PhD_Watchara

The model of Sawangarrom Sawang temple development for the center of community with sufficient paths. รูปแบบของการพัพัฒนาวัดสว1างอารมณ4เพื เพื่อเป8นศูนย4กลางของชุมชน ด>วยวิถพี อเพียง

Phrapaladwatchara kerdsabai พระปลัดวัชระ เกิดสบาย

This Thesis is Partial Fulfillment Fulfillment Degree of Philosophy (Ph.D.) (Ph.D Bodhisastra University, FL. USA. Academic Year 2018

2

รูปแบบของการพัฒนาวัดสว1างอารมณ4เพื่อเป8นศูนย4กลางของชุมชนด>วยวิถีพอเพียง พระปลัดวัชระ เกิดสบาย Bodhisastra University, Florida State, United State of America ปKที่จบการศึกษา 2561 บทที่ 1 ความเป8นมาและความสําคัญของเรื่องที่ศึกษา 1:1 ความเป8นมาและความสําคัญ วัดคือสถานที่ศักดิ์สิทธิ์วัดในสมัย พุทธกาลนั้น เป1นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์อย2างยิ่งประจํา แว2นแคว7นและเขตคามต2างๆ เนื่องจากเป1นที่ประทับของพระสัมมาสัมพุทธเจ7า แม7บางวัดจะ มิได7เป1นที่ประทับของพระพุทธองค< แต2ก็เป1นที่อยู2ของพุทธสาวกผู7สืบทอดโลกุตรธรรม ซึ่ง เป1 น พระธรรมคํ า สั่ ง สอนอั น ประเสริ ฐ สุ ด ของพระสั ม มาสั ม พุ ท ธเจ7 า บรรดาพุ ท ธสาวก เหล2านั้น ก็มีอยู2เป1นจํานวนมากที่เป1นพระอรหันต< ผู7ทรงคุณวิเศษ แม7พุทธสาวกที่ยังมิไ ด7 บรรลุอรหัตผลแต2ก็เป1นพระอริยบุคคลระดับต2างๆ ซึ่งล7วนแต2เป1นผู7ทรงคุณธรรมความดี เหนือกว2าฆราวาสทั้งปวง ด7วยเหตุนี้วัดในสมัยพุทธกาลจึงเป1นสถานที่ที่ชาวบ7านทั้งหลาย ยก ย2องเทิดทูนไว7ในฐานะที่เป1นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เพราะเป1นที่อยู2ของบุคคลศักดิ์สิทธิ์ มีพระ สัมมาสัมพุทธเจ7าเป1นสําคัญ วัดคือสถานศึกษา สาเหตุแท7จริงที่ชาวบ7านยกย2องเทิดทูนวัดไว7ในฐานะที่เป1นสถานที่ ศักดิ์สิทธิ์ ก็เพราะ ตนได7รับความอนุเคราะห<เกี่ยวกับโลกุตรธรรมจากพระพุทธองค< และจาก พระภิกษุสงฆ<สาวก ทั้งหลาย สําหรับผู7มีโอกาสฟKงธรรมจากพระพุทธองค< แม7เพียงครั้งเดียว ก็สามารถบรรลุอริยมรรคอริยผลระดับต2างๆ ได7 ส2วนผู7ฟKงธรรมจากพุทธสาวกแม7ไม2บรรลุ อริยมรรคอริยผลก็เกิดปKญญาสามารถตั้งตนอยู2ในสัมมาทิฐิอยู2เสมอ ยังผลให7สามารถครอง ชีวิตอยู2อย2างมีความสุข ห2างไกลจากความทุกข<ความเดือดร7อน เพราะอวิชชาที่ติดตัวติดใจมา ตั้ ง แต2 เ กิ ด ดั ง นั้ น ฆราวาสทั้ ง หลายในสมั ย พุ ท ธกาล จึ ง เห็ น พ7 อ งต7 อ งกั น ว2 า วั ด คื อ สถาบันการศึกษาวิชาชีวิตที่สําคัญสําหรับชุมชน จําเป1นที่ทุกๆ คนจะต7องช2วยกันอุปถัมภ<ค้ํา ชูด7วยความกตัญLูกตเวทีสูงสุดทั้งต2อสถานที่และบุคลากร คือบรรดาพระพุทธสาวกผู7ให7 การศึกษาอบรม พระธรรมคําสั่งสอนอันประเสริฐ วัดคือสถานที่ปฏิบัติธรรมพระธรรมคําสั่ง สอนในพระพุ ท ธศาสนาจะเกิ ด ประโยชน< อ ย2 า งแท7 จ ริ ง ต2 อ คนเรา ก็ ต2 อ เมื่ อ ได7 นํ า ความรู7

3

ภาคทฤษฎีไปสู2การปฏิบัติจริงและการศึกษาภาคปฏิบัติที่นําไปสู2ความรู7จริงรู7แจ7ง ก็คือการ ปฏิบัติมรรคมีองค< 8 การที่ฆราวาสจะประสบสัมฤทธิผลในการศึกษาและปฏิบัติมรรคมีองค< 8 ก็จําเป1นต7องมีครูดีและสถานที่ที่เป1นสัปปายะ ครูดีผู7สอนมรรคมีองค< 8 ก็มีแต2พระพุทธ สาวกผู7ทรงภูมิรู7ภูมิธรรมเท2านั้น และสถานที่ที่เป1นสัปปายะเหมาะแก2การปฏิบัติธรรมอยู2ใกล7 ครูดีก็มีแค2วัดเท2านั้นด7วยเหตุนี้ ฆราวาสทั้งหลายในสมัยพุทธกาลจึงเห็นพ7องต7องกันว2า วัด คือสถานที่ปฏิบัติธรรมที่อํานวยผลเลิศที่สุด ชาวพุทธเหล2านั้นจึงมีความเคารพรักและหวง แหนวัดเป1นอย2างยิ่งและถือเป1นหน7าที่ที่จะต7องช2วยกันทํานุบํารุงวัดให7เจริญรุ2งเรือง ในฐานะ ที่เป1นสถานศึกษาและปฏิบัติธรรม ตกทอดไปถึงลูกหลานรุ2นแล7วรุ2นเล2าเรื่อยไปแท7ที่จริงงาน ทํานุบํารุงวัดของฆราวาส ก็คือการทํานุบํารุงสงฆ<ทั้งด7านปKจจัย 4 ความสะดวกสบายเกี่ยวกับ การศึกษาและปฏิบัติธรรมของสงฆ<เองรวมถึงการเข7ามา บรรพชาอุปสมบทเป1นทายาททาง ธรรมผู7สืบทอดโลกุตรธรรมของพระพุทธองค<อีกด7วย กล2าวได7ว2าความหมายที่แท7จริงของวัด ในสมัยพุทธกาลนั้น ถ7ามองในแง2ที่เป1นเหตุอาจให7คําจํากัดความได7ใน 3 ลักษณะดังกล2าว แล7ว คือวัดคือสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ วัดคือสถานศึกษา วัดคือสถานที่ปฏิบัติธรรม วัดจึงจัดเป1น สถานที่ที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุด ถ7าถามว2าวัตถุประสงค<ที่แท7จริงในการไปวัดของชาวพุทธ คืออะไร จากคํ า จํ า กั ด ความที่ ผ2 า นมาเราก็ ไ ด7 คํ า ตอบว2 า วั ต ถุ ป ระสงค< ที่ แ ท7 จ ริ ง ในการไปวั ด ของ พุทธศาสนิกชน ก็คือการไปรับการอบรมบ2มนิสัยจากพระสงฆ< ด7วยการศึกษาและปฏิบัติ ธรรม เพื่อความสิ้นกิเลสและพ7นทุกข<ในที่สุด ดังนั้ น ผู7 ที่ไ ปวัด จําเป1นจะต7อ งเตรีย มตัว เป1น อย2 างดี นับตั้ งแต2 การแต2 งกายต7อ งให7 เหมาะสมกับการไปสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ขณะเดียวกันก็ต7องเตรียมใจให7ปลอดโปร2งเพื่อเป1น ภาชนะรองรับพระธรรมคําสั่งสอนสําหรับฟอกจิตใจให7บริสุทธิ์สะอาดและในปKจจุบันวัดที่จะ เป1นสถานที่ทุกคนอยากเข7าไป ทั้งที่เป1นอาวาสการปฏิบัติของพระภิกษุและความสัปปายะใน รอบด7านของวัดวาอาราม 1:2 ปVญหาที่สําคัญที่ทําให>คนห1างวัด จากสมัยพุทธกาลมาถึงยุคปKจจุบัน เหตุการณ<ต2างๆ ในโลกได7เปลี่ยนแปลงไปมากทุก ด7าน ไม2ว2าจะเป1นสภาพสิ่งแวดล7อมตามธรรมชาติ สภาพความเป1นอยู2ของผู7คนในสังคม สภาพจิตใจและความคิดเห็นของผู7คนในสังคม ความเปลี่ยนแปลงเหล2านี้ เป1นเหตุให7วัดที่เคย เป1นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ในอดีตกาลสูญหายไปสิ่งที่เกิดขึ้นพร7อมๆ กับการสูญหายไปแห2งความ เป1นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของวัด ก็คือ 1) จํานวนพระภิกษุตามวัดต2าง ๆ ลดน7อยลงเรื่อย ๆ 2) พระภิกษุที่เข7ามาบวชใหม2ก็หาได7ยากยิ่ง 3) ชาวพุทธในสังคมไทยส2วนใหญ2ก็เป1นชาวพุทธ แต2ชื่อ แต2ไม2รู7หลักธรรมสําคัญ เพื่อ นํามาฝVกอบรมจิตใจตนเองเลย เพราะไม2เคยศึกษาและ ปฏิ บั ติธ รรม และ 4). ที่สํ า คั ญที่ สุ ด คือ มีวั ด ร7 างเพิ่ม ขึ้ น เรื่ อ ย ๆ เนื่ อ งจากขาดพระภิ ก ษุ เหล2านี้คือ อันตรายอย2างใหญ2หลวงต2อสังคมและประเทศชาติของเรา เพื่อที่จะแก7ปKญหาซึ่ง

