, although there was also a slight decrease in income from distribution.

Operating profits for 2020 (EBIT) amounted to approximately ISK 1,8bn, which is around 11% of the year’s turnover. Operating profit before depreciation, financial items and taxes (EBITDA) was approximately 32.4% of turnover, or ISK 5,3bn. The tariff for distribution was raised by approximately 2.5% at the beginning of 2020. Despite this increase, income authorisations in both rural and urban areas have not been fully utilised.

The tariff for RARIK’s district heating did not change during the year. Orkusalan raised its prices by 2.5% at the beginning of the year in line with Landsvirkjun’s increases of wholesale prices to Orkusalan.

The total operating income of the group during the year was ISK 16,3bn, an increase of approximately 3% from the previous year. Operating expenses amounted to ISK 13,5bn, which is an increase of 1.5% from 2019. Net financial expenses in excess of financial income amounted to approximately ISK 1,6bn, or approximately 6.8% of the interest-bearing debt at the end of the year. Operating results for 2020, excluding the associated company and taxes, were positive to the tune of around ISK 1,2bn, which is half the amount in 2019.

The effects of the associated company Landsnet hf. were positive by ISK 832 million.

The year’s profit after income tax was ISK 1,8bn. Due to RARIK’s share in translation differences or exchange rate differences resulting from the translation of the accounts of the associated company Landsnet into Icelandic kronur to the tune of ISK 529m and due to the effects of power plant reassessments and changes to evaluation of an associated company amounting to a total of around ISK 3,5bn, the total profit for 2020 is, therefore, ISK 5,8bn, as stated in the overall profits for the year attached to the income statement.

Financial position RARIK’s total assets according to the balance sheet amounted to ISK 7,89bn. Liabilities at year-end amounted to ISK 29,1bn. As a result, RARIK’s equity is ISK 49,7bn and its equity ratio 63.1%. The current ratio for the year was approximately 1,5. Investments in 2020 amounted to ISK 7,5bn, while total investments in 2019 amounted to ISK 5,5bn. The bulk of the investments is due to the renewal of the distribution system and the geothermal heating for Höfn í Hornafirði. Investments in distribution systems during the year amounted to a total of ISK 6,5bn, and investments in power plants were approximately ISK 500m. In 2020, RARIK purchased the distribution system of

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

104

ENGLISH SUMMARY

Rafveita Reyðarfjarðar (Reyðarfjörður Electrical Utility). The purchase price was ISK 440m. In addition, Orkusalan purchased the energy sale and energy production of the company for ISK 130m.

Return on equity in 2020 was 4.1%. By the end of the year, foreign liabilities were just under 12% of interest-bearing debts.

Prospects for 2021 While the effects of the coronavirus pandemic continue, there are general uncertainties in all operations, although the prospects for RARIK’s operation in 2021 are good. Profit from the operation of the company before the impact of the associated company and taxes is expected to increase slightly from 2020. The investment schedule for 2021 is lower than in 2020, or approximately ISK 6,2bn. Work on the renewal of the distribution system will continue in accordance with long-term plans, but less will be invested in RARIK heating utilities.

KEY FIGURES FROM OPERATIONS ISK

2020

2019

2018

Operating revenues

mkr

16,268

16,777

16,637

Operating expenses

mkr

13,470

13,276

13,022

Operating profits

mkr

2,798

3,501

3,615

Financial income (fin, expenses)

mkr

-1,612

-1,059

-1,274

Impact of associated company

mkr

832

770

909

Profits before taxes

mkr

2,018

3,212

3,250

Income tax

mkr

-237

-486

-469

Profits before taxes

mkr

1,781

2,726

2,781

Total assets

mkr

78,854

68,306

65,953

Equity

mkr

49,722

43,926

41,132

Liabilities

mkr

29,132

24,380

24,821

Cash from operating activities

mkr

4,303

4,307

3,755

Interest expenses paid

mkr

689

734

667

EBITDA

mkr

5,271

5,740

5,569

7,65

7,82

8,35

Interest coverage Equity ratio

63.1%

64.3%

62.4%

Population of distribution area

54,371

53,523

53,152

Customers, meters (electricity)

42,608

44,223

43,564

Distribution of electricity per capita High Voltage System

2020 – ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF.

