15 minute read
National Opera Ballet
Στα αδυτα τόυ μπαλετόυ τηΣ εθνικηΣ λυρικηΣ ΣκηνηΣ
Advertisement
απΟ τΟν γιωργΟ ριΖΟπΟυλΟ / φωτΟγραφιεσ: απΟστΟλησ Δελαλησ whaT would have happened if newTon had seen a danCer from The naTional opera performing raTher Than an apple falling from a Tree? how muCh deTerminaTion is required To Conquer newTon’s law of universal graviTaTion? i was aBouT To find ouT…
πήκα τρέχοντας και μουσκεμένος στο Μ κτήριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που στεγάζει, όχι μόνο τη σχολή του μπαλέτου, αλλά και την καθημερινή προετοιμασία των επαγγελματιών χορευτών. Είχα φτάσει στο ραντεβού μία ώρα νωρίτερα, την ώρα που αρχίζουν να εμφανίζονται οι χορευτές για το ατομικό τους ζέσταμα! Δύο μεγάλες διπλανές αίθουσες γεμάτες παράθυρα, περιμετρικές μπάρες και καθρέφτες, υποδέχονται κάθε μέρα τους χορευτές, οι οποίοι, με φόρμες, γκέτες, μάλλινες κάλτσες και ισοθερμικές μπότες, επιλεγμένες ώστε να κρατούν το σώμα και τα πόδια τους ζεστά, καταλαμβάνουν το δάπεδο των αιθουσών και προετοιμάζουν τους μυς προκειμένου να αποφευχθούν μοιραίοι τραυματισμοί. Ο πόλεμος με τις απλές, καθημερινές κινήσεις ενός συνηθισμένου ανθρώπου αρχίζει. Plié, battement tendu, battement jeté, rond de jambe, fondu. Είναι απορίας άξιο πώς μπορείς να κάνεις αυτές τις κινήσεις για να μην πιαστείς! Και αυτό είναι μόνο η πρώτη μίας σειράς αντιθέσεων που διαπίστωσα. Αμέσως επόμενη, εντυπωσιακή αντίθεση αποτελεί το γεγονός ότι οι χορευτές, κατά τη διαδικασία του ζεστάματος, αυτοσυγκεντρώνονται και προετοιμάζονται σε άμεση επαφή με τo δάπεδο, απορροφώντας ενέργεια από το έδαφος ενώ, κατά τη διάρκεια της πρόβας ή της παράστασης, ίπτανται σαν αερικά αναμετρούμενοι με τον αέρα. Μακριά από τα αδηφάγα μάτια των θεατών, οι κινήσεις της προετοιμασίας είναι σχεδόν τελετουργικές και διαπιστώνεις ότι οι φαινομενικά άτρωτοι επί σκηνής καλλιτέχνες, στις προσωπικές αυτές στιγμές, δείχνουν ευάλωτοι και εκτεθειμένοι, ενώ μοιάζουν να προσεύχονται ώστε να αποκτήσουν την απαραίτητη ψυχική ενδυνάμωση που απαιτεί ο κάθε ρόλος.
Οι ΠιΑνιΣτΕΣ Ξαφνικά, όλο το σκηνικό αλλάζει. Στον χώρο εισβάλλουν οι δάσκαλοι -η irina και ο Sasha- και σε λίγα δευτερόλεπτα, τα πάντα ζωντανεύουν. Οι δύο αίθουσες γεμίζουν ενέργεια, μουρμουρητά και ελαφρά γελάκια, ενώ ταυτόχρονα και υπό την ισορροπημένα γλυκιά, αλλά και αυστηρή φωνή των δασκάλων, οι κορυφαίοι χορευτές κλασικού μπαλέτου στη χώρα, γίνονται μαθητές που υπακούν υποδειγματικά. Οι άντρες, σε χωριστή αίθουσα από τις γυναίκες, μοιράζονται στον χώρο και η μαγεία ξεκινάει μόλις οι πιανίστες ξεδιπλώνουν την εμπειρία τους στα πλήκτρα, παίζοντας μουσικές θεσπέσιες, οι οποίες γέμισαν τον χώρο και μεταμόρφωσαν τις Αιμιλίες, τους Ντανίλο, τις Μαρίες, τους Μάικλ, τις Μάγδες και τους Πέτρους σε Ζιζέλ, Ρωμαίους, Σταχτοπούτες, Ζίγκφριντ, Οντέτ, Βασίλισσες του χιονιού και Ρώσους πρίγκιπες. Το αντιολισθητικό δάπεδο πότε μεταμορφωνόταν σε γρασίδι, πότε σε χιόνι και πότε σε πολυτελές μάρμαρο παλατιού, ενώ, διά μαγείας, η συννεφιά από τα παράθυρα έγινε χειμωνιάτικο σκηνικό σε ρωσική στέπα, τα φωτιστικά με τις λάμπες φθορισμού, κρυστάλλινοι πολυέλαιοι σε αίθουσες χορού και τα ρούχα πρόβας, βαρύτιμες στολές. i was running and soaking wet as i entered the building housing the national Opera, which is both the site of the ballet school and the daily rehearsals of the professional dancers. running true to form, i had arrived an hour early for my appointment, just as the dancers were beginning to emerge for their personal warm-up! Two large adjacent dance studios, with many windows, barres and mirrors lining