Elle thuis productie by Sanne Veldhoven

ELLE nummer 1 jan/feb 2017 adviesprijs â&#x201A;¬7,99

thuis

leer alle

INS & OUTS om thuisbarista te worden

KONINKLIJK GLAS een kijkje achter de schermen bij Royal Leerdam

DOE ALSOF JE THUIS BENT Uit eten in een huiskamerrestaurant ELLE THUIS

ELLE THUIS

INHOUD

UPDATE

PROEF

18 GESPOT

38 KOFFIELEUT

26 URBAN JUNGLE

43 ONTBIJT OP BED

Het fijne interieurnieuws, door ELLE Thuis geselecteerd

Planten maken het perfecte plaatje

Wat je kunt doen voor dat bijzondere bakje koffie

Ongewone ontbijtjes geserveerd in de slaapkamer

31 HET GROENE WEESHUIS 48 WE HEBBEN ER GIN IN Onderdak voor weesplanten

OP HOGE POTEN

Dressoirs en ladekasten met een vleugje vintage

Hoe we het glas nog smakelijker kunnen heffen

51 DRIE GANGEN

Drie gezonde vitaminebommen met smaak

ELLE THUIS

INHOUD

NOTEBOOK

68 HOME AT LAST

90 FEEL GOOD FOOD

110 RAMMENAS

75 FENG SHUI

92 ONGEHOORD GOED

VOOR NIEUWE ABONNEES

Het verbluffende zelfgebouwde huis

Hoe je je thuis voelt wordt steeds belangrijker

Een Q&A met Pauline Weuring

De beste tunes en hun bijbehorende books

82 MEUBELMAKERS

93 UIT LOGEREN

86 KOUKLEUMEN IN DE

96 DEZE 10 MOET JE

Zussen Jolieze, Sandra en Debby hebben samen een meubelbedrijf

KERK

Wat je ook in de kerk kunt doen: wonen 8

EXTRA

STYLE

ELLE THUIS

De leukste Airbnbs in eigen land

HEBBEN GEZIEN

Het beste televisievoer voor foodies

De meest geneeskrachtige der radijzen

SUPERKORTINGEN BIJ EEN NIEUW ABONNEMENT

IN ELK NUMMER 10 COLOFON 14 MEDEWERKERS 15 EDITORIAL 104 LIEVELINGSMEUBEL 106 HOW ITâ&#x20AC;&#x2122;S MADE

Tijdloos design Serif TV

ELLE THUIS

HEARST netherlands

hoofdredactie Sam ten Hove adjunct-hoofdredactie Sanne Veldhoven art direction Hester Nagelhout redactie Rebecca Looijen eindredactie Stan Marks vormgeving Hester Nagelhout Sanne Veldhoven beeldredactie Sanne Veldhoven webredactie Amber Steenhuisen redactieassistentie Chris van der Heijden, Gert-Jan Peddemors, Gerard Sweep, Yolan Witterholt aan dit nummer werkten mee Maryam Butrus, Teddie Kuiper, Sebastien Racineux, Nina Elshof, Christel Otten, Julia Dusee, Ans van Dijk, Paulien Weuring, DesirĂŠ Dijt, Sandra van Velthoven-Havelaar, Debby Havelaar, Jolieze Havelaar, Liz Markovits, Denise Jansen

10 ELLE THUIS

ELLE THUIS

HEARST netherlands CEO Stan Marks Publishing Group Director Marsha Krouwel sales Commercial Director Rachel Gómez Y Maseland Sales Manager Eefke Hendrix Account Management Renée Brands, Rachelle Hengens, Saskia Jansen, Jill de Lange-Bechtolt, Arjen van Leeuwen, Nienke Mandersloot, Tugba Metin, Jaap Schmitz Online Account Management Lotte Gaasbeek, Pascalle Vallen Online Commercial Editor Sifra Soer Online Traffic Gary Beet Account Assistants Babiche Hilgers, Julie Hogestijn Marketing Services Heleen Kimman marketing management Marketing Director Ellen Waalderbos Marketing Manager Annemarie Bergsma Marketing Executive Sander Theeboom, Noömi Clarinda (stagiaire) Trade Marketing Manager Mijke Coppens databasemanagement Rosanne Smit, Milou Kakisina (stagiaire), Linda Kreemers, Pleun Piethaan (topadressencoördinator) ellethuis.nl Amber Steenhuisen, Rebecca Looijen

Eventmanager Cleo Zijlstra productie Arjan Ottevanger human resources Jenette Schuurman directiesecretariaat Ingeborg Holtkamp administratie Achmed Bouijda, Harun Ulas finance CFO Erik de Bruin systeembeheer Remmert Bolderman, Barry van der Vorst beeldbewerking Studio Online druk en distributie Drukkerij Senefelder Missetm Doetinchem, papier: Burgo Uitgever Aldipress B.V., Utrecht

ELLE Thuis is een uitgave van Hearst Magazines Netherlands, Singel 468, 1017 AW Amsterdam, ellethuis.nl Hearst Magazines International, 300 West 57th Street, 37th Fl, New York, NY 10019. President Hearst Magazines: David Carey, Senior Vice President, Chief Financial Officer and General Manager: Simon Horne, Senior Vice President/International Publishing Director: Jeanette Chang, Senior Vice President/Editorial Director: Kim St Clair Bodden, Executive Editor: Eleonore Marchand, Fashion and Entertainment Director: Kristen Ingersoll Voor alle vragen over abonnementen 0900 100 20 20 of mail naar klantenservice@hearst.nl

Voor alle vragen over redactionele inhoud 020 535 36 00, e-mail: yin.fung@hearst.nl

Elle Thuis Internationaal China, Denemarken, Duitsland, Filepijnen, Frankrijk, Griekenland, Groot-Brittanië, India, Indonesië, Italië, Japan, Korea, Midden-Oosten, Polen, Rusland, Spanje, Taiwan, Thailand, Turkije, Verenigde Staten

12 ELLE THUIS

ELLE THUIS

MEDEWERKERS

TEAM

ELLE THUIS STAN MARKS Eindredacteur

Op welke interieurs ben jij dol? Ik hou heel erg van de New Yorkse Urban stijl. Zoals je ook vaak in series ziet. Ik probeer mijn eigen huis ook zo in te richten, met een Scandinavische touch. Mijn huis mist helaas nog wel de karakteristieke fire escape, aangezien ik het halve gebouw moet slopen om dit voor elkaar te krijgen. Wat is je favoriete plek in huis en waarom? Aan de keukentafel. Als ik daar zit, hoef ik blijkbaar niet ergens anders te zijn. Ook vindt een van mijn favoriete bezigheden hier vaak plaats: eten. Heb je een verzameltic? Ja, maar wel op een goede manier, vind ik zelf. Als ik in een platenwinkel ben, dan kom ik zelden met lege handen naar buiten. De platen staan in een houten krat, die op zijn zijkant als minikast fungeert. Niet alleen heel stijlvol, maar ook nog eens heel handig omdat mijn platenspeler er bovenop staat.

14 ELLE THUIS

SANNE VELDHOVEN Beeldredacteur

Hoarder of minimalist? Ik heb wel veel spullen, maar niet veel rommel. Dat maakt mij een rare mix tussen beide. Wel heb ik veel oude spullen met een verhaal, maar ik ben verder niet heel sentimenteel als het om mijn spullen gaat. Wat is je favoriete plek in huis en waarom? De muur achter mijn bank hangt vol met ingelijste schilderijen, tekeningen, gedichten levensmotto’s en een gewei, allemaal in een andere lijst en van een ander formaat. En alles heeft een verhaal, dat is het leukste. Wanneer voel jij je echt thuis? Als ik bij mijn ouders kom en er wat lekkers gekookt wordt. Iets beters dan dat bestaat er toch niet?

REBECCA LOOIJEN Redacteur

HESTER NAGELHOUT

Als ik een ruimte in huis kon restylen, dan... Zou ik graag een mooi kantoor maken in de nu nog lege kamer in mijn huis. Dat wil ik al een tijd lang graag doen, maar op de een of andere manier komt het er maar niet van. Ik zou trouwens ook graag mijn grijze balkon willen pimpen met een hoop verschillende plantjes. Heb je een verzameltic? Niet per se. Ik heb misschien wat overdreven veel kleuren nagellak en de voorraad plastic tasjes loopt ook uit de hand, maar echt verzamelen kan ik het niet noemen. Op welke interieurs ben je dol? Strak en modern. Voor mij geen gekke patronen en felle kleuren. In mijn huis vind je veel wit en grijs, met een aantal azuurblauwe accenten. En liever nieuwe, strakke designs dan oude pareltjes.

Wat was je laatste interieuraankoop? Een poster van Utrecht van Kunstinkaart. Ik was er heel blij mee, ik vind dit soort simplistisch design echt te gek! Wat heb je altijd in de kast? De ingrediënten om zelf hummus te maken! Ik flans het inmiddels in een paar minuten in elkaar, precies zoals ik het zelf lekker vind. Een echte thuisavond? Een goede fles merlot, uitgebreid eten en dan op de bank met een Scandinavische crime-serie. En dat dan natuurlijk in goed gezelschap van mijn vriend of mijn vriendinnen!

Vormgever

AMBER STEENHUISEN

Redacteur online

Hoarder of minimalist? Minimalist. Ik denk dat ik alleen maar spullen heb die ik ook daadwerkelijk nodig heb. Daarnaast vind ik het erg mooi als een huis niet te vol staat. Maak de volgende zin af: Als ik een droomhuis mocht uitkiezen, dan… Zou het een loft met minimaal één bakstenen muur zijn. Dat vind ik zo mooi! Het interieur van mijn droomhuis zou minimalistisch maar ook industrieel zijn. Heb je ook Dutch Design in huis? Jazeker, een leren stoel van Dutch Bone. Ik zit er eigenlijk nooit op, hij staat er meer omdat ik hem mooi vind. Mijn kat ligt er trouwens wel altijd op.

EDITORIAL

ROCK THAT NEW BEGINNING

Deze editie staat met name in het teken van een nieuw begin. Maar daarnaast willen we ook antwoord geven op de vraag: wat maakt je huis thuis? Een aantal dingen spelen daarin mee: je op je gemak voelen, doen wat je graag thuis doet en natuurlijk comfort food. Al die dingen vind je terug in deze ELLE Thuis waar wij met plezier aan hebben gewerkt. Een nieuw seizoen ga je nog lekkerder in als je ook echt daadwerkelijk lekker in je vel zit. Feng Shui maakt een comeback (pag 74) en je hoeft maar weinig te doen om daar een

aantal pluspuntjes van mee te pakken. We laten zien dat je je kunt thuis voelen in een restaurant (pag 61), EsmĂŠ Vahrmeijer geeft het goede voorbeeld en geeft opgegeven planten een nieuwe kans (pag 26), en daarnaast tippen we geweldige nieuwkomers op televisie (pag 96). Koffiebonen zijn hot. Wat je met een koffieboon kan doen laat Teddie Kuiper je weten (pag 38), verderop geven we je een aantal recepten voor een originele Gin & Tonic (pag 48). We serveren je comfort food, een inzicht in glaswerk en een dosis mooie woonideeĂŤn. Dit nieuwe begin is geslaagd en wij geven het nog niet op. We hopen dat jij dat ook niet doet!

Sam

Geniet van deze ELLE Thuis! Sam

sam.tenhove@hearst.nl Twitter en Instagram: @samtenhove @elle_thuis

SANNE VELDHOVEN

Het zou zo maar eens kunnen zijn dat je al je nieuwjaarsvoornemens alweer bent vergeten. Of je hebt ze al opgegeven. Toch is het niet te laat om een aantal dingen eens aan te pakken. Met diezelfde gedachte begonnen wij deze editie. Een nieuw begin is namelijk nooit te laat. Ik hoor je denken: waarom komen jullie hier nu pas mee? Na veel brainstormsessies, geklets en geploeter wisten we pas zeker dat we dit moesten gaan doen. Een editie om je bij thuis te voelen. Een blad om in je kast te bewaren.

ELLE THUIS

Technology with style

www.smeg.nl 16 ELLE THUIS

UPDATE

ELLE Thuis laat zien wat er op dit moment speelt buiten de deur

WHAT’S NEW?

In deze Update staat stoer en robuust centraal. Bijzondere vormen glijden over de pagina’s heen en we zien een oude bekende weer helemaal in the picture: Eames.

ELLE THUIS

UPDATE

ONCE UPON A TIME

Het lezen van elk boek wordt een sprookje met deze boekenkast van Fabio Vinella. Het rommelige maar toch strakke design is geïnspireerd op oude boeken en heeft ook een tweede functie. Door de vorm kan je de kast ook als stoel gebruiken. fabiovinella.com

TIJDLOOS

Zachtroze Diamantini klok met subtiele ronde buigingen. Uit de Moiza-lijn van Giovanni Levanti. yoox.com, €155

I PICCOLI

Deze I Piccoli vaas wordt in het Nederlands vertaald ‘de kleintjes’ genoemd. Gemaakt door het Italiaanse designermerk Carlo Moretti, dat zich door alles en iedereen laat inspireren: van de kleuren uit de natuur tot de nieuwste technologische uitvindingen. yoox.com, €290 18 ELLE THUIS

COZY WARM

De Royal Nomads collectie van Riverdale zorgt voor een warme, strakke uitstraling. Het familiebedrijf van de familie ten Bos is een van de bekendste Nederlandse merken in de woonbranche. Begonnen met het inkopen en verkopen van meubelen, maar inmiddels compleet met een eigen meubellijn. De accessoires in deze warme inrichting zijn te krijgen via riverdale.nl, vanaf 45 euro.

VINTAGE NATUREL

Deze prachtige rieten stoel komt uit dezelfde Royal Nomads collectie van Riverdale. Door het rotan materiaal dat de makers erin verwerkt hebben krijgt de stoel een mooie natuurlijke uitstraling. Deze loungestoel heeft een look die heel naturel is en dus prima past in elk interieur. Riverdale, €249,95

CLASSY De Class Sideboard is een donker dressoir van Dutchbone. Van een industriële inrichting tot landelijk, deze klassieker past eigenlijk overal wel tussen. De deuren van de kast zijn ingelegd met stroken acaciahout in een visgraatmotief, wat de kast nog eleganter maakt. loods5.nl, €999

UPDATE

MET LOFT

Blank studio styled de prachtigste ruimtes. Bij deze look werd ontwerpster Adi Indra geïnspireerd door het stadse leven, lofts met hoge plafonds en veel licht. Haar ontwerpen zijn tijdloos en ruw, waarbij ze gebruik maakt van oude materialen. Duurzaam en stijlvol.

FF BIJZETTEN

Het ruw afgewerkte mango-houten tafelblad geeft deze Livi bijzettafel een levendige, unieke uitstraling. De stalen ronde poten doen ons denken aan een paperclip en geeft het een goed gevoel. La Forma, €145

STOER STAAL

Kies voor een industriële kast om een ruimte net even die extra stoere touch te geven. Deze kast is vervaardigd uit staal. De combinatie met een houten inlegplank maakt deze kast tot een stoer en robuust geheel. Magnar €595

20 ELLE THUIS

UPDATE

PIANO MAN

Deze strakke kapstok doet ons heel erg denken aan de vorm van een piano. De ‘toetsen’ zijn speels aan elkaar verbonden. Deze donkere Umbra kapstok bewijst dat de simpele, rechthoekige lijnen weer terug mogen komen. Umbra, €59,99

HUISELIJK

De nieuwe Royal Nomads-lijn van Riverdale past perfect in een industrieel design. Avontuurlijke kleuren met een strakke afwerking. De bijzettafel is te koop voor €249,95, de overige accessoires zijn te vinden vanaf €24,95.

VAAS MET VORM

Met slechts twee collecties per jaar legt Broste Copenhagen de lat hoog voor haar eigen producten. Hun invloeden delen ze graag met de hele wereld, waardoor ze er altijd voor zorgen dat hun designs toegankelijk zijn voor iedereen. Deze robuuste vaas is daar een goed voorbeeld van. yoox.com, €46

ELLE THUIS

UPDATE

NEERPLOFFEN De nieuwe collectie banken van Muuto verrast je gegarandeerd. Prachtige kleuren en strakke lijnen die je in verwondering doen neerploffen. Want ja, ze zitten ook nog eens goddelijk. Muuto Outline, €4950

CAFFEA ARABICA

De Pikaplant Jar is een hermetisch afgesloten pot met hierin een eigen ecosysteem. Hierdoor hoef je hem nooit water te geven: makkelijk plantje toch? Pikaplant Jar Coffea Arabica €59,95

IN EEN NIEUW JASJE

Deze hanging chair komt ons bekend voor, het is namelijk een combinatie van de ouderwetse egg chair en de welbekende hangmat. Nog steeds kruip je comfy weg in de ronde vorm van de stoel, maar nu doe je dat terwijl je in de lucht hangt. Pas wel op, want voor je het weet wieg je jezelf in slaap. Zolo Hanging Lounge Chair, €758 22 ELLE THUIS

UPDATE

VAASTASTISCH

Deze pronkstukken van &tradition laten je bloemen stralen. Het Deense merk heeft authenticiteit en respect voor de natuur hoog in het vaandel. Deze True Colour vazen zijn gemaakt van koper en in verschillende series verkrijgbaar. &tradition, €159,20 OP HET MATJE

Dit BePure vloerkleed met oosterse print is niet alleen heel fijn voor de voetjes, maar ook heel prettig voor het oog. BePure €99

ZEEËN VAN RUIMTE

Wees maar eerlijk: ook jij hebt eigenlijk vast wel meer t-shirts, tasjes of sokken dan nodig is. In deze ladekast ruim je ze op en de zeeblauwe lades laten je kamer nog opgeruimder ogen. Côté Maison, €234,95 ELLE THUIS

UPDATE

HET LICHT GEZIEN

Tijdens de donkere winterdagen kan je nooit genoeg lampen in huis hebben.

productie Rebecca Looijen

C B E

F 24 ELLE THUIS

1 Hanglamp groen €76 light11.nl 2 Copper Light €545 vij5.nl 3 Kooldraad hanglamp €299 rietveldlicht.nl 4 Artichoke lamp €6.515 louispoulsen.com 5 Staande lamp Skultuna €235 yoox.com 6 Designer hanglampen €399 laviani.com 7 Plafondlamp €190 puurdesign.nu

UPDATE

EAMES

Het merk van dit designerduo is al zestig jaar oud, maar nog steeds populair

TIJDLOOS MAAR SPRINGLEVEND De meubels van Eames zijn tijdloos, klassiek en modern. De oorsprong van het merk ligt in de vorige eeuw, waar de getrouwde Charles en Ray Eames samen meubels gingen ontwerpen. Charles had een achtergrond in architectuur, Ray in schilderen. Samen wilden ze met hun collectie graag een positieve invloed op het leven en de omgeving van mensen hebben. Het stel leeft inmiddels al een hele tijd niet meer, maar hun designs zijn nog altijd springlevend. De familie en een kleine groep ontwerpers bouwen nu samen verder op het merk dat in de jaren veertig ontstond. Deze stoel verscheen voor het eerst in 1956 en werd bekroond tot â&#x20AC;&#x2DC;de stoel van de eeuwâ&#x20AC;&#x2122;, maar heeft zijn beste tijd nog niet gehad. De combinatie van het klassieke hout met het comfortabele leer zorgt ervoor dat het nog altijd een favoriet is.

