بەۋ،الطاق دۇَٔە! . . لاٌَحاْ ىطماق
ِىرزاحاْ ِەْ ضەٍفوٌالٔىڭ رۋحىٕا
پروٌوگ
بۇي غولماٍىٓ جەر جاراتىٍعإٔاْ بار .زاِأىٕدا لۋلاراعاً ،ؤاْ وَىسلاال ،ؤاْ جەتىٕػي اۋىً اتأىپ ،لاراعاٍي لىرلىٍىپ ،وَىسى توزىپْ ،ءوِىرى ووغىپ وەتىەْ ضوڭ وتىس جىً بوٍي « ۇٌي ووضەِٕىڭ » غەوپۀىٓ جاِىٍع ەدى ،وي غەوپۀٕىڭ دە وادىرى تاۋضىٍىپ ،جىرتىك -تەضىگىٕەْ جەي گۋٌەً باضتاعأدا لۇداً بەرگەْ تاز تەٌپەگىٕدەً اۋەٌگي غولماٍىٕىٓ لاٍتا وَىپ اٌدى .اٍتەۋىر ،وزىٕە جاراضادى .لاٍىٓ تۇرِاق لاِػىعا caپ بوالرٌىك لىسىً توبىٍعي تابىٍّاٍتىٓ لۋ تالىردىڭ لاٍىٕي لاٍدا دەپ ەغىىُ ضۇراعاْ ەِەش .ضۇراعأّەْ ضوي لاٍىٕٕىڭ بوٌعاْ-بوٌّاعأىٓ وضي اۋىٍدىڭ جاٌعىس الطالاٌي بوزاعاڭٕاْ باضما بىٍەتىٓ اداَ دا جوق .وعاْ دا غۇوىر ! باٍاعىدا « لاٌموز بوي !» -دەپ
جارٌىك غىممأدا غوڭّۇرىٕٕىڭ ەٌۋ تۇگىٕىٓ بۇٍداضىٕاْ جەتەٌەپ اوەٌىپ بۇروىت بوٍىٕا لؤدىرعاْ ەوەْ ،اٌتاٍدىڭ ِۇز ارتىٕاْ ارضي -وۇرضي لۇالپ تۇضەتىٓ ضوي بۇروىت وۇٌّەضتي ضۇزەِ-ۇزە وۇروىرەپ ءاٌي جاتىر؛ جاٌعىس ووغۀىڭ بوٍىٕا تەٌّىرىپ، ىرگەضىٕدەگي ەوي بىردەً وزۀگە ٍەگىٓ جەتىىسە اٌّاً غەرِۀدە بوٌعاْ جەتىُ اۋىً ۇروەردەً ءۇٍەزدەپ ءاٌي وتىر؛ اظ ىػەوتەً غۇباتىٍىپ وزەْ وەِەرىٓ ضاعاالپ وەتىەْ ەٌۋ ءتۇتىٕدى جۇز ەٌۋدەْ اضىرىپ تاضتاپ ،تولطأعا وەٌگەْ بوزاعاڭ دا غولماٍىٕٕىڭ ٍت جىٍداْ بەرگي تارٍحىٕىڭ تىرى وۋاضىٕدەً توڭمأداپ ءاٌي جۇرىپ جاتىر .غۇوىر ،ضاٌەَ بەرگەْ ٔەِەرۀ ،ەِۀە ،غوبەرە -غوپػەوتەْ تأىّاٍتىٕي جوق ،ضاٌەَ بەرِەگۀدى بوزاعاڭ دا تأىّاعاْ بوالدى ِ .ەٍٍي ،بۇگىٕدە وىطي تأىّاٍتىڭدار از با ،وىطي تأىعأعا تابىٍّاٍتىڭدار از با؟ . .بۇي اۋىٍدا وىُ ووپ ،حاْ ِەْ بەنِ ،ىرزاالر ووپ ەدى .حاْ ِەْ بەوتەْ لاضَەت لاٍتىپِ ،ىرزاٌىك بۇي اۋىٍداْ ووغىپ وەتىۀدىىتەْ بە ،اٌدە بۇگىٕگي لاٍطارالر ِەْ لاٍراتتار ،بوالتتار ِەْ لأاتتاردىڭ پىطي باضتي ِا ،وەغەگي الطۇٍەوتەر ءبىراز ازاٍىپتي ،بارىٕىڭ ءوزىٓ حأي ِەْ بەگىِٓ ،ىرزاضىٓ لاعىپ تاضتاپ تۇلىٍىٓ عأا لاٌدىرضا وەرەن؛ ووِپىص لۇاللما ءبارىبىر ،وؤە لۇاللما باٌتأىڭ باضىٓ اٌىپ تاضتاپ ضابىٓ ۇضتاعأداً بوالدى ەوۀطىڭ .حاْ ِەْ بەوتي ضأاپ جاتپاً -اق لوٍاٌىكِ ،ىرزالوجاِ ،ىرزابەنِ ،ىرزاباًِ ،ىرزاحاِْ ،ىرزاوەٌدىِ ،ىرزابەردىِ ،ىرزاجأداردىڭ ءوزى دە جەتىىٍىىتي ەدى ،ضوي از بوٌعأداً ورتاضىٕدا ِىرزاِۇحاِبەتي جأە بار -دى . بۇگىٕدە لىسعأىػتىڭ دا وۇٍىپ تۇرعاْ غاعي ،اٌدە وىّدەر پاٍعاِبارٌىمتي دا لَّاً دارداً ۆەتتەحَٕه داڭعاراداً اتىٕىڭ جارِىطىٕاْ اٍرىٍىپ لاٌدى دەگۀدى ەضتىدىه . غۇوىر ،ووٌدۀەڭ وتىەْ وون اتتىٕىڭ لأجىعاضىٓ لََاتىٓ وەزدىىتي جأدار ِىرزاضىٓ دا وەضىپ تاضتاۋعا بار ەدى ،اتتەڭ ەضىُءضىس لاالتىٓ بوٌعاْ ضوڭ اٍاضا وەرەن ٍ .ت ەوەظ ٍتتىڭ دە اتي بار ،بۇگىٕدە ٍتتىڭ اتي بۇٌدى بوپ تۇرعاْ زاِأدا ،پىٍدەً
والضطَگىّىسدىڭ ەضىّىٓ وۆچارلاعا بەرىپ لوٍعأدا ۆەتتەحَٕه دەگەْ ءضوز بوپ پا، تاًءىرى ! . .ضؤىّەْ ،ءبىر اۋىٍدىڭ دارداً ۆەتتەحَٕگي پاٍعاِبارٌىمتي لوٍىپ ،ووپ اداضتارىٕىڭ ،ووپ ِىرزاالردىڭ ەدٍٕطتۆۀٕىٌ ٍەوسەِپٍَارى بوپ جۇرىپ جاتىر . . . وتەۋدىڭ ءوٌىّي ِىرزا ەٌەڭ -االٔدا ەضىه دۇرضىٍىٕەْ وٍأدى ٔ .ۇربَىۀىڭ لىرىك غۋِاق لىجىرتپاضي ،اٌپىص غۋِاق الىٍىٕاْ ضوڭ ءوزىٕىڭ دە لاٌجىراپ بارىپ ووز ىٍگۀي ضوي ەدى . -
ِىٕا اٌباضتىٕي تاعي دا لاتىٕي ءۇٍىٕە وىرگىسبەً لوٍعاْ -اۋ! اًٍ ،ت-اً ،اً
ٍت-اً! . . لََۋى لاغىپ ،تەِىر لىرضاۋى ضاٌدىراپ وەتىەْ لىرىك جىٍعي لارتاِىع ەضىه لالىراپ تۇضەتىٓ بوٌعاْ ضوڭ داِباٌػاڭ جۇگىرىپ ەدى ،بۇي ۇٍدىڭ جوگەرِەوتەرى لاًءبىر ۇلىپتي ،رەزەڭىەضي بار ،لاٍىطي بار ،لاضاڭي بار ،ءوڭػەڭ ءبىر باٌػىك وەپتەٌگەْ ووپ ەتىىتەر ِەْ ووْ ەتىىتەرگە ءوڭىَىپ بارىپ لۇالدى . -
اًٍ ،ت -اً ،ضۀي دە لۇداً اٌّادى -اۋ! . .جەتتي ،جەتتي ! . .ەضتىپ جاتىرِىس!
ەضتىپ! . . -
ەضتىطەڭ ضوي! وتەۋ ءوٌىپ لاٌدى! ووپ ەتىىتي لۇغالتاً ەضىه ووزىٕدە
توبەدەً بوپ جاتماْ ِىرزأىڭ ءتىً -اۋزى باٍالٔىپٍ ،ەن ۇغىٕداعي ىٍّەوىە لوٌىٕىڭ جەتپەً -اق لوٍعأي؛ ِۇٔداٍدا اٍاق اضتىٕاْ ٍىعىڭدى زىً باضاتىٕي بار ،ىرعاٌىپ تۇرعأػا ،ىڭىرأىپ ءتىً لاتمأػا جىً وتىەْ ضََالتي بوٌىپ ەدى .ؤدا دا ضاضمأي ِا: -
ٔەگە ءوٌىپتي؟ -دەدى ىٍّەوتي ضَپاالپ جۇرىپ .
-
ٔەگە ءوٌۋغي ەدى؟! .وٌگەْ ادإِاْ ٔەگە ءوٌدىڭ دەپ وىُ ضۇراپتي ! . . وەٌىپ تۇرعاْ لاراڭماعىردىڭ ءوزى ەوەْ .داۋىطي غار ەتىپ ،غابىٕاْ بۇراۋ
تۇضىۀدەً اٌدى غىمتي .ءأػەٍىٕدە دە باٍىٓ باٍاٌىعىّەْ لورلىتىپ ،باالضىٓ جاٍاٌىعىّەْ ضاباپ وتىراتىٓ غالار لاتىٓ ارىطتاً ازاِاتىٕاْ اٍرىٍعاْ ضوڭ اضىمپاعأدا لاٍتطىٓ .اٌگىٕدە عأا "ضۀي دە لۇداً اٌّادى -اۋ" -دەپ وەٍىگەْ ِىرزا ،لۇددى وتەۋدى ءوزى ءوٌتىرىپ لوٍعأداً ۀدى ەضىىتي لاالً اغۋدىڭ ،لاراڭماعىردىڭ بەت -جۇزىٓ لاالً وورۋدىڭ ەضەبىٓ تاپپاً لَٕاٌدى . -
وِاٌىپ ٔاعىپ وتىرضىڭ؟! -دەپ ٔۇربَىە تۋ ضىرتىٕاْ جىپ-جىٍي لۇرضاعىّەْ
وەٌىپ ضۇزبەگۀدە ءاٌي دە تۇرا لوٍاتىٓ ءتۇرى جوق ەدى .اۋەٌدە اق ءتۇتەن بوراْ با دەپ ەدى ،اعىٓ ضۋداً جوضىٍعاْ اپپاق تۇِاْ ەوەْ .تۇِاْ اضتىڭدا لازىك بوٍىٕداً ضاڭىالۋ بار ٔ .ىعارالپ ضارى ِ-اً تىمماْ بەضتي ضَىردىڭ بۇٍۀىٕدەً تىرضَعاْ توق باٌتىر وەرزى ەتىىتىڭ دااللتاً لؤىػىٓ جىرتىپ بارا جاتىر ەوەْ .وتەۋدىڭ ەتىگىٓ، لوش باٌتىرداْ لاراڭماعىردىڭ ضىسدأعاْ لازىّىر جەٌىطىٓ تأىدى .اق ضىٍبىگە تۇٔػىمماْ غولماٍىٕٕىڭ باضما جۇرتي جاٍطىس لاۋەضەتتەْ ءاٌي بەٍحابار ضََالتي . "ضورٌىٕىڭ ءوٌىّي دە ضولىر تۇِأعا تاپ وەٌگۀىٓ لاراغي ! اًٍ ،ت -اً ،اغىك وۇٔدى توضطا الىرەتءضىس ووِىٍەتىٕدەً اضىعىپ ! ٔ ". .اۋرىسدىڭ ضۇر لارى ءاٌي غەگەدەً، تۇِطىعي ضىٕباً تۇرعاْ .جەر لاتماق ،ضۇرٌەۋ لَطىك .ەبەٌەوتەپ وەٌە جاتىپ ەوي دۇروىٓ ۇغىپ ءتۇضتي .جۇز جَىرِا لادالتاْ ٔە ارى وتپۀً ،ە بەرى وەتپەً لىٍتىٍداپ تۇرعاْ ِوي دۀەگە ٍە بوٌۋ وڭاً ِا ،وڭباً ءتۇضتي .اٍاعىٕداعي رەزەڭىە وەبىطي ەوي باضما ەوەْ :ءبىرى وزىٕىىي ،ءبىرى باٍبىػەضىٕىىي ،ەوەۋى دە ضوي اٍالتىىي بوٌىپ غىمتي " . . .اراِماتمىردىڭ تۋرا جوٌدا دا تەرىص -لاعىص ءجۇرۋىٓ! تارتپاعىرٔ ،ۇربَىەدەْ اۋِاً لاٌعأىٓ لاراغي! ". .لىص پەْ جازدىڭ بورأي ِەْ باٌػىعىٕدا وىُ وَطە دە غاق بوٌطىٓ دەپ بۇي ەٌدىڭ رەزەڭىە ەتىىتىڭ لؤىػىٓ وەضىپ تاضتاٍتىٓ ادەتي؛ اداضپاٍتىٓ وەزى ،اراالِاٍتىٓ ءۇٍي جوق ،تەن ءتۇْ باالضىٕدا عأا ەضىه ووزىٕدەگي
ووگۀىٓ تاباتىٓ ووپ وەبىطتەردىڭ ٔۇربَىەگە تۇن لاتىطي جوق ەدى .تەن ،اٍاعي تۇرِاق باضي لَطاٍطا دا باٍبىػەضىٕەْ وورەتىٓ ِىرزا ،ضوي باٍبىػەضىٕدە وەتىەْ ەضەضىٓ لاٍىرعأداً وڭ اٍالتىڭ تەرىص باعىٕعاْ وەبىطىٓ لاضات لارعا ضۇڭگىتىپ -ضۇڭگىتىپ اٌدى دا ارتىٕا ءبىر لاراپ لوٍدى .اٍتپاعاْ ءضوزىٕدى ،لوزداِاعاْ وٍىڭدى لوٌمأدا جاتمإٔاْ-اق ضۋىرىپ االتىٓ ٔۇربَىە لىر جەٌىەضىٕەْ تىڭداپ وەٌە ِە دەپ لورىمماْ ،غۇوىر ،لۋىپ وەٌە جاتماْ ؤداً زاۋاي جوق ەوەْ .اٍتطە دە، ەتەتىڭٕەْ ءۇرضە جەڭ -جاعاڭٕاْ غىعاتىٓ جەٌەِىىتىڭ ىسعارى ِا ،اٍتەۋىر ،جەٌىەضىٕىڭ توڭعأىٓ ضەزدى .جەٍدە -داِباٌدىڭ ۇضتىٕە جەٌبەگەً ىٍە ضاٌعاْ برەزۀت ضۋٌىمتىڭ لاۋدىرالق وۇال -پءاراضي لاڭىٍتىرداً لارىپ وەٌەدى ەوەْ " .اًٍ ،ت -اً! ەضي دۇرىص پۀدە جارىك دۇَٔەِەْ ضَىر ضاضىەدە ،ەڭ بوٌّاضا بەضىٓ ٔاِازدا لوغتاضاتىٓ ەدى . جۇرتتي تاڭ بوزىٕاْ دىردەوتەتىپ ! . .لوً دەدىُ .لوٍدى ِا؟! وٌەضىڭ دەدىُ .الىرى ءوٌىپ تىڭدىڭ ! اي ،وىّدى لَراتتىڭ؟ !" اٌگي ابدوٌدىڭ لوٍطارىطي بەضىىتەْ بەٌي غىمپاً جاتىپ لاعىٕعاْ جاِأىٕا لاتىٓ اپەرىپ! . .وڭعاْ لاتىٓ بوٌطا ءبىر شءارى، لاضمىر ضََالتي جۇٌىٕعاْ ٔەِە ەوەْ ،تۇضپەً جاتىپ تىعىٍىپ تەِەوي ،جىّمىرىپ غاراپ تارتادى دەگەْ وضەگىٕەْ -اق ضەضىۀىپ ەدى " .وەٌىٕٕىڭ اٍاعىٕاْ ،لوٍػىٕىڭ تاٍاعىٕاْ" دەگەْ وضي بوٌدى دا .اراِماتمىردىڭ ارىطتاً ازاِاتتي جۇتىپ تىٕعأىٓ لاراغي! . . لاٍتا-لاٍتا وىطي ضاٌىپ غالىرعاْ ضوڭ بارا لاٌىپ ەدى .لاًءبىر لَّاضتىمتاْ دەٍطىڭ . بۇگىٕدە لاتىٓ اٌطا دا ،لاتىٓ جىبەرضە دە ءبىر ۀىٓ ىػىٕدە ضالتاٍتىٓ ىطماٍالتار توً -توِاالعي ِەْ ازاضىٕىڭ غىعىٕىٓ دا اعاٍىٕٕىڭ واِبەرتىّەْ لاٍتارىپ االتىٓ بوٌعاْ جوق پا! باالالردىڭ اۋزىٕاْ جىرىپ بەرگەْ ٔۇربَىۀىڭ جۇز تەڭگەضىٓ بروپۋضىي لىپ بارۋىٓ باردى ،داضتەردەً بوپ -اق باردى .ءتۇرى -ءتۇضىٓ بۇرىٓ -ضوڭدى غولماٍىڭ
وورِەگەْ ،اتي -ءجؤىٓ ەوي زاِأدا غوڭّۇرىٓ اۋٌەتي ەضتىّەگەْ ءوڭػەڭ ءبىر ىعاً ِەْ ضىعاٍالر ،ؤاْ لاٌدى وضي اۋىٍدىڭ ازعأتاً اتماِىٕەرٌەرى ِەْ ازىپ بارا جاتماْ لارا تاٍالتارى ضىٍَي بوٌّە ،ضىربازدىڭ داضتارحأىٓ تىعىٕداپ-اق تاضتاعاْ ەوەْ ،لوٍطارىٕىڭ ءتورت بوٌّەٌي ءۇٍي ٌەپىرگەْ جۇرتتىڭ ضاڭىرەٍگەْ تأاۋىٕاْ-اق لالىراپ وەتەٍىٓ دەپ تۇر .ءتورگي بوٌّەدەگي تورەٌەرگە جەتە اٌّاً ،بۇٍىردەگي جاضتارعا باتا اٌّاً اۋىسداعي وەِپىر -ضاِپىرالردىڭ وَّەغەن -غىالۋغىٕىڭ اراضىٕدا لاٌعاْ وتەۋ جىالپ وورىطىۀدەً : وۋ ،اٍۋىڭ لاٍدا؟! -دەپ اٌدىّەْ ٔۇربَىۀي ضۇراعأي .جأىڭ غىمطىٓ! ٔۇربَىۀيضاعىٕىپ وتىرعأىڭ! وەٌّەً لاٌعأىٕا لۋأعاْ غىعارضىڭ .اً ،ءبىر ءورىطىڭ وەڭىپ، ارِأىڭٕاْ غىعاتىٓ بوٌدىڭ-اۋ! . .ۆەتتەحَٕه ضىٌ تىٍەپ جاتپاً ،وتەۋدىڭ لاضىٕاْ ءورگە وزعاْ جوق . -
اتىتەرىص لإٍىُ ،وەٌىٓ لاٍدا؟ -دەپ وارى جەڭگەضي ءبَبىاجار دا وتىرِاً
جاتىپ تەرگەۋگە اٌعأي . -
ٔەِۀەِ ،ەْ اداَ ەِەضپىٓ بە؟ ! اٌدە لاتىٕىٓ وەپىٍدىىىە جەتەٌەپ جۇرِەضە
ەروەوتىڭ باضي بۇگىٕدە لوتما جاراِاً لاٌعاْ با؟! اجەپتاۋىر وىطي ەدىُ ،اتىّدى دا تەرىص لوٍىپ ! . .لإٍاعاضي تۇرِاق باٍىٕىڭ ەضىّي وضىالردىڭ ەضىٕدە ِە ەوەْ؟ . . وەزىٕدە اٍۋ ضوعاتىٓ لاٍراْ جەڭگەٌەر جەضىرٌىىتىڭ لاضىرەتي ِەْ جەتىُ تىرٌىىتىڭ تاۋلىّەتىٕەْ غوجىپٍ ،ەگي جوزىعا جەتپەً لاٌعاْ ەوەْ ،ووزى ءىرىڭ ،وووىرەگي تالتاداً وەۋىپ وتىرىپ اٌدەءبىر لإٍاعأىڭ اتي وەتەدى دەپ "ِىرزأي" دا ۆەتتەحَٕىىە لَّاً جاتمأىٓ لاراغي ! . .بەتىٕەْ تأاۋى جاٌپاق ،وەڭطىرىگىٕە ەوي بىٍەَ ەت ضَعأداً ەدىرەٍگەْ داٍاغي ءتورگي بوٌّەدەْ وارى جىٍىىتىڭ ِۇجۋءىرى ِەْ ءبىر ضتالاْ ارالتي اۋٌَۀىڭ اضىٕاْ تاءبارىىىە اوەٌگۀدەً -اق اي وەٌىپ وتەۋگە تىمپاالضىٓ .
-
ِەْ ىػپەٍّىٓ عوًِ ،اعاْ بوٌّاٍدى عوً - ،دەپ وتەۋ دە وتىرىه لَپالتاعاْ
بوٌىپ جاتىر ،ارالتاْ ەِەش ،لاراڭماعىردىڭ لَعاظ ووزىٕەْ جاضمأاتىٕي جاٌپاق جۇرتما بەٌگىٍي . -
ءجا ،اٍداپ جىبەر ،ضەٌَىوزداْ وٌطەڭ باٍاعىدا-اق تىرلَىپ لاالتىٓ ەدىڭ عوً! -
دەپ داٍاغي دا تالىّداپ لوٍار بوٌّادى - .ضىٍَي اداِداردىڭ ضاروىتىٓ واٍتارِا ! ؤطىس دا ارت جاعي بوش وتەۋ لاراڭماعىردىڭ ووزىٓ اال بەرە ارالتي ضىڭعىتىپ جىبەرىپ ەدى، ءبىراق ،وارىجىٍىىتىڭ ِۇجۋءىرىٕەْ جۇٌىپ جەً لوٍاتىڭداً زاوۇضىە تاپپاً لاٌدى . ضاٌەِٕىڭ ارتىڭدا ءضاٌىڭگىردەً ِىڭدەتي بارىٓ ِىرزا ضەزگەْ ،وتەۋدىڭ اۋزى بوضار -بوضاِاضتاْ داٍاغي لوٌتىعىٕاْ اٌدى . -
اي ۀدى أاۋ ضٍَي لؤالتاردىڭ اٌدىٕا بارىپ ضىبىسعىڭدى ءبىر بوزداتػي ! -دەدى .
بوزدات! ووپىە بۇٍىرِاعاْ ؤەردى ەزىپ ىػەِىطىڭ ! . .وتەۋدىڭ ضىبىسعي تارتپاعأىٕا ووپ بوٌعاْ .
ءبىراق ،وەٍدە وووىرەن
غىروىٕدى وۇً وەرٔەپ وەتە ِە ،بىرەۋ لوراضىٕا غوپ ءتۇضىرىپ جاتطا دا اراضىٕاْ لۋراً ىسدەپ جۇرەتىٓ ادەتي . . . ءبىراز بۇٌدأاتىٓ غىعار دەپ ەدى .وتەۋدىڭ لوٌىٕا لۋراً ۇضتاتۋ لوٍٕىٕداعي لۇداً لوضماْ لاتىٕىڭٕاْ لارىس ضۇراعأّەْ بىردەً :اۋەٌي بەرىطي اۋىٍعا ،ءارىطي االغما ضىَعىسباً ِالتاۋىڭ وەرەن ،ؤاْ ضوڭ وۇغىىتەْ وىػيٍ ،تتەْ ضۇٍىىُءضىس بوٌىپ اٌتىٓ باضىڭدى اٍاعىٕا اللتىرىپ تاضتاۋىڭ وەرەن .ءأػەٍىٕدە لاتىٓ -باالضىٓ ءتۇرىپ غىعىپ ،جاِاْ ۇٍىٕدە جاٌعىس ءوزى وؤەوتەً بوٌىپ ووگەرىپ وەتىۀػە وۇغۀە جاتىپ وۇڭىرۀەتىٓ وتەۋ ،وىطي وورضە بوٌدى ،وۇرضاعىٓ بۇٌداعاْ بۋاز لاتىٕٕاْ بەتەر وەرگَتىٓ لىرضىعي بار ەدى ،بۇي جوٌي لۇرىك باضىٕاْ ءبىر بۋِا غوپ وورگەْ جەگىٕدى ەضەوتەً داٍاغىٕىڭ ضوڭىٕاْ ءوڭەغىٓ ضوزىپ جەٌە جؤەٌگۀي .لوٌىٕاْ وراِاٌي
وەتپەٍتىٓ ،ووزىٕىڭ ضوراضي وەپپەٍتىٓ ءبَبىاجار باضتاعاْ ضولىر وەِپىرٌەر ضىبىسعىٕىڭ ءۇٔي " جورعا اٍۋداْ" ضاٍّالتىڭ "ضارى وزۀىٕە" جەتىۀدە ِىرضىٍعا باضماْ . ءارى ءوڭػەڭ ءبىر غەرٌي ِۇڭٍىمتاردىڭ ورتاضىٕدا جأي غىداپ وتىرا اٌّاً ،ءورى ەضىه ووزىٕدە ەٌەۋءضىس لاٌعأىٕا ٔاِىطتأىپ ۆەتتەحَٕه توً داضتارحأىٕاْ داَ تاتپاضتاْ تۇرىپ وەتتي . . . . . .ووپەڭ ضەٌَىوزداْ ووْ بوٌىپ لاتىپ لاٌعاْ دەدى دارىگەر، ارالتاْ لاغىپ جۇر ،ضىبىسعىعا جوالِا ،زور وەٌىپ جارىٍىپ وەتطە لوٌماڭا واْ وەپتەٌىپ تۇٔػىىعىپ وٌەضىڭ دەدى .اًٍ ،ت-اً ،لوً دەدىُ! وٌەضىڭ دەدىُ! الىرى ءوٌىپ تىڭدىڭ با؟! ِىرزا وڭ اٍالتىڭ وەبىطىٓ لاضات لارعا تاعي دا وۇضَتىپ -وۇضَتىپ جىبەردى . . .اتاڭا ٔاٌەتتىڭ لىرضىعي ! . .وٍپىرِاً ،وضي لاتىٓ دەگەْ پاٌەوەتتي وٍالپ تاپماْ وىُ ەوەْ؟! بوزاال تۇِإٔىڭ ضىسىٕاْ بۇرىطىپ لاٌعاْ وتەۋدىڭ اٌماَ-ضاٌماَ اعاظ ءۇٍي جىالپ تۇر ەدى .
تراوترضتىڭ ِاٍعا توٍعاْ جارعاق
وەپىەضىٕدەً جىّىراٍعاْ جاداعاً غاتىرى وۇرەضىٕگە ىمتاعاْ تاۋداً -تاۋداً ءۇرىٕدى لاردىڭ بۇًءىرىٓ وازىروگىّەْ ٍىطىەپ وتىر ەوەْ .لاراڭماعىردىڭ لاراضىٓ اۋىٍدىڭ ارعي بەتىٕەْ وورضە اٌباضتي لۋعأداً لۇٍرىعىٓ لىطىپ اٌىپ لاغاتىٓ ۆەتتەحَٕه وتەۋدىڭ وت جالماْ ورٔىٕا وضمىرىٕا لارادى :لورا -لوپطىٕي ِىمػَتا غوگىپ جاتماْ وۇرتىىتەْ اۋالعا وىرەتىٓ جىرتىك تاپطاغي ٍ .اپىراۋ ،بۇي ٍت ءۇٍىٕىڭ توبەضىٕەْ وىرىپ ،توبەضىٕەْ غىعىپ وۇْ وەغىەْ بە؟! تاۋبا! . .لاٍتا وضي ۋالىتما دەٍىٓ تىرى جۇرگەْ دە! . .
لارىٕي لىر ارلاضىٕا لابىطىپ لاٌعاْ ءبىستۇِطىك لارا لأػىك جاۋ
وەٌگۀدەً وٍباٍىٓ ضاٌىپ ەدى . . .ووزءزاپتىڭ ٍەضىٕەْ اۋِاً لاٌعأىٓ لاراغي! . . جاۋ وورگۀٕەْ جاِاْ غاتىٕاپ ار جاعىٕاْ لاراڭماعىردىڭ ءوزى دە غىمتي .ءبىر لوٌي ِىمىٕىٕدا: -اوەت أاۋىڭدى ! -دەپ ءبىر لوٌىّەْ ەضىىتي ٔۇضمادى .تاباٌدىرىمتي تاپتاپ ،اغاِاٍعا
لؤالتاعاْ غيءبَداً ضَراعي غَتَىپ وتەۋدىڭ ءوزى تۇر ەدى .ووٌدەً غوالق داِباٌدىڭ اۋىٓ لوٌتىعىٕىڭ اضتىٕاْ غىرتا بۋىپ ،لاراڭماعىردىڭ ٍىعىٕاْ لاٌعاْ غۇرىك-غۇرىك ءتۇبىت ظءاٌىٕىڭ جۇرىٕتىعىّەْ واوىرەگىٓ تۇِػاالعاْ بوٌىپتي .باش ضۇٍەوتىڭ ۇٍاضىٕا وىرىپ وەتىەْ غۇڭىرەن ەوي ووز ،وەۋىً لاٌعاْ لۋ ِاڭداً ِەْ ضۇپ -ضۇرى بەت -جۇزى تابىتتاْ تۇرىپ وەتىەْ ءوٌىىتي ەٌەضتەتىەْ ِ .ىرزا ءوز ووزىٕە ءوزى ضۀگەْ جوق ،تەن بوضاعأىڭ ار جاعىٕاْ ءبىرى جَرەْ، ءبىرى تورى اال -لۇال ءبىر تابىٓ باالٔىڭ باضي ضىعاالعأدا عأا: -
اً،لۇداً اتمىر-اۋ ،ءوٌىپ لاٌدى دەگۀىڭ لاٍدا؟! -دەپ ،وٌّەً لاٌعأىٕا لۇددى
ءبىر ووىٕگۀدەً لاراڭماعىرعا ەجىرەٍدى . -
ٔەِۀە ،وٌگىرە اٌّاً جۇر ِە ەدىڭ؟! ءوٌتىر وضىداْ! ءوٌتىرىپ وورغي ،ءوزىڭە
جارِاضاٍىٓ! . . لاراڭماعىردىڭ باضپاٌدالتاْ تەپطىٕىپ تۇضە بەرگۀي ضوي ەدى ،لارا لأػىك تا ارلاالٔىپ وەٌىپ ِىرزأىڭ تالىّىٕاْ لارپىپ ءوتتي .ءارى ٍتىٕە تاالتىپ ،ۀدى ٍتىٕىپ وەپ وووىرەگىٕەْ ٍتەرگۀدەً تەپۀدەگەْ لورٌىعىٕا غىداً اٌّاعاْ ِىرزا لاراڭماعىردى لاپطىرا ووتەرىپ وتەۋگە لاراً اتىپ ۇرعاْ ،ەوەۋى بىردەً وپىر -توپىر وِالاضا لۇالعأدا بوش لاٌعاْ بوضاعاداْ ۆەتتەحَٕه دە ءوڭّۀدەً وىردى . -
و ٔەضي -ەً ،تىرى اداِدى ءوٌدى دەپ! . .اراَ لاتمىر ! . .
-
وٌّەگۀدە ٔەضي لاٌدى؟! اً ،ىروىتتىڭ ءبوغىەضئ ،ەضي لاٌدى دەٍّىٓ؟! وضي
ۇٍگە وت جأباعأىٕا ءبىر اپتا .بۇراۋ وتىٓ جوق! -دەپ لاراڭماعىر باٍىٕىڭ جاِباضىٕاْ ضَراعىٓ ضۋىرا اٌّاً جاتطا دا ِىرزأىڭ غاٌعاٍىٕاْ ءتىٍىٓ بوضاتماْ جوق - .ضەْ عوً ضارى جاِباش بوپ ضَىر لوراعا تۇٔەضەڭ دە غابىڭٕاْ ضىس اتپەٍدى ! اي ِىٕا لاوپىػتىڭ لاتىپ وٌّەگۀدە
ٔەضي لاٌدى؟! تۇرغي -ەً ،ءارى ضەرەٍّۀً ،ەِۀە ،جاتىرىڭ ءتۇضىپ لاٌدى ِا؟! ٔەضي لاٌدى دەٍّىٓ ،اً ىروىتتىڭ ءبوغىەضي؟ ! ٔەضي لاٌدى؟! ءتىٍىٓ ءزأتااللتىڭ! ِىرزأىڭ ەضىٕە ىروىت اغىتاتىٓ ٔۇربَىۀىڭ بەش لازأدىك ءوڭەزدى ءبوغىەضي تۇضىۀدە اغۋالٔۋدىڭ ورٔىٕا تەرىص لاراپ تۇرىپ وۇٌىپ اٌدى .لاراڭماعىر بۇي وۇٌىىٕي دە بوضما جىبەرگەْ جوق . -
جەتىطىپ تۇرضىڭ ! -دەدى - .جەتىطىۀٕەْ وۇٌىپ تۇرعاْ غىعارضىڭ! . .
-
وۇٌّەگۀدە واٍتەٍىٓ؟ ورِإٔىڭ ورتاضىٕدا وتىرىپ وتىٕعا جارىّاضاڭ دا ِەْ
وىٕاٌىّىٓ بە؟ . . -
ضۀىڭ جارىعأىڭ ضوي ِا ،ورِإٔىڭ ورتاضىٕدا وتىرىپ ضۀىڭ لاتىٕىڭ دا لىص
بوٍي وتىڭدى لارىسعا ضۇراپ جاعىپ ،جۇرتتي ىعىر لىٍعاْ جوق پا .وضي ۇٍدىڭ اٌدىٕا دا ووٌدۀەڭ غىرپي جاتمىسباٍتىٓ بوٌدى .تأدىر جاباَ با دەپ ضالتاعاْ جاٌعىس غورىّىمتي دا ،اً-غاً جوق ضۇراۋضىس -اق اٌىپ وەتىپتي ! . .وٍباً بەٌىُ ! - . .بووطەضي ءبوٌىٕىپ لاٌعأداً وَرەٌۀدەپ بارىپ ەضىىگي جاپماْ لاراڭماعىر لاٍتا إٍاال بەرىپ جوٌىٕدا تۇرعاْ ضارىباضتي لۇٍرىمتاْ تارتىپ جىبەردى - .