the walls, welcome the dancers each day, who wear tracksuits, leg warmers, woollen socks and isothermal boots to keep their bodies and feet warm as they stretch across the floor of the studios, preparing their muscles so as to avoid fatal injuries. The battle against the simple everyday movements of the ordinary man begins. Plié, battement tendu, battement jeté, rond de jambe, fondu. it’s astonishing that these moves are necessary to avoid stiffness! And this was just the first of a series of contradictions i encountered. The second, impressive contrast was the fact that during warm-up, dancers concentrate and prepare while in direct contact with the floor, absorbing energy from the ground, whereas in rehearsal or performance, they fly over it like pixies defying the air. far from the greedy eyes of the audience, the warm-up movements seem almost ritualistic and you realise that the artists who appear invulnerable on stage, are vulnerable and exposed in these intimate moments and seem to pray for the necessary mental empowerment required by each role.
τΗΕ pIanIsts Suddenly, the scene changed. The teachers -irina and Sasha- entered and in a few seconds everything came alive. The two studios filled with energy, murmurs and giggles, while under the equally sweet and strict voices of the teachers, the top classical dancers in Greece transformed into obedient, exemplary students. The men, in a different studio from the women, spread out and the wizardry began as soon as the pianists touched their experienced fingers to the keys, playing sublime music that filled the space, transfiguring the Emilys, Danilos, Marias, Michaels, Magdas and Peters into Giselles, romeos, Cinderellas, Seigfrieds, Odettes, Snow Queens and russian princes. The anti-slip floor metamorphosed into grass, then snow, and the luxurious marble of the palace, and the clouds outside the windows magically melted into a russian steppe, the fluorescent lights into crystal chandeliers twinkling in ballrooms, and the rehearsal clothes into dress uniforms.
The pianists play a key role in this daily game, with the vitality they offer and the offbeat humour with which they address hour upon hour of rehearsal. “i’ve been a pianist at the national Opera for thirty years and Markos is only 29 years old! it’s tragic!” the lively and exuberant Erida says of her young colleague in a russian accent, and laughs loudly. The young pianist took over the second piano just 10
Κομβικό ρόλο στο καθημερινό αυτό παιχνίδι φαίνεται να παίζουν οι πιανίστες, με τη ζωντάνια που προσφέρουν και με το ιδιότυπο χιούμορ που αντιμετωπίζουν τις πολύωρες πρόβες. «Εγώ είμαι τριάντα χρόνια πιανίστρια στη Λυρική και ο Μάρκος είναι μόνο 29 χρόνων. Είναι τραγικό!», λέει με χαρακτηριστική ρωσική προφορά και γελώντας ηχηρά, η σαρωτική και πληθωρική σε ζωντάνια Έριδα, για τον συνάδελφο, νεαρό πιανίστα, που ανέλαβε τη θέση στο δεύτερο πιάνο, μόλις πριν από δέκα μέρες, και πάλευε με τις φαρμακευτικές αλοιφές για να αντεπεξέλθει στο σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, λόγω των αμέτρητων ωρών μελέτης που χρειάστηκε, ώστε να είναι προετοιμασμένος για τις απαιτήσεις των προβών.
Αυτή τη στιγμή που γράφω, αδυνατώ να θυμηθώ αν αυτά τα υπέροχα σώματα εκτελούσαν τις θαυμάσιες χορευτικές κινήσεις που απαιτούσαν οι δάσκαλοι πατώντας στο δάπεδο. «Τα χίλια σώματα του ανέμου και το ένα του ανθρώπου», λέει ο Ελύτης στην «Ιδιωτική Οδό» κι εγώ, ο άμοιρος, να πασχίζω να μετατρέψω το προνόμιο να απολαμβάνω από απόσταση αναπνοής τα χίλια αυτά ιπτάμενα σώματα, σε κείμενο.