Links Eames Hang-It-All kapstok Boven Charles Eames Coffee Table Onder Charles en Ray Eames en de beroemde Vitra Loungestoel

ELLE THUIS

URBAN JUNGLE

PLANTEN MAKEN HET PERFECTE PLAATJE

URBAN JUNGLE UPDATE

Links Een trotse Stephanie voor haar plantenverzameling. Rechts Marian is altijd al gek geweest op groen in huis.

Wie hangplanten nog associeert met kanten gordijntjes en een luid tikkende koekoeksklok is niet helemaal up to date. Kamerplanten hebben hun comeback gemaakt en stelen meerdere harten in de vorm van een nieuwe woontrend: Urban Jungle interieurs. tekst en fotografie Sanne Veldhoven

De gekte voor groen overwoekert het internet. Urban Jungle Bloggers, een wereldwijd platform voor ieder die zijn huis om weet te toveren tot een binnentuin, heeft inmiddels via Instagram meer dan 227.000 volgers en die teller staat nog lang niet stil. Prachtige interieurs van plantengoeroes over de hele wereld krijgen een ereplaats. Zo ook de Nederlandse Marian (45, @fijninhuis) en Stephanie (25, @plantenfestijn). Dat zorgde voor een hele hoop extra volgers en een uit de hand lopende hobby voor beide vrouwen.

GROENE VINGERS

Dat noch Marian, noch Stephanie gezegend is met aangeboren groene vingers, is een verrassend feit. Marians liefde voor kamerplanten is zelfs anderhalf jaar geleden pas opgebloeid. Inmiddels veroveren steeds meer planten een plekje bovenaan haar wishlist. ‘Het is nu zo’n enorme woontrend. De afgelopen vijf jaar was die voorkeur voor planten er nog helemaal niet onder de mensen. Toen waren plantjes truttig, maar nu heb je steeds meer grote, stoere kamerplanten, zoals de Monstera. Dat past perfect bij de stijl van mijn interieur’, vertelt Marian. Haar voorkeur voor de kleur groen is dan ook in haar hele huis zichtbaar en die kleur is al jarenlang de basis van haar interieur. Dat de Urban Jungle trend haar zo aansprak, is daar een logisch

gevolg van. Stephanie heeft ook later pas ontdekt dat ze het tuinieren toch wel in de vingers had. ‘Ik had wel altijd een plant op mijn bureau staan, maar die ging standaard dood!’, grapt ze. Nu zal dat niet snel meer gebeuren: ‘Dit is wel mijn ding. Iedereen kiest wel een stijl die hij of zij leuk vindt en bij mij waren dat planten. Waar het ineens vandaan kwam? Ik zag het zelf ook via Instagram, daarna is het zo gegroeid.’ Haar vrije tijd spendeert Stephanie aan haar planten. ‘Als ik een dagje vrij ben dan ben ik er wel drie of vier uur mee bezig.’

URBAN JUNGLE

De magie van de Urban Jungle woontrend is volgens Marian dat het op zoveel interieurstijlen toepasbaar is: ‘Ik combineer mijn planten met moderne elementen, retro en veel groene items. Dat komt niet vaak voor. Maar er zijn ook mensen die een heel wit huis hebben en dan gaan voor veel planten. Iedereen geeft er zijn eigen draai aan.’ Marian denkt wel dat planten in huis een bepaald type mens aantrekt. ‘Vroeger waren dat de geitenwollensokken, maar nu zit het in een hip jasje. Net zoals gezond en biologisch eten nu in is. Powerfoods en natuurwinkels; dat is gewoon trendy.’ ELLE THUIS

Volgens Stephanie gaat het over het binnenhalen van de gezelligheid en de behoefte om rust en sfeer in huis te creëren. De trend is volgens haar voor iedereen: ‘Het zullen voornamelijk vrouwen zijn die van de huiselijkheid houden, maar je ziet ook genoeg jonge gezinnen. Ze springen in op de trend die ze zien in tijdschriften of online.’

MARKETING

Het groene leven is dus hot. Zowel voor op je bord als in je woning. Dat er veel interesse op de markt is voor de trend, maakt het succes ervan des te groter. Het eerdergenoemde Urban Jungle Bloggers platform heeft die kans met beide handen aangegrepen en zelfs een boek gepubliceerd met alle tips and tricks voor beginnende plantenfans. De boeken vliegen als warme broodjes over de toonbank en ook vele andere exemplaren over het wonen met planten schieten als paddenstoelen uit de grond.

Boven van hangplant tot schilderijtje: alles krijgt een plekje in huis. Onder Stephanie maakt ook haar eigen stekjes.

Stephanie heeft zelf ook twee van deze boeken in de kast staan en ervaart daarnaast ook de marketingkant van de trend op haar eigen Instagram. ‘Soms word ik benaderd door interieurmerken met de vraag of ik reclame voor ze wil maken door hun producten te fotograferen en te posten, maar dat vind ik altijd een gevaarlijke afspraak. Daar moet je wel voorzichtig mee zijn, want zoiets tast je geloofwaardigheid een beetje aan’, legt Stephanie uit. Maar ze zet die kracht weleens in om iemand te helpen: ‘Ik vond een vrouw die zelf onwijs leuke plantenpotjes maakte met gezichtjes, maar ze verkochten heel slecht. Ik heb de potjes gepost op mijn Instagram en nu zijn ze helemaal uitverkocht! Dat is heel gaaf en zulke dingen zijn voor beide partijen leuk.’ Stephanie weet wel zeker dat ze die marketingkant zo kleinschalig wil houden: ‘Het is een logisch gevolg als je veel volgers hebt. Als dat je doel is, dan is Instagram natuurlijk een hartstikke mooi medium. Ik houd het liever wat kleiner.’

‘Vijf jaar geleden waren plantjes nog truttig’ Marian wordt bijna wekelijks gevraagd voor het promoten van producten zoals woonaccessoires. Die vragen komen inmiddels zelfs van over de grens. De producten die ze wel uitkiest om te plaatsen, krijgt ze cadeau en dat is een leuk extraatje. Zo heeft ze laatst twee kunstwerken mogen houden. Daarnaast vindt ze het leuk om te doen en helpt ze er iemand mee. Wel is ze kritisch over waar ze wel of niet mee in zee gaat: ‘Ik kies dat op smaak, of het bij mij past en wie of wat erachter zit. Of het mij aanspreekt is ook heel belangrijk. Je moet er een goed gevoel bij hebben, dus ik zoek altijd eerst goed uit hoe het zit.’ De ambitie om met haar account geld te verdienen 28 ELLE THUIS

URBAN JUNGLE UPDATE

â&#x20AC;&#x2DC;Vroeger waren plantenliefhebbers de geitenwollensokken, maar nu zit het in een hip jasjeâ&#x20AC;&#x2122;

Boven Stephanie heeft haar plantjes in grappige potjes uitgestald. Onder Een selectie van de planten van Marian. ELLE THUIS

hulp heeft gewerkt: ‘Als ik later bericht krijgt van iemand die ik heb geholpen, is dat wel het leukste. Zoals de dame van de eerdergenoemde potjes met gezichtjes, dat het nu heel goed gaat en zij dankzij mijn post uitverkocht is. Maar de dagelijkse reacties maken het ook waard. De likes verschillen van tweehonderd tot zes- of zevenduizend op een goede dag.’

TUINIERTIP

is er niet, maar dagdromen doet Marian wel: ‘Ik denk stiekem wel vaak na over wat ik zou kunnen doen om mijn werk te maken van wat ik écht leuk vind: interieurs. Een opleiding of zoiets.’

ONLINE AANHANG

‘Ik nam Instagram niet zo serieus, totdat ik begon met de foto’s van mijn planten’, zegt Stephanie. Toen haar foto’s door andere, grotere accounts gedeeld werden ging het hard. Nu turen er meer dan vijftienduizend mensen naar haar plantencollectie. Ook houdt ze nu ruim een jaar een blog bij: ‘Ik geef vooral uitleg over hippe terrariums en hoe je die zelf vult, of hoe je mosbollen maakt bijvoorbeeld. Van die DIY (red. Do It Yourself) dingen. Maar ik heb het ook over leuke potjes van keramiek en waar je die dan vindt. Het gaat om inspiratie geven.’ Ook Marians account wordt steeds groter, met al bijna 23 duizend volgers. ‘Ik plaatste iedere dag een foto van mijn interieur en elke dag kreeg ik meer respons. Dat geeft een kick. Het is eigenlijk gewoon verslavend!’, bekent ze lachend. Die reacties maken het de moeite van de uitgelopen hobby voor beiden waard. ‘Je blijft op een gegeven moment ook dezelfde mensen spreken, zo krijg je veel gezelligheid eromheen. Dat maakt het leuk. Ik heb nu ook een chat met een aantal andere Instagrammers; wij spreken elkaar dagelijks. Je bent allemaal met hetzelfde bezig en hebt dezelfde interesses’, legt Marian uit. Dat de Urban Jungle aanhang steeds groter wordt, beaamt ze: ‘Je denkt dat je iedereen na een tijdje wel gezien hebt, maar het gaat eindeloos door. Er zijn nog zoveel accounts die ik niet ken. Soms zie ik dan dingen terug die zo in mijn huis zouden kunnen staan. Die mensen zeggen ook vaak tegen je dat je een bron van inspiratie bent, dat is leuk om te horen.’ Stephanie is vooral trots als ze ziet dat haar 30 ELLE THUIS

Een gouden tuiniertip heeft Marian niet: ‘Stiekem doe ik ook maar wat. Ik kwam er zelf vooral achter dat je planten ook te veel water kan geven. Ik denk dat het de grootste fout is die mensen maken, die denken alleen maar dat ze hun plantjes vergeten. Maar in de praktijk zullen er meer planten verzuipen.’ Als ze zelf een plant zou moeten kiezen die het beste bij haar past, is dat de Monstera (beter bekend als de gatenplant): ‘Die is best wel stoer en groot, maar niet zo verwilderd. Dat wordt mijn volgende aanwinst.’ Voor Stephanie zou het een Calathea zijn: ‘Bij weinig licht sluit hij zijn bladeren. Ik ben als ik mij op mijn gemak voel heel erg open, maar ik heb wel dat voorzichtige in mij.’ Volgens Stephanie is licht het tuinier-toverwoord. Daarom is de plek van je planten erg belangrijk. En mocht je willen beginnen met planten in huis, begin dan met makkelijk te onderhouden vetplantjes. Maar je moet het vooral gewoon proberen: ‘Als je plant dan dood gaat dan denk je “goh, hoe komt dat?” en zo leer je steeds meer. Als je er veel mee bezig bent komt dat goed.’ Online krijgt ze vooral vragen over het overpotten en stekken. ‘Soms voel ik mij inderdaad een beetje een tiplijn ja!’, zegt Stephanie lachend. Soms schrijft ze bij veel vragen over een onderwerp een post, maar meestal antwoordt ze gewoon direct. ‘Misschien moet ik er 95 cent per minuut voor vragen, dan word ik er nog rijk van!’

LEZEN MAAR!

Groen in huis halen is de eerste stap, maar hoe tover je het binnen vervolgens om tot een echte Urban Jungle? De volgende boeken zijn jouw houvast. Elke titel dient als handleiding en staat vol met tips en inspiratie. Stiekem staan ze ook nog mooi op de planken van jouw kast.

Urban Jungle – Living and styling with plants Igor Josifovic, Judith de Graaff Georg Callwey €29,95

Wonderplants – Planten in je interieur Irene Schanpaert, Judith Baehner Lannoo €34,99

‘Ik nam Instagram niet zo serieus, totdat ik begon met de foto’s van mijn planten’ Indoor Green – Living with plants Bree Claffey Thames and Hudson €24,99

UPDATE

Q&A HET GROENE WEESHUIS Nu de dagen grauwer zijn is het tijd om wat groene vrienden binnen te halen. Dat kan nergens beter dan bij het Groene weeshuis van Esmé Vahrmeijer. In haar eigen Utrechtse huis biedt ze onderdak aan weesplanten. Daar fleurt niet alleen je woning van op, maar ook je humeur! tekst en fotografie Sanne Veldhoven

Je vond een winkelwagentje met verlaten kamerplanten, en toen? ‘Dat was in Utrecht Overvecht, midden op een kaal bedrijventerrein. Het waren een stuk of vijf grote kamerplanten in een supermarktkarretje, zonder pot of aarde, helemaal kaal. Heel bizar! ‘Dat kan echt niet’, dacht ik. Ik heb ze mee naar huis genomen, onder de douche gezet, nieuwe aarde gegeven en in een mooie pot gestopt. Ik dacht: er zullen vast meer mensen zijn die hun planten niet meer willen, daar wil ik wat mee doen.’ Hoeveel planten heb je al gered? ‘Dat zullen er echt al honderden zijn geweest. Ik heb een keer vijftig planten uit een kantoorpand gehaald. Die pasten natuurlijk niet in mijn woonkamer, maar die heb ik gelukkig direct onder kunnen brengen bij een kantoor. Zo was hun bedrijfsruimte ook gelijk ingericht.’ Kom je vaak bijzondere planten tegen? ‘Vaak hebben ze een mooi verhaal. Dan bestaan ze bijvoorbeeld al vijftig jaar. Ook komen we regelmatig planten tegen die vijfhonderd of zeshonderd euro kosten als je ze online opzoekt. Dan zijn ze inmiddels gewoon te groot geworden. Of we zien dat er iemand bijna gaat overlijden en zijn of haar planten bij ons onder wil brengen. Zo kregen we van een meneer die in de laatste fase van zijn leven zat een bijzonder zaadje, van de Hymenocallis. Hij komt nu langzaam uit en die meneer kan zo iets

doorgeven aan iemand die er zelf geen vijfhonderd euro voor heeft, zoals een student. Dat zijn mooie dingen.’ Had je altijd al groene vingers? ‘Ik had altijd al planten in huis en inmiddels hebben we ook een moestuin. Daar heeft ons hele gezin plezier van. Nu leer ik steeds meer over de planten die ik binnen krijg, omdat ik op moet zoeken welke condities goed zijn voor die plantensoort. Op die manier weet je welke planten snel door moeten naar een nieuw huis omdat wij soms niet alles kunnen bieden.’

Onder Esmé Vahrmeijer

Wat is de succesformule? ‘Ik doe alles vrijwillig en het Groene weeshuis is niet uit op winst. Dat we er geen geld voor willen maakt het alleen maar leuker en interessanter. We houden hoogstens een mooie pot zelf, maar alle andere spullen die we nodig hebben zijn op onze kosten. En de mensen die ons benaderen snappen ook dat wanneer je iets weggooit, het ook echt weg is. Door de planten naar ons te brengen, zorgen ze ervoor dat iemand anders plezier heeft van hun oude plantjes.’ Wat is jouw beste tip voor indoor tuinieren? ‘Geeft nooit te veel water! Niet te weinig, maar zeker niet te veel. En nu de verwarmingen weer aan gaan moet je ze daar ook niet tegenaan zetten. Daar kunnen ze helemaal niet tegen.’ ELLE THUIS

UPDATE 9X

OP HOGE POTEN

Dressoirs en ladekasten met een vleugje vintage. productie Amber Steenhuisen

1 Maisons du Monde €199,90, maisonsdumonde.com 2 Oskar €479,99, furnified.com 3 Maisons du Monde €699,90, maisonsdumonde.com 4 Made €489, made.com 5 Tenzo €495, wehkamp.nl 6 Zuiver €399, wehkamp.com 7 Normann Copenhagen €810, fonq.com 8 Hay €695, musthaves.com 9 Butik €399,95, vtwonen.nl

32 ELLE THUIS

ALS ABONNEE KRIJG JE TOT MAAR LIEFST 50% KORTING OP ELLE ETEN, ELLE DECORATION & ELLE THUIS ELLE ETEN, ELLE DECORATION & ELLE THUIS OP JE DEURMAT NOG VOORDAT-IE IN DE WINKEL LIGT ELKE EDITIE GRATIS OP JE SMARTPHONE EN TABLET EXCLUSIEVE VOORDELEN EN AANBIEDINGEN

Nooit meer een nummer missen?

KIES JE KORTING! ELLE nummer 1 jan/feb 2016 adviesprijs €7,99

thuis

leer alle

INS & OUTS om thuisbarista te worden

KONINKLIJK GLAS kijkje achter de schermen bij Royal Leerdam

DOE ALSOF JE THUIS BENT

Uit eten in een huiskamerrestaurant

€4,98

€4,15

€3,95

PER NUMMER

12x

ELLE Thuis ELLE Eten ELLE Decoration

€44,82

€74,70

€142,20

voor

ipv €62,97

voor

ipv €125,82

KIJK OP ELLE.NL/AANBIEDING

voor

ipv €251,64

UPDATE

36 ELLE THUIS

PROEF

ELLE Thuis laat je proeven wat echt lekker is

BREAKFAST IN BED

De perfecte koffie en het lekkerste ontbijtje op bed. Er gaat niets boven een heerlijke ochtend samen. In deze Proef hebben we ook een aantal niet zo voor de hand liggende gerechten voor je klaargemaakt. Wij smolten weg bij de chocolade en brie combinatie. Bekijk het snel op pagina 47.

ELLE THUIS

PROEF THUISBARISTA

KOFFIELEUT Een ‘gewoon’ kopje koffie bestaat niet voor beste barista van Nederland Teddie Kuiper. Maar wat kun je thuis dan doen om dat bijzondere in je bakje leut te krijgen? Teddie Kuiper denkt met ELLE Thuis mee. tekst Hester Nagelhout fotografie Sanne Veldhoven

38 ELLE THUIS

n een klein appartement in Den Haag, om de hoek van een van haar favoriete koffiezaken, woont Teddie Kuiper. Zes jaar geleden rolde ze per toeval het baristavak in en sindsdien heeft ze zich ontwikkeld tot een expert op koffiegebied. Onlangs won ze de prijs voor Beste Barista 2016 met haar schat aan kennis, vlugge vaardigheden en een heel bijzonder signatuurdrankje. ‘Mijn signature coffee voor de wedstrijd was een ijsthee van cascara, de koffiebes, met een ijsblokje van koffie van zelfgebrande bonen.’ Rammelende bonen in de koffiemolen, een sissende melkopschuimer en de geur van verse koffie. Kuiper zet een heel lichte theeachtige warme drank op tafel. ‘Dit is een van mijn favorieten, een subtiele filterkoffie. Mijn koffieroutine is niet elke dag hetzelfde. Ik drink ’s ochtends graag iets met melk of deze filterkoffie. Meestal ’s middags een espressootje maar eigenlijk ben ik de hele dag door aan het proeven en bijstellen, dus drink ik daarnaast niet veel koffie.’ Kuiper vertelt dat het heel belangrijk is om te blijven proeven en proberen. ‘Koffie heeft grofweg twee uiterste smaken: zuur en bitter. Het is belangrijk om daar de juiste balans in te vinden.’

