12 minute read
Pawel Pawlikowski
Pawlikowski
Advertisement
τΟυ. άπΟ τΟν πάνάγιωτή πάνάγΟπΟυλΟ / φωτΟγράφιeς: κΟςμάς κΟυμιάνΟς The celebraTed oscar-winning polish direcTor presenTed his new film in aThens. The scenario is inspired by his parenTs’ unusual love sTory.
by panagioTis panagopoulos / phoTos: kosmas koumianos
Εδω ΚΑΙ ςΑρΑΝΤΑ χροΝΙΑ, ο Πάβελ Παβλικόφσκι δημιουργεί ταινίες, αρχικά ντοκιμαντέρ και στη συνέχεια μυθοπλασίας, που αφορούν ιστορίες ανθρώπων πέρα από το κανονικό, με δυνατά αισθήματα. Η καριέρα είναι μια έννοια που αρνείται, όμως στην πραγματικότητα δικαιολογείται από την πορεία του και ειδικά με τις πέντε ταινίες μυθοπλασίας του, που του έφεραν αναγνώριση και βραβεία. Το «Τελευταίο Καταφύγιο» τον σύστησε στο φεστιβαλικό κοινό, το «Καλοκαίρι του Έρωτά μου» λάνσαρε την καριέρα της
Έμιλι Μπλαντ, η «Γυναίκα του Πέμπτου» τον έφερε στη Γαλλία, η «ida» του χάρισε το Όσκαρ Ξένης Ταινίας και η νέα του ταινία, ο «Ψυχρός Πόλεμος», του έφερε το βραβείο Σκηνοθεσίας στις Κάννες. Ο τίτλος παραπέμπει σε πολιτικό θρίλερ, αλλά αναφέρεται σε μια ερωτική ιστορία, δυνατή και ανυπόφορη, ανάμεσα στη Ζούλα και τον Βίκτορ, την τραγουδίστρια και τον μαέστρο ενός ανσάμπλ πολωνικών παραδοσιακών χορών. Ερωτεύονται, χωρίζουν, απατούν ο ένας τον άλλον, ξαναβρίσκονται, αγαπιούνται, αλλά δεν το αντέχουν.
Ο «Ψυχρός Πόλεμος» άνοιξε το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της
Αθήνας, τις 24ες «Νύχτες Πρεμιέρας», με τον Παβλικόφσκι παρόντα στην τελετή. Μία ημέρα μετά, στο ξενοδοχείο hilton όπου διέμεινε, ο σκηνοθέτης μάς μίλησε για αυτή την ιστορία, που είναι περισσότερο δική του αφού αναφέρεται έμμεσα στην οικογένειά του.
Ο «Ψυχρός πόλεμος» είναι μια προσωπική ιστορία για εσάς, αφού βασίζεται στην ιστορία των γονιών σας. Η γενική ιδέα, ναι. Το μεγαλύτερο μέρος είναι βέβαια φανταστικό. Παρόμοια είναι ο μηχανισμός της σχέσης, οι ανατροπές, τα γυρίσματα της τύχης. Το ότι εκείνη ήταν πολύ νεότερη από εκείνον, κατά δέκα χρόνια, το ότι έφυγαν από τη χώρα, ότι ήρθε η ένταση και μετά ο χωρισμός, η επανασύνδεση αφού γνώρισαν και παντρεύτηκαν άλλους, με ένα happy end που δεν ήταν κιόλας. Είναι μια αδύνατη σχέση. Αδύνατο να είσαι μαζί ή χωριστά. Στην ταινία κρατάει 14 χρόνια. Στην περίπτωση των γονιών μου, κράτησε σαράντα. FOR FORTY YEARS, PAWEl PAWLIKOWSKI HAS BEEN MAKING FILMS –initially documentaries and later narrative films– about human stories, transcending the confines of mainstream filmography and bringing out strong emotions. he does not see himself as pursuing a career, and his five fiction movies, which earned him recognition and awards, confirm his view. his “last resort” introduced him to festival audiences, “My Summer of love” marked the beginning of Emily blunt’s career, “The Woman in the fifth” took him to france, “ida” won the Academy Award for best foreign language film and his latest film, “Cold War”, earned him the best Director award in Cannes. in spite of the title, which suggests a political thriller, the film is actually a passionate and impossible love story between the singer Zula and Wiktor, the leader of a Polish folk dance troupe. They fall in love and separate, they cheat on each other and get back together again –they love each other but cannot bear it. “Cold War” opened the Athens international film festival, the 24th ‘Premiere nights’, with Pawlikowski attending the ceremony. On the following day, at the hilton hotel where he stayed, he introduced us to the plot, which is really a personal story and indirectly refers to his family.
for you, “Cold War” is a personal story, since it is based on your parents’ life. The general idea is, but the film is largely fictional. The similarities lie in the mechanism of the characters’ relationship; the twists and turns in the plot; the fact that she was ten years younger and that they left the country; the tension and the separation; their reconnection after they had married other partners; and the happy ending –which is not really happy. it is an impossible relationship. They cannot be together and they cannot be apart. in the film, this lasts fourteen years. for my parents, it lasted forty.
