Afghanistan, land vol geweld (2013/5)

SAMSAM SAMSAM MSAM SAMSAM S

DBLAD

2013

NISTAN

SAMSAM = SAMEN DELEN SAMEN LEREN N WERK EN S A M Evoor jonge wereldburgers

SAMSAM = SAMEN DELEN SAMEN LEREN S A M E N WERKEN

MAANDBLAD

. 5 2013

NR

AFGHANISTAN

A HANISTAN • VERDER LEVEN ZO N DE R FA M IL IE • OP VAKANTIE IN O O R LO G SG EB IE D

nu weer

SAMSAM = SAMEN

Samsam gaat over kinderen wereldwijd.

Samsam laat zien hoe kinderen samen leven, delen, leren en verantwoordelijk zijn voor de wereld, dichtbij en ver weg.

Wereldburgerschap heet dat.

ista

n

HÛH, EEN WERELDBURGER?

Afg

Ne

han

de

rla

nd

Afghanistan is één van de armste en onveiligste landen ter wereld. Er zijn veel aanslagen en er is veel geweld.

In deze Samsam kijken we hoe Afghaanse kinderen leven.

Kunnen ze veilig spelen? Hebben ze genoeg te eten?

Iran

Kabul

Pa

kis

(hoo

fdsta

d)

tan

DE MAKERS

Jij bent ook een wereldburger!

Want een wereldburger …

• doet dingen die bijdragen aan een eerlijke, veilige en schone wereld voor iedereen.

• snapt dat mensen op de wereld met elkaar te maken hebben.

• vraagt zich af of wat hij/zij doet invloed heeft op het leven van andere mensen.

YEAH RIGHT!

Bij Samsam krijg je een stickervel met alle kinderrechten.

Plak in de lege hokjes bij de verhalen het kinderrecht dat bij het verhaal past.

Vaak kun je meer kinderrechten kiezen.

Check de oplossing op www. samsam.net Stickers op? Vraag je juf of meester!

IEDER KIND HEEFT RECHT OP BESCHERMING TEGEN:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

KINDERARBEID

SCHOON MILIEU

IEDER KIND HEEFT RECHT OP BESCHERMING TEGEN:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP BESCHERMING TEGEN:

MISHANDELING

GEWELD, OORLOG

Ton Koene (links) maakte in Afghanistan NW\W¼[ MV ÅTUXRM[ 0IUbI IKP\MZ PM\ [\]]Z ^MZ\IITLM _I\ LM SQVLMZMV ^MZ\MTLMV

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

LEES EERST EVEN DIT

Op 11 september 2001 vond in New York een aanslag plaats. Twee vliegtuigen boorden zich in twee wolkenkrabbers. Bijna drieduizend mensen kwamen om. De daders hoorden bij een terroristische islamitische organisatie. Hun leider Osama Bin Laden hield zich verborgen in de bergen bij Afghanistan.

Vanuit daar werkte hij samen met de Taliban; streng gelovige moslims die toen in Afghanistan de baas waren.

2

Amerika verklaarde de terroristen de oorlog en viel Afghanistan binnen.

Amerikaanse troepen versloegen de Taliban, die zich terugtrokken in de bergen. Pas in 2011 doodden de Amerikanen Osama Bin Laden. Ook andere landen stuurden soldaten, geld, dokters en leraren naar Afghanistan.

Vrede is er nog steeds niet. In 2014 vertrekken alle buitenlandse militairen.

Hoe het verder gaat weet niemand. Veel mensen zijn bang voor een burgeroorlog. Anderen zeggen dat de Taliban weer aan de macht komen.

SPEL

EIGEN MENING

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

EIGEN GODSDIENST

GEZONDHEID

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

ETEN & DRINKEN

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

ONDERWIJS

KIJK VOOR FILMPJES OVER AFGHANISTAN OP SAMSAM.NET

I AFGHANISTAN Mijn naam is Noor Mohammed. Ik ben elf jaar. Ik woon in Kabul, de hoofdstad van Afghanistan.

Vroeger woonden we in een klein dorpje in het zuiden. Mijn vader was boer. Hij verbouwde voedsel.

Daarom hadden we altijd genoeg te eten. Aardappels, maïs, abrikozen, druiven en meloenen!

Door de oorlog moesten we vluchten.

Dit is mijn eigen duif, de mooiste van de hele wereld. Hij is lichtbruin en zo zacht als zijde! Op een dag kwam hij aanvliegen. Ik zag hem als eerste. Mijn vader zegt daarom dat deze duif een geschenk van God aan mij is.

3

NAAR DE BAKKER

*ZWWL Q[ QV )NOPIVQ[\IV PMMT JMTIVOZQRS )NOPIVMV M\MV PM\ JQR MTSM UIIT\QRL *ISSMZ[ UWM\MV LIIZWU LZQM SMMZ XMZ LIO IIV LM [TIO 6QM\ ITTMMV WU ^QRN ]]Z ¼[ WKP\MVL[ bWIT[ QV 6MLMZTIVL UIIZ WWS WU \_IITN ]]Z uV ^QRN ]]Z ¼[ UQLLIO[

Kabul, Afghanistan Noor (11) haalt brood bij de bakker. Een groot plat brood kost 10 afghani, dat is ongeveer 15 eurocent. In Kabul is op elke straathoek een bakkerij. Afghanen gebruiken geen bestek. Zij pakken met een stukje brood vlees, rijst of groente van hun bord.