GWh

1,213

1,219

1,311

kWh

22,301

22,775

24,672

km

9,357

9,342

9,047

105

Í Reyðarfirði er rafmagn frá RARIK meðal annars nýtt til fiskeldis. Þar reka Laxar fiskeldi umfagnsmikið og fullkomið sjókvíaeldi fyrir kröfuhörðustu markaði heims bæði í Evrópu og Bandaríkjunum.

Stórir viðskiptavinir RARIK í fjölbreyttum rekstri um allt land.

Verksmiðja Kjörís í Hveragerði er veigamikill hluti af atvinnulífi bæjarins. Hér tekur starfsmaður við kjöríspinnum af færibandi áður en þeim verður dreift út um allt land með einni öflugustu frystivörudreifingu landsins.

Hjá SS á Hvolsvelli er rekin ein stærsta og fullkomnasta kjötvinnsla landsins. Hér eru gómsætar SS pylsur á leið í pakka undir vökulum augum starfsmanna.

Starfsmenn Mjólkursamlags KS á Sauðárkróki huga að búnaði sem gerjar mysu til áfengisgerðar.

ÁRSSKÝRSLA RARIK OHF – 2020

SKAMMSTAFANIR OG SKÝRINGAR kV

= kílóvolt

ISK

= Icelandic crowns

kW

= kílówatt

mkr

= million Icelandic crowns

MW

= megawatt = 1.000 kW

h

= hour

kVA

= kílóvoltamper

RARIK

= Iceland State Electricity

MVA

= megavoltamper = 1.000 kVA

RED

= RARIK Energy Development (RARIK subsidiary)

kWst = kílówattstund

Orkusalan = Energy sales and production (RARIK subsidiary)

MWst = megawattstund = 1.000 kWst

hf.

= Ltd

MWe

ehf.

= Private Ltd

ohf.

= Public Ltd, PLC

= megawött rafmagns

GWst = gígawattstund = 1.000 MWst TWst = terawattstund = 1.000 GWst MVAr = megavoltamper reactive mkr

= milljón krónur = 1.000.000 krónur

st

= klukkustund

Útgefandi/published by RARIK ohf.

Dvergshöfða 2 – 110 Reykjavík Sími/Tel. 528 9000 – Fax 528 9009 rarik@rarik.is – www.rarik.is Ábm.: Tryggvi Þór Haraldsson forstjóri Efnisöflun: Rósant Guðmundsson kynningarstjóri Umsjón: Athygli ehf.

Hönnun: Ritform ehf.

Prentun: Litróf – vistvæn prentsmiðja Ljósmyndir: Anton Brynjar Ingvarsson, Arnar Valdimarsson, Emil Þór, Hafliði Bjarki Magnússon, Helga Sigurbjörnsdóttir, Helgi Rasmussen Tórzhamar, Helgi Viðar Björnsson, Hlynur Orri Helgason, Juliette Rowland, Lena Marteinsdóttir, Logi Snær Knútsson, Ómar Imsland, Pétur Ágúst Unnsteinsson, Rósant Guðmundsson, Sigurjón Gunnarsson, Þórarinn Elí Helgason, Kjörís, Laxar fiskeldi, Mjólkursamlag KS, Orkusalan, SS, Tesla.

Ljósmynd á kápu: Stofnpípa lögð um 20 km leið frá Hoffelli að Höfn.

Ljósmyndari: Pétur Ágúst Unnsteinsson

RARIK ohf | Dvergshöfða 2 | 110 Reykjavík Sími 528 9000 | rarik@rarik.is | www.rarik.is