تۋِاً وەتىىر ! -دەدى ،ضوضىٓ
باجىراٍىپ ۆەتتەحَٕىىە لاراپ ەدى ،تۇال بوٍىٕداعي جۇرتتي تاِطأدىرار جاٌعىس ِۇغەضي - ورتاضىٕا لوڭىر ِؤػاق لۇٍىپ تاضتاعاْ جاضىً جالۇتتاً َءوپ -ءِوٌدىر غاراٌي ووزدەرى جاضما توٌىپ تۇر ەوەْ ،ضىٕاپتىڭ لوش بۇرغاعىٕداً ەوي تاِػي ۇزىٓ وىرپىىتەْ ءۇزىٍىپ ءتۇضتي " .تۋِاً وەتىىردى " باالعا اٍتتي ِاِ ،ىرزاعا اٍتتي ِا ،بەٌگىطىس .وىّگە اٍتطا دا ءوز ادرەضىٕە لابىٍداعاْ ِىرزا توبەضىٕەْ تولپالپەْ ۇرعأداً تۇال بوٍي غىُ ەتىپ ىػي ِۇزداپ ضاال بەردى .راش -اۋ ،ورِاڭدا وتىرىپ وتىٕعا جارىّاعاْ ضوڭ بۇي دۇَٔەگە ٔەِۀەگە وەٌگەْ؟ ! تاپتاً-تاپتاً تاز بوٌعاْ ضازدىڭ توِارىٕداً ءبىر تاي غاظ لاٌّاعاْ
جاٌتىر توبەضي ءتۇتىٕدەپ وتەۋ دە وٌەٍىٓ دەپ وتىر ەوەْ ،داي لازىر ؤىڭ ۋاٍىّي وتىٓ ەِەش ،باضما بىردەِە ەوۀىٓ َءوٌَە لاراعاْ ءۇِىتءضىس جأارىٕاْ تأىدى ٍ .گي -اً، ىڭىردەگي زاھاردىڭ زاردابي جأارىڭدى دا ءوغىرىپ وەتىەْ بە؟! لاٍتەٍىٓ ،ۆەتپۋٔىتىە جەتە اٌّاٍطىڭ -اۋ .جەتەر ەدىڭ -اۋ ،جىبەرە لوٍطا دە . . .لازالتىڭ لاتىڭدارىٓ وىُ ءبىٍطىٓ ،ورىص جۇرتىٕىڭ ۇرعاغىطي تۇپ-تۋرا ەٌۋىٕە دەٍىٓ لۇرضاعىٕا داِىً بەرِەً، باٍىٕىڭ بار-جوعىٓ لالتاپ االدى دەگۀدى ەضتىگەْ جوق ەدىٌ ،ۋوەرٍَا وْ ءبىر باالداْ ضوڭ ووگۀٕىڭ بۇرغاعي ،وورپۀىڭ پۇغپاعي جەتپەٍتىٓ بوٌعاْ ضوڭ زورعا تولتاعاْ . اپتا بوٍي جاٌىٓ جۇتپاعاْ ورىص پەغىٕىڭ ۇضتىٕەْ ،ىرگەدەگي اال -لۇال وورپۀىڭ اضتىٕاْ ضىعاالعاْ اال -لۇال ۇرىك -غارلىٕىڭ ەضىّدەرى ٌۋوەرٍَأىڭ ءوزى بوٌّاضا ،وتەۋدىڭ ەضىڭدە بار ِا ەوەْ؟ . .بوتۀدى لوٍىپ ٔۇربَىەگە لوي ووتەرىپ وارِەگەْ ِىرزا لاراڭماعىردىڭ بەتىٕە لاراً اٌّاً وضي ۇٍدەْ وتەۋ ەِەش ،ءوزىٓ -ءوزى جەرٌەپ غىمتي . "تۋِاً وەتىىر !" اٍتەۋىر رۋٌي ەٌدىڭ ۇرپاعي ەدىه دەگۀي بوٌّاضاِ ،ىرزأىڭ ؟تەۋ غاڭىراعىٕا ەتۀە لاتىطي غاِاٌي ەدى .ءبىراق ،زاتي غوڭّۇرىٓ ەوەۋىٓ ەگىسدىڭ ضىڭارىڭداً تەٌىپ ،ءبىرىٓ ىسدەضە ەوىٕػىطىٓ ۇِىتماْ ەِەش .بۇگىٕدە لاراڭماعىر اتأىپ ،لازالتىڭ ءتىٍىٓ لارعىطتاْ باضتاپ ۇٍرۀگەْ ٌۋوەرٍَأىڭ " تۋِاً وەتىىرىٕدە " زاِأداضتىمتاْ وورى تۋىطتىعىٕا تاضتاعاْ زىٍي بارى راش .وتەۋ ضەٌَىوز بوٌىپ پۀطََاعا غىعارىپ تاضتاپتي دەگۀدى ەضتىپ وووتاضتىڭ لورعاضىٓ رۋدَٔگىٕەْ ووغىرىپ اٌىپ وەٌگەْ دە ءوزى ەدى .اٌىپ وەٌگەْ "اٍىبىٕا " اعاٍىٕٕىڭ ضۋىرتپاٌىعىٓ دا ءوزىٕىڭ ووتەرۋىٕە تۋرا وەٌدى .اوەدەْ لاٌّاضا دا اروىّٕىڭ ووِەگىّەْ تۇرعىسعاْ لارا غاڭىراعىٓ وتەۋگە لاٌدىرىپ ،اٍتەۋىر باال -غاعاضىّەْ جابىٍىپ جۇرىپ جاڭاداْ ءۇً ضاٌدى دا ءوزى وتاۋ بوٌىپ لؤىص اۋدارىپ غىمتي .اۋەٌدە ءٍىطي بوٌەن بوتەْ جۇرتتا ِىرزاداْ باضما ووزىٕە جىٍي ۇغىراٍتىٓ تأىطي بوٌّاعاْ ضوڭ جأاغىر تۇتىپ ،اٍاعي ِەْ
اضىٓ بوٌّەً ،ضىرىٓ دا ،جىرىٓ دا جاضىرِاعاْ ٌۋوەرٍَا وەٌە -وەٌە ەوي تۋىپ ءبىر لاٌعأىٕداً تۇرِىطتىڭ جولتىعىٓ ،باال-غاعأىڭ بولتىعىٕا دەٍىٓ ِىرزأىڭ ِوٍٕىٕا ارتىپ لوٍعاْ .جارىّجاْ باً ِاي تابار جارىتىّدى ىطىە جاراِاعاْ ضوڭ لاٍتطىٓ .وەزىٕدە ءۇرىپ اۋىسعا ضاٌعأداً وەٌىٕػەن ەدى ،ورىص تا بوٌطا اۋىٍدىڭ ۇٌي -وىػىطىٕە وغاعىٕاْ داَ تاتمىسىپ ،ءتۇتىٕي ءتۇزۋ غىمماْ ابىطىٓ -اجىٕٕىڭ داضتارحأىٕاْ بۇي دا لۇر لاٌعاْ ەِەش -تي .اجاردىڭ توزعأىٓ اٍتپاعأدا ٌۋوەرٍَا دەگەْ اتتىڭ ءوزى دە ادىرا لاٌىپ، لاراڭماعىرعا لاراتىپ لوٍعاْ لََۋى لاغماْ تىرٌىه تە ِ .ىرزأىڭ دا ِاٍمأىٕاْ جارىٍىپ وتىرعأي غاِاٌي ،ضؤدا دا باالالردىڭ اعىٕا دەپ بىرەر ضاۋىٓ ،ضورپا -ضۋىٕا دەپ ازداعاْ لارا ِەْ وْ غالتي ۇضاق تۇٍالتي وتەۋدىڭ اٌدىٕا ضاٌىپ بەرگەْ وضي ەدى " ،ووتەرەِدى ووتەرگەْ ضاٍىٓ وۆتىٕەْ وەٍىٓ وەتەدى " دەگەْ راش پا ،ضؤىڭ جەَ -غوبىٓ دە جؤدەپ تاۋىپ بەرە اٌّاً ،وتىٓ -ضۋىٓ دا ِىٕدەت لىٍىپ وتىرعأىٓ وورِەٍّىطىڭ . . . تىرٔەوتەپ تاپماْ تابىطتي تىػمأػىالپ اعاٍىٓ تاضىعاْ ضوڭ ابىطىٓ اراضىڭداعي ضىَالضتىك تا ضۇٍىال باضتاعاْ ،ەوي ۇٍدىڭ اراضىٕا ىدىص -اٍالتىڭ اراالضپاعأىٕا دا ءبىراز بوٌىپ ەدى ،وتەۋدىڭ ءوتي جارىٍطا دا لىڭك ەتەتىٓ ءتۇرى جوق ،ەوي لاتىٓ لَمىٍداضا لاٌطا دا ەي ووزىٕەْ ۇٍاالتىٓ ِىرزا .لاعىٕعإٔاْ ضاۋ ەِەضطىڭ دەپ ٔۇربَىە لاجاپ، لاتىٕىڭٕاْ ارتىال اٌّادىڭ دەپ لاراڭماعىر تالىّداپ . . .وٍپىرِاً ،وضي لاتىٓ دەگەْ پاٌەوەتتي وٍالپ تاپماْ وىُ ەوەْ ! ِ . .ىرزا ەضىىتەْ وىرگەْ بوٍدا بوضاعادا ضۇٍەۋٌي تۇرعاْ اق باٌتأي جۇٌىپ اٌدى .پٍَتاعا وۇڭىرضىتىپ اش داٍىٕداپ جاتماْ ٔۇربَىە باٍىٕىڭ لوٌىٕاْ جىالْ وورگۀدەً تىىطىٕىپ ،اۋزىٓ اغماْ وۇٍي ضىٍەٍىپ تۇرىپ لاٌعاْ ِ .ىرزا اٍاعىٕىڭ باٌػىعىٓ لالپاضتاْ ءتورگي ۇٍگە تۋرا تارتمأدا وٍباٍىٓ ضاٌىپ ارتىٕاْ جۇگىردى .ءبىراق ۇٌگەرە اٌّادى . . .ءتوردىڭ لاق باضىٕدا دىرٍىپ ۇٍىمتاپ جاتماْ وۀجە ۇٌىٓ ِاً لۇٍرىمتاْ بىٍع ەتىىسىپ ءبىر تەپىۀدە وڭ اٍالتىڭ تەرىص
باعىٕعاْ رەزەڭىە وەبىطي لابىرعاعا بارىپ بىٍع ەتە لاٌدى .
-
اتاڭا ٔاٌەتتىڭ اۋِاً لاٌعأىٓ! -دەدى .وەبىطىە اٍتتي ِا ،ۇٌىٕا اٍتتي ِا ،وي
اراضىٓ ٔۇربَىە اڭعارا اٌعاْ جوق ،وەٌە ضاال باٌتاعا جارِاضماْ .غوغىپ وٍأعاْ لادىرحاْ االلتاپ اوەضىٓ تأىّاً لاٌدى . -
تۇر ! أاۋ تراوتردى وت اٌدىر ! -دەدى - .اٍتپەضە جىٍىٕػىگىڭدى ِىٕا باٌتاِەْ
غابالتاپ وتىرىپ وتما جاعاِىٓ! -دەدى . Coي لادىرحإٔىڭ وىسىً لاراعاٍدىڭ وْ غالتىطىٓ لوپارىپ تراوترِەْ ضۇٍرەپ اوەٌگۀىٓ لاٍتەرضىڭ ،جارِىطىٓ وتەۋدىڭ ءۇٍىٕە ،لاٌعأىٓ لارىسىٕا تاراتمأدا ِىرزأىڭ ەضىه ووزىٕدە ضىٕدىرىپ جاعار ضىرعاۋىً دا لاٌّاعاْ ەدى ٔ .ۇربَىە تىطما غىمماڭدا ِىرزا لۇٍرىعىٕا لوٍار توِار تاپپاً تََأاق ىسدەپ جۇر ەوەْ . -
اً ،ووزەٌىُ -اۋ ،وتىٓ لاٍدا؟! " لاٍداعي وتىٓ؟" -دەگۀدەً ِىرزا باٍبىػەضىٕە
تاڭدأا لارادى دا ،لاٌتاضىٕاْ تەِەوىطىٓ غىعارىپ ،تۇن وورِەگۀدەً ،تۇن بوٌّاعأداً بەٍجاً تۇرىپ غىرپي جالتي ،ضوضىٓ : -
وورغىٍەردە بار عوً ،لَىٓ بوپ بارا جاتطا لاراڭماعىرداْ لارىسعا االرضىڭ - ،دەً
ضاٌدى .جارىٍىپ وەتە جازداعاْ ٔۇربَىە وۇٍەۋىٓ لاۋىپ تاضتاۋعا
ءضوز تاپپاً
ءتىً -اۋزى باٍالٔىپ لاٌىپ ەدى .ءۇظ اٍالتي ِوتوضەوىٍىٓ ىرىٍداتىپ ،وٍماضتاپ وەٌىپ تولتاعاْ اۋىً وەڭەضىٕىڭ حاتػىطي ضوۆەتحاْ: -
ِىرزاعا ،ضۀي لۇِارحاْ غالىرىپ جاتىر ،تەز جەتطىٓ دەپ جاتىر! -دەدى .
ءأػەٍىٕدە ضاٌەِي ضاتۋٌي حاتػىٕىڭ " ِىرزاعا" دەپ لَىال لاٌعأي وەوەضىٓ ضََالتي ەضتىٍگۀّەْ اۋىً وەڭەضىٕىڭ راٍىطي باش تارتاتىڭداً لۋأعاْ " ،لاغاٍىٓ دەپ تۇرعاْ
وَىه ەدى، غابىٕا تاٍاق تَىپ ەدى" دەِەوػئ ،ۇربَىۀىڭ لاباعىٕاْ تىعىالتىٓ جىرتىك تاپپاً تۇرعاْ ِىرزەوەڭ اٌدى -ارتىٕا لاراِاضتاْ زىتتي .بىالً غىعا بەرە ارتىٕا بۇرىٍعأدا باٍبىػەضي دە ارلأىٓ ضااللتاتىپ وورغىٕىڭ اۋالضىٕا وىرىپ بارا جاتىر ەوەْ " ،اً، باٍمۇضىُ -اً ،بەتىڭٕىڭ ٔۇرىٓ بەش توگىپ ،ضۇراٍتىٕىڭ ءبىر بۋِا وتىٓ ،ضوي ءۇغىٓ ءبىر ضاِاۋىر غاً ءىػىپ ،ابىطىٕٕاْ ءبىر ِوغەن وضەن تىڭداٍّىٓ دەپ ءبىر عاضىرعا لارتاٍىپ لاٍتاتىٓ بوٌدىڭ -اۋ!" -دەپ ىػتەً جأي اغىعاْ بوٌدى .جاز بوٍي ووٌەڭىە ىسدەگەْ ووپەن ٍتتەردەْ بوضاِاٍتىٓ ،لىص بوٌطا ووٌدۀەڭٕەْ اداضىپ وەٌگەْ وون اتتىداْ باضما تىرى پۀدە باش ضۇلپاٍتىٓ لۇِارحإٔىڭ وەڭطەضىٕدە بۇگىٓ بۇرگە لؤالتاٍتىٓ ورىٓ جوق ەوەْ .ضاِاٍىٕاْ ضالاٌي ،ضالاٌىٕاْ ِۇرتي بۇرىٓ اعارعاْ اۋىً وەڭەضىٕىڭ راٍىطي تۇرلي ِەْ ۀي غاِاالش لارا تورىٕىڭ دوِاالعي ەدى ،لاق ءتوردەگي ءبَىه ضتوٌدىڭ ەرٔەۋىٕە ٍەگي زورعا ىٍىٕىپِ ،ىمػَىپ وتىرعاْ لاٌپي وەڭىردەگىٓ ءبىر ضوزدى دا لوٍدى " .اواۋِ ،ۇٔىطي ٔەضي؟ . .ادەٍي غالىرتىپ اٌعأي لاالً ،وىطىّىطىڭ دەپ وىرپىگىٕە ىٍّەگۀي لاالً؟ ". .لىص بوٍي جارىتىپ وت جأباٍتىٓ جاٌعىس عأا ءوزىٕىڭ ءۇٍي ِە دەۋغي ەدى ،وەڭطۀىڭ ىسعار تەپىەْ لىراۋٌي ءتورت لابىرعاضي ىطمىرىپ تۇرعأداً وورىٕگەْ :غىروىٓ -اً ،ەٌۋ جىً ضالتاضاڭ دا ،ەت غىرىّەٍتىٓ وەرەِەت لوٍّا ەوەْ -اۋ دەپ وٍالدى .جەتىۀي جەوە ،جەتپەگۀي ءبىر ورىڭدىمما ەوىدەْ ِىٕگەضىەْ توْ-تىّالتي اۋىً وەڭەضىٕىڭ دەپۋتاتتارى ِەْ ٍگي -جالطىالردىڭ لىّتأىپ وەٌگۀىٕە لاراعأدا وتىرىص ۇزالما غاباتىٓ غىعار دەپ جۇرتتىڭ جەٌىەضىٕە تاِاْ بارىپ لؤجََا بەرگۀي ضوي ەدى: -
ِىرزا جأىوبەووۆ ! -دەگەْ راٍىطتىڭ ىطمىرىمتاْ غالار اضي داۋىطي توبە
لۇٍماضىٓ لىرلىپ تۇضىۀدەً بوٌدى ِ .ەٌػَّە وٍٕاعأداً تىرپ ەتىپ ءبىر پۀدە
ووتەرىٍە لوٍطا غە .لۇِارحاْ ءۇغىٕػي رەت لاٍتاالعأدا جۇرت جاپاتارِاعاً وزىٕە بۇرىٍعاْ ضوڭ -داۋ دە بوٌطا ِەْ غىعارِىٓ دەپ ۆەتتەحَٕه ورٔىٕاْ تۇردى . ٔەِۀە ،لۇالعىڭدى پىً تاپتاپ وەتىپ پە ەدى؟ -دەپ راٍىص لاراضىٕاْ اعي ِوي،
-
غاربىداً لاتپار لابالتي اال ووزىٓ بۇراپ -بۇراپ تاضتادى . ِۀىڭ ازاْ غالىرىپ لوٍعاْ اتىُ ِىرزاِۇحاِبەت ! -دەپ ۆەتتەحَٕه تە لىرضىعا
لاٌدى .
اٍتپاضاڭ دا بىٍەَ ،بۇگىٓ دە جوٌداش ِ-وٌداش دەگەْ ِودىداْ لاٌعاِْ ،ۀىڭ
-
ىسدەپ وتىرعأىُ گوضپودٍٓ جأىوبەووۆ ! . . وٍپىرِاً ،داراجاِدى دارداً لىٍدىڭ -اۋ! . .راحّەت ! تەن ِۀىڭ فاٍَََِاَ
-
جأىوبەووۆ ەِەش ،باٍىوبەووۆ ! . . ٍازۆً ،ابدەْ غاتاضتىرىپَِ ،ىّدى ِىرىك لىٍىپ جىبەردىڭدەر -اۋ! . .وضي
-
ضۀدەردىڭ لأػاۋىڭ جأىوبەوتىڭ ،لأػاۋىڭ باٍىوبەوتىڭ ۇرىعىطىڭدار؟ ! -دەپ راٍىص لاتتي وەٍىدى . تۇلىُ لۋضاق وضي اۋىٍدىڭ جارِىطي جأىوبەوتىڭ ،جارِىطي باٍىوبەوتىڭ
-
ۇرىك -غارلي بوالت تا .ضؤىڭ ەضەبىٕە جەتپەگەْ ِىَىڭ راضىٕدا ِىرىك ەوەْ! -دەپ ۆەتتەحَه تە جاتىپ اٌدى . اً ،اوەٌەرىڭٕىڭ اتىٓ جەتىطتىرىپ اٌعأداً جەتي اتاڭدا لاً لارىسىڭ وەتىپ
ەدى؟! . -
ٔەِۀە ،باٍىوبەوتىڭ اتىٓ ضۀەْ باضماالر اٌىپ جۇرە اٌّاٍدى دەپ پە ەدىڭ؟ . .
-
ِۀىڭ ءجؤىُ بوٌەن لوً - ،دەپ راٍىص ءوزىٕىڭ دە باٍىۆبەووۆ ەوۀي ۀدى عأا
ەضىٕە تۇضىۀدەً لَپالتاپ لاٌدى - .وەزىٕدە جازىٍىپ لاٌعاْ ضوڭ . . . -
ءبىسدى دە وەزىٕدە ءبىرىّىسدى باٍىوبەن ،ءبىرىّىسدى جأىوبەن لىپ جازىپ
بەرگەْ ضەٌطەبەت بوالتىٓ ! . . -
ءجا ،باباِىسدىڭ لىٕا غىعىپ وەتىەْ ضۇٍەگىٓ لىرىك اۋٔاتپاً ىطىە ووغەٌىه !
بەرى غىكِ ،ىٕا جۇرتتىڭ اٌدىٕا ،توٍىص ،بىرزٍدۋِٕىڭ اٌدىٕا! " . .اواۋِ ،ۇٔىطي ٔەضي؟ ! - دەگۀدەً ِىرزا لاپتاعاْ جاْ ِەْ باً ووبەوتەردىڭ جاۋدىراپ وتىرعاْ جۇزدەرىٕە جاٌتالتاً لاراپ ىٍگەرى غىمتي . -
اتي -ءجؤىڭ؟
-
اٌگىٕدە اٍتتىُ عوً .
-
ِاعاْ ەِەش ،بىرتاووٌگە اٍت! -دەپ راٍىص جەتپىص جەتي
اتاضىٕىڭ ءوغي وەتىۀدەً لاالِطاپپەْ اق لاعازدى تىرلىٍداتا تەضىپ وتىرعاْ حاتػىطىٓ جارىُ ەٌي ٍەگىّەْ ٔۇضمادى . -
ِىرزاِۇحاِبەت !
-
فاٍَََِاڭ؟ . .
-
ٔەِۀە ،ءوز فاٍَََِاڭدى ۇِىتا لاٌدىڭ با؟
-
اًِ ،ۀدە ٔە غارۋاڭ بار؟ - . .دەپ اغۋالٔاٍىٓ دەدى ِە ،راٍىطتىڭ اٌگىٕدەگي
جارىُ ەٌي ٍەگي ضاٌبىراعاْ ضەِىس ۇرتىٕىڭ اضتىٕا ضىڭىپ ،جوعاٌىپ بارا جاتىر ەوەْ، ِىرزا تاباْ اضتىڭدا دارداً اوىّٕىڭ ٍەگىٓ جەپ لوٍعىطي وەٌّەً : -
باٍىوبەووۆ ! -دەدى ،دەۋىٓ دەگۀّەْ ،ءوزىٓ ەِەش ،راٍىطتىڭ ءوزىٓ ٔۇلىعأداً
غاڭك ەتتي . -
لىسِەتىڭ؟
-
ۆەتتەحَٕه!
"راش پا؟" -دەگۀدەً راٍىص اال ووزىٓ ِىرزأىڭ وووىرەگىٕە تىرەپ وتىرىپ اٌدى . ووڭىٍىٕىڭ لوغىٕا لاراً غىالۋغىٕداً جَىرىٍىپ -ضوزىال بەرەتىٓ جارىُ ٍەگي جىٍتىراعاْ
ِاٍٍي ۇرتىٕىڭ اضتىٕاْ ضاٌبىراپ لاٍتا غىعىپ وەٌە جاتىر ەوەْ .جادىراٍىٓ دەضە وەرەن . -
ضٍۋغاًِ ،ەدپۋٔىتتىڭ ضپىرتي تاۋضىٍىپ لاٌىپتي ،ءبىر غەتىبەرت اۋىطا تۇرضاڭ
لاٍتەدى؟ . . -
جوق! جەتپىص جەتىٕػي بابإِىڭ اتي -ءجؤىٓ دە ءبىر غەتىبەرت ضپَرتىە
اٍىرباضتاً اٌّاضپىٓ! . .وضي ضۀدەر ،وىّٕىڭ لوٌىٕدا ٔە بار ،ضوعاْ بوگىپ جاتىر دەگۀدى لاغاْ لوٍاضىڭدار؟ ! ضَىر بالماْ ِاٍداْ الّۇرت بوپ ،لوً بالماْ لىرىپ جەپ جاتىر ِا ەوەْ؟ ! اٌدە ِۀىڭ اۋزىّٕاْ ضپىرتتىڭ ءٍىطىٓ اٌىپ وتىرِىطىڭ؟! و ٔەضي، اً! . . -
ضەْ ءوٍتىپ لىرضىمپا ! ِەدپۋٔىت توِپؤعا ضپىرت تابا اٌّاً جاتىر ِ .اي لىّبات
پا ،اداَ لىّبات پا؟ . .ءضوٍت . . . -
ضوٍتە اٌّاٍتىٓ غىعارِىٓ! . .
-
ٔەگە؟ . .
-
ٔەگەضي ضويِ ،ەدپۋٔىتتىڭ ٍەضي باضىا ،ۆەتپۋٔىتتىڭ ٍەضي ضاپموز ،ضۀىّەْ
ءۇظ لإٍاضا ضورپاضي لوضىٍّاٍػػي .ضؤدىمتاْ ضوٍتە اٌّاٍّىٓ! . . -
دەرەوتىرىڭٕەْ لاعاز اوەٌطەَ غە؟ . . دەرەوتىردىڭ لاتىٕي ضپىرت ٍىپ تۇرضا ءبىر ءجوْ ،اٍتپەضە ِاي ەِەش ،ضۀىڭ
لاتىٕىڭ اۋضىً بوٌدى ،لاراڭماعىردىڭ باٍىٕا اٌبىت تَدى دەپ لاعاز بەرە ِە؟! ءضوز ەوەْ -اۋ! . . -
ضؤىّەْ ضوٍتە اٌّاٍطىڭ عوً؟ . .
-
اٌّاٍّىٓ!
-
ؤدا اٍتمأىّٕاْ لاٍتپاٍّىٓ دەپ أت بەر .
-
اٍتمأىّٕاْ لاٍتماْ ەِەضپىٓ !
-
ەگەر لاٍتطاڭ اٍىپما تارتىالتىٕىڭدى ۇِىتپا !
-
ضپَرت ضۇراعاْ ضەْ ،بەرِەگەْ ِەْ .ضۇراعاْ -ۇٍاتطىس ،بەرِەگەْ -بەتپاق .
ضؤدا اٍىپتي وىُ؟ ِاعاْ اٌدىّەْ ضؤٕي اٍتػي . -
ضۀي بەرِەگۀىڭ ءۇغىٓ اٍىپتاپ تۇرعاْ وىُ؟ ! " .اواۋ ِىٕاۋ ٔە دەپ وتىر؟ ". .
دەگەْ ضۇراۋٌي جۇزبەْ ۆەتتەحَٕه زاٌداعي جۇرتما لاراپ ەدى ،ضؤىڭ جاۋابىٓ بىسدەْ ضۇراٍدى -اۋ دەپ لىپىٕعأداً تأاۋىٓ توْ -تىّالتىڭ ضەڭ -ضەڭىٕە تىعىپ اٌىپ ضەضپەً وتىرعاْ وضي اۋىٍدىڭ بەتىە غىعارالرى بۇگىٕگي بار بەدەٌدى راٍىطتىڭ وزىٕە لاٌدىرعاْ تارىسدى .
ءأػەٍىٕدە تأاۋىٕىڭ لۇرتي ضاٌبىراپٍ ،ەگىٓ ءتوش لاضماضىٕاْ وٌطە
ووتەرِەٍتىٓ وي غىروىٓ دە وووتەْ پەرىػتەضىٓ وورگۀدەً توبەگە ضاڭىرەٍە لاٌىپتي .لىرىك جىٍداْ بەرى لۇِارغىالر وورِەً وەتىەْ وؤە " پاَِرىٓ" غىرۀە تۇتاتىٓ ،غىرپىطىٕىڭ تۇلىٍىٓ " تَحووەأطىٌَ ضەٌدتىڭ " لازأداً لاٌبىرىٕا غأػىپ ءوغىردى He .ىسدەگۀىٓ وىُ ءبىٍطىٓ ،اٍعىردىڭ تەزەگىٕدەً تەپەٌۀگەْ تەِەوىٕىڭ وۇٌىٕە تەٌّىرىپ ءبىراز وتىردى ،راٍىص بوپ تالما لؤعإٔاْ بەرى اضتاۋى لولىطتاْ بوضاِاعاْ ءبَپىٍَٕطا تۇگىٍي لۇِارحإٔىڭ ءوزى دە ىص ِۇڭىىپ ،وۇٔػىٍىىتەْ ۆەتتەحَٕىتىڭ لوٌماضىٓ ۇردى .جەٌپىٕگەْ ضاٍىٓ جاعاضىٕاْ ءتۇتىٕدەپ وتىرعأي لاپەرىٕدە جوق: -
اً ،ضەْ لاتىٓ ضاباعأدى لاغاْ لوٍاضىڭ؟! -دەپ ِىرزاعا ەجىرەٍە لارادى .
-
ضاباعأي لاالً؟
-
ە ،لاتىڭدى لاالً ضاباۋغي ەدى؟ . .
-
الطالتىڭ بالاٍىٓ ،تولطالتىڭ توِپاٍىٓ لۇرتتاعاْ ۆەتتەحَٕه ءتۇىىٍي غوالق تا
بوٌطا لوٌىٕدا لاِػىڭ بار ،لاتىٕعا ءوزىڭ لوي تَگىسىپ وورغي ،لىبىالٔدى تاپپاً
لاالرضىڭ! . .وٌە اٌّاً جۇر دەپ پە ەدىڭ؟ ! .اتماْ وعي داالعا وەتىپ ،ولػأتاٍي بوش لاٌعاْ راٍىص " ۀدى ٔە لىٍطاَ ەوەْ" دەگۀدەً داعدارىپ تىطما لاراپ ەدى ،لىراۋ باضماْ ِىٍماۋ تەرەزەدەْ جىٍت تاپپاً الىرى ۆەتتەحَٕىىە لاٍتا بۇرىٍعأدا اٌگىٕدە عأا ضاٌبىراپ وەٌە جاتماْ جارىُ ەٌي ٍەگىٓ وۇِپَگەْ ِاٍٍي ۇرتي تاعي دا جىُ-جىالش جۇتىپ لوٍىپتي .وەۋجءىرىٕىڭ لۇجىرى لأباضا دا ورتاالپ لاٌعاْ ضَگارەتىٓ ضارعاٍىپ وەتىەْ ضاۋضاعىٕىٓ ۇغىّەْ ِىجىپ وتىرىپ ،بەت تەرىطىٓ بىرش -بىرش ضىڭدىرىپ، ِىجىراٍىپ وتىرىپ : اً ،بىرەۋدىڭ لاتىٕىٕدا لاً اتاڭٕاْ لاٌعاْ وەتىڭ بار ەدى ،لوٌىڭ لىػىپ بارا
-
جاتطا ءوز لاتىٕىڭدى ٔەگە ضاباِاٍطىڭ؟! -دەپ لۇِارحاْ وادىّگىدەً جأي لَٕاال، جاعىٓ اغپاضتاْ ىطمىرىپ ضوٍٍەدى .بىرەۋدىڭ جىٕىٕا ،بىرەۋدىڭ جأىٕا تَىپ ،ەضەردىڭ بولتىعىٓ دا ،ەضتىّىٓ دەگۀٕىڭ بوپطاضىٓ دا بوٍىٕا دارىتپاً ادەٍي جۇرە تىڭداٍتىٓ ِىرزا راٍىطتىڭ لىجىرتپاضىٓ لاپەرىٕە دە اٌعاْ جوق ،لۇددى ءبىر غاٍعا غالىرىپ تۇرعأداً لۇِارحإٔاْ باضتاپ بۇوىً اعاٍىڭدارىٕىڭ بەت -جۇزىٓ تۇگەي تۇگۀدەپ غىمتي . لأػاۋىڭٕىڭ لاتىڭدارىڭدى ضاباپ ەدىُ؟ . .بوٍىٕاْ ءبَىه پَّأي لؤىػىٕاْ
-
باضىپ ضۇٍرەتىٍە وىرگەْ لاٌمأمۇالق بولّۇرىٓ ضۋىر لۇاللتىٕىڭ باضىٕاْ ضىپىرا ضاٌىپ، لۇالعىّەْ ضوٍٍەضەتىٕدەً تەبىڭگىدەً غەِىرغەگىٓ راٍىطتىڭ اۋزىٕا تالاپ لاٌػَىپ تۇرا لاٌدى . -
ضەٌطەبەت وووە ،وتەۋ وووەَ وەٌە اٌّاٍّىٓ ،اۋىرىپ وتىرِىٓ دەدى .
-
وتىرعأي لاالً ،اۋىرعأي لاالً ،وەٌە اٌّاٍتىٕي لاالً؟ ! .
-
ءضوٍتتي عوً . . .اۋىرىپ وتىرِىٓ دەدى عوً . . .
-
اًِ ،اڭىوضە ،اۋىرىپ جاتىر ِا ،اٌدە وتىر ِا؟! .
-
ءضوٍتتي عوً . . .وتىرِىٓ دەدى عوً .ءوزىٓ وورگەَ جوق . . .
-
اً ،ءوزىٓ وورِەضەڭ ؤىڭ اۋىرىپ وتىرعأىٓ لاٍداْ بىٍدىڭ؟ . .
-
ءوزى دارەتحأادا وتىر ەوەْ .اٍعاٍالپ اٍتتي عوً . . . تفۋ! - . .جەي ووتەرگەْ غىبىٕداً ءۇغىىرىىتەْ ءۇرىىىەْ لاٌبىرداعي
-
تەِەوىٕىڭ وۇٌي راٍىطتىڭ اال ووزىٕە اق وىرپىه جاپطىرىپ ،ؤطىس دا جۇرتتىڭ دەِىٕەْ بۋ وەرٔەپ تۇرعاْ ات غاپتىرىُ وابَٕەتتي االبۇٌت باضتي دا ءتوردەگي ەي باضػىطي ِەْ ەتەوتەگي ٍگي -جالطىالردى ءبىر -بىرىٕەْ اداضتارىپ وەتتي . لاش -وىرپىگىٓ لالمىالپ ،غىبىٕداپ وتىرعاْ لۇِارحاْ: -
اًِ ،اڭىوضە ،ؤىڭ لاتىٕي لاٍدا ەوەْ؟ -دەپ تاعي دا لاٌمأمۇاللما جارِاضتي .
-
و وىطي اٍتتي . . .اوىُ تۇرِاق ،اوەَ غالىرىپ جاتطا دا بارِاٍّىٓ دەدى ِ .ؤػا
جاعىپ جاتىرِىٓ ،ەرِەن تاپپاً ەرىگىپ وتىرضا وەغىە وەٌىپ ،غابىٕىڭ غۋاغىٓ، ارلاضىٕىڭ اٌتي باتپاْ وۇضىٓ ەزىپ اٌطىٓ دەپ اٍتتي دە دەدى . . . -
ِىٕاۋ ٔە وووىپ تۇر اً؟ ! .جوعاي ءورِەْ ! . .جوعاي دەدىُ عوً! . .
لاٌمأمۇالق ضۇٍرەتىٍىپ ەضىىتەْ غىممأػا ضەٌطەبەت وووەضي " جوعاٌدى" ءۇظ لاٍىرىپ ۀتىگىٓ زورعا باضتي دا ،توْ -تىّالتىڭ اضتىٕاْ تۇٔػىعا وۇٌگەْ اٌدەوىّدەرگە وىرجَىپ وىرپىگىّەْ ضەش وورضەتتي .ەي -جۇرتپەْ ەوي ورتادا ەوي لوٌىٕا ەرِەن تاپپاً زەرىگە باضتاعاْ ۆەتتەحَٕىتي ۇِىتىپ تا وەتىەْ ضََالتي ەدىِ ،ىٕاۋ ٔاعىپ تۇر دەگۀدەً ۇروە لارادى ِ .ىرزا وضي لاداٌىطتاْ بۇعاْ دا " جوعاي" دەپ اٍتا ِا دەپ ۇِىتتۀگەْ .راٍىص ءبىر جاپىراق لاعازدى غىّػىپ ۇضتاپ ،غىّىروۀىپ ولٌ باضتادى : -
بەٌماراعاً ضەٌطەبەتي لۇِارحاْ باٍىوبەووۆ پەْ ۋغاضىوبەً لۇزارحاْ
جأىوبەووۆوە غولماٍىڭ تۇرعىڭدارى وتەۋ باٍىوبەووۆ پەْ ٌۋوەرٍَا ٍۆأوۆٔا غۋضترٍىوۆاداْ ارىس .اًِ ،ىٕأىڭ غۋضترٍىوۆاضي ٔەضي؟ -دەپ لۇِارحاْ لاعازدى
ضەرپىپ تاضتاپ حاتػىطىٕا لاداٌدى . -
لىس وەزىٕدەگي پاٍَََِاضي عوً - ،دەپ ضوۆەتحاْ لاراڭماعىردىڭ فاٍَََِاضىٕىڭ
بوتەْ بوٌىپ غىممأىٕا ءوزى وىٕاٌىدەً التاٌدى . لاٍداعي لىس؟! .اً ضوي وْ ءبىر باال تاپماْ ضارداِباي لاتىٓ ەِەش پە! . .
-
بوٌّاٍدى! غالىرىپ اٌىپ پاغپىرتىٓ تۇزەتۋ وەرەن ! . .ابَساتەٌٕا ! -دەپ لۇِارحاْ ضەرپىپ تاضتاعاْ ءبىر جاپىراق لاعازدى لوٌىٕا لاٍتا اٌدى ٔ - .اۋرىسدىڭ وْ ءۇغىٕػي جۇٌدىسىٕدا ضاپموزدىڭ بەتتەوَٕگي ِىرزا باٍىوبەووۆ تاڭ اتپاً وەٌىپ اً -غاً جوق ،لارىس دەپ اٌىپ جەپ وەتىەْ وتىٕىّىسدى ضۇراعأىّىس ءۇغىٓ باٍىّىس ەوەۋِىسدى لوضالتاپ ضاباپ وەتتي . ضؤاْ بەرى باٍىُ بووطەضىٓ باضا اٌّاً ،ءوزىُ غؤدأاٍىّٕاْ الطاپ جۇرە اٌّاً لاٌدىُ .باضبۇزار بەتتەوَٕىتي زاڭعا تارتۋالرىڭدى ءوتىٕەَ .غۋضترٍىوۆا .بۇ ءزأتااللتىڭ غۋضترٍىوۆاضي ٔەضي ەً؟ ! .جأىوبەن پەْ باٍىوبەن غەوەضىٕە تار وەٌگۀدەً ! . . -
ضاۋاپ بوٌعاْ ەوەْ ،وتەۋدىڭ لوٌي باتپاً لاتىٕي ٍتتەْ دە ۇرەگەظ بوپ
وەتىپ ەدى - ،اٌدەوىُ ضىٍك -ضىٍك راحاتتأىپ لاٌدى . -
ضاباضا ءجؤي بار ،اضىراپ وتىرعاْ وضي عوً - ،دەپ ەوىٕػي بىرەۋ ِۇضىروەگەْ
بوٌدى - .وتەۋ ِەْ لاراڭماعىرداْ ءبارىبىر ِاي لاٍتپاٍدى . -
ٔەِۀە ،ۀدى الَرەتتىه لارىسدى دا لاتىٓ ضاباپ لاٍتاراتىٓ بوٌدىك پا؟! .لۇالعي
غىڭعىرىپ ،جۇز گرإِاْ ضوڭ دا جىٍىٕباٍتىٓ لوش غەِىرغەگي ورتۀىپ بارادى ەوەْ، توبەگە ۇرعأداً ِەڭىرەٍىپ ،ءتىً -اۋزى باٍالٔىپ لاٌعاْ ِىرزا لۇِارحإٔىڭ ضاٌپىٍداپ وتىرعاْ جاٌپاق ەزۋىٓ عأا وورگەْ " ،اً ،ضاباعأىڭ راش پا؟!" -دەپ ٔەغۀػي دۇروىٓ بالىرِاْ بوٌعأدا بارىپ ەضىٓ جَىپ اٌدى ،ءبىراق ،بۇٌه ەتپەضتەْ ،بۇوىً دۇَٔەدەْ بەٍعاَ لاٌپي .
-
ضاباضاَ ضاباعاْ غىعارِىٓ - ،دەً ضاٌدى دا ِاِىرالپ باضىپ اٌدىڭعي لاتارداعي
دأەوۇضتەۋ ءبىر ورىڭدىمما وتىرا وەتتي .اٌمىّي وۇِپَىپ ،ءتۇپ -تۇتاش بۇعي ِوٍٕىٓ بۇرا اٌّاً ،جاق-غىمػىتي بىٍەۋ -بىٍەۋ بوپ ،دەِي غىمپاً ضوي بوٍدا دۇڭىَدى دە لاٌدى .ضوۆحوزدىڭ لاٍمي وۇرەڭىٕەْ باضما ات تارتپاٍتىٓ ۆەتتەحَٕىتىڭ ضاٌّاعىٕا غىڭاِاً ءتورت ضَراعي ءتورت جالما غاتماٍالتاپ غالىر -غۇلىر ىڭىرضىعاْ ورىڭدىمتىڭ وٍباٍىٕاْ-اق جەر لوزعاٌطا بىٍك ەتپەٍتىٓ ضاپباضتي دا ءبىر اغۋدىڭ لىطمأىٓ جۇرت ضەزدى . -
وۋا لاٍدا ،وۋا جوق لوً! -دەپ لاٌدى بىرەۋ .دەۋىٓ دەگۀّەْ ۆەتتەحَٕىتىڭ
داربازاداْ دا دااللتاً جاٌپاق جاۋىرىٕىٕىڭ داٌداضىٕا جاضىرىٕعاْ جىالڭمي داۋىطتي لأػاِا وەڭىردەگىٓ ضوزعأّەْ راٍىطتىڭ اال ووزى ىٍە اٌّادى .ضىٕىمما ضىٍتاۋ ىسدەپ وتىرعاْ لۇِارحأعا بۇي دا ۇپاً: -
ضابادىُ دەپ ِوٍىٕداعاْ ضوڭ وۋءأىڭ لاجەتي لأػا! -دەپ وەزەن وۇتىەْ
وەٌەضي اۋىسدى ءبىرجوال تىعىٕداپ تاضتادى - .اعاٍىٕػىٍىمپەْ ۋغاضىەباٍدىڭ اۋزىٓ باضىپ ،ازار دەگۀدە بەتىٓ ارِەْ لاراتىپ جىبەردىُ - ،دەپ ءتؤدىرىپ لوٍدى - . وۇٍٍەگەْ لاغارىپ لۋعاْ لوداضتىڭ بۇلاضىٕداً ووزىڭە تۇضىەْ لاتىڭدى تارپا باش ضاٌىپ ضاباٍتىڭدى لاٍداْ غىعارعاْ اً بۇي؟! ۇزىٓ ءضوزدىڭ لىطماضي ،وتەۋ ِەْ لاراڭماعىرعا اٍىپ رەتىٕدە ەوي اٍٍىك جااللىڭدى ۇضتاپ بەرەِىس ! وضىالً دەپ ضاپموزدىڭ بۇعاٌتىرىٕە برتاووي وتىىسەَ .دۇرىص پا؟-دەپ وەٌگە لىٍطا دا ،وەڭ لىٍطا دا ءوزى پءىػىپ ،ءوزى وەضىپ وتىرعاْ لۇِارحاْ وتىرىه تە بوٌطا ووپىە غاپاعات ضاٌعأطىدى . -
و ٔۀىڭ الىطي؟ -دەپ لاٌدى اٌگىٕدەگي جىالڭمي داۋىص .تىرىػتىڭ ەرعاٌَي
وەتىه تىطي وِىراٍىپ ۆەتتەحَٕىتىڭ لوٌتىعىٕىڭ اضتىٕاْ ضىعاالپ وتىر ەوەْ ،وتىرعاْ جەرىٕەْ ووزىٕىڭ وعىّەْ ضۋىرىپ االتىڭداً لۇِارحاْ دا لَماٍىپ وەپ لاداٌطىٓ:
-
ءوً ،جأىڭ غىمطىٓ! . .بىٍّەً وتىرعاْ غىعارضىڭ! أاۋ وۇرەن تىطىڭٕىڭ
لۇٔي ءۇغىٓ اداٍحإٔىڭ ٔەغە اٍٍىك جااللىطىٓ جاٌّاپ ەدىڭ؟! باٍي بووطەضىٕەْ ،لاتىٕي غؤدأاٍىٕاْ غوڭماٍىپ جاتطا ،وْ ءبىر باالٔي ضەْ اضىراٍّىطىڭ؟ . .ووىّەت ەوەظ ووىّەت تە جازاتاٍىُ جۇِىطما جاراِاً لاٌطاڭ ۋالىتػا پىٕطََا توٌەٍدى ! . . -
بوٌدى ِا؟ -دەپ ۆەتتەحَٕه ورٔىٕاْ تۇرا بەرگۀدە دأەوۇش ورىڭدىك تا
ضاۋدىرىپ غاغىٍىپ لاٌدى - .تاعي دا بىرەۋىڭدى ضاباپ تاضتاِاً تۇرعأدا ِەْ وضي جەردەْ وەتەٍىٓ ! . . ِەْ وەتىەْ ضوڭ ووٌەڭىەِدى وەضىىٍەپ ٍتىە تاضتاضاڭدار دا وزدەرىڭ بىٍىڭدەر! . . .توبە تۇڭعَىمتاپ ،وون وۇِبەزىٕىڭ ەتەگي غىر إٍاال اعاراڭ تارتىپتي . ٔاۋرىسدىڭ جىٍىّىك جەٌي ءبَىىتە ەوەْ ،اٌتاٍدىڭ باضي لۇٍىٕداپ ،ورِإٔىڭ گۇرىٍي تاضىعاْ وزۀٕىڭ ضارىٍىٕداً اٌىطتاْ غاٌمىدى .اضپاْ تاراپ تاضتاعأداً ،جۇٌدىس ضأاپ اٌعأداً ،ءتورت لۇبىال تاپ-تازا بوٌعأىّەْ توبەدە وون جىبەن پەردۀىڭ تەربەٌىطىٕدەً توٌمىٓ بار " .بۇزىالٍىٓ دەپ تۇر -اۋ . . .