DE JUISTE KOFFIE

Met verschillende zakken koffie door het appartement verspreid en een grote jute koffiebonenzak boven de eettafel, is het duidelijk dat Kuiper graag branderijen en koffiespeciaalzaken bezoekt. ‘De eerste stap die je moet zetten om thuis goede koffie te maken is: vind een lokale branderij of een koffiespeciaalzaak om je koffie te kopen.’ Waarom niet in de supermarkt? ‘Koffie moet je maximaal twee maanden na brandingsdatum nog drinken, en helaas vind je zulke verse koffie niet in de supermarkt.’ Bovendien is Kuiper heel bewust bezig met duurzame koffie en zijn volgens haar de lokale branderijen beter voor de koffieboeren dan de grote bedrijven. Terwijl ze een glaasje cascara-ijsthee aanbiedt, vertelt ze verder. ‘Neem bijvoorbeeld de cascara, de bes waarin de boon groeit. Ik vind het vooral bijzonder dat cascara zo’n kenmerkende smaak heeft en eigenlijk een bijproduct is van de koffie. Nu wordt het gezien als afvalproduct terwijl je er heerlijke koffie of thee van kan zetten. Als voor deze besjes nou een markt zou zijn, zouden de boeren met dezelfde productie dubbel zoveel kunnen verdienen. Ik vind het belangrijk dat er voor iedereen in de supply chain goed wordt gezorgd. En dat heb je voornamelijk met kleine koffiebranderijen en directe inkoop.’

Onder Teddie Kuiper in haar appartement in Den Haag

PROEF THUISBARISTA Maar waar moet je op letten wanneer je koffiebonen koopt? ‘Bij zo’n koffiespeciaalzaak vind je op de verpakking van de koffie waar het vandaan komt, op welke hoogte de koffiestruik groeit, de branddatum en de smaakeigenschappen van de bonen. Al deze zaken zijn belangrijk om te weten voor je de koffie kunt zetten. Neem bijvoorbeeld Afrikaanse koffiebonen: deze zijn over het algemeen fruitig en bloemig. Ze hebben een complexe smaak en dat vind ik voor een subtiele filterkoffie heel erg lekker. Terwijl Indonesische of Zuid-Amerikaanse koffies wat meer chocolade- of karamelachtige smaken kunnen hebben, iets wat ik zoek in een espresso. Je kunt op de verpakkingen vinden hoe de bonen smaken. Soms staat er ‘karamelachtig en volle body’ of ‘citrus en complex’. Mensen vragen me vaak: “Wat is de beste soort koffie?”’ Kuiper grinnikt: ‘Dat is onmogelijk te zeggen; het is maar net waar je zin in hebt. Je drinkt toch ook niet je hele leven dezelfde wijnsoort?’

MALEN EN ZETTEN

Om direct een misverstand uit de wereld te helpen: voorgemalen koffie kan echt niet. ‘Omdat tijdens het malen van de bonen de echte smaak en geur tevoorschijn komt, mis je met voorgemalen bonen die intensiteit en zijn bijna alle aroma’s al verloren. Je kunt redelijk goedkoop een handmolen of elektrische koffiemolen kopen. Dan maak je met je zelfgemalen bonen een gigantische sprong vooruit in kwaliteit, vergeleken met koffie uit de supermarkt.’ Vervolgens legt Kuiper uit dat het belangrijk is om de juiste maalfijnheid van de koffiemaling te gebruiken. Voor espresso heb je een fijnere maling nodig, voor een filterkoffie mogen de bonen grover gemalen worden. ‘De juiste grofheid van de maling verschilt zelfs per boonsoort, dus ik ben steeds bezig met het afstellen van mijn koffiemolen.’

‘Je drinkt toch ook niet je hele leven dezelfde wijnsoort?’ En dan de apparatuur: wat voor methodes kun je het best gebruiken? Kuiper: ‘Ook als je niet een dure machine hebt, kun je nog heel gemakkelijk goede koffie zetten. Een cafetière, ook wel french press, is daarvoor de beste optie voor filterkoffie. Dan heb je voor weinig geld een goede basis om je koffie mee te zetten.’ Een Italiaanse percolator raadt ze niet aan: daarmee is het lastig om de juiste hoeveelheden te bepalen en vaak wordt deze op het vuur te heet waardoor de koffie verbrand. Niet alleen de maalfijnheid en zetmethode spelen mee, ook de temperatuur van het water en de hoeveelheid water. ‘Om precies te weten welke behandeling een boonsoort nodig heeft, moet je veel proberen. Koffie zetten, proeven, bijstellen en opnieuw.’ En het gaat niet altijd even goed: soms zit er volgens Kuiper wel een verkeerde batch tussen. ‘Soms heb je de juiste afstelling gevonden voor een bepaalde soort koffie en smaakt hij geweldig. Maar dan kan het gebeuren dat je de volgende zak in de koffiemolen doet en het ineens niet meer lekker is. Dan merk je dat er ergens in 40 ELLE THUIS

het proces iets niet bijdraagt aan de originele kwaliteit van de koffie en je dus opnieuw moet kijken naar de afstelling. En dat is zo leuk aan dit vak. Je kunt simpel beginnen met een goede basis van de juiste koffiebonen en een cafetière. Maar als het je interesseert, kun je er dieper in duiken en veel verder gaan. Er zijn geweldige boeken en documentaires over te vinden. En dan kun je ook investeren in betere apparaten en bijvoorbeeld een elektrische koffiemolen.’

LATTE ART

‘Ik vind filterkoffie leuk omdat je er lekker mee kan rommelen, experimenteren. Maar op m’n werk vind ik het ‘t leukst om een cappuccino te maken. Latte art geeft het mooiste resultaat.’ Latte art is de kunst van het maken van een espresso met een mooie versiering in het melkschuim. En ook voor latte art geldt: de basis moet goed zijn. Dat betekent: verse, volle melk gebruiken. Kuiper: ‘Dat heeft te maken met de verhouding tussen eiwitten en vetten die goed moet zijn om de chemische reactie te kunnen laten plaatsvinden.’ Voor het opschuimen moet je kiezen voor een elektrisch apparaat, met een handopklopper wordt de melk namelijk niet dik genoeg. ‘Let tijdens het opschuimen goed op de temperatuur van de melk. Melk is op z’n zoetst tussen de 55 en 60 graden. Vanaf 70 graden verbrand je de moleculen. Dan ruik je ook die kokende melklucht, dat wil je echt voorkomen.’ En dan het moeilijkste: de latte art zelf. Kuiper zet met behendigheid een prachtige cappuccino met een hartje in het melkschuim op tafel. ‘Dit kost wat tijd maar is heel erg leuk om te leren. Je kunt er een cursus voor volgen of het internet afspeuren naar tutorials.’ Belangrijk is wel om de juiste dikte van het schuim

Boretti filterkoffiezetter €2899 Barista & Co cafetière koper €42,95 en melkkannetje koper €20,95. La Marzocco GS/3 €5069 Baratza koffiemolen €129

te hebben, geen belletjes in je melk te hebben en hoog te beginnen met schenken. Houd vervolgens goed de snelheid in het schenken en blijf vooral oefenen.

DE NIEUWE BARISTA

Kuiper: ‘Ik vind het mooi om te merken dat mensen zich bewuster worden van de koffiewereld. Er wordt meer nagedacht over duurzaamheid en eerlijke koffie. Sowieso worden mensen zich bewuster van duurzaam voedsel, dat trekt door in de koffiewereld. Iedereen weet al tientallen jaren dat er meer achter wijn zit, dat er wijnkenners zijn en dat de wijnen verschillen per land en regio. Mensen beginnen nu ook te beseffen dat het met koffie hetzelfde geval is. Mensen worden bewuster van het feit dat het kopje koffie dat zij drinken, het resultaat is van een lange weg langs koffieboeren, branderijen en een barista. Ik zie het als mijn taak om het beste uit de koffie te halen. Zo’n plantje dat groeit op een koffieplantage, bevat alles wat het nodig heeft om heerlijke kwaliteitskoffie te worden. Het enige wat ik hoef te doen is de beste behandeling geven aan die bonen.’ Ook de houding van barista’s naar klanten verandert. ‘Ik denk dat er nu vooral een trend van gastvrijheid gaande is. Vroeger was de barista een hipster die jou zijn eigen kennis en kunde van koffie wilde laten zien. Tegenwoordig merk ik echt dat de klant meer centraal staat. Barista’s zijn gastvrijer en betrekken de klant in de koffie. Ze stellen veel vaker de vraag: ‘Hoe wil jij je koffie?’ in plaats van dat er een standaard cappuccino of espresso is. Er is veel meer interactie met de klanten. En dat maakt het ook zo leuk: zo kun je met alle kennis die je hebt opgedaan over koffie, het perfecte kopje koffie voor een klant maken.’

THUISBARISTA PROEF ZET ZELF Kuiper werkt zelf met een koffiemolen van Baratza (rechts) en een koffiezetter van Boretti. ‘Deze koffiezetter heb ik mijn schoonmoeder ook aangeraden. Het kost wat meer zet- en schoonmaakwerk dan een gewoon apparaat, maar de kwaliteit is het echt waard.’ Denk bij de aanschaf van je koffiemolen aan een met een container van boriumsilicaatglas. Dit glas voorkomt dat er statische energie vrijkomt, wat ‘springende’ bonen kan veroorzaken. Sebastien Racineux (zie kader ‘Frans advies’) is dol op zijn La Marzocco GS/3, een handgemaakt apparaat met zijn oorsprong in Florence. De La Marzocco serie heeft alles in huis om iedere soort koffie te zetten.

Onder Een limonade van cascara, de koffiebes.

FRANS ADVIES

Een paar adviezen van Sébastien Racineux om thuisbarista te worden: ‘Het is moeilijk om een goede espresso te maken thuis, je kunt het namelijk niet op de gok goed doen. Je zult moeten investeren in het juiste materiaal en er veel tijd in moeten steken. Ik vind het zetten van filterkoffie een geschikter proces voor mensen thuis, het gaat soepeler en geeft eerder een goed resultaat. De meest gemaakte fout is het kopen van slechte koffie. Deze fout is gelukkig ook het makkelijkst op te lossen: besteed aandacht aan de bonen. Je kunt aan de bonen zien of ze kwalitatief goed gebrand zijn. Zien ze er vettig uit? Of juist droog? Dan gaan ze het nooit goed doen als gezette koffie.’ Sébastien Racineux is een befaamd koffiekenner en één van Frankrijks beste barista’s. Hij schreef ‘Koffiekenner word je zo’, een handleiding voor de thuisbarista’s. (Good Cook B.V. €22,50) ELLE THUIS

PROEF

42 ELLE THUIS

PROEF

ONTBIJT OP BED Hoe leuk is het om eens wat anders te ontbijten dan de standaard boterham met kaas. Christel Otten inspireert anderen met haar gezonde ontbijtjes. tekst Sam ten Hove fotografie Sanne Veldhoven

ELLE THUIS

PROEF ONTBIJT OP BED

Rijstwafelfeestje Christel Otten zette tien maanden geleden haar eerste foto van haar ontbijtje op Instagram via haar account @ottenvandijk. Met inmiddels 2500 volgers op Instagram heeft ze steeds meer plezier in het plaatsen van haar ongewone ontbijtjes.

‘MIJN DOCHTER IS MOEILIJK MET ETEN DUS IK GA MET HET ONTBIJT HELEMAAL LOS’

Hoe werd je zo populair? ‘Ik had al een aantal volgers die ik niet kende, maar die mij volgden voor inspiratie over eten. Ik heb toen een keer een recept geschreven voor de website Oh My Pie en sindsdien krijg ik dagelijks nieuwe volgers en is de interactie met die volgers ook toegenomen. Mensen komen nu echt met vragen en tips. Ik was altijd al bewust bezig met voeding en ik sport veel. Dit doe ik nu erbij om mensen te inspireren. Maar ik haal er zelf ook enorm veel inspiratie uit. Ik heb een dochter die heel moeilijk is met eten dus ik kan eigenlijk alleen maar met het ontbijt helemaal los gaan. Ik ben meestal de dag ervoor al bezig met wat ik morgen ga ontbijten. Ik probeer er wat leuks van te maken, omdat ik met het avondeten niet veel kan.’ Met welk ontbijtje voel jij je compleet thuis? ‘Ik ben een echte zoetekauw en zal niet zo snel hartig eten. Havermout is mijn favoriet en

44 ELLE THUIS

om daar dan dat zoete aan toe te voegen gebruik ik vaak fruit. Dat maakt het ook lekker kleurrijk. Om het compleet te maken voeg ik wel eens chocolade toe. Die is wel zo puur mogelijk. Daar houd ik overigens altijd rekening mee. Alle producten en ingrediënten die ik gebruik zijn vers en puur.’ Als je iemand anders een ontbijtje op bed zou brengen, wat zou het dan zijn? ‘Ik weet dat je niet veel mensen blij maakt met havermout. Dan zou ik dus gaan voor mijn zogenoemde rijstwafelfeestje. De rijstwafels lijken dan net taartjes. Wat ik dan bijvoorbeeld doe is rijstwafels beleggen met cottage cheese en appel en stroop. Maar hier zijn heel veel variaties op te bedenken, je kan ook voor vlees gaan als topping. Het is heel makkelijk te maken, heel gezond en lekker. Mijn man en dochter noemden dit ooit een feestje en sindsdien is de term rijstwafelfeestje vaak te horen bij ons thuis!’

Links Een fris ontbijtje met vers fruit. Rechts Rijstwafel met cottage cheese, kiwi en granaatappelpitjes. Onder Christel Otten

ELLE THUIS

CHEMISE BED PROEF DESIGN PIERO LISSONI/2012 The gracefulness and design of the Company, not to renounce to the comfort of Living Divani even at night.

46 ELLE THUIS

LEKKER STEL PROEF

TOSTI MET BRIE EN CHOCOLADE MAKKELIJK LUNCH 1 PERSOON 10 MIN BEREIDINGSTIJD

Brood 2 snee bruin Roomboter Brie 4 dikke plakken Chocolate chips 20 gram

Powerkoppel Zinderende zoet-zoute smaakcombinatie

tekst Amber Steenhuisen fotografie Sanne Veldhoven

Melkchocolade en brie zijn als Michael Douglas en Catherine Zeta-Jones: de een oud, de ander een stuk jonger en misschien een vreemd duo. Toch klopt dit niet, want echt waar: zowel Douglas en Zeta-Jones als brie en chocola zijn een gouden combinatie.

Brie komt van oorsprong uit Frankrijk en is vernoemd naar de vroegere regio Brie. Brie behoort tot de zogenaamde zachte zuivelproducten en is een beschermd product, wat betekent dat er bij de productie van de kaas een strikt reglement aangehouden moet worden. En zeg nou zelf, als het aan ons lag, was melkchocolade ook al lang een beschermd product geweest en zouden er regels moeten zijn voor het dagelijks eten van het stukje hemel op aarde.

oorsprong van cacao ligt in Peru. De Azteken zijn de eersten geweest die ermee in aanraking zijn gekomen. Zij verbonden cacao met vruchtbaarheid en dronken voor hun gezondheid elke dag chocoladedrank. Jammer genoeg gaat deze theorie tegenwoordig niet meer op. In de zestiende eeuw werd de chocoladedrank voor het eerste commercieel vervoerd en in de achttiende eeuw wisten de Spanjaarden van de drank een reep te maken. Naast het feit dat beide producten dus melk bevatten, zijn de producten ook Melkchocolade is net zoals brie allebei smeltbaar wat voor een goede een product op basis van melk. Het combinatie zorgt. Vooral op een product werd in eerste instantie op de grilled cheese komt dit goed tot zijn markt gebracht om het fabrikanten recht. Daarnaast zijn zoet en zout op een stuk goedkoper te maken. Het an- brood vaker een goede combinatie, dere hoofdingrediënt van chocolade, denk aan de bekende Amerikaanse cacao, is namelijk niet goedkoop. De peanutbutter and jelly sandwich.

Snijd twee dikke plakken brood af. Het liefst met een dikte van twee centimeter, zodat de brie of chocolade niet kan ontsnappen tijdens het grillen. Smeer hier vervolgens een dikke laag roomboter op. Het is belangrijk dat je dit op beide sneetjes doet, zodat alles goed verdeeld is. Nu leg je op een van de sneetjes een aantal plakken brie. Tot slot sprenkel je er wat chocolate chips overheen en leg je het tweede sneetje er bovenop. Verwarm de pan op het vuur met een flinke klont boter erin. Bak de tosti op beide kanten goudbruin en voilà. Het zondigen kan beginnen.

Welke ingrediënten halen het beste in elkaar naar boven? Amber Steenhuisen is in elke editie op zoek naar een perfecte match.

ELLE THUIS

PROEF COCKTAILS

WE HEBBEN ER

GIN IN

Twee blanke vloeistoffen en een limoentje. De kans is groot dat de gin & tonic jou niet geheel onbekend is. Ontken het maar niet, ook jij hebt er wel eens eentje soldaat gemaakt. Superlekker natuurlijk, maar hoe heffen we het glas nog smakelijker? tekst Stan Marks fotografie Sanne Veldhoven

48 ELLE THUIS

COCKTAILS PROEF

SOLDATENDRANK

Hij lijkt bijna niet meer van de drankkaart weg te slaan: de gin & tonic. Waar het drankje een jaar of vijf geleden bijna vergeten leek, is het nu misschien wel het populairste drankje van het moment. Net als wel meer alcoholische versnaperingen, ontstond de gin & tonic als medicijn. Zo’n driehonderd jaar geleden, toen Engeland bezig was met de kolonisatie van India, hadden veel soldaten last van malaria. Vandaar dat er werd besloten om de ‘malariaremmer’ kinine toe te voegen aan het water dat de soldaten in een flacon bij zich droegen: de tonic was geboren. Kinine geeft de herkenbare bittere smaak aan tonic en die was niet bepaald populair bij de ‘Tommy’s’. Vandaar dat er werd besloten om er gin bij te gooien. Om het wat lekkerder te maken. De gin & tonic was een feit.