4

เป1นอันตรายอย2างใหญ2หลวงนี้ เราต7องเร2งแก7ปKญหาวัดร7างให7ฟXYนคืนกลับมาเป1นวัดรุ2งให7เร็ว ที่สุดเกี่ยวกับการแก7ปKญหาเรื่องวัดร7างนี้ จะไม2ยุ2งยากอะไรนัก ถ7านําวัตถุประสงค<ของการ สร7างวัดในสมัยพุทธกาลมาเป1นนโยบายหลักในการทํางาน นโยบายสําคัญในการทําวัดร7างให7 เป1 น วั ด รุ2 ง คื อ สร7 า งบุ ค ลากรเพื่ อ การบรรลุ ธ รรมการสร7 า งบุ ค ลากรเพื่ อ การบรรลุ ธ รรม หมายถึงสถาบันสงฆ<ต7องร2วมมือกันชักชวน ชี้นําอุบาสกให7เข7ามาบรรพชาอุปสมบท เพื่อเป1น ธรรมทายาทสืบทอดอายุพระพุทธศาสนากัน มาก ๆ ซึ่งจะเป1นการเพิ่มจํานวนพระนวกะ พระมัชฌิมะ และพระเถระขึ้นมาอย2างต2อเนื่อง ไม2ขาดสาย ครั้นเมื่อญาติโยมเห็นพระภิกษุ ที่มีศีลาจารวัตรงดงามมากขึ้น ก็จะสนใจทํานุบํารุง เพื่อเป1นการสั่งสมบุญกุศล ไม2นานนัก จํ า นวนพระในวั ด ก็ จ ะเพิ่ ม ขึ้ น โดยปริ ย ายสํ า หรั บ อาคารสถานที่ ใ นวั ด ร7 า งนั้ น ก็ อ าจจะ ซ2อมแซมเท2าที่จําเป1น จึงไม2ต7องใช7 งบประมาณมากนัก แต2ถ7าญาติโยมเกิดศรัทธาอยากจะ สร7างอาคารภายในวัดเพิ่มขึ้นอีก ก็ควรให7ญาติโยมรับภาระเรื่องงบประมาณทั้งหมด เป1นต7น 1.3 สร>างวัดเพื่อเป8นสถานที่แห1งการศึกษาและเผยแผ1ธรรมะ หน7าที่ของพระภิกษุตามพุทธกําหนด ก็คือ การอบรมปลูกฝKงอุบาสก อุบาสิกาให7เป1น คนดี มีศีลธรรม ตั้งมั่นอยู2ในสัมมาทิฐิ พระภิกษุที่ได7รับการศึกษาอบรมมาเป1นอย2างดี ย2อม ทรงภูมิรู7ภูมิธรรม ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ย2อมมีความปรารถนาและความพร7อมที่จะปลูกฝKง อบรมหรือให7การศึกษาทางธรรมแก2ญาติโยมทั้งหลาย ให7รู7หน7าที่ของอุบาสก อุบาสิกาตาม พุทธกําหนด เพื่อประโยชน<ในการสั่งสมบุญกุศลด7วยตนเองและเพื่อประโยชน<ในการสร7าง สั น ติ สุ ข ในสั ง คม เมื่ อ ญาติ โ ยมมี ค วามรู7 ค วามเข7 า ใจหลั ก ธรรมเป1 น อย2 า งดี ย2 อ มมี ค วาม ประทับใจในพระคุณของสาวกของพระสัมมาสัมพุทธเจ7าผู7ให7การอบรมสั่งสอนพวกเขา ย2อม ตระหนักถึงภาระหน7าที่ของตนใน การทําหน7าที่ทํานุบํารุงพระพุทธศาสนาให7ยืนยาวต2อไป และพร7อมที่จะช2วยกันสร7างอาคารสถานที่ในวัดด7วยความเต็มใจ อย2างไรก็ตามเกี่ยวกับการ สถานที่เพื่อการศึกษาและเผยแผ2นี้ พระภิกษุควรแนะนําให7ญาติโยมมุ2งเน7น 1) ประโยชน<การ ใช7สอยเป1นสําคัญ 2) อาคารต7องมีความแข็งแรง คงทน 3) สะดวกในการดูแลรักษา 4) ไม2 ต7องมุ2งเน7 นเรื่องความสวยงามวิจิต รอะไรนั ก แต2ถ7าอาคารของเดิมที่ส ร7างไว7แ ล7วมีความ สวยงามวิจิตรก็ควรอนุรักษ<ไว7 การสร7างพัฒนาวัดดังได7กล2าวมานี้ เป1นการเน7นไม2เฉพาะพระภิกษุเท2านั้น แต2ยัง รวมถึ ง ฆราวาสด7 ว ย โดยวิ ธี นี้ ก็ จ ะเป1 น การน7 อ มนํ า ผู7 ค นให7 มี ปK ญ ญาและมี ศ รั ท ธาใน พระพุทธศาสนาอย2างมั่นคงได7ในเวลาไม2นานนักทั้งไม2ต7องใช7งบประมาณในการก2อสร7าง มากมายทว2าวัดร7างก็จะสามารถฟXYนคืนชีพ หรือถึงกับเป1นวัดรุ2งยิ่งกว2าเดิมอีกด7วย นั่นคือ พระพุทธศาสนาก็จะยืนหยัดเป1นที่บรรเทาทุกข<ให7แก2ชาวโลกตราบนานเท2านาน