?MM\ RM _IIZWU )NOPIIV[ JZWWL bW TMSSMZ Q[' -Z bQ\ MMV JMM\RM []QSMZ QV

Delft, Nederland In een supermarkt met eten uit allerlei landen, ligt wit brood in alle vormen en maten. “Het grootste brood is Afghaans,” vertelt Moska (14) die in Afghanistan is geboren. Ze kwam naar Nederland toen ze één jaar was.

“Een brood kost één euro. We eten het overdag en bij het avondeten. Soms doe ik er kaas op, maar met chocoladepasta is het ook lekker.” ¹*ZWWL ]Q\ MMV )NOPIIV[M W^MV Q[ PM\ TMSSMZ[\M 0M\ PW]\^]]Z QV LM W^MV bWZO\ ^WWZ MMV [XMKQITM [UIIS º

4

Afghaans brood wordt ondergronds gebakken!

Bekijk het filmpje op samsam.net

LAND IN OORLOG

Noor heeft altijd honger 6WWZ 5WPIUUML _WWV\ QV MMV ^T]KP\MTQVOMVSIUX QV LM )NOPIIV[M PWWNL[\IL 3IJ]T 0QR PMMN\ IT\QRL PWVOMZ -MV XIIZ RIIZ OMTMLMV _I[ LI\ _MT IVLMZ[ ¹<WMV PILLMV _M OMVWMO \M M\MV º ^MZ\MT\ PQR ¹7X PM\ TIVL ^IV UQRV ^ILMZ OZWMQLM ^IV ITTM[ ,WWZ LM WWZTWO _MZL PM\ QV WV[ LWZX ^MMT \M OM^IIZTQRS ,IIZWU bQRV _M OM^T]KP\ º LEES VERDER OP PAGINA 6 EN 7

¹BW [UIT bQRV LM [\MMORM[ \][[MV WVbM P]QbMV º

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP BESCHERMING TEGEN:

5

VEILIG

Noor’s gezicht betrekt als hij aan vroeger denkt. “Mijn broer en zusje waren aan het spelen toen ze geraakt werden door rondvliegende kogels van Amerikaanse militairen en de Taliban. Ze overleefden het niet. “We vluchtten naar de hoofdstad.

In dit vluchtelingenkamp zijn we veilig, maar het leven is moeilijker,” vertelt Noor terwijl hij door een modderig steegje naar zijn huis loopt. “Mijn vader heeft vaak geen werk en daarom hebben we niet genoeg geld om eten te kopen. Soms eten we maar één keer per dag.”

LAND VOL GEWELD

,M [\ZQRLMVLM XIZ\QRMV QV )NOPIVQ[\IV bQRV" )NOPIIV[ ZMOMZQVO[TMOMZ MV J]Q\MVTIVL[M UQTQ\IQZMV BM ^MKP\MV \MOMV \MZZWZQ[\MV MV LM <ITQJIV -`\ZMUQ[\Q[KPM OM_IXMVLM OZWMXMV \MZZWZQ[\MV bWIT[ <ITQJIV LQM _QTTMV LI\ )NOPIVQ[\IV [\ZMVO Q[TIUQ\Q[KP _WZL\" ^ZW]_MV UWM\MV MMV JWMZSI LZIOMV UIVVMV UWM\MV MMV JIIZL TI\MV [\IIV UMQ[RM[ UWOMV VQM\ VIIZ [KPWWT \MTM^Q[QM MV U]bQMS bQRV ^MZJWLMV >MZ[KPQTTMVLM JM^WTSQVO[OZWMXMV [\IUUMV LQM MTSIIZ JMLZMQOMV )T[ MZ J]ZOMZWWZTWO SWU\ S]VVMV bM OIIV ^MKP\MV 3ZQRO[PMZMV MMV [WWZ\ JMVLMTMQLMZ[ UM\ P]V XZQ^MTMOMZ

6

DEKENS

In het kamp wonen vijfduizend vluchtelingen.

In de zelfgebouwde lemen huizen met daken van stukken plastic is het koud in de winter.

“We hebben niet genoeg dekens voor iedereen,” vertelt Noor. “Het dak lekt en als het sneeuwt kruipen we ’s nachts dicht tegen elkaar aan, maar het blijft koud!”

Om het erf van elk huis staat een hoge muur.

Vrouwen moeten binnen die muur blijven. Ze mogen niet gezien worden door vreemden. Op straat dragen veel vrouwen daarom een boerka over hun kleren. Dat is een doek met kijkgaatjes die iemand van top tot teen bedekt.

ALLEEN BROOD

“Hier in het vluchtelingenkamp zijn wel winkeltjes, maar meestal ga ik alleen naar de bakker voor een paar broden”, vertelt Noor. “Dat is het eten voor de hele dag voor ons allemaal: mijn vader, moeder, vijf broertjes en één zusje. Daarom heb ik altijd honger. Soms als mijn vader een baan heeft, als bouwvakker of schoonmaker, mag ik ook wat groente of een zak rijst halen. Vlees is te duur. Dat kopen we alleen op feestdagen. Van een koeienpoot of een kip, rijst en een paar eieren maakt mijn moeder dan iets heel lekkers!”