VITAMINE C

Diezelfde soldaten voegden steevast, voor een extra dosis vitamine C, een limoen toe aan hun gin & tonic. Iets wat tegenwoordig nog steeds als garnering wordt gebruikt. Echter, de gin & tonic heeft vooral de afgelopen tijd zo’n ontwikkeling doorgemaakt dat er wel spannendere combinaties te bedenken zijn. Combinaties die ook gewoon thuis gemaakt kunnen worden. Daar wijden we even over uit. Om een gin & tonic te maken zijn de ingrediënten gin en tonic wel handig. In veel supermarkten kun je tegenwoordig kleine flesjes Indian Tonic kopen. Voor een wat zachtere tonic met een cleane afdronk is er de Fever Tree Indian Tonic. Voor een wat meer aanwezige hint van citrusvruchten is de Henry Thomas Indian Tonic meer geschikt. Ondanks dat een groot gedeelte van het drankje bestaat uit tonic, maken de gin en de garnituren de gin & tonic. Dit zijn drie spannende combinaties op een rijtje.

De Toscaanse bruiloft MAKKELIJK DRANKJE 1 PERSOON 3 MINUTEN BEREIDINGSTIJD

Thomas Henry Indian Tonic 100 ml Grapefruit een half schijfje Tanqueray Gin 35 ml

Een lekkere gin, die ook nog eens iets beter voor je portemonnee is dan de Hendrick’s, is de Tanqueray gin. Ook deze Gin kent zijn oorsprong in handelsmissies in het Verre Oosten, met Toscaanse ondertonen van jeneverbes, engelwortel en korianderzaden. Naast dat een Tanqueray gin & tonic überhaupt heerlijk smaakt met citrusvruchten als garnituren, is de grapefruit een spannende aanrader. Lekker fris en minder bitter dan je zou verwachten.

ELLE THUIS

PROEF COCKTAILS

Lekker fris en minder bitter dan je zou verwachten

De Zoetekauw MAKKELIJK DRANKJE 1 PERSOON 3 MINUTEN BEREIDINGSTIJD

De Monty Python MAKKELIJK DRANKJE 1 PERSOON 3 MINUTEN BEREIDINGSTIJD

Fentimans Tonic Water 100 ml Komkommer twee ‘slingers’ Hendrick’s Gin 35 ml

Hendrick’s Gin is heel populair. Het merk noemt zichzelf de Monty Python onder de gin’s: vol humor en fun. Hendrick’s wordt gedestilleerd in Schotland en het sleutelwoord bij deze gin is komkommer. Naast dat er aroma’s van zowel Nederlandse als Belgische komkommer in zitten, smaakt deze gin (die in een prachtige apothekersfles komt) ook heerlijk met komkommer als garnituur. Hij werd in 2003 door de The Wall Street Journal verkozen tot de beste gin ter wereld.

50 ELLE THUIS

Fever Tree Indian Tonic 100 ml Pure hagelslag 5 gram Biercée Gin 35 ml

Misschien wel de meest onverwachte combinatie is die tussen de Belgische Biercée gin en hagelslag. Inderdaad. Hagelslag. Lavendel en klaprozen moeten deze gin benadrukken, met een sterke smaak van koriander en komijn en in de verte een vleug van cacao. Een verrassende combinatie tussen fris en zoet.

PROEF

DUMAS DESIGN PIERO LISSONI/2016

With its bourgeoisie inspiration, the sofa Dumas reproduces, in a renewed way, a form that in the memory is the ultimate comfort thanks to generous and liveable padded forms. ELLE THUIS

PROEF

52 ELLE THUIS

3 GANGEN PROEF

TWEE ONS GROENTE

een stuk fruit EEUWENOUDE RAAD IN EEN NIEUW JASJE. DAT GEZOND JUIST ZO LEKKER IS, BEWIJZEN DEZE DRIE VITAMINEBOMMEN MET SMAAK. VEGETARISCH COMFORT FOOD MET GROENTE EN FRUIT.

tekst en fotografie Sanne Veldhoven

ELLE THUIS

3 GANGEN PROEF

POMPOEN-WORTELSOEP MET KOKOSMELK MAKKELIJK VOOR / VEGA 4 PERSONEN 30 MIN BEREIDINGSTIJD

winterpenen 2, grote flespompoen 1 stuk ui 2 stuks 1/2 rood pepertje gesneden, zaadjes eruit verse gember duimgootte, geraspt knoflook 2 teentjes, geperst groentenboullion 2 blokjes water 750 ml. kokosmelk 200 ml. schepje crème fraîche

Schil de winterpenen en snij ze in stukken. Was vervolgens de flespompoen, verwijder de pitten en snij hem in stukken. Een flespompoen kan met schil door de soep. Fruit hierna de ui, knoflook, gember en het pepertje aan in de pan met een beetje olie. Je kunt het beste voor een gietijzeren pan kiezen. Voeg de wortels, pompoen, water en bouillonblokjes toe en breng aan de kook. Zet hierna het vuur laag en laat de pompoen en wortel in ongeveer 20 minuten gaar worden. Haal de pan van het vuur en pureer de soep met een staafmixer. Voeg vervolgens de kokosmelk toe. Garneer de soep met een beetje crème fraîche.

ELLE THUIS

PROEF 3 GANGEN

SPINAZIETAART MET PIJNBOOMPITTEN MAKKELIJK HOOFD/VEGA 4 PERSONEN 15 MIN BEREIDINGSTIJD + 25 MIN OVENTIJD

(diepvries)spinazie 750 g. bladerdeeg 5-6 plakjes bosui 4 stuks pijnboompitten 75 g. nootmuskaat 1 theelepel geraspte kaas 150 g., belegen of oud ei 2 stuks slagroom 2 dl. Peper en zout Olijfolie

Laat de spinazie goed ontdooien en uitlekken en doe het in een pan. Snij de bosuitjes in fijne ringetjes en voeg te toe aan de spinazie met wat zout, peper en nootmuskaat. Roer goed door en laat twee minuten zachtjes stoven. Verwarm de oven voor op 225 graden. Vet de springvorm in en bekleed hem ruim met de ontdooide bladerdeegvellen. Prik met een vork gaatjes in de bodem en bak de hem circa 10 minuten voor in de oven. Strooi wat van de kaas over de bodem, maar zorg dat je wat overlaat. Lek de spinazie goed uit en verdeel het over de taartbodem. Klop de eieren, slagroom, peper, zout en kaas door elkaar en schenk het mengsel over de taart. Verdeel vervolgens de pijnboompitten over de taart en bak hem in circa 25 minuten af.

56 ELLE THUIS

3 GANGEN PROEF

KARDEMOMCAKE MET PEER EN WITTE CHOCOLADE MOEILIJK NA /VEGA 4-6 PERSONEN 50 MIN BEREIDINGSTIJD + 60 MIN OVENTIJD

handperen 4 stuks witte wijn 1 fles suiker 450 g. kruidnagels 4 stuks steranijs 3 stuks kaneelstokjes 2 stuks kardemompeulen 8 stuks roomboter 200 g. eieren 4 stuks zelfrijzend bakmeel 200 g. kardemom 1 eetlepel witte chocolade 100 g. slagroom 50 ml. snufje zout

Schil de peren. Neem hierna een pan en doe hier de peren, 500 milliliter water, de wijn, 250 gram suiker en de kruidnagels, anijssterren, kaneelstokjes en kardemompeulen in. Breng het aan de kook. Als het kookt draai je het vuur zacht. Zorg dat het nét niet blijft koken en laat de peren 30 minuten pocheren. Haal de peren daarna uit de pan en laat ze afkoelen. Verwarm de oven voor op 170 graden. Mix de boter en 200 gram suiker voor de cake. Klop een voor een de eieren erdoor, het volgende ei voeg je pas toe als de vorige helemaal is opgenomen door het beslag. Doe dit ook lepel voor lepel met het zelfrijzend bakmeel. Als laatste voeg je een eetlepel kardemom en een snufje zout toe aan het beslag. Vet een cakeblik in en besprenkel het met bloem. Schep ongeveer de helft van het beslag in de cakevorm en verdeel het over de bodem. Zet de peren in het beslag en druk ze een beetje in het beslag zodat ze blijven staan. Schep de rest van het beslag om de peren heen, met een beetje beleid, zodat de peren niet scheef zakken. Bak de cake in ongeveer 50 tot 60 minuten minuten gaar. Als een satéprikker er schoon uit komt is je cake gaar. Laat ‘m in het blik afkoelen. Smelt 100 gram witte chocolade au bain-marie. Voeg 50 milliliter slagroom toe en roer goed door. Leg de cake op een mooie serveerschaal en schenk de chocoladesaus erover.

ELLE THUIS

PROEF

60 ELLE THUIS

PROEF

DOE ALSOF JE THUIS BENT

UIT ETEN IN EEN HUISKAMERRESTAURANT

ELLE THUIS

PROEF HUISKAMERRESTAURANT

In huiskamerrestaurants voel je je zo thuis dat je bijna vergeet dat het niet je eigen woonkamer is. Bij Saskia’s Huiskamerrestaurant koken ze elke maand een ander menu met zoveel mogelijk seizoensproducten. Bij Marits eetkamer eet je elke avond gewoon wat de pot schaft, volledig vegetarisch. tekst en fotografie Sanne Veldhoven

HET BEGIN

Saskia: ‘Koken voor meerdere mensen was altijd leuker dan alleen voor mijzelf. In mijn studentenhuis kon ik twintig man kwijt en ik besloot eens in de twee maanden een menu door te sturen per e-mail aan vrienden. Als er dan twintig man aansloot kon ik mooi nieuwe recepten uitproberen. Via via sloten er steeds meer mensen aan. Het leukste vond ik het als ze elkaar niet kenden. De dagen dat ik het huiskamerrestaurant organiseerde waren voor mij de beste dagen van de week. Beetje boodschappen doen, lekker koken en ‘s avonds komen er mensen. Ik zei tegen mezelf: zo wil ik mijn leven inrichten.’ Marit: ‘Ik had de droom een restaurant te beginnen. Ook vind ik dat je in restaurants niet altijd overal lekker kan eten als je vegetariër bent. Ik dacht vaak: ‘als ik thuis eet, eet ik beter en als ik dat vind, ben ik vast niet 62 ELLE THUIS

de enige!’ Toen kwam er een bedrijfsruimte voorbij met woon- en horecabestemming. Ik dacht: als ik het nu niet doe, doe ik het nooit! Dat het ook mijn huiskamer zou worden was dus meer een praktische oplossing. Ook was het op die manier wat minder eng om mijn oude baan op te zeggen.’

INMIDDELS

Marit: ‘Ik woon er nu al een jaar niet meer want ik wilde de boel toch wat meer scheiden van elkaar en na een tijdje durfde ik het wel aan om er een appartementje bij te huren. Het ziet er nog wel uit als een woning, maar ik kan nu wat meer tafeltjes kwijt. Het is nu gewoon een restaurant in een wat intiemere setting, daarom heet het nu ook een eetkamer in plaats van een huiskamerrestaurant. Door de kleinschaligheid denk ik dat de gasten meer het gevoel hebben dat ze bij iemand op bezoek zijn. Mijn hond is er ook altijd,

HUISKAMERRESTAURANT PROEF

dat vinden mensen ook leuk. Het is toegankelijker en ik denk dat ik meer persoonlijk contact heb met de gasten. We hebben geen menukaart, dus wat er die avond gegeten wordt moet je uitleggen bij de mensen. Zo heb je gelijk al iets meer interactie.’ Saskia: ‘Rond de tijd dat ik afstudeerde organiseerde ik dit al vier jaar. Toen de buren begonnen te klagen ben ik het gaan proberen in een pandje op de Albert Cuyp en daar doen we met twee man al het werk. De gasten helpen soms met bedienen of nemen een kijkje in de keuken, dus er is veel interactie. Wat ik heel belangrijk vind is dat mensen het gevoel moeten hebben dat ze een etentje bij iemand thuis hebben. Je mag hier gewoon in de keuken komen om te kletsen en de biertjes mag je zelf uit de koelcel pakken. Mensen voelen zich heel erg op hun gemak.’

Linksboven Het restaurant is klaar voor een nieuwe avond. Linksonder Saskia en haar team kunnen het niet laten om zelf af en toe ook te snoepen. Rechtsboven Marit aan de slag met haar vegetarische menu van de avond. Rechtsonder Er staat regelmatig een bloemetje op tafel.

‘Je mag hier gewoon in de keuken komen om te kletsen en de biertjes mag je zelf uit de koelcel pakken’ ELLE THUIS

NOT YOUR AVERAGE LUNCH

Dolma, Biryani en Tabouleh zijn niet direct de gerechten waar je aan denkt bij een late lunch op vrijdagmiddag. Voor Maryam en haar Iraakse familie is dit dagelijkse kost. tekst en fotografie Amber Steenhuisen

AAN TAFEL MET PROEF

DE IRAAKSE KEUKEN Wat eten ze eigenlijk in Irak? Denk aan Arabisch: gerechten met couscous, linzen, kikkererwten en kardemom. Maar dat niet alleen: het pronkstuk van de Iraakse keuken is de masgoef. Geroosterde karper in een pittige tomatensaus. Meer Iraakse gerechten? Linda Dangoor schreef Flavours of Babylon, een kookboek met traditionele gerechten maar ook maaltijden met een modern tintje. Flavours of Babylon €19,99 Waterpoint Press

Maryam Butrus mag dan misschien niet meer bij haar ouders wonen en druk zijn met studeren, ze maakt graag tijd voor een uitgebreide lunch. Zes jaar geleden verhuisde ze van Bagdad naar Utrecht, maar het is nog steeds duidelijk waar haar roots liggen. Dolma, Biryani en Tabouleh zijn een paar van de gerechten die bij een lunch bij de familie Butrus niet op tafel mogen ontbreken. Waar wij Nederlanders vaak snel een broodje pindakaas naar binnenwerken of een tosti in elkaar flansen, nemen Irakezen wel de tijd voor een uitgebreide en gezonde lunch. ‘Met een tosti maak je mij echt niet blij! Ik eet überhaupt geen brood, ik vind er gewoon niks aan en volgens mij word je er nog dik van ook’, vertelt Maryam.

FAVORIET

Dolma is het favoriete gerecht van Maryam en haar voorkeur gaat dan vooral uit naar de gevulde courgette. ‘Het gerecht bestaat uit verschillende gevulde groenten zoals paprika en druivenbladeren, maar de courgette is absoluut mijn favoriet. Toen we nog elke dag met zijn allen aten, hadden mijn zus en ik altijd strijd om de gevulde courgette.’ De zus van Maryam woont tegenwoordig in België, dus een lunch met de hele familie Butrus zit er niet vaak meer in. Daarnaast is Maryam zelf ook erg druk met haar werk, studie en stage. Dit betekent echter niet dat ze haar roots en eetgewoontes hiervoor opzijzet. ‘Hoewel ik de laatste maanden een stuk minder tijd heb voor uitgebreide lunches in mijn ouderlijk huis, is het wel echt iets wat in mijn bloed zit. Deze gerechten heeft mijn moeder nu gekookt en daar geniet ik het meest van, maar ook als ik thuis ben, maak ik dit soort dingen. Het is gezond, lekker en veel spannender dan een boterham!’

Boven Biryani is één van de vaste onderdelen van een uitgebreide lunch. Onder Als Maryam er tijd voor heeft, eet ze ‘s middags graag uitgebreid met haar familie. ELLE THUIS

PROEF RECEPT

Iraaks

feestje

DOLMA MAKKELIJK HOOFD 4-6 PERSONEN 1,5 uur BEREIDINGSTIJD + 20 MIN OVENTIJD

Rundvlees in kleine stukjes 500 g Rijst 500 g Uien 3 Aubergines 2 Courgettes 2 Druivenbladeren 6 Tomaten 4 Citroen halve citroen Peper en zout Zonnebloemolie

Pureer de tomaten en snijd een ui fijn. Doe dit samen met de ongekookte rijst en het kleingesneden rundvlees in een kom en voeg hier een kopje zonnebloemolie aan toe. Breng dit mengsel op smaak met wat citroensap, peper en zout. Hol de paprikaâ&#x20AC;&#x2122;s, aubergines en courgettes uit. Vul nu de paprikaâ&#x20AC;&#x2122;s, aubergines, courgettes en druivenbladeren met het rijstmengsel. Zorg dat er op zijn minst een derde van het mengsel over blijft. Bedek de bodem van een grote pan met zonnebloemolie en verhit deze. Als de pan goed heet is kunnen de gevulde groenten in de pan. De rest van de uien kunnen er nu ook bij in ringen. Meng het overgebleven rijstmengsel met een flinke scheut heet water en vul hiermee de pan tot ongeveer twee derde. Breng het geheel aan de kook en dek vervolgens de pan af met een deksel of een bord. Na ongeveer drie kwartier is het gerecht klaar!

66 ELLE THUIS

STYLE

De beste ideeĂŤn en vondsten voor een stijlvol huis en mooi leven

KERKBEWONERS

Altijd al willen weten wie er in de kerk woont? Er wonen namelijk echt mensen. Verder gaat deze Style heel erg over hoe je je fijn kunt voelen in je eigen huis of op je eigen werkplek. Ook kijken we naar hoe je een minimalistische smaak kan terugzien in het design van een huis.

ELLE THUIS

HOME AT LAST

Niet opgeven, doorzetten. Met die attitude begonnen Liz Markovits en haar man Mick de zoektocht naar de perfecte kavel voor de bouw van hun huis. tekst Amber Steenhuisen fotografie Sanne Veldhoven

STYLE

Links Een echte eyecatcher in het huis van Liz is de zwevende trap. Boven De keuken is volledig gespiegeld gebouwd. Zelfs de deuren gaan in tegengestelde richting open. Linksonder De woonkamer geeft een bijzonder uitzicht over de uitgestrekte achtertuin. Rechtsonder De donkere muur in de masterbedroom scheidt de slaapkamer van de badkamer. ELLE THUIS

V Boven Net als de douche, hebben de wasbakken ook een strakke uitstraling. Onder Na vijf jaar heeft Liz nog van geen enkele keuze die ze in haar huis maakte spijt.

eel mensen hebben de droom om ooit hun eigen huis te bouwen. Toch zijn het er maar weinig die deze droom ook echt waar maken. De vele regels in ons land maken dat mensen er niet snel aan beginnen. ‘We wisten vanaf het begin dat het lastig zou worden, maar we hebben elkaar beloofd dat we niet zouden opgeven.’ Nu is Liz een van de lucky few die het toch voor elkaar heeft gekregen. ‘Ons doorzettingsvermogen is beloond.’