τΑ ιΠτΑΜΕνΑ ΣωΜΑτΑ Μα, τι κίνηση, τι χάρη! Ακόμη κι όταν απεκδύονται τον ρόλο τους και σκύβουν να πάρουν το ευτελές πλαστικό μπουκάλι από τον σάκο τους για να πιουν νερό είναι τόσο αρμονικοί, τόσο όμορφοι. Απέναντί τους, ο καθρέφτης αποτελεί γι’ αυτούς τον σπουδαιότερο σύμμαχο, προκειμένου να αντιμετωπίζουν τις ατέλειες που πρέπει να διορθώσουν, αλλά και τον μεγαλύτερο εχθρό, όταν διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να υπερβούν τη φύση. Διότι περί αυτού πρόκειται: για όσους δεν το έχουν καταλάβει, ο στόχος των χορευτών είναι να παλέψουν με τους νόμους της φθοράς και της φύσης. Από απόσταση, τους παρατηρείς με δέος, νομίζοντας ότι αυτό που κάνουν είναι ευχαρίστηση και όχι εργασία, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή και οδυνηρή. Αντιμάχονται τα όρια του ανθρώπινου σώματος και τις αντοχές του και αμείβονται, εισπράττοντας θλάσεις, διαστρέμματα, οστικά οιδήματα, αυχενικά, τενοντίτιδες, σπασμένα νύχια και ταλαιπωρημένα δάχτυλα, με μόνη απαντοχή τούς φυσικοθεραπευτές, που επεμβαίνουν ανελλιπώς, προκειμένου να τους βοηθήσουν να συνεχίσουν τον καθημερινό αυτό αγώνα.
Και πέραν του μόνιμου σωματικού πόνου, καλούνται ως ερμηνευτές να υποστούν την απαιτούμενη ελεύθερη πτώση στο άβατο της δυσπρόσιτης ψυχοτεχνικής μεθόδου, που οφείλουν να διαθέτουν οι ιδιοφυείς καλλιτέχνες, προκειμένου να ερμηνεύουν τους ρόλους τους κινούμενοι με φυσικότητα στην περιοχή του υποσυνείδητου, χωρίς όμως παράλληλα, να αυτοεξοντώνονται. Παρά την πίεση του επαγγέλματος και τις υψηλές απαιτήσεις των χορογραφιών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ανθίστανται στη δραπέτευση από την άνιση σύγκρουση με τη φύση, πιθανότατα γιατί γνωρίζουν ότι η μόνη ασφαλής διαφυγή είναι η ίδια τους η τέχνη. Εξάλλου, όπως ισχυρίζεται και ο νομπελίστας Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα, «η τέχνη είναι μία ευγενής υπέρβαση των ορίων» -κι αυτό φαίνεται να το γνωρίζουν καλύτερα από όλους μας οι χορευτές αυτοί. Έχει ήδη αρχίσει ο ιδρώτας να στάζει και η τέχνη σιγά σιγά μπερδεύεται με τον αισθησιασμό των τέλειων σωμάτων τους, ενώ τις χορευτικές κινήσεις επενδύουν μουσικά ετερόκλητα ακούσματα από την «Πορνογραφία» του Χατζιδάκι και το “hit the road Jack” του ray Charles, έως το “la foule” της Edith Piaf και τη «Λίμνη των Κύκνων». days earlier and his hands and forearms were covered with medicated ointments in an attempt to stave off the carpal tunnel syndrome that went hand in hand with the countless hours of practice required to prepare for the demands of rehearsal.
As i write this article, i find myself unable to remember if those wonderful bodies were performing the incredible dance moves demanded by the teachers with their feet on the floor. “The thousand bodies of the wind and the one of man,” wrote Elytis in “The Private road”, and i haplessly endeavour to effectively transfer the privilege of being in such close proximity to these thousand flying bodies onto paper.
tHe FlyInG BodIes What movement, what grace! Even when they step out of their role and bend down to reach for the inexpensive plastic water bottle from their bag to take a drink, they are so harmonious, so beautiful. The mirror opposite is their most important ally, helping them correct any shortcomings requiring adjustment, as well as their greatest enemy, should they find that they are unable to conquer nature. because that is what they must do: for those who have not yet clued in, the aim of the dancer is to fight the laws of attrition and nature. you observe them from a distance with awe, believing that dancing is a pleasure and not work, but the reality is much more cruel and painful. They battle the limits and endurance of the human body and are rewarded with fractures, sprains, bone swelling, whiplash, tendonitis, broken nails and bruised toes, with physiotherapists as their only hope, who regularly intervene in order to help them continue fighting this daily battle.