/ZWMV\M MV NZ]Q\ bQRV ^WWZ 6WWZ MV bQRV JZWMZ\RM MMV T]`M 0]V W]LMZ[ PMJJMV VQM\ OMVWMO OMTL WU PM\ MTSM LIO \M SWXMV

CHIPS EN KOEKJES

In de winkeltjes liggen meer dingen die te duur zijn voor Noor’s familie: blikjes vis, ketchup, flesjes limonade en chips uit het buitenland. In Afghanistan zijn nauwelijks fabrieken die dat soort eten maken. Ook voor machines en medicijnen is Afghanistan afhankelijk van andere landen.

“Maar dát komt allemaal wel hier vandaan!” zegt Noor terwijl hij naar een uitstalling van meloenen, appels, tomaten en aubergines wijst. Bij een kraampje met bergen rozijnen en noten staat hij stil. “Bij mijn oude huis stonden amandelbomen.

Afghaanse amandelen zijn heel lekker.”

7X [KPWWT SZQRO\ 6WWZ M\MV ,I\ LMMT\ PQR \P]Q[

BRUILOFT

1V LM PWWNL[\IL 3IJ]T LZIOMV VQM\ ITTM ^ZW]_MV MMV JWMZSI

Noor wijst naar een grote tent. “Dat is mijn school. We krijgen alleen godsdienst. Geen taal of rekenen. Best saai. Maar we krijgen wel soep met brood. Dat neem ik altijd mee naar huis om te delen met mijn broertjes en zusje. Zij gaan niet naar school.”

“Hé kijk!” roept Noor, terwijl hij sneller gaat lopen. “Daar koken ze voor een feest!” Hij staat stil bij een man die met een grote lepel in een enorme pan roert. “Dit is het eten voor gasten van een bruiloft. Ik vraag altijd of ik kan helpen. Dan krijg ik zelf ook een bord! Jammer genoeg zijn hier in het kamp niet vaak bruiloften, maar één of twee keer per jaar.”

MEISJES DE DUPE

1V OMJQMLMV _IIZ LM <ITQJIV ^MMT UIKP\ PMJJMV UWM\MV UMQ[RM[ ^IVIN PM\ UWUMV\ LI\ bM WVOM[\MTL _WZLMV MMV JWMZSI IIV >WTOMV[ LM )NOPIIV[M \ZILQ\QM bQRV bM LIV ^WT_I[[MV MV W]L OMVWMO WU \M \ZW]_MV 7X PM\ XTI\\MTIVL PW]LMV ^MMT )NOPIVMV bQKP IIV \ZILQ\QM[ LQM [TMKP\ bQRV ^WWZ SQVLMZMV ^WWZIT ^WWZ UMQ[RM[" SQVLP]_MTQRSMV ]Q\P]_MTQRSMV ^IV UMQ[RM[ IIV ^WT_I[[MV UIVVMV MV PM\ _MOOM^MV ^IV UMQ[RM[ IIV IVLMZM NIUQTQM[ WU Z]bQM[ WX \M TW[[MV )T[ 6WWZ PMTX\ SWSMV SZQRO\ PQR WWS MMV JWZL M\MV

• Door de oorlog zijn veel Afghanen gevlucht.

• Veel kinderen krijgen te weinig of vaak hetzelfde te eten.

• Afghanistan is voor voedsel, medicijnen en machines afhankelijk van het buitenland.

7

ZO ZIT HET

Verborgen honger ,WWZ WWZTWO WVZ][\ MV LZWWO\M SZQROMV ^MMT )NOPIVMV VQM\ OMVWMO ^MZ[KPQTTMVLM ^WMLQVO[[\WNNMV JQVVMV »>MZJWZOMV PWVOMZ¼ PMM\ LI\ 3QVLMZMV LQM OM^IZQMMZL M\MV bQRV OMbWVLMZ BM S]VVMV LIV TI\MZ JM\MZ TMZMV MV _MZSMV ,M \WMSWU[\ ^IV MMV TIVL PIVO\ L][ IN ^IV PM\ M\MV LI\ SQVLMZMV SZQROMV Deze vitaminen en mineralen zijn belangrijk voor jonge kinderen.

Weet jij waar ze in zitten? Trek lijnen naar het voedsel.

Vitamine A

goed voor de huid, ogen, groei en weerstand

IJzer

Zink

groei van weefsel en het immuunsysteem

zuurstoftransport in het bloed en stofwisseling

Foliumzuur

aanmaak van rode en witte bloedcellen en goede groei

Jodium

goede groei en ontwikkeling van het zenuwstelsel

Check de oplossing op samsam.net

8

MEER DAN BROOD ALLEEN

*ZWWL Q[ VQM\ L]]Z MV PM\ ^]T\ RM UIIO 5IIZ IT[ RM ITTMMV JZWWL MM\ UQ[ RM JMTIVOZQRSM ^WMLQVO[[\WNNMV 2M TQKPIIU OZWMQ\ VQM\ OWML MV RM S]V\ bQMS _WZLMV ,M )NOPIIV[M ZMOMZQVO J]Q\MVTIVL[M WZOIVQ[I\QM[ MV ^WML[MTNIJZQSIV\MV _MZSMV LIIZWU [IUMV IIV MMV ^WML[MTXZWRMK\ BM [\WXXMV M`\ZI ^Q\IUQVMV MV UQVMZITMV QV \IZ_MUMMT WTQM MV JW\MZ 0M\ QLMM Q[ [QUXMT" OWML OM^WMLM UMV[MV S]VVMV _MZSMV MV LI\ Q[ _MMZ OWML ^WWZ LM MKWVWUQM ^IV )NOPIVQ[\IV

HUH, TWEE DEZELFDE PLAATJES, OF TOCH NIET?