ZOEKEN EN VINDEN

Voordat Liz haar droom ging najagen en haar eigen huis bouwde, woonde ze met haar man en drie jonge kinderen in Bodegraven. Een klein dorp in het Groene Hart. Hier heeft ze zich nooit echt thuis gevoeld en wilde ze al een tijdje weg. Woerden trok haar altijd al aan, mede omdat haar man er is geboren en getogen. ‘Woerden is de plaats waar de roots van mijn man liggen, waar zijn ouders wonen en waar hij mensen kent. Daarnaast vind ik Woerden een sfeervolle stad en leek het mij een goede plek voor mijn kinderen om op te groeien,’ vertelt Liz. Na het afwegen van de pro’s en con’s, met een duidelijke meerderheid aan de kant van de pro’s, besloten Liz en haar man om dan toch naar Woerden te verhuizen. Maar als ze dan zouden verhuizen, zouden ze het wel meteen goed doen. Liz had al jaren de droom om haar eigen huis te bouwen en dit was

haar kans: ‘We waren er financieel toe in staat, dus we wisten eigenlijk direct dat dit was wat we wilden. Het moment waarop we besloten op zoek te gaan naar de perfecte kavel om ons huis op te bouwen, is nu ruim tien jaar geleden. Dit was een stuk moeilijker dan gedacht, soms was het stuk grond te klein en soms juist weer te groot, maar meestal mochten we er simpelweg niet los op gaan. De gemeente beperkt je namelijk erg als je zelf een huis wilt bouwen. Er zijn zoveel regels waar je aan moet voldoen, je zou er gek van worden.’ Twee jaar verder in de zoektocht kwamen Liz en haar man Mick een flinke bump in the road tegen. De vader van Mick overleed en de plannen kwamen een tijdje stil te liggen. Zijn moeder bleef alleen achter in een veel te groot huis voor haar alleen en het was aan Liz en Mick om het huis in de verkoop te zetten. Dit is echter niet wat ze hebben gedaan. ‘Wij zagen hierin ineens een heleboel mogelijkheden. Het huis van Micks moeder lag namelijk op een fantastische plek, midden in het centrum van Woerden maar wel omringd door een grote tuin. Mijn man en ik wisselden al snel ideeën uit over slopen en opnieuw opbouwen. We wisten natuurlijk niet wat Micks moeder hiervan zou vinden, maar we konden het in ieder geval proberen. Zo’n kans krijg je maar één keer,’ vertelt Liz. Micks moeder bleek niets dan enthousiast te zijn en na haar

Boven De robuuste eettafel maakt de strakke keuken net wat knusser. Dit is dan ook de favoriete plek van Liz. Rechtsonder Liz heeft gekozen voor grote, lichte banken. Zo is er ruimte voor iedereen, maar is de bank geen zwaar object in de kamer. Linksonder Door de open haard in het midden van de woonkamer heeft Liz een tv-hoek en een leeshoek kunnen creĂŤren.

STYLE goedkeuring besloten Liz en haar man het huis te kopen, om het vervolgens te slopen.

OUD WORDT NIEUW

Na het besluit om het oude huis te slopen en op dezelfde plek een nieuw huis te bouwen, ging de creativiteit stromen. Tijdens de sloop van het oude huis heeft Liz tientallen keren met haar architecten aan tafel gezeten om ideeën en wensen uit te wisselen. Hoewel er aan veel eisen van de gemeente moest worden voldaan, is het toch precies zo geworden als Liz voor ogen had. Een van deze eisen hield in dat het huis voor het aanzicht uit twee kleinere huizen moest bestaan. Dit omdat het vorige huis er ook zo uitzag. Voor Liz pakte dit eigenlijk alleen maar goed uit want het belangrijkste was voor haar dat het huis niet te groot aan zou voelen. Haar man Mick is namelijk veel nachten van huis, waardoor Liz ’s avonds vaak alleen op de bank zit. ‘Ook als ik alleen ben, wil ik mij graag veilig voelen in mijn eigen huis. In een grote open kamer of in een hoekje waarin in niks kan zien, gaat dit voor mij niet lukken. Samen met mijn architecten ben ik daarom op het idee gekomen om het huis zo te ontwerpen dat je op de benedenverdieping vanuit elke kamer alle andere

De keuken van Liz heeft op twee manieren een open uitstraling. Zowel de bovenste kasten als de keuken op zich. 72 ELLE THUIS

kamers kan zien,’ vertelt Liz. Dit valt inderdaad niet te ontkennen. Via de glazen deuren met deurposten tot aan het plafond kijk je van de keuken zo de woonkamer in, van de woonkamer kijk je weer zo het kantoor in en van het kantoor kijk je terug de keuken in. Het is goed te begrijpen dat dit overzicht een veilig gevoel geeft. ‘Waar ik ook erg blij mee ben, is de openhaard die de woonkamer in tweeën splitst. Omdat we met zijn vijven zijn, hebben we een grote woonkamer nodig maar dit is naar mijn mening vaak zo ongezellig. Dit hebben we dus opgelost met de openhaard in het midden. Hierdoor hebben we aan rechterkant van de openhaard een tv-hoek en aan de linkerkant een leeshoek.’ Wat ook erg bijzonder is aan het huis van Liz en haar gezin, is dat het helemaal voorbereid is op de toekomst. Naast de voordeur ligt namelijk een helling, waardoor het huis rolstoel toegankelijk is. Daarnaast heeft het huis geen drempels. Liz vertelt dat haar vader vroeger in een rolstoel terecht is gekomen, waardoor hij niet meer in zijn eigen huis kon wonen. ‘Wij willen hier in de toekomst zo lang mogelijk blijven wonen en van het huis blijven genieten, dus we hebben er nu alvast alles aan gedaan om dit voor elkaar te krijgen.’

STYLE

VAN EXTERIEUR NAAR INTERIEUR Liz heeft zelf, zonder hulp van binnenhuisarchitecten, het interieur van haar huis verzorgd. Ze is er namelijk van overtuigd dat dit de enige manier is om veel van jezelf in huis te halen. Wit is haar favoriete ‘kleur’ en bruintinten heeft ze gebruikt om het huis wat op te warmen. ‘Vaak vinden mensen veel wit in huis te steriel, maar ik kan er echt van genieten. Het geeft mij rust. Dit is ook de reden dat de gehele bovenverdieping wit is. Zowel de muren als de vloeren en zelfs de meubels zijn wit. Beneden heb ik er echter niet voor gekozen om alles wit te houden. Mijn kinderen lopen vaak in en uit, spelen in de tuin en nemen vriendjes en vriendinnetjes mee. Het is nu al lastig om het huis schoon te houden, laat staan als alles wit was geweest. Om dezelfde reden heb ik voor een donkergrijze vloer gekozen. Verder zijn de meeste meubels beige, om toch nog die lichte uitstraling te houden,’ aldus Liz. Wanneer je zelf het volledige interieur van je huis bepaalt, gaat daar veel tijd in zitten. Liz is hier al met al ruim een jaar mee bezig geweest. Bij het interieur moet je namelijk niet alleen denken aan de meubels, maar bijvoorbeeld ook aan de trap, de deuren en de plinten. Maar als je hier goed de tijd voor neemt, zal je er uiteindelijk heel veel voor terug krijgen. ‘Het feit dat ik alles zelf heb gedaan, heeft ervoor gezorgd dat dit huis mijn thuis is. Omdat mijn man vaak weg is, waren we het er al snel over eens dat ik de meeste zeggenschap zou hebben. Toch is dit ook voor mijn man en kinderen echt hun thuis. Ik denk dat mijn smaak erg representatief is voor ons gezin.’ Deze goede smaak van Liz laat zien dat strak en knus toch goed samen kunnen gaan. Ondanks het vele wit in huize Markovits, is het er toch erg gezellig. Vooral in de keuken hangt de gezelligheid in de lucht. Aan de grote eettafel is te zien dat de hele familie hier samenkomt. ‘De keuken is uiteindelijk toch wel mijn grootste trots. Het is de uitvalbasis van dit huis, alles en iedereen komt hier bij elkaar. Daarbij is de keuken omringd door ramen van vloer tot plafond, met uitzicht op de tuin. Absoluut mijn favoriete plek in huis.’ Door het vele wit op de bovenverdieping, zijn er maar weinig ramen nodig voor veel licht.

ELLE THUIS

FENG SHUI STYLE

HARMONIE in je huis Als je je bank op een bepaalde plek zou moeten zetten of je messen uit het zicht zou moeten halen omdat je dan lekkerder in je vel zit, zou je dat dan doen? Nina Elshof is de professional achter haar Feng Shui academie en vertelt meer over deze keuzes. tekst Sam ten Hove

ELLE THUIS

ina Elshof merkt dat er meer belangstelling is voor Feng Shui. Ze ziet een piek in de aanmeldingen bij haar academie en in de verkoop van haar boeken. Bovendien hoort ze ook dat er meer mensen haar afgestudeerde studenten benaderen met vragen. Volgens haar is hier maar één reden voor: ‘De buitenwereld wordt steeds vervelender. Hoe je huis eruitziet en hoe je je daar voelt wordt dus steeds belangrijker.’

THUIS

Boven Nina Elshof is Feng Shui Professional. Onder Speel met kleur en plaats je bank in de richting van de deur.

Wat is thuis volgens Elshof ? ‘Thuis is eigenlijk een plek waar je geen concessies hoeft te doen aan wie je zelf bent. Het is een plek waar je volledig jezelf moet kunnen zijn. Wat past bij jou? Wat heb je nodig? Vanuit welke beweegredenen? Die vragen moet je jezelf kunnen stellen en de antwoorden moeten zichtbaar zijn in je huis. Feng Shui helpt hierbij om situaties, waar je aanvankelijk onbewust op zou reageren, te doorzien en te begrijpen. De situatie blijft hetzelfde, maar jij gaat er anders mee om. Het resultaat? Je blijft dichter bij jezelf en verliest minder energie aan omstandigheden die je niet begrijpt, maar die wel een negatief effect op je hebben. Dat merk je doordat je gezondheid verbetert en je energie en levenslust toenemen. Moderne interieurs neigen meer naar licht en ruimte, met veel glas, metaal en geometrische vormen. Als dat te ver gaat dan beginnen we

ons onbehaaglijk te voelen. Je innerlijk gaat zich aanpassen aan de boodschappen die vorm, kleur en beelden je geven.”

WOONKAMER

We vroegen Elshof om één ruimte in huis uit te lichten. ,,De woonkamer is een sociale ruimte. Het is de plek waar je samen met anderen tijd doorbrengt, waar je visite ontvangt, met je gezin naar de tv kijkt, een verjaardag viert of een serieus gesprek voert. Wanneer je sociale contacten belangrijk vindt, heb je baat bij een woonkamer die goed functioneert. Dat wil zeggen: voldoende comfortabele zitruimte, prettig licht en de mogelijkheid om ergens je kopje koffie neer te zetten. Het is in de meeste woningen de plek waar je aan de eettafel gaat zitten om de krant te lezen of waar je je in een luie stoel nestelt en je verdiept in een boek. Maar er gebeuren in deze ruimte vaak heel veel dingen tegelijk. De woonkamer is vaak ook het strijdtoneel waar de verschillende mensen die in het huis wonen elkaar treffen en elkaar in de weg zitten. Lastig soms om op te lossen, maar zinvol om daar de nodige aandacht aan te besteden. Immers, iedereen in huis moet zich in de woonkamer op zijn gemak kunnen voelen, zodat alle gezinsleden het ook de moeite waard vinden om elkaar daar op te zoeken en samen te zijn.

FENG SHUI STYLE

TIPS

Tips over hoe je je bank nou het beste neer kunt zetten of waar moet de eettafel kan Nina Elshof niet zo makkelijk geven. Dat is namelijk afhankelijk van hoe de ruimte eruitziet, waar die ligt en welke vorm die heeft. Algemene tips zijn er wel en Elshof zegt dat het voornamelijk belangrijk is om te experimenteren.

‘Vraag je bij elk voorwerp af waarom je het in huis hebt en hoe het in je huis is gekomen’

‘Ga op expeditie in je eigen huis. Vraag je bij elk voorwerp af waarom het in je huis is en hoe het in je huis is gekomen. Daarna volgt dan natuurlijk de vraag: kan het weg of is het er met een goede reden? Probeer één kamer buitenwereldvrij te houden. Buitenwereldvrij wil zeggen: zonder telefoon, televisie, computer en dergelijke. Hoe minder buitenwereld, hoe meer ruimte voor jezelf. Bij voorkeur is dit de slaapkamer. Zorg voor goede verlichting. Verlichting zorgt namelijk voor de verspreiding van energie en dat maakt dat je de hele kamer goed kunt gebruiken. Probeer alle ruimtes in je huis eens te ontdoen van alles wat niets te maken heeft met de functie van die ruimte. Haal de tv uit de slaapkamer, de computer uit de keuken en dergelijke.

KLEUR

Experimenteer met kleur. Kleur brengt een ruimte tot leven. Koop een goedkope rol behang en koop gewoon een kleur die je mooi vind. Knip een strook van het behang en verf die in die kleur. De strook leg je een tijdje op bepaalde plekken in de kamer en kijk wat dat met je doet. Voel je je er fijn bij dan kun je een hele muur verven. De kleuren lila en aqua zien we erg vaak terugkomen bij interieurs die vanuit Feng Shui zijn ingericht.

Alle ruimtes in je huis hebben een bepaalde functie en vertellen een verhaal. Een trap staat voor verbinding met je denken, bewustzijn en de mogelijkheid je hogerop te bewegen. Staat jouw trap altijd vol spulletjes die nog even mee naar boven of naar beneden genomen moeten worden en die door hun aanwezigheid een vrij en veilig gebruik van de trap in de weg staan? Dan belemmert dat ook het contact met je denken en hogere bewustzijn.

INSPIREREND

Als het gaat om de keuken, hou die dan zo steriel mogelijk. Zorg voor een leeg aanrecht met mooie snijplanken. Hou de messen uit het zicht want die worden onbewust geassocieerd met onrust en dat heeft weer effect op hoe je je voelt. Met behulp van een kookboekstandaard kun je een van je kookboeken een meer prominente plek geven. Dit werkt inspirerend omdat het hierdoor makkelijker wordt om even in het boek of door de recepten te bladeren en eens iets nieuws uit te proberen. Deuren staan voor de mogelijkheid tot het aangaan van verbindingen en om contact te hebben met andere gebieden in je leven. Deuren die klemmen, niet open kunnen, piepen en kraken of tegen elkaar slaan, laten zien dat er problemen zijn in het vermogen om deze verbindingen aan te gaan.”

ELLE THUIS

STYLE FENG SHUI

Deze tips zijn algemeen, maar Feng Shui is iets wat je goed moet begrijpen. Letterlijk betekent Feng Shui wind en water. De leer gaat tot wel 5000 jaar terug. Het toepassen van Feng Shui behoorde in China als vanzelfsprekend tot de dagelijkse praktijk. Alle grote bouwwerken van China, zoals de Verboden Stad en de Chinese Muur, zijn bijvoorbeeld volgens strenge Feng Shui criteria opgebouwd. Zelfs de locaties van de bouwwerken zijn door middel van Feng Shui bepaald, waardoor een duidelijke positie ten opzichte van gunstige windrichting, zon, beschutting en dergelijke is ontstaan. De toepassing van Feng Shui werd echter enorm verstoord in de jaren 60 en 70. De Grote Culturele Revolutie vond toen plaats en in die periode was Feng Shui ten strengste verboden. De leer zou achterhaald en op bijgeloof gebaseerd zijn en dat paste niet in het moderne communistische staatsbestel. Eigenlijk opmerkelijk, want de toenmalige voorzitter van de communistische partij van China, Mao Zedong, was een expert op het gebied van Feng Shui. Veel Chinezen hebben door dit verbod destijds de interesse in de oude leer verloren maar door de naar het buitenland gevluchte Feng Shui meesters, kon de filosofie toch overleven. Na de jaren ‘70 dook Feng Sui op in Japan en later ook in Amerika. Via deze weg vond de filosofie later ook zijn plaats in Europa. Om Feng Shui echt goed te begrijpen, moet je er dus naar kijken vanuit de oosterse context. Het oosterse denken gaat namelijk uit van een onzichtbare kracht of energie die ons omringt en altijd aanwezig is, ook in de mens zelf. Feng Shui is een beschrijving van hoe deze, zogezegd voor de mens noodzakelijke, levensenergie door uiterlijke invloeden van de leefomgeving wordt

gevormd en beïnvloed. Als symbool hiervoor koos men daarom twee van de belangrijkste natuurverschijnselen: wind en water. Beiden zijn zeer machtige natuurelementen die vaak moeilijk zijn in te schatten. De wijze waarop die twee natuurverschijnselen in onze omgeving aanwezig zijn en zich verhouden heeft grote invloed op onze stemming en gezondheid. En dat is de kern van deze filosofie: dat alles wat ons in de zichtbare en onzichtbare wereld omgeeft, ook de mens zelf, uit energie bestaat en ons beïnvloedt. Wat heeft dit dan te maken met je goed voelen in je eigen huis? Er bestaat ook conceptuele Feng Shui. Dat heeft betrekking tot de interne organisatie van een gebouw en de energie die daarbij vrijkomt. Zodra deze organisatie goed in elkaar zit, ontstaat er een gezond organisme. Er wordt hierbij vooral gekeken naar de relatie met de grotere omgeving. Zonder een gezond en goed functionerend eigen lichaam, zoals je je huis kunt noemen, is het in harmonie brengen met de omgeving namelijk nutteloos.

78 ELLE THUIS

STYLE

ELLE THUIS

Vertrouwd gevoel Thuis zijn heeft voor DesirĂŠ Dijt (34) een hele andere betekenis: ze woont er niet alleen, maar werkt er ook. Vanuit een prachtig Utrechts herenhuis runt ze al bijna tien jaar haar eigen succesvolle bedrijf als weddingplanner. tekst Rebecca Looijen fotografie Sanne Veldhoven

80 ELLE THUIS

THUISKANTOOR STYLE

‘Je bent niet goed wijs!’ riep Desiré ruim tien jaar geleden tegen haar huisgenootje, toen ze haar vertelde dat bruiloften plannen wel iets voor haar zou zijn. Maar na iets langer nadenken kwam ze tot de conclusie dat haar huisgenoot eigenlijk wel gelijk had. Desiré was toen nog studente vrijetijdsmanagement, op zoek naar een stage in het buitenland. Ze wilde een persoonlijke rol kunnen spelen bij evenementen en echt iets betekenen voor haar cliënten. En dus vertrok ze naar Miami om bruiloften vorm te gaan geven. Inmiddels heeft Desiré al bijna tien jaar haar eigen bedrijf, gewoon hier in Nederland. Het Utrechtse herenhuis waar ze in woont is opgedeeld in een woongedeelte en een werkgedeelte. ‘Vroeger was mijn huis een grote decoratiebom, zeker in het trouwseizoen. Werk en privé loopt bij mij sowieso al kriskras door elkaar dus ik had behoefte aan meer rust. Door een apart kantoor op de benedenverdieping in te richten kon ik het beter scheiden. Ik heb nu zelfs een extra schuur in de tuin om alle extra zooi in op te ruimen, in mijn woonkamer vind je geen enveloppendoosjes en bruidsboeketten meer. Ik heb het al zo druk, ik wilde rust in mijn huis!’ Dankzij de grote ramen in het herenhuis is het een kantoor met veel licht. Het contrast van de donkerbruine bureaus en de lichte decoratie en de kleurige accenten geeft duidelijk aan waar er echt gewerkt wordt.