5

1.4 ประสบการณ4ในการแก>ปVญหาที่ตําราใช>ไม1ได> ต>องแก>ด>วยตนเอง วัดในพระพุทธศาสนาในประเทศไทย นับตั้งแต2ป^ พ.ศ. 2514 ถึงปKจจุบัน มีวัดที่ถูก ทิ้งร7างเพิ่มขึ้นเฉลี่ยป^ละ 75 วัด ในจํานวนวัดที่มีอยู2ในปKจจุบันประมาณ 37,689 วัด ถือได7ว2า เป1นการเพิ่มในอัตราที่น2าเป1นห2วงและเป1นอันตราย ต2อพระพุทธศาสนาในประเทศไทยอย2าง มาก เพราะวัดเป1นสถานที่หลักเพื่อการเผยแผ2ธรรมะ การศึกษาและนําไปสู2การบรรลุธรรม ของ พระสงฆ< แ ละฆราวาส เป1 น สถานที่ ส ร7 า งพระภิ ก ษุ ใ ห7 มี คุ ณ ภาพ เป1 น สถานที่ ส ร7 า ง ประชาชนให7 เป1 น พุ ท ธศาสนิ ก ชนที่ ดี ในการปฏิ บั ติ ธ รรมร2 ว มกั น ทั้ ง ชุ ม ชน เพื่ อ ปลู ก ฝK ง วัฒนธรรมให7เป1นบารมี เป1นปVกแผ2นทั้งประเทศ สาเหตุทําให7มีวัดร7างมากในปKจจุบัน ที่สําคัญ เกิ ด จากวั ด ขาดพระภิ ก ษุ อ ยู2 ดู แ ล และพระขาดความสามารถในการพั ฒ นา ซึ่ ง นั บ วั น พระภิกษุจะมีลดน7อยลง เพราะหาผู7มาบวชได7ยากยิ่งคนไทยส2วนใหญ2เป1นชาวพุทธแต2ชื่อ ไม2 ค2อยสนใจเข7าวัดปฏิบัติธรรม บางวัดถูกชุมชนบุกรุกถือครองที่ดินวัดเพื่ออยู2อาศัย หรือนํา สถานที่ ไ ปใช7ห าผลประโยชน<ที่ไ ม2เ หมาะสม วัดขอให7อ อกไปจากสถานที่ ก็จ ะถูก ผู7บุ กรุ ก ต2อต7านอ7างว2าได7อยู2อาศัยมานาน เป1นต7นพุทธวิธีที่สมควรนํามาแก7ปKญหาก็โดยฝcายรัฐ คณะ สงฆ< และชุ มชน ต7 องกํ าหนดนโยบายแก7ปK ญ หาอย2 า งจริ งจั ง ดั งตั ว อย2 า งที่ เคยใช7 ใ นสมั ย พุทธกาล ต7องอาศัยกําลังบารมีของผู7ที่มีอํานาจสูงในบ7านเมือง ของผู7ที่เป1นเศรษฐีคหบดี เป1นแกนนําหลัก จึงจะสามารถแก7ปKญหาวัดร7างให7กลับกลายเป1นวัดที่รุ2งเรืองได7 สําหรับวัด สว2างอารมณ<นี้ ผู7เขียนเองได7ปฏิบัติตนเองในวัดแห2งนี้พัฒนาจากวัดร7างมาสู2วัดที่ทุกคนอยาก เข7ามาทําบุญและเป1นสถานที่ท2องเที่ยวได7 ก็เป1นการอาศัยประสบการณ<ที่เกิดขึ้นในการ แก7ปKญหาด7วยตนเองได7โดยใช7หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา คือ ทําให7เห็นแล7วศรัทธาจะ ตามมา 1.5 ศาสตร4พระราชในการแก>ปVญหา เป1นปรัชญาที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 พระราชทานพระราชดํารัสชี้แนะแนวทางการ ดําเนินชีวิต ให7ดําเนินไปบน “ทางสายกลาง” เพื่อให7รอดพ7นและสามารถดํารงอยู2ได7อย2าง มั่นคงและยั่งยืนภายใต7กระแสโลกาภิวัตน<และการเปลี่ยนแปลงต2างๆ ซึ่งปรัชญานี้สามารถ นําไปประยุกต<ใช7ได7ทั้งระดับบุคคล องค<กร และชุมชน การประยุกต<ศาสตร<แห2งพระราช คํา ว2าพอเพียงจึงเป1นนโยบายหลักในการสร7างอย2างสมดุลและสมบูรณ<ในรูปแบบของวัดใน ชนบทได7นั้น เห็นว2า วัดสว2างอารมณ< ตําบลปราสาททนง อําเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร< เป1นวัดร7างมา 20 ป^ โดยไม2มีเจ7าอาวาสในการปกครองดูแล แต2ปKจจุบันเป1นวัดที่สมบูรณ< แบบในระดับหนึ่งสวยงาม และมีความเจริญรอบด7าน จึงมีความสนใจในการตอบโจทย< ใน ประเด็นวัดเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียงได7ดีที่สุด

6

ดั้งนั้น ผู7วิจัยจึงได7ศึกษารูปแบบการพัฒนาวัดว2างอารมณ< ภายใต7ในการศึกษาใน หัวข7อเรื่องรูปแบบของการพัฒนาวัดสว2างอารมณ<ให7เป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง โดยเลือกเลือกเป1นสถานที่ทางศาสนา มาเป1นกรณี ในการพัฒนารูปแบบการสร7างองค<แห2ง การเรี ยนรู7 ซึ่งจะเป1นประโยชน<แก2วัด ในประเทศไทย ชุ มชนที่ มีทุนเดิมอยู2แ ล7ว เพียงแต2 จัดการยังไม2ถูกวิถี และไม2ต7องลงทุนเรื่องเงินสูงเกินความจําเป1นในการพัฒนาวัด ผู7วิจัยได7นํา วัดสว2างอารมณ<มาศึกษา โดยนํากล2าวประวัติเป1นลําดับ ในบทที่ 2 ต2อไป

7

บทที่ 2 ข>อมูล เรื่องราว กรณีศึกษา ในบทนี้ผู7วิจัยได7ศึกษาจากสภาพปKญหาที่เกิดขึ้นผ2านการตั้งประเด็นปKญหาและหา รูปแบบการศึกษาในรูปการพัฒนาวัดเพื่อเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง จึงได7 เลือกวัดสว2างอารมณ<ที่มีรูปแบบน2าสนใจ ในการนํามาเป1นกรณีเรื่องที่ศึกษา โดยเขียนไป ตามลําดับ เป1นประเด็นสําคัญในด7านต2างๆ ดังนี้ 2.1. ด7านประวัติวัดสว2างอารมณ< 2.2. ปKญหาที่เกิดขึ้นในอดีตของวัดสว2างอารมณ< 2.3. สถานปKจจุบันของวัดสว2างอารมณ< 2.4. การบริหารและการจัดการในปKจจุบัน 2.5. แนวทางในการพัฒนาวัดสว2างอารมณ<อนาคต 2.1 ด>านประวัติวัดสว1างอารมณ4 วัดสว2างอารมณ<สังกัดมหานิกาย หรือชาวบ7านทั่วไปเรียกว2า (วัดทนง) เพราะตั้งอยู2ใน พื้นที่บ7านทนง เหตุที่เรียกว2าทนงนั้น เป1นชื่อของต7นไม7ชนิดหนึ่งซึ่งในสมัยแต2ก2อนนั้น ต7นไม7 เหล2านี้เกิดขึ้นมากมายในบริเวณที่ตั้งของบ7านทนง ประชาชนที่อาศัยในพื้นที่นี้จึงเป1นชื่อ เรียกขานว2าบ7านทนง จนเท2าทุกวันนี้ปKจจุบัน วัดสว2างอารมณ< ตั้งอยู2 บ7านทนง หมู2ที่1 ตําบล ปราสาททนง อําเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร< รหัสไปรษณีย< 32140 โทร 0872395066 ได7รับอนุญาตให7ตั้งเป1นวัด เมื่อ พ.ศ. 2467 ได7รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 20 เดือน มีนาคม พ.ศ.2517 มีที่ดินที่ตั้งวัด จํานวน 10 ไร2 10 ตารางวา ตั้งอยู2ในแหล2งชุมชน จั ด สร7 า งด7 ว ยศรั ท ธาของประชาชนในเขตตํ า บลปราสาททนง เป1 น ศู น ย< ร2 ว มศรั ท ธาของ ประชาชนเป1นระยะเวลายาวนาน 2.2. ปVญหาที่เกิดขึ้นในอดีตของวัดสว1างอารมณ4 วัดสว2างอารมณ<มีช2วงระยะเวลาหนึ่งได7 ด7วยเหตุผล เรื่องของพระที่ปฏิบัติไม2ถูกต7อง ตามพระธรรมวินัย และความคัดแย7งกันในชุมชนมีปKญหาในการบริหารวัด จนทําให7ไม2มีพระ จําพรรษาอยู2เลย ตั้งแต2 พ.ศ.2544 เป1นต7นมา ทําให7วัดนี้ถูกทิ้งร7างไปนาน จนชาวบ7านแถวนี้ ออกห2างจากวัดและหมดศรัทธาต2อวัด ไม2มีพระรูปไหนอยากมาอยู2จําพรรษาในเขตของวัด