بۇزىٍطا بۇزىٍطا ەوەْ .اٌتي اً بوٍي
ضىرەضىپ! . .وورە -وورە ووز لارىمتي ،وەغە -وەغە ات ارىتتىك ! ". . ضۇر لار ىٍجىراپ لاٌىپتي .بورق -بورق تۇز وەغىپ وەٌە جاتمأداً ەتىگي زىً تارتىپ ،ەوي اٍاعي تۇضاِىص تۇضىۀدەً ويءبىرتىىتەپ جۇرىطي ءؤطەغي .جۇرت "ىربىٕاً بوٌدىُ " دەپ جاتادى ،ىربىٕاً ِا ،ىرعىٓ -اً ِا ،ضوي ٔەِەضي لاغأدا ۆەتتەحَٕىتي بۋىٕٕاْ االتىٓ اٌباضتىطي بار :جىٍىٕػىگي ضىرلىراپ ،تىسەضي تاٌدى ِا-اۋ، اٍتەۋىر ،تۇال بوٍي ۇٍىپ ،غوپىرالرغا اٍتمأدا حودوۆاٍا چاضت اٌىپ دۀۀي تارتا اٌّاً لاٌدى " .اواۋ ِاعاْ ٔە بوٌعاْ؟! .باٍا ءبىر لاتىٕٕىڭ بازىٕاضىٓ ووتەرە اٌّاً! ". .ىّىرت بوٌّاً جۋضاٍتىٓ غولماٍىٓ لارالۇرىمما ضىڭىپ لاٌعىپ بارادى .لارداْ وَگەْ لاٌپاعي توزىپ ،لىَمَىپ لۇتي لاغماْ اعاظ ۇٍٍەر دە ءىرىگەْ ۇر دەضىٕگە ىٍجىراپ غوگىپ
وەتىۀدەً وورىٕدى .ءوزىٕىڭ دە وۇٍي لاغىپ ،ووڭىٍي وووتەِٕىڭ لارىٕداً ىٍجىراپ . . .بۇٍتىپ ەغىىُ لورالِاعاْ دا غىعار ،داي بۇگىٕگىدەً لورالٔباعاْ دا غىعار . بەٍعاَ وەٌە جاتىپ بولما اٍاعىٓ تىعىپ اٌعأداً ،بىٍعأىػي جۇٌىعىٕا جەتپەضە دە جَىروۀىػي تۇال بوٍىٓ تۇرغىىتىردى ِ . . .ۀىڭ ءۇضتىّٕەْ دە اٌدەوىُ غاعىُ اٍتادى دەپ وٍالعاْ جوق ەدى .غاعىُ اٍتمأداً جاِاْ-ءجاۋتىه ضوۆحوزدىڭ جاِاْ-ءجاۋتىه ۆەتتەحَٕگي وىُ ەدى؟ . .وۋپىا ِەْ لوً لاغىرۋدا ،جاز بەْ وۇزدىڭ ووغىٕدە، لىطتىڭ بوراْ غاغىٕىڭدا بوٌّاضا بار ەوۀطىڭ -اۋ دەپ ەضىٕە االر وىُ بار؟ . .واٌىىتىپ بوٌىپ تا ،ضاپموز بوٌىپ تا جارتي عاضىردا تۇوىە جارىّاعاْ غولماٍىڭ جۇرتىٕىڭ وەدەٍٍىىتەْ لۇتي لاغىپ ،لۇٌمي توزعأي بىالً تۇرضىٓ ،ضوي وەدەٍٍىه وزەگىٕە ءتۇضىپ ،ەٌدىه لاضَەتىٕەْ دە اٍىرىٍىپ لاٌعأي ِا؟ . .
ءأػەٍىٕدە دە ازاْ غالىرضاڭ ءبىر-ءبىرىٓ
ەضتىّەٍتىٓ ،ءبىرىٕىڭ ەضىگي غىعىطما ،ءبىرىٕىڭ ەضىگي تەرىطىە لاراپ ،اعاٍىٕٕاْ اعاٍىٓ ءۇروىپ ،ءبىر -بىرىّەْ ِاڭگىٍىىىە ووپەٌەضىپ وتىراتىٓ غاعىٓ اۋىً داي بۇگىٓ غاعىٍىپ لاٌعأداً ،اعاٍىٓ-ضۇرەٍدىڭ بار َٔەت ،بار وىطىٍىگىٓ داي بىرەۋ بۇگىٓ تؤاپ وەتىۀدەً ووڭىٍي لۇالزىپ ،وزىٕەْ دە ،وزگەدەْ دە ءۇِىت بوالر ءبىر تََأاق تاپپاً، باٍىوبەن ،جأىوبەن دەٍتۇعىٓ ءبىر غوڭّۇرىٕٕىڭ ەوي اتاضي ءبىر -بىرىّەْ وتاضا اٌّاً ءبىر -بىرىٕە ووضەۋ ولتاٌىپ وتىراتىٕي داي بۇگىٓ ەضىٕە تۇضىۀدەً ! . .ءبىر جاعاعا ضىَىطپاً ،بۇروىتتىڭ ەوي لاپتاٌىٕا لاق جارىٍىپ لاضارىطا لاٌعأىٓ لاراغي! . .اتتەڭ، وزۀٕىڭ ضۋىٓ دا لاق جارىپ ءبوٌىطە اٌّاً وتىرِ ،اي ەوەظ ِاٌدى دا لوش جاعاداْ لالپاٍالپ ءتۇضىرىپ ،جاۋ تَگۀدەً لاٍىرىطىپ اوەتىپ ،وۇٍٍەگەْ غىبىع، وۇٍەوجىرتماْ تەوۀي دە الززاتما زار لىٍىپ لوٍدى . . .
دۇوەْ ،لوٍّا بىتىۀدى
تەڭدۀىپ تەڭ ورتاعا تەۋىپ تۇضىەْ راٍىطتىڭ وەڭطەضي ِەْ ضوۆحوزدىڭ اق ورداضي
بەزبۀٕىڭ ەوي باضىٓ لۇدىرەتىّەْ غىرەپ وتىرعأداً-اق ِۇلىُ دۇَٔەگە غىرت تۇوىرە لاٌىپتي . . . ...
ووزىٕىڭ وتىٓ جارق ەتىىسىپ ،لاضما ِاڭداٍداْ اٌدە ٔە وڭدىرِاً
ضولتي .ەضەڭگىرەپ بارىپ ەضىٓ جَعأدا ۆەتپۋٔىتىڭ تەِىر لالپاضىٓ ضۇزىپ تۇر ەوەْ " . . .اٌال ،اتاڭا ٔاٌەت -اً! ِ . .ۇٔدا لاً copاٍداپ وەٌدى؟ ! ".تاالٍداْ بەرى وىٍت ضۇعىٍّاعاْ لارا لۇٌىپتىڭ وىٕدىگي توتىعىپ لاٌعاْ با ،بۇوىً غەن -لارىٕي غَمىٍداپ زورعا بۇراٌدى . . . .ۇٌىپ تۇر ەوەْ -اۋ ،ۇٌىپ تۇر ! . .وٍَۀت . . .پەظ ووِەٍىٕە جۇگىرتىەْ ووضەۋى ارِەْ لاراً باتپاً تالىٍداپ تۇرىپ اٌدى .ءۇزىٍە لاراپ ەدى ،غاال ءۇٍىتىٍگەْ ادإِىڭ باضي ەوەْ ،توبەضي تاز ،لاپتاٌي لارا وۇٍە ،تأاۋى ءبىسدٍىپ غاٌماضىٕاْ ضاڭىرەٍىپ جاتىر .ءوزىٓ دە جەٌىەضىٕەْ باضىپ پەظ ووِەٍىٕە تىعىپ جىبەرەتىٕدەً لالپالتي ضارت جاۋىپ وەٍىٓ ضەرپىٍگۀدە اٌدە بىرەۋ ووػەضىٕەْ لاعىپ ِۇرتتاً ۇغىردى .ەدەْ دۇڭگىرٌەپ ،ءۇً ضەٌىىٍدەپ ،ۆەتپۋٔىتتىڭ ٍت جىٍىٕاْ بەرگي بار جَعاْ ِۇوىاَءاٌي ِوڭىىپ اال جؤەٌگەْ .جأدارِەْ اتىٓ تۇرىپ ،ارپاٌىطا وەتەتىٓ لارا تاپپاً بوش لارِأىپ تۇرىپ لاٌدى .ۀتىگىٓ باضىپ ،جۇرەن تولتاتماْ ضوڭ غاَ جالتي .اداَ دا جوق ،اٌباضتي دا جوق ،وزىٕەْ باضمأىڭ ءبارى ورٔىٕدا . ووپػىگي جۇٌىُ -جۇٌىُ ەوي ورغدىمتي باۋىرىٕا تەٌىپ اٌىپ تاٌتَگەْ اٌجۋاز الطاق ضتوي ٍىعىٕداعي ابسەي -ضاٍّإٔىڭ الجەِتىر بولػاضىٓ اۋىرضىٕعأداً تەڭطەٌىپ تۇر ەدى، ىػىٕەْ تۋغاداً لاپتەضەر وٍٕالتاپ غىمتي دا لۇالعىٓ ەدىرەٍتىپِ ،ىرزأىڭ لوٌىٕداعي ووضەۋگە ەجىرەٍىپ وەپ لارادى ،ضوضىٓ ىطمىرىپ -ىطمىرىپ بۇوىً جۇراعاتتارىٕا حابار بەردى دە ضەوىرىپ ءتۇضىپ ،ىرگەدەگي ضپَرت لۇٍعاْ غارتىك بۋتىٍدەردىڭ جىمپىٍىٕا جىّپ بەرىپ جوق بوٌدى . اٌباضتي تۇرِاق باٍبىػەضىٕىڭ اجارىٕاْ ضەضىۀىپ وورِەگەْ ِىرزا تىػمأّەْ
بەتپە -بەت وەٌگۀدە ۆەتپۋٔىتتەْ غىعا لاغۋعا غاق لاٌعاْ .وٍپىرِاً ،جَىروۀىػتي ٔارضەگە جۇٍىە توزبەٍتىٕي ٔەضي ەوەْ؟ . .پەظ ووِەٍىٕدەگي وەضىٍگەْ باش ۇرەً تۋدىرِاضا دا ۋاٍىُ بوپ لاٍتا ەٌەضتەدى .لاڭعىپ جۇرگەْ لاٍداعي باش؟ . .ءبىر باضىٕا ٍە بوال اٌّاً جۇرگەْ ۆەتتەحَٕىىە ەوىٕػي باضتىڭ لأػا لاجەتي بار ەدى؟ داعاراداً واًٌءأي جۇتىپ اٌىپ تىّىراٍا لاٌعاْ تەِىر لالپاق جىّىراٍىپ ەزۋىٕەْ وۇٌگۀدەً بوٌدى .جىّىراٍعاْ لالپالتىڭ جىٕىٓ لاعىپ االتىڭداً ۆەتتەحَٕىتە ەرەگەضىپ ،تۇضىٕە وىرِەگەْ پاٌەوەتتي ووضەۋِەْ وپىر-توپىر اٍداپ غىمتي . . .
-
وًٍ ،ت -وً ،ضەْ بە ەدىڭ؟ ! باتػالار -اۋ ،لاغاْ وەپ لاٌعأطىڭ؟! -
ۆەتتەحَٕىتىڭ بۇگىٕدىىىە لارق بوپ وۇٌگۀي وضي غىعار .غاال جأعاْ لىسىً لاراعاٍدىڭ غورىّىعي غىٕىٕدا وتەۋدىڭ توبەضي جاٌتىر وووماپتاي باضىٕاْ اۋِاٍتىٓ ەدى، دەٌدٍگەْ ەوي لۇالعىٓ ،ءبىسدٍگەْ ِۇرىٕىّەْ لوضا لاعىپ تاضتاپ ۀدى وەڭطىرىگىٓ ِىٍجاالً باضتاعأدا غىٍعاۋىٓ جۇٌىعىٕاْ ضۇٍرەتىپ ،ەزۋىٕە ەوي تاي غوپ لىطتىرعاْ وەرزى ەتىه ووٌدۀۀدەپ تۇرا لاٌدى . -
ءوًٍ ،ت-اۋ ،لاغاْ وەپ لاٌعأطىڭ؟! .
-
ضالتاعأىڭ ضۋىپ بارا جاتطا وەٌدىه لوً . . .
وتەۋدىڭ باضىٓ غىٕىّەْ -اق ِىٍجاالپ وتىرعأداً ۆەتتەحَٕه لىطىٍىپ لاٌدى .ءبىراق، ؤي ەٌەگەْ وتەۋ جوق ،ەوي ووزى ضپَرت لۇٍعاْ بۇتىٍدا ،بىرىٕە توٍّاعأداً بىرٔەغەۋىٓ تاِطأا ضۇزىپ غىمتي ،جأارى غىٕىداً ،وەبەرضىگەْ ەرىٕىٕە ضىٍەوەٍي جۇلپاً تۇر .داۋ ضپَرتتەْ باضتاٌىپ ەوي اٍٍىك جااللىٕىڭ ضادالاضىّەْ تىٕعاْ ضََالتي ەدى ِ .ىرزأىڭ ووز اٌدىٕا تاعي دا جارىُ ەٌي ٍەن پەْ ضاٌبىراعاْ ضەِىس ۇرت ووٌبۀدەپ تۇرا لاٌدى .ەرتەڭٕەْ بەرگي ابىگەرى ەضىٕە تۇضىۀدە وتەۋدى جەٌىەضىٕەْ اٌىپ
بۇوتەپ -بۇوتەپ ەضىىتەْ اتىٓ جىبەرگىطي وەٌگەْ ،ءبىراق ،وعاْ لوٌي بار بوٌعىرى بارِادى . -
ٍاِ ،ؤػاعا ءتۇضتىڭ؟ . .
-
ءتۇضتىه لوً . . .
-
لاتىٕىڭ لارا ضۋ تاتىرِاً اٍداپ غىمتي؟
-
غىمتي عوً . . .
ِؤتأىطىٓ! . .ارىس جازعأدا عوً ارۋالتي دا جىالتاضىڭ! . .ارىسداْ بەٍحابار ەوۀىٓ ۆەتتەحَٕه وتەۋدىڭ بەٍىۇٔا جۇزىٕەْ -اق ءبىٍىپ وتىر ِ .ۇز وەرگەْ ەضىىتي اٌدە وىُ ەوي -ءۇظ دۇروىٓ جۇٌمىدى دا تەۋىپ -تەۋىپ جىبەردى . -
اً ،ىروىتتىڭ ءبوغىەضي ! جىبەر أاۋ وٍَۀتىٕدى! . .
وضىداْ اٌدىّا ءبىر وەٌەرضىڭ دەپ وىجىٕىپ وتىرعاْ ۆەتتەحَٕه بۋازدىڭ بۇزاۋى تۇگىً، لىطىردىڭ جاتىرىٓ ءتۇضىرەتىٓ لاراڭماعىردىڭ داۋىطىٓ ەضتىگۀدە پەظ ووِەٍىٕە وتەۋدەْ بۇرىٓ وىرىپ وەتە جازدادى .ارتىٕاْ لۋا وەٌەتىٕىٓ ضەزگۀدەً -اق وتەۋ دە ىٍّەوگي ضاٌۋدى ۇِىتپاعاْ ەوەْ .تىطتاعي تىمىر اٌىطتاپ ،ەوەۋى دە ءۇھ دەضىەْ ضوڭ ۀدى عأا وورگۀدەً ءبىر -بىرىٕە ۇروە لاراضتي .وتەۋگە ۆەتتەحَٕىتىڭ ِىرش ِ-ىرش وۇٌىىطي ۇٔاِادى ،لورىمماْ ِەْ لۋأعاْ ءبىر دەۋغي ەدى ،جەر ووغطە دۇِي دۇڭىىّەٍتىٓ ٔەِۀىڭ ءبىر لاتىٕٕىڭ لَعىٍىعىٕاْ ضەضىۀە لوٍاتىٕىٕا ضۀگەْ جوق ،ؤىڭ ۇضتىٕە ووزىٕىڭ لَىعىٕدا ،ەزۋىٕىڭ جىّىرىعىٕدا وەوەضىٓ تۇر ەوەْ . ۆەتتەحَٕه لۇرداضىٕىڭ غالػاداً باضىٕىڭ لاپتاٌىٕاْ جارلأاتتىڭ لۇالعىٕداً ەدىرەٍگەْ لوش غەِىرغەگىٕە لاراپ وتىرىپٍ " ،اپىراً ،لاراڭماعىر وضىٕىڭ لاً جەرىٓ لاالپ تَدى ەوەْ؟" دەپ ءبىر تاڭماٌطا ،ۆەتپۋٔىتتي تىّىطىىدى دەپ ءبىر ۇٍدىڭ ضأاتتاعي دارداً باش ٍەضىٓ ِاٌعا تەڭەپ وەتىۀىٕە ،لاتىٕٕىڭ دا ِۇٔداً تاپمىرى بوالدى ەوەْ -اۋ دەپ
وۇٌىي لىطماْ . -
اً ،وٍَۀت ،لۇپتاْ ٔاِازىٕاْ لۇر لاٌعأداً ەربەٍىپ وضىٕدا ٔەِۀەگە جەتىپ
وەٌدىڭ؟ . . -
اٌال دەپ اش لاٍىرىپ وورِەگەْ دۇٌەً ،دارەتي تۇگەي ضۇپىداً لۇپتاْ ٔاِازىٓ
اۋزىڭا اٌىپ لاٍتەضىڭ ،جوٌعا جَٕاي ،جۇرەِىس - ،دەپ وتەۋ لارا غاٍدىڭ لاعىٕاْ لىسىً -وۇرەڭ لاضپاق تۇتماْ ضتوي ۇضتىٕدەگي جەتىُ ضتالأعا جالىٕداپ بارىپ وتىردى .اٌدىّەْ اۋىس غاٍماپ اٌّاً جاعىٕىڭ وىرىطىٓ اغپاٍتىٓ وتەۋ ءضوزىٕىڭ اٍاگىٓ جۇتىپ لوٍىپ، غىاپتاعي ضپَرت بوتەٌىەضىٓ لىً ِوٍٕىٕاْ جەتەٌەپ غىمتي .اۋا وەرٔەگەْ ضەِىس تىعىٕٕىڭ وۇِپ ەتىەْ داۋىطي توبۀي اتماْ ،باضىٕاْ ءتۇٔدىه لۇالپ وەٌە جاتمأداً جاڭعىرىك ءۇٔىٓ اضپإٔاْ ىسدەگەْ وتەۋ اضپإٔاْ ووز اٌّاعاْ لاٌپي وۇرەڭ ضتالأعا ءوز وەرەگىٓ لۇٍىپ اٌدى . از دا ەِەش ،ووپ تە ەِەش ،ءوزىٕىڭ ەجەٌگي ضىباعاضي .ضوضىٓ غىّىرىىپەضتەْ جوق لىٍدى . . .ەڭ بوٌّاضا بەت -اۋزىٕىڭ اجىّي ضىٕبادى . -
غاٌدىڭ حاٌي ٔاغار وورىٕەدى - ،دەپ ەزۋىٓ ضۇرتتي - .اٌگي لاضمىرباٍدىڭ
ارىطتاْ دەگەْ جىڭدىطۇرەٍي وەٌىپ وەتىپ ەدى . . .ضاعاْ تەز جەتطىٓ دەپتي . . . اوەتطىٓ دەپتي . . .ۆەتتەحَٕه وت تۇتاتاٍىٓ دەپ وتىرعاْ غىرپىطىٓ پەظ ووِەٍىٕە لورابىّەْ لوضا اتىپ جىبەرىپ وتەۋدىڭ بەتىٕە بەجىرەٍە لارادى . -
ەًٍ ،ت -اۋٔ ،ەگە جىالِاً وتىرضىڭ؟ ! جىالضا اوەضي وٌەٍىٓ دەپ جاتمأدار جىالضىٓ ،ءوزىّىس اوەِىسدى اتاِساِأدا
ِەوىەگە اتتأدىرىپ جىبەرگەْءبىس . . . " . . .وووىرەگي بەرىع بەتپالتىڭ ووز جاضي دا ضاتۋٌي ،وضىداْ ووڭىً داِەتىپ وتىرعاْ ِەْ دە الىّاق!" . . .ۆەتتەحَٕه پەظ
لالپاعىٓ تەۋىپ جاپتي دا ەضىىىە ۇِتىٍدى .ۆەتپۋٔىتتىڭ اٍداۋضىس وەٌىپ ارلأّەْ غىعاتىٓ ەجەٌگي وٍَۀتي لوٌىٕداعي بوتەٌىۀي ٍەْ ۇٍدە جەتىُ لاٌدىرعىطي وەٌّەً، لىّمىرىپ وتىەْ . . .لوٌىڭدى غىعارىپ وتىر! . .لىص بوٌطا بۇوىً غولماٍىٕٕىڭ غولىٕاتىٓ جاٌعىس وتەۋ .بۇوىً غولماٍىٕدا جەوەِۀػىىتىڭ ِاڭداٍىٕا بىتىەْ جاٌعىس ِاغَٕا دا وتەۋدە ِ .اغَٕا بوٌعأدا دا ضؤاۋ وووتاضتاْ ضۇٍرەپ وەٌگەْ وؤە زاِأعي "ۆٍٍٍَطتىڭ" لاڭماضي ەدى .لاڭما بوٌطا دا اٌعاغمي وەزدە " ِاغَٕاضي بار ەوەْ " دەگىسىپ وتەۋ باٍمۇضتىڭ اتاعىٓ اپارىپ تاضتاعاْ ِ .اغَٕا داۋٌەتىە ضأاٌعاْ زاِأدا جۇرِەضە دە ەضىه ووزىڭدە تەڭىَىپ جاتمأي لأػاٌىك .جاتا-جاتا لاڭماضىٕىڭ دا ضىرى ووغە باضتاعأدا ،ووٌىگي بار دەگەْ وتەۋدىڭ اتاعي وغە باضتاعأدا: -
ەي-جۇرتما وۇٌىي بوٌّاً ِىٕاۋىڭٕىڭ ٔە ووزىٓ لۇرتٔ ،ە لاتىٕىڭدى ضاتطاڭ دا
ِۇٔىڭ ىػەن -لارٔىٓ تاپ! -دەپ وتەۋدىڭ جأىٓ جاعاضىٕاْ اٌعاْ ِىرزا بوالتىٓ . -
ِەْ لاغىپ لۇتىال اٌّاً جۇرگەْ لاتىڭدى لاً الىّاق اال لوٍار دەٍطىڭ ،وضىٕىڭ
ىػەن -لارٔىٓ ضەْ تاپطاڭ ،لاٍراْ لاتىٕٕىڭ ضىٍەوەٍىٓ ضۇراِاً -اق ضاعاْ بەرەٍىٓ- ، دەپ وتەۋ وزىٕە جارِاضماْ .ەوي ۇٍدىڭ ەضىه ووزىٓ ضاتاالپ جۇرگەْ ازعأتاً لارأىڭ ءبىر -ەوەۋىٓ ٔۇربَىە ِەْ لاراڭماعىردى لاْ -لالطاتىپ لاڭمأىڭ ىػەن -لارٔىٓ تاپماْ ِىرزا ەدى .اٍتەۋىر وتەۋ لوٌىٕىڭ ىطّەرٌىگي ضەپ بوٌىپ ءبىر جىٍدىڭ ىػىٕدە ءتورت اٍاعىٕاْ تىه تۇرعىسدى .ضؤاْ بەرى بۇي باٍمۇضتا تىٕىُ جوق ِ .ۇٔىڭ " بەزدەلوت" بوٌعأي دا copبوپ جابىطتي دەپ وتىرىه وۇڭىىٍدەپ ،جورتا وەٍىگۀىّەْ وتەۋ دە اٍاق ارتمىطي وەٌگەْ اعاٍىٕٕاْ اٍاعاْ ەِەش .غولماٍىٕٕىڭ باالضىٕاْ ،بالطىطىٕا دەٍىٓ ِىٕە جؤەٌەتىٓ وون ەضەگي دە وضي ،توٌعاتماْ لاتىڭداردى پەرزۀتحأاعا تاضىپ، غىٍدەحأاداْ جىرعاپ لاٍتطا ،ىػتاضتاعاْ ءبَىەغتەرگە دەٍىٓ ءتۇضىىحأاعا جەتىىسىپ ضاٌىپ ضاۋابىٓ اٌىپ جۇر .اٍتەۋىر ،ءار جورتماْ ضاٍىٓ ءبىر غَػأي بارداچوگىٕە لىطتىرا
وەٌىپ ،وتەوەڭٕىڭ اغوزەگىٓ اۋىسغاٍمار اضي ضۋضىٕٕاْ ءۇزگەْ ەِەش " .بەزدەلوتتىڭ" جاٌعىس جاۋى -لاراڭماعىرداْ باضما لارعىص ەضتىر وۇٔدەضي دە جوق .لارعاضىٓ، لارعاِاضىٓ،وداْ ارىمتاپ لاٌعاْ "بەزدەلوت" تا جوق .لىطىر لاتىٓ وۇغۀبەً -اق بۇتىٓ ووتەرضە بۇتاضىٓ غىك لىالتىٓ لارىص جەردەگي توعاٍداْ غىرپي باضىٓ ضىڭدىرىپ لاٍتۋعا ِوٍٕي جار بەرِەٍتىٓ وتەوەڭ وۇْ ضاٍىٓ ووٌىگىٕىڭ ِىڭ بوٌتىٓ جۇز تەوطەرىپ ،وتىرىه غارغاپ ،وتىرىه لاجىپ ،ضوداْ اجەپتاۋىر الززات اٌىپ ،لاٍىٓ جۇرتىٕا ۇرىٓ ءتۇضىپ لاٍتمأداً اجەپتاۋىر داراجا تۇتىپ جۇرگۀي ِ .ىڭ بوٌتتىڭ ِاٍي ِەْ بۀساباوتىڭ لأاعاتطىس لۇٌمىٕي لاراڭماعىردىڭ لابىرعاضىٓ اٍازداً لارٍتىٕىٓ لاپەرىٕە ىٍطە عوً . . . . . .ەوەۋى ەضىىتەْ غىمپاٍجاتىپ ەرەگەضىەْ ِ .اي ٍەضي رۋٌگە ءوزىڭ وتىر دەپ ۆەتتەحَٕهِ ،ەْ تاضتاپ اٌدىُ عوً دەپ اٌتاٍدىڭ اڭ باضپاٍتىٓ لۋىطىٕدا ِاً -دىڭ ازىرەٍىٍي وۇتىپ تۇرعأداً -اق وتەوەڭ دە لَطاٍا لاٌعأي .ءبىر لَطاٍطا ارى جىعىٍّاضا بەرى بۇگىٍّەٍتىٓ وتەوۀدى جەڭە اٌّاعاْ ِىرزأىڭ ەوي ووٌي بارأىاِەْ اٌىطىپ، ِاي ٍەضىٓ ىػىٕەْ "ضىپاٍي " عأا ضىباپ وەٌەدى . لاتماق جوي لابىرعأدى لاۋضاتمأداً .دىُ بۇرىىىەْ وزەْ بوٍىٕىڭ اٍرأداً اپپاق تۇِأي ِاغَٕأىڭ غالىراٍعاْ لوش جأارىٓ اضپأعا اٌىپ لاغىپ ،ؤطىس دا وَرەٌەڭي ِەْ بۇراالڭي ووپ غاتماي تۇبىٕدەگي وروەغتي جوٌدىڭ وٍٍي -غۇڭمىرىٓ ووبەٍتىپ جىبەردى .بۇي غولىرالپەْ ووربَىەگە جەتىۀػە ،ووردە عأا وورەتىٓ ِۇڭىىرٔ-اڭىىرىٕدى تىرىڭدە تاتاتىٓ غىعارضىڭ! . . -
اًٍ ،ت ،لوٌىڭدى غىعارىپ وتىر! . .
بولتىمپەْ ٔىعارالپ بوش تاضتاعاْ ِوغەوتەً باضي بۇٌعالتاپ ،باوطەضي ىرعالتاپ، ووپػىه ۇضتىٕدە دوِاالپ وەٌە جاتماْ وتەۋ ووزىٓ اغىپ اٌدى .ضۀي لاٍداْ وورىپ
ەدىُ دەگۀدەً ۆەتتەحَٕىىە َءوٌَە لاراپ " ،بەزدەلوت " وەٌەضي ءبىر ِوڭىىگۀدە بارداچەوتىڭ اٍىسىٓ لأدىرا ضۇزىپ بارىپ ەوي لوٌىٓ لارا تؤٕىڭ لاٌتاضىٕاْ لَٕاال ضۋىردى . -
باضىڭدى بۇلتىرِأىڭ جارىعىٕا تىعىپ وەتەٍىٓ بە وضي؟ ! .
-
جەتىطەرضىڭ ! -دەدى .
ەجەٌدەْ ەوەۋىٕىڭ ەڭ جاراضتي اڭگىّەضي ەرەگىص .ءبىر ەِػەوتەْ تەتە وضىەْ باالالر توبەٌەضىىع وەٌەدى دەۋغي ەدى .ەِػەوىە تاالضتي دەٍتۇعىٓ ءبىر أأىڭ ءتوٌي دە ەِەش ،ەوەۋى اعاٍىٕداش ءبىر اتأىڭ ۀىٕەْ .وتەوەڭ ءبىر ْءورضەضىٓ جوعاٌتمأداً جاْ-جاعىٓ تىّىطىٌ ضَپأىپ ،الىرى اداضىپ جۇرىپ ۆەتتەحَٕىتىڭ لاٌتاضىٕا ءتۇضتي دە ،ضَگارەتىٓ ضۋىرىپ غىمتي " .ضاعاْ ۀدىگي جەتپەگۀي وضي ەدى! ". . -
ضەْ وضي ەوي لوٌىڭدى غاپتىرىپ تاضتاضاڭ واٍتەدى؟ . .
-
جەتىطەرضىڭ ! -دەدى .
اۋىٍدى لوٍىپ ،اۋدأعا اڭىس بوٌىپ وەتىەْ باش بارِاعىٕاْ باضما لاٍراتي جوق وتەوەڭ، ەوي لوٌدى غاپتىرىپ تاضتاضاَ ٔەَ لاٌدى دەگۀدى تاعي دا ضوي ضۇق ضاۋضالتىڭ جىمپىٍىٕاْ ضىعاالعاْ باش بارِالپەْ ضەزدىرىپ ەدى . . . . . .داي وضىٕداً ٔاۋرىسدىڭ ِۇٍىس لاتماعىٕدا ءبوٌىُ ِەڭگەرۋغىطي وٌەردەگي ءضوزىٓ اٍتىپ وتەۋدى بوٍداق لوً باعىپ وتىرعاْ ەرعاٌَعا ووِەوػىگە جىبەرضە وەرەن .توعىس اً بوٍي وضىٕىڭ وەٌۋىٓ وۇتىپ وتىرعأداً -اق ،لوٍػىٕىڭ وەربەز لاتىٕي توٌعاتىپ ،اۋدأعا اٌىپ وەتىۀي ضوي ەدى .تىػمالما ءتۇٍّە دە لاش دەگۀدەً االش -لاپاضتىڭ ۇضتىٕە ەٌدىڭ ءبىرىٕػي باضػىطي زادَٔۋووۆ وەٌە لاٌىپتي .ءار ضاۋٌىمتىڭ جاتىرىٕا ۇرىمتي ضأاپ ضاٌىپ ،بەش اٍداْ ضوڭ ضأاپ وتىرىپ ضۋىرىپ االتىٓ ادەت بوٍىٕػا ٔاۋلأػىالپ غىمماْ بەتي ەوەْ .وەٌگەْ بوٍي :وضي ۋالىتما دەٍىٓ لوً ٔاعىپ
تاٌدەِەً جاتىر دەپ لَعىٍىمتي ضاٌىپتي .بۇالر ءوڭىەً ضەن دەگۀگە تۇضىٕبەپتي . ءؤدىرغەوتەپ لوٍّاعاْ ضوڭ لَتىعا لاٌعاْ وتەوەڭ : -
بۇالردىڭ ءتوٌي بۇتىڭدا جۇر - ،دەپتي - ،تاٌدەضە تاٌدەٍتىٓ غىعار ،اٍالٔػىعىٓ
تىگىپ تاضتاعاْ ەغىىُ جوق ،جەٌىٕىٓ ۇضتاپ وورضەڭػي - ،دەپ ءبىر تولتي لوغماردى اٌدىٕا توضا لوٍطا وەرەن . "زا وضىوربٍۀَە ٌَچٕوضتٌ " دەپ اۋداْ باضػىطي ەرۋ بوٌىپ وتىرىپ بەش ضاعات بوٍي بولتاعاْ ەوەْ .وعاْ ءوتي جارىال لوٍاتىٓ وتەۋ ِە ،بەش ضاعات بوٍي ِىس بالپاً وتىرىپ تىڭداپتي دا وەتەرىٕدە وٌگەْ تولتي لوغماردىڭ ۇِاضىٓ وەضىپ اٌىپِ ،اغَٕأىڭ لۇٍرىعىٕا لوڭىراۋ لىٍىپ باٍالپ جىبەرىپتي .ءأػەٍىٕدە دە اجەپتاۋىر ءأىٕدى اپەْءدىٕىڭ ءازىٍىٕەْ اضىرىپ ،تەرىص إٍاٌدىرىپ جىبەرەتىٓ جۇرت ،زادَٔۋووۆتي وورضە بوٌدى، وەتتىگىٕدە ٔەضي بار ەلەْ دەپ ضۇراٍتىڭدى غىعارعاْ .وتەۋ دە ضىباعاضىس لاٌعاْ جوق .باضتىك بەش ضاعات بوٍي بولتاعأدا بەش اۋىس جاۋاپ لاٍتارا اٌّاپطىڭ عوً دەگۀدەرگەِ " ،ەْ ەوي لوٌىّدى لاٌتاِا ضاٌىپ ،بەش ضاعات بوٍي ضاۋضاعىّدى غىعارىپ وتىرعاْ جولپىٓ با!" -دەپ لۇتىٍعاْ .ضوداْ بەرى وتەۋِەْ ۇرضىطا لاٌعاْ ەروەن -ۇرعاغي وداْ " :اً ،لوٌىڭدى غىعارىپ وتىر!" دەٍتىٓ بوٌعاْ .ەوي ادإِىڭ باضي لوضىٍىپ وضەن اٍتا لاٌطا دا وۇدىه تۋدىرِاش ءۇغىٓ ەوي لوٌدى لاٌتأىڭ اۋزىٕاْ اۋالق ۇضتاۋدى ۇٍرۀىطىپ ەدى . . .لىرىك غالىرىّدىك وضي ءبىر لىطما جوي ات ارىٍتار اٌتي اٍٍىك بارضا -وەٌّەضتەً لاجىتىپ بوٌدى .ەش بىٍگۀٕەْ بەرگي تابأي بۇلتىرِأىڭ جاعاضي ِەْ ضؤي ضاعاالپ جورتماْ لَطىك جوٌدىڭ تاضىٕدا لاٌعاْ ضََالتي .تابأىٓ جوي توزدىردى ِا ،جوق ،جوٌدىڭ تاضىٓ بۇي توزدىردى ِا ،وىُ ءبىٍطىٓ ،اٍتەۋىرِ ،ىٕاۋ تىرپىڭ تىرٌىىتەْ جۇٍىە دە توزىپ بىتىۀدەً .لۇداٌىمما وەتىپ بارا جاتمأداً
غىرۀىپ ،ضَگارەتتىڭ تۇلىٍىٓ ضاۋضاعي وۇٍگۀػە وبىرىپ ەِگەْ وتەۋگە ضۀىّطىسدەۋ لاراپ لوٍدى . -
ەً ،وٌەٍىٓ دەپ جاتمأي راش پا ،اٌدە ضۀىڭ لىرىك ءوتىرىگىڭٕىڭ ءبىرى ِە؟ وتىرىه دەضەڭ ،بۇرىٍىپ لاٍتا بەر ! وٌطە ضۀىڭ اوەڭ وٌەدى دە ،وعاْ ِۀىڭ
ٔەَ وەتتي؟ ! .باضەِ ،ۇٔىڭ ٔەضي وەتطىٓ .بوتەْ تۇگىٍي ،بوٌەضي لَّاٍتىٓ ضؤػاٌىمتي لىّبات تا اداَ ەِەش ەدى .بۇگىٕگي اٌپىطىٓ لوٍىپ ،اتاڭداً جىگىت وەزىٕدە اتتىڭ وڭي ِەْ تەرىطىٓ اجىراتىپ جاتپاعاْ ،دۇٌەً ِە دەضەڭ -باضي ورٔىٕدا، الىٍدى دەۋگە -لىرىك جىً وتاضماْ لوٍٕىڭداعي لاتىٕىٕىڭ اتىٓ جاتتاً اٌّاً جاڭىٍىپ جۇرگەْ اڭگۇدىىتىڭ وتەۋگە وادىرى وتپەگەْ ضوڭ بىالٍعي جۇرتما ؤىڭ بارى ٔە، جوعي ٔە! . . . . .ەوەۋىٕىڭ دە اوەضي ءبىر وۇٔدە اٌىڭدى .اضىەرگە ەِەش .جاۋ بوٌىپ اٌىڭدى .حاٌىمتىڭ جاۋى ِ .ىرزأىڭ اوەضي ِۇضىرءاٌي اۋىً وەڭەضىٕىڭ ءتوراعاضي ەدى .