ZOEK DE VERSCHILLEN

>TQMOMZMV Q[ QV )NOPIVQ[\IV MMV VI\QWVITM [XWZ\ 1V LM PWWNL[\IL 3IJ]T bQRV ^TQMOMZ[ QV ITTM [WWZ\MV MV UI\MV \M SWWX

VLIEGER WINNEN? BLADER SNEL VERDER

3]V RM LM ^MZ[KPQTTMV \][[MV LMbM \_MM XTII\RM[ ^QVLMV'

9 KIJK VOOR DE OPLOSSING OP SAMSAM.NET

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

Wat doe jij om je verdriet te vergeten?

Vertel het op

samsam.net en maak kans op een vlieger.

10

5MMVI¼[ W]LMZ[ bQRV W^MZTMLMV UIIZ IT[ bM [XMMT\ ^MZL_QRV\ PIIZ ^MZLZQM\

MUZIEK LAAT VERDRIET VERDWIJNEN

spelen in een rockband 5M\ bQRV TMVQOM [UITTM ^QVOMZ[ ZWNNMT\ :IUQV MMV _WM[\ ZQ\UM WX MMV STMQVM )NOPIIV[M \ZWU 6II[\ PMU [XMMT\ MMV W]LMZM ^ZQMVL UMM WX LM XQIVW 0M\ L]]Z\ VQM\ TIVO WN :IUQV[ PMTM TQKPIIU JM_MMO\ UMM WX LM UII\ ¹)T[ QS U]bQMS UIIS OII\ UQRV PIZ\ WXMV º ^MZ\MT\ PQR TI\MZ

WEESHUIS

Ramin heeft een vrolijk gezicht met nieuwsgierige ogen. Van zijn pikzwarte haar maakt hij het liefst met gel een kuif. Twee jaar geleden maakte hij zich nog vaak zorgen over zijn leven. Hij woonde in een weeshuis in de hoofdstad Kabul, ver bij zijn moeder en opa vandaan. Zijn vader werd gedood in de oorlog toen hij nog een kleuter was.

Ramin wist dat kinderen als hij niet veel kansen hebben. Maar hij had geluk. Toen een leraar ontdekte hoe zuiver Ramin een moeilijk Afghaans lied kon zingen, mocht hij naar de enige muziekschool in het land. “Vroeger was ik heel vaak bedroefd, maar sinds ik muziek maak is dat over.”

PARADIJSJE

maar raar. Maar nu vragen ze me vaak te spelen.” Hij doet voor hoe hij in het weeshuis soms met een lepel op tafel een ritme roffelt.

Door de jarenlange oorlog en de Taliban die alle muziek verboden, was muziek in Afghanistan bijna verdwenen.

Maar toen de Taliban de baas niet meer waren, durfden mensen hun instrumenten weer te laten horen.

De moeder van Ramin die ver weg op het platteland woont, weet niets van muziek. “Maar toen ze me vorig jaar met het jeugdorkest op televisie zag, zei ze dat ze heel trots op me is.”

BLAZEN

Ramin laat de opslagruimte van de muziekschool zien.

De kamer is tot aan het plafond toe gevuld met traditionele Afghaanse en westerse instrumenten.

Musici uit allerlei landen stuurden violen, trommels en gitaren. De piano’s en de vleugels werden overgevlogen door de luchtmacht van buitenlandse legers.

Even later zit Ramin flink te oefenen op de trompet, samen met anderen uit het blazersorkest. Zijn voet tikt de maat en hij vergeet zijn omgeving. Eén van de andere trompettisten is Meena (10). “Ik ben de beste van de meisjes,” zegt ze. Ze giechelt om haar eigen grapje. Er zijn in heel Afghanistan namelijk maar twee meisjes die trompet spelen.

Het ommuurde bruinroze schoolgebouw met hoge bomen in de tuin is een paradijsje in het overvolle en vervuilde Kabul. Omdat er regelmatig aanslagen zijn, fouilleren bewakers eerst DRUMMER iedereen die naar binnen Dat jongens en meisjes gaat. Maar eenmaal in de samen les krijgen is in school is het één en al muziek.

Afghanistan heel bijzonder.

Leerlingen sjouwen met :IUQV" ¹)T[ QS U]bQMS UIIS JM[\IIV Maar niet iedereen vindt het instrumenten door de gang.