8

สว2างอารมณ<ร2วมเวลาที่ไม2พระจําพรรษาอยู2ประมาณ 20 ป^ ด7วยเหตุนี้เป1นส2วนหนึ่ง มีญาติ โยมในเขตบ7 า นคุ7 ม วั ด สว2 า งอารมณ< ไ ด7 ป ระชุ ม ปรึ ก ษาหารื อ ในการพั ฒ นาวั ด และนิ ม นต< พระสงฆ<มาจําพรรษา ข7อตกลงร2วมกันคือการช2วยกันนิมนต<พระมาจําพรรษา แต2ก็ยังไม2มีใคร มั่นใจในพระที่จะนิมนต<ท2านมา กระทั่งเจ7าคณะชั้นปกครองได7เลือก พระปลัดวัชระ วชิรญา โณ ปKจจุบันเจ7าอาวาสวัดสว2างอารมณ< มาเป1นเจ7าอาวาสและดูแลวัด ตอนแรกมีปKญหาบ7าง แต2การแก7ปKญหาดังกล2าวเริ่มต7นจากการแก7ปKญหาไปตามลําดับ โดยเริ่มต7นจาก 2.2.1. เริ่มจากการก1อสร>าง จากภาพนี้ท2านสามารถเห็นได7ว2า วัดสว2างอารมณ<ในอดีตไม2มีพระอยู2ไม2มีคนกํากับ ดูแลรักษา ไม2มีใครปรับปรุง พื้นที่วัดเหลือไว7แต2อุโบสถ<เก2า 1 หลังเท2านั้น ในจํานวน เนื้อที่ 10 ไร2 10 ตารางวาง เริ่มต7นด7วยการปรับดิน วางผังใหม2จัดระเบียบวัดใหม2 ภายใต7การเริ่ม วางแผน จากแผ2นกระดาษ A4 เริ่มต7นด7วยการมองสิ่งที่จะสามารถปรับใช7ให7วัดพัฒนาได7 และไม2ต7องลงทุนมากนัก นี้เป1นเหตุในการนําไปสู2การพัฒนาอย2างพอเพียงของวัดแห2งนี้

2.2.2. มีการพัฒนาจากจุดเริ่มต>นที่เป8นศูนย4 การพัฒนาวัดแห2งนี้เริ่มต7นจากคําว2าศูนย< มีไม2เงินเหลือ ไม2มีวัสดุเหลือ ของทุกอย2าง ภายในวัดนั้น ไม2มีพอแก2การดูแลรักษาทั้งด7านการปกครอง ทั้งด7านพระภิกษุสามเณรผู7อยู2 อาศัย ขอในเรื่องของปKจจัย 4 ของพระภิกษุสามเณรเป1นอย2างมาก ทั้งในเรื่องของเครื่อง อํานวยความสะดวกทุกอย2 าง อุป กรณ<ต2 างๆก็ย ากลํา บากจะขอบอกบุญกับ ใครก็ ลําบาก เพราะเป1นช2วงแห2งการเข7ามาครั้งแรก จนสามารถสร7างวัดใหม2ได7ด7วยแรงศรัทธาทําอย2าง

9

จริงจัง จนมีเสนานะทุกอย2างภายในระยะเวลา เพียง 4 ป^ ก็สามารถสร7างเสนาสนะได7ครบ ทุกอย2างอย2างสมบูรณ<แบบได7 และพัฒนาวัดให7สะอาด มีการกําจัดขยะอย2างเป1นระบบ

2.3. สถานปVจจุบันของวัดสว1างอารมณ4 ปKจ จุ บัน วั ดสว2 างอารมณ< เป1 น สถานที่ป ระกอบกิจ กรรมทางศาสนาประจํ าตํ า บล ปราสาททนง มีพระจําพรรษาไม2เคยขาดตลอดป^ ตลอดระยะเวลาที่มีการจัดสร7างและตั้งเป1น วัด โดยมีการดําเนินการในการปกครองดําเนินการตามหลักบริหารในพันธกิจ ๖ ด7านในการ บริหารตามลําดับดังนี้ 1) ด>านการการปกครอง วัดสว2างอารมณ< มีตราสัญญาลักษณ< ของ วัด คือ มีตราธรรมจักรตรงกลาง ได7เน7น ถึงศาสน สถานวัดทางพระพุทธศาสนา โดยใช7สัญญาลักษณ< รูปของธรรมจักรตรงการ โดยมีความหมายว2า จักร แห2 ง ธรรมย2 อ มหมุ น ไป สู2 ป ระชาชน ชุ ม ชน และ โรงเรียนลักษณ<ใบเสมาธรรมจักรหมายถึง วัดสว2าง อารมณ< ไ ด7 เ ป1 น วั ด ที่ ส มบู ร ณ< ต ามกฎหมายและ ระเบียบทางราชการทุกประการ วัดสว2างอารมณ< เป1นวัดที่อยู2ภายใต7การปกครองของเจ7าคณะชั้นปกครองอําเภอ ปราสาทตลอดมา และมีพระภิกษุผู7บริหารเป1นเจ7าอาวาสมาแล7วจํานวน 10 รูป ตั้งแต2 พ.ศ.

2454 เป1นต7นมา คือ รูปที่ 1 หลวงพ2อมหานาค รูปที่ 2 หลวงพ2อหมอน รูปที่ 3 หลวงพ2อ ลอง รูปที่ 4 หลวงพ2อเมือม รตนฺปLฺโญ รูปที่ 5 หลวงพ2อเอก เรืองสุขสุด รูปที่ 6 หลวงพ2อ จันทร< รูปที่ 7 หลวงพ2อเวียน รูปที่ 8 พระครูโอภาสกิตติสาร รูปที่ 9 พระอธิการแบน อุปสนฺ โธ รูปที่ 10 พระปลัดวัชระ วชิรญาโณ (ตั้งแต2 พ.ศ. 2558 ถึงปKจจุบัน)

10

2) ด>านการศาสนศึกษา วัดสว2างอารมณ<ได7มีการจัดกิจกรรมทางการศึกษาและการเผยแพร2ความรู7ที่ทางวัด จัดให7แก2พระภิกษุสามเณร และประชาชนในเขตบริการของวัด เป1นประจําทุกป^ไม2เคยขาด เช2นจัดการเรียนการสอนพระปริยัติธรรม แผนกธรรม มีการจัดการจัดสอนธรรมศึกษาแก2 เด็กนักเรียนและเยาวชนทั่วไป จัดตั้งศูนย<ฝVกอาชีพแก2ประชาชนในวัด ตลอดถึงจัดสอน วิปKสสนากัมมัฏฐานแก2ประชาชนตลอดพรรษากาล

11

3) การศึกษาสงเคราะห4 ทางวัดสว2างอารมณ<มีการส2งเสริมการศึกษา โดยสนับสนุนดังนี้สนับสนุนให7พระภิกษุ สามเณรที่ประสงค<จะเรียนบาลีและสายสามัญเข7าศึกษาต2อในระดับมัธยมศึกษา และส2งไป ศึกษาต2อที่โ รงเรี ยนพระปริ ยัติธรรมในจังหวัดสุริ นทร< จัดซื้อ อุปกรณ<การเรีย นการสอนที่ จําเป1นให7แก2นักเรียนและครูให7เพียงพอต2อ ความต7องการของผู7เรียนและผู7สอน เช2น สื่อการ สอนแบบเรียนหนังสือ และวีดีทัศน<มอบทุนการศึกษาแก2นักเรียนที่สอบได7นักธรรม บาลีและ ธรรมศึกษาทุกๆ ป^ มอบทุนโครงการอาหารกลางวันให7โรงเรียนในเขตพื้นที่และเขตใกล7เคียง เพื่อช2วยลดภาระของครู และผู7ปกครองของนักเรียนลงได7บางส2วนและดําเนินการสร7า ง ห7องเรียนห7องสมุด ห7องคอมพิวเตอร<พร7อมทั้งตั้งศูนย<ข7อมูลการเรียนรู7 ให7กับโรงเรียนและ ชุมชนใกล7เคียง เพื่อให7เข7าถึงข7อมูลข2าวสารได7โดยสะดวกยิ่งขึ้นส2งเสริมให7เด็กนักเรียน และ เยาวชนกล7าคิด กล7าทํา กล7าแสดงออก โดยการส2งเข7าร2วมประกวดในกิจกรรมต2างๆ เช2น ประกวดสวดมนต<ทํานองสรภัญญะประกวดจัดพานบายศรี และการแข2งขันกีฬาประเภท ต2างๆ เป1นต7น

