Tom Decorte: World Wide Weed

Tom Decorte

“Vraag naar cannabis blijft groeien”

Door: Karel Michiels

World Wide Weed: een mooie titel voor een gedegen Engelstalig wetenschappelijk werk over alle aspecten van de wietteelt, die zich intussen verspreid heeft naar de verste en zelfs koudste uithoeken van de aarde. Professor Tom Decorte, directeur van het Instituut voor Sociaal Drugsonderzoek aan de universiteit van Gent, is een van de drie auteurs. Hij geeft tekst en uitleg.

De cannabiskweek heeft zich wereldwijd verspreid, terwijl de productie van papavers en cocaplanten zich nog altijd situeert in dezelfde landen.

“Dat heeft vooral te maken met de technologische vooruitgang die het mogelijk maakt om planten te kruisen en te veredeten ervoor zorgen dat zoveel mogelijk plantages opgespoord en vernietigd werden. Dat heeft er nooit toe geleid dat de productie in elkaar is gestort. Met doorgedreven inspanningen slaagt men er wel eens in om het lokale zwaartepunt van de cannabisproductie te ontwrichten, maar dat duurt

nooit lang. Er zijn Amerikaanse en Canadese studies die aantonen dat het tijdelijk lamleggen van de productie in één county het probleem alleen maar verschuift naar de aangrenzende county’s. Voor een lokale politicus is dat natuurlijk mooi meegenomen, maar het is wel een mooi voorbeeld van het not in my backyard-syndroom.”

nog iemand tussen die oprecht gelooft in het nut en het eindresultaat van die oorlog?

“Je zou verbaasd zijn hoeveel mensen er belang bij hebben om dat systeem in stand te houden. Er is rond die War on Drugs een hele bureaucratie ontstaan, een industrie zelfs, en die kun je niet zomaar opzij schuiven. Antonio Maria Costa, de directeur van UNODC (United Nations Of ce on Drugs and Crime), blijft onvermoeibaar de wereld rondreizen om rond te bazuinen dat een

drugvrije wereld mogelijk is, als we maar hard genoeg blijven werken en de repressie nog opdrijven. In 2009 heeft hij nog in Brussel gezegd dat de wereld in 2020 cannabis vrij kan zijn.”

Dat hebben diezelfde mensen ooit gezegd van het jaar 2010.

“Hoopgevend is in elk geval dat veel hoge piefen eens ze met pensioen zijn, of een andere baan hebben, vrijuit zeggen dat ze het al die jaren ook wel geweten hebben. Ze deden hun werk maar waren er zelf helemaal niet van overtuigd dat het iets uithaalde. Onder de mensen die nog in functie zijn, vind je jammer genoeg ook nog altijd echte, overtuigde crime ghters, die denken dat ze de strijd kunnen winnen. Of die met de statistieken in de hand, dit jaar weer 6000 plantages opgeruimd!, ‘aantonen’ dat hun aanpak werkt. In Nederland blijkbaar toch niet, want de productie blijft constant. Er worden elk jaar opnieuw 6000 plantages ontmanteld. Voor de politiediensten is het een maandelijkse routine. Er zijn zelfs private bedrijven die de politie helpen bij het opruimen, en hun diensten daarvoor actief aanbieden. Ook zij hebben er belang bij dat die plantages worden opgerold en uiteindelijk gaan ze zelf inlichtingen doorspelen aan de politie. Het is één van de vele perverse effecten van het huidige beleid. Wat bovendien een hit-andrun beleid is: met een beetje geluk kunnen

“In landen als Finland en Noorwegen wordt gewoon outdoor gekweekt.”

len. Vroeger had je maar een paar grote soorten, cannabis sativa, indica en ruderalis, die alleen konden groeien in bepaalde klimatologische omstandigheden. Vandaag hebben we planten die zelfs in een Arctisch klimaat kunnen overleven. In landen als Finland en Noorwegen wordt gewoon outdoor gekweekt, naast de binnenteelt natuurlijk, die is overgewaaid uit de landbouw. Cannabis was al een heel sterke, resistente plant en de mens heeft hem alleen maar sterker gemaakt. En de tweede stimulans is de grote vraag naar cannabis, het meest gebruikte illegale product in de wereld, maatschappelijk ook getolereerd door niet-gebruikers. Soft drugs: de naam zegt het al. Je zou in principe ook de teelt van cocaplanten en opiumpoppy’s kunnen aanpassen, maar daarvoor is de vraag naar cocaïne en heroïne te klein.”

Wat die vraag naar cannabis betreft, blijkt er maar weinig verschil te zijn tussen landen met een harde repressie en een zachter of gedoogbeleid.