Μια μεγάλη ερωτική ιστορία πρέπει να είναι αναγκαστικά δύσκολη; Οι περισσότερες ερωτικές ιστορίες, για την ακρίβεια, οι περισσότερες ιστορίες πρέπει να είναι δύσκολες. Δείτε αυτή την ιστορία, αν δεν ήταν δύσκολη, δεν θα υπήρχε καν. Οι ερωτικές ιστορίες που θυμόμαστε, που μας μένουν, έχουν εμπόδια εσωτερικά και εξωτερικά, ανατροπές της μοίρας. Η ευτυχία δεν είναι αρκετά δραματική.
Σε ό,τι αφορά το τεχνικό μέρος, χρησιμοποιείτε ξανά μετά την «Ida» το τετράγωνο φορμά (academy ratio) και το ασπρόμαυρο. Γιατί επιμένετε σε αυτή την επιλογή; Κατ’ αρχάς είναι κάτι που μου αρέσει. Από την άλλη, στην Πολωνία των αρχών του ’50 δεν υπήρχε πολύ χρώμα. Το έγχρωμο δεν ταίριαζε. Είναι επίσης το πώς σκέφτομαι εκείνη την εποχή, πώς την έχω δει μέσα από ταινίες και φωτογραφίες. Όσο για το φορμά είναι κι αυτό συνδεδεμένο με την εποχή. Eνώ το θεωρούν δύσκολο, ποτέ δεν με εμπόδισε. Έχω δουλέψει κι άλλες φορές, όταν έκανα ντοκιμαντέρ, και το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον. Χρειάζεται να φτιάχνεις το κάδρο με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην έχει πάρα πολλά πράγματα, αλλά αρκετό βάθος και ενδιαφέρον.
Η ταινία δίνει μια αίσθηση παλιών πολωνικών και τσέχικων ταινιών, όπως και επιρροές της nouvelle Vague. Δεν ξέρω αν μπορώ να τις πω συνειδητές επιρροές, όμως βλέπω σε όλη μου τη ζωή ταινίες και έχω ζήσει αρκετά. Η αγαπημένη μου περίοδος στο σινεμά είναι οι ταινίες του ’60 και του ’70. Σαφής, συγκεκριμένη επιρροή από ένα πράγμα δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχει –υπάρχει όμως από την ιστορία του σινεμά. Μου αρέσουν πάρα πολύ οι πρώτες ταινίες του Μίλος Φόρμαν, το «Ζούσε τη Ζωή της» (Vivre sa Vie) του Γκοντάρ. Όταν καταναλώνεις πολλές ταινίες, η επιρροή έρχεται ασυναίσθητα.
Η μουσική κατέχει μεγάλο ρόλο στην ταινία. πώς την επιλέξατε; Επειδή η ιστορία αφορά ένα φολκλόρ γκρουπ, κοίταξα το ρεπερτόριο μιας ομάδας που έχει τέτοιο πρόγραμμα. Διάλεξα τρία τραγούδια και τους ζήτησα να τα ηχογραwould not have been a story at all. The love stories we remember, the ones that seem meaningful, come with internal and external obstacles and twists of fate. happiness can never be quite dramatic.
In terms of technical features, you are once again using –after “Ida”– the squarer academy ratio and monochrome. What makes you stick to this choice? first of all, these are things i like. Then, there was not much colour in Poland in the early 1950s, so colour would not have been a good choice. it’s also got to do with how i think of that period and how i have seen it reproduced in films and photographs. As for the format, again it relates to the period. i know it is generally thought of as difficult, but it never gave me any trouble. i have used it on other occasions, too, when i was shooting documentaries, and i find it most interesting. you need to arrange your frame, ensuring that it does not include too many details and that it provides plenty of depth and interest.
the film brings out a feeling of older polish and Czech movies and a touch of the nouvelle Vague. i’m not sure i could call this a conscious influence, but i have been watching films my whole life and i have been around for quite some time. My favourite periods in the cinema are the 1960s and the 1970s. i don’t think i can identify the specific influence of any single aspect, but there is certainly the broader influence of cinema. i am very fond of Milos forman’s earlier films and Jean-luc Godard’s “Vivre sa vie” (My life to live). When you ‘consume’ so many films, influences come naturally.