ITTMMV UQRV QV[\Z]UMV\ MV QS º goed. Drie meisjes zijn al van Uit kleine lesruimtes komen deze muziekschool gehaald. Hun families wilden toch de klanken van een piano, violen en een trompet. In niet dat meisjes muziek maken, en zeker niet samen met een lokaal boven zingen tientallen kinderstemmen: “Ik jongens. Ze werden kort daarna uitgehuwelijkt. houd van mijn land Afghanistan.”

Als de les voorbij is zegt Ramin dat hij klassieke muziek te sloom vindt. “Ik houd meer van pop en rock.” Met RAAR glanzende ogen kruipt hij achter het drumstel in de “Mijn vrienden in het weeshuis moesten wel wennen. hoek. “Ik wil drummer in een rockband worden.”

Toen ik net naar de muziekschool ging, vonden ze me

• Veel Afghaanse kinderen zijn door de oorlog wees geworden.

• Door muziekles vergeten ze hun verdriet.

• Niet alle meisjes mogen muziek maken.

11

NAAR DE MOSKEE

BIDDEN V OOR E E

6WWZ OII\ MTSM ^ZQRLIO VIIZ LM UW[SMM ¹0M\ Q[ _MT MMV MQVLRM TWXMV UIIZ QS JMV MZ OZIIO 7X PM\ XTMQV Q[ PM\ bW UWWQ [KPWWV MV VMZOMV[ TQO\ UWLLMZ ;WU[ bQ\ QS MZ ]ZMVTIVO UMV[MV \M SQRSMV º

¹1V LM UW[SMM JQL QS ^WWZ MMV JM\MZ TM^MV º

12

N B ETER L EVEN

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

GELOOF

*QRVI ITTM )NOPIVMV bQRV UW[TQU[ 0]V OWL VWMUMV bM )TTIP

13

3 X SPELEN

SKATEN EN ZWEVEN IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

0QMZ S]VVMV ,WSPIVIQ MV 5ITITIQ WVOM[\WWZL P]V SQKSNTQX[ WMNMVMV

1

14

Skaten

6QM\ ITTM )NOPIVMV _WVMV QV MMV P]Q[ ^IV TMMU -MV STMQVM OZWMX _WWV\ QV LMbM _QRS UM\ VQM]_M NTI\[ MV OTQUUMVLM I]\W¼[ ,M JM_WVMZ[ LZIOMV OMMV JWMZSI WN \]TJIVL UIIZ [XQRSMZJZWMSMV MV OaUXMV BM PMJJMV MMV OWMLM JIIV JQR LM ZMOMZQVO MMV QV\MZVI\QWVIIT JMLZQRN WN LM ]VQ^MZ[Q\MQ\ ,WSPIVIQ MV 5ITITIQ _WVMV QV LQ\ JM_IIS\M [\IL[LMMT QV 3IJ]T 0QMZ S]VVMV LM UMQ[RM[ [SI\MV WULI\ JM_ISMZ[ KWV\ZWTMZMV _QM LM _QRS QV̉ MV ]Q\OIIV -ZOMV[ IVLMZ[ [SI\MV Q[ \M OM^IIZTQRS 1V )NOPIVQ[\IV bQRV [SI\MVLM UMQ[RM[ WVNI\[WMVTQRS 5IVVMV bW]LMV PMV S]VVMV JMLZMQOMV

CORRUPTIE

;WUUQOM )NOPIVMV bQRV ZQRS OM̉ _WZLMV LWWZ KWZZ]X\QM +WZZ]X\QM Q[ RM UIKP\ OMJZ]QSMV WU QM\[ ^WWZ RMbMTN \M SZQROMV _I\ RM IVLMZ[ VQM\ bW] SZQROMV )NOPIVQ[\IV Q[ MMV ^IV LM UMM[\ KWZZ]X\M TIVLMV \MZ _MZMTL >WWZ MMV LMMT SWU\ LI\ LWWZ LM IZUWMLM >MMT UMV[MV S]VVMV VQM\ TM^MV ^IV P]V OM_WVM [ITIZQ[ ,IIZWU JMLMVSMV bM ^IV ITTM[ WU IVLMZMV OMTL MV [X]TTMV INPIVLQO \M UISMV 7WS ZQRSMZM )NOPIVMV UM\ PWOM N]VK\QM[ LWMV LI\ BM _M\MV LI\ bM bW UIKP\QO bQRV LI\ VQMUIVL \MOMV PMV L]ZN\ WX \M \ZMLMV

WEGSTREEEPPUZZEL De woorden in de lijst zijn verstopt in het letterveld: horizontaal, verticaal en diagonaal, van links naar rechts of van rechts naar links. Sommige letters worden in meer woorden gebruikt. Alle woorden gevonden? Mooi, dan vormen de overgebleven letters, in de leesrichting, de oplossing.