And in addition to the permanent pain, as performers they are called on to undergo the required free-fall into the sanctum sanctorum of the inaccessible psycho-technical method, which is a must for ingenious artists who wish to interpret their roles, moving naturally into the subconscious while also ensuring they do not self-annihilate. Despite the pressure of the profession and the high demands of the choreography of the national Opera, they nonetheless resist the urge to escape from the unequal struggle with nature, perhaps because they are well aware that the only safe escape is through their art itself. According to the Peruvian nobel laureate Mario Vargas llosa, “art gently pushes the boundaries,” and no one understands this better than these dancers. Sweat has already started dripping and the art gradually becomes entangled with the sensuality of their perfect bodies, while the dance moves invest in the musically disparate sounds, from “Pornography” by hadjidakis and ray Charles’ “hit the road Jack”, to “la foule” by Edith Piaf and “Swan lake”.
τΗΕ BaCkstaGe As soon as the signal was given for a short break, photographer Apostolos and i slipped out to explore the building, which had seemed uninteresting until we caught sight of some dancers descending into the basement and we unabashedly followed them. And if we had imagined that we had thus far experienced a fairy tale preparation for a performance, on our descent into the basement we dove into the backstage aspect of the story. Princely costumes, velvet vests, luxurious dresses, petticoats and countless other costumes were neat-
tΑ ΠΑρΑΣΚΗνιΑ Μόλις δόθηκε σήμα για ένα ολιγόλεπτο διάλειμμα, δραπετεύσαμε με τον φωτογράφο μας Απόστολο και εξερευνήσαμε το κτήριο, το οποίο έδειχνε να μην έχει κάποιο ενδιαφέρον, έως ότου προσέξαμε κάποιους χορευτές να κατεβαίνουν στο υπόγειο και εννοείται ότι τους ακολουθήσαμε πάραυτα. Κι αν έως τότε φανταζόμαστε ότι ζούσαμε στην παραμυθένια προετοιμασία μίας παράστασης, με την κάθοδο στα υπόγεια, βουτήξαμε στο backstage του παραμυθιού. Πριγκιπικές στολές, βελούδινα γιλέκα, πολυτελή φορέματα, μεσοφόρια εποχής και αμέτρητα ακόμη κοστούμια, τακτοποιημένα σε ιματιοθήκες και stands βεστιαρίου, ενώ περιμετρικά ράφια από την οροφή έως το δάπεδο φιλοξενούσαν σπαθιά, κύπελλα, μακέτες, εντυπωσιακά καπέλα και πολύχρωμες περούκες. Στο βάθος, σε έναν χώρο γεμάτο με ραπτομηχανές, οι έμπειρες τεχνίτριες του ραπτικού συνεργείου ασταμάτητα έραβαν, διόρθωναν ή προσάρμοζαν τα κοστούμια που δοκίμαζαν οι χορευτές και που απαιτούνται για να πραγματοποιήσουν επί σκηνής, τις παραμυθένιες φαντασιώσεις μας.
Φέτος, το πρόγραμμα για τους χορευτές περιλαμβάνει προετοιμασία για τον «Καρυοθραύστη» του Tchaikovsky, που ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη στις αρχές Δεκεμβρίου, για να επιστρέψει στο θέατρο Ολύμπια πριν τα Χριστούγεννα, για τη νέα παραγωγή «Καρμενσίτας» του bizet, σε χορογραφία της Μαρίας Κουσουνή, που αισιοδοξεί να καλλιεργήσει ένα νέο κοινό μικρών θαυμαστών, για τη νέα χορογραφία του Αντώνη Φωνιαδάκη, σε μουσική bach και handel, καθώς επίσης και τις κλασικές όπερες “Aida” του Verdi και “Carmen” του bizet. Αμέσως μόλις ξεκίνησαν οι πρόβες, διαπιστώσαμε ότι ξεκίνησαν και οι πραγματικές δυσκολίες. Την εικασία ότι η γοητεία της Αφροδίτης της Μήλου οφείλεται στο ελάττωμα του διly placed in lockers and hanging from rails, while the floor to ceiling shelves were filled with swords, cups, impressive hats and colourful wigs. in the back, in a room filled with sewing machines, experienced seamstresses sewed ceaselessly, adjusting and adapting the costumes that the dancers were trying on and which were necessary to fulfil our fairy tale fantasies on stage.