12

4) ด>านการเผยแผ1พระพุทธศาสนา วัดสว2างอารมณ< มีการจัดกิจกรรมในวันสําคัญทางพระพุทธศาสนา มีการประกอบ พิ ธี วั น มาฆบู ช ามี ก ารประกอบพิ ธี วั น วิ ส าขบู ช ามี ก ารประกอบพิ ธี วั น อาสาฬหบู ช า และ ประกอบพิธีในวันอัฏฐมีบูชาโดยมีกิจกรรมในการส2งเสริมการเผยแผ2ดังนี้ 1) มีการอบรมศีลธรรม พระภิกษุสามเณรเป1นเนืองนิตย< หลังสวดมนต<ทําวัตรเย็น ของทุกวัน โดยอบรมเน7นให7พระภิกษุสามเณรเอาใจใส2ในเรื่องการศึกษาเล2าเรียน ดํารงตน อยู2ในสมณสารูป และ เอื้อเฟXYอในพระธรรมวินัย เคารพกฎระเบียบมหาเถรสมาคม 2) มีการจัดอบรมศีลธรรมจริยธรรม ในวันสําคัญทางพระพุทธศาสนาและวันเฉลิม พระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ7าอยู2หัว องค<เอกอัครศาสนูปถัมภ<และสมเด็จพระนาง เจ7าพระบรมราชินีนาถเป1นประจําทุกป^และมีสาธุชนมาสมาทานเบญจศีล อุโบสถศีล ทําบุญ ตักบาตร ในวันธรรมสวนะตลอดป^ในแต2ละการจัดกิจกรรมการเผยแผ2ของวัดมีดังนี้มอบ หนังสือธรรมะและหนังสืออื่นๆ ที่เกื้อกูลต2อการเรียนรู7ศีลธรรม และวิชาการ แก2โรงเรียนใน พื้นที่ และโรงเรียนใกล7เคียง พิมพ<หนังสือคู2มืออุบาสกอุบาสิกาแจกในงานต2างๆเป1นประจํา

13

5) ด>านการสาธารณูปการ งานในด7านสาธารณูปการของวัดสว2างอารมณ<นั้น และแบ2งงานออกได7 3 เรื่องคือ 1) การบูรณะและพัฒนาวัด 2) การก2อสร7างและบูรณปฏิสังขรณ<เสนาสนะ 3 ) การดูแลรักษา และจัดการศาสนสมบัติของวัดปKจจุบัน มีเสนาสนะประกอบด7วย อุโบสถ ศาลาการเปรียญ ศาลาจัดกิจกรรม กุฏิสงฆ< ฌาปนถาน ศาลาบําเพ็ญกุศล และห7องน้ําห7องสุขา นอกจากนั้น ยังได7บริหารงานสาธารณูปการของเจ7าอาวาสหรือวัดตามพระธรรมวินัยควรให7เกิดความสงบ สุข (สัปปายะ ) 4 อย2างคือ 1) อาวาสสัปปายะ ที่อยู2เป1นสุขสบายคือทําให7วัดเป1นอาราม เป1นที่ร2มรื่นรื่นรมย<เป1นรมณียสถานเจริญตาสบายใจแก2ผู7พบเห็นเป1นศูนย<กลางชุมชนทั้งด7าน วัตถุและจิตใจ 2) อาหารสัปปายะอาหารเป1นที่สบายตามปกติเมื่อมีที่อยู2แล7วต7องคํานึงถึง การกิ น อาหารการจั ด สวั ส ดิ ก ารเรื่ อ งอาหาร 3) บุ ค คลสั ป ปายะ บุ ค คลเป1 น ที่ ส บายควร คํานึงถึงเรื่องของบุคคลภายในวัดหรือบุคคลที่เกี่ยวข7องกับวัดคนวัดแบ2งออกเป1น3ประเภท คือ พระภิ กษุ ส ามเณรอุ บาสกอุ บ าสิ ก าและเด็ กวั ด 4) ธรรมสัป ปายะ ธรรมเป1น ที่ สบาย จุดมุ2งหมายหลักของวัดคือเป1นสถานที่ปฏิบัติธรรม โดยมีการพัฒนาบูรณะก2อสร7างดูแลรักษา วัด อย2างต2อเนื่องและทําให7มีความน2าอยู2สะดวกในการใช7สอยและใช7ประโยชน<ได7หลากหลาย

14

6) ด>านการสาธารณสงเคราะห4 วัดสว2างอารมณ< เป1นสถานที่ศูนย<กลางในการการจัดกิจกรรม ที่มีขึ้นทุกครั้งในการ จัดกิจกรม โดยที่ประชาชนทั่วไป หน2วยงานราชการใช7เป1นสถานที่ในการจัดกิจกรรมใน โครงการต2างๆ ทั้งคณะสงฆ<อําเภอปราสาทใช7เป1นสถานที่ในการประชุมพระสังฆาธิการ ประจําเดือนและเป1นสถานที่อบรมคุณธรรม แก2นักเรียน นักศึกษา และประชาชนทั่วไป ตลอดถึงทางวัดยังให7ความร2วมมือกับทางคณะสงฆ<อําเภอปราสาท และคณะสงฆ<จังหวัด สุรินทร< ทุกครั้งที่มีกิจกรรมสําคัญของคณะสงฆ< อีกทั้งเป1นศูนย<กลางของการจัดกิจกรรม ทางด7านศาสนา ประเพณีและวัฒนธรรม เป1นสถานที่เรียนรู7เกี่ยวกับภูมิปKญญาท7องถิ่น ของ ตําบลปราสาททนง และสงเคราะห<ชาวบ7านผู7ยากไร7 กิจกรรมของชุมชนในเขตบริการของวัด ตลอดมา

15

2.4. การบริหารและการจัดการในปVจจุบัน วัดว2างอารมณ<นอกจะเป1นวัดที่มีการพัฒนาในด7านต2างๆ โดยเชื่อมโยงในระบบการ ปกครองให7เหมาะสมกับยุคสมัย โดยเริ่มจากผู7นําคือเจ7าอาวาสในการนําร2องของนโยบายการ พัฒนาวัดสว2างอารมณ< ดังนี้ 1. สว1างอารมณ4ในด>านนโยบาย วัดสว2างอารมณ< มีนโยบายว2า “วัดสว2างอารมณ< ร2มรื่น ศูนย<รวมศรัทธา นําการศึกษา พัฒนาเยาวชนชุมชน ร2วมประสาน งดงามตา น2าอยู2 แหล2งเรียนรู7ภูมิปKญญา รักษาวัฒนธรรมไทยยั่งยืน” 2. ในด>านวิสัยทัศน4 วัดสว2างอารมณ<มีวิสัยทัศน<ในการจัดการพัฒนาวัดแบบบูรณา การตามหลักไตรสิกขา คือ สะอาด สงบ สว2าง โดยการมีส2วนร2วมแบบ “บวร (บ7าน วัด และ โรงเรียน)” 3. พันธกิจสว1างอารมณ4 มี ๖ ประการ ดังนี้ 1. สร7างจิตสํานึกในความเป1นภิกษุสามเณรและศาสนบุคคลที่ดีมีคุณภาพ 2. ยกระดับคุณภาพและมาตรฐานการศาสนศึกษาทุกระดับ 3. จัดระบบและรูปแบบการเผยแผ2พระพุทธศาสนาให7มีประสิทธิภาพ 4. จัดและส2งเสริมการศึกษาสงเคราะห<อย2างทั่วถึงมีคุณภาพ 5. บูรณะ พัฒนา และสร7างศาสนวัตถุอย2างเหมาะสมตามหลักมัชฌิมาปฏิปทา 6. บําเพ็ญกิจกรรมส2วนรวม และประสานความร2วมมือทุกภาคส2วนโดยใช7หลักพุทธ วิธีนําวิถีชีวิต 4. สว1างอารมณ4มีหลักเกณฑ4ยุทธศาสตร4วัด 1. เน7นฝVกอบรมพระกัมมัฏฐานทั้งสมถกรรมฐานและวิปKสสนากรรมฐานตามหลัก มหาสติปKฏฐาน 2. สร7างโอกาสทางการศึกษาและการเรียนรู7ตลอดชีวิต 3. ยกระดับการเผยแผ2พระพุทธศาสนาให7สอดคล7องกับสถานการณ<ปKจจุบัน 4. พัฒนาการศึกษาสงเคราะห<ตามแนวพุทธวิธีและวิถีพุทธ 5. พัฒนาวัดให7เป1นศูนย<รวมจิตใจและแหล2งปKญญาธรรม มีความเคารพ สามัคคีธรรม 6. เสริมสร7างคุณลักษณะอันพึงประสงค<แก2สังคม ชุมชน และสถาบันทางสังคมทุก ภาคส2วน