‘Je zou misschien denken dat je bijvoorbeeld toch al snel wat langer uitslaapt als je een kantoor aan huis hebt. Natuurlijk komt dat weleens voor, maar eigenlijk gebeurt het bij mij nog veel vaker dat ik juist langer door blijf werken. Ik moet altijd bereikbaar zijn. Mailtjes lees ik ook ’s avonds op de bank meteen en het gebeurt soms wel dat ik om half twee ’s nachts of tijdens een etentje met vrienden gebeld word door een cliënt. Dat kan soms vervelend zijn, maar ik blijf altijd vriendelijk.’ De prachtige bruiloften die Desiré eerder mocht organiseren worden als fotobehang aan de muur tentoongesteld. In de hoek een trouwjurk en om de zoveel tijd een ander thema in haar etalage: van koper tot Hollands. Hiervoor werkte Desiré vanuit haar eigen woonkamer, waardoor de scheiding tussen werk en privé nog lastiger was. Klanten en leveranciers zaten bij haar aan de eettafel, tussen de persoonlijke spullen in. Om te eten werden alle papieren ’s avonds aan de kant geschoven, om ze vervolgens weer terug te schuiven. Haar eigen werkruimte lost voor Desiré nu veel op. ‘Ik had die ruimte echt nodig. Aan een los kantoor in de stad heb ik eigenlijk nooit gedacht, dit past veel beter bij me. Ja, het is lastig. Maar ik wil nu eenmaal ’s avonds nog even kunnen werken of tussendoor even de was kunnen doen. Deze manier van werken en wonen staat heel dichtbij me.”

Linksboven Desiré werkt vanuit haar eigen huis Rechtsboven In haar etalage stelt ze nieuwe trends tentoon Onder Desiré Dijt

ELLE THUIS

STYLE MEUBELMAKERS

UIT HETZELFDE HOUT GESNEDEN Onderlinge frustraties, slaande ruzie en elkaar daarna jaren niet meer spreken. Dit doemscenario is reden genoeg om toch vooral niet met je familie samen te gaan werken. De zussen Jolieze, Sandra en Debby laten zich daar niet door afschrikken en slaan vier jaar geleden de handen juist ineen, waarna meubelbedrijf JSD Woods is geboren. tekst Rebecca Looijen fotografie JSD Woods

82 ELLE THUIS

MEUBELMAKERS

Boven Jolieze Havelaar

STYLE

we maken de meubels wel echt samen.’ De persoonlijke touch van het bedrijf vinden ze erg belangrijk. Ze zorgen er daarom altijd voor dat ze zelf de telefoon opnemen en snel reageren op mailtjes die binnenkomen. Meubels worden zelfs regelmatig door Jolieze zelf bezorgd. Ondanks dat ze elkaar zoveel zien loopt de samenwerking goed. ‘We maken best weleens ruzie, maar dat is juist goed. Het fijne aan samenwerken met familie is dat je echt altijd alles tegen ze kan zeggen, meer dan bij vrienden het geval is. En doordat wij altijd meteen eerlijk zeggen wat we ergens van vinden, stapelt het zich niet op. Dan botst het wel even, maar daarna is het ook weer goed. En ja, we moeten er wel echt voor oppassen dat ons kerstdiner geen werkvergadering wordt.’

Onder Debby Havelaar

DUURZAME MEUBELS

wee jaar lang ontwerpen en timmeren de zussen on the side hun meubels in elkaar, terwijl ze overdag nog naar hun fulltime baan gaan. ‘De een werkte met dieren, de ander zat in het leger. Iets heel anders dus! Het enige dat we gemeen hadden was een vader die timmert’, vertelt Jolieze Havelaar (28) lachend. Door een timmerman als vader kregen ze de interesse en de vaardigheden om te timmeren al vroeg mee. ‘We waren altijd wel handig ja, maar dat stopte een beetje toen we gingen studeren. Eigenlijk kwam het pas weer terug toen Sandra thuiskwam met tafels van de kringloopwinkel die ze wilden opknappen. Dat deden we dan samen, waarna we ze weer doorverkochten. En toen is het eigenlijk een beetje uit de hand gelopen’, vertelt Jolieze. Haar twee oudere zussen knikken instemmend. Door de jaren heen is het bedrijf gegroeid. Inmiddels worden er elke week tientallen meubels gemaakt door het trio, die ze verkopen via hun webshop of in winkels als LOODS5. We hebben afgesproken in de loods waaruit JSD Woods nu al een aantal jaar werkt, op een industrieterrein in het kleine plaatsje Giessen. Een afgelegen plek in het noordwesten van Noord-Brabant, waar je vanaf de dichtstbijzijnde bushalte een half uur lang in the middle of nowhere door de modder moet lopen om de loods te bereiken. Met vieze schoenen stap ik de werkplaats van de

zussen binnen en meteen komt de geur van hout en verf me van alle kanten tegemoet. Er wordt sorry gezegd voor de rommel, maar eigenlijk klopt het plaatje zo precies. Overal liggen verschillende soorten houten planken opgestapeld, op de grond ligt zaagsel en op de kleding van de meubelmaaksters zit her en der een restje verf.

De meubels die JSD Woods verkoopt worden vanaf het begin tot het eind door de drie vrouwen zelf gemaakt. Van het ontwerp tot de productie en de levering: alles hebben ze zelf in de hand. ‘We vinden duurzaamheid erg belangrijk, voor onze meubels worden geen tropische regenwouden gekapt. De verf die we gebruiken is op waterbasis en we proberen de hoeveelheid afval echt te beperken.’ De ideeën voor nieuwe ontwerpen komen vaak heel spontaan naar boven, tijdens het werken aan een onderdeel voor een ander meubelstuk worden er regelmatig nieuwe dingen verzonnen. ‘Soms laten we dan meteen vallen waar we mee bezig zijn en gaan we gelijk aan de slag’, vertelt Debby.

ALTIJD SAMEN

Terwijl de zussen even pauze nemen om samen te lunchen, legt Debby Havelaar (34) uit hoe de verbanden zitten. ‘Deze loods is van onze vader. Achterin hebben we ook nog wel een eigen loods, maar die is iets kleiner. Zeker in de beginjaren hebben we dankzij onze vader wel een kickstart gehad. De werkplaats delen we nu dus nog, maar over een tijdje gaat ons pa vast met pensioen en dan nemen we de rest ook over.’ Jolieze moet lachen terwijl Debby dit vertelt. ‘Ons pa’, praat ze haar zus hoofdschuddend na. ‘Dat kinkt wel heel Brabants.’ Het is duidelijk dat de zussen een goede band hebben. Ze zien elkaar elke dag, hebben evenveel verantwoordelijkheid en hebben weinig taken verdeeld. ‘In principe kunnen we alle drie alles doen, en dat is wel erg fijn’, vindt Sandra van Velthoven-Havelaar (36). ‘Sommige dingen hebben we wel verdeeld. Debby houdt zich bijvoorbeeld net iets meer bezig met de productie, terwijl Jolieze en ik samen wat meer ontwerpen. Maar ELLE THUIS

PERSOONLIJKE TOUCH

Ook al proberen ze al hun designs wel iets unieks of aparts mee te geven, ze zijn allemaal wel in een bij elkaar passende stijl. Veel moderne, strakke lijnen en het lichte eikenhout wordt met name gecombineerd met witte verf. De meubels die de zussen produceren, vliegen steeds sneller over de toonbank en regelmatig krijgen ze ook het verzoek om meubels op maat te maken. Omdat alle onderdelen zelf gemaakt worden, is het voor hen relatief makkelijk om iets aan te passen. Een hoger bureau, een dikker tafelblad of gekleurde pootjes, daar draaien de zussen hun hand niet voor om. ‘Het komt ook regelmatig voor dat we gebeld worden door iemand die zelf al een ontwerp heeft gemaakt, voor een tv-meubel bijvoorbeeld. Dan is er al een tekening gemaakt en weet de koper al precies hoe ze het wil hebben, en wij maken dat dan.’ De hele familie heeft inmiddels wel een meubelstuk van de dames in huis staan en ook in hun eigen huizen is wel iets van eigen hand te vinden. Vooral Sandra en

Debby kunnen hun eigen smaak heel erg vinden in de stijl van de meubels die ze maken voor JSD Woods. In eerste instantie gaat Jolieze daarin mee, maar ze wordt al gauw afgeremd door haar zussen. ‘Jij bent echt wel wat alternatiever hoor! Weet je nog? Dat roze geverfde kastje van je…’ plaagt Debby, maar nog voor ze haar zin helemaal af heeft gemaakt reageert Jolieze ad rem. ‘Ja, maar hij verkocht wel!’ Waar de drie het in ieder geval wel unaniem over eens zijn is de toekomstdroom die ze hebben. ‘Echt groot worden’, het antwoord volgt vrij snel. ‘Elk jaar maken we een overzicht van onze doelen en tot nu toe hebben we ze altijd bereikt. We stellen ook wel altijd realistische doelen. Je kan wel zeggen dat je drie miljoen om wil zetten, maar dat is niet realistisch. We kijken echt naar de capaciteiten die we hebben, en de persoonlijke touch blijft belangrijk! We willen echt zelf het contact met de klant houden, zelf de ontwerpen maken en helemaal betrokken blijven. Daar zullen we dan dus een balans in moeten vinden.’

Boven De zussen richtten vier jaar geleden hun eigen meubelbedrijf op Onder Sandra van VelthovenHavelaar

STYLE

ELLE THUIS 85 MAE ENGELGEER COLLECTION

STYLE

KOUKLEUMEN IN DE KERK

Wie op zoek is naar aparte woonruimte, denkt niet meteen aan een kerk. Ook Julia Dusee niet. Toch krijgen zij en haar vriend binnenkort de sleutels van een oude kapel in Dordrecht. Daarnaast runt ze ook nog eens een succesvol lampenbedrijf genaamd Stoer Snoer. tekst Stan Marks fotografie Julia Dusee

86 ELLE THUIS

DORDRECHT STYLE Hoe zijn jullie bij een kerk uitgekomen? ‘We zijn al een tijd op zoek naar een uniek pand in de binnenstad van Dordrecht. We hadden al een aantal andere huizen op het oog, maar die waren het allemaal toch net niet. Ze vaak waren toch net te klein of er moest echt te veel aan gebeuren. Ik checkte elke dag Funda en toen zag ik daar ineens die kerk. Dat was echt een droom van ons. Dus toen heb ik meteen een afspraak gemaakt met de makelaar en zodoende waren wij de eerste die de kerk konden bezichtigen. We hebben dezelfde dag nog een bod gedaan.’ Waar werd de kerk eigenlijk eerst voor gebruikt? ‘Wij kopen het gebouw van een chefkok, die van plan was er een kookstudio in te maken. Daar waren de buurtbewoners het alleen niet mee eens, wat ik totaal niet begrijp. Eigenlijk staat het dus al zo’n tien jaar leeg. Het is geloof ik wel een keer kort als kantoor gebruikt en er zijn plannen geweest voor een kinderdagverblijf en een theater maar daar waren de buren het ook niet mee eens. Heel vroeger was het een kapel die bij het ziekenhuis hoorde.’ Zo’n grote ruimte is natuurlijk lastig in te richten. Hoe willen jullie dat gaan doen? ‘We gaan er blokken in bouwen. Dat

doen we omdat we in de blokken slaapkamers, en op de blokken zitruimte, willen creëren. We willen de ruimte heel speels maken, door middel van een bruggetje tussen de blokken en het aanbrengen van gekke kleuren. Wat betreft de meubels hou ik heel erg van het mixen van vintage en modern. Ik weet trouwens nog niet of we gebruik kunnen gaan maken van de lichtpunten die op 10,5 meter hoogte zitten, maar in ieder geval gaat mijn bedrijf Stoer Snoer daar een belangrijke rol in spelen.’ Jullie leven wel echt the dream, hè? ‘Haha, ja deels wel. Maar we zijn ook echt altijd aan het werk. We hebben nooit tijd om thuis te eten of een dagje niks te doen. En we hebben ook nog een kind. Ik hoop dat het wel rustiger wordt, maar als we de sleutel in februari krijgen zal het eerst nog een stuk drukker worden. ‘ Zie je nog problemen? ‘Een probleem dat ik zie is de hoogte van het blok. Gaan we het blok tot halverwege de ramen laten komen, zodat er daglicht in valt of juist niet? En hoe gaan we de boel verwarmen? Er ligt vloerverwarming, maar of dat genoeg is gaan we ervaren.’ Vind je het al het werk wel waard? ‘Ja, honderd procent.’

Links Julia en haar gezin in hun nieuwe huis. Boven De kerk staat op een plein in Dordrecht. Onder In de kerk zullen blokken geplaatst worden om slaapkamers en zitplateau’s te creëeren.

ELLE THUIS

STYLE

88 ELLE THUIS

NOTEBOOK

ELLE Thuis geeft je inspiratie: dicht bij huis en ver over de grens

ONTSPAN

Droom lekker weg bij wat muzikale ontspanning terwijl je aan het genieten bent van je weekendje weg in één van de mooiste Airbnb’s van Nederland. Dit kan nadat je deze Notebook hebt bekeken. En we vullen je lijstje van films die je nog moet zien ook nog even aan.

ELLE THUIS

NOTEBOOK

90 ELLE THUIS

RECEPT NOTEBOOK

Verplicht zondigen

Uit Pauline’s keuken komen makkelijke en voornamelijk lekkere gerechten. Haar nieuwste kookboek heet dan ook niet voor niets Feel Good Food. Pauline Weuring gelooft in lichte maaltijden doordeweeks en verplicht zondigen in het weekend. Een Q&A. tekst Hester Nagelhout

Met welke maaltijd ben jij het drukst? ‘Dat is toch wel het diner. Mijn ontbijt is namelijk al drie jaar lang hetzelfde. Ik eet iedere ochtend kwark met banaan en muesli. Best saai, maar wel lekker. Ik ben niet echt een ochtendmens en ik wil ’s ochtends niet al te veel moeite hoeven doen. Mijn lunch is best gevarieerd, vaak is het een soepje, crackers of havermoutpap. Nog vaker zijn er restjes van de vorige dag over, die ik dan lekker tussen de middag eet. Maar het avondeten, ja, daar besteed ik de meeste tijd aan. Ik probeer iedere avond iets anders. Natuurlijk wil ik steeds nieuwe recepten proberen voor mijn blog maar ik houd ook veel van variatie. Ik heb nog steeds zoveel ideeën voor recepten, dat ik iedere dag iets nieuws kan eten.’ Wat betekent thuis voor jou? ‘Thuis is mijn ontspanplek waar ik helemaal mezelf kan zijn. Thuis is voor mij de plek waar ik alles bij de hand heb: mijn keuken waar ik al het lekkers maak, mijn koffiezetapparaat met fijne koffie en mijn bank waar ik lekker zit met mijn laptop of een stapel kookboeken.’ Koken speelt ook thuis een hele grote rol dus? ‘Ja dat klopt, ik doe eigenlijk alles voor mijn blog en boeken thuis. Het gebeurt echt allemaal in mijn eigen keuken. Wij wonen hier alweer twee jaar en ik was toen dolblij met deze vrij grote keuken. Hij is stiekem inmiddels alweer te klein…’ Welke andere keuken raad jij aan? ‘Ik kom graag bij Fortuyn in Haarlem, dat is een heel relaxed restaurant. Ze hebben daar een Spaanse houtskooloven waar zij veel gerechten op bereiden. Als ik wat meer bistro wil, ga ik graag naar Seymour, ook in Haarlem. Daar is het heel low profile, heel ontspannen, daar hou ik echt van. Ik vind het belangrijk dat alles klopt: de sfeer, het interieur, de bediening en natuurlijk ook het eten.’ Wat is onmisbaar in jouw keuken? ‘Ik zou niet zonder mijn oven kunnen. Dat komt omdat ik echt van easy recepten houd en de oven graag het werk laat doen. Ik ben dan zo’n twintig minuutjes bezig en dan maakt de oven het voor me af. In het begin van mijn blog had ik alleen maar een staafmixer en een klein hakmolentje en daar deed ik alles mee. Inmiddels is mijn keukengerei behoorlijk uitgebreid, maar met dat hakmolentje kom je ook nog steeds een heel eind. Ik ben echt van mening dat je niet per se allemaal fancy dingen nodig hebt om lekker te koken.’

FEEL GOOD PLAATTAART VAN FILODEEG MAKKELIJK HOOFD/VEGA 4-6 PERSONEN 15 MIN BEREIDINGSTIJD + 20 MIN OVENTIJD

vellen filodeeg 4, grote bietjes 6, gekleurde halloumi 100 g. pijnboompitten 30 g. Citroensap halve citroen knoflook 1 teentje tijm 1 theelepel Peper en zout Olijfolie

Verwarm de oven voor op 180 graden. Schil de bietjes en snijd ze in hele dunne plakjes. Doe de bietjes in een kom en voeg een scheutje olijfolie en het citroensap toe. Breng de bietjes op smaak met peper, zout, wat gedroogde tijm en de knoflook. Meng even kort. Neem een vel filodeeg en bestrijk deze met olijfolie. Plak er een tweede vel bovenop. Bestrijk deze ook met olijfolie en plak er nog een laag op. Herhaal dit ook met het laatste vel. Bestrijk ook de bovenkant lichtjes met olijfolie. Leg de lagen filodeeg op een bakplaat bekleed met bakpapier. Verdeel de plakjes biet over het filodeeg. Vouw de randjes naar binnen. Snijd de halloumi in stukjes en verdeel deze over de taart. Bak de plaattaart in ongeveer 20 minuten goudbruin. Wordt de bovenkant iets te donker? Dek deze dan af met wat aluminumfolie. Rooster de pijnboompitten kort in een droge koekenpan en garneer de plaattaart ermee.