B_M^MV OII\ WWS PMMT OWML bWVLMZ MTMS\ZQKQ\MQ\

2

Zweven

7X PM\ XTI\\MTIVL TM^MV ^MMT UMV[MV bWVLMZ TQKP\ QR[SI[\ MV \MTM^Q[QM 1V LM OZW\M [\MLMV Q[ WWS VQM\ OMVWMO MTMS\ZQKQ\MQ\ ^WWZ QMLMZMMV 7U [\ZWWU \M [XIZMV [T]Q\ LM MVMZOQMTM^MZIVKQMZ ^IIS LMTMV ^IV LM [\IL IN ^IV MTMS\ZI ,IV SQRSMV UMV[MV QV uuV _QRS \MTM^Q[QM \MZ_QRT IVLMZMV QV PM\ LWVSMZ bQ\

DUIF

STRIJD

PAD

HOOP

VALLEI

KIP

KLEIOVEN

VOEDSEL

PAN

OORLOG

VREDE

ROOK_

PAPAVER

DAK

DAM

PLATTELAND

ARM

BAKKERIJ

SCHOOL

DAAD

BROOD

SOEP

SAP

CHAOS

SPELEN

DRUIVEN

6WWZ PMMN\ bQRV ^TQMOMZ OMUIIS\ ^IV IN^ITXTI[\QK ¹0QR LWM\ PM\ OWML º

3 Vliegeren

0M\ OII\ MZ WU LM ^TQMOMZ ^IV RM \MOMV[\IVLMZ VIIZ JMVMLMV \M PITMV >ZWMOMZ [UMMZLMV ^TQMOMZIIZ[ PM\ ^TQMOMZ\W]_ LIIZWU QV UM\ TQRU MV NQRVOMUITMV OTI[ BW [VMLMV bM \QRLMV[ PM\ ^TQMOMZMV PM\ \W]_ ^IV LM \MOMV[\IVLMZ LWWZ 5IIZ OTI[ [VQRL\ WWS OMUMMV QV RM PIVLMV 6] OMJZ]QSMV ^TQMOMZIIZ[ VaTWVLZIIL UM\ MMV TIIORM [KP]]ZUQLLMT MV [\MZSM TQRU

Antwoord: 15

JE HELPT ECHT

IEDER KIND HEEFT RECHT OP BESCHERMING TEGEN:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

MOSKA’S FAVORIETEN <>" 0W][M 1VLQI[M NQTU[ MV PM\ 2W]ZVIIT 5=B1-3" )LMTM +WTLXTIa -UQVMU 07**A" ;XWZ\ TMbMV OMLQKP\MV [KPZQR^MV 4)+0-6" 2I^QMZ /]bUIV

16

¹1V )NOPIVQ[\IV [XZMSMV bM ^MZ[KPQTTMVLM \ITMV *QR WV[ \P]Q[ WWS 5M\ UQRV UWMLMZ [XZMMS QS 8I[R\WM 5M\ UQRV ^ILMZ [XZMMS QS ,IZQ 5IIZ UQRV OMLQKP\MV [KPZQRN QS QV PM\ 6MLMZTIVL[ º

INTERVIEW

ALS JE BLIJFT 5M\ XIZIKM\IUWT MV W]LM STMZMV QV PIIZ SWNNMZ OQVO 5W[SI ]Q\ ,MTN\ ^WZQO RIIZ WX ^ISIV\QM VIIZ PIIZ OMJWWZ\MTIVL )NOPIVQ[\IV 4I\MZ _QT bM LIIZ _MZSMV IT[ OaVIMKWTWWO ¹1S OI b_IVOMZM ^ZW]_MV PMTXMV º

Wat vind je ervan dat buitenlandse militairen uit Afghanistan vertrekken?

“Ze kwamen om vrede te brengen, maar dat is niet gelukt. Nog steeds zijn er elke dag bombardementen en vallen er doden. Nu moeten de Afghanen het zelf proberen op te lossen. Ik denk dat ze niet in opstand kwamen tegen de Taliban omdat ze bang waren dat er dan alleen maar nóg meer geweld zou komen.”

Is Afghanistan een veilig vakantieland?

“Nee! Het lijkt steeds onveiliger te worden. Ik was er in 2007 en in 2012.

In vijf jaar was er veel veranderd.

Het verschil tussen arme en rijke mensen, streng gelovige en gewoon gelovige mensen is groter geworden. In Kunduz, een provincie in het noorden waar we logeerden, zijn de Taliban heel machtig en streng. Er worden dagelijks mensen ontvoerd en je kunt zomaar doodgeschoten worden.”

zouden sterven, ik was zo bang. Mijn oom is journalist.

Hij ging naar buiten en vertelde later dat de Taliban een bom hadden geplaatst. Er zou om twaalf uur een patrouille van buitenlandse soldaten langskomen.

Die bom was dus voor buitenlanders, maar gewone burgers lopen ook gevaar.”

Wat heeft Afghanistan nodig?

“Er is een verschil tussen buitenlandse soldaten die zeggen dat ze vrede komen brengen en buitenlandse mensen die bijvoorbeeld voedselpakketten geven aan vluchtelingen of ziekenhuizen bouwen. Maar alles is nodig: vrede, voedsel en medicijnen.

Daarom nam ik ook paracetamol mee toen ik op vakantie ging. Die gaf ik aan familie en vrienden.”

Wil jij iets voor Afghanistan doen?

“Natuurlijk! Het is een heel mooi land met lieve en gastvrije mensen.