وتەۋدىڭ ووەضي جۇضىپءاٌي جەوە -غارۋا بوٌىپ وتىرىپتي دا ءۇً -وۇٍي،
لورا -لوپطىطىٕا ەوي ەضە ضاٌىك ءتۇضىپ ،ضؤي توٌەً اٌّاعاْ ضوڭ جاٌعىس لاضما ضَىرىٓ ِۇضىرءاٌي اٍداپ وەتىپتي .ارتىٕاْ لۋىپ جەتىەْ جۇضىپءاٌي اعاٍىٕىٓ ۇرىپ -ضوعۋعا اٍاپ: -
اتاڭٕىڭ ٔاٌەت .ۀدى ضاعاْ ِۀىڭ لارا ضَىرىُ دا وەرەن بوپ لاٌدى ِا؟ -دەپ
ءتوردە تۇرعاْ ضتإٌَٕىڭ پورترەتىٓ لاِػىّەْ تارتىپ -تارتىپ جىبەرىپتي .اعاٍىٕىٓ ۇضتاپ بەرۋگە ِۇضىرءاٌي اٍاپ ،جۇٌىُ -جۇٌىُ ضتإٌَدى ووِىپ تاضتاضا ،وي وەزدە جأطىس ضۋرەت تە جولتاۋضىس لاال ِا ،ىسىٕػە تىّىطىىپ وەٌگەْ ىڭىىبىدى " :ووضەِدى تىرىدەً وورگە ضاٌدىڭ!" دەپ ەوەۋىٓ بىردەً توِپىٍداتىپ اٍداپ جؤەٌگەْ .ضوداْ اٌالۋ اوپار! . .جۇضىپءاٌىدەْ ەوي ىٕي :ەٌەۋ ،توٌەۋ ،ءبىر ۇي وضي وتەۋ لاٌىپ ەدى .ەٌەۋ ِەْ
توٌەۋدى ضوعىص جۇتتي دا ،ەوەۋىٕىڭ وتەۋى بوٌىپ ِىٕا وتەۋ ءاٌي جۇر .ءوٌي پورترەتتىڭ لىرضىعىٓ ووتەرە اٌّاً باٍعۇش غەغە جوعاٌىپ تىٕعاْ ِ .ۇضىرءاٌىدەْ لاٌعاْ جاٌعىسعا جۇضعءاٌىٕىڭ جەتىّىٓ تەٌىپ اٍىۇِىص وەرجالتاردىڭ ورتاضىٕا وەتىپ ەدى .داي وضي بۇلتىرِأىڭ جاعاضىٕدا ،داي وضي وەٌە جاتماْ ووربَىۀىڭ زاٍّىەضىٕدە وۇٔي وەغەگە دەٍىٓ بوٍداق ضَىر بالتي .ازابي ووپ بوٌعأىّەْ ،اٍتەۋىر ،اٍرأدىعي بار ،تىسەڭٕەْ بوق وەغطەڭ دە ،اٍتەۋىر ،بولتاٍتىٓ ەغىىُ جوقِ ،اٌعا ٍىەَءضىس وەرجالتارعا جاۋ بالطا دا، جاۋٌىمتي بالطا دا ءبارىبىر .اٍتەۋىر ،تۇگەي بوٌطا جأدارى تىٕىع " ،پاغەش" دەگەْ لۇاللجاردى دابىراداً اتالتاْ بۇالر دا تىٕىع ٍ .تػىٍەپ جۇرىپٍ ،ت ِىٕگۀدەً بوٌىپ جۇرگۀدە ضوعىص تا بىتتي -اۋ .ءضوٍتىپ ءبىر " جاۋداْ" وْ توعىس جاضىٕدا لاٌىپ، ەوىٕػي جاۋدى جَىرِا جەتي جاضىٕدا جەڭگەْ اٍىۇِىص تۇپ-تۋرا جَىرِا توعىس جاضىٕدا باٍعا تَەِىٓ دەگەْ ؤەر غىعاردى .داي بۇگىٓ وٌگەٌي جاتماْ لىسىٍىوز اۋزىباضىٓ جۇْ ،ؤەبوٍىٓ تۇن باضىپ ۇٍگە وىرگەْ وۇٔي وتەۋ بۋٔت جاضادى .وتەۋدىڭ ِىرزاداْ ءۇظ جاش ۇٌىۀدىگي بار ەدى .غارۋاعا بۇرىٕىراق جاراپ لاٌعاْ ضوڭ با ،اٌدە ءتۇي جەتىُ بوٌعاْ ضوڭ ِۇضىروەدى ِە ،اٍىۇِىص وتەۋدى ءوز باالضىٕاْ وورى ەرەوػە وۇتىپ ،جىرتىك -تەضىگىٓ ِەزگىٍىٕدە بۇتىٕدەپ ،لىالٍاعي ضَىر لاٍىرۋعا غىمطا دا ِىرزاعا وورضەغەً ءبىر -ەوي لۇرتتي لوٍٕىٕا ارتىك تىعع جىبەرەتىٓ .غەرِۀدە ووڭىً لۋ جەتىُ وضىعاْ دا ءِاز . اٍىۇِىطتىڭ ءبىر ءضوزىٓ ەوي ەتپەً بۇوىً غارۋاضىٓ اٍتمىسباً ىطتەٍتىٓ ەدى دە، ضؤىڭ ءبارىٓ ءأػەٍىٓ وۇٔي ءۇغىٓ ەِەش ،بار پەٍىٍىّەْ تىڭدىرىپ ،وعاْ أاضىٕاْ بەتەر ەٌجىرەپ تۇراتىٓ .ضوٍتىەْ ووڭىً ءبىر وۇٔدە ضۋىپ ،اٍىۇِىص باٍعا تَەِىٓ دەگۀدە وتەۋ ضورٌي ەضىٕەْ تأىپ لاال جازداعاْ .ضوڭداعي بار تاپماْ اٍالضي فسو . جۇرت وداْ لاغىپ جۇرضە ،بۇي ازى تىٍۀىپ وەتەتىٓ بوٌدى . . .
. . .اۋداْ ورتاٌىعىٕدا ٔابىر بوٌىپ جاتىر دەگۀدى ۇزىٕمۇاللتاْ ەضتىگۀي بوٌّاضا فسو ٔ-ىڭ ٔە ەوۀىٓ ،ؤىڭ لاٍدا ەوۀىٓ ەوەۋى دە بىٍّەٍتىٓ .اٍتەۋىر، وووتاش دەگەْ لاال بار، ؤدا غاحتا بار ،غاحتاداْ لورعاضىٓ غىعارادى دەٍتىٓ اللاپ .وَىّي وون ،تاِاعي توق بوالدى دەگەْ ەٌىرتپە ضوزگە لاراِاضتاْ فسؤ-ىڭ اۋىً باش ضاٍىٓ جىٍدا تۇضەتىٓ باال ضاٌىعىٕاْ ەي ازار دا بەزەر لاغىپ ،ۇٌىٓ لَّاعاْ وەٍبىرەۋٌەر لىسىٓ ضادالاعا بەرىپ تىٕاتىٓ ەدى .اضىەردەْ زەرەزەپ بوٌىپ لاٌعاْ ضەوەِػىً ِوِىٓ جۇرتتىڭ ؤطىس دا ضەٌدىرەپ لاٌعاْ وتباضىٕا بۇي دا ءبىر ضوعىطتاْ جاِاْ لََأات ضََالتي وورىٕەتىٓ . راضىٕدا ،وەتىۀدەردىڭ لاٍتىپ وراٌعأي وەِدە -وەَ :لىس باٍعا تَىپ جات بوٌطا ،ءۇي لاتىٓ اٌىپ جات جۇرتتا لاٌىپ وەتتي .باٍعا تَگۀدەردىڭ بالىتي بوٌعأىٓ ،لاتىٓ اٌىپ لارىك بوپ باٍىعأداردىڭ بىردە بىرەۋىٓ وورگەْ ەغىىُ جوق -اۋىٍداْ غاغاۋ غىممأداردى ضأاتتاْ غىعارىپ تاضتاٍتىٓ لاٍراْ لىر لازاعي والرداْ لاٍتىپ لاٍىر وۇتىەْ ەِەش . . . . . .ضارغا تاِىسدىڭ ضاراال تؤىپ وَىپ اٌعاْ بۇلتىرِأىڭ اڭعارى ەرتەڭي ِەْ وەغىىطىٓ اڭىراتىٓ ءبىر ضوعاتىٓ وون دوٌىطي بوٌّاضا ضەِىس جاپىراق پەْ غاڭماً تۇضتە عأا بۋضأاتىٓ ضەرە غىمتاْ پىطىٕاپ وتىرعاْ .غىبىٓ-غىروەً تاۋضىٍىپ ،ضارى ِاضاعا جاۋداً تَىطەتىٓ وگىسدەً وون ٍٕەٌىىتەر عأا لاٌعاْ .بۇالردىڭ دا لۋ جأي، ۇرىعىٓ ضەۋىً بوٌعاْ ضوڭ اعاظ بىتىۀٕىڭ بۇتاعىٕدا لۇِىرضماداً لۇجىٕاپ ِىڭىٕا ٍٍََِؤي ِىڭگەضىپ جاتىر .ووٌەڭىە ضىس ،وۇٔگەٍدىڭ لوالِتاضي وغە باضتاعاْ .دۇَٔە ِوپِ-وِالاْ ،بوز اضپإٔىڭ ءوڭي لاغىپِ ،اۋجىراپ لاٌعىپ تۇرعاْ ضََالتي ەدى .تەن بۇلتىرِا . . .
ووودوٌي بۇلتىرِأىڭ جارتاش وەِىرگەْ ىطىٍي .بۇلتىرِا ضارلىراپ
ەِەش ،ىطمىرىپ اعادى .ءبىرىٓ -ءبىرى تىمطىرعاْ وون توٌمىٓ ِەْ ووپ توٌمىٓ
بىٍدىر-ضىٍدىرعا ِۇرضات بەرِەً ءبىرىٓ -ءبىرى بۇلتىرىپ ،تۋعاْ وٌىۀىڭ وزەگىٕەْ لاغىپ غىممأػا اضىعاتىٕي بار .بۇلتىرِا ضارىٕىٓ ەٌدە لاٌدىرىپ ،ضۇٌدەرىٓ عأا غىعأعا اٌىپ وەتەتىٓ ادەتي ِ .ىڭ غالىرىُ ۇزاپ وەتطەڭ دە لۇالعىڭدا ِاڭگي -بالٌ لاالتىٓ ەي ضارىٕي ِ .ىرزا وتەۋدى جارتي جوٌعا ،داي وضي بۇوتىرِا ِەْ وۇٌّەضتىڭ لۇٍعأىٕا دەٍىٓ غىعارىپ ضاٌىپ -اعاضىٕىڭ بۇًءىرىٓ تەضىپ تۇضىەْ لاپ-لارا وۇٌّەش وووػاعىر وروەغتي لاق جارىپ ،ولتاً زىرالعاْ اضىعىص اعىٕٕىڭ جوٌىٓ بوگەگىطي وەٌگۀدەً ۇرغىمتاً غىر إٍاٌدىرىپ ارپاٌىطىپ جاتىر ەوەْ .لارا جىالْ ِەْ ضۇر جىالٕٔىڭ غَىرغىك اتماْ لأدى توبەٌەضىٕدەً وورىٕگەْ .تەضىٍىپ ۇزاق لاراعاْ ضوڭ با ،ەوي جىالٕٔىڭ توبەٌەضىٕەْ اٌدەْ ۋالىتتا جەر ووغىپ جؤەٌدى .ووغىەْ جەرگە ىٍەضىپ وتەۋ دە لاٌىڭ بىتمىٍدى لاق جارىپ لاغىپ بارا جاتمأداً ەدى .ضاضمأىٕاْ اٍعاً ضاٌدى . -
ٔەِۀە ،جىٕدأدىڭ با؟! -دەپ وتەۋ لاٍتىپ وەٌدى .
-
وتىرعإٔىڭ ءبارى جىڭدى ِا؟! .
-
ادإِىڭ زارەضىٓ اٌىپ! . .بار ،ۇٍگە واٍت!
-
لاٍتطاَ لاٍتاَ! . .ضۀەْ ضۇراٍدى دەٍّىطىڭ ! . .
-
لاٍت! . .
ضَىر لاٍىرا غىعىپ ،جورعاضي بار ضىٕىك ِۇٍىس لوڭىر غوالق وگىسگە تاالضىپ ،توبەٌەضىپ تارلاضمأداً ەوەۋى توڭ -تورىص اجىراضىپ ەدى .غىعار اۋىسدا وەرجالتاردىڭ " ضوگورٔوە" دەٍتۇعىٓ ضەٌوضي بارى ەضىٕە تۇضىۀدە توبەضىٕەْ توق تەضىپ وتىۀدەً ِىرزا لاٌت تولتادى .اٍداالداْ ءبىر ورىص وورىٕطە وْ لازالتىڭ تىراعاٍالپ لاغاتىٕىٓ ەجەٌدەْ ەي بىٍەدى ،ضوي -اق ەوەْ ،وتەۋدى غىرىٍداتىپ اٌدە وىّدەرءدىٓ ضاباپ جاتمأي ووز اٌدىٕا ەٌەضتەپ وەتتي دە ،وەٍىٓ لاراً جىٓ لالمأداً بەزىپ -ۇرىپ جؤەٌدى . . .
. . .وي دا جۇگىرىپ وەٌەدى ەوەْ .ەوەۋى تاعي دا لۇٍعإٔىڭ باضىٕدا وەزدەضتي . -
ۀً ،ەِۀەگە جۇگىردىڭ؟ ! .
-
ضەْ غە؟ . .
-
ِەْ ۀدى . . .ۇٍگە لاٍت! تاتەَ ۇرضىپ جاتماْ غىعار . . .
-
لاٍتطاَ لاٍتاَ! ضۀەْ ضۇراٍدى دەٍّىطىڭ ! . .
ەوەۋى تاعي دا توڭ -تورىص اجىراضماْ .بػاً غىعا بەرىپ ِىرزا تاعي دا وەرى غاپتي . وي دا جۇگىرىپ وەٌەدى ەوەْ .تاعي دا وۇٍعإٔىڭ باضىٕاْ وەزدەضتي . -
ەً ،وەتەضىڭ بە ،جوق پا؟! .
-
وەتطەَ وەتەَ ! ضۀەْ ضۇراٍدى دەٍّىطىڭ ! . .
ءۇغىٕػي جوٌي وەتىطىپ اٍىرىٍىطماْ ضََالتي ەدى .بىالً غىعا بەرە ِىرزا تاعي دا بۇرىٍىپ اٌىپ وەرى جۇگىردى . . . .ەزۋىٕدە لۋراً ،ەوي ووزى جۇِۋٌيٍ ،ەگي اضپأدا، بوزداتىپ وتىر ەوەْ .ووزىٕدە جاش ،بوزداپ وتىرعأداً وورىٕدى . . .ەٌەۋ ِەْ توٌەۋ ضوعىطما اتتأاردا ەوەۋى لوضىٍىپ ضىبىسعي تارتمأدا بۇوىً غولماٍىڭدى جىالتىپ ەدى . بالطىٍىك لؤباضا دا ،ضىبىسعي بۇالردىڭ تۇلىّىٕاْ بار دەرت .جىٍمىػىٕىڭ جىٕي جأتورضىعىٕدا دەۋغي ەدى ،ضَىر باعىپ جۇرىپ ؤەر غىعارعاْ جاٌعىس وتەۋ غىعار .باال وەزىٕەْ لۋراً وورضە ەزۋىٕە ءبىر لىطتىرِاً تاضتاِاٍتىٓ ادەتي ،وۇً ِە ،زار ِاِ ،اي ٍەضي وىُ ،وىّٕەْ لاٌعاْ ضارىٓ ،ؤي ءوزى دە اجىراتىپ جاتپاٍدى ،اٍتەۋىر ،باضي ءاْ، اٍاعي ِۇڭ ِەْ ووطىه ضەوىٍدى تاۋضىٍّاٍتىٓ ءبىر اۋۀدى بىردە " اٍراۋىمتىڭ اضي وۇٍي " دەپ ،ۀدى بىردە ضاٍّالتىڭ " ضارى وزۀي" دەپ ،ەرتەڭىٕدە " لوش جەتىُ " دەپ ضۇڭمىٍداتىپ وتىرعأي .تىڭداۋعا بار دا ،تاڭداۋعا جوق ضاۋاتطىس لۇالق ؤي لاٍداْ ءبىٍطىٓ ،وووەٍدەگي غەردى لوزعاضا بوٌدى ،باضي ضاٌبىراپ غۇٌعٌ بەرەتىٕٕىڭ ءبىرى
ِىرزا . . . . . .اۋەٌي ەزۋىٕدە لۋراً ،لوڭىر وگىسگە ووٌدۀەڭ ِىٕىپ اٌىپ ۇٍمىٍي -وٍاۋ وتەۋ تەڭطەٌىپ وتىرعاْ ضََالتي ەدى ،ۀدى بىردە ەوەۋىٓ ىسدەپ بۇلتىرِأي بوٍالً زار ەڭىرەپ جۇگىرگەْ أاضي ەٌەضتەدى ،الىرى وورِەگەْ اوۀىڭ ووِىٍّەً لاٌعاْ ضۇٍەگي ووز اٌدىٕدا تۇرىپ اٌعأي . . .بوز اضپاْ لورعاضىٕداً ضاعاي-ضاعاي بوپ ەرىپ، اٌتاٍدىڭ اال غىڭدارىٕىڭ توبەضىٕە توگىٍىپ جاتمأداً ،دۇَٔە جىبىر -جىبىر ووغىپ بارا جاتمأداً ەدى . ضوٍتطە ،ءوزى دە جىالپ وتىر ەوەْ .جىبىرالعاْ دا ،لىبىرالعاْ دا جأارعا توٌعاْ ىطتىك جاضتىڭ ار جاعىٕدا لاٌعاْ بوز اضپاْ ِەْ جارىك دۇَٔە ەوەْ . . .
ەوەۋى دە
ءبىر -بىرىٕەْ جاضىرعاْ بوپ ووزدەرىٓ تەرىص لاراپ وتىرىپ ضۇرتىطتي . -
اوەڭ ! . .وضىداْ پىطۋعا ءتۇضىپ وەتطەَ بار عوً ! . .اوەڭ ! . .غالتىدا
جۇِىص ىطتەپ . . .اٌدىّەْ ضۀي غىتتاً وَىٕدىرەَ! . .أاۋ لىسىٍىوزدى بار عوً . . . اوەڭ! . .جىٍي ورٔىٕاْ لىسىٍىوز لۋىپ غىممأداً -اق ،اٌدىّەْ ءوزىٕىڭ اٍاق -باضىٓ بۇتىٕدەپ اٌعأداً-اق . . .وەرزى باتىڭىۀىڭ ۇرتىٕاْ بالاٍىٓ جىٍتىڭداتىپ وتىرىپ، ِۇرٔىٕىڭ بوعىٓ ەتەگىّەْ بىٍعاپ وتىرىپ . . . اوەڭ! ِ . .اعاْ بار عوً ،پىسۋ دا جەتەدى .ضۀي ولىتاَ! . .ضەْ ۇٌىەْ ٔاظءأدىهبوالضىڭ .اوەڭ ! . .وورضەتەضىڭ ! . .ءبوروي لَطاٍىپ ،ەتىگي ضىَّاً جاتطا دا بۇي ەٌدىڭ اوەدەْ تۇن لوٍّاٍتىٓ اۋرۋى بار .ضوداْ با ،اوەگە جارىعاْ بىرەۋى جوق ،جۇز ءتۇتىٕٕىڭ تولطاْ توعىسى جەتىُ ِەْ جەضىرٌەر دە ،لاٌعاْ بىرەۋىٕىڭ ءوزىٓ لاتىڭدار لورلىتادى .ضؤدا دا بۇالردىڭ لاالً ءوضىً -ءؤگۀىٕە تاڭعاالتىٓ ءبىر پۀدە جوق ،ضؤدا دا ەتەگىٓ وضەن ووتەرگەْ ۇرعاغي ،جاِاْ اتي غىمماْ أا جوق ،ضؤاْ ضوڭ دا لۇداٍبەرگەْ،لۇداٍبەردى ،جويءبَىە ،جوٌدىگۇي دەگەْ اتتارداْ لۇر لاٌىپ ،حاْ ِەْ
بەوتەردىڭِ ،ىرزاالردىڭ لاپتاپ وەتىۀي دە غولماٍىٕعا جاراضىّدى غىعار .ضؤاْ ضوڭ دا غەغە لورلىتىپ ضىَالتادى ،جوق بوٌعاْ ضوڭ با ،اوەگە دەگەْ ضاعىٕىع اروىّٕىڭ وووىرەگىٕدە ءبىر غەر . . . . . .ضوعىص باضتاٌىطىّەْ -اق ،ىّپىرت ِىڭ لۇٌداْ ِاي اٍداً باضتادى .لوٍي ،ضَىرى ،ضارىٍىعي بار ،وووتەِٕىڭ الٍطاڭىٕاْ بولىراۋدىڭ بورأىٕا دەٍىٓ اٌتاً ءوڭىرىٓ لارا توپىراق لىٍىپ وەتەتىٓ ەدى " .ىّپىرت ،ىّپىرتتىىىٓ جىّپىرت" دەگەْ دە وضي وەزدە غىمماْ .جەتىُ -جەضىر ٔۀي جىّپىرتىپ لَراتتي دەٍطىڭ .ؤىڭ ەضەضىٕە ِاي اٍداۋعا ءار اۋىٍعا تۇضەتىٓ اداَ ضاٌىعي ،باالعا وەٌگەْ پاٌە-فسو-داْ وەَ ەِەش -تي .اۋەٌي لۇرىمما ىٍىٕەتىٓ پأاضىس جەضىر ،ؤىڭ ۇضتىٕە باٍىڭ "پاغەش" بوٌطا باش تارتىپ وور . ضؤاۋ غەواراداْ ِاي لابىٍداپ ،ؤي ضەِەٍدىڭ ەت ووَءبَٕاتىٕا جەتىىسگۀػە تۋ لاتىٕٕىڭ ءوزى ەٌگە تۋالق بوپ ضۇٌدەرىٓ زورعا جەتىىسەتىٓ ،ەگەر لارٌي -جاڭبىردا اداضىپ ،بوراْ -غاغىٕدا ءۇضىپ وٌّەضە بۇعاْ دا غۇوىر .ءتۇزدە تۇٔەپ ،جەٌمۇزدىڭ ءوتىٕدە ِاي ووتىٕە ەرگەْ ەروەن لوضما ۇرعاغىٕىڭ جأي لاٍداْ غىداضىٓ .ضوي ِاي ووتىٕدە وەتىۀدەردىڭ اٌعاغمىطي وۇٌپءاْ ەدى .اٍداالدا بىرەۋ اٍتىططا اۋىسعا ىٍىٕىپ، ءتوروىٕىٕدە بىرەۋ توبەٌەضطە توبەضي وورىٕىپ لاالتىٓ باٍعۇش ضوداْ لاٍتىپ لارا تىسىّٕەْ تۇضىۀدى لوٍدى .ضوڭعي ءبىر ضاپارىٕدا ضۇٍەگىٓ ضۇٍرەتىپ ،بار تاپماْ پاٍداضي لۇرضاعىٓ توِپاٍتىپ لاٍتتي دا ،توزالتاْ بەتەر توزدىرىپ جىبەرگەْ ِىٕاۋ جاٌعاْ دۇَٔەدەْ ِۇٌدەَ لاغمىطي وەٌدى ِە ،ەوي وەغتىڭ اراضىٕدا ٍەْ ِؤػادا اضىٍىپ وٌەٍىٓ دەپ جاتماْ جەرىٕەْ اٍىۇِىص ارلإٔاْ اجىراتىپ اٌىپ لاٌىپ ەدى .ضؤاْ وەٍىٓ دە ەي لاتارىٕدا ووپ جۇرگەْ جوق . . .
.لاراغأىڭ لاراعاً باضىٓ غۇٌعىتماْ لارا داۋىٍىٕاْ ضوڭعي لارٌي-جاڭبىرٌي ءبىر وۇٔىٕدە
ووتتىىتي ەر -تۇرِاڭدى اال وگىسىٓ جەتەوتەپ لاباضالاٌدى اٌدەوىُ وەٌدى دە وۇٌپءأدى اوەتپەن بوٌدى . -
اٍىۇِىص -اۋ ،وەتەٍىٓ دەضەَ لۋ جاٌعىسدى لَّاٍّىٓ ،وەتپەٍىٓ دەضەَ لۇرىپ
لاٌعىر لۇرضالتي لاالً بوضاتاَ؟ -دەپ وۇٌپءاْ زار ەڭىرەپ جىالعاْ . -
ابىروٍىّدى ضالتاٍّىٓ دەضەڭ ارتىّٕاْ ەرەضىڭ .باالعا زار بوٌعأىّّەْ باضمأىڭ
ۇرىعي ِۀىڭ دە بوٍىّا ضىَّاٍدى ،لاتىٓ تاضتاعأدا دا جەتىطىپ وتىرعأىُ غاِاٌي! -دەپ لاباضالاي تەرىص لاراپ وتىرىپ اٌعاْ .ضوڭداعي ەوەۋىٕىڭ اراضىٕداعي بار داۋ ضىَّاً وتىرعاْ باضي ارتىك جۇن تە وتەۋ ەوەْ .لارٌي -جاڭبىرٌي اال غۇبار ىّىرتتا اال وگىسدى اٌدىٕا ضاٌىپ توِپىٍداتا لۋاالپ لاباضالاي وەتە باردى .اال وگىسدى ەِەش ،اال وگىسدىڭ ۇضتىٕدە ضەٌه -ضەٌه لوپاڭداعاْ وۇٌپءأدى ضاباپ بارا جاتمأداً وورىٕىپ ەدى .ۇزىٓ ءبَػىه ضاۋىرداْ ضارت ەتە لاٌعأدا لاٍماڭ لاعاتىٓ اال وگىس ەِەش ،لابىرعاضي ضوگىٍگۀدەً لۇالپ بارىپِ ،اٍىطىپ بارىپ باضىٓ زورعا ووتەرگەْ وۇٌپءاْ ضەوىٍدى .اال وگىسدى لۋىپ ،لۇٌىٓ دا داۋضي غىرلىراپ وتەۋ وەتتي .وتەۋدى لۋىپ ِىرزا وەتتي .ۇغەۋىٕە دە جەتە اٌّاً اٍىۇِىص جۇرتتا لاٌعاْ .اال غۇبار ىّىرتتي اتىّەْ لاق جارىپ لاٍتا بۇرىٍعاْ لاباضالاي: -
اً ،الىّاق ،لاٍت وەٍىٓ ! غەغەڭ ضەْ تۇگىً أاۋ ىػىٕدەگي ۇٍاتىٓ اضىراپ
اٌطىٓ! -دەپ الىرعاْ .ضوضىٓ اال غۇبار دۇَٔەگە اٌباضتىداً ضىڭىپ جوق بوٌدى . تاٌىپ جىعىٍعاْ وتەۋدى اٍىۇِىص ارلاالپ زورعا جەتىىسىپ ،ضۋ بۇروىپ تىرىٍتىپ اٌىپ ەدى . . .وتەۋدىڭ لوٌىٕا ضىبىسعي ۇضتاتماْ لاضىرەت پە ،اٌدە اتاداْ لؤعاْ ارلا ِا ،ؤي ِىرزا تۇرِاق وتەۋدىڭ ءوزى دە بىٍەر ِە ەوەْ؟ . .اٍتەۋىر ،وتەۋ ضىبىسعي تارتطا ِىرزأىڭ ووز اٌدىٕا لاراغأىڭ اال غۇبار ىّىرتي لاٍتىپ وەٌەدى دە تۇرادى .پەظ ووِەٍىٓ وۇڭىرۀتە ضۋىرىپ ،لارالۇرىك تەرەزۀي لارا جاالۋداً جاٌپ-جاٌپ ضاباالعاْ لارا جەي،
ضارٔاعاْ ورِاْ ،زارالعاْ تولاي تإِىڭ ءتورت بۇرىػي ،ضوي بۇرىػتا ضوٌىعىٓ باضا اٌّاً ووطۋدەْ غارغاعاْ وتەۋ . . . باٍمۇش أا زارالپ بارا ِا ،ضارٔاپ بارا ِا ،ووطىپ بارا ِا ،ءوٌىپ بارا ِا ،ؤي ەغىىُ بىٍگەْ جوق .ءوٌي ِە ،تىرى ِە ،ؤي ەغىىُ وورگەْ جوق .اعاٍىٓ تۇرِاق ارتىڭدا لاٌعاْ جاٌعىس ۇٌدى دا ىسدەپ وەٌگەْ جوق .جاٌعىس ۇٌداْ ۇٍات وۇغتي بوٌعأي دا . . . . . .
اٍىۇِىطىە باً بوالِىٓ دەپ جۇٔدى اۋىس لىسىٍىوز وىرىپ
وەٌگۀدە ،اال غۇبار ىّىرتتا أاضىٓ اٌىپ وەتىەْ لاباضالاي لاٍتىپ وراٌعأداً وتەۋدىڭ ازا بوٍي تىتىرۀىپ ،ازار دا بەزەر بوٌعأي وضىداْ دا غىعار . . .ضىبىسعىداْ زار ضاۋعأدا بارضاوەٌّەضتەْ لاٍتىپ وراٌّاٍتىٓ اوۀي وٍالدى ِا ،جوق اٌدە لارٌي-جاڭبىرٌي لارا وۇزدە ۇغتي -وۇٍدى جوعاٌعاْ غەغۀي وٍالدى ِا ،وىُ ءبىٍطىٓ . . . -. . .تۇر ەً ،ۇٍگە لاٍت! . .جىالٍىٓ دەپ تۇر ەوەْ .بۇي دا جىالٍىٓ دەپ تۇر ەدى . ەوەۋى دە ءبىر -بىرىٕە ووز جاضىٓ وورضەتپەش ءۇغىٓ لۇغالتاضىپ لار تاٌعأػا ووپ تۇردى .ضؤاْ ءبىرىٕىڭ ٍىعىٓ ءبىرى ووز جاضىّەْ ضۋارىپ بارىپ ازەر اجىراضماْ ەدى . ضەْ أاۋ لىرعا دەٍىٓ ۇٍگە لاراً جۇگىرەضىڭ - ،دەپ وتەۋ ءبىر توبۀي ضاۋضاعىّەْوٌػەپ بەردى ِ - .ەْ أاۋ لىرعا دەٍىٓ لاتىٕعا لاراً جۇگىرەِىٓ - ،دەپ ەوىٕػي توبۀي ءوزى وٌػەپ اٌدى .بىرىٕەْ ءبىرى لاغمأداً ەوەۋى ەوي جالما بەزە جؤەٌگەْ .بەزىپ وەٌە جاتىپ تا بەزىپ بارا جاتماْ وتەۋدى ووز اٌدىٕاْ جوعاٌتماْ جوق ەدى ،ارتىٕا بۇرىٍىپ لاراعأدا ضاراال توْ وَىپ اٌگاْ ضارغاتاِىسدىڭ غاتماٌىٕاْ باضما ،غاتماي اۋزىٕدا غأػىٍىپ وتىرعاْ ضاراٌمأىڭ غىڭىٕاْ باضما دىُ جوق ەوەْ .ضوضىٓ بۇلتىرِأىڭ جارتاضتي تىٍگەْ ىطىٍي .بوز اضپاْ تاعي دا ضاعاي-ضاعاي بوپ ەرىپ ،اٌتاٍدىڭ اال غىڭدارىٕىڭ توبەضىٕە توگىٍىپ جاتمأداً ،دۇَٔە جىبىر-جىبىر ووغىپ
بارا جاتمأداً بوٌىپ ەدى .ضوٍتطە ،ضوگىٍگەْ دە جوق ،توگىٍگەْ دە جوق ،جأارعا توٌعاْ ىطتىك جاضتىڭ ار جاعىٕدا لاٌعاْ بوز اضپاْ ِەْ جارىك دۇَٔە ەوەْ . . .غىعأعا لاغماْ بۇلتىرِأىڭ اعىٕىّەْ ،وون تاضتي تىٍگەْ وەودوٌي توٌمىٕٕىڭ ضارىٕىّەْ جارىطىپ ووپەضي وغىۀػە ،ۇٍگە جەتىۀػە جۇگىرىپ ەدى .ءبىراق ضىڭارىٕاْ اٍىرىٍعاْ جەتىُ ووڭىً ضۇٍىۀەر لارا تاپپاً غىعأعا تارتىپ ۇٌىدى دا تۇردى .الىرى وورغي اۋدأداعي ٍٕتەرٔاتتاْ ءبىر -اق غىمتي دا ،لىص ولىپ ،جاز ضؤىڭ ووڭىٕەْ ووِىرىٕە دەٍىٓ تاضَتىٓ وون ەضەگي بوٌىپ جۇرىپ ولۋ بىتىردى .وباٌي وأە ،اٍتمأىٕدا تۇرىپ وتەۋ لاراجاتىٓ لاٌتاضىٕا ضاٌىپ بەرىپ ضەِەٍگە غىعارىپ ضاٌدى ِ .اي دارىگەرٌىه ٍٕطتَتۋتىٓ بىتىرگۀػە بەش جىً بوٍي ءۇزىپ -جۇٌىپ الػاضىٓ جىبەرىپ ،جازعي دەِاٌىطتىڭ وەزىٕدە اٍاق -باضىٓ بۇتىٕدەپ لاٍتاراتىٓ ەدى .ضۇٍىپ لوضىٍدى ِا ،ضۇٍەۋ بوٌطىٓ دەپ وۇٔي ءۇغىٓ لوضىٍدى ِا ،بىرەۋدىڭ بوضاعاضىٕدا وۇغىه -وۇٍەۋ بوٌىپ جۇرىپِ ،ۀػىىتي باضپأاعا ۀدى عأا لوٌي جەتىپ ،وەبەن اراالضپاعاْ اق داِگە ۀدى عأا ەرٔي تَگۀدە ضەٌَىوز دەگەْ تەپطەڭ لۇتىٍّاٍتىٓ تەِىر بالتىڭ ارلاضىٕدا وبراووۆواعا غىمتي دا لاٌدى .ۀدى ِىٕاۋ لىسىعي ِەْ غىجىعىٕاْ لََأاتي ووپ ءوِىردىڭ لىرضىعىٕا ەگەضىۀدەً باش بارِالتي ضۇق ضاۋضاق پەْ ورتأموٌدىڭ جىمپىٍىٕاْ غىعارِاٍتىٓ بوٌعاْ .بار لاٍراتي دا ،بار اٍباتي دا وضي . . .اٍىۇِىص جۇٔدى اۋىس لىسىٍىوزدەْ ءتورت ۇي تاپماْ .وەغەگي تەوتىّىٓ دەپ جۇرتەْ زٍَاٌىٕىڭ الجاۋٌىعي لاڭعىباضما لاتىٓ بوپ وەتىۀىٓ وزىٕە لور تۇتىپ ،وتىس جىً بوٍي بالىر باضتي بىرەۋدىڭ وتباضىٕا وتىعىپ ،جۇرت ووزىٕە ەْ -تاڭباٌي بوٌطا دا لاٍتىپ ەي بەتىٕە وورىٕگەْ ەِەش .تاٍگأىڭ تاعىطىٕداً ضاٍاق تىرٌىه وەغىەْ لىسىٍىوز بەش ءۇٍٍي زاٍّىەدەْ باضما وتاْ بار دەگۀدى وٍىٕا اٌطا ٔاعىٍطىٓ ِ .ۇٔىڭ دا وزىٕػە لىسىك حَىاٍاضي ،ەي اۋزىٕدا تاۋضىٍّاٍتىٓ جىرى بار ِ .ىرزا ِەْ وتەۋ ىرگەدە وتىرضا دا
وەِپىر -غاٌعا ات-ىسىٓ ضاال بەرِەٍدى .اۋىً ِاڭىٕداعي لۋ تالىرعا ۇضتاپ وتىرۋ لَىٓ بوٌعاْ ضوڭ ەوەۋى جَىٍىپ ؤػالتي لاراضىٓ لىسىٍىوزگە لوضىپ لوٍىپ ،جىً ضاٍىٓ ءبىر -ەوي ضوعىّٕاْ اٌىپ جەگۀي بوٌّاضا ،باۋىرىٓ ەزىپ بارا جاتماْ جۇراعاتػىٍىعي دا غاِاٌي .غەغە ءبىر بوٌعأّەْ ءتورت ۇي ِىرزاعا بوتەْ دە ،تۋِاضا دا تۋعإٔاْ ىطتىك اٍىۇِىطتي وتەۋ ءتورت ۇي ِەْ لىسىٍىوزدەْ وۇٔي بۇگىٕگە دەٍىٓ لىسعأادى . . . وروەغتي جوٌدىڭ لاتماعىٓ جىرتىپ ،ارا-تۇرا ِوڭىىپ ِ-وڭىىپ لوٍىپ " بەزدەلوت" ووربَىەگە جەتىۀدە وتەۋ جەتي ۇٍىمتاپ ،جەتي وٍأعاْ .جەي ووتەرگەْ ضىرِاداً غۇباتىٍعاْ بوز تۇِأدى ِاغَٕا فارى تەضە اٌّاً لوٍدى دا ،اٍتەۋىر ،لوً لورا ،ضَىر لورا، ات لورا ،تاۋىك لورا ،غوپ لورا -ۀدى ەڭ لورأىڭ ورتاضىٕدا لؤجَىپ وتىرعاْ ۇٍرۀػىىتي ەضىي ءۇٍدى تأاۋىّەْ ءتۇرتىپ تاپماْ ەدى . -
ٔەگە تۇرضىڭ؟ -دەپ وتەۋ ەجىرەٍە لارادى . ٔەِۀە ،ۇٍگە دە ِاغَٕاِەْ وىرەٍىٓ دەپ پە ەدىڭ؟ ! وەٌىپ لاٌعأىٕا
ووىٕگۀدەً وتەۋ بەت تەرىطىٓ بەش ضىڭدىرىپ ،ووظ جەردە ضەرەٍىپ ِۇز بوپ لاٌعاْ ەوي اٍاعىٓ باۋىرىٕا زورعا تارتىپ اٌدى .ىطمىرتىپ جاتىر ەوەْ ! . .توبەدەگي جىرتَعاْ جاٌعىس غىراق بوٌّۀىڭ ءتورت بۇرىػىٕا جەتپەً لاٌىپتي .لاضمىر وورگەْ تۇٌىىٕىڭ باالپأدارىٕداً لارا ووٌەڭىە ىرگەگە بووطەٌەرىٓ تىعىپ ،ءار تۇضتا غاغىٍىپ جاتماْ باال-غاعأىڭ ووزدەرى عأا جىٍتىراٍدى .پەظ تۇبىٕدە وتىرعاْ اٍىۇِىص اٌدە ءبىر تؤٕىڭ ءتۇٍّەضىٓ لاداعاْ بوٌىپ ،وىطي وەٌدى -اۋ دەپ لاراعاْ دا جوق .باٍعا تَگۀٕەْ بەرى باعي زاِاْ وتطە دە باالضىٕىڭ اٌدىٕدا وۇٔاوار بوٌعاْ اداِداً وۇِىٍجىپ ضوٍٍەً اٌّاۋغي ەدى .بۇي جوٌعي وتىرىطي جأجاي ىسدەگۀدەً :لاباعي لىرىص ،پۇغپاق وەۋدەغۀىڭ ءوڭىرىٓ لاق اٍىرىپ تاضتاٍتىڭداً وووىرەگي وورىىتەً جەٌپىٕەدى . وون اال ءتۇتىٓ ،جىرتَعاْ جاٌعىس الِپا اال بۇٌدىر تۇِإٔىڭ ىػىٕدە اداضىپ جۇر .