16

5. สว1างอารมณ4 มีเปcาประสงค4ของวัด 7 ข>อ ดังนี้ 1. พระภิกษุสามเณร และศาสนบุคคลในวัด ได7รับการฝVกอบรมที่ดีอย2างทั่วถึง 2. พระภิกษุสามเณรในวัดได7รับการศึกษาที่มีคุณภาพ และมาตรฐานตามฐานานุรูป 3. ศาสนบุคคลของวัด ได7รับการศึกษาหลักธรรม ตามสมควรแก2อัตภาพ 4. สถานศึกษาของวัด จัดการศึกษาได7มาตรฐาน 5. การเผยแผ2พระพุทธศาสนา มีประสิทธิภาพ และประสิทธิผล 6. การพัฒนาวัดสามารถตอบสนองความต7องการของสังคม 7. วั ด สามารถเป1 น แบบอย2 า งที่ ดี ข องสั ง คมคุ ณ ธรรม คุ ณ ภาพตามแนวปรั ช ญา เศรษฐกิจพอเพียง 6 สว1างอารมณ4 สร>างโอกาสทางการศาสนศึกษา และการเรียนรู>ตลอดชีวิต คือ 1. สร7างโอกาสการศึกษาเล2าเรียนพระปริยัติธรรมทั้งแผนกธรรม/แผนกบาลี 2. สร7างโอกาสการได7รับการอบรมวิชาธรรมศึกษาทุกชั้นทุกระดับ 3. พัฒนาครูและรูปแบบ การจัดการศาสนศึกษาที่หลากหลาย 4. พัฒนาหลักสูตรและแบบเรียนพระปริยัติธรรมให7เหมาะสมแก2พระภิกษุสามเณร ทุกวัย 7 สว1างอารมณ4 ยกระดับการเผยแผ1พระพุทธศาสนา ให>สอดคล>องกับสถานการณ4 ปVจจุบัน 1. พัฒนาพระภิกษุให7เป1นพระนักเผยแผ2 ความรู7ความชํานาญด7านพระพุทธศาสนา 2. พัฒนาเทคนิคและวิธีการเผยแผ2ให7เหมาะสมยุคโลกาภิวัฒน< 3. พัฒนาเทคโนโลยีเพื่อการเผยแผ2 4. พัฒนาระบบการประกันคุณภาพการเผยแผ2 5 คัดเลือกและสร7างพระนักเผยแผ2รุ2นใหม2 8 สว1างอารมณ4 มีการพัฒนาการศึกษาสงเคราะห4 ตามแนวพุทธวิธีและวิถีพุทธ 1. พัฒนาด7านบริหารจัดการตามหลักพุทธวิธีและธรรมาภิบาล 2. พัฒนาศูนย<ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย<ตามหลักไตรสิกขา 3. เสริมสร7างการมีส2วนร2วมระหว2างวัดและชุมชน

17

9 สว1างอารมณ4 มีพัฒนาวัดให>เป8นวัดศูนย4รวมจิตใจ และเป8นแหล1งปVญญาธรรม คารวะตา และสร>างสามัคคีธรรม 1. จัดวัดให7เป1นอุทยานการศึกษาของชุมชน 2. จัดวัดให7เป1นศูนย<สุขภาพ และศูนย<สมุนไพรของชุมชน 3. บริหารจัดการวัดให7เป1นสถานที่ประชุม สัมมนาและแลกเปลี่ยนเรียนรู7ชุมชน 4. ส2งเสริมบทบาทของวัดให7เป1นผู7นําทางจิตวิญญาณ 5. อํานวยความสะดวกในการบําเพ็ญกุศลตามสมควร 6. ร2วมมือกับส2วนราชการ เอกชน องค<กร ชุมชน และสถาบันทางสังคมในการจัด กิจกรรม 10. สว1างอารมณ4 การจัดกิจกรรม เสริมสร>างคุณลักษณะอันพึงประสงค4แก1สังคม ชุมชน ปVจเจกชน และสถาบันทางสังคมทุกภาคส1วน 1. ส2งเสริมกิจกรรมปลูกฝKงคุณธรรม จริยธรรมและวิถีประชาธิปไตย 2. ส2งเสริมแนวพัฒนากิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชน 3. ส2งเสริมวัฒนธรรม สันติสุข และสัมมาชีพในชุมชน 4. ส2งเสริมกิจกรรมสถาบันทางสังคมทุกภาคส2วน 5. ร2วมเสริมสร7างระเบียบวินัย เสียสละ สามัคคี และกตัญLูกตเวทิตาธรรม 2.4.1. ผลสําเร็จโดยภาพรวมจากการพัฒนาวัดสว1างอารมณ4 ด7วยวัดสว2างอารมณ<สร7างเมื่อพ.ศ. 2517 ได7รับการพัฒนามาอย2างต2อเนื่องโดยทาง วัดได7มีการปรับปรุงมาตามลําดับ โดยการพัฒนาวัดอย2างต2อเนื่อง 4 ป^ ที่ผ2านมาจนวัดเป1นที่ ยอมรับ และเป1นการพัฒนาวัดให7เป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยการพัฒนาวัดให7เกิดความรู7สึก แก2ชุมชนในท7องถิ่นว2า วัดเป1นของตนมีความรู7สึกหวงแหนรักและช2วยกันดูแลรักษาสร7าง สภาพวัดให7เป1น ที่พักอาศัยของพระภิกษุสามเณรเป1นที่บวชเรียนศึกษาปฏิบัติธรรมเป1นที่ ทําบุญบําเพ็ญกุศลเป1นที่ที่ชาวบ7านได7เข7ามาหาความสงบทางกายและทางใจเป1นศูนย<กลาง สํ า หรั บ ทํ า กิ จ กรรมทางสั ง คมร2 ว มกั น ของชาวบ7 า นสร7 า งความสั ม พั น ธ< ร ะหว2 า งวั ด กั บ ประชาชนในท7องถิ่น วัดทุกวันนี้สะอาดร2มรื่นมีกิจกรรมเพื่อประชาชนมีความพร7อมที่จะ ให7บริการแก2ประชาชนในท7องถิ่นที่มีความต7องการจะเข7าวัดเพื่อบําเพ็ญกุศล ศึกษาพระธรรม วินัยและหลักพระพุทธศาสนา