In Afghanistan sterven veel vrouwen en baby’s bij de bevalling. Ze mogen niet geholpen worden door een mannelijke arts. Daarom wil ik een eigen kliniek beginnen waar ik als gynaecoloog ga werken. Ik wil het 5W[SI MV PIIZ VQKP\RM ;IJI niet voor niks doen, want als ik wat \QRLMV[ LM ^ISIV\QM ^WZQO RIIZ geld verdien kan ik blijven en nóg meer mensen helpen. Helpen en weer weggaan is geen oplossing. Je Was je bang in Kunduz? helpt pas écht als je blijft. In Kunduz gaf ik geld aan “We logeerden bij een tante. Om elf uur ’s avonds bedelaars. Dat voelde goed, want ik had ze geholpen. ontplofte een bom. Alle ruiten waren stuk en de Maar het maakte me ook verdrietig: het was geen hond die buiten liep was dood. Ik dacht dat wij ook echte oplossing voor hun problemen.”

OP DE VLUCHT

:]QU LZQM UQTRWMV )NOPIVMV bQRV ^WWZ OM_MTL MV WVLMZLZ]SSQVO VIIZ IVLMZM TIVLMV OM^T]KP\ 5W[SI¼[ ^ILMZ ^T]KP\M QV !! VIIZ 6MLMZTIVL 5W[SI¼[ UWMLMZ ^WTOLM UM\ LM \_MM LWKP\MZ[ QV 1V 6MLMZTIVL _WVMV WVOM^MMZ )NOPIVMV

17

KWEENIE KWEETWEL

Hoe moet het ver De Afghanen moeten zelfvertrouwen krijgen. Als andere landen het zelf kunnen, kan Afghanistan het ook. Je weet niet wat er gebeurt.

Misschien breekt er wel helemaal geen nieuwe burgeroorlog uit.

Afghanistan heeft een eigen leger. Het is hun eigen land. Als de Afghanen zich vroeger niet lieten overheersen, dan kunnen ze de Taliban nu ook wel aan.

18

Aan de andere kant: andere landen kunnen wel voedsel en geld sturen, want ontwikkeling kost veel tijd.

JONAS (11)

Maar meisjes moeten wel naar school!

Dat moeten we daar wel vertellen.

QUIRINE (11)

rder in Afghanistan?

Ze moeten beginnen bij de oorzaak van de ellende en oorlog.

Want zolang andere landen geld of wapens naar de terroristen sturen, blijft het oorlog. Dat moet eerst aangepakt worden.

SOPHIA (11)

Je kunt af en toe mensen naar Afghanistan sturen om te kijken hoe het er voor staat.

19

BROOD EN BLOEMKOLEN

naar de markt 6IIZ LM JISSMZ' /ZWMV\M PITMV' 3PIV ^QVL\ ITTM ST][RM[ TM]S ;WU[ bMTN[ bW TM]S LI\ PQR LM \QRL ^MZOMM\ ° IEDER KIND HEEFT RECHT OP:

KHAN KRIJGT EEN BOODSCHAPPENBRIEFJE VAN ZIJN VADER

IEDER KIND HEEFT RECHT OP BESCHERMING TEGEN:

EERST NAAR DE BLOEMKOLENMAN

DAAR WERKT RAHMIN. HIJ GAAT NIET NAAR SCHOOL. HIJ MOET GELD VERDIENEN VOOR ZIJN FAMILIE

20

TOMATEN, UIEN, BLOEMKOOL EN BROOD...

KHAN PAKT TOCH EEN KAN WATER

RAHMIN DOET VOOR HOE JE EEN BROOD VORMT

KHAN PAKT VIJF BRODEN

DE BRODEN GAAN DE KLEIOVEN IN

SNEL TERUG, MAAR WEER WORDT KHAN AFGELEID

BIJNA THUIS

HET WERK ZIT EROP

21

DOE HET ZELF

beeldverhaal

3VQX LM NW\W¼[ ]Q\ MV XTIS bM QV RM MQOMV ^WTOWZLM WX MMV XIXQMZ >MZbQV MMV \Q\MT ^WWZ RM ^MZPIIT MV [KPZQRN \MS[\MV JQR LM NW\W¼[

Stuur je strip naar: SAMSAM, POSTBUS 94020 1090 GA AMSTERDAM VERGEET JE NAAM EN ADRES NIET

22

DE 10 LEUKSTE VERHALEN STAAN VANAF 8 OKTOBER OP SAMSAM.NET

DOE DE TEST

WELK TYPE BURGER BEN JIJ SOMMIGE ANTWOORDEN VIND JE IN DE VERHALEN IN DEZE SAMSAM MET ANDERE VRAGEN CHECK JE WAT VOOR TYPE WERELDBURGER JE BENT. KIJK OP SAMSAM.NET VOOR DE ANTWOORDEN.

1

2

)6,-:- 4)6,-6 57-<-6 °

2- 5)/ 1-5)6, *-44-6 ,1- 27=?