-
لىٌ جاعىپ وتىرعإٔاْ ضاۋِىطىڭ؟ . . لىٌ جالپاضاق تا ،بىمطىپ وتىرعأىّىسدى بىٍّەً وەٌگەْ غىعارضىڭ؟! -دەپ
اٍىۇِىص ەضىىتەْ وىرِەً جاتىپ ِىرزأي جاِباضما اال بۇرق ەتتي ،ءبىراق ،جەردەْ باضىٓ ووتەرگەْ جوق ِ .ىرزا بىٍتىرداْ بەرى لاضىٕاْ غىمپاعأداً بىٍتىرعي ءضوزىٓ جاٌعاضتىرا ضاٌدى .اال لۇراق ءبوضتەوتىڭ جارِىطىپ جاِىٍىپ ،جارِىطىٓ جاِباضىّەْ ەزىپ اٌدە بىرەۋ توڭمَىپ تەرىص لاراپ جاتماْ ِ .ىرزأىڭ داۋضىٕاْ بەرِەْ لاراً اۋٔاپ ءتۇضىپ ەدىِ ،ىڭ جىٍداْ بەرى لاضىٕۋعا لوٌي تَّەً جۇرگۀدەً -اق ِىمىٕاْ ضۇرگىٍەپ ءبىراز وتىردى دا ،وۇٍەوتەً ضالاٌىٕا بارجَعاْ ضاۋضالتارىٓ ضىَعىسا اٌّاً: -
ى -ى ،وەپ لاٌدىڭدار ِا؟ -دەپ ٍەگىٕدەگي ءبىر لاپ جۇٔدى جۇٌمىپ -جۇٌمىپ
لوٍدى .وٌەٍىٓ دەپ وتىرعاْ لىسىٍىوز جوق ضََالتي .بۇي ۇٍدە وٌە لوٍاتىڭداً جاْ جوق ضََالتي .اٍىۇِىص جىبىٓ ءۇزىپ اٌىپ ،توڭدى ىرگەگە اتىپ ۇرىپ ەدى ،اۋەٌي ءوزى اللتىرىپ جىبەرىپ ،ۀدى ٍٕەضىٓ تابا اٌّاً ،توپاْ اراضىٕاْ داْ ىسدەگەْ تاۋىمتاً إٍاالضىٓ اي وەپ بۇرلىٍداتطىٓ . -
لابىٍحاْ لاٍدا؟ "وضىٕدا عوً" دەگۀدەً لىسىٍىوز ءتور ۇٍدىڭ ەضىگىٓ ٍەگىّەْ
ٔۇضماپ ەدى ،ضوي بوٍي ضالاٌىٓ اضپأعا ىٍىپ لوٍىپ ءبىراز دەِاٌدى " .وضىڭدا عوً" دەگۀدەً غاغىٍىپ لاٌعاْ ارەْ-جارأي دا ەضىىىە تەٌّىرىطىەْ .ءبىراق ،غالىرىپ غىعاٍىٓ دەپ بىردەءبىرى تىرپ ەتىەْ جوق . -
اً ،ءوٌىپ لاٌعأدارىڭ لاٍطي ،وٌەٍىٓ دەپ جاتمأدارىڭ لاٍطي؟ ! -دەپ ءوِىرى
داۋىص ووتەرىپ ضوٍٍەِەٍتىٓ ِىرزا ءوٌىه غىممأداً تىُ -تىرىص تۇٔػىعىپ وتىرعاْ ءۇً جأدارىٕىڭ توبە لۇٍماضىٓ ءتىٍىپ اٍعاً ضاٌدى .ضؤدا دا بەتىٕە تىه لاراعأي تەن غەغەضي بوٌدى: -
ٔەِۀە ،توپىراق ضاٌۋعا وەٌىپ پە ەدىڭ؟ اٌدە بالَعا دەٍىٓ وورِەٍّىٓ دەگەْ
أتىڭ بار ِا ەدى؟ -دەپ ووزىٕە جاش اٌدى .ضوضىٓ ەتەن -جەڭىٓ لىّتأىپ پەظ تۇبىٕە لاٍتا وتىردى دا ،غاٌىٓ ووزىٕىڭ لَىعىّەْ اتا " - :وتىر عوً أە!" -دەپ وۇٔػىٍىه جەردەْ زىٍىّەْ ءتۇٍرەپ ءوتتي .ءأػەٍىٕدە باٌتاالضاڭ بىٍك ەتپەٍتىٓ ،اٍعاٍىڭدى دا ،وٍباٍىڭدى دا غىبىٓ غالماْ وۇٍٍي وورِەٍتىٓ « لىسىٍىوز » وەِپىرىٕىڭ غاڭمىٍىٕاْ اجەپتاۋىر ىعىپ، وؤەوتەً واٌالضي بورباٍىٕىڭ ورتاضىٕا دوِاالپ ءتۇضىپ ،بورداً توزىپ وتىر . -
ٍا ،وعاْ ٔە بوٌىپتي؟ . . وەتطىٓ دەپ جاتىر - ،دەدى لالپأي لَراتىپ وىرگەْ دۇٌەً بۇلاداً ءتورگي
بەٌّۀىڭ ەضىگىٓ ضۇزە غىمماْ لابىٍحاْ .ءضوٍتتي دە وون ءتۇتىٕدى ووپتەْ ضاعىٕىپ لاٌعأداً اۋەٌي تأاۋىٓ تىجىرىٕىپ ،ارتىٕاْ ەزۋىٓ جىرا ەضىٕەپ اٌدى ٍ " .تتىڭ اۋِاً لاٌعأىٓ لاراغي!" ِ .ىرزا وضىداْ وتىس جىً بۇرىٕعي لىسىٍىوزدى لاٍتا ءبىر وورگۀدەً بوٌدى .ءبىراق وەتطىٓ دەپ جاتماْ وىُ ،وەتەٍىٓ دەپ جاتماْ وىُ دەپ تەٌىّەي ءىٕىطىٕەْ ضۇراعاْ جوق . -
بارِ ،اغَٕأىڭ ضۋىٓ اعىسىپ وەي ! . .
-
وۇْ ضۋىك ەِەش لوً ،ەغتەڭە ەتپەش ،ەرتەڭ تاعي دا ضۋ لۇٍىپ جۇرەِىس بە- ،
دەپ ءىٕىطي ەضىٕەپ تۇرىپ ەرتەڭگي وۇٔدى ۋاٍىُ لىٍدى .لؤجَتىپ -اق جىبەرگىطي وەٌىپ ەدى ،ءضاي بوتۀدىگي ەضىٕە تۇضپەگۀدە لؤجَتىپ تا جىبەرەتىٓ ەدى . جۇدىرىعىٓ ضىعىّداپ ،تەرىطىٕە ضىَّاً تۇرعاْ ِىرزأي تۇوپىردەْ غىمماْ ءبىر وۇٌىي ۇضتاپ لاٌدى . -
ٔەِۀە ،بۇلتىرِأىڭ ضۋى ضارلىٍىپ لاالدى دەپ لورلاضىڭ با ،اٌدە ضۋدى دا
لَّاً تۇرضىڭ با؟! -دەپ زەوۋِەْ عأا غەوتەٌگەْ .ەضىه ووزىٕدەگي اٌدەوىّٕىڭ غارلاٍىٓ ءوغي وەتىۀدەً تەپىىٍەپ وَىپ تىطما بەتتەگەْ لابىٍحإٔىڭ وەبەجەدەً
لاتىٓ بووطەضىٓ وەوتي ووزبەْ غىعارىپ ضاٌعاْ ِىرزا لاٍىرىٍىپ اٌگي ءبىر غَمىٍداق وۇٌىىٕي ىرگەدەْ ىسدەً باضتاپ ەدى ،وْ جاضار تولىر باش تاڭمي لارا جىّىڭ-جىّىڭ ەتىپ ءاٌي وۇٔگي ضاڭىرەٍىپ وتىر ەوەْ .ءۇً توال ٔەِەرۀي پوگأاٍعا ضاٌطاڭ بۇي ءتۇتىٕگە جالىڭدىعي جوق ضََالتي .لابىٍحإٔاْ باضما لاتىٓ اٌىپ جاْ -جالما بىتىراپ وەتىەْ ءۇظ ۇٌدىڭ ۇرىك -غارلي تۇگەٌىّەْ وضىٕدا .ىٕتىرٔاتطأاي زاِإٔىڭ ىرلىٕا لاراً اٍىۇِىطىە بىتىەْ وەٌىڭدەردىڭ ءبىرى ورىص ،ءبىرى تاتار ،ۀدى ءبىر ۇٌي ەٌدە جوق وارىطتي دە ضؤوۋ تاٌدىمورعإٔاْ جەتەٌەپ وەٌىپتي .تۇلىُ جاڭارتۋعا لأػاٌىك ۇٌەش لوضارىٓ وىُ ءبىٍطىٓ ،اٍتەۋىر ،وضي ءبىر تولىر باش تاڭمي لارا باضماالرىٕاْ وورى زاتي ىىىوڭّۇرىڭدى ءٍىطىٕەْ تأَتىڭداً ىػىڭە وىرىپٍ ،تەرضەڭ دە ءوزىڭە جۇگىرەتىٓ ادەتي بار . اً ،بەرى وەي - ،دەپ غالىرىپ ەدى ،تاڭمي ِۇرىٓ تاباْ اضتىڭدا ىرگەدەْ اتىپغىمتي . جۇر ،ەوەۋِىس ِاغَٕأىڭ ضۋىٓ اعىتىپ وەٌەٍىه .جەٌىەضىٕەْ تارتىٓ وۇرەضىٕگەجەتە اٌّاً لاٌعاْ لابىٍحاْ تاۋىك لورأىڭ ىرگەضىٓ ضۋارىپ تاٌتاٍىپ ءاٌي تۇر ەوەْ . اعاضىٕىڭ ولتي ووزىٓ جاۋىرىٕىّەْ ضەزگۀىّەْ ِاتماپىڭا ورإٔىڭ وەڭىردەگىٓ جابا اٌّادى دا ارتىٕا اجىراٍىپ ءبىر لاراپ ،ضاۋىٕي بىتىۀػە لاٍتىپ ِىڭك ەتىەْ جوق . "ٍت-اً ،ضەْ دە اداَ بوالِىٓ دەپ جۇرضىڭ -اۋ! ِ ". .ىرزا وِىرىٕدە ءبىرىٕػي رەت وەِپىر ِەْ غاٌدى اٍادى .وتاۋ بوٌىپ جۇرت لۇرٌي ضأاتما لوضىٍّأً ،ە وتباضىٕدا بەرەوەضئ ،ە وتأعا ضەپتىگي جوق ءتورت بىردەً ِاضىٍدى دۇَٔەگە اوەٌّەضە دە بوٌعأداً ەوەْ -اۋ . ءبىرى لاالدا ،ءبىرى داالدا ،لىص وغاعىٓ جىٍىتا اٌّاً ،جاز جادىراپ تاِاعىٓ دا ىػە اٌّاً، ءبىر وۇٔدىه توٍىّدىمتي ءبىر جىٍدىك توٍعا باالٍتىٓ ءوڭػەڭ دارالىٕىڭ وۇٔي بۇگىٕگە دەٍىٓ االلاْ جاٍعأي وەِپىر -غاي .بالػاضي دا وضىالر ،الػاضي دا وضىالرٔ ،اڭىىطي دە
وضىالر ،باڭىىطي دە وضىالر ،ضوعىُ دەپ ءبىر جەپ ،ضوعىٍدىُ دەپ ءبىر تاضىپ ،لَعا لاِاپ تاضتاپ وەتىۀدەرى بوٌّاضا ،اٍتەۋىر ،لَىٓ تاضىپ اوەتىەْ جوق ،وۇٔدەردىڭ وۇٔىٕدە جەۋگە جاراپ لاٌطا ِۇٔي دا لٌ ضىپىرىپ وەتەتىٓ ءتۇرٌەرى بار ٍ " .اپىراۋٔ ،ە بوپ باراِىس؟ ءتۇبي ءبارىّىس دە ٍت بوپ وەتپەضەن جارار ەدى -اۋ! ِ ". .ىرزا ِاغَٕاضىٓ وتاٌدىرىپ پەغتي لوضىپ ەدى ،ضۋىٌ لوٍّاعاْ ِوتور ٌىپىپ تۇر ەوەْ ،تاڭمي ِۇرىٓ تولىر باش االلأىٓ ۆۀتٍََاتطََاعا توضىپ: -
وًٍ ،ەورً ،راحات لوً ! -دەپ ءِاز بوپ لاٌدى - .ۇٍدەْ جىٍي ەوەْ - ،دەدى
ىرضَىپ ٍ .ا ،ۇٍدەْ جىٍي ەوۀي راش ِ .ىمىراٍىپ غوگىپ بارا جاتماْ ەضىي ۇٍدىڭ ضىرتي عأا ەِەش ،ىػي دە توزىپ بىتىەْ ەوەْ -اۋ ِ .ىٕاۋ بىمطىعاْ تىرٌىه توزدىردى ِا، ءبىرىٓ ءبىرى توزدىردى ِا ،اٌدە وتاضمإٔاْ باضتاپ وضي وۇٔگە دەٍىٓ وتباضىٕىڭ بار راحاتىٕىڭ ءوزى وضي -اق پا ،جىً وْ ەوي اٍدا ءزاۋىّەْ جوٌي تۇضپەٍتىٓ ِىرزأىڭ پءارۋەٍىٕدە جوق ەدى ِ .ىٕاۋ لاضىٕدا وتىرعاْ تولىرباضتاً وەزىٕدە تۀتىرەپ وەٌگەْ لوش جەتىّگە پأا بوٌعاْ غەغە غاڭىراعىٕىڭ ىسعارىٓ ۀدى عأا ضەزىٕگۀدەً ،ەر جەتتىُ ،ەڭبەن لىٍدىُ دەگەڭدە ضؤي جىٍىتۋعا جاراِاعأي بىالً تۇرضىٓ ،أا ضۇتىٕە لارىسىٓ وتەرٌىه جىٍي ضەزىُ دە لاٌدىرِاپتي -اۋ . -
اً ،پۇغىك ،وضي ضۀىڭ اتىڭ وىُ ەدى؟
-
ِۀىڭ بە؟ ِ . .اِاَ بوراغىا دەٍتىٓ ،اپاَ ءبورتەَ دەٍدى ،اتاَ ءبورىباً دەٍدى .
-
ضؤدا لاٍطىطي بوٌدى؟
-
بىٍّەٍّىٓ . . .اٍتەۋىر ِۇعاٌَّا اپاً بوروا دەٍدى عوً " . . .ە -ەً ،لاٍراْ
لازالتىڭ بوالغاعي -اً! . .بۇگىٓ ءوز اتىڭٕىڭ وىُ ەوۀىٓ بىٍّەضەڭ ،ەرتەڭ لاً ۇٌتتىڭ بورباٍىٕاْ ءؤگۀىٕدى ۇِىتىپ ،وىّٕىڭ بورباٍىٕا بارىپ تىعىالر ەوۀطىڭ؟ !" ِىرزا بورداچەن تۇبىٕدە لاپ وەتىەْ ەوي -ءۇظ واِپَتتي ءبورتۀىڭ لوٌىٕا ۇضتاتتي .بۇي دا
وتەۋدىڭ ٍەوطترۀٕىٌ زاوۇضىەضىٕىڭ جۇرىٕتىعي ەدى .لاعازىٓ غاال-پۇال ارغىپ ەوي ۇرتىٕا تاضتاپ جىبەرگەْ لارا پۇغىمتىڭ تۇرپىدەً ەدىرەٍگەْ تىمىر غاغىٓ تەرىص ضَپاپ وتىرىپ: -
اي ،ۀدى ەوەۋِىس جالطىالپ تۇرىپ اڭگىّەٌەضەٍىه - ،دەپ ِىرزا دا جاٍعاضىپ
وتىرىپ تەِەوىطىٓ تۇتاتتي .ءبىر تىمىردىڭ تاٍأعأىٓ ضەزگۀدەً ءبورتە دە ۇرتىٓ ءبىر توٌعاپ ،ءبىر تولتاپ ِىرزاعا جاٌتالتاً بەردى . -
اً ،بوروأ ،ە بوپ لاٌدى ،اٍتطاڭػي،
-
ەغتەِە دە . . .
-
ەغتەِە بوٌّاضا اپاڭ ٔەگە جىالپ وتىر؟
-
أػەٍىٓ . . .
-
أػەٍىٓ وىطي جىالً ِا ەوەْ؟ . .
-
أػەٍىٓ . . .اپاَ ەغىىّگە اٍتپا دەپ ەدى .
-
اٍتپاعأىڭ وضي ِا؟
-
وضي عوً . . .اٍتماَ جوق لوً . . .
-
اٍتپاٍطىڭ عوً؟ . .
-
اٍتپاٍّىٓ .
-
جىگىت ەوۀطىڭ ! ِ . .االدەش! . .اپاڭ ەغىىّگە اٍتپا دەِەضە اٍتىپ لوٍاتىٓ با
ەدىڭ؟ -
بىٍّەٍّىٓ . . .
-
ضوالً دە .
-
ضوالً . . .
-
ضؤىّەْ ٔە بوٌدى؟
-
ەغتەِە . . .
-
ى -ى . . .اپاڭ اتاڭا ۇرىطتي عوً؟
-
ۇرىطتي .
-
ٔەگە ۇرضىپ جۇر؟
-
اتاَ ءبىر وۇٔي ۇٍگە لاٍتپاً جوعاٌىپ وەتتي .
-
ضوضىٓ؟
-
ضوضىٓ ِاعاْ ىسدە دەدى .
-
ضەْ ىسدەدىڭ بە؟
-
ىسدەدىُ .
-
لاٍداْ تاپتىڭ؟
-
أاۋ وتىەٌدەگي ِاعرٍپا تاتەٍدىڭ ۇٍىٕدە جاتىر ەوەْ .
-
جاتىر ِا ەوەْ ،وتىر ِا ەوەْ؟
-
جاتىر ەوەْ .
-
ٔاعىپ جاتىر ەوەْ؟
-
اپاَ ەغىىّگە اٍتپا دەپ ەدى . . .
تولىرباش اۋەٌي ىرضىڭ -ىرضىڭ ەتىپ جاْ-جاعىٕا لاراپ اٌدى دا ،بىرەۋ لابىرعاضىٓ ضأاپ لىتىمتاپ جاتمأداً جاتىپ وەپ وۇٌطىٓ .ەزۋىٓ جََا اٌّاً ،واِپَتتىڭ ضىٍەوەٍىٕە لالاٌىپ-غاغاٌىپ زورعا تولتاعأي .ەزۋى وۇٌىىگە ،ەرىٕي ضوٍٍەۋگە داٍىٓ ەوۀىٓ ضەزگەْ ِىرزا تاعي دا تالىّداً ءتۇضتي . -
ضؤىّەْ ٔاعىپ جاتىر ەوەْ؟
-
ىطمىرتىپ جاتىر ەوەْ . . .
-
وًٍ ،تتىڭ وۇغىگي ! . .ضوضىٓ؟ . .
-
ضوضىٓ لاغتىُ . . .
-
لاغمأدا لاٍدا باردىڭ؟
-
ۇٍگە وەٌدىُ . . .
-
ضوضىٓ؟ . .
-
اپاِا اٍتتىُ .
-
Heدەپ اٍتتىڭ؟
-
ىطمىرتىپ جاتىر ەوەْ دەدىُ . . .
-
وًٍ ،تتىڭ وۇغىگي ! . .جوعاي! . .ۀدى اۋزىڭٕاْ غىعارۋغي بوٌّا! . .
-
ۇلتىُ . . .اۋزىّٕاْ غىعارِاٍّىٓ . . .ضەْ دە اپاِا اٍتىپ لوٍّا . . .ءبورتە
وەتەر -وەتپەضتەْ ەضىىتي تارش جاۋىپ ِىرزا دا وٌگۀػە وۇٌدى .وتەۋ وەٌىپ تەرەزە لالمأدا پورا -پورا بوٌىپ وۇٌىىدەْ غارغاپ وتىر ەدى .ووزىٕىڭ جاضىً ضۇرتىپ جاتمأىٓ جىالپ وتىر ِا دەپ لاٌعاْ وتەۋ غاِىرلأىپ: -
اًِ ،اگادإٔاْ لارا لاعازدى بۇگىٓ اٌعأداً غەغەڭ ەوەۋىڭە ٔە بوٌعاْ؟ -دەپ
اغۋالٔۋعا إٍاٌدى . -
ضەْ ِۀىڭ ورٔىّدا بوٌطاڭ ءوٌىپ لاالر ەدىڭ! -دەپ ِىرزا وتەۋدى وابَٕاعا
جەڭىٕەْ تارتىپ وىرگىسدى دە بارداچەوىە لوي ضاٌىپ ضپَرتتىڭ بوتەٌىەضىٓ ضۋىرىپ اٌدى . -
بىردەِە دەِەٍطىڭ بە؟ -دەپ وتەۋ وۇٔي بۇرىٓ اۋزى -باضىٓ ضۇرتىٕىپ ،اٍاق
اضتىٕاْ ۇرىطپاً ۇضىٕعاْ ضتالأعا تەٌّىرە لارادى . -
ٔەِۀە ،ضەْ وضي ۋالىتما دەٍىٓ بىردەِە دەۋ ءۇغىٓ ءىػىپ جۇر ِە ەدىڭ؟ . .
-
ٔۀىڭ لۋأىػي دەگۀىُ عوً .
-
دەٍتىٓ ەغتەڭە تاپپاضاڭ وون باٍتاٌدىڭ ضىٍەوەٍي دەپ ىع! . .
. . .جاتىرى وەپىۀدەً وتەۋدىڭ پىٍدەً وون باٍتاٌي ەوي جىً لاتارىٕاْ لىطىر لاٌدى .لۇداً لاراڭماعىردى ەتەگىٕەْ جأدىرعأدا ەضەضىٓ ِاٌداْ اٌدى ِا ،وتەۋگە بىتىەْ تۇٍاق اتاۋٌي جىً ضاٍىٓ جاٌمي تاۋىپ ،تاپپاضا لىطىر لاالتىڭدى غىعاردى . اراِماتمىردى ضوعىّعا اٌىپ ضوعىپ ،ەوي ءۇً لاق ءبوٌىپ لازى ِەْ لارتاعا الّۇرت بوالتىٓ غىعارِىس دەگۀدە وتەۋ باٍمۇش ضىٍەوەٍىٓ اال جازداً جََا اٌّاپ ەدى .وۇزگە تاٍأعأدا لىسىٍىوز لوراعا غوپ جەتىىسىپ بەرضىٓ دەپ ضاٌەَ اٍتماْ ضوڭ تراوتر جەتەٌەپ وەٌگەْ ِىرزا وون باٍتاٌدى ِاي ىػىٕەْ وورە اٌّادى . اٍۋ ضوعىپ وەتپەضە ضاٍاق ٔەِە جۇرگەْ غىعار - ،دەپ لىسىٍىوز دە جارىتىپ
-
جاۋاپ بەرِەگەْ ِ .اٌدىڭ بابىٓ بىٍگۀي بوٌّاضا ،ەجەٌدەْ ِاي ضالتىعي جوق ۆەتتەحَٕه اٍعىر غاپپاعاْ ءبىر غَپىڭ باٍتاي جوعاٌىپ وەتطە دە اٍىٍىٓ جَّاٍتىٓ ەدى . ەوي وەغتىڭ اراضىٕدا جىٍمىٕىڭ وىطىٕەگەْ داۋضىٓ ەضتىپ وتىەي اۋزىٕداعي جەضىر وەٌىٕػەن ِاعرٍپأىڭ اۋالضىٕا وىرىپ بارضا ،وون باٍتاي جابىك لورأىڭ الىرىٕدا باٍالۋٌي تۇر ەوەْ .لاٍداْ وەٌدى ،وىُ باٍالپ وەتتي دەگەْ ضۇراۋعا ضاۋىرى لىطىر باٍتاٌدىڭ ءوزىٓ ۇٍاٌتمأداً تىرضَعاْ تۋ وەٌىٕػەن " :ؤي اوەڭٕەْ ضۇرا !" -دەپ دۇرضە لوٍا بەردى دەِ ،ىرزأي لالپاداْ ءۇرٌەگەْ دوپتاً دىڭىَگەْ وووىرەگىّەْ تەۋىپ غىعاردى . -
اً ،غاي ،ضۀىڭ ءبىر جوٌعي الزءزاتىڭ ءبىر باٍتاٌدىك بوٌطا ،ءتۇبي ِىٕا ِاٌداْ
تۇن لاٌّاٍتىٓ غىعار - ،دەپ ِىرزا ءازىً -غىٕىٓ لوٍىرتپالتاپ لۇاللماعىص جاضاعاْ بوٌىپ ەدى ،لىسىٍىوز تابَعاتىڭدا جوق ِىٕەز وورضەتتي : -
وتتاِا ،وضي ِاٌدى ضەْ باعىپ جۇرگەْ جولطىڭ عوً ! -دەپ وەضىپ
تاضتاعاْ .ءبىر عأا جىٍمي ەِەش ،ضَىردىڭ بوٍداعي ،لوٍدىڭ تۇضاعىّەْ ەغىىٕىڭ ۇضاعىٕا دەٍىٓ غاٌدىڭ ِىٕدەتىٕدە بوٌعاْ ضوڭ ِىرزا وون باٍتاٌدى لاٍتىپ
ءضوز
لىٍّاعاْ .ؤىڭ ۇضتىٕە وتىەي اۋزىٕداعي جەتىُ ۇٍدىڭ لىسىٍىوزگە ەپتەگەْ جۇراعاتػىٍىعي دا بار ەدى ِ .اعرٍپأىڭ وۇٍەۋى اتاالش ءىٕىطي بوٌطا وەرەن ،وضىداْ ەوي جىً بۇرىٓ ضۋعا وەتىپ ِارلۇَ بوٌعإٔاْ بەرى ەوي باالِەْ جەضىر لاٌعاْ وتىسدىڭ ىػىٕدەگي جەيءىٕىّەْ جەر ضۇزىپ وتىرعاْ بۇال لاتىٕٕىڭ وتىٓ -ضۋىٕا لاراٍالضىپ ،ازداعاْ لاراضىٓ لاٍىرا ضاٌىپ لوي ۇغىٓ بەرىپ جۇرەتىٓ جأاغىرٌىعي جأە بار .پىٕطََاعي غىمتي دەگۀي بوٌّاضا لىسىٍىوزدىڭ ءاٌي وۇٔگي ضالاي-غاغىٕدا لىالۋ جوق ،ءبىر لاتىٕٕىڭ لاِاۋ تەرى بىالً تۇرضىٓ ،بۇلتىرِأىڭ اعىطىٓ لاِاٍتىٓ لۋاتي بوٍىٕدا .اٍىۇِىطتەْ بەش جاضي وىػىٍىگىٓ لوضا ەضەپتەگۀدە بەش لاتىٕٕىڭ توضەگىٓ تەرٌەتۋگە دە بەٌي غىداٍتىڭداً .ءبىر باٍتاٌدىڭ بولتي لارٔىٕا بوال ،بورىىتىٕىڭ ضاعىٓ ضىڭدىرعىطي وەٌّەگەْ ِىرزا ىػتەً غاٌدىڭ تىرٌىگىٕە ىرزا ەوۀىٓ دە جاضىرا اٌّاعاْ .ءوز ِاٌىٕىڭ ضىٍەوەٍىٓ وزىٕە جۇتمىسىپ وتىرىپ ِىٕاۋ وتەۋگە دە تىص جارىپ وضەن اٍتماْ ەِەش . . . . . .تۇٍعىٕداً وەِپىردىڭ تەپىىطىٕەْ ءتۇتە -ءتۇتەضي غىعىپ ،بولتاغالتىڭ ورتاضىٕدا وباداً ءوڭىَىپ وتىرعاْ لىسىٍىوزگە جأي اغىدى ِا ،اٌدە "ضىٍەوەٍدىڭ " بۋى ِاِ ،ىرزا ۇٍگە وىرگەْ بوٍدا غاٌدىڭ توْ -تىّاعىٓ ،ەضىىتەگي ەگىٓ باٍپاعىّەْ لوضا ءتورگە اتىپ ۇردى . -
تۇر ،جَٕاي! -دەدى - .وضي بىمطىعأدارىڭ دا جەتەر ! . .غاٌداْ باضما بىرەۋى
تىرپ ەتىەْ جوق .ءبارى دە تەٌّىرىپ وەِپىرگە لاراضتي .وۇٍبۀدەپ ەتىه -باٍپاعىٕا جۇگىرگۀي بوٌّاضا غاي باٍمۇش تا لازىمتا تۇرىپ ۀەضىٕىڭ ەِػەگىٕە ۇِتىٍعاْ بۇزاۋداً لاٍتا-لاٍتا وەِپىرىٕە ضۇٍىۀگىطي وەٌىپ تىپىرالپ ورٔىٕاْ تۇرا اٌطاغي ٍ " . . .اپىراۋ، لىرىك جىً بوٍي ِىٕاۋ لازىّىرعا لاالً غىداپ جۇرگەْ؟ ". . -
ۀػىطىٓ بەر !
-
اٌىپ لاٌّاضاَ بۇعاْ دىُ دا بەرِەٍّىٓ !
-
داِباي -ووٍٍەوتي وەٌىٕىٕەْ ضۇراپ وَە ِە؟ ! .
-
داِباٌىٓ تاضتاپ وەتىەْ جەرىٕەْ تاۋىپ وَطىٓ !
-
ضاعاْ دا جات ەِەش ضََالتي ەدى عوً .أاۋ ءتورت ۇٌدى وۇٌگە اۋٔاپ تاپپاعاْ
غىعارضىڭ ،اٌدە والر دا وۇٍەن اضتىٕاْ تۋعاْ اراِسا ِا ەدى؟! .اٍتارىٓ اٍتىپ اٌطا دا، ارتىك وەتىۀىٓ ارتىٕاْ ضەزگەْ ِىرزا غەغەضىٕىڭ ٔە لارعاً اٌّأً ،ە لاراعىُ دەً اٌّاً ،جأارىٕاْ جاش بوتاالپ تارش وتىرىپ لاٌعاْ بەٍػارا وەٍپىٕەْ جأي ءتۇرغىگىپ ەضىىتەْ اتا جؤەٌگەْ .بىرەۋ جاضاعاْ جأجاٌدىڭ پاٌەضىٕەْ لاغماْ لىسىٍىوز بەْ وتەۋ ضوڭىٕاْ ۇِار -جۇِار تاالضا غىعىپ ەدى ،ضوي بوٍدا وپىر -توپىر تاالضا وەٌىپ ِاغَٕاعا وتىرعأدا" ،بەزدەلوت" تا ضاٌدىر -وۇٌدىر غارلىٍداپ جؤەٌدى . . . ". . .ەً ،اٌالِ ،ىٕاۋ جارىك دۇَٔۀىڭ وەتىگىٕە وتەۋدى تىعىڭداپ لوٍعأىڭا دا غۇوىر! . .وضىالر بوٌّاعأدا ِەْ لاٍتەر ەدىُ؟ " . .ءوزىٕىڭ وتەۋدەْ باضما ەغىىّگە وەرەگي جوق ەوۀدىگىٓ ِىرزا ۀدى ءتۇضىٕىپ وەٌە جاتمأداً .وتەۋ بۇي دۇَٔەدە تەن ِىرزاعا ضەرىه بوٌۋ ءۇغىٓ وەٌگۀدەً .وغاعي بوٌەن بوٌعأّەْ ،ءۇظ ِەزگىً اضما وتىرضا دا "ٍاپىراً ،وضي داِدە وتەۋدىڭ دە ضىباعاضي بار ەدى -اۋ" دەگۀدى ءوِىرى ۇِىتماْ ەِەش ،باال -غاعاضي بىرەۋدىڭ رٍسىعىٓ تاالپ جەپ جاتمأداً وەٍدە داضتارحاْ باضىٕاْ ٍتەرىپ تاضتاعىطي وەٌىپ وتىراتىٕي بار .باال وەزىٕەْ ۇٍاالش وۇغىىتەً ءبىر ىدىطتاْ تاالضىپ تاِاق جەگۀدە ضىباعأىڭ ِوٌىراق جاعىٓ ِىرزأىڭ بەتىٕە لاراپ لوٍىپ ،بىٍدىرِەً عأا ؤىڭ اٌدىٕا ٍتەرىپ لوٍاتىٓ وتەۋدىڭ ادەتي ەدى ِ .ۇجۋىردى وتىرىه لاجاالپ ،ءبىر ءۇزىُ غإٍاِأي وتىرىه توِطاپ وتىرىپ االتىٓ وتەۋدىڭ ءوِىرٌىه ضىباعاضي دا ِىرزأىڭ ۀػىطىٕدە وەتىۀدەًٍ " ،اپىراۋِ ،ەْ وضىعاْ لارىسدار ەدىُ عوً " دەگۀدى ەضىٕە ضاال
بەرەدى .جالطىٍىعىّەْ دە ،جاِاڭدىعىّەْ دە ەي ووزىٕە تۇضطە وتەۋ ضەبەپىەر .ضوتما اپارضا دا ،غولما ضاٌطا دا اٍتەۋىر وتەۋدىڭ ءبىر "لىرضىعي" تااللتاً جابىطىپ جۇرگۀي . وتەۋدىڭ ِىٕاۋ " بەزدەلوتي " بوٌّاضا ،وەِپىر -غاٌعا وتەۋ جەتەٌەپ وەٌّەگۀدە باال-غاعأىڭ ورتاضىٕدا لاتىٕعا وادىرءضىس ،بەدەٌىڭدى ءبَتىە دە وتىىسە اٌّاً بىمطىپ جاتمأداً ەوۀطىڭ -اۋ . . .
بىرەۋدىڭ اضتىڭداعىطىٓ اال لاغىپ ،بىرەۋدىڭ
ۇضتىٕدەگىطىٓ ءۇپتەپ وەتىپ ،ءبىردى بىرگە ضوعىپ دۇَٔە جَدىُ دەپ جىرعاپ جۇرگەْ جىرىڭدىٕىڭ ،ەي ۇضتىٕەْ وۇْ وورىپ وتىرىپ ەٌدى ِۀطىٕبەً ،تولتىمتاْ توالرضالتاپ جۇرە اٌّاً لاٌعاْ ،پأدىعي لوراداْ وزباٍتىٓ لوتَىٓ " باضاٌماالردىڭ " لىسىً ِاً تىرٌىگىٕە وتەۋدىڭ ٔە ءوضىّي جوقٔ ،ە وضەگي جوق ،ءبىر غاٍٍىمتىڭ ۋاٍىّي بوٌّاضا باٍٍىمتىڭ ازابىٕاْ دا ادا لوجأاضىرٌىعىٓ اٍىرباضتاپ وور . . .غۇوىر ! وتەۋ بوٌّاعأدا وىّگە ضََار ەدىڭ؟ ِ . .ىٕا لىسىٍىوزگە ِە؟ . .اٌدە لاتىٓ -باالڭا ِا؟ " . .اۋەٌگي باٍٍىك اق جاۋٌىك" دەضىپ جاتادى .لاتىٓ باٍٍىك پا ەوەْ؟ لاتىٓ ەر -ازاِاتتىڭ لاضَەتي ەِەش پە؟ . .
تابَعاتتىڭ ضاعاْ تەٌىپ لوٍعاْ ضىڭارى ،تۇٔدە توضەتىڭٕەْ ،وۇٔدىس
ووڭىٍىٕٕەْ لاٌّاٍتىٓ ووٌەڭىەڭ .ۇرپالطىس وتىەْ پۀدۀي بالىتطىس دەپ جاتادى . باال تەن لأا بالىت پا ەوەْ؟ ۇرپاق لاٌدىرۋ ِىٕدەت ەِەش پە ەدى ِ .ىٕدەتتىڭ ءبارى بالىت دەپ وىُ اٍتتي؟ . .
اٍىۇِىص ِىٕاۋ لىسىٍىوزگە تَّەضە باضما بىرەۋدىڭ
بوضاعاضىٓ تابار ەدى عوً .اٍىۇِىطتەْ باضما دا ۇرعاغي بارىٓ لىسىٍىوز دە ۀدى ءبىٍىپ جۇرگەْ جوق پا . . . -
لاتتي وەتتىه -اۋ ،ا؟! -ەردەْ باضما ووپػىه وورِەگەْ بووطەضي ورىڭدىمما
وتىمپاً " ،بەزدەلوت" ضەوىرگەْ ضاٍىٓ توبەضىّەْ تۀتتي ضۇزگىٍەپ ،ەوي لوٌىّەْ پأەٌدى تاش لىٍىپ ۇضتاپ اٌعاْ لىسىٍىوز ِىرزاعا ِۇڭاٍا لارادى .وىردەْ باضما داق، جۇٕٔەْ باضما باق لؤباعاْ تابالتاً بەت-جۇزىٕدە ۋەٍىُ بار ەوەْ ،ەجەٌدەْ ەتي بەرتىپ
جۇرەتىٓ وەضەدەً ووزدىڭ جىمپىٍي جىپطىگي وتىرعاْ ضََالتي وورىٕدى .ەغىىُ ەْ-تاڭبا تالپاً-اق ،ەي ووزىٕە تۇضىۀٕەْ بەرى لىسىٍىوز اتأىپ وەتىگي ەدى ِ .ىرزا وووتاضتىڭ " تراحوِوتوزٔىٌ دٍطپأطەرىٕە " اپارىپ جارتي جىً لاِاپ ،غەٌىٓ ضىٍدىرىپ ،جأارىٓ تازاالتىپ ،ضۋاتارىٓ وەپتىرتىپ بەرضە دە لىسىٍىوز اتي ِاڭگي -بالٌ ِاڭداٍىٕا جازىٍىپ لاٌدى ِ .ىرزا ِاغَٕأي بۇرىٍىطتاۋ لوٌتىمما تولتاتتي دا: -
ِاالدەش ،غاي! -دەپ لىسىٍىوزدى جاۋىرىٕٕاْ ضاٌىپ لاٌدى - .وتەوە ،غىعار أاۋ
تورضىعىڭدى ! ِىٕا غاٌدى غوِىٍدىراِىس! . . . . .غوِىٍدىردى .ءبىر لاپ جۇٕٔىڭ تۇبىٕدە لاٌعاْ وؤتَگەْ دۇردىه ەرىٓ ووٌدەً جاٍىٍىپ ،واٍف دۇَٔەضىٕە غوِىٍىپ وتىرعاْ لىسىٍىوز اربىرەدەْ ضوڭ لاضىٕداعي ەوەۋدى ِۇٌدەَ ۇِىتماْ ضََالتي " .بەزدەلوتتىڭ" غولىراعىٕا ىٍەضىپ اٌدەءبىر اۋۀدى ىڭىٍداپ وەٌەدى .تۋِىطىٕدا تۇڭعىع رەت وورگۀدەً ِ :ىٕا ضىعىردىڭ ەروەوتىگىٕەْ باضما تۇال بوٍىٕدا تۇن جوق ەوەْ -اۋ دەپ لاٍراْ لاٌعاْ ۆەتتەحَٕه ؤىڭ ىڭىٍىٕا لۇالق ءتۇرىپ ،تاعي دا لۇالپ لاال جازدادى . ەً ،لاٌما ،ضەْ دە ارِاڭداِ ،ەْ دە ارِاڭدا لوضىٍىپ ەوي ارِاڭدا زارالٔعأدا جاٌعإٔىڭ لىسىعىٕا توٍارِىطىڭ ِەْ وەتىپ دۇََٔادا ضەْ لاٌعأدا دۇََٔا غىروىٓ جاٌعاْ-اً ِاڭگىٍىه ضىرا جاْ بار ِا-اً؟! .