“De vraag naar cannabis is de laatste decennia overal blijven groeien, ongeacht het plaatselijke beleid. Er zijn overal meer gebruikers gekomen. Repressie heeft ook geen impact gehad op de uitbreiding van de teelt. Men heeft op bepaalde plekken in de wereld heel intensief aan bestrijding gedaan. Speciale eradication programs moes-

Die War on Drugs is nu bijna een eeuw aan de gang. U zit vaak in debatten en vergaderingen met politici en politiemensen. Zit daar eigenlijk

Buitenkweek in Scandinavië.

ze de kleine garnaal, de plantenverzorger oppakken, een arme Bulgaar of bijstandsmoeder, maar verder gaat het onderzoek niet. De criminelen en organisaties achter die plantages blijven buiten schot.”

Er staan duidelijk afgelijnde kwe

“De meeste zijn gebaseerd op het aantal planten. De hobbykweker heeft tussen vijf en tien planten, de industriële kweker duizend of meer. Je kunt ook een indeling maken tussen mensen die cannabis telen om winst te maken en voor eigen gebruik, of hooguit om een paar vrienden te bevoorraden. Met daartussen een grijze zone van alleszins mensen in de verleiding gebracht door criminelen die doelbewust boeren in nood aanspreken, vaak net op het moment dat het faillissement dreigt, als die boeren heel kwetsbaar zijn dus. Ze hoeven er meestal niets voor te doen, de organisatie regelt alles. Ze hebben alleen een loods of een magazijn nodig. Zoals de georganiseerde misdaad altijd op zoek gaat naar de meest kwetsbare mensen in de samenleving. In Nederland waren dat in het verleden vaak bijstandsmoeders in een huurhuis. De drugdealers rond het Antwerpse De Coninckplein zijn meestal buitenlanders zonder papieren, die bovendien soms onder dwang in de business stappen. Ook kwetsbare mensen dus. Die ene cannabisboer in West-Vlaanderen is natuur-

lijk een mooi verhaal voor de media (bij ‘boer’ Lagrou in Zandvoorde bij Ieper werd in 2009 de grootste cannabisplantage ooit ontdekt, 145.000 planten!), zeker nu hij opnieuw betrapt is.” exporteerd naar de andere landen. De cannabis die in België geproduceerd wordt, gaat voor een groot deel naar Frankrijk, Duitsland èn naar de Nederlandse coffeeshops waar Belgische burgers hun cannabis komen halen. Als we het dan toch over overlast willen hebben, moeten we dat misschien meenemen in de eindafrekening. Stèl dat we alle plantages in België zouden kunnen ontmantelen, wat een volstrekte illusie is, dan gaan de Belgische blowers hun cannabis gewoon ergens anders halen. Daarom heb ik er ook alle begrip voor dat de Nederlanders het aantal coffeeshops willen beperken en de buitenlanders weren. Dat zou bij ons dan wel resulteren in een bloeiende, ondergrondse straathandel, met alle nadelige gevolgen van dien voor de volksgezondheid. We zouden ook volledig de grip verliezen op het fenomeen, zowel de politieman als de straathoekwerker, de preventiewerker en de wetenschapper die statistisch onderzoek wil verrichten. Daarom pleit ik voor regulering. Dan maak je het probleem zichtbaar, en dus ook beter controleerbaar. Vooral in het belang van de volksgezondheid.”

“Dat is een cirkelredenering. Die verhoging is er net gekomen omdat men de markt in de handen heeft geduwd van de georganiseerde criminelen, die niet ideologisch geinspireerd zijn, dus niet begaan met kwaliteit of de beste high. Hen interesseren

“Er is rond de War on Drugs een hele bureaucratie ontstaan, een industrie zelfs, en die kun je niet zomaar opzij schuiven.”

kwekers die ooit wel begonnen zijn voor zichzelf en zeker niet in de criminaliteit stappen, maar die intussen wel een mooie cent verdienen aan de verkoop van hun cannabis. Vroeger hadden ze misschien tien planten, nu dertig, en met die extra opbrengst betalen ze hun hypotheek af.”

“Met enkele uitschieters van vijftig, honderd en zelfs honderdvijftig planten.”

“Dat fenomeen duikt nu plots op in de media, dat thema ‘Cannabisboeren.’ Er zijn

“Zonder twijfel, mede omdat een aantal Nederlandse kwekers hun productie verplaatst hebben naar ons land. Als men hier de repressie zou opvoeren, zou de productie wellicht verhuizen naar de diepe Ardennen of een ander land. Dat is het zogenaamde waterbedeffect: als je hier slaat, komt het water ergens ander weer naar boven. Maar de cannabis wordt in dat geval gewoon gealleen de variëteiten die het best verkopen, en dat zijn inderdaad de soorten met een hoog THC-gehalte.”