18

ในปKจจุบันพุทธศาสนานิชนคุ7มวัดสว2างอารมณ< และประชาชนใกล7เคียงเข7าวัดมากขึ้น ทั้งสร7างความเป1นอันหนึ่งอันเดียวกันระหว2างวัดกับประชาชนในท7องถิ่น วัดเป1นศูนย<กลางใน ท7องถิ่นชุมชน เพื่อการจัดกิจกรรม สาธารณูปการตลอดจนการส2งเสริมอาชีพ ซึ่งใช7วัดสว2าง อารมณ<เป1นศูนย<กลางในการจัดกิจกรรม ทําให7เกิดการยอมรับตลอดไปว2าวัดกับชุมชนนั้น ๆ เป1นหน2วยเดียวกันให7ความช2วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ในด7านจิตใจที่สงบ สันติและสังคม ที่เป1นธรรม และความสุขทางใจ โดยความคาดหวังความช2วยเหลือจากภิกษุสงฆ<วัดสว2าง อารมณ<เป1นที่พักพิงทางจิตใจของผู7ที่มีทุกข< วัดเป1นที่สงบเยือกเย็นสะอาดร2มรื่นมีระเบียบ ต7องการเห็นพระภิกษุ ปลอบขวัญให7กําลังใจแนะแนวทางแก7ไขปKญหาชีวิตให7ซึ่งต7องการให7 วัดเป1นศูนย<กลางการพัฒนาชนบทให7ความร2วมมือสนับสนุนให7เกิดการรวมพลังแก7ปKญหา ต2างๆศูนย<กลางการศึกษาด7านต2างๆทั้งด7านหลักธรรมของพระศาสนาและการอาชีพ การ ปฏิรูปจิตใจของประชาชน โดยเริ่มที่วัด ดังที่ปรากฏแล7วในกิจกรรมของวัดสว2างอารมณ< 2.4.2. ด>านผลงานเชิงประจักษ4 ของการจัดกิจกรรมวัดอย1างต1อเนื่อง จากโครงการหมู2บ7านรักษาศีล 5 ทุกจังหวัด ( โครงการหมู2บ7านรักษาศีล 5 โรงเรียน รักษาศีล 5 และหน2วยงานรักษาศีล 5 ) เป1นโครงการในดําริของท2านเจ7าประคุณสมเด็จพระ มหารัชมังคลาจารย< ผู7ปฏิบัติหน7าที่สมเด็จพระสังฆราช เพื่อรณรงค<เรื่องการฝVกฝนสร7างนิสัย ที่ดี โดยการ “คิดดี พูดดี ทําดี” อย2างต2อเนื่องสม่ําเสมอ เนื่องจากนิสัยที่ดีเป1นรากฐานสําคัญ ของการอยู2ร2วมกันอย2างมีความสุข ครอบครัวอบอุ2นและเป1นจุดเริ่มต7นของการสร7างสังคมที่ สงบสุ ข โดยยึ ด หลั ก การสํ า คั ญ กล2 า วคื อ “เปลี่ ย นแปลงจากภายในสู2 ภ ายนอก” โดยมี เปmาหมายสําคัญนําธรรมะไปสู2ภาคปฏิบัติ โดยเฉพาะอย2างยิ่งหลักศีล 5 ครอบครัวอบอุ2น สังคมสงบสุข เกิดความปรองดองสมานฉันท<เด็กและเยาวชนห2างไกลยาเสพติดและอบายมุข ต2างๆ พระพุทธศาสนาเจริญรุ2งเรืองวัดสว2างอารมณ< จึงเป1นต7นแบบของการขอเชิญชวน พุทธศาสนิ กชนทุก ท2า นร2 วมสมั ครเป1น “ครอบครั วรัก ษาศีล 5” และ “หมู2 บ7า นรั กษาศี ล 5” โดยน7อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปฏิบัติดํารงชีวิตตามวิถีวัฒนธรรมและ ขนบธรรมเนี ยมประเพณีที่ ดีงามของไทย ทํ าให7วัด ได7รับ โล2รางวัดวัด ต7นแบบรักษาศีล 5 ระดับจังหวัด เมื่อวันที่ 6 เดือน มีนาคม พ.ศ. 2560

19

2.4.3. ผลงานเชิงประจักษ4 ของการจัดกิจกรรมวัด บ>าน โรงเรียน อย1างต1อเนื่อง ในป^ พ.ศ. 2560 บ7านทนง หมู2 1 ได7รับเกียรติบัตรจากจังหวัดสุรินทร<และคณะสงฆ< จังหวัดสุรินทร<มอบเกียรติบัตร เป1นหมู2บ7านรักษาศีล 5 ต7นแบบ ตามโครงการสร7างความ ปรองดองสมานฉันท<ด7วยหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา หมู2บ7านรักษาศีล 5 ไม2ใช2เฉพาะ โครงการหมู2บ7านรักษาศีล 5 เท2านั้น ทางวัดเรายังมีการเสริมสร7างชุมชนของเราสร7างความ เข7มแข็งในการพัฒนาเศรษฐกิจและชุมชน ตลอดจนผลักดันผลกระทบที่ยั่งยืน ผ2านการมี ส2 ว นร2 ว มของพนั ก งานเราสร7 า งชุ ม ชนที่ ส ดใสผ2 า นการพั ฒ นาทางเศรษฐกิ จ การกุ ศ ล อาสาสมัคร เราให7ความสําคัญกับความเป1นอยู2ที่ดีของชุมชนให7ความช2วยเหลือสนับสนุน องค<กรภาครัฐและองค<กรที่ไม2แสวงหาผลกําไรในชุมชนท7องถิ่น มุ2งมั่นที่จะหล2อเลี้ยงคนใน ชุมชนนี้ด7วยวิถีที่ยึดมั่นในความรับผิดชอบโดยลดผลกระทบต2อสิ่งแวดล7อม และพัฒนาชุมชน ที่เราทํางานและอาศัยอยู2 เรามีความมุ2งมั่นที่จะเป1นผู7นําระดับโลกในการหล2อเลี้ยงคนและ ดําเนินงานด7วยความรับผิดชอบในตลาดด7านเกษตรกรรมอาหาร อุตสาหกรรมและการเงินที่ เราให7บริการ เราลงทุน เข7าร2วม และเคารพวัฒนธรรมต2าง ๆ ในขณะเดียวกันก็ส2งเสริมการ พัฒนาเศรษฐกิจที่ยั่งยืนและ มีความรับผิดชอบ เพื่อปรับปรุงคุณภาพชีวิตและส2งเสริมชุมชน ที่มั่นคง จนกระทั้ง ป^ พ.ศ. 2560 ได7รับคัดเลือกเป1นวัดชุมชนเข็มแข็ง บ7าน วัด โรงเรียน ของสํานักงานวัฒนธรรมจังหวัดสุรินทร< พ.ศ. 2560 ได7รับคัดเลือกเป1นวัดอุทยานการศึกษา จากสํานักงานพระพุทธศาสนาแห2งชาติ นับเป1นความภาคภูมิใจของคนในชุมชน และพุทธ ศาสนานิกชนในเขตบริการของวัดสว2างอารมณ< ที่ได7มีส2วนร2วมในการพัฒนาชุมชนและสังคม ให7เป1นสังคมที่น2าอยู2และความความสุขต2อไป นวัตกรรม ที่ได7รับรางวัลระดับอําเภอ คือการ สร7างโคมไฟกะละมัง ที่นั่งทําโดยโถ ส7วม ที่ทิ้งแล7ว โคมไฟจากจานเก2า เศษไม7 และวัสดุเหลือใช7นํามาทําให7เป1นประโยชน< สร7าง สิ่งประดิษฐ< จนได7รับรางวัล และเป1นแหล2งศึกษาเรียนรู7ทางพระพุทธศาสนา และชุมชนจน เกิดประโยชน<ต2อชุมชนโดยวงกว7าง สร>างวัดให>สะอาด วัดสว2างอารมณ< เป1นต7นแบบของวัดรักษาความสะอาดที่งดงาม ในอําเภอปราสาท ด7วยมีวิถีชีวิตแบบการช2วยเหลือกันทั้งบ7านวัดและชุมชนร2วมกัน จนได7รับ รางวัลวัดนวัตกรรมดีเด2น ชุมชนสะอาดในระดับอําเภอปราสาท