تاِاق ءىػىپ ،تۇوىرىه اتمإٔاْ باضما تۇن بىتىرِەٍدى دەگەْ اللا اۋىسداْ دا ادەِي ءضوز غىعادى ەوەْ -اۋ .لاٌماضي وىُ بوٌدى ەوەْ؟ ضؤداعي ارِأىڭ ٔە دەپ ضۇراٍتىٓ اداَ
بوٌطا عوً .ءوزىٓ جاِإٔىڭ تىسىّىٕە تەٌىّەضە دە ،جالطىٕىڭ لاتارىٕا لوضىپ وورِەگەْ ِىرزا لىسىٍىوزدىڭ بۇي دۇَٔەدە بارىٓ دا ،جوعىٓ دا ەضىەرِەگەْ ەدى .اٌىطما ضىٓ، اعاٍىٕعا ِىٓ تالپاٍتىٓ ۆەتتەحَٕه ووز اٌدىٕدا جۇرضە دە دىٕداً ءبىر پۀدۀىڭ ءوز ووڭىٍىٕەْ ورىٓ تاپپاعأىٕا تاعي دا تاڭدأىپ وەٌەدى .اۋزىُ دۋاٌي دەِەضە دە، ۆەتتەحَٕه اٍتىپتي دەٍتۇعىٓ ءازىً -وضپاق ەي ىػىٕدە ۇٌىەْ-وىػىٕىڭ اۋزىّەْ وضەوتەْ بۇرىٓ تاراۋغي ەدى .جارىٍماپ تاضتاِاضا دا ،وگەً دە بوٌطا اٍتەۋىر جۇراعات لوً دەپ ءبىراۋىس ِازاعىٓ دا لَّاپتي -اۋ ٍ " . . .اپىراًِ ،ۇٔدا دا جاِْ ،ۇٔدا دا لاٌماِ ،ۇٔدا دا ارِاْ بار ەوەْ -اۋ! ". .
وزگەگە بوٌّاضا دا ،ازىّە بٍَىگىُ جۇرەدى دەگەْ
وووىرەوپەْ جەضىر لاتىٓ ِەْ جەتىُ لىطتاۋدىڭ اراضىٕداعي لارعا ادىُ جوٌعا لارىك بوپ ،وزىٕػە " دۇََٔا غىروىٕدى" غىرەپ تاضتادىُ دەگەْ باٍمۇش غاٌدى جىٍي ورٔىٕاْ جۇٌىپ اوەتىۀىٕە ۀدى ووىٍدى .لىسىٍىوزگە لاراپ وتىرىپ وتىەي اۋزىٕداعي جاٌعىس ءۇٍدى ،جاٌعىس ۇٍدىڭ لالپاضىٓ وووىرەگىّەْ وەرىپ تۇرىپ ءوزىٓ وِىراۋىّەْ تەۋىپ غىعارعاْ تۋ وەٌىٕػەوتي ەضىٕە اٌدى .وي غىروىٕٕەْ دە ِەوەرٌىه تاپپاً ،تأاۋراعاْ پىػىٓ ،تاٌّاۋراعاْ جأارىٕدا ۇرعاغىٕي وتما ضاالتىٓ وتىسدىڭ لۇِارٌىعي لاپ وەتىۀىٓ دە ۀدى اڭعارىپ وتىر -اۋ . . .ؤي جَٕاٌطا وت جاعا اٌّاٍتىٓ وتەٌطەرٍۀىڭ ورتاضىٕدا لاٌعاْ غەغە باٍمۇش غە؟ " . .ءجا ،ءوٌىپ لاٌعاْ دا ەغىىُ جوق ،اٌەٍىٓ دەپ جاتماْ دا ەغىىُ جوق! . ". .بۇي ۇٍدىڭ لأداالضي لاٍدا وەتىەْ؟ تورعاٍداْ بۇرىٓ وٍأىپ اٌعاْ لىسىٍىوز
ءتۇضىَىسدىڭ
اضتىٓ
ووتەرىپ،
تەضۀىػتەگي
تەوەِەتتەردىڭ
جىمپىً -جىمپىٍىٕا دەٍىٓ تۇن لوٍّاً تىٕتىىٍەپ جاتىر ەدى .ءبىر ووزى جۇِۋٌي ،ضىڭار ووزىّەْ وورپۀىڭ غەتىٕەْ ضىعاالعاْ ِىرزا: لارادى .
بىردەِە جوعاٌتتىڭ با؟ -دەگۀدە ضەٌه ەتىپ غورغىپ ءتۇضتي دە ەجىرەٍە
-
وٍپىراۋ ،بۇي ۇٍدىڭ لأداالضي لاٍدا وەتىەْ؟ -دەپ لىّبات دۇَٔەضىٕەْ
اٍىرىٍىپ لاٌعأداً ابدىراپ وتىرىپ لاٌدى .تىٕىع ۇٍىمتاپ غىممأىٕا دا لَٕاٌعاْ ءتۇرى بار .تۇٔىّەْ تىر -تىر لاضىٕع ،ضَىر ضاضىەگە دەٍىٓ لأداال ِۇڭىىگەْ لاق تەوەِەتتىڭ ۇضتىٕدە بىرغىپ جاتاتىٓ لاٍراْ وۇٔىٓ اڭطاعاْ ضََالتي .لاٍتطىٓ ،لازىمما لاضىٕىپ ۇٍرۀگەْ لىرغاڭمي لۋراٍعا دا ضۇٍىۀەدى ِ .ىرزا جاضتىمتاْ باضىٓ ووتەرِەضتەْ لَتىعىپ جاتىپ اٍعاً ضاٌدى: -
ٔۇربَىە ! . .
تاِاعىٕاْ تاٌػىك وتە لوٍّاعاْ تاڭعي داۋىطتىڭ تارعىٍدأىپ غىعاتىٓ ادەتي . ۆەتتەحَٕىتىڭ جارىمػاق اٍماٍىٕاْ لاپطىرِا ەضىه وزىٕەْ -ءوزى جارىٍىپ وەتىەْ ضََالتي ەدى ،غاال ۇٍمي ٔۇربَىۀىڭ دۋدار باضي جىرتىمتاْ ۇروە ضىعاالپ تۇر ەوەْ . -
اً ،باٍبىػە ،ىػمىرىڭدى التارىپ ِىٕا وإٍاعاڭٕىڭ داِباٌىٕا ءبىر -ەوي ءبَت
ضاٌىپ بەرغي . -
Heدەٍدى؟!
-
لاضىٕا اٌّاً لور بوٌىپ وتىرعأي ِ . . .اڭداٍعا بىتپەگەْ لأداال دەگەْ ىرىطتي
لاٍداْ تاۋىپ بەرەِىس ! . . -
ضەْ وضي جىٕدأاتىٓ غىعارضىڭ! -دەپ ٔۇربَىە جارتي بەتىٓ ەضىىتىڭ
جىرتىعىٕاْ جۇال لاغتي .ەرتەڭگىطىٓ ەزۋىٕە ضىٕىك ضىمپا تىطتەپ وورِەگەْ لىسىٍىوز غاٍعا غالىرعأدا " تاعي دا ِۇٔىطي ٔەضي؟ " دەگۀدەً ٔۇربَىۀىڭ داضتارحأىٕا جاتطىٕا لاراعاْ .ءتۇٕٔەْ لاٌعاْ وارى جىٍىىتىڭ ِۇجۋءىرىٓ اٌدىٕا تاِاْ ضىرعىتىپ ،وورى جىٍىىتەْ دە وارتاِىع اٌمىّي ٍَّگەْ لارا پىػالتي لوٌىٕا ۇضتاتماْ ِىرزا وتىرىه تە بوٌطا غاٌمىپ لاٌعىطي وەٌدى : -
باٌىمتاً باٍتاٌدىڭ جىٍي-جۇِطاعىٕاْ اۋىسدى لالتىڭ ،ۀدى ضَىردىڭ ضىڭىرىٓ
ضوزعىالٍطىڭ - ،دەپ وگەً غاٌدى تاعي دا تىمطىرىپ ،ؤطىس دا جوزى باضىٕا ضَّاً وتىرعاْ باٍمۇضتي ؤاْ ضاٍىٓ پوغىراتىپ لوٍدى .اٍىۇِىطتىڭ اغىعاْ اٍراْ ،وەواٍاز ووجەضىٕە دە وەپَەتطىپ وورِەگەْ ووِپىص اۋىس ،اتتەڭ وەٌىٕٕىڭ وىرپََاز لوٌي ِەْ وىر غاٌّاعاْ وەضەضىٓ جاتىرلاپ وتىرعاْ دا ،اٍتپەضە اٌدىٕدا جارتي تۇٍە جاتطا دا جاٍپاپ غىعار ەدى . -
وىطي تاڭ اتپاً تاِاق ىػەتىٓ بە ەدى؟ -دەپ تارتىٕعاْ بوٌدى .ءوڭػەڭ
بوق-غااللتىڭ ورتاضىٕدا ۇٍرۀىپ لاٌعاْ باش ەضىه ۇٍدە تاالضىپ -تارِاضىپ تۇٔەپ لاٌعاْ ضورپا ِەْ ضۋىك لاِىرعا تأاۋدى تىعىپ جاتماْ باالالردىڭ اراضىٕا وىرىپ -اق وەتىىطي وەٌىپ وتىرعأىٓ ِىرزا ضەزگۀّەْ ٔۇربَىۀىڭ جاٌعاْ ٔاِىطي دا لازىر حاْ تىٍەگىٓ دە لابىٍداً لوٍاگىٓ ءتۇرى جوق ەدى .وضي ۇٍگە وەٌىٓ بوپ تۇضىۀدە اٌدە ءبىر الىٕطىّالتىڭ زورٌىعىّەْ ضاٌەَ بەرگۀي بوٌّاضاِ ،ىٕاۋ بەت -اۋزىٓ جۇْ باضماْ لأارداً باضتي لاٍتىپ وورگەْ دە ەِەش .ۇٍگە وىطي وەٌطە بوٌدىٔ ،ۇربَىۀىڭ أدٍتىٕي ِىرزا .ۇٌىەْ -وىػي دەِەً وەٌگەْ -وەتىۀٕىڭ لىرىك جىٍعي لىرغاڭمىطىٓ لاضىپ، لىرىك جىً بوٍي ىػىٕدە ضالتاعاْ لاٌجىڭىٕا لالاٌتىپ تاضتاپ لاراپ وتىراتىٓ لىرضىك ِىٕەزىٕەْ زاپي .ات ۇضتىٕدە جۇرىپ بىرەۋدىڭ جىرتىعىٓ ،بىرەۋدىڭ تىرتىعىٓ وورەگەظ بوپ اٌعاْ ۆەتتەحَٕىىە ەروەوتىڭ ءبارى ٔاعاغي ،ۇرعاغىٕىڭ ءبارى باٌدىسداً . وىرگەْ -غىممإٔىڭ باضي ِەْ باالعىٕا ءبىر ضاباق اال جىپ ىٍىپ جىبەرِەضە ووڭىٍي وؤػىّەً لاالتىٓ اۋرۋى .ازابىٓ وەتەرەتىٓ باٍمۇش ٔۇربَىۀىڭ داضتارحأي .بىرەۋٌەر ەٌۋ جىً بۇرىٕعي ەضىىرىپ لاٌعاْ ەضەضىٓ لاٍتارۋعا وەٌطە ،بىرەۋٌەر بولتىك ەضتىپ لاٍتطا دا رازى . غاٍداْ تاِالما ،تاِالتاْ ارالما دەٍىٓ تاۋضىٍّاٍتىٓ لاعىتپاداْ بىرەۋٌەر جىٕىٕاْ اٍىرىٍىپ
وەتىپ جاتادى ،بىرەۋٌەر جىٕدأىپ وەتىپ بارا جاتادى .لازأي وتتاْ تۇضپەٍتىٓ بوٌعاْ ضوڭ ،بۇي ۇٍگە وتىٓ جەتپەً ٔۇربَىۀىڭ ۇٔەِي لارىسدار بوپ جۇرەتىٕي دە وضىداْ . وۇْ ضاٍىٓ باضىپ جاتاتىٓ لؤالتاْ باٍىٕىڭ لوٍٕىٕدا ەِىٓ-ەروىٓ وەرىٍىپ جاتپاعأي بىالً تۇرضىٓ ،ءبىر وەضە غاٍىٓ ِاڭداٍي تەرغىپ ،وڭاغا لاٌىپ ىػپەگۀىٕە لاً زاِاْ . باضتىمتي ىسدەگەْ جۇرت تا وضىٕدا وەٌىپ ،باال -غاعأي لۋاالعاْ باٍا لاتىٓ دا وضي ءۇٔدى تاباتىٕىٓ لاٍتەرضىڭ .اٍتەۋىر ءبارىٕىڭ ضىباعاضي داٍىٓ :ءبىرىٕىڭ ٔاپالاضي ٔۇربَىۀىڭ اضىٕاْ ،ءبىرىٕىڭ ِۇغەضي ۆەتتەحَٕىتىڭ اۋزىٕاْ .ضوالردىڭ ءبىرى ،ءازىٍي ِە ،غىٕي ِا . -
لاراعىُ -اۋِ ،ىٕاعاْ لورىمپاً لاالً لاتىٓ بوپ جۇرضىڭ؟ -دەٍتىٕي بار .
-
بۇ وىطي وەرجالتاۋ عوً ،لازالتىڭ اۋٌَەضي وىُ ،اۋەٍي لاٍطي ،لاٍداْ ءبىٍطىٓ،
دەپ جاۋاپتي دا ۆەتتەحَٕىتىڭ ءوزى بەرەتىٓ .ءتوڭىەرىص پەْ واِپەضىۀػع وەزىٕدە لاغىپ وەتىەْ ،اغتىمتىڭ وەزىٕدە اۋىپ وەتىەْ ءبىراز ءتۇتىڭدەر اٌتاً ەٌىەضىٕەْ لاٍتىپ وەٌىپ ،اتا جۇرتىُ دەپ پۇغپاق-پۇغپالما جاٌتالتاپ لؤا باضتاپ ەدى .ضوالردىڭ ءبارى بۇگىٕدە وەرجاق اتأىپ، جۇِا ٔاِاز بەْ جأازاعا جۇگىرِەٍتىٓ ۇرعاغي باٍمۇش ٔۇربَىۀىڭ وەرجالما دا لاتىطي غاِاٌي ەدى .باٍعا تَەٍىٓ دەپ وتىرعأدا ،توً ۇضتىٕدە تاِاَ ەٌدى ۇالر -غۋ لىٍىپ تۋ ضؤاۋ لاتىٕطۋدىڭ ارعي بەتىٕەْ ءبىر تۇٔدە اٌىپ لاغىپ وەٌگەْ ءوزى ەدى .اٍاعىّەْ وەٌگەْ بۇي جوق ،اٍاپ اوەٌگەْ وي جوق .ءۇرىپ اۋىسعا ضاٌعأداً ۇٌبىرەگەْ جاش لىسدى ءِاضتەوتەۋ وۇٍەۋ جىگىتىە لَّاً ،وادەضىٓ بەرِەن تۇگىٍي ۋادەضىٓ دە اٌّاعاْ ،اتي-ءجؤىٓ دە ضۇراِاعاْ ،ەروەوتىڭ ءٍىطىٓ ،تىرٌىىتىڭ وۇٍىطىٓ ضەزە لوٍّاعاْ ءبودە غىروىٕدى اٌباضتىڭ اً باضتي دا اٌدى دا وەتتي .اٍتەۋىرٔ ،ۇربَىۀي رازى لىالتىٓ ۆەتتەحَٕىتىڭ ءبىر لاضَەتي -ءوِىرى ٔەڭ بارٔ ،ەڭ جوق دەپ ضۇراِاٍتىٓ . لاتىٕي بۋحگاٌتەر بوٌعاْ ضوڭ ،اٍٍىك جااللىطىٕىڭ دا لأػا ەوۀىٕەْ حابارى جوق ،وۇٔي
بۇگىٕگە دەٍىٓ الػأىڭ َءورىٓ دە ووزىّەْ وورِەپتي -اۋ .جۇز وىطي وەٌطە ءبىرىٕىڭ اتىٓ ضۇراِاٍتىٓ ،حاْ وەٌطە دە ،لاٍىرغي وەٌطە دە اضىً بۇٌداِاٍتىٓ ٔۇربَىەگە ۆەتتەحَٕىتىڭ وڭ -تەرىطي بىردەً .لاباعىٕا لاراِاٍتىٓ ،تابىطىٓ ضأاِاٍتىٓ ٔۇربَىۀىڭ وىطىٕەپ وتىرعأي دا ،وىطىّطىپ وتىرعأي دا ۆەتتەحَٕىتىڭ دە پءارۋەٍىٕە وىرگەْ ەِەش ٍَّ .گەْ لارا پىػالتي لىڭطىالتىپ وارى جىٍىىتىڭ الجوڭماضىٓ غىعارعاْ لىسىٍىوز ۀدى ۇڭىرەٍگەْ ءوڭەغىٕدەگي وەِىه ِاٍدى غۇلىالً باضتاعأدا ٍتتەْ تە لىسعأۋعا تۇرِاٍتىٓ ِۇجۋىردى لَّاعأداً " :وضي ۇٍدىڭ بولتاغاعىٕا دا بىردەِە لاٌطىٓ دا" دەگەْ ِىرزأىڭ وۇڭىىٍىٕەْ تاِاعىٕا تاش تىعىٍعأداً وەوىرەٍدى دە لاٌدى - . اٌباضتي وەٌدى ! -دەپ ضۇت لاضىعىٓ ءتۇضىرىپ اٌعاْ ٔۇربَىە ضَىرداً اال ِىطىمپەْ ەدۀگە جارىطا ۇِتىٍىپ ەدى ،جىبىرالعأدى تىرى جىبەرِەٍتىٓ جاۋىس ٔەِە جاالپ تا ۇٌگەرگەْ ەوەْ ،وجاۋداً لاضىمپەْ لاضما ِاڭداٍداْ ضاٌىپ جىبەرەتىٕدەً وۇٍەۋىٕە وجىراٍا لارادى . -
باٍمۇضتىڭ تىطىٕە ضىسدىك لىالتىٓ وضي ۇٍدە تىػماْ دا لاٌّاپتي ،جۇرت جىٍىه
ۇضتاپ الّۇرت بوپ جاتمأدا ،وي غىروىٕگە لاضىمتىڭ لاضپاعىٓ بۇٍىرتپاٍّىطىڭ - ،دەپ ۆەتتەحَٕه داضتارحاْ باضىٕدا وزىٕەْ باضما جاْ جولتاً اٍداالعا ضوٍٍەپ وتىرىپ اضجاۋٌىمتىڭ ەتەگىّەْ اۋزىٓ ضۇرتتي .وضىٕىڭ وزىّەْ -اق لاتىٓ باٍمۇضما لاضالأا ارتىك جۇِىص تاۋىپ بەرگۀدەگىطي .لاراجۇِىص پەْ ىطتىك -ضۋىمتاْ توڭ بوپ لاٌعاْ توِارداً ضاۋضالتارى وەضۀىڭ جَەگىٕە ضىَّاعاْ ضوڭ لىسىٍىوز االلأىٕا لؤدىرىپ اٌىپ ىطتىك غاٍدى لاۋىپ -لاۋىپ جىبەردى .ءأػەٍىٕدە بۇالۋعا ضاٌطاڭ جىپطىّەٍتىٓ تاش ِاڭداٍي ەرتەڭگي غىمما ووِىٍگەْ تارعىً لاۋىٕٕىڭ ءتۇبىتتي تۇگىٕدەً ِوٌتىٍدەپ وتىر ەوەْ .لاٌجاضي جالتي ِا ،اٌدە ۆەتتەحَٕىتىڭ لاٌجىڭي باتتي ِا ،اٍتەۋىر جاراتىٍىطىٕاْ بەرى وورِەگەْ ِىٕاۋ ضىپاٍي ضََاپاتتاْ ابدەْ باٌمىپ وتىرعاْ ضََالتي .
بوتۀٕىڭ اتي بوتەْ -اۋ " .ءوز ءۇٍىُ -وٌەڭ توضەگىُ " دەگۀدى تۇڭعىع رەت ەضىٕە اٌعاْ لىسىٍىوزٔ ،ۇربَىۀىڭ لاالِپىر لاتماْ الطۇٍەن غاٍىٕا اٍىۇِىطتىڭ غاالبىٕداً وؤي لأباعاْ ضوڭ داالعا جۇرتتاْ بۇرىٓ غىعىپ وەتىپ ەدى .ۆەتتەحَٕه ىٍە-غاال لۋىپ جەتىۀدە اٌدەوىّدى راحاتتأا بولتاپ ،اٍىسىٓ لأدىرا جەٌىەضىٕەْ ضىباپ جۇر ەوەْ، -
ءوً ،اوۀدى ! . .تأىّاٍدى -ەً! -دەدى .
-
الىرى بولتاعىڭ وەٌىپ تۇرضا ووزى بۇتىٓ بىرەۋدى تاپپادىڭ با .ضولىر جاعىٕدا
تۇرىپ پا ەدىڭ ،اٌدە وڭتاٍىٕدا تۇرىپ پا ەدىڭ؟ -
لاتمأي وورِەضىٓ بە ! ءوً ،اوۀدى ! . .لاٍتىپ وورِەٍتىٕدەً بوپ بارا جاتمأىٓ
لاراغي! . .
جەتپىص جەتىڭدى ! . .
لىسىٍىوزدىڭ جىٕىٓ لوزدىرعاْ جوتاباٍدىڭ
غولىرباضي ەوەْ .وڭ -تەرىطىٓ اداضتىرىپ جۇرتتىڭ وەڭىٍي ءۇغىٓ ەوي -ءۇظ وۇٍدى تىڭمىٍداتاتىٓ لوٌىٕىڭ جوٌجورعاضىٕا بوال ضولىر ەضجاْ اتأىپ ،ضؤىڭ وزىٕە جاٌعأدى جارىٍماپ تاضتادىُ دەپ ءبىر ضاباق جىپىە دەٍىٓ جۇرتما ِىٕدەت لىالتىٓ ضاٌىعي بار . لىسىٍىوزدىڭ بولتىعي جەٌىەضىٕە باتمأداً ارتىٕا وغىراٍىپ ءبىر لارادى دا ،اۋىً ٍتىٕە اٍبار لىٍىپ ۇضتاعاْ لاراعاٍدىڭ لۋ بۇتاعىٓ لاضات لارعا ضىڭطىتا لاداپ تۇرا جؤەٌدى . -
بۇي ٍت ضابإٔاْ دا ضاراً تۇرعىساتىٓ غىعار! -دەپ لىسىٍىوز بولتىعي تاۋضىٍىپ
لاٌعاْ ضوڭ جەتپىص جەتىدەْ ءارى اضا اٌّاً لاغأىڭ اۋزىٕاْ تولتادى - .بۇتىٓ ٔارضۀي بۇٌدىرىپ ،ىرضَتىپ وەتىۀىٓ ووردىڭ بە! . .غارۋاضي بوٌدى ِا ،اٌدە غاٍدىڭ ءٍىطىٓ ضەزدى ِە ،اٍتەۋىر غولىرباش وضي ۇٍگە ءبىر وەٌۋىٓ وەٌگەْ ،ەضىه ووزىٕدەگي وون اال دوربىٕٕەْ جاضمأىپ ،وَىپ -جارىپ وىرە اٌّاً ،ۇٍدەْ ەغىىُ غىمپاعاْ ضوڭ ،غاربالتاْ ءبىر بۇتالتي ضۋىرىپ جاتمأدا لىسىٍىوز غىعا وەٌگەْ .وضىٕي ىػتەً توپػىالپ تۇرعاْ ۆەتتەحَٕه غارباعىٕىڭ ىرضَىپ لاٌعأىٕا ەِەش ،بىرەۋدىڭ
اۋالضىٕاْ اڭدۋضىس جاتماْ غىرپي وورضە ىٍە وەتەتىٓ ضۋِالاً لوٌدىڭ ٔاحاٌدىعىٕا وەٍىگىطي وەٌىپ ەدى ،ءبىر -ءبىرىٕىڭ ِىٕدەتىٓ اۋىرضىٕباٍتىٓ ،اۋالضي تۇرِاق اِبارىٕا لۇٌىپ ضاٌّاٍتىٓ اعاٍىٓ اراضىٕا اٌتاً وٌىەضىٕەْ جارىُ وەرجالتارعا ىٍەضە اراق پەْ ۇرٌىمتىڭ دا اۋىپ وەٌگۀي ەضىٕە ءتۇضىپ ،غولىرباضتىڭ لوٌىٕدا جاٌعىس تاٍاق ەِەش، جاٌعىس اتىٕىڭ وەتپەگۀىٕە لۋأدى . -
وضىٕي دا ءۇً دەپ . . .
وضي دا ۋً ِە؟ ! -دەپ لىسىٍىوز اۋالٔىڭ
تۇوپىر -تۇوپىرىٓ تىٕتىپ جۇر ەوەْ . بىردەِە غاغىٍىپ جاتپاعاْ ضوڭ ،بىردەِەگە ضۇرىٕىپ جىعىٍّاعاْ ضوڭ بۇي دا ءۇًبوٌىپ پا! . .غاربالتىڭ ۇڭىرەٍىپ لاٌعاْ جىرتىعىٓ جاِاً ضاٌۋعا ەڭ بوٌّاضا ضاباۋداً غىبىك تاپپاعاْ لىسىٍىوز ۆەتتەحَٕىىە تاڭدأا لاراپ غىرت تۇوىردى .توضەتىڭٕەْ تۇرِاً جاتىپ غىرۀىپ ەدىڭ ،ضۀىڭ دە ارتىڭ بەٌگىٍي ەوەْ عوً دەگۀدەً . -
بۇي ٍتتەر لاالً وۇْ وورىپ وتىرعاْ؟ -دەپ بولتاِاضا دا تاڭٕاْ بەرگي
ەضەضىٓ ءبىر لاٍىرىپ تاضتادى .باضىڭدى لاالً بۇرضاڭ دا ِاڭداٍىڭدى اعاغما ضوعاتىٓ بۇلتىرِأىڭ بىتمىٍىٕدا تۇرعأداً ،بىرەۋدىڭ لۇٔتطىسدىعىٓ ضوگەتىٓ لىسىٍىوزدىڭ دە رەتي جوق ەدى .ضولىرعا دەٍىٓ ضاٌەِىٓ اٌّاً ،ضىڭار ووزىّەْ ولػىراٍا ءبىر ضۇزىپ : ضۀي لاٍداْ ووردىُ دەگۀدەً وىطىگە دە ضأاِاً وەتىۀىٓ ءاٌي وەغىرە اٌّاً تۇرعأي . -
ءوً ،اوەڭ ! . .تأىّاٍدى ەً! -دەدى تاعي دا .لىسىٍىوزدىڭ لاپا بوالتىٓ دا
ءجؤي بار ەدى .غاٌعىٕىٕا اتاْ غاٌىٕىپ جىعىالتىٓ ِۇلىُ اٌتاٍداْ تۋاللتاً جەر تاپپاعأداً غوپ غاباِىٓ دەپ ءبىر وەٌىپ ،ضولىر تۇرِاق تاعىٕىڭ ءوزىٓ اداضتىراتىٓ ەضىه ووزىٕدەگي لاٌىڭ ٔۋداْ بۇراۋ تاپپاعأداً جەر تۇبىٕەْ وتىٓ ىسدەپ ەوي وەٌەتىٓ ،جەتپىص جەتي اتاضىٕاْ بەرى ضۇٍىۀىطىپ وەرِەضە دە جۇراعاتاىىً بوال
لاالتىٓ لازالتا لارىٓ بوٌە از با .زاٍّىەدەگي جاٌعىس ۇٍگە ضاٌەَ بەرگۀىٕە دە حأعا لاِما ،لاتىٕعا لاٌجا باٍالٔىپ وەٌگۀدەً جارىٍماپ تاضتادىُ دەپ بۇٌدأاتىٕىٓ لاٍتەرضىڭ ِ .ىڭ جىٍدىك لۇداضىٕداً لَمَىپ وەٌىپ ،لَطاٍىپ جاتىپ بوضاعاضىٓ بوضاتپاٍتىٕٕىڭ ءبىرى وضي ضولىر ەضجاْ ەدى .لاتىك بەرضەڭ لاٍّاعىڭٕاْ داِەتەتىٓ، لاضىٕىپ وتىرىپ تا لاتىٕىڭا ووز لىطاتىٓ ضۇٍىىُءضىسدىڭ دە وىطي بوال لاٌعأي لىسىٍىوزگە لاتتي باتمأي! بىرەۋدىڭ غارباعىٓ لاضالأا ضىڭدىرىپ ،ووزگە غاٌىٕىپ لاٌعاْ ضوڭ لىطىٍعاىٕاْ زىتتي ِا ،لىسىٍىوزگە ءبارىبىر ەدى .لىسىٍىوزگە وەرەگي - جاٌپاق ەٌدىڭ ورتاضىٕدا تۇرىپ تا جاٌعىسضىراپ لاٌعأدا ضولىر ەضجاْ إٍاٌىپ وەٌىپ لوٌىٕىڭ ۇغىٓ ۇضتاتىپ وەتطە دە وىطي بوپ لاالتىٓ ەدى " .لاالداعىٕىڭ ءبارى ٍت!" - دەدى .جەتىُ ۇٍدىڭ ِۇرجاضىٕاْ باضما تۇگىٓ وورِەگەْ ضاٍالما بەش ءۇً دە لاال . "بۇٌداعأىڭ ءبىر ضاِاۋىر غاٍىڭ غىعار .تۇوىردىُ ضۀىڭ غاٍىڭا!" .اتتىڭ اراَ تەرىٕە دە جەتپەٍتىٓ ِىٕا تۇرعاْ زاٍّىەدەْ ۇزاپ وەتىۀىٕە دە ووىٕدى " .ءوً ،اوەڭ ! ِ . .ەْ وضىٕدا ٔەِۀەگە وەٌدىُ ەً؟!" " . . .وضي ٍت بوٌّاعأدا! ". .لورا اۋزىٕدا لىطىر لۇٔاجىٕٕىڭ ضۋعارىٕاْ ٍىص اٌعاْ لأاعاتطىس بۇلاداً اٌگىٕدە عأا غىٍىّىٓ تأاۋىٕاْ غَراتىپ ،ىڭىرأىپ تۇرعاْ ۆەتتەحَٕىتىڭ لالپاداً جاۋىرىٕىٓ دا تاپپاً لاٌدى .تاپمأدا دا لَراتارى غاِاٌي ەدى .لاراٍعأدا لاتىٕىٕاْ باضمأي تىڭداً بەرِەٍتىٓ توڭّوٍىٓ لىسىٍىوزٔ ،ە پاٌەضي بارىٓ ،اٍتەۋىر وضي ۆەتتەحَٕىگي وورضە -اق لۇرضالتاْ بەرگي لارىسىٕا بورىػتار بوٌعأداً اٌدىٕا ءتۇضىپ بورضأداً جؤەٌەتىٕي بار ِ .ىرزأىڭ پىطىٕاْ جاضمأطىٓ ،وتەۋ دەضە و باضتا -اق ءوتي جارىٍعأداً وىرجَە لاالتىٓ ادەتي ەدى ،ضوعاْ دا توبەضي وورىٕەر ِە ەوەْ دەگەْ ءۇِىتپەْ ەوي ورتاداعي لَطىك ضولپالتي أدىپ ەدى، وىر وەپەغىٓ َِمَتا وَىپ اٌعاْ ِەغەي باضپأاضي ِىس بالپاً ِەٌػَىپ وتىر ەوەْ . "اٌدىٓ اظ ٍت وەضىپ وتپەٍتىٓ ،لازأىٕا لاق تۇرِاعاْ بۇي ٔەِە دە بۇٌدأادى ا؟!" . .
وەغەگي ضپَرتتىڭ اضەرى ِە ،ىع لاتپارىٕدا ِاٍەن تىٍەگەْ لوڭىٍتاق ءبىر دىرىً دە بار " .لاپِ ،اعرٍپأىڭ ضىراضي دا پىطىپ لاٌىپ ەدى -اۋ! ِ ". .اي ِەْ باي لازالتىڭ لوتأىٕا لاتار ضَعاْ با ،ءوزىّٕەْ باضما تىرى پۀدەگە وىرىپتار ەِەضپىٓ دەٍتىٓ لىسىٍىوز وەٍدە اراالضتىك ءۇغىٓ بوٌطا دا وەرجالتارِەْ اٌىص -بەرىطىٓ دأەوەرٌەپ لوٍاتىٓ . اٍتەۋىر لۇرىك ۇضتاعاْ ضوڭ اٍداعأىڭٕىڭ ازى ٔە ،ووبي ٔە ،بىرەۋدىڭ الطاق -تولطاعىٓ، بىرەۋدىڭ بۇزاۋ - تورپاعىٓ تابىٕعا لوضىپ اٌىپ ،ارا -تۇرا ووزىٕە تۇضىۀدە عأا ىطمىرىپ لوٍىپ جاتا بەرەتىٓ ،الي -پۇٌىٕا باال-غاعأىڭ اٌدأىػي دەپ وووؤىص پەْ جىٍعا جەتەر باٌطىرأىڭ جەِىٓ اٍتمىسباً -اق وزدەرى اوەٌىپ تاضتاٍدى .اغىتماْ باي -ضىراضي وزىٕەْ دە تاتتي بوٌعاْ ضوڭ اٍىۇِىطتىڭ لابىٕا جەتپەً ِاعرٍپأىڭ لازأىٕدا لاالتىٓ ۇضاق -تۇٍەوتىڭ ۇزىٓ-ىرعاضىٓ لىسىٍىوز دە ەضەپتەگەْ ەِەش .
ەوي جىً ەروەن وورِەگەْ
وەرىطىەدەً لىطىر وەٌىٕػەوتىڭ لوٍٕىٕاْ دا تاتتي باي -ضىرأىڭ داِي لأداً ەوۀىٓ لىسىٍىوزدىڭ ءوزى بوٌّاضا ،باضما جۇرت تاتىپ ووردى ِە ەوەْ؟ . .لۇٌىپطىس تۇرعاْ وىٍەتتىڭ ەضىگىٓ لىّتاٍّىٓ دەپ باش ضۇعىپ ەدى ،ىرضَعاْ اداٌبالأىڭ اغاضىٕدا جاڭبىرٌي وۇٔگي لۋ بۇتالما جارِاضماْ لارعاالرداً ضوٌبىراٍىپ وۇزدىىتەْ لاٌعاْ ضَىردىڭ ضىٕىك جاِباضي ،ضوعىّعا دەپ اوەتىەْ تۋ ءبَۀىڭ ءبىر اٍالما جەتەر -جەتپەش جۇرٔاعي عأا لاٌىپتي .جىٍمىٕىڭ جاٍاضىٓ لَّاً ،ضىڭىرى لىرىك جىً ضۇٍرەتىەْ وەبىطتىڭ وؤطىرىطىٕدەً لالپىع بوپ وەتىەْ ضَىردىڭ وارى جىٍىگىٓ بۇٌداعأىٓ لىسىٍىوز لاپەرىٕە دە اٌعاْ جوق ،اداٌبالإٔىڭ بوضاپ لاٌعأىٕا ووىٕدى " :بۇالردىڭ تاِاق جەۋدەْ باضما جۇِىطي جوق پا؟!" -دەپ ۆەتتەحَٕىتي تاعي دا ءبىر ضوگىپ اٌدى . جەٍتىٓ اۋىسعا تۇٍە تىمطاڭ دا از تىعىٓ ،بالمأعا جەتىُ تولتي دا ووپ غىعىپ .تاڭٕاْ تاۋىك لؤالتاعأعا دەٍىٓ تاِاق اڭدٍتىٓ جاتالتاردىڭ ىڭدىٕىٕاْ جاٌّاۋىسدىڭ ارأىٓ
وورگۀدەً ،تاعي ءبىر تۇٍالما پىػاق تاٍأىپ تۇرعأىٓ ضەزدى دە ،وىٍەتتەْ لارٔي اغىپ، لىرتَىپ غىمتي . لورا اتاۋٌىٕي تۇگەي تىٕتىپ ،ءۇٍدى ءۇظ إٍاٌىپ غىمماْ ،ءوِىرى بوق وۇرەۋدەْ باضما تۇن وورِەگەْ باٍمۇش لاٍتىپ وەپ تاعي دا ضَىر لورادا تۇر ەدى " .وٍپىرِاً، ٍت-اً ،وضىعاْ ءوزىٓ لاِاپ لوٍار ِا ەدى ! ". .ضاعدارى ِەْ تەزەگي اراالش ضارضىدىه لاتپار-لاتپار ِۇز بوٌىپ توبۀي تۇرتە باضتاپتي ،ءار جەردەْ ضىٍپ -ضىٍپ تاڭداً لالماْ جازعا ضاٌىّٕىڭ ضاراال تاِػىطي ضارضىدىر لاتىٕٕىڭ جەٌىٕماپتاْ ەدىرەٍگەْ بۇٍەْ ەِػەگىٕدەً بۇرىع -بۇرىػما دىڭىَتىپ -دىڭىَتىپ توِار ءۇٍىپ لوٍىپتي . ادإِاْ وورى ِاٌعا جأي ووبىرەن اغَتىٓ لىسىٍىوز جاٌّا-جاْ بوضاعادا ضۇٍەۋٌي تۇرعاْ ٌوَ ِەْ وۇرەوىە جارِاضماْ . . .اق تەر ،وون تەر بوٌىپ بۋضأىپ اٌعاْ ضوڭ وەۋدەضي وورىىتەً جەٌپىٕىپ ،وادىّگىدەً اداَ بوٌىپ لاٌعاْ لىسىٍىوز بىالٍعي دۇَٔۀي ۇِىتتي ،ءۇظ دۇروىٓ وەٌىپ ،لَىٍىپ غالىرعاْ ٔۇربَىۀىڭ ءتۇضىي تاِاعىٕا دا بارعاْ جوق . ِاي ووردىه دەٍدى! ِ . .اي بالتىك دەٍدى! . .ەرتەڭ لىٌ لىسادى ،باۋىرىٕاْ ىطتىكوتطە ضاۋٌىك ىع تاضتاٍدى .بەتتەحَٕىپىٓ دەٍدى ەغػە! . .جەگۀدە ضؤداً ! -دەپ بەت -اۋزىٓ دۇرىطتاپ جاتتاپ تا ۇٌگەرِەگەْ " وەٌىٓ غىراعىٓ" تارپا باش ضاٌدى .باضما تۇرِاق باٍىٕاْ بالىراۋىك ءضوز ەضتىپ وورِەگەْ ٔۇربَىە ءبىر لاپ جۇٕٔىڭ جىمپىٍىٕاْ غالىراٍا لاٌعاْ ضۋىك جأارداْ لاتتي غوغىدى ،جەِتىگىٓ جۇٌّاالعاْ اغماراق اٍۋداً ارپاٌىطماْ لىسىٍىوزدىڭ وۇروىرىٕەْ ضاۋٌىك تۇرِاق بۋاز بوٌطا ٔۇربَىۀىڭ ءوزى دە ىع تاضتاپ وەتىۀدەً ەدى، تۇرعاْ بوٍدا وۇرەوپەْ جاتمىسىپ جىبەرەتىٕدەً جأطاۋعا دەپ " وەٌىٓ غىراعي" تۇرا لاغتي .