3

MINUTEN TEST

) bQKP VQM\ UMMZ UM\

),>1-; >77: --6 --:4123- >-141/-

3

?-:-4, 78>74/< ?1- 31-; 2-'

) PWVOMZ LQM RM VQM\ bQM\

* OMTL MV [X]TTMV VIIZ

) *IZIKS 7JIUI

* MMV )NOPIIV[M WWZTWO[NQTU

B 3WVQVO ?QTTMỦ)TM`IVLMZ

+ M\MV UM\ \M _MQVQO ^WMLQVO[[\WNNMV

+ )NOPIIV[M LWS\MZ[

+ ,M J]ZOMUMM[\MZ ^IV

, MMV VQM]_ LQMM\

)NOPIVQ[\IV JMUWMQMV )NOPIVQ[\IV [\]ZMV MV WVLMZ_QRbMZ[ WXTMQLMV

6

UQRV _WWVXTII\[

, ,M SZIV\ MV PM\ 2W]ZVIIT

, VIIZ LM )NOPIVMV T]Q[\MZMV

4

»>-:*7:/-6 076/-:¼ 1; °

?)):75 ?776< 677: 6= 16 ,- 077.,;<),'

5

?)< *-<-3-6< »5=B1-3 1; >7-,;-4 >77: ,- /--;<¼'

) 0M\ _MZL \M OM^IIZTQRS QV bQRV LWZX

) 5]bQMS S]V RM VQM\ bQMV ITTMMV PWZMV

* BQRV ^ILMZ SZMMO MMV IVLMZM JIIV

* 5]bQMS UIIS\ JTQR MV TII\ RM bWZOMV ^MZL_QRVMV

+ ,M [KPWTMV QV LM [\IL bQRV JM\MZ

+ *QR MMV JMOZINMVQ[ PWWZ\ U]bQMS

, 1V LM [\IL Q[ UMMZ \M M\MV

, 5]bQMS [\QT\ LM PWVOMZ

)./0))6; *:77, 1; B7

7

?)):75 57-<-6 316,-:-6 ,- 2=1;<-

8

78 ,- 51,,-4*):- ;+0774 >)6

4-33-: 75,)< °

>7-,16/;;<7..-6 *166-63:12/-6'

2- 3-=B- 1; /--6 84))<; 5--: 2-

) MZ M`\ZI ^Q\IUQVMV QV bQ\\MV

A ,QM PMJJMV bM VWLQO WU OMbWVL

57-,-: /--.< ,- ,1:-+<-=:

B PM\ QV MMV STMQW^MV _WZL\

-=:7 -6 >:))/< 7. 012 61-< 1-<; 3)6

* ,IV bM]ZMV bM UQVLMZ WU [VWMX

:-/-4-6 ,)< 1; --6 >7:5 >)6 °

+ MZ MMV JMM\RM []QSMZ LWWZ

+ ,IV bQRV bM WWS TI\MZ UQVLMZ bQMS MV

) LMUWKZI\QM

* KWZZ]X\QM

OMJISSMV PM\ °LMMO OII\

MV [\MZS \M _WZLMV

S]VVMV bM JM\MZ TMZMV MV _MZSMV

, WULI\ PM\ SVIXXMZQO Q[ ^IV

, ,I\ Q[ OWML ^WWZ LM MKWVWUQM

+ PIVLMT

, QVNTI\QM

J]Q\MV MV bIKP\ ^IV JQVVMV

9

^IV MMV TIVL

07->--4 3--: 57-< 677: ,- ,7-3 75 B126 077., ;4))6 <7< 012 --6 <=4*)6, 0--.<'

3QRS VIIZ PM\ NQTUXRM »*WWL̉ [KPIXXMV LWMV¼ WX [IU[IU VM\

ADRES SAMSAM postbus 94020 1090 GA, Amsterdam Tel. +31 (0)20 568 84 40 Fax +31 (0)20 568 87 87 E-mail samsam@ncdo.nl WEBSITE www.samsam.net

colofon

)6<?77:,"

R E D A C T I E Mirjam Bonting (hoofdredacteur), Marinde Hurenkamp, Hans Serrarens, Karin Wesselink, Jenny Mustamu (secretariaat) THEMA ‘AFGHANISTAN’ TEKST Ton Koene, Minka Nijhuis, FOTOGRAFIE Ton Koene, Mikhail Galustov (p. 10-11), Sandra Calligaro (p. 14), Felix Kalkman (p. 16), Wineke Onstwedder (p. 18-19) V E R D E R W E R K T E N M E E Studio De Leijer, Carry Brugman, Willem Ritstier, Dick Heins ONTWERP & ILLUSTRATIES Studio Boot, 's-Hertogenbosch L I T HO G R A F IE & DR UK Dinq media & Roto Smeets A D R E S S E N B E H E E R Pondres A B ON NE M E NT E N N E D E R L AND gratis voor scholen en kinderen van 9 tot 13 jaar A B ON N E M ENT I N D E KL A S O F THUI S Ga naar samsam.net en klik op ‘over samsam’ N I E U W S B E G R I P Scholen met een abonnement krijgen bij elk nummer Nieuwsbegrip-opdrachten van CED-groep L E S O P D R A C H T E N Op www.samsam.net staan lesopdrachten onder 'voor docenten' SAMSAM IS EEN GRATIS UITGAVE VAN:

23

AMSAM SAMSAM AM SAMSAM SAM SAMSAM = SAMEN DELEN SAMEN LEREN S A M E N WERKEN

MAAND

.52

NR

ZOEK DE DADER MET SAM & SAM DETECTIVES MAANDBLAD SAMSAM = SAMEN DELEN SAMEN LEREN S A M E N WERK EN

.

NR 5 2012

HALLO WERELD

AFGHAN