20

2.5. แนวทางในการพัฒนาวัดสว1างอารมณ4อนาคต ในปKจจุบันวัดสว2างอารมณ<เป1นวัดราษฎร<อยู2ในชนบทแต2บางวัด ตั้งอยู2ตําบลปราสาท ทนง อําเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร< เป1นศูนย<กลางของชุมชน วัดจะดํารงไว7ซึ่งความเป1นวัด (วัด-วัตร-วัฒน) ได7อย2างถูกต7อง จะต7องอาศัยหลักการของพระพุทธศาสนาที่ประกอบด7วย องค< 3 ของไตรสิกขา คือ 1 ) สะอาดด7วยหลักการของพระพุทธศาสนา คือ ศีล 2 ) .สงบด7วย หลักการของพระพุทธศาสนา คือ สมาธิ 3 ) สว2างด7วยหลักการของพระพุทธศาสนา คือ ปKญญา วัดสว2างอารมณ<เป1นศูนย<กลางและเป1นศูนย<รวมจิตใจของคนในชุมชน รวมทั้งคนใน ชุมชนรอบๆ วัดยังใช7วัดเป1นสถานที่พบปะสังสรรค< และทํากิจกรรมต2างๆ ร2วมกัน เช2น การ ประชุมหมู2บ7าน การประชุมราชการ หรือให7วัดเป1นศูนย<การเรียนรู7 แต2ในปKจจุบัน ท2ามกลาง กระแสการเปลี่ยนแปลงของสังคม วัฒนธรรมตะวันตกที่ไหลบ2าเข7ามาสู2สังคมไทย ทําให7เด็ก เยาวชน และประชาชน หันไปยึดติดในวัตถุนิยมมากเกินไป เป1นผลให7คนห2างไกลจากวัดโดย ไม2รู7ตัว วัดจึงได7ลดบทบาทจากในอดีต สังคมไทยตั้งแต2อดีตจนถึงปKจจุบันนี้ หมู2บ7านแต2ละ หมู2บ7านต2าง มี วัดประจําหมู2บ7านของตนเป1นศูนย<กลาง ซึ่งถือว2าเป1นสมบัติรวมของคนทั้ง หมู2บ7าน วัดจึงเป1นศูนย<รวมประชาชนและมีบทบาทดังต2อไปนี้ 1 ) เป1นสถานศึกษาสําหรับ ชาวบ7านจะส2งบุตรมารับการ ฝVกอบรม ทางศีลธรรมและเล2าเรียนวิชาการต2าง ๆ 2 ) เป1น สถานสงเคราะห< บุตรหลานของชาวบ7านที่ยากจน ได7มา อยู2 อาศัยเลี้ยงชีวิตและศึกษาเล2า เรียน ตลอดจนผู7ใหญ2ที่ยากจนมาอาศัยเลี้ยงชีพ 3 ) เป1นสถานพยาบาล รักษาคนเจ็บปcวย ตามแผนโบราณ 4 ) เป1นที่พักคนเดินทาง 5 ) เป1นสโมสรที่ชาวบ7านพบปะสังสรรค< และ พักผ2อนหย2อนใจ 6 ) เป1นสถานที่บันเทิง ที่จัดงานเทศกาลและมหรสพต2างๆ สําหรับ ชาวบ7าน 7 ) เป1นที่ไกล2เกลี่ยข7อพิพาท คือ พระสงฆ<เป1นที่ปรึกษา แก7ปKญหาชีวิตครอบครัว และความทุกข<ต2าง 8 ) เป1นศูนย<กลางศิลปะและวัฒนธรรม วัดเป1นที่รวมศิลปกรรมต2าง ๆ ของชาติ ซึ่งเป1นเสมือนพิพิธภัณฑ< 9 ) เป1นคลังพัสดุ สําหรับเก็บของใช7ต2างๆ ที่ชาวบ7านได7ใช7 ร2วมกัน เมื่อมีงานวัดหรือยืมไปใช7เมื่อตนมีงานบ7าน 10 ) เป1นศูนย<กลางการบริหารหรือการ ปกครอง ที่กํานันหรือผู7ใหญ2บ7านจะเรียกลูกบ7านมาประชุม เพื่อบอกแจ7งกิจกรรมต2าง ๆ 11 ) เป1นที่ประกอบพิธีกรรมหรือให7บริการด7านพิธีกรรม อันเป1นเรื่อง ผูกพันกับชีวิตของทุกคนใน ระยะต2าง ๆ ของชีวิต

21

วัดสว2างอารมณ< จะเป1นศูนย<รวมจิตใจของประชาชนทุกภาคส2วน และพระสงฆ<เป1น ตัวแทนของวัดในการแสดงบทบาทต2างๆ เป1นผู7นําทางจิตใจของประชาชน เป1นศูนย<รวมแห2ง ความเคารพเชื่อถื อ และการร2วมมื อกันให7เ กิดความสามัคคีค วามเป1น ระเบียบเรียบร7อ ย นอกจากนี้พระสงฆ<ยังมีบทบาท สําคัญในการควบคุมทางสังคมในระดับประเทศ ด7วยเพราะ พระสงฆ<เป1นที่เคารพนับถือ ของบุคคลทุกชั้นในสังคมตั้งแต2พระมหากษัตริย<ลงมาจนถึง ประชาชนทั่วไป ปKจจัยที่เชิดชูฐานะของพระสงฆ<ในสังคมคือ 1) ความบริสุทธิ์ 2) ความ เสียสละบําเพ็ญประโยชน< 3 ) ความเป1นผู7นําทางสติปKญญา ทําหน7าที่และบทบาทของวัดให7 เป1นศูนย<กลางของชุมชน เป1นที่พึ่งของประชาชน เป1นแหล2งศึกษาสําหรับการเรียนรู7ทาง พระพุทธศาสนาเป1นศูนย< รวมจิตใจของคนในชุมชนเปรียบประดุจคนไทยมีศูนย<รวมใจคือใน หลวง ก็ด7วยเหตุผลที่ว2า เป1นการสร7าสงความสัมพันธ<ระหว2างคนกับวัด มีความแนบแน2นต2อ กัน เป1นกิจกรรมของวัดกับชุมชนเป1นกิจกรรมที่เอื้อประโยชน<ต2อกัน มีบรรยากาศของวัดทั้ง พระเณร สถานที่ พิธีกรรม เป1นที่ศรัทธาของประชาชน ตลอดถึงกิจกรรมที่ทางวัดจัดขึ้นนั้น ส2งผลกระทบต2อวิถีชีวิตของประชาชนในชุมชน และวัดทําบทบาทหน7าที่ถูกต7องในด7านการ บริหารการจัดการวัด การปรับปรุงวัด และการพัฒนาวัดให7เป1นที่พึ่งเป1นศูนย<กลางชุมชนได7

22

บทที่ 3 ผลจากการศึกษา จากการที่ผู7วิจัยได7ดําเนินการวิจัย ในเรื่องการสร7าง รูปแบบการของพัฒนาวัดสว2าง อารมณ<เพื่อเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง โดยศึกษาวัดสว2างอารมณ< ตําบล ปราสาททนง อําเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร< สมารถสรุปผลการศึกษาเป1นรูปแบบ ผลของ การศึ ก ษา สรุ ป เป1 น รู ป แบบการพั ฒ นาของวั ด สว2 า งอารมณ< กํ า หนดเป1 น รู ป แบบศึ ก ษา รูปแบบของการพัฒนาวัดสว2างอารมณ<เพื่อเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง นั้น สามารถสรุปเป1นกรอบความคิด เป1นรูปแบบการพัฒนาได7 ๑๐ ประเด็น ดังนี้ เริ่มต7นที่ตนเอง ต7ต>องมีการเสี ารเสียยสละ สละ พร7อมด7วยคุณวุฒิ วัยวุฒิ เข7าใจในสังคมที่เป1นอยู2 มีองค<ความรู7การประยุกต<ใช7 มีสัจจะวาจา ใสใจแก7ปKญหาชุมชน ทําวัดให7สะอาด สร7างพื้นที่สี่เขียว พัฒนาสุขภาวะทุกด7าน

รูปแบบของการพัฒนา วั ด สว1 า งอารมณ4 เ พื่ อ เป8 น ศู น ย4 ก ล าง ขอ ง ชุมชนด>วยวิถีพอเพียง

23

เมื่อเราต7องการพัฒนาวัดเพื่อเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง สิ่งที่เราจะทํา คือใจของเราต7องมาก2อนว2า ในใจเรานั้นรักและชอบในสิ่งที่เราทําหรือไม2ประการใด ถ7าใจเรา ไม2รักไม2ชอบ ก็จะทําให7เกิดปKญหาต2างๆ ขึ้นมา เช2น เรื่องการพัฒนาวัดเพื่อศูนย<กลางหรือ การพัฒนาการศึกษาของวัดให7เป1นแหล2งเรียนรู7เป1นต7น เราต7องการพัฒนาวัดเราต7องเป1นคนใจกว7าง ๆ มองโลกในแง2ดี มองทุกอย2างเป1น ธรรมชาติ มองไปข7างหน7าว2าทุกสิ่งทุกอย2างก็มีมาผ2านไปตั้งอยู2และดับไป เราต7องมีความรู7ใน เรื่ อ งที่ เ ราทํ า เรื่ อ งที่ เ ราชอบสามารถตอบคํ า ถามที่ ค นอื่ น ถามและแก7 ไ ขในสิ่ ง นั้ น ตาม สติปKญญาของตนเอง เป1นตัวของตัวเองโดยไม2แอบอ7างคนอื่นหรือทําแบบคนอื่นเขา เราต7อง มีเพื่อนหรือกัลยาณมิตรที่ดีในการประสานงาน ในการคิดการทํางานเริ่มคิดและแสวงหาทุน ในการพัฒนาวัด ตั้งแต2สถานที่ อาคารและวัสดุอื่น ๆ จิตต7องตั้งมั่นