WYJĄTKOWE MIEJSCE
W KOLORZE CZERWONEJ CEGŁY Tekst: Katarzyna Mołdawa / fot. Hubert Klimek
Każdy miłośnik śląskiej architektury, który zawędrował na południowe krańce Bytomia, do otoczonej lasem łagiewnickiej kolonii robotniczej Zgorzelec, nie mógł być zawiedziony. Ponad trzydzieści tradycyjnych wolnostojących familoków z zielonymi podwórkami tworzy unikatową przestrzeń. Dwu- i czterorodzinne, jednorodne w budowie domy, każdy z frontowymi schodkami i centralnie usytuowanym wejściem do sieni, są – co jest typowe dla zabudowy osiedli robotniczych ‒ skromnie zdobione. Właściwie jedyną dekoracją ciemno ceglanych elewacji są łukowe nadproża okien i drzwi oraz pomalowane czerwoną farbą obramowania okien. Uważne oko dostrzeże na fasadach ciekawy element – okrągłe stalowe tarcze, dowód ankrowania, czyli wzmacniania budynków na poziomie stropów stalowymi ściągami. Wygląd familoków cechuje prostota, jednak powtarzalność elementów architektonicznych w całym zespole, dobrze widoczna dzięki posadowieniu kompleksu na wznoszącym się terenie, w połączeniu z bliskością natury sprawia, że miejsce ma wyjątkowy klimat. Wspólnota jest tu widoczna nie tylko w układzie urbanistycznym, ale i w międzysąsiedzkich relacjach. Kolonia powstała w latach 1897 – 1901 dla robotni-
ków huty „Hubertus” (później „Zygmunt”) z inicjatywy Huberta von Tiele Wincklera, który stał się jej patronem. Wraz z rozwojem wielkiego przemysłu w XIX w. zapotrzebowanie na siłę roboczą stale rosło, a co za tym idzie rosła liczba ludności i potrzeby lokalowe. Kolonie i – znacznie bardziej rozbudowane i niemal samowystarczalne ‒ osiedla patronackie tworzone przez pracodawców były odpowiedzią na trudną sytuację mieszkaniową. Od początku kolonia Zgorzelec była dość nietypowo położona, z dala od innych zabudowań, w sąsiedztwie zieleni i uprawnych pól. To dlatego zachowała się w niezmienionym kształcie, co dziś jest olbrzymim walorem urbanistycznym tego zabytkowego kompleksu. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 rozpoczął się gruntowny remont pięciu familoków i rekultywacja ich otoczenia. W programie ujęta jest rewitalizacja kolejnych obiektów.
| 16 17