Music is an important element in your film. How did you select the music? The plot is about a folk troupe, so i checked out the repertoire of a folk company. i picked three songs and asked them to make a recording with traditional musicians. A friend of mine produced an excellent jazz adaptation of the same
φήσουν με παραδοσιακούς μουσικούς. Τα ίδια τραγούδια διασκευάστηκαν σε τζαζ εκδοχή από έναν φίλο μου μουσικό, που έκανε εξαιρετική δουλειά. Έτσι η ίδια μουσική, διαφορετικά εκτελεσμένη, συνοδεύει τις μεταβολές της ιστορίας, σαν ένας δραματικός μηχανισμός.
πώς σκεφτήκατε να χρησιμοποιήσετε το φολκλόρ γκρουπ ως περιβάλλον για την ερωτική ιστορία της ταινίας; Ήξερα ότι ήθελα η μουσική να παίζει μεγάλο ρόλο στην ταινία. Αυτός ήταν ο ένας λόγος. Ο άλλος είναι ότι όταν ήμουν μικρός, αυτά τα γκρουπ ήταν πολύ δημοφιλή στην Πολωνία. Τότε δεν μου άρεσαν, επειδή τα επιχορηγούσε το κράτος και τα χρησιμοποιούσε για προπαγάνδα, παρουσιάζοντας την «τέχνη του λαού», σε αντίθεση με την τέχνη της Δύσης. Τότε που το ραδιόφωνο και η τηλεόραση έπαιζαν συνέχεια τέτοια μουσική, προτιμούσα να ακούω rolling Stones. Ύστερα από τόσα χρόνια όμως και αφού ξεπεράσαμε τα ιδεολογικά προβλήματα, στην πραγματικότητα είναι πολύ όμορφη μουσική. Μετά έψαξα την ιστορία των δύο μεγαλύτερων γκρουπ της εποχής. Τα ταξίδια τους, που κάποιος δραπέτευε στη Δύση, τις πιέσεις των πολιτικών να αλλάξουν το ρεπερτόριό τους για να κολακέψουν την ηγεσία. Υπάρχουν και δουλεύουν ακόμη και σήμερα και βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα τη ζωή τους και την αλληλεγγύη, χωρίς εγωισμό, που τους διακρίνει. Δεν υπάρχει σταρ στην ομάδα.
Με τον «Ψυχρό πόλεμο» κερδίσατε το βραβείο Σκηνοθεσίας στις Κάννες και έχετε τιμηθεί με το Όσκαρ Ξένης Ταινίας για την «Ida». Τι σημαίνουν για εσάς τα βραβεία; Προφανώς σημαίνουν πολλά, ίσως περισσότερα όταν είσαι πιο νέος. Έχω κλείσει τα 60, ένα βραβείο δεν θα με φτιάξει ή καταστρέψει. Είναι όμως κάτι ωραίο και κάνει πολύ χαρούμενη την ομάδα μου. Χαίρονται πολύ και στην Πολωνία. Είναι κάτι που πάντα βοηθάει την επόμενη ταινία, αλλά νομίζω ότι θα με βοηθούσε περισσότερο αν ήθελα να πάω στο Χόλιγουντ και να μπω μέσα σε αυτό το περιβάλλον.
Σας έχουν γίνει όμως προτάσεις. Ναι, διαρκώς. Όχι μόνο μετά το Όσκαρ. Από την πρώτη μου ταινία, το «Τελευταίο Καταφύγιο», γίνονται προτάσεις. Και ενδιαφέρονται πολλοί ηθοποιοί να δουλέψουν μαζί μου. Όμως στο Χόλιγουντ δεν γίνεται να μη χάσεις κάτι, αν είσαι ένας σκηνοθέτης που θέλει να κάνει τα πράγματα με τον δικό του τρόπο. Στην Αμερική, αυτό είναι αδύνατον, εκτός αν είσαι σταρ και έχεις μεγαλώσει μέσα σε αυτό το σύστημα. Τα βραβεία λοιπόν είναι ωραία, αλλά δεν αλλάζουν την καριέρα μου. Στην πραγματικότητα, δεν έχω καριέρα. Απλώς κάνω μία ταινία μετά την άλλη.