“Het debat over het medische gebruik van cannabis is ooit begonnen vanuit een oprechte interesse in de indicaties die aangaven dat je bepaalde ziekten en symptomen daadwerkelijk zou kunnen behandelen met cannabis. Ik druk mij zo voorzichtig uit omdat het onderzoek nooit echt op gang is gekomen, door het taboe op het product als drug. Maar intussen hebben talloze ge-

bruikers zichzelf bestempeld als medische gebruikers, al was het maar om afstand te nemen van die criminele dimensie. In California en andere Amerikaanse staten halen nu duizenden gebruikers hun wiet bij een van de vele medische shops die als paddenstoelen uit de grond rijzen. Misschien is het een handige manier van de Amerikanen om de internationale wetgeving te omzeilen. Dat zou vrij cynisch zijn voor het land dat met de War on Drugs begonnen is, maar niemand gelooft dat al die medische wiet enkel gebruikt wordt voor therapeutische doeleinden. De dokters die de briefjes uitschrijven, wonen er gewoon naast de verkooppunten, hun apothekers in feite.”

In België slaagt Trekt Uw Plant er (voorlopig) in om de wetgeving te omzeilen. In Spanje zijn er al meer dan 300 ‘cannabis social clubs’ waar mensen collectief wiet telen. Is dat misschien de oplossing?

“Het zijn alleszins heel interessante initiatieven. Je wordt lid van een club, de planten worden gekweekt en verdeeld onder de leden. Je veroorzaakt geen overlast en je behoudt de controle op de kwaliteit van het product. Eén bedenking: als je de cannabismarkt helemaal zou overlaten aan dergelijke clubs, zouden er toch nog altijd gebruikers zijn die zich niet willen aansluiten en hun wiet elders gaan halen. Stel je voor dat aardappelen illegaal zouden zijn en dat je ze alleen zou mogen kweken in clubverband. Heeft iedereen daar de tijd en de goesting voor? Misschien ben ik wel een drukbezette man die niet aan tuinieren toekomt maar toch aardappelen wil eten. Dan betaal ik wel tien euro meer aan iemand die wel zin heeft om in de moestuin te werken. Een deel van de bevolking zal nooit geïnteresseerd zijn in productie voor eigen gebruik. Overigens zijn die social clubs in Spanje zo succesvol dat de georganiseerde criminaliteit ze als geduchte concurrenten begint te zien, en nu zelf clubs opzet, als facade, de facto zijn het gewoon verdeelpunten. Zo’n systeem kan pas echt goed werken als de overheid het consequent toepast, vergunningen uitreikt en controles doet. Als je de georganiseerde misdaad uit die branche wil pushen, is dat de beste manier. Je ontneemt de criminelen hun winstmarge, en daarvoor zijn ze veel gevoeliger dan voor eender welke vorm van repressie. Als de overheid het monopolie heeft, valt er voor hen geen geld meer te verdienen. Er zullen nog achterhoedegevechten zijn, maar als de overheid het goed en verstandig aanpakt, zullen die mannen na enkele jaren wel winstgevender activiteiten opzoeken.”

Is het grootste probleem niet de weerstand in de publieke opinie? Een groot deel van de bevolking is ronduit tegen drugs en wil niet horen van legalisering of een versoepeling van de wetgeving.

“Ik kan me niet uitspreken over het draagvlak voor mijn visie maar ik denk wel dat je dat draagvlak kunt beïnvloeden. In sommige Amerikaanse staten is vorig jaar een referendum gehouden over Proposition 19, een plan om de productie en handel in cannabis te legaliseren. 46% van de bevolking was voor, maar men had de burgers dan ook uitvoerig kunnen informeren. Als je de mensen ervan kunt overtuigen dat er geen enkel verschil is tussen tabak, alcohol en cannabis als het over gezondheidsrisico’s gaat, en dat je de handel in cannabis op dezelfde manier zou kunnen reguleren als die van tabak en alcohol, moet je daar volgens mij een sterk draagvlak voor kunnen creëren. Ik heb geen glazen bol, maar ik vraag me wel af hoe lang we nog in deze vicieuze cirkel van repressie en reactie gaan blijven ronddraaien. Niemand kan de vraag of de drugproblemen in de wereld de laatste 30 jaar verminderd zijn, positief beantwoorden. Integendeel: de problemen zijn alleen maar groter geworden.”

Je wordt ook vaak geconfronteerd met emotionele argumenten. Verhalen over jongeren die zogezegd begonnen zijn met een jointje en nu verslaafd zijn aan hard drugs, of die een psychose hebben gekregen.

“Ik moet als wetenschapper voortdurend bewijzen hoe betrouwbaar mijn vaststellingen zijn, en hoe representatief mijn onderzoek is. Terwijl een individu dat zich beroept op één geval, vaak de eigen zoon of dochter, toch veel meer indruk lijkt te maken. Die krijgen ook van journalisten veel aandacht. Dat is soms behoorlijk frustrerend. Ik word in debatten wel eens overstemd door hysterische ouders. En dan hebben we het nog niet gehad over de verantwoordelijkheid van die ouders zelf, want dat ligt natuurlijk nog gevoeliger. De meeste ouders hebben niet de neiging om in eigen boezem te kijken en beweren dat enkel en alleen de drugs hun kind naar de ondergang hebben geleid.”