FEEL GOOD FOOD Feel Good Food is het derde kookboek van Pauline Weuring met zeker negentig nieuwe recepten. Nieuw aan dit kookboek is dat Weuring vooral bezig is met makkelijke en lekkere gerechten en bewust weinig aandacht besteedt aan diëten of superfoods. Uitgeverij Prometheus €19,95 ELLE THUIS

STANS NOTEBOOK

ONGEHOORD

GOED

In Stans Notebook vind je de nieuwste tips voor muzikale ontspanning. In deze editie van ELLE Thuis: goede boeken met de beste sound. tekst Stan Marks

BLACKSTAR

BLUE AND LONESOME

Wie had gedacht dat ze het nog zouden kunnen? Terwijl de rockers allemaal al dik de zeventig zijn gepasseerd, verbaasden ze iedereen door op de valreep van 2016 met een heus bluesalbum te komen. Een verzameling van covers van oude legendes als Muddy Waters en Howlin’ Wolf werd, zo vonden velen, het beste wat de Rolling Stones de afgelopen 35 jaar uitbrachten. Rolling Stones – Blue and Lonesome (€10,99) Veel mensen zien Mick Jagger en Keith Richards als de twee grote namen die van de Rolling Stones de band maakten die het nu is. Dat is misschien ook wel zo, maar ze waren nooit zo ver gekomen zonder de oprichter van de Rolling Stones: Brian Jones. Hij was niet alleen de oprichter van grootste band ter wereld, maar met zijn overlijden op 27-jarige leeftijd ook de oprichter van ‘de club van 27’, waar bekende namen als Kurt Cobain, Jim Morrison en Jimi Hendrix zich later ook bij voegden. Dit boek vertelt over zijn dwaze leven en zijn invloed op het geluid dat wij nu kennen als van de Rolling Stones. Paul Trynka – Sympathy for the Devil (€19,99)

THE GETAWAY

In 2009 kwam naar buiten dat Red Hot Chili Peppers gitarist John Frusciante er mee op zou houden. Zonder de man die jaren voor de echte Peppers-sound had gezorgd, kwam er met nieuwe gitarist Josh Klinghoffer in 2011 een nieuw album uit, genaamd I’m With You. Een totaal andere sound was het gevolg. Dat deze sound wellicht wat meer bij deze tijd past uit zich in dat de Peppers meer fans hebben dan ooit en nog steeds onafgebroken op tour zijn. De nieuwe plaat die daarbij past is The Getaway. Een rustigere, dromerigere plaat dan we van ze gewend zijn, maar zeker een aanrader. Red Hot Chili Peppers – The Getaway (€11,99) De meest bekeken documentaire over de Red Hot Chili Peppers is in handen van de VPRO, maar het meest gelezen boek is Scar Tissue, van zanger Anthony Kiedis. Het boek beschrijft de doldwaze rollercoaster die Red Hot Chili Peppers heet, door de ogen van Kiedis. Seks, drugs, vrienden dood zien gaan, successen en dieptepunten komen in dit boek aan bod. Niet voor niets dat het door NME werd verkozen als Book of the Year. Anthony Kiedis – Scar Tissue (€12,75)

Hij had kanker en niemand wist het. David Bowie wist dat hij dood zou gaan en deed wat een ware artiest zou doen: hij maakte van zijn dood een kunstwerk. Twee dagen na het uitkomen van zijn nieuwe album ‘Blackstar’, overleed de Britse artiest op 69-jarige leeftijd. Later bleek dat de aankondiging van zijn dood al in de nummers verscholen zat. David Bowie – Blackstar (€9,99) Bowie was een icoon op het gebied van rock, mode, kunst en design en de ultieme voorvechter van seksuele vrijheid. Toch wist hij zijn privéleven te hullen in mistiek. Op basis van interviews, met ondermeer vrouwelijke én mannelijke minnaars, zakelijke contacten, groupies en bandleden, schetst dit boek een portret van de man achter de mythe. Wendy Leigh – Bowie (€12,50)

NOTEBOOK

UIT LOGEREN DE LEUKSTE AIRBNB’S IN EIGEN LAND

Sinds het bestaan van Airbnb is het mogelijk om in eigen land de meest bijzondere vakantiehuizen te boeken. Van een Gaudí woonboot tot een voormalig spoorhuis. tekst Sam ten Hove

ELLE THUIS

‘T BOOTHUIS

De bovenstaande Airbnb is voor 100 euro per nacht te boeken. Op steenworp afstand van Hoorn ligt het pittoreske dorpje Blokker. Hier kun je in alle rust genieten van ‘t Boothuis inclusief een haard die je warm houdt op koude dagen. In Hoorn kun je bootjes kijken of een bezoek brengen aan de kaasmarkt. De sfeervolle ruimte is voorzien van alle gemakken. In de nieuw aangebouwde serre (‘t Boothuis) zit een comfortabele gashaard om ook als het wat frisser is lekker buiten te zitten.

DANS, GAUDÍ AAN DE RIJN

Al bij een eerste blik op de ark ‘Dans’ van B&B Gaudí aan de Rijn zie je dat dit geen normale B&B is. Het unieke ontwerp van de ark is deels geïnspireerd door de Spaanse architect Gaudi. Zoals met veel van zijn werken, danst elke vorm in de andere en zijn er geen rechte hoeken. De harmonieuze, organische lijnen en de locatie van de ark laten je wakker worden met een goed gevoel. Het centrum van Arnhem bevindt zich op 5 minuten loopafstand en je slaapt hier al voor 49 euro per nacht.

NOTEBOOK

SPOORHUIS AMSTERDAM

Qua meubels worden designklassiekers gecombineerd met gevonden voorwerpen en het oude raam verbindt keuken met eetkamer. Verschillende verdiepingen zijn verbonden door een strakke watervaltrap, die in het midden van het oude gedeelte is gelegen.

Stilte aan de duinen ĂŠn een treinverbinding van deur naar Amsterdam in 25 minuten. Fietsend naar afgelegen stranden Ăłf naar bruisend Bloemendaal. Het oude spoorhuisje, aan de ene zijde begrensd door de spoorlijn en aan de andere zijde door het nationaal park Zuid Kennemerland, verbindt alle ruimtes van het huis en is van binnen vrijwel ongemoeid gelaten. Verder vormen de buitenmuren van het spoorhuisje de binnenmuren van de moderne gedeelten. De glasvlakken richten zich op het omliggende groen. In het hele huis speelt contrast een belangrijke rol. De zachte en warme sferen van het oude huis ontmoeten de strakke vormen en harde, duurzame materialen die gebruikt worden in het moderne gedeelte. Je kunt hier slapen voor 425 euro per nacht. In de kelder bevinden zich de slaapkamer, bad, douche en een tweede toilet. Op de zolder is een relaxruimte, wat omgebouwd kan worden tot slaapkamer met tweepersoonsbed. De royale tuin bevindt zich bijna geheel rondom het huis en biedt veel zonlicht en vrijheid. Er staan royale tuinstoelen en een tuintafel met stoelen. Het huis is te huur voor minimaal 4 nachten.

ELLE THUIS

NOTEBOOK FILMS & SERIES

Deze tien moet je hebben gezien Een selectie van het beste televisie-voer voor foodies. Deze documentaires en films zijn om je vingers bij af te likken, of ze nou mooi, ontroerend, of gewoon ontzettend leuk zijn. tekst Sanne Veldhoven

CHEF In feelgoodmovie Chef zie je chefkok Carl Casper (Jon Favreau) het roer van zijn carrière radicaal omgooien. Als er een restaurantcriticus op bezoek komt wil hij deze kans aangrijpen om te experimenteren met een nieuw menu, maar zijn baas (Dustin Hoffman) besluit dat dit geen goed idee is. Het resultaat is een recensie over hoe fantasieloos het eten is. Wanneer Carls verzoek om een herkansing wordt afgewezen, vernedert de woedende chef zich publiekelijk door ruzie te maken met de recensent. Hij is een hit op internet, maar ook ontslagen. Carl besluit met familie een foodtruck te openen en terug te gaan naar zijn roots; het maken van écht Colombiaans soulfood. Film ‘Chef ’ Sony Pictures. Cast: Jon Favreau, Dustin Hoffman

CHEF’S TABLE

Zelden weet een serie over eten ook zoveel mensen te trekken die niet gek zijn op koken. De documentaire portretteert zes Chefs die hun ziel leggen in eten en daarmee een gerecht verheffen tot een kunstvorm. Het gaat over de weg naar de top, vallen en opstaan en de creativiteit van topchefs. Kijk deze serie en laat je inspireren om trouw te blijven aan je eigen passie, of dat nou om eten gaat of iets anders. Documentaire serie ‘Chef ’s table’ Netflix Originals, met: Dan Barber, Massimo Bottura, Bill Burford Burnt, Film, The Weinstein Company, cast: Bradly Cooper, Sienna Miller, Daniel Brühl 96 ELLE THUIS

BURNT

Erg verrassend is de film Burnt niet, maar goed geacteerd en boeiend zeker wel. Topchef Adam Jones (Bradley Cooper) is de chef zoals je een chef voor je zal zien. Een korte lont, een klein hartje en een passie die eigenlijk meer lijkt op waanzin. Na zichzelf een slechte naam te hebben bezorgd vanwege drank en drugsgebruik, legt hij de lat hoog om zichtzelf weer te bewijzen. Alles op zijn pad moet wijken voor zijn jacht naar de Michelinsterren. Film ‘Burnt’ The Weinstein Company, cast: Bradly Cooper, Sienna Miller, Daniel Brühl

NOTEBOOK

Je gaat stiekem steeds een beetje meer van de juryleden van Masterchef houden

MASTERCHEF

Masterchef Australia is een perfecte versie van een geslaagd en succesvol kookprogramma. Of je nou een aflevering kijkt en vervolgens met een van de recepten aan de slag gaat, of met je afbakpizza op de bank aan de buis gekluisterd zit. De passievolle kandidaten laten zien dat de meest uitzonderlijke talenten ook uit een onverwachte hoek kunnen komen. En de drie vaste juryleden? Daar ga je stiekem steeds een beetje meer van houden. Tv-serie â&#x20AC;&#x2DC;Masterchef Australiaâ&#x20AC;&#x2122; Endemol Shine Australia, met: Gary Mehigan, George Calombaris, Matt Preston

JIRO DREAMS OF SUSHI

Discipline, familie, perfectie en eten zijn de slotwoorden van deze documentaire. Het gaat over hoe een oude man een piepklein restaurant in een Japans metrostation runt. De kleine zaak is zijn levenswerk, die hij weigert te verlaten tot zijn dood. Zijn harde werk loont: het is het eerste en enige sushirestaurant met een Michelinster. Niet alleen de locatie en de werkwijze van de zaak is bijzonder, maar ook de chef die zelfs in zijn slaap nog droomt over het maken van sushi. Jiro Dreams of Sushi, Documentaire, Magnolia Pictures, met: Jiro Ono

ELLE THUIS

CHOCOLAT

Als moeder Vianne en dochter Anouk in het oerconservatieve en grijze dorpje Lansquenet in Frankrijk terecht komen, zetten zij onbedoeld het hele dorp op zijn kop. Vianne brengt kleur naar de grauwe dorpelingen en weet met haar chocola mensen hun grootste verlangens naar boven te brengen. Haar daden zijn een doorn in het oog van de burgemeester, maar Vianne laat zich niet tegenhouden. Niet alleen de chocola is om bij weg te zwijmelen, maar ook de rol gespeeld door Johnny Depp maakt het een film om je vingers bij af te likken. Film ‘Chocolat’ Miramax Films, cast: Johnny Depp, Julliette Binoche, Judi Dench

RATATOUILLE Hoewel deze geanimeerde Disneyfilm lijkt op het soort wat je opzet voor de kids, zal je geen spijt krijgen als je hem zelf ook een keer een kans geeft. Laat je verrassen en kijk mee naar het prachtige Parijs door de ogen van een ambitieuze rat. Niet alleen de dikke portie humor, de prachtige animatie en het creatieve verhaal maken het een film die het Disneygehalte overstijgt, maar vooral de moraal van het verhaal. Want: ‘Iedereen kan koken!’, zelfs een rat. Als je de passie en liefde ervoor maar hebt. En daar kunnen niet alleen kinderen, maar ook wij wat van leren. Film ‘Ratatouille’ Walt Disney, stemmen: Patton Oswalt, Lou Romano, Brad Garett

COOKED

Wederom een prachtige documentaire, die op basis van de vier elementen (vuur, water, lucht en aarde) kijkt naar de evolutie van eten. Wat betekent eten? Wat is de geschiedenis van het bereiden ervan en hoe kan het de kwaliteit hebben om mensen samen te brengen? Cooked gaat op avontuur en zoekt de oorsprong achter de jarenlange magie van eten. Documentaire Serie ‘Cooked’ Netflix Originals, met: Michael Pollan

FILMS & SERIES NOTEBOOK

THE FOUNDER

Een verfilming van de geboorte van McDonalds, zoals je die nu nog in volle glorie kent. Hoofdpersonage Ray Kroc verandert de fastfoodketen in een miljoenenbusiness, waarbij hij er geen moeite mee heeft om over lijken te gaan. Nadat de geflopte milkshakemachine verkoper een enorme order binnenkrijgt gaat hij uit nieuwsgierigheid een kijkje nemen bij de tent die de bestelling heeft geplaatst. Hij maakt kennis met de gebroeders McDonald en hun diner, waar je in een halve minuut je bestelling op tafel krijgt. Een heuse revolutie in de jaren veertig, en Kroc weet vanaf dat moment wat hij wil hebben: het bedrijf van de twee broers. Film ‘The Founder’ Film Nation Entertainment, cast: Michael Keaton, Nick Offerman, John Carrol Lynch

THE HUNDREDFOOT JOURNEY

Hoe clichématig deze zoete film voor foodies ook is, hij is en blijft het kijken waard. In de feelgoodfilm strijkt de Indiase familie Kadam neer in een pittoresk frans dorpje na pech met hun auto. Het gezin besluit samen een restaurant te openen met oudste zoon Hassan als chef. Langzaam maar zeker bezoekt het hele dorp het nieuwe restaurantje om zich te laten verrassen door de Indiase keuken. Madame Malroy, de eigenaresse van het met een Michelinster bekroonde restaurant aan de overkant is daar niet bepaald blij mee. Dit kitscherige kookdrama is de perfecte film om lekker op de bank met een bak popcorn op schoot weg te kijken. Film ‘The Hundred-Foot Journey’ Dreamworks, cast: Helen Mirren, Om Puri, Manish Dayal

COOKED

ELLE THUIS

NOTEBOOK

100 ELLE THUIS

KOOKBOEKEN NOTEBOOK

AAN DE KOOK DE LEKKERSTE NIEUWE BOEKEN, VOL MET AZIATISCHE PARELTJES, SCHAAMTELOOS VEEL VLEES OF JUIST HET BESTE RECEPT VOOR EEN GEZONDER LICHAAM. tekst Rebecca Looijen

AZIATISCHE SMAAKEXPLOSIE

VLEES!

In Nederland zijn we verzot op ons stukje vlees. Ook chefkok Herman den Blijker is er dol op maar het moet dan wel diervriendelijk en goed bereid zijn. In zijn nieuwe boek vertelt hij je al zijn little secrets over het klaarmaken van een écht goed stuk vlees. Van bakken en stoven, tot braden en rijpen. En natuurlijk weet hij bij alles ook een heerlijk bijgerecht te verzinnen. ‘Vlees!’, Herman den Blijker, €29,99

De Vietnamese keuken bestaat niet. Door de verschillende klimaatzones en aparte regio’s SNEL SLANK is Vietnam een heus paradijs Inmiddels weten we wel dat als je van afwisseling houdt. Via snel afvallen een fabeltje is en een reis door tien verschillende de diëten die het wel pretende- steden maak je kennis met de ren te bereiken intens ongezond verschillende smaken van Vietzijn. Dat zorgde ervoor dat het nam. De ene dag eet je stoofpot, nieuwe receptenboek van Fajah de andere dag soep of misschien Lourens veelbesproken werd en wel een pittige curry. Maar ook de nodige kritiek kreeg. Na het de Chinese en Franse keuken succes van het eerste Killerbo- kom je tegen, door de vele immidyboek besloot Fajah namelijk granten en de oude kolonisten. een tweede deel te schrijven. ‘Uit Liefde voor Vietnam’, Truong Thi Dit keer een receptenboek, Quyên, €24,95 met honderd gerechten die je snel op tafel zet. Compleet met voedingsschema’s en simpele recepten die je in een handomdraai op tafel zet. ‘Killerbody 2’, Fajah Lourens, €20,00

DAILY DETOX

Het nieuwe jaar gezond en fit beginnen: een detox past perfect in dat plaatje. Maar Kyra de Vreeze pakt de ouderwetse ‘saaie’ detox net even iets anders aan. Volgens haar gaat het namelijk niet om een cleanse van een keer, maar moet je je focussen op je hele levensstijl. Ontspannen, genieten van het leven, echt de tijd nemen voor dingen en eenvoudig koken. In Simply Daytox vertelt ze je precies wat er allemaal bij komt kijken. En helemaal handig: de gerechten staan binnen 15 minuten op tafel. ‘Simply Daytox’, Kyra de Vreeze, €9,99

ELLE THUIS

101

NOTEBOOK

102 ELLE THUIS

EXTRA

Als kers op de taart: achtergronden, interviews en reportages

KONINKLIJK

We gingen langs bij Royal Leerdam Crystal, gehuld in blauwe hesjes kregen we de ins en outs van het glasblazen te horen. In deze Extra vertellen we je ook het verhaal achter de rammenas en achter een simpele turquoise stoel.