وزىّەْ ءوزى وۇبىرٌەپ جۇرىپ ،وۇڭىىٍدەپ اٌدە وىّدەردى ضوگىپ جۇرىپ لوً لورأىڭ لىَىٕا دەٍىٓ وٍىپ تىطما تاضىپ ءۇٍدى دە " ،ۋھ" دەپ ءبىراز دەَ اٌعاْ . ضؤاۋ لاغمىٓ وەزىٕەْ لاٌىپ پا ەدى ،اٌدە لاتىٓ اٌعأدا وَىپ پە ەدى ،ؤي ءوزى دە بىٍّەٍدى ،اٍتەۋىر جاتطا جاِباضىٕاْ ،تۇرضا ٍىعىٕاْ تۇضپەٍتىٓ غوالق تؤي ِەْ لىٌ ضاضىعاْ ضۋىر لۇاللػىٕىٓ تاۋىپ وَدى دە وْ ضاۋٌىك ،لاضما ضَىر ِەْ لىسىً تورپالتي اغىك غاربالما لاِاپ ،غوپ غاغتي ،جەَ ٔاۋاضي لۇِااللما توٌىپ لاٌعاْ ەوەْ، ضىبىرتمىّەْ تازاالپ ،ىرگەگە ءتوڭىەردى دە لؤجََا وەپ وتىردى .ضؤدا عأا " لۇداً لوضتي " دەٍتىٓ لوضاعىٕا اۋەٌدە لۇي بوٌىپ لوٌىٕا وىرگۀي ەضىٕە ءتۇضتي " .اً ،بۇي ٔە cop؟"" ،وضي ِۀىىي ٔە cop؟!" . بۇلتىرِأي ٔەِىطتەر باضىپ اٌعأدا ٔاۋرىسدىڭ زىٍدەً ىّىرتي لىطتاْ ووتەرەَ بوٌىپ غىمماْ غولماٍىٕٕىڭ لوتىراظ ۇٍٍەرىٓ ؤاْ ضاٍىٓ ِىجىراٍتىٓ ،جأػىپ بارادى . وۇٔدىسگي ِاڭداً ضَپاعاْ جىٍىّىمتاْ وزەْ بوٍي ءتۇتىٕدەپ لاٌىپ ەدى ،تاۋداْ ەضىەْ وەغىي ٌەپ بوزعىٍت تۇِاڭدى ضىپىرىپ اوەٌىپ ووغە -ووغۀي تىعىٕداپ تاضتاپتي .وۇٔي بوٍي وتىرىه تە بوٌطا وەڭطە ِەْ لوٍّادا ،گاراج بەْ ِاضتەرضىوٍدا ۋالىت ءوٌتىرىپ لاٍتماْ ەروەوتەر ،اۋىً ۇٍدىڭ وضەگىٓ ضاۋداالعاْ لاالظ -لاالظ وۇرەضىٓ ضاعاالعاْ ِاٌّەْ جاعاالضىپ ،بوز وورپۀىڭ اضتىٕاْ ەرىپ غىمماْ لۇرت -لۇِىرضماداً ءار اۋالعا جاِىراپ وىرىپ ،جوق بوپ وەتىپ جاتىر " .لَراتىپ لاٍتماْ غىعارضىڭدار! . .لَراتىپ ! ". .ءوزى لَراتىپ تاضتاعأداً ،وزىٕەْ باضما تىرى جأدى جالتىرضا ٔاعىٍطىٓ .بىرت -بىرت وتتاعاْ وْ ضاۋٌىك پەْ بۇٍرا ءبودۀي جاٌّاڭ-جاٌّاڭ بۇراپ جاتماْ لاضما ضَىردىڭ اۋزىٕا تەٌّىرىپ تاش وەرەڭ بەجىرەٍدى دە وتىردى . وتتاعاْ ِاٌدى ،وغالتاعي وتتي وورضە ،وضي ەوەۋىٕەْ باضما دىُ بالپاعاْ باٍمۇضتىڭ لاً-جاٍداعي لىرت تىرٌىگي ەضىٕە تۇضەتىٓ ادەتي .وضەن ىسدەگەْ لاً -جاٍداعي
لىرتىڭ ەزبەضىٕە وتىمپاعاْ لۇالعي وتتاعاْ ِاٌدىڭ وۇٍىطي ،وتتىڭ جاٌىٕىّەْ ءۇٔطىس اڭگىّەٌەضىۀدە اوەضىّەْ ضىرالضمأداً الززات االتىٓ جەتىُ غىروىٕٕىڭ ءأي دە، ارىپتەضي دە ،ەرتەگىطي دە ،ەرتەڭگىطي دە وضي ءبىر وڭاغا وتىرىص .ەرتەڭگي -وەظ ِاي جاٍالۋعا غىمماْ غاٌىٓ باٍبىػەضي لالطاپ جۇرىپ ٔە لورأىڭ بۇرىػىٕأْ ،ە غوغاالداعي جەروغالتىڭ باضىٕاْ تاۋىپ االتىٓ . . . . . .اٍداً اتاعي ،اٍداپ وتىرعاْ ِاٌي بوٌّاضا دا ەي ارعي بەتىە دۇرٌىگە بوضماْ جَىرِا ضەگىسدىڭ توپاالڭىٕدا اوەضي جاِاعاٍىٕٕىڭ غاغباۋىٓ ووتەرەِىٓ دەپ ووظ ضوڭىٕدا لوضا وەتىپتي .جاٌعىسدىمتىڭ لۇضاضي ِا ،جوق اٌدە جاٌعاْ دۇَٔۀىڭ زورٌىعي ِا ،ەٌدە لاٌعاْ غەغە باٍمۇش جىٕدأىپ وٌگۀدە بۇي بار -جوعي وْ جاضار ەدى . وْ جاضىٕاْ ەوي ووزى بەرِەضتىڭ لازأىٓ ،ەوي اٍاعي بەزەردىڭ بوضاعاضىٓ توزدىرعاْ . وْ جاضىٕاْ غولماٍىٕٕىڭ وتىٓ-ضۋىٕا اراالضىپ ،لاتىگەزدىڭ جۇدىرىعي ،لاتىڭداردىڭ لارعىطىّەْ ءوضتي .ۇغارىٓ جەي ،لؤارىٓ ضاً بىٍەتىٓ لاڭبالتاً وورىٕگۀٕىڭ لورا -لوپطىطىٕدا ووغىپ جۇرىپ ،ضوعىص باضتاٌعأدا لىسىٍىوز دە وْ ضەگىسگە توٌىپ لاٌىپ ەدى .اٍتەۋىر جاراتماْ ضوڭ اٌالٔىڭ ەضەبىٕدە بوٌعاْ غىعار ،اداَ ضأاتىٕا لوضىٍّاعاْ ضوڭ ووىّەتتىڭ ەضەپ -لَطابىٕا ىٍىىپەگۀي راش .لاتىٓ اٌۋعا جاراپ لاٌعاْ ،لاتىٕٕاْ لاجىپ لاٌعاْ ەروەن اتاۋٌي دا تۇگەي تىسىّگە ءتۇضىپٌ ،ەن ٌ-ەگىّەْ ِاٍدأعا اتتأىپ جاتمأدا لىسىٍىوز دە غارلاٍىٓ ضۇٍرەتىپ ضەٌطەبەتىە بارعاْ .ات وورِەگەْ ەضەوتەْ تأباٍدى ،دۇَٔۀىڭ ءاِىرى دە ،تاڭىرى دە ضەٌطەبەت دەپ وٍالٍتىٓ لىسىٍىوز ِۀي دە تىسىّگە لوش دەپ لَعىٍىمتي ضاٌعاْ .ءأػەٍىٕدە بۋاز لاتىٕٕىڭ اٍي -وۇٔىٓ دە ضأاپ ،بالَعا اتتأعاْ وارى -لۇرتاڭٕىڭ ضوڭعي ضاعاتىٕا دەٍىٓ أدىپ وتىراتىٓ داٍراباً ضابەت تە لىرضىعا لاٌعأي .
-
اً ،اوىّاق ،وٌە اٌّاً جۇرىپ ضوعىص ضۀىڭ لاً ِۇراتىڭ؟ ! -دەپ غوالق
لوٌىٕىڭ تۇلىٍىٓ ەدىرەٍتىپ وتىرىپ اٌدى . ضەْ بارعأدا ٔەِىطتەر ووعاغا جاپىرىٍىپ لىرىٍىپ لاالدى دەگەْ ! جوعاي! . .ٔالۇرىص! . .لاً اتاضىٕاْ ىٍىه -غاتىص ەوۀىٓ وىُ ءبىٍطىٓ ،اٍتەۋىر اۋىً اراضىٕدا "گراجدأطىٌَ" اتأىپ وەتىەْ ضىڭارلوي داٍراباً ضوۆەتتىڭ لىسىٍىوزگە ازداعاْ اعاٍىٓ ضۇرەٍٍىگي بار دەضەتىٓ . جۇرت وەِىطتىگىٓ ووزدەْ جاضىرضا ،بۇي وەِىطتىگىّەْ جۇرتتي لورلىتىپ : "ِۀىڭ لأىُ بۇزىٍعاِْ ،ەْ ىربىٕاٍّىٓ ،جىٕىّا تَّەڭدەر!" دەپ ەٌىرىپ غىعا وەٌەتىٓ دە لَت ەتطەِ " ،ەْ ِۇٔي عراجدأطىَدە بەرگۀّىٓ !" دەپ ِوالعىٓ غوغاڭداتىپ ،ضوي ٔەِەضىٓ عراجداْ ضوعىطىٕاْ اٌعاْ وردۀدەً وىرضە وەڭطەضىٕە ،غىمطا غىمارعا ضىَّاً جارىٍىپ وەتە جازداٍتىٕي جأە بار .عراجدأدا لأػا بەٌَاوتي جاٍراتمأىٓ ءوزى عأا بىٍەتىٓ غىعار ،اٍتەۋىر غولماٍىٕدا ٔاً تارتىپ ،اراق ىػەتىٓ جاٌعىس ءوزى ەوۀي راش " .لاٍتطىٓ ،باٍمۇش ،لأي بۇزىٍعاْ عوً" دەپ اعاٍىٕٕىڭ لاتىٓ -باالضىٕا دەٍىٓ اتما ووتەرىپ ضاٌىپ ،لۇٍرىعىٕا جەر ٍىطىەتپەً ،ووتىٕە ووپػىه لوٍىپ ِۇضىروەٍتىٓ ەدى . ضوعىص باضتاٌعاٌي تاڭىرى جارىٍماپ ،اضىەرً ضاۋاتتىڭ ارلاضىٕدا ەروەن وىٕدىىتىگە "اٍت-دۆا"ٔ-ي ۇٍرەتىپ جۇرگەْ دە ءوزى . بۇوىً غارۋاضىٓ جَٕاتىپ تاضتاپ ،جاْ باضىٕا ءبىر -بىردەْ اعاظ ِىٍتىك ،اعاظ گرأاتا جاضاتتي ،غاڭمىٍداعأدا اٌتاٍدىڭ تاضىٓ دوِاالتىپ ،ضاپما تۇرعاْ جىگىتتەردىڭ ووػەضىّەْ غولماٍىٕٕىڭ غاڭىٓ اٌتاٍداْ اضىردى .لىسىمتاعاْ باال-غاعأىڭ ىػىٕدە اتاْ وگىسدەً بوپ لىسىٍىوز دە جۇرەتىٓ .ؤي عراجدأطىَدىڭ اٌدىٕا اٌىپ وەٌگەْ دە "غىروىِٓ ،ەْ دە وضىٕداً واَءأدىر بوٌطاَ" دەگەْ ارِاْ ەدى .ضوي ارِأي اٍاق اضتىٕاْ بىت-غىت بوٌدى .ورىص ،لازالتىڭ بىالپىتىٓ اراالضتىرىپ ضولمأدا ،بىرەۋدى
وەِىتىپ ،بىرەۋدى وەِىرىپ بولتاعأدا بۇي ءوڭىردە عراجدأطىَدەْ وزاتىٓ اۋىسى پىطىك اداَ جوق-تي . -
أً ،الۇرىصِ ،ەْ ضاعاْ ٔە دەپ تۇرِىٓ؟ ! .
-
ۀدى . . .دەپ تۇرضىس عوً . . .
-
اً ،الۋحٌِ ،ەْ ضاعاْ جوعاي دەپ تۇرِىٓ!
-
ۀدى . . .جوعاالٍىٓ دەپ تۇرِىٓ عوً . . .
-
اًِ ،ىرجىك ،ضەْ جوعاٌۋدىڭ ٔە ەوۀىٓ بىٍەضىڭ بە؟ !
-
ۀدى . . .
ِىٕا
اً ،دۇڭگۀە ! ضىبوٌىع ! بوق باضىٕدا ءوٌتىڭ وەٌّەضە جوعاي! اڭگۇدىه ٔەِە، ءضوزىڭدى ِۀەْ باضما ەغىىُ ەضتىّەضىٓ ! . .
لاظ! . .
لاظ دەگۀدى
بىٍەِىطىڭَِ ،عۇال!؟ بالاٍي لۇرتتاعاْ باٌػىك! ضۀىڭ وىّگە وەرەتىڭ بار ەدى؟! ەدرۀە ِاٍت،گَٕدا! ۆغَۆاٍا دوحٍَاتَٕا! . . ءتوراعأىڭ بولتىعىٕا توبەضىٕە دەٍىٓ توٍىپ غىمماْ لىسىٍىوز ووٌەڭىەضىٕە جەتىىسبەً زىتماْ .اعاٍىٓ جأاغىرٌىك جاضادى دەپ وٍالعاْ جوق .بۇرىٓ -ضوڭدى جۇرت ەضتىّەگەْ بولتىعىٕىڭ جاْ ءتۇرغىگەرٌىه ضَمىٕاْ -اق ضوعىص دەگۀىڭ ضوٍماْ ەوۀىٓ ضەزىپ ەدى .لاغمىٕطىڭ دەپ ەغىىُ لۋعاْ دا جوق ،لاغمىّٕىٓ دەپ وٍالعاْ ءوزى .ضؤداعي جەتىەْ جەرى لوزىىوغتەگي بۇلتىرِأىڭ بىتمىٍي .جاْ باضپاٍتىٓ جىٕىطتا اٍۋِەْ تاالضىپ ءبىر ۇڭگىرگە وىردى دە ،بەش جىً بوٍي ەي بەتىٓ وورگەْ جوق .توضەگي ارغا ،توضۀىػي وٌەڭ ،لارۋى -تۇزاق پەْ ِاردۋغىا ،تاٌػىعي -لوٍاْ ِەْ ضۋىر ،وەوىٍىه پەْ لۇر ،اراضىٕدا باٌىك پەْ بالا -غاٍأي دا بار ،جەِي -جەِىص پەْ غوپ-غاالَ ،لىطماضي ،بەش جىً بوٍي اٍۋِەْ ۀػىٍەش بوٌىپ ەدى .وۇٔي بۇگىٕگە دەٍىٓ اٍۋداً دۀطاۋٌىمتي اٍۋِەْ ءبوٌىپ -جارىطماْ .جاْ تاتتي ەوەْ .جاْ تاتتي
بوٌّاضا لََأات وورِەً ،تىرى پۀدەگە لََأات جاضاِاً لاغمىٓ بوٌىپ باضىٕا ٔە وۇْ تۋىپتي .جاْ تاتتي بوٌعاْ ضوڭ ضوي غىبىٓ جأدى ضالتاۋ دا وەرەن ەوەْ .وزەْ جَەگىٕە ەِىٕىپ تۇرعاْ لۇز جارتاضتىڭ اضتىڭداعي اپإٔىڭ اۋزىٓ لورىّّەْ بىتەپ، لاراعاٍدىڭ لابىعىٕاْ ەضىه جاضادى دا توبەدەگي غَرەن غالىرىّدىك تەضىگىٓ ءتۇتىٓ ضەٍىٍىپ غىمطىٓ دەپ غىرغأىڭ بۇرىّەْ بۇروەپ تاضتادى . ۇڭگىردىڭ لابىرعاضي لالتاعاْ باٌىك ،ىطتاعاْ ەتتەْ ضۇر بوٌعاْ غىعار .جاز جاپىراق جەضە دە وٌّەٍتىٕىٓ بىٍگەْ لىسىٍىوز لارا وۇزدەْ اٍۋدىڭ ىسىٕە ەردى .اٍتەۋىر اٍۋعا ٔاپالا بوٌعاْ ٔارضە ادإِىڭ دا تاِاعىٕاْ وتەتىٓ غىعار دەگەْ ءتۇٍطىىپەْ لىطمي ۇٍمىٕىڭ اٌدىٕدا اٍۋ لازىپ وەتىەْ غۇڭمىرداعي تاِىر اتاۋٌىٕي جَٕاپ اٌي gؤي دا تاٌػىك لىٍدى :اٌتىٓ تاِىر ،لىسىً تاِىرِ ،اراي تاِىرِ ،ۇِىىٓ ؤىڭ ىػىٕدە جۀػەْ دە بار غىعار ،لىسىٍىوز ؤي لاًءبىر تأىپتي ،اٍتەۋىر تاِىر .لىٍت ەتىۀٕەْ بەزىپ ،اٌدەوىُ تأىپ لوٍّاضىٓ دەپ بەت -اۋىسدىڭ لىً -لىبىرىٓ لىرىمپاً لوٍا بەرگەْ لىسىٍىوز لىػىٕىپ جۇرىپ -اق ۇٍرۀىپ وەتتي .لازىردىڭ وزىٕدە دە لاٍػي تَطە ىرىطي لاغاتىڭداً ٍەگىٕە ۇضتارا جوالتپاً وەٌەدى . " جإٔىڭ راحاتىٓ ضەزتىڭ وەٌطە ەغىىموتىر بوي" دەِەوػي ،ضوداْ لاضىٕىپ وتىرىپ الزءزات االتىٕي جأە بار .اضپاْ اضتي وەڭ بوٌعأّەْ جەر ۇٌتارالتاً ،اداَ تۇگىٍي اٍۋ دا ووزگە تۇضپەً لاٌّاٍدى .توپاردىڭ تۇٍىعىٕدا وىطىىَىه پاٍدا بوٌىػي دەگەْ اڭىس ضوعىص وەزىٕدە ەي ىػىٕە ۇرەً بوٌىپ تاراپ ەدى .پاٌۀػە اٍەٌدى ۇرالپ وەتىپتي ،تۇگۀػە اٍەي ضوداْ بۋاز بوٌىپ لاٌىپتي دەپ باٍطىس باال ووتەرگەْ اٌدەءبىر باٍمۇضتىڭ وۇٔاضىٓ دە وىطي وَىىىە جاپماْ .وضي ءبىر وضەوتىڭ وزىٕەْ -اق جۇرتتىڭ زارە -لۇتي لاٌّاً ،بۇي ِاڭدى تىرى جاْ باضپاً ،تۇتاش ءبىر وزەوتىڭ جارِىطي لىسىٍىوزدىڭ جاٍالۋىٕا إٍاٌعاْ .دەگۀّەْ ،لىسىٍىوز لاٍتىپ ەي بەتىٓ تاپطا ،وعاْ دا
دأەوەر بوٌعاْ ۇرعاغي ەوۀي راش . . . . . .بوٍداق ضَىرالردىڭ ىػىٕدەگي غىرت ەتپە ضۇتي بار جاٌعىس لىطىر ءورىطتەْ وۇْ ضاٍىٓ ضاۋىٍىپ لاٍتاتىڭدى غىعاردى .جەتىُ زاٍّىۀىڭ غاٍٍىعػا جَۀدىه جاضاً لوٍاتىٓ ِاڭاٍدا ضۇعأاق لوڭطي دا جوق .ءورىطتەْ تىرى جاْ وورگەِىس جوق دەپ ەوي باال ازار دا بەزەر .لوراداعي ءغوپتىڭ لورى ءۇزىٍىپ ،ضاعدارعا لاراپ لاٌعاْ ِاي ءبىر ِەزگىً بۇتا باضىٓ غاٌىپ لاٍتىپ جۇر ەدى .ەوي باالٔي وگىسگە ِىٕگىسىپ تابىٓ ضوڭىٕاْ لوٍا بەرگەْ اٍىۇِىص ارتتارىٕاْ اڭدىپ غىمماْ .جازعا ضاٌىّٕىڭ ضۇر لارى لىٍتأاق باضىٓ بوضاتپاً ضىرەضىپ جاتماْ وەزى ەدى .
ەرتەڭگي -وەغتىڭ تۇِأىٕاْ اق جەٌەن جاِىٍعاْ توعاً لىالۋ ضاٌّاعىٕاْ تاجىُ ەتىپ، جەي ءوتىّەْ غاغىٍىپ لاٌعاْ اق ۇٌپأىڭ وىرپىگي ووزگە ٍٕەدەً لاداالدى .غالىر اٍۋى بار دا جىٍۋى جوق ٔاۋرىسدىڭ ضاٌمىٓ وۇٔي اضپأداپ وەتىەْ تۇِاڭدى وەِپىرلوضالتأىپ تەضە اٌّاً تۇر .جاڭا عأا تاضتاپ وەتىەْ ضَىرالردىڭ جاش تەزەگي لار بەتىٕدە بۇعىپ جاتماْ لارعاالرداً اق ۇٌپأي غۇبارالپ تاضتاپتي .بۇلتىرِا ءار جەرىٕەْ تەضىٍىپِ ،ۇز ۇضتىٕەْ لىسىً ضۋ جۇرە باضتاعاْ ەوەْ ،وزەن بوٍىٓ ضۋ وەرٔەپ ،ضارتاپما بىمماْ لازأداً وزەْ ءۇٔطىس لإٍاپ جاتىر . اڭعاردى لۋاالً ،اڭىراتا ضولماْ ىسعارداْ ەوي باال لوڭىر غوالق وگىسدى لوٍا بەرىپ، لوٍتاضما بارىپ تىعىٍعأدا تابىٕٕىڭ اٌدى بىتمىٍعا وىرگەْ ەدى .اٍىۇِىطتىڭ لورىممأي ،ەي ىػىٓ برۋتطۋٌەز دەگەْ دەرت لاپتاپ وەتىەْ .وي ٔەِەضي ِاٌدىڭ ەتي ِەْ ضۇتىٕەْ جۇعادى دەگەْ اللاپ تا بار .ضەِەٍگە ٍّپورت پەْ زاگاتطىوتتىڭ ِاٌىٓ اٍداعاْ لاتىٓ-لاالظ جوي بوٍي اغىمماْ وەزدە ەغىي ەِىپ ،ضَىردىڭ ضۇتىٓ غَىىدەً ىػەِىٓ دەپ تاپماْ " وٌجاضي" دەضەدى .باضىٕاْ باالعىٕا دەٍىٓ بار ِۇغەضىٓ تىعىّٕەْ
وەپتەپ جۇرضە دە ،اٍتەۋىر لاتىٓ دەگەْ باٍمۇضتىڭ جىرتىعىٓ تاپپاٍتىٓ پاٌە جوق . بەتىٓ بۇروەضە -ەتەگي ،ەتەگىٓ لىّتاضا -وضەگيِ ،ۇلىُ ەٌدى لاتىٓ اضىراپ وتىرضا دا لادىرىٓ وغاق باضىٕاْ وزدىرا اٌّاً ،ۀدى ِىٕە ،اٍاعىٕاْ الطاپ ،ضۇٍەگي لالطاپ، وۇپػەگي لاڭطىعاْ غَمىٍداق اربأي ضۇٍرەتىەْ جاۋىر ترالىداً تىرغىٍىىتىڭ لوِىتىٓ لوتىر ِوٍٕىٕا وَىپ اٌىپ تىرپىٍداپ جۇرىپ ،پىرضىٍداپ وەپ اڭىراٍدى .ىڭىرضىّاً لاٍتطىٓ ،ءوِىر ىڭىرضىتىپ لوٍعاْ ضوڭ :بالىر باضتي باٍداْ اٍىرىٍىپ لىطىر توضەوتە ءبىر لىڭطىالضا ،ۇرپاق جاٌعاضي دەگەْ ۇٌداْ اٍىرىٍىپ ەوي ۇٌىدى ،لىس باٍمۇش لىسىعىٓ جات جۇرتما جەتىىسە اٌّاً وڭ جالتا وِاٌىپ وي وتىر .ەً ،اٌال ،لىس بەرِەگۀىڭە لۇداٍعا غۇوىر دەپ اٍىۇِىص وۇرضىٕىپ ضاٌدى .ەوي باال ەرِەن ءۇغىٓ بوٌطا دا لارا ضَىردى داالدا لالتاپ جۇر ِە دەپ ووڭىٍىٕە وۇدىه اٌعاْ اٍىۇِىص لاتتي لوباٌجىعاْ .جاْ ضالتاپ وتىرعاْ ەوي بىردەً لوٌعابىطي اۋىرىپ لاٌطا لوي -اٍاعىٕىڭ وەضىٍگۀي دە . ؤطىس دا جەر لاراداعي جەتي غالىرىّداعي وەرجالتاردىڭ ِەوتەبىٕەْ وؤە ضالۆٍاْ تىٍىٕدە ضاۋات اٌىپ ،لىص بوٍي ضَىر ضوڭىٕدا ضااللتاعاْ لوش جەتىّٕىڭ وباٌي ِۀىڭ ِوٍٕىّدا دەۋغي ەدى .وٍىٓ باالضىٓ ەرِەگىٕەْ ەرتە اٍىرىپ ،ەرتەڭٕەْ لارا وەغىە دەٍىٓ ضاضىك ضَىردىڭ ضاتاي بووطەضىٕەْ باضما تۇن وورضەتپەگەْ زاِأىٕا وىٕا ارتۋعا دا لورلادى .اٍتەۋىر " جاۋدىڭ تۇلىّي" دەگىسىپ ووزءتۇرتىي لىٍّاً ەٌطىس لۋىطما تىعىپ وتىرعأىٕا دا غۇوىرغىٍىه ەتەدى . ەوي باال جارتاضتىڭ لۋىطىٕا وىرىطىّەْ وت جاعىپ ابىگەرگە ءتۇضىپ ەدى، وەغىىطىٓ وۇٌدىىوِەظ بوپ وەٌەتىٓ ضۇپىتتارىٓ ۀدى ءتۇضىٕدى .لورا ىػىٕدەگي ۇراعا ضاٌعاْ لارتوپتىڭ غەتي اغىٍىپ ،ضابأي وورىٕىپ لاٌعاْ ،ۇرٌىك بوٌّاضا دا رۇلطاتطىس لىٍىعىٕاْ باالالردىڭ لىطىالتىٕىٓ ءبىٍىپ ،جاضىتپاٍىٓ دەدى دە جارتاضتي جاضىرىٓ إٍاٌىپٍ ،ەضىس ِاٌدىڭ اٌدىٕاْ غىمتي .
لارا ضَىر تاي تۇبىٕدە تاڭىپ تاضتاعأداً تاپجىٍّاً تۇر ەوەْ .بۇتىٕاْ اٌدە ٔە لارأداعاْ ضََالتي ەدى ،جالىٕداپ بارعأدا اداَ ەوۀي ،حاٍۋاْ ەوۀي بەٌگىطىس، بەت -اۋزىٓ بۇٍرا جۇْ باضماْ پاٌەوەت غاغي جاٌبىراپ لارا ضَىردىڭ ەِػەگىٕە جارِاضىپ جاتتي .اٍاق تىمىرىٓ ضەزدى ِە ،لاٍىٓ تۋەضوگىٓ تاضتاً بەرىپ اتىپ تۇرعأدا اٍىۇِىطتىڭ ەوي ووزى تاش توبەضىٕەْ غىمتي .جاٌبىراعاْ لاپ-لارا جاباعي جۇٕٔىڭ اضتىٕاْ ضىعىراٍعاْ لىپ -لىسىً لوش جأار وۇٍگەْ توِاردىڭ وۋىطىٕاْ جىٍتىراعاْ غولتاً لوزداپ ،جۇْ اراضىٕداعي جاٍاٌىمتاً اۋىسداْ اتماْ بۋ وۇٍەٌي وەرٔەٍدىڭ ءتۇتىٕىٕدەً بۋدالتاپ ،اٌپاِطاداً تىرى ِاقءۇٌىك اٍىۇِىطتي تارپا باش ضاالتىڭداً ۇڭىرەٍىپ تۇرا لاٌدى .اٍىۇِىص اٍماٍالٍىٓ دەضە داۋىطي غىمپادى ،لاغاٍىٓ دەضە ەوي اٍاعي لارا جەرگە لاعىپ تاضتاعأداً تاپجىالتىٓ ەِەش ،جاْ ۇغىرعأدا ەڭىرەپ جىالپ جىبەردى . -
جەڭەغە ،جەڭەغە! ِ . .ەْ عوً ِ . . .ۀّىٓ عوً! -دەگەْ لارٌىمماْ داۋىص
جەر اضتىٕاْ غىممأداً لىرىٍداپ وۇٔػىٍىىتەْ ەضتىٍىپ ەدى - ،جەڭەغەِ ،ەْ عوً ٔ . . .ۇراحّەتپىٓ عوً! -دەگەْ جاٍاٌىمتاً جۇٔدى اۋىس توبەضىٕەْ ءتؤىپ تۇر ەوەْ .اٌباضتي باضمأداً اٌطىرەپ ،بۋىٕي وەتىەْ اٍىۇِىص ضىٍك ەتىپ وتىرىپ لاٌدى .غاغي ِەْ لاضي تۇتاضىپ ،ضاِارداً بەتتەْ ضاۋتاِتىك لاٌدىرِاً جاٍالپ اٌعاْ ضالايِ-ۇرتتىڭ ضاڭىالۋىٕاْ ضىعاالعاْ لىپ -لىسىً ووزدىڭ ەتي تەرىص إٍاٌىپ ،پورا -پورا جاش ضورعاالپ تۇر ەوەْ ،جىالپ وتىرعاْ اٍىۇِىطتەْ بەتەر .بەتىٓ وۇش -وۇش االلأىٕىڭ ضىرتىّەْ ضىپىرىپ تاضتادى دا : -
جەڭەغەِ ،ۀّىٓ عؤً ،ۇراحّەتپىٓ - ،دەپ لىرىٍداپ وەٌىپ اٌدىٕا تىسە بۇوتي .
ضۀەٍىٓ دەضە ءتۇرىٕەْ ضەضىۀىپ ،ضۀبەٍىٓ دەضە تارپا باش ضاال ِا دەپ زارە -لۇتي لاٌّاً لاٌػىٍداپ وتىرعاْ اٍىۇِىص:
-
لاراعىُ-اۋ ،لاٍداْ جۇرضىڭ؟! -دەگۀدى لىرىمما ءبوٌىپ لَٕاٌىپ اٍتىپ ەدى،
جاْ-جاعىٕاْ جاۋ غاۋىپ وەٌە جاتمأداً لىسىٍىوز االق -جۇالق لاراپ اٌدى دا: -
جەڭەغەِ ،ۀي ووردىُ دەپ تىرى پۀدەگە اٍتا وورِە ! -دەپ جاٌىٕعأداً بوپ
غەگىٕػەوتەً بەردى .جۇْ باضماْ لازأداً باضتىڭ ٔوباٍىٕاْ ٔۇراحّەتتىڭ ضَمىٓ ۀدى عأا ەٌەضتەتىەْ اٍىۇِىص ،ءبىر وەزدەگي وورىٕگۀٕىڭ وۇرەضىٕىٓ تازاالپ، ەضىروەگۀٕىڭ ەضىگىٕدە تۇٔەٍتىٓ لۋ جەتىّدى ەضىٕە اٌدى دا: لاراعىُ-اۋٔ ،ە بوپ وەتىۀطىڭ ،ضاعاْ ٔە بوٌعاْ؟! -دەپ ءاٌي دە ءوز ووزىٕە ءوزى ضۀبەگۀدەً لاٍراْ لاٌدى . ءوضتىدىه لوً ،جەڭەغە ،ءوضتىدىُ - ،دەپ ِىڭگىرٌەٍدى . لاغىپ جۇرِىٓ عوً . . . لاغمأي ٔەضي؟-
ضوعىطما بارِاٍّىٓ دەپ . . .لاغمىٓ بوٌدىُ عوً . . .
-
اً ،لاعىٕعىر-اۋ ،ضوعىص بىتىەٌي لاغاْ! . .جىٍعا جالىٕداپ لاٌعاْ جوق پا!
-
ءضوٍتتي ِە؟ ! .ضوعىص بىتتي ِە؟ ! .
-
بىتپەگۀدە غە ! . .جۇرت لاغأعا دەٍىٓ لىرىال بەرەدى دەپ ەدىڭ؟! ٔەِىطتىڭ دە
باال-غاعا ،لاتىٓ-لاالغىٕىڭ ەضەبي بار غىعار! . .لۋأعأي دا بەٌگىطىس ،لىسىٍىوز غَىرغىك اتىپ ءبىر ورٔىٕدا تۇرا اٌّاً ،لۇالعي لۇرتتاعاْ توبەتتەً ءبىر ءتۇپ ءۇظ لاتتي إٍاال بەردى، إٍاال بەردى ،الىرى ۀدى عأا ەضىٕە تۇضىۀدەً لارا ضَىردى بوضاتىپ ،وەڭدىر جىپپەْ بەٌىٓ بۋدى ،غۇرىك تەضىه غوالق تؤٕىڭ جىرتىعىٕاْ ىرىپ وەتىەْ وىر ووٍٍەوتىڭ جۇرٔاعي وورىٕەدى ،غارلاً ِا ،بۇتىً ِا ،اٍاعىٕداعي ووڭ ضاضىعاْ لىرىك لۇراق بىردەِۀي ضىّتەِىرِەْ غأدىپ تاضتاپتي . -
ووزىڭە ٔە بوٌعاْ؟
-
لارىمتي ِا ،لىطتاْ بەرى باضىر بوپ لاٌدىُ . . .
-
وٌەضىڭ عوً ،باٍمۇش -اۋ! . .بۇٍتىۀػە ءتۇرِەگە بارىپ جاتپاٍطىڭ با! . .ءتۇرِە
دەگۀدى ەضتىگۀدە لىسىٍىوز غورغىپ ءتۇضتي .ؤىڭ ۇضتىٕە ضَىر لاٍىرعاْ ەوي باالٔىڭ داۋىطىٕاْ وىرەرگە تەضىه تاپپاً ،بۇتا تۇبىٕە بۇعىپ جاتا لاٌىپ ەدى، بۇتىڭداعي وۀدىرِەْ وووتەگەْ لوٍاْ تەرىطي لالىراپ وەتتي دە جاالڭاظ لاٌعاْ بووطەضىٓ ٔەِەْ جابارىٓ بىٍّەً اٍىۇِىطىە جاٌتالتاً بەردى . -
وٌەضىڭ عوً . . .
-
جەڭەغە ،ءبىر وۇٔي ءوٌىپ لاٌطاَِ ،ۀي ٍت-لۇضما جەگىسبەً ووِىپ تاضتا . . .
جىالپ جاتتي ِا ،اٌدە اۋرۋ ووزدىڭ ضوراضي ِا ،لىسىٍىوزدىڭ بەت -اۋزى اعىً -تەگىً اٌەِتاپىرىك ەدى .
اۋەٌدە لورىممإٔاْ جىالعاْ اٍىۇِىص ۀدى جأي اغىعإٔاْ
جىالعاْ . . . . . .اٍىۇِىطتىڭ لىسىٍىوزدى ضَىرلورأىڭ تۇوپىرىٕە لاِاعأىٕا دا ءبىراز بوٌعاْ .ەوي باالٔىڭ ووزىٕە تۇضپەٍّىٓ دەپ ،وۇغىه وەزىٕدە لۇالق -لۇٍرىعىٓ تاباٌدىرىمتا غاپماْ غۇٔاق توبەتتەً ضۇٍرەپ ۇٍگە وىرگىسە اٌّادى .اٌتي اً لىص تابأىٓ جاالپ ،تاِطأىپ ۇٍىمتاٍتىٓ اٍۋداً بۇزاۋ دۇڭگىرغەگىٓ ضەٌىىٍدەتىپ لورىٍداٍدى دا جاتادى .باالالر ءورىطىە وەتىطىّەْ وىر -لوڭىٓ جۋىپِ ،ؤػاعا ءتۇضىرىپ ،بەش ٍتتىڭ ٔاپالاضىٕا جەتەرٌىه بەش جىٍعي وۇضىٓ جؤىپ تاۋىطىپ ەدى ،وۇْ ضاٍىٓ ءۇظ ِەزگىً ضالار ضابىّٕەْ ووزىٓ غاٍدىرىپ ،جىرتَعاْ لىسىً جاٌمالتىڭ اضتىٕاْ لوش جأاردى لازىپ اٌعأداً بوٌعاْ . پەظ ۇٍدەگي وەرجالتىڭ تاۋىپ وەِپىرىٕەْ غوپ -دارى اوەٌىپ ەَ -دوِىٓ جاضاعاْ ضوڭ وادىّگىدەً اداَ ضأاتىٕا لوضىٍىپ -اق لاٌعاْ .لَدىڭ ءٍىطي غىمپاضا لاٌجاضي جالپاٍتىڭداً ووجە -ووپطەوتي لورادا ءىػىپ ،ءۇظ ِەزگىً وضىعاْ تاِاق تاضَّىٓ
دەپ-اق اٍىۇِىص تابأىٕاْ تاۋضىالتىٓ بوٌعاْ ِ .اٍعا غىمتاعاْ تاٌماْ ِەْ ضۇزبە لاتماْ ءبىر ضاپتاٍاق ارپا ووجۀي اٌىپ وىرگۀي ضوي ەدى ،تىطتاعي وۇرش -وۇرش جارىٍعاْ دۇرضىٍدەْ ووزى الَىپ وەتىەْ لىسىٍىوز: -
وٍبأً ،ەِىطتەر وەپ لاٌدى! -دەپ اتىپ تۇرىپ جىٓ لالمأداً بەزە جؤەٌدى .
ارتىٕاْ لۋا غىمماْ اٍىۇِىص اٍماٍالپ جۇرىپ توعاً غەتىٕەْ ازەر تولتاتتي .ضاعاضىٓ لىسىٍطۋ وەرٔەگەْ بۇلتىرِأىڭ ِۇزى ءتۇضىً ،ضەڭ جۇرە باضتاعاْ وەزى ەدى ،عۇِىرى زەڭبىرەوتىڭ داۋضىٓ ەضتىپ وورِەگەْ بەٍباق ِۇز وۇتىرىٓ بوِبي دەپ لاٌطا وەرەن، لاٍدا لاغارىٓ بىٍّەً ،االق -جۇالق ەوي ٍىٕىٕەْ ۀتىگىپ ،ۀدى بوٌّاضا وون جىٍىّعا لوٍىپ وەتۋگە بار ەدى . اٍىۇِىص وۇٌەرىٓ دە ،وۇي ضابارىٓ دا بىٍّەدى .جأي اغىعاْ ضوڭ ەوي ووزدەْ باضىر بوپ لاٌعاْ باٍمۇضتي جەتەٌەپ وەٌىپ ،اداَ ووزىٕە تۇضپەٍّىٓ دەپ ازار دا بەزەر بوٌعاْ ضوڭ ەوي باالداْ جاضىرىپ ۇضتاپ وتىرعاْ .ضاۋ باضىٕا ضالَٕا تىٍەپ اٌعأىٕا ۀدى ووىٕگۀدەً لاتتي اغۋالٔطىٓ . -
اً ،اراَ لاتمىر ،جاۋ وەٌطە جاٌعىس ضۀي غابا ِا؟ -دەپ جۇٌىپ تاضتاً جازدادى .