ποτέ δεν το είδατε επαγγελματικά; Ποτέ. Κάνω πράγματα και θέματα που με ενδιαφέρουν. Από την άλλη, θεωρώ τον εαυτό μου λίγο ερασιτέχνη. Χαίρομαι που μπορώ να κάνω μια ταινία και να την τελειώνω. Δεν βλέπω τον εαυτό μου σε μια πορεία καριέρας. Προσπαθώ απλώς να κρατώ το ενδιαφέρον και τη συγκίνηση ζωντανά, βρίσκοντας μια ιστορία ή έναν χαρακτήρα που να θέλω να περάσω δυο χρόνια μαζί τους.
Ταξιδεύετε πολύ συχνά. Τι είναι αυτό που παρατηρείτε περισσότερο στις πόλεις; Τώρα πια ταξιδεύω υπερβολικά πολύ και παρατηρώ λιγότερο τις πόλεις και περισσότερο τα ξενοδοχεία. Όμως αυτό που πάντα πρόσεχα είναι η υφή της πόλης, οι συμπεριφορές και ο ρυθμός των ανθρώπων, το πώς κοιτάζουν ή αποφεύγουν να βλέπουν τους άλλους. Το μεγαλύτερο διάστημα τώρα το περνάω σε πλατό, δωμάτια μοντάζ, ή πετώντας. Στην Αθήνα μ’ αρέσει η αίσθηση και η ενέργεια της πόλης. Είναι σαν αντίδοτο αυτής του Λονδίνου, που περνάω τον περισσότερο καιρό, όπου όλα μοιάζουν εταιρικά και ακριβά, ένα περιβάλλον που εξαφανίζει τη δημιουργικότητα.
Η ταινία "Ψυχρός Πόλεμος" κυκλοφόρησε στις ελληνικές αίθουσες από τις εταιρείες StraDa films/Seven films. pieces. So, different executions of the same music accompany the changes as the plot unfolds, functioning like a dramatic mechanism.
What gave you the idea of using the folk troupe as the setting of the love story in your film? i knew that i wanted music to play a key role in the film. This was the first reason. Another reason is that, when i was little, these companies were very popular in Poland. i didn’t like them at the time because they were subsidized by the state and they were used for propaganda purposes, presenting the art of the people vis-à-vis Western art. When this kind of music was on the radio and television day and night, i preferred the rolling Stones. now, however, after all this time and given that such ideological issues belong to the past, i can say it’s just great music. i researched the history of the two biggest troupes of the time: their tours, the case of a performer who defected to the West, the pressures by politicians to have their repertoire changed so as to flatter the leadership. They are still around and continue to work to this day. i find their way of living most interesting. They distinguish themselves by their solidarity and selflessness. There is no star in the company.
“Cold War” earned you the Best director award in Cannes and “Ida” won the academy award for Best foreign language film. What do these awards mean to you? Obviously they mean a lot, perhaps even more when you are younger. i have turned sixty, so an award is not going to make me or break me. Still, it is a nice thing and makes my team very happy. People are also very happy about it in Poland. it always helps with your next film, but i think it would be more important if i wanted to go to hollywood and enter that world.
You have had some proposals, haven’t you? yes, they come in all the time and not just after the Academy Award. i have had proposals ever since i made my very first film, “last resort”, and many actors want to work with me. however, a director who wishes to have things done his own way cannot go to hollywood without giving up something. This is just impossible in the united States, unless you are a star and have been raised within the star system. So, awards are good, but they do not change my career. in effect, i do not pursue a career. i just make one film after another.
did you never see your involvement in the cinema from a professional point of view? no, never. i take on things and topics that appeal to me. On the other hand, i kind of see myself as an amateur. i am happy that i can begin making a film and get to finish it. i don’t see myself in a career path. i just try to keep the interest and the feeling alive, finding a story or a character that i would like to spend a couple of years with.
You travel a lot. What do you mostly look at in a city? Admittedly, nowadays i do travel a lot and i tend to see hotels more than i actually see the cities i visit. What i have always observed, however, is the texture of a city, the people’s pace and conduct and how they look or avoid looking at others. i now spend most of my time on set, in editing rooms or on planes. in Athens, i like the city’s feeling and energy. it’s like an antidote to the atmosphere of london, where i spend most of my time and where everything looks corporate and expensive –an environment which wipes out creativity.
The movie "Cold War" was released in Greek cinemas by StraDa films / Seven films.