ELLE THUIS

103

EXTRA LIEVELINGSMEUBEL

THEATRALE STOEL

Elke editie laten we iemand anders aan het woord over zijn of haar favoriete meubel in huis. Deze keer is het de 26-jarige Denise Jansen uit Den Haag. Haar favoriete meubel is een vintage stoel met een modern verhaal. tekst Amber Steenhuisen fotografie Sanne Veldhoven

‘Om uit te kunnen leggen waarom mijn mosgroene stoel mijn favoriete meubel is, moet ik eerst wat vertellen over mijn huis en mijn interieur. Het belangrijkste aan een interieur vind ik dat je je erin thuis voelt. Er zijn veel mensen die weinig van zichzelf toevoegen aan een huis. Dat vind ik erg jammer omdat het naar mijn mening juist leuk is als je ergens komt en gelijk ziet wie er woont. Ik heb zelf dan ook geprobeerd om mijn huis zo veel mogelijk persoonlijkheid te geven. Toen ik hier een aantal jaar geleden kwam wonen, was het nog erg kaal. Dit was een bewuste keuze, omdat ik niet voor de eerste de beste meubels van een groothandel wilde gaan. Ik wilde sparen voor en zoeken naar de perfecte meubels.’ 104 ELLE THUIS

‘Als ik nu, ruim drie jaar later, naar mijn inrichting kijk denk ik: ‘Ja, dit was het wachten waard.’ Het meeste is van designermerken, maar er staan ook wat meubels die ik bij de kringloop gevonden heb of die ik zelf heb gemaakt. Toch is er één meubel dat er voor mij uitspringt: mijn groene stoel van CAR. CAR is een bedrijfsmeubelenmerk dat een aantal maanden geleden helaas zijn deuren heeft moeten sluiten vanwege een faillissement. Zonde, maar dit maakt het nog specialer omdat de stoelen nu dus niet meer gemaakt worden. Ik vind dat de stoel een hele mooie donkergroene kleur heeft, het is een tint die je niet vaak ziet. Daarnaast vind ik het contrast met de lichtgroene poten erg bijzonder. De stoel staat meestal aan mijn eettafel annex werktafel. Voor mijn studie moet ik veel tekenen en ontwerpen en dat doe ik daar het liefst.’ ‘Dit is absoluut een stoel die ik voor de rest van mijn leven zal houden. Niet alleen om het uiterlijk, maar ook om het verhaal erachter. Als ik de stoel zie, denk ik namelijk altijd aan een weekend in Groningen een aantal jaar geleden. Ik zat daar met vriendinnen koffie te drinken in het Grand Theatre aan de Grote markt, op een groene stoel. Ik vond deze zo mooi dat ik aan een medewerker heb gevraagd of de stoel te koop was. In eerste instantie was dat niet het geval maar na wat onderhandelen, mocht ik de stoel voor 45 euro meenemen. Een andere prijs die ik moest betalen, was een reis van Groningen naar Den Haag met mijn benen in mijn nek in de auto, maar ook dat was het waard. Het was namelijk liefde op het eerste gezicht.’

EXTRA

ELLE THUIS

105

KRISTAL HELDER UITGELEGD tekst en fotografie Stan Marks

106 ELLE THUIS

HOW IT’S MADE EXTRA

‘Ze kunnen niet meteen in een oven worden gestopt want dan spat het glas uit elkaar’

eel mensen vinden nog regelmatig zegeltjes in hun portemonnee met daarop het woord ‘kristalzegels’. Bijna heel Nederland spaarde de felbegeerde zegeltjes om uiteindelijk échte kristalglazen te bemachtigen. Helaas kwam iedereen bedrogen uit toen de glazen niet van kristal bleken te zijn, maar van kristalglas. Een nationale rel was het gevolg. Bij Royal Leerdam Crystal weten ze wel wat het verschil is en ook zijn ze niet te beroerd om die kennis te delen. Gehuld in blauwe hesjes lopen we langs een streng kijkende Amerikaanse bewaker. In elke hoek lijkt wel een bewakingscamera te hangen. Er mag absoluut niet gefotografeerd worden op het terrein. Om ons heen torenen hoge fabriekshallen boven ons uit. In die hallen maken de Amerikanen per dag zo’n vier miljoen bierflesjes voor grote merken. Van glas. Tussen alle fabriekshallen staat een klein gebouwtje met langzaam afbrokkelende stenen. Het contrast kan niet groter. Dat is de oude kristalfabriek van Royal Leerdam Crystal. Eenmaal binnen nemen we zwijgend plaats om een video te bekijken. De maker van de video heeft jazzmuziek onder beelden van werkende glasblazers gezet, waardoor het lijkt alsof hun gereedschap in instrumenten is veranderd. ‘Hier zie je dat ritme erg belangrijk is als je glaskunst maakt’ zegt Ans van Dijk, die rondleidingen verzorgt door de oude kristalfabriek. Vervolgens lopen we door twee grote klapdeuren waarna we worden geconfronteerd met een schouwspel. In een grote werkplaats die wordt omringd door ovens, lopen twee mannen in blauwe jasjes op en neer. Ze brengen deegachtige bollen vloeibaar kristal van de ene oven naar de andere. Steeds dezelfde cyclus. ‘Zoals musici doen’, aldus Van Dijk. Royal Leerdam Crystal werd in 1765 gesticht door een Duitse familie. Er was behoefte aan flessen, vandaar dat de firma werd gesticht als flessenblazerij.

Door de donkere flessen die het bedrijf produceerde, werd de fabriek ook wel ‘de zwarthut’ genoemd. Snelwegen waren er niet, vandaar dat er voor de locatie aan de dijk in Leerdam werd gekozen, waar makkelijk kon worden uitgevaren naar grote wateren. Niet gek dat er snel handel werd gedreven met anderen landen en werelddelen. In 1878 beslissen de toenmalige eigenaren om aan de bestaande zwarthut ook een withut toe te voegen, waar de formule die nu nog bestaat tot stand kwam. Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan in 1953 mag de fabriek vanaf dit jaar de naam ‘koninklijk’ voeren. Internationaal wordt de handelsnaam ‘Royal Leerdam’. Tegenwoordig weet de koninklijke familie zijn weg ook te vinden naar Leerdam. Royal Leerdam Crystal levert kristal aan het koninklijk huis en maakt speciale kristalglazen met een daarin een logo gegrafeerd waar de initialen van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima in zijn verwerkt. ‘Die doen ze daar trouwens gewoon in de afwasmachine, hoor’ zegt Van Dijk. ‘Maar wel met een speciaal afwasmiddel natuurlijk.’

LOOD

Wat de ongelukkige zegelspaarders niet wisten, en veel anderen ook niet, is dat er een groot verschil bestaat tussen glas, kristalglas en kristal. Glas wordt gemaakt met zand, kalk en soda. Echter, aan het kristalmengsel is nog een belangrijk ingrediënt toegevoegd: lood. In Leerdam zijn er twee kunstenaars die al zo’n vijfenveertig jaar kristalkunst maken: Arie van Loopik en Dennis van Zanten. Dag in, dag uit maken zij volgens een tot automatisme geoefende cyclus glaskunst. Het begint allemaal met een stukje gekleurd glas aan een lange blaaspijp. Dat stukje gekleurd glas gaat uiteindelijk de kleur geven aan het kristallen kunstwerk. Een stuk of tien van die blaaspijpen liggen continu met het uiteinde in een klein oventje waarin het 150 graden Celcius is. ‘Ze kunnen niet meteen in een oven worden gestopt van meer dan duizend graden, ELLE THUIS

107

HET VERSCHIL

Het verschil tussen (kristal glas en kristal is ook voor de leek op te merken. Waar glas een ietwat groene gloed heeft, is kristal zoals ze zeggen ‘kristalhelder’. In mijn optiek oogt het zelfs wat stoffig. Logisch dat jij je nu afvraagt wat er thuis nou precies in de kast staat. Dat kun je makkelijk testen. Tik voorzichtig tegen de rand van het glas. Sterft het geluid vrijwel meteen weg? Dan heb je met glas te maken. Klinkt er een hoge toon die tientallen seconden aanhoudt? Dan heb je kristal in je handen. Dat verschil merk je trouwens ook in de prijs. Een wijnglas van ‘normaal glas’ dat je koopt in de winkel van Royal Leerdam kost zo’n €5, terwijl eenzelfde glas van kristal €70 kost. Verder hebben de meeste bekende winkels, zoals bijvoorbeeld de Bijenkorf, überhaupt geen kristal in het assortiment, maar meestal alleen kristalglas. Vanaf 18% lood spreken we van kristal en vanaf 30% van Cristal Supérieur, de meest zuivere vorm in Europa. Kristal is ook wat kwetsbaarder en leent zich beter voor graveren en slijpen. Helaas bevatten de glazen van de zegelactie maar 17% lood, waardoor het onder de noemer ‘kristalglas’ valt. Royal Leerdam Kristal is de enige fabriek in Nederland die Cristal supérieur produceert. Doordat er lood nodig is bij het maken van kristal, mag je dat niet zomaar overal maken. De uitstoot van lood is namelijk giftig. ‘Vandaar ook dat wij zo’n grote schoorsteen op de fabriek hebben’ vertelt Van Dijk. ‘Daar zitten allemaal filters in, waardoor er niks in de lucht belandt.’ Het is daarbij wel fijn om te weten dat lood in het glas waar je uit drinkt geen kwaad kan. In Leerdam wordt kristal gemaakt van zilverzand, loodmenie en potas.

108 ELLE THUIS

‘In het koningshuis doen ze de glazen gewoon in de afwasmachine’

want dan spat het glas uit elkaar’, vertelt Van Dijk. ‘Het moet allemaal heel geleidelijk gebeuren.’ Van Loopik of Van Zanten neemt de lange blaaspijp dan mee naar een grotere oven die vol met vloeibaar kristal ligt. Hierin is het zo’n 1400 graden Celsius. Met het uiteinde pakt hij een kristal alsof het een bol deeg is. ‘Vandaar ook dat bijvoorbeeld vaasjes die hetzelfde lijken allemaal een verschillende dikte hebben. Ze kunnen niet wegen hoeveel kristal ze precies uit de oven halen, dus daarom is elk object uniek.’ Na het ophalen van het vloeibare kristal vindt het ‘centreren’ plaats. Het vloeibare deegachtige kristal wordt door middel van een vormpje aan een stok en koud water zoveel mogelijk tot een bol gevormd. Hierbij komt een indrukwekkende hoeveelheid stoom vrij. De bol kristal bevindt zich dan nog altijd aan het uiteinde van de blaaspijp. Na het centreren gaat de tot een bol gevormde kristal nog even in een oven van 1500 graden Celsius en dan zo snel mogelijk naar een zogenoemde mal. Dit is eigenlijk het uiteindelijke vormpje waarin het kristal geblazen gaat worden. Voor wat meer organische vormen kan de mal ook achterwege worden gelaten en met gereedschap in de hand worden gevormd. Hierbij is teamwork belangrijk. Terwijl de een de mal stevig dicht drukt met de bol kristal ertussen, blaast de ander in de blaaspijp. Hierdoor vormt het glas zich om de binnenwand van de mal. Bij dit oude ambachtwerk worden instrumenten als houten klotsen en

HOW IT’S MADE EXTRA

Boven Steeds als Royal Leerdam vindt dat er iets bijzonders gebeurd rondom het koningshuis, brengen zij een oranjevaasje uit. Onder De oven waarin de bol met glas wordt verwarmd is zo’n 1500 graden celcius.

metalen scharen gebruikt. Soms wordt er nog een rand aan het object gemaakt, zoals bij een vaas of een pot en dat gebeurt met een soort pers. Het geblazen object gaat daarin en het nog steeds ongelooflijk warme object wordt netjes afgerond. Nu het kristal de juiste vorm heeft, hoeft het alleen nog af te koelen zodat het hard wordt en niet meer van vorm kan veranderen. Je kunt het pas gevormde object alleen niet zomaar in de koelkast zetten. Door de plotselinge temperatuursverandering kan het kristal ook dan uiteenspatten. Vandaar dat de kunstwerken in een ‘koeling’ worden gezet waarin het 400 graden Celsius is. Als ze tot die temperatuur zijn afgekoeld, kunnen ze langzaam afkoelen tot kamertemperatuur. Soms moet kristal nog geslepen worden. Je kunt je voorstellen dat dat makkelijker gaat bij objecten met een recht oppervlak, dan bij objecten met een organisch oppervlak.

ORANJE VAASJES

Dat Royal Leerdam Crystal trots is op zijn banden met het koningshuis, steekt het bedrijf niet onder stoelen of banken. Van Dijk: ‘Steeds als wij vinden dat er iets bijzonders gebeurt in het koninklijk huis, brengen wij een zogenoemd oranjevaasje uit. Dat deden we bijvoorbeeld toen (toen nog koningin) Beatrix 75 jaar werd en toen Koning Willem Alexander werd geïnaugureerd. Het zijn ook echt oranje vaasjes, maar steeds in een net iets andere uitvoering, in een beperkte oplage. Dat komt doordat wij voor elke editie een andere ontwerper vragen om een vaasje te ontwerpen. Het vaasje dat nu in productie is, maken wij omdat koning Willem-Alexander volgend jaar vijftig wordt.’ De vaasjes zijn ondertussen uitgegroeid tot echte collectorsitems. De kans bestaat dat jij nu ook zou willen glasblazen. Of je bent zo geschrokken dat je het liever aan anderen over laat. Het leven van een glasblazer in opleiding gaat in ieder geval niet over rozen. Je begint onderaan de ladder en mag steeds iets meer doen. Om de vijf jaar heb je bij Royal Leerdam een functioneringsgesprek en het zou zomaar kunnen dat je de mededeling krijgt dat je niet genoeg potentie hebt en beter iets anders kunt gaan doen. Wie écht glasblazer, of kristalkunstenaar wil worden, moet het dan ook écht willen. Maar wie zo ver komt, weet ook dat hij of zij in een illuster rijtje kunstenaars terecht komt.

ELLE THUIS

109

EXTRA IN DE TOKO

Mijn oma deed de rammenas in schijfjes door de salade. Voor een klein kind misschien te pittig, maar ik vond het heerlijk. 110 ELLE THUIS

IN DE TOKO EXTRA

RAMMENAS

Durf in de keuken uit je comfortzone te stappen. Sommige soorten eten hebben verschillende varianten. Neem de radijs. De rammenas is de meest geneeskrachtige der radijzen. tekst en fotografie Sam ten Hove

We hebben de Egyptische piramides eigenlijk aan de rammenas te danken. Volgens historici geloofden de Egyptenaren in de kracht van de rammenas en de arbeiders werden in radijzen, knoflook en uien betaald. De Egyptische piramidebouwers gebruikten rammenas om hun immense werk beter te volbrengen. Ze aten recepten met deze zwarte radijs en rauwe knoflook om hun geest en lichaam te stimuleren. Op de piramide van Cheops is radijs zelfs in de muren geschilderd.

Journalist Sam ten Hove trok al proevend door Utrecht-Noord, -Oost, en -West. Ze verzamelde uitgesproken ingrediënten die ze tegenkwam op tafels, in keukens en aan marktkramen én die te koop zijn in onze toko’s. Wat doe je ermee?

Voor het eerst in mijn leven at ik deze gekke, grijze groente bij mijn oma. De rammenas smaakt net als de bekende radijsjes, scherp en verfrissend, en wordt vooral rauw gegeten. Mijn oma deed de rammenas in schijfjes door de salade. Voor een klein kind misschien te pittig, maar ik vond het heerlijk. Door de mosterdolie krijgt de wortel die scherpe smaak. Daarom past hij ook heel goed als hapje bij een stevige borrel of een biertje. Die scherpheid valt niet bij iedereen in de smaak, maar je kan gelukkig nog meer met deze groente. Vaak maakt men soep van rammenas. Zeker in de oosterse landen zal je vaak bouillon vinden met rammenas. Als je de groente kookt, wordt de smaak wat zachter. Met wat zout en

peper perfect als rauwkost bij verschillende gerechten. Ondanks het feit dat de Egyptenaren de radijs dus eigenlijk zo populair maakten, komt de rammenas oorspronkelijk uit Azië. Vandaar de bouillon. De rammenas is in Azië al minstens 3000 jaren bekend en jaarlijks wordt daar ongeveer 20 miljoen ton geproduceerd. Het is dan ook een van de meest populaire groenten in de Aziatische keuken. De rammenas is goed voor je gezondheid. De radijs werkt versterkend en zuiverend op je gal, lever en luchtwegen. Het eten van deze groente is ook bevorderlijk voor je spijsvertering. Hij is rijk aan vitamine C en mineralen zoals calcium en magnesium, alleen maar pluspunten dus. Een van mijn lievelingsgerechten met rammenas is rammenasrolletjes met geitenkaas en ei. Super easy om te maken, maar met een heerlijke bite. Je spoelt de rammenas en snijdt ‘m met een mandoline in dunne repen. Je spoelt wat tuinkers en bestrijkt de repen met geitenkaas. Daaroverheen gooi je wat van het kruid za’atar. Daarna beleg je de stroken nog met wat ei en toefjes tuinkers. Je besprenkelt het met olijfolie en rolt alles op. Ready to eat!

ELLE THUIS

111

EXTRA

112 ELLE THUIS

EXTRA

ELLE THUIS

113

EXTRA TRENDS

HELEMAAL HYGGE

ELLE Thuis’ redacteur Hester Nagelhout ontdekt nieuwe trends. Deze editie: het Deense hygge uit the little book of hygge.

Het is weer zover. Een Scandinavische levensstijl, een beetje zoals IKEA, die de rest van de wereld verovert: hygge. Vorig jaar werden er maar liefst elf boeken over hygge geschreven en ook al klonk het voor mij als een overdreven hype, ik heb the little book of hygge gauw in huis gehaald. Hygge lijkt zijn vruchten namelijk écht af te werpen. Maar wat is het? Het komt een beetje in de buurt van het Nederlandse gezellig. ‘Gezellig’ kan in Nederland alles zijn: gezellig koken, een gezellig huis, een gezellig mens. En waar ik best trots ben op dat typische Nederlandse woord als ik vrienden uit Engeland over de vloer heb, in Denemarken is hygge extremer. Meik Wiking, schrijver van the little book of hygge: ‘Hygge is het tegengif voor de koude winter, de regenachtige dagen en de uitgestrekte duisternis. Je kunt hygge het hele jaar door hebben, maar in de winter wordt het een overlevingsstrategie.” Even prak-

114 ELLE THUIS

tisch: verzamel je vrienden, pak een dekentje, schenk glühwein in en steek het haardvuur aan. Simple as that. Denemarken heeft door dit ge-hygg de gelukkigste inwoners van de wereld. Ook al zorgt het ook wel voor wat fysieke gezondheidsproblemen onder de Deense bevolking - Denen snoepen tijdens het hyggen dubbel zoveel als de rest van de Europese bevolking – als zij er gelukkig van worden, wil ik het ook. In the little book of hygge schrijft Wiking: ‘Hygge gaat om aardig zijn voor jezelf, jezelf trakteren en jezelf en anderen even een pauze gunnen van gezond doen. Snoep is hyggelig. Taart is hyggelig. Koffie en warme chocolademelk zijn ook hyggelig. Rauwe worteltjes… niet bepaald.’ Daar kan ik best inkomen. En zeg nou zelf, na een lange werkdag waarin je in het donker vertrekt en óók weer in het donker thuiskomt, je moet koken, schoonmaken en wassen: dan kun je toch best wat hygge gebruiken?

THE LITTLE BOOK

Meik Wiking doet in dit boekje uit de doeken hoe je de hygge in je leven krijgt. Van het uitzoeken van de juiste verlichting voor in huis tot het maken van een hygge emergency kit, Wiking heeft overal een antwoord op. Gezellig, toch? The little book of hygge, Meik Wiking €14,99. Penguin Books.

Volgende keer

in een nieuwe ELLE Thuis

Vanaf 17 april in de winkel

3 gangen uit de Indiase keuken

In de toko: de kardoen

Butterfly effect woontrend van 2017

EXTRA

116 ELLE THUIS