تىُ لۇرىطا جاالڭبۇت لاغپاً ،ىٍپاڭدى وَە وەتپەٍطىڭ بە ! لاغمأدا لاٍدا باراضىڭ،لاً جاۋداْ لاغىپ باراضىڭَِ ،عۇال باٍمۇش -اۋ؟! باٍاعىدا لىرىٍىپ وەتىەْ ٔەِىطتي لىر اضتىٕاْ ىسدەگەْ ضۀدەً الۋحٌ دا بوالدى ەوەْ -اۋ! . .
اٍىۇِىص اٌدىٕا ضاٌىپ
ەڭىىٍدەتىپ اٍداپ وەٌدى دە ،بەش جىٍعي غولپىتىٓ تاٍتەرىطىّەْ لوضا اللتىردى : -
جأىٕىڭ تاتتىطىٓ ! ضۀىڭ ەٌگە وىطىٍىگي ،جەرگە ضىدىگي ضىڭبەگەْ لۋ
جأىڭ وىّگە وەرەن ەدى! Heضأاتتأ ،ە ضأالتا جوق ضۀي ىڭىىبىدى ٔاعىٍطىٓ! ارتىٕاْ ىسدەٍتىٓ جالىٕي ،ىسىٕە تۇضەتىٓ جاۋى جوق اٌباتي لاغا بەرەتىٓ دە ٔالۇرىص بوالدى ەوەْ -اۋ! اٍىۇِىص توبەضىٕەْ توِەْ لاراً ءبىراز اعىسىپ اٌدى .اٍداالدا جاٌعىس
ءۇً وتىرىپ ،لارعىطىٓ توگەتىٓ دە لارا تاپپاً ىػمۇضتا بوٌىپ جۇر ەدى ،ىػتەگي بۇوىً زاپىرأىٓ التارىپ ضاٌىپ ،ضالتاپ جۇرگەْ بۇوىپ زاپاضىٓ تاۋىطماْ ضوڭ عأا ءوزىٕىڭ لاتىٓ ەوۀي ۀدى عأا ەضىٕە ءتۇضىپ "ءۇھ" دەپ جەڭىٍدەپ لاٌدى . لاتتي ۇٍمىداْ وٍأعأداً ِەڭ -زەڭ وتىرعاْ لىسىٍىوز ،راش -اۋ دەگەڭدەً ءبىرىٕػي رەت اٍىۇِىطتىڭ بەتىٕە تۋرا لاراعاْ .بارار جەر ،باضار تاۋى جوعي دا راش ،تىرىدە تۇرِاق ،وٌطە ضۇٍەگىٓ ىسدەٍتىٓ ەغىىّٕىڭ جوعي دا راش ،ءبارى راش . . .وضي ِەْ ٔاعىپ وتىرِىٓ دەپ تۇڭعىع رەت ءوزىٓ -ءوزى لاِػىالپ . . .اٍىۇِىطتىڭ " :وٍباً ،ۀدى لاٍتتىُ؟!" دەۋگە عأا غاِاضي وەٌگەْ .ەروەن بوپ ەش وىرگەٌي ۇرعاغي وورِەگەْ دۇٌەً ٔەِە باضىٕا لإٍاعاْ لۇرت لۇٍطا دا لاٍتاتىٓ ءتۇرى جوق-تي . . . . . .ضوي وۇٕٔەْ باضتاپ لىسىٍىوز لوراداْ لورجىٓ ۇٍگە ووغىەْ .ضوي وۇٕٔىڭ ەرتەڭىٕدە ەوي باالٔي ِەوتەپىە جىبەرىپ ،ءوزى وگىسگە ِىٕگەْ .ضوداْ بەرى تاِاعي اضتاْ ،تالىّي اتتاْ بوضاعاْ جوق ەدى .بەش جىً بوٍي لاغىپ جۇرىپ ،وغالتاعي وتپەْ عأا ضوٍٍەضىپ ِىٍماۋٌىمتاْ اِاْ لاٌطا ،وداْ بەرگي لىرىك جىٍدا ِاي ضوڭىٕدا جۇرىپ، ِاٍٍىك پەْ ضۋٌىمتي اجىراتپاضا دا اٍراْ ِەْ ىروىتتىڭ داِىٓ ،لاتىٕٕىڭ لادىرىٓ تأىعأداً بوٌىپ ەدى .اٍىۇِىطتىڭ اٍتمأىٕداً ضأاتتا دا ،ضأالتا دا جوق لىسىٍىوزدى ٔىۆد تۇرِاق ،اتاضي غوڭّۇرىٕٕاْ ىسدەً لوٍعاْ تىرى جاْ بوٌطاغي .وەغەگي ضوعىطتىڭ ءوزىٓ ۇِىتا باضتاعاْ جۇرت دۇََٔادا لىسىٍىوز اتأىپ وەتىەْ ٔۇراحّەت دەگۀٕىڭ بوٌعاْ-بوٌّاعأىٕاْ بەٍحابار ضََالتي .اٍتەۋىر وضي جەردە تۋىپتي ،وضي جەردە غارأاضىٓ جۋىپتي دەگەْ ىطپراپىەِەْ وەِپىر -غاي بوٌىپ پىٕطََاعا ىٍىگىپ ەدى .ؤي دا جاضاعاْ اعاٍىٓ ەِەش ،تىٍەۋىٕدى بەرگىر وەرجالتار ،ؤدا دا اٍىۇِىص بوٌّاعاڭدا لىسىٍىوز دەٍتۇعىٓ لاٍّأا لازالتىڭ لأػا جاضما وەٌگۀىٕدە وەرجالتاردىڭ لأػا غارۋاضي بار .ضوٍتىەْ اٍىۇِىطتي . . .لاٍراْ لاتىڭدى . . .
ِ . . .ىرزا وەٌىپ تىٕىػىٓ اٌّاعأدا ۇٍىمتاپ وەتىۀدەً ەوەْ .وزىّەْ ءوزى بوٌىپ، ءوِىرىٕىڭ ءبىر لۋىطىٓ تىٕتىپ وتىرعاْ لىسىٍىوز ۆەتتەحَٕىتي جەن وورىپ لاٌدى . -
ِىٕأىڭ بىرەۋىٓ اٌىپ ضوعىپ ،ضوٍىپ تاضتاِاٍطىڭ با - ،دەپ ِىرزا لوراداعي بار
داۋٌەتىٕىڭ ەضەبىٕە جەتە اٌّاً تۇرعأداً اضپأعا لاراپ غىرۀدى . -
Heدەٍدى؟! . .ضَىرىڭ بۋاز ،تاٍىٕػاڭٕىڭ جىٍىگي تاتىّاٍدى ،بۇزاۋىڭٕىڭ
وەضىّي جوق ،ضاۋٌىمتارىڭ تۋاٍىٓ دەپ تۇر - ،دەپ لىسىٍىوز ۆەتتەحَٕىتىڭ بار باٍٍىعىٓ ءبوٌىپ -ءبوٌىپ بارِالپەْ باضىپ وتىرىپ تۇوىە جاراتپاً تاضتادى دا "وضىٕىڭ ەضي دۇرىص پا" دەگۀدەً باجىراٍا لارادى . -
لىسىٍطىراپ لاٌدىك لوً - ،دەدى ِىرزا ِىس بالپاعاْ لاٌپي - .لاغأعي وارى
جىٍىىتىڭ لاتماْ ضىڭىرىٓ لاجاً بەرەضىڭ . . .
اٌدا-جاٌدا لاتىڭدى بوال لاٌطاڭ،
تىػماْ ِۇرىٕىٓ لأاتۋ وەرەن غىعار .وضىٕىڭ جأاغىرٌىعىٓ دا ،جأطىس لىٍىعىٓ دا تۇضىٕبەً - اق لوٍدى .
لۇددى وضي تاپتىرىپ ،وىٕدىگىٓ وضي وەضىۀدەً وووەِطىپ،
تەپىىٍەِەضە دە تەوطىسدىگىٓ ضات ضاٍىٓ ەضىٕە ضاٌىپ ،جأػىپ وەپ ،جأۋضىس پىػالتاً جأىٓ لَٕاٍتىٓ ۋداً زىٍىٕەْ زەرەزەپ بوٌعاٌي لاغاْ ِ .ۇٔاْ دا لازىمما وتىرعأي جالطي ەدى .وضىٕىڭ -اق ووزىٕە تۇضپەٍىٓ دەۋغي ەدىٔ ،ە ضَمىرى بارىٓ ،اٌباضتىعا ىٍەضىەْ ضاٍتإٔىڭ ضاپاالعىٕداً ەٌپىٍدەً جؤەٌگۀىٓ اڭعارِاً دا لاٌىپتي .وۇٔي بوٍي ۇٍگە وىرۋگە وەٌىٕٕىڭ ضىپاٍي وۇتىّىٕەْ جاضمأىپ وتىر ەدى ،لۇي باضىٓ جاڭعىرىمما ءوزى توضەپ جاتتىعىپ لاٌعاْ وباٌطىس غىروىٓ ۆەتتەحَىتىڭ لالپاداً جاۋىرىٕىٓ لاٌماْ لىٍىپ تاعي دا ەِپۀدەً بەردى . لاٌىڭّاي واِپءأََاضي " حإٔىڭ باضىٓ حاْ االر غاۋىپ تۇرىپ ،لاردىڭ باضىٓ لار االر
جاۋىپ تۇرىپ " دەٍتىٓ دىٍُءار لازاق حأساداضىٓ ۇِىتماٌي لاً زاِاْ .اٍتارعا بوٌّاضا، اٍباٌتاعا تۇضەر حإٔىڭ باضي جەردە جاتماْ جوق ،حاْ تۇگىٍي لأىٓ جۇوتەً لوٍارٌىك لاضَەتي لاٌّاعاْ لارأىڭ باضىٕا لاِػي ءۇٍىرىپ وورغي .لاٍىرغىٕىڭ لاتىٕي ۇي تاپطا دا اتىٕا " حأدى" لوضالتاپ جىبەرەتىٓ غولماٍىٓ الطۇٍەوتەردىڭ اپتارٍحاضىٓ اٌدەلاغاْ لور لىٍىپ بىتىرگەْ " .ضوۆەت" دەگەْ بولّۇرىٕعا " حأدى" تىروەگەْ ضوڭ ٔە ضۇرارضىڭ . اي لار دەگەْ غىروىٕدى لاراغاداْ غىٍدەگە دەٍىٓ بۇوىً لاراتاً لۇالعىّەْ وەغىپ جۇرەتىٕىٓ جۇرت ەجەٌدەْ بىٍەدى ٔ .اۋرىسدىڭ ورتاضىٕا زورىعىپ جەتىەْ غولماٍىڭ تورعاً ضۋ ىػەتىٓ وۇْ تاٍاپ لاٌدى دەپ وتىرعأدا تاعي دا باضىپ ضاٌدى .اپتا بوٍي لاپااللتاعاْ اق ووبەٌەن اٌىطتي لوٍىپ اۋىً -ۇٍدىڭ اراضىٕا ات جۇرتىسبەً تاضتاعاْ . اٍاعي بورأعا إٍاٌىپ ،اعاظ بىتىۀٕىڭ اٌتي اً لىص جَٕاعاْ اق لاٌپاعي ِەْ توْ-تىّاعىٓ لوضا بۇرلىٍداتىپ ،اضپاْ ِەْ جەردىڭ اراضىٓ اٍرأداً ضاپىرىپ جىبەردى . وۇرەضىٕگە جەتىپ ،اۋىٓ غەغە اٌّاً لاٌعاْ وارى -لۇرتاڭ ضوڭعي لار ،ضوڭعي بوراْ غىعار دەپ لۋىعىٓ جۇباتماْ بوٌىطتي ٍ .ت بىتىەْ ۇرە اٌّاً تۇٔػىعىپ لاٌعاْ، ەضەضىٕە اغىمماْ اغاتۇٍاق وۇٔدىس -ءتۇٔي َءوڭىرەپ ،اۋىٍدى ازاْ -لازاْ لىٍدى دا ،جىٍي ۇٍدە وتىرعاْ ەروەن وىٕدىىتىٕىڭ ءوڭەغىٕەْ اش وتىىسبەً ٍت بوٌدى .ءبىر اٌالعا تاپطىرىپ ،جىٍمي اتاۋٌىٕي ضؤاۋ لاراغادا ِاٍا تەوػەضىٕە وەۋٌەتىپ لوٍا بەرىپ ،لار بۇزىٍعأػا تىُ-تىرش جاتىپ االتىٓ ادەت ِاي بىتپەگەْ ەرىٕػەن اۋىٍدىڭ ِاڭداٍىٕا جازىٍعاْ لىرضىعي .جەگۀدە عوً ،اٌدىٕا اۋزى بار تىرى ِالۇٌىك ضاٌّاٍدى :تاباق ءتۇبىٓ ووزىّەْ تەضىپ ،بارجَعاْ بارِالتار ضاِاردى تىٕتىىٍەپ جۇرىپ لارا ەتتەْ لازى ِەْ لارتأي جىرا لاغمأدا اۋىس دەٍتۇعىٓ اۋالٔىڭ لالپاضىٕاْ شءارا دا اداضماْ ەِەش .لىص وەٌطە بوٌدىٍ ،تىٕە دەٍىٓ ضأاپ ءۇرىپ ،ەروەگي ەضىٕەۋدىڭ وزىٕەْ -اق غارغاپ لاالتىٓ غوڭّۇرىڭداردىڭ لىرىك وۇْ غىٍدەدە دە اضپإٔاْ لار داِەتەتىٕي تەگىٓ بوٌّاضا وەرەن .
وضىٕىڭ ءوزىٓ تاواببارٌىك پەْ وىطىٍىىىە ضأاپ غىرۀەتىٕىٓ لاٍتەرضىڭ .وضىداْ جەتپىص جىً بۇرىٕعي لازاْ ءتوڭىەرىطىٕە دەٍىٓ اتاضىٕا ِاي بىتىپ ەدى دەپ ،وۇٔي بۇگىٕگە دەٍىٓ وەوىرىپ وتىراتىٓ وەپىەْ غاٌداردىڭ وەپَەتىٓ ات ووتەرضە ٔاعىٍطىٓ .ءضوٍتىپ وتىرىپ ،لازاْ تۇبىٕدە لاٌعاْ غەِىرغەوىە ووپەٌەپ ،غىبىػتىڭ غىرپ ەتپە ۋىسىٕاْ لۇر لاٌدىُ دەپ اعاٍىٕٕىڭ ەضىگىٓ اغپاً لوٍاتىٓ لىٍت ەتپەضي ەضىڭدە جوق .ضوالً ! لوٍّاداْ لور ،لوراداْ ءتۇٌىه لاغماْ ضوڭ بۇي ەٌدىڭ بار باٍٍىعي تىٍىٕدە لاٌعاْ .اۋىسبەْ وراق ورىپ ،ارتىّەْ دٍىرِۀٕىڭ تاضىٓ إٍاٌدىرعأدا ،پاً -پاً، ضىرت ووزگە اٌتاٍدا غوڭّۇرىٕٕاْ باضما جۇرت جوق ضََالتي . تورپاعي توٌعاتىپ ،لىطىرىٕىڭ لۇِاالعي لاتطا دا تۇرا وزىٕە جۇرىگەتىٓ اعاٍىٓ تىٕىػتىك بەرِەگەْ ضوڭ ۆەتتەحَٕه جىٍمىٕي ادالتاپ لاٍتپالما تاڭعي االلأػىمتا غىعىپ ەدى ،غۇبار غىّىٍدىمتي اتپەْ جىرتىپ تەوػۀىڭ وەٍىەڭىٕە ىٍىىىۀػە ضاضىە دە بوٌعاْ . جەر ووغىۀدەً ءبىر گۇرىً غاتماي ءوڭەغىٕەْ لۇاللما ۇرىپ ،ۇرەً بوپ جەتىپ ەدى ،لاضما ِاڭداٍداْ لار غاپاتتاعاْ لۇتىرىك لۇٍىٕعا ىٍەضىپ ،اٌتاً لۇالپ وەٌە جاتمأداً بىرتە -بىرتە جالىٕداپ لاٌدى .جىٍدىڭ بۇي ِەزگىٍىٕدە وەِەر -وەِەرگە جَٕاٌعاْ وۇرتىه لار ووغىي بوپ اعىپ ،تاۋداْ ەضەتىٓ " اٌتىٓ وۇرەوتىڭ " ٌەبي جەتىطىّەْ تاۋداْ دا ءبَىه اق وورپۀىڭ لابات -لابات تەوػەضي ءبىر وۇٔدە اضتىٕاْ توزىپ ،ءبىر تۇٔدە ضارق -ضۇرق جوق بوالدى . ىڭىردە لار باضىپ ۇٍمىعا وەتىەْ ۋاٍىُءضىس ەي ەرتەڭگىطىٓ لارا جەرگە غوڭمَىپ وتىرىپ لاالدى دا غأاداْ تۇضپەً جاتىپ ارباضىٕا جەتە اٌّاً ،جىٍىگىٕىڭ ِاٍىٓ جاٍاۋالپ ءۇزىپِ ،اٌىٕىڭ تۋالعىٓ لۇٍرىعىٕاْ ضوزىپ تۇرعىساتىٓ ادەتي .تاڭ بوزىٕدا االلأػىمتاپ ضوگىٍە باضتاعاْ ضەوىٍدى ەدى ،ضاضىەگە لاراً توالضتاٍتىٓ غىعار دەپ
غىعىپ وەتىەْ ۆەتتەحَٕه لاتەٌەضىۀىٓ ۀدى ضەزدى .ووزوورىُ ارلاْ بوٍىٕاْ اضا اٌّاً ،ار جاعىٕداعي اق ءتۇتەوتىڭ غىّىٍدىعىٓ تەضە اٌّاً ،لۇال جورعأي ٍرەن جوٌدىڭ ضۇٌباضىٕا ضاٌىپ لوٍىپ َِّىرتپەْ عأا وەٌە جاتماْ .بۇٌدوزەرِەْ جىرىپ جاضاعاْ ٍرەوتىڭ ٔاۋاضي وپپاعا وەپتەٌىپ لاٌعاْ ەوەْ ،ءأػەٍىٕدە اٌدىٕا تۇٍالتىٕي تۇضىرِەٍتىٓ لىسعأػاق ،ەرەگەضپە ِىٕەزدى لۇالضي ارتىڭدا تالىّداٍتىٓ ەغىىّٕىڭ جوعىٓ ضەزگۀدەً وِبىٕي وووىرەگىّەْ ورىپ اضىعار ەِەش .گۇرىٍي لۇالعي غاٌعأّەْ تۇضپاٌىٓ اڭعارا اٌّاً ،ووغىي ِە دەپ لاۋىپتۀىپ لاٌىڭ لاراعاٍدىڭ ىعىٕا بۇرىال بەرگۀي ضوي ەدى ،لۇزداْ الماْ لورىّداً دۇروىرەپ ،غۇرلىراً جءوڭىىٍگەْ لاٌىڭ جىٍمىٕىڭ اٌدى لاضىٕاْ وتە بەردى .بوز وىرەۋوۀىڭ اضتىٕاْ ضەٌدەً الماْ توپاالڭٕىڭ ضەٌتۀدەگەْ لۇاللتارى تاعي دا االلۇٍىٓ بوز وىرەۋوۀي ءتىٍىپ جوق بوپ وەتىپ جاتىر .بورإٔاْ ىمتي ِا ،ءبورىدەْ ءۇرىىتي ِە دەپ تۇرعأدا توپاالڭٕىڭ ضوڭي تۇِأعا وىرگەْ پوەزدىڭ الىرعي ۆاگؤىٕداً غوٌتاڭ ەتىپ جوق بوٌدى .ەجەٌدەْ ِاي لاراضىٓ ووزبەْ تأىپ ۇٍرۀگەْ ۆەتتەحَٕه ووڭىٍىٕە وۇدىه اٌىپٔ ،ە دە بوٌطا تەبىٕٕەْ لاٍتۋدى ۇٍعاردى دا تۇٍالپەْ تاپتاٌىپ لاٌعاْ ٍرەوىە لۇالٔي لاٍتا ضاٌعاْ . لََأىڭ لاعىڭدى لۇٍىٕىٕداً ەِەش ،جاْ -جاعىٓ ورِاْ لورغاعاْ تاز تەوتۀىڭ توبەضي ىمتاۋ ەوەْ .وەزەڭگە غىعا وەٌگۀدە لارضي اٌدىٕداعي جارتاضتاً ضەرەٍىپ ،تاپجىٍّاً تۇرعاْ اٌدەءبىر ِالۇٌىمما تأاۋ تىرەپ ءبىراق تولتادى .ضاۋىرى ِۇز ،باۋىرى ضوالٔداعاْ غاغاق-غاغاق ضۇڭگي ،تأاۋداْ اتماْ اق بۋداِْ ،اڭداٍىٓ جاپماْ ِۇز وەوىٍدەْ جىٍمىٕىڭ ٔوباٍىٓ اڭعارىپ ەدى ،ولىرأىپ جىبەرگۀدە عأا ۆەتتەحَٕه جَرەْ لاضما اٍعىردى تأىدى .ابدەْ ضۇٌەضوق بوپ غاِاضي بىتىەْ باٍمۇش ۀدى بوٌّاعأدا وۇرش ەتىپ لۇالٍىٓ دەپ تۇر ەوەْ " .جەتتىڭ بە " دەگۀدەً لىراۋٌي وىرپىىتىڭ اضتىٕاْ وەٍىطتي لابالپەْ االرىپ ءبىر لارادى دا وۇرضىٕىپ ضاٌدى .تەوػە توبەضىٕدەگي ات
غاپتىرىُ االڭماً غَىر ەوەْ .لَطاٍا ضولماْ بۇرلاضىٓ لاٌىڭ ىسدى ۀدى عأا بۇروەً باضتاعاْ .ورتاداعي تاپتاۋرىٓ لاٌىڭ جىٍمىٕىڭ تۇٍاعي ،لاٌىڭ غَىردى غىر إٍاال ،وِبي لاردى وپىرىپ ،وەۋدەضىّەْ لاضاتتي جىرا غاپماْ لاضمىردىڭ ىسى .بىرەۋ ،ەوەۋ . . . ۆەتتەحَٕه ىسگە لاراپ جىرتمىػتي دا ضأاپ اٌدى .لأػىعي ِەْ ارالٔي .جىٍمىٕىڭ تاڭعي جۋضاۋىٕدا وەٌىپ ءتَىططە وەرەن .اڭ تۇگىٍي ادإِىڭ دا بوتەْ -ءبوضتەگىٓ ءۇًءىرىٕە وىرگىسبەٍتىٓ جَرەْ لاضما جىرتمىػپەْ جارىطا ،جىٍمىٕي إٍاال جورتىپ ارپاٌىطمأىٓ دا ىسدەْ وورىپ تۇر .ضالا اٍعىرعا ضەرىه بوالر جابي ِەْ ضاۋءىرىىتەردەْ ضەش بوٌّاعاْ .ۆەتتەحَٕه ؤي دا ىسدەْ ولىپ تۇر .توڭماٍىپ جاتماْ ،غوڭماٍىپ لاٌعاْ جاباعي-ءجاۋتىه جوق پا دەپ ءبىراز جەردى غوٌىپ ەدى ،بىتمىٍعا تۇضىەْ جىرتمىػتاردىڭ ىسىٕەْ باضما ەغتەِە تابا اٌّادى .ووتەرىپ اوەتەتىٓ تولتي -تورىُ ەِەش ،دەِەن جىٍمي اِاْ ،ءۇردەضىٓ باضپاعاْ ىسگە لاراعأدا لاضمىرالر جَرەْ لاضمأىڭ جىعىٍۋىٓ وۇزەتىپ لاٌىڭ جىٍمىٕىڭ ضوڭىٕا تۇضپەگەْ .ءوغپۀدىه پە ،وەزەپتىه پە، وىُ ءبىٍطىٓ .ۆەتتەحَٕه ورِأعا باعىتتاپ ەوي دۇروىٓ لوضاۋىسدىڭ ءوڭەغىٓ بوضاتتي دا وەرى لاٍتتي .تاضبالأىڭ ِۇٍىس ضاۋىتىڭداً غەِىرغەن بوپ ضىرەضىپ لاٌعاْ جَرەْ واضمأىڭ لىر ارلاضىٓ لاِػىٕىڭ ضابىّەْ تىرٔاالپ ارەڭ دەگۀدە ارغىعاْ ۆەتتەحَٕه لۇالٔىڭ ىػپەگي ِەْ لاغأدا لأجىعاداْ تۇضپەٍتىٓ ءوزىٕىڭ برەزۀت ضۋٌىعىٓ اٍعىرعا جاۋىپ ،اٍىٍّەْ تاش لىپ تارتىپ تاضتادى . اي ،جأۋارىُ ،ۀدى تىرپىٍداپ وور! -دەدى .لازالىٕىڭ جاتىرى ،دؤچاوتىڭ لاضاضىٕاْجاراٌعاْ تۇٍەدەً بۋداْ ٔەِۀىڭ تۇال بوٍي غىتىٕاپ ،لوزعاال بەرە غاححػاۋٌي وەٌىٕػەوتەً ضىٍدىراپ لوٍا بەرگەْ .اۋەٌدە تاٌتىرەوتەپ لۇالعا ضۇٍۀىپ ەدى، ءارى -بەردەْ ضوڭ بۋىٓ -بۋىٕي ضىٕىپ ،ضۇِەڭدەپ ەرىپ ،ضاٌبىراپ وەتىەْ لۇالعي ِوغەوتەً باضتىڭ توبەضىٕە لؤعاْ ووش تىػمأداً وەوىً اراضىٕاْ لىٍتىٍداپ تىرىٍە
باضتادى ٍ .رەوتىڭ جىالٔداً ِىڭ ِاٍىطماْ بۇٌتارىطىٕدا لۇزعا لۇالپ وەتپەضىٓ دەپ اٍعىردى ءورگە ،لۇالٔي ىٍدٍعا ضاٌىپ ەدى ،ءوڭىَگەْ پىٍدەً ٔەِە جوٌعا ضَّاً لاٍتا-لاٍتا بۇًءىرىّەْ لاعىپ ،ەوي -ءۇظ دۇروىٓ لََاداْ ۇغىرىپ جىبەرە جازداعاْ ضوڭ ەوەۋىٓ لوضار جەتەٌەپ ،ءوزى جاٍاۋالپ تارتتي .تۇرلي الىرعا ،ارلاضي لوراعا باتپاٍتىٓ جَرەْ لاضمأىڭ لاضىٕدا لۇال جورعاضي لۇٌىٕداً -اق ەوەْ .تأاۋىٕا لاتماْ ضۇڭگىطي ِورجدىڭ ازۋىٕداً ضاٌبىراپ ،وؤە زاِإٔىڭ اٌدەءبىر ِالۇٌىعىٕداً ەرضىٍىگىّەْ وۇٌىي غالىرعاْ ،ۇٍاٌي لاضمىرعا تاً بەرِەً وۇٔي بوٍي ارپاٌىطماْ " ەڭبەگىٓ " ،ءوزىٓ لۇربأدىمما غاٌىپ ،ءۇًءىرىٓ ەي بەتىٕە لاٍىرعاْ " ەرٌىگىٓ" ەضىەرىپ ۆەتتەحَٕه ەزۋىٓ جََا لوٍدى .بوتۀّەْ لاتار تۇرىپ الىرداْ جەَ جەپ ،بوتۀٕىڭ لاتارىٕا ىٍەضىپ وورِەگەْ ٍەگوٍطت لۇال اۋەٌدە وىرجىٕدەپ -تىرجىٕداپ وىرپََازدىك جاضاعاْ بوٌىپ ەدى ،لاضمىرداْ جاضمأباعاْ لاش دۇٌەً ؤىطىٓ لاپەرىٕە دە اٌّاعاْ ضوڭ ءجؤىٕە ووغتي .اٌدەوىّٕەْ اباٍطىسدا جەي غىمطا دا ،اٌتاٍدىڭ باضي وۇڭىرۀەتىٓ ادەتي، اضپاْ االلأػىمتاپ تەضىٍە باضتاعأّەْ اعاظ باضي ءاٌي دە االلۇٍىٓ ،ورِاْ گۇرىٍدەپ، تەوػۀىڭ توبەضىٕدە ِىڭ ضاِوٌەت وٍٕاعأداً ۇٌي ضارىٓ توالضتار ەِەش .لىطي -جازى ِاي تۇٍاعىٕاْ بوضاِاٍتىٓ باباضي ِاٍأىڭ ءبىر وەزدەگي وۇزدەۋى غىبىٕطىس جازى، ىمتاضىٓ لىطىّەْ ءبىر اۋىٍدى غىعىٕطىس اضىراپ ،اضىرەضە جىٍمي جارىمتىمتىڭ ءورىطىٕە دە ،تەبىٕىٕە دە جاراپ تۇر .تأاۋدىڭ اضتىٕاْ وزىپ ات لَٕاپ وورِەگەْ ،ءبىراق تابالتاْ تازلارىٓ غاٌطا دا تاالضىپ لاالتىٓ غولماٍىٓ جاي-لۇٍرىمتىٕي تاڭي اٍىرىٍىپ باعىپ تا ،باپتاپ تا جارىتماْ ەِەش . ارا-تۇرا اش پەْ توٍدا باٍگەدەْ تَىٓ -تەبەْ تاۋىپ دأىىىەْ ءبىرٌي -جارىُ لۋالر بوٌّاضا، الّاٌىُ دەٍتىٓ جأطەبىٍدەر ەي ىػىٕدە دە از .أەبىر حرۋغػەۆتىڭ زاِأىٕدا ِاِا ءبَە جەتىُ تورپالتىڭ لۇٔىٕا تاتىّاً لاٌىپ ەدى ،وداْ بەرى دە تولتي -تورىّٕىڭ لادىرىٕەْ
وعسأي غاِاٌي ،اٍتەۋىر تۇٍالتي عوً دەپ ،ەت لوً دەپ بار لاضَەتىٓ پىػالتىڭ جۇزى، لارىٕٕىڭ لأاعاتىّەْ عأا تأىپ وتىر .اراق دەگەْ غىروىٕٕىڭ بۋى اضپأعا ووتەرىٍگەْ ۋالىتتا لىّىس ضاٌتأاتتىڭ ءضأي تۇرِاق لوٍػىٕىڭ لۇرىُ ِۇڭىىگەْ لاراغا ءۇٍىٕىڭ بوضاعاضىٕاْ اتتاً اٌّاً ،ەرتەڭگي -وەظ لاضما ضَىردىڭ جەٌىٕىٓ ضوزۋعا لۇٌمي جوق وەٌىٓ -وەپػىىتىڭ جەٌي وورِەگۀىٕە دە عاضىرعا تاٍاپ لاٌعاْ غىعار .جَىرِا ضەگىسدىڭ ءتوروىطي ،وتىسدىڭ واٌىىتىبىٕەْ ضوڭ غوڭّۇرىٕدا َٔەت تە ،پەٍىً دە جوق، لوٌىٕدا لوزداپ ،لوراضىٕاْ ءورىپ غىمپاعاْ ضوڭ " ووپتىىي " دەپ ووىرەتىٓ بۇلاعا دەٍىٓ جاۋدىڭ ِاٌىٕداً وورىپ ،وەرِەگە تىپىرغىتىپ ات باٍالۋ ،وەرىىتي وەرەن -اۋ دەپ داۋٌەت ضأاۋ ءداضتۇردەْ غىمماْ .تىرلىٍداتىپ ِوتوتطَىً ،ىرىٍداتىپ ىڭىرغاق ِاغَٕا ِىٕگۀگە ءِاز بوالتىٓ وەٍىٕگي بۋىٕٕىڭ تاڭداٍىٕاْ داَ ،تأاۋىٕاْ ٍىص وەتىەٌي لاغاْ .ارِۀىرەوتە ءار تۇگىٓ وغالما تاش بوالر ازاِاتىّەْ ِالتأۋغي ەدى ،بۇگىٕدە ضوي ازاِاتتار وەِپىر -غاٌداردىڭ ەضەبىٕەْ باپتأاتىڭدى غىعاردى .غۇوىر ،لاتىٓ لارىٕٕىڭ لۇرىػىٕا ،باً لورأىڭ بۇرىػىٕا لاراِاٍتىٓ بوٌعاْ .ءبىر بوٌىّػۀىڭ ىرىّعا دەپ ۇضتاپ وتىرعاْ ِىٕاۋ ازداعاْ تۇٍاعي دا لاضما اٍعىرداْ باضما تىرى پءأداعا وەرەگي جوق ضََالتي .اق لار ،وون ِۇزدا اق تەر ،وون تەر بوپ بۇي باٍمۇش اۋرە .اتتەڭ ِالۇٌىمتا ءتىً جوق ،اٍتار بوٌطا ِۇٔىڭ دا ءبىراز ِۇڭي بار -اۋ . . . ِ . . .ۇٔي ِاي بوالدى -اۋ دەپ ەغىىُ وٍالعاْ جوق-تي .غولماٍىٕعا باش دارىگەر بوٌىپ وەٌگەْ جىٍي ِىرزا ضؤاۋ دەگەرەش جىٍمي زاۋىتىٕاْ ات -تۇٍەدەً لاالپ ،جَىرِا ءتورت ِىڭ ضوِعا اٌدىرعاْ ەدى .ادەٍي بارىپ تاڭداعأي الاٌتەوە ِەْ ارابي تۇلىّٕىڭ بۋدأي بوالتىٓ .وووتاضتىڭ تەِىرجوي بەوەتىٕە وەٌگۀي الاٌتەوە تۇرِاق ضالاٌتەوە دە ەِەش ،بۇالٕٔىڭ بۇلاضىٕداً ارباٍعاْ ءبىر ارىك لۇٔاْ بوپ غىمتي .دەگەرەضتىڭ
دەٌداٌدارى اٌداپ ضولتي ِا ،اٍتەۋىر ءتۇرىٕە لاراضاڭ ەضەوتىڭ ٔوباٍي ،بوٍىٕا لاراضاڭ جَرافتىڭ اعاٍىٕي ،باضي ضاباْ وەپتەگەْ لأارداً ،غولتىعي توِارداً بىردەِۀي ۆاگؤٕاْ زورعا ءتۇضىرىپ اٌعاْ ٌ .وپَعاْ لۋ ضۇٍەن غاغىٍىپ لاالتىٓ بوٌعاْ ضوڭ جاٍداق ِاغَٕاعا ارتۋعا وەٌّەً ،جۇز ەٌۋ غالىرىّداعي غولماٍىٕعا جازعاضاٌىّٕىڭ لارالاتماعىٕدا جارتي اً ضۇٍەِەٌدەپ زورعا جەتىىسىپ ەدى ،وەوەغتىڭ ضأدىراعىٓ، وەدەٍدىڭ جاٌبىراعىٓ اڭدىپ وتىراتىٓ غوڭّۇرىٕٕىڭ جىرتاڭ ەزۋ وىطىّپازدارىٕىڭ ارتىٓ اغىپ وۇٌّەگۀي لاٌطاغي .ەتىە بوٌّاضا ەرگە توٌّاٍتىٓ جەرگىٍىىتي جابىٕي لوراغطىٕىپ ،ضەٌەوتطََا ارلىٍي تۇٍالتىداْ تۇٌپار غىعاراِىٓ دەگەْ ِىرزا ءۇظ جىً بوٍي تاپماْ-تاٍأعأىٓ جَٕاپ ،جَىرِا ءتورت ِىڭدى ضوۆحوزعا لاٍتارىپ بەردى دە جَرەْ لاضما ەضەوتىڭ غىٍبىرىٓ ۇضتاپ لاٌعاْ .وباٌي لأە ،ەوي جىً ضاٍالتا جۇرىپ ،ازۋىٓ تەضپەً جاتىپ بەضتىطىٕدە ارلىراعاْ اٍعىر بوپ غىعا وەٌدى .ءۇًءىرىٓ باٍتاٌداْ جَٕاپ، تەوتىٕي بۇًءىرىٕەْ ٍىطىەپ تأَتىٓ وىرپََازدىعىٕاْ ِىرزا جَرەْ لاضمأىڭ لازاْ ات پەْ دوْ تۇلىّىٕىڭ بۋدأي ەوۀىٓ ءبىر -اق بىٍدى . . .ضاۋىرى تالتاٍداً ،وِىراۋى لاپتاً ،ارلاضىٕا ەردىڭ لاپتاٌي ضَّاٍتىٓ دۇٌەً ٔەِە ضاۋءىرىه بىتىۀدى غإٍاپ ،ضالا اٍعىرالردىڭ ءوزىٓ وارى -لۇرتاڭ ءبَەٌەرىّەْ وۋىپ تاضتادى .جَرەْ لاضمأىڭ داۋىطىٓ ەضتىطە الىردا تۇرعاْ اتتىڭ ارلاضي لىػَتىٓ ەدى ،وەرىه ۇضتاعاْ غاي بىتىەْ لىرعىٓ بوپ غۋالضىپ ،اٍعىر ەِەش ،اۋىٍعا اٍۋ اٌىپ وەٌدىڭ دەپ لارعىطىٕىڭ اٍاعىٓ ۆەتتەحَٕىتىڭ ادرەضىٕە باعىػتاٍتىٓ بوٌعاْ .
اٍتەۋىر ،لۇداً ؤداپ ،ءۇًءىرىٓ
تۇٍىمتاعاْ ضوڭ جَرەْ لاضمأىڭ جىٕي باضىٍدى .جەرپىٍدەگەْ وەتىه غاٌدار جاِاْ باٍتاٌدارىٓ وزدەرى جەتەٌەپ اوەٌىپ اٌدغا توضىپ ،تاواببار ٔەِە ٍىص اٌّاً لوٍطا لىسدارى باٍداْ لادىرءضىس لاٍتمأداً جەر ضاباٍتىڭدى غىعاردى .ضاباضىٓ ،ضاباِاضىٓ، وعاْ ٔاِىطتأعاْ دا ،ارىمتاعاْ دا جَرەْ لاضما جوق ،جاي-لۇٍرىمتىٕىڭ لۇتي اتأدى .
ءبىراق ضوۆحوز ۆەتتەحَٕىتىڭ جَىرِا ءتورت ِىڭىٓ لاٍتارىپ بەرِەً ضىڭىرىپ -اق وەتىۀي ِ .اي ەضەبىٕدە جوق ،ضىدىگي ووپتىىي ،ضىڭىرى وزىٕىىي جەوەِۀػىه ءۇٍىردەگي اٍعىردى لۇرىمتاپ ِىٕۋگە ِىرزا دا لَّاعاْ .تاًءىرى ،ءبىر اٍعىردىڭ بەٌي دە بەدەي بوٌىپ پا .جَىرِا ءتورت ِىڭدى لاٍتارىپ بەرگۀدە ِىرزەوەڭ ؤي جَىرِا ءتورت وۇٔگە جەتىىسەر ِە ەدى ،جەتىىسبەش پە ەدى؟ . .وداْ بەرگي جۇٍىۀي توزدىرعاْ تاالً تاۋلىّەتتىڭ واِپۀطاتتطََاضىٓ دا داۋالعاْ ەِەش .تأاۋ غەٌەوتەً ،جَىرِاعا وۇپتي بوپ جۇرگەْ غاعىٕدا ،ضؤوۋ ووي جاعاضىٕداعي ۇٌىەْ ضوۆحوزدىڭ دارىگەرى ِىرزأي ەٌگە لاٍت دەپ اعاٍىڭدار لوٍّاعاْ ضوڭ ەرىٓ ارلاالپ وەٌگەْ .حاْ ووتەرەدى دەگەْ ەٌي بار بوٌعىر إٍاٌدىرعاْ ەوي جىٍدىڭ ىػىٕدە لاڭعىتىپ جىبەرە جازدادى .