This year, the dancers will be performing in “The nutcracker” by Tchaikovsky, which premiered in early December in Thessaloniki and will return to the Olympia Theatre before Christmas for the new production of bizet’s “Carmencitas”, choreographed by Maria Kousouni, who hopes to cultivate a new audience of young fans for the new choreography by Antonis foniadakis to music by bach and handel, as well as classic operas including Verdi’s “Aida” and bizet’s “Carmen”. As soon as the rehearsals started, so did the real challenges. The assumption that the charm of the Venus de Milo is due to the dismemberment of the statue or that a mistake in art signals the uniqueness of the project is in no way espoused by the teachers of the choreographies, who obsessively focus on every detail and insist on exhaustive repetition of each move of the choreography until perfection is achieved. Adagio, grand jeté, tour fouetté, tour en seconde, tour en l’air. The austere Doric manner in which commands are given leaves no room for error. in the first studio, the choreographer is teaching a demanding crowd scene from “Carmencitas”, while closely observing both individual and collective movements, as the overall picture is incredibly important in these scenes. in the adjacent studio, however, a sentimental deluge awaited me. first, the lead couple from “The nutcracker”, followed by the triple allotment of the “Queen of the north” and finally, the “french Dance” with six young danc-
αμελισμού, ή την άποψη ότι το λάθος στην τέχνη υπογράφει τη μοναδικότητα του έργου, δεν φαίνεται να ασπάζονται οι δάσκαλοι των χορογραφιών, οι οποίοι με εμμονή εστιάζουν στη λεπτομέρεια και επιμένουν στην εξαντλητική επανάληψη κάθε κίνησης στη χορογραφία, ωσότου επιτευχθεί το τέλειο. Adagio, grand jeté, tour fouetté, tour en seconde, tour en l’air. Ο δωρικός τρόπος που δίνονται πλέον οι εντολές δεν αφήνει περιθώρια λάθους. Στην πρώτη αίθουσα, η χορογράφος διδάσκει μία απαιτητική, πολυπληθή σκηνή στη χορογραφία της «Καρμενσίτας», παρατηρώντας ενδελεχώς τόσο τις ατομικές, όσο και τις ομαδικές κινήσεις, καθώς η εποπτική εικόνα είναι εξαιρετικά σημαντική σε αυτές τις σκηνές. Στη διπλανή αίθουσα, όμως, με περίμενε ο συναισθηματικός καταιγισμός. Στην αρχή, το πρωταγωνιστικό ζευγάρι του «Καρυοθραύστη», στη συνέχεια, η τριπλή διανομή της «Βασίλισσας του Βορρά» και στο τέλος, ο «Γαλλικός Χορός» των έξι νεαρών χορευτών, μου χάρισαν μία συγκινητική εμπειρία ζωντανεύοντας με θαυμαστό τρόπο, μόνο για μένα, τη μουσική του «Καρυοθραύστη». Η αμέριστη υποστήριξη της σπουδαίας χορεύτριας, Ηώς Καλοχρήστου, και πλέον υπεύθυνης Δημοσίων Σχέσεων, χωρίς την οποία δεν θα κατάφερνα να εισβάλω στο άβατο, καθώς και η τυχαία γνωριμία, από την οποία ξεπήδησε η ιδέα του παρόντος κειμένου, με τον χορευτή Πέτρο Κουρουπάκη, μου πρόσφεραν μία μοναδική εμπειρία ζωής. Αφήνοντας πίσω μου μία ομάδα ευλογημένων καλλιτεχνών που μπορούν να ζουν το όνειρό τους καθημερινά, έφυγα χωρίς να πατάω στο έδαφος, με μία ψυχή που κάπως δειλά… χόρευε. Ναι, ναι, χόρευε! Ίσως τελικά να είχε δίκιο ο Maurice béjart. Ίσως οι άνθρωποι να είναι γεννημένοι για να χορεύουν, να είναι μέρος της φύσης τους… ers, who gifted me with the most moving of experiences by conjuring, just for me, the music of “The nutcracker” in a miraculous way. Shortly before the end of the day, the rain stopped and the sun found the dancers reeling from exhaustion and i felt incredibly emotional but happy. Without the unqualified support of the great dancer io Kalochristou, who is currently in charge of Public relations, i would never have succeeded in invading the sanctuary. it was a chance encounter with dancer Petros Kouroupakis that gave me the idea to write this article. These two events offered me a one-of-akind life experience. leaving behind a group of blessed artists who are able to live their dream on a daily basis, i departed, feet barely touching the ground and with a soul that was timidly… dancing. yes, yes, dancing! Perhaps Maurice béjart was right. People may be born to dance, it is part of their nature…
for further information of upcoming productions at the national Opera, please visit website http://www.nationalopera.gr/gr/programma/ or call +30 210 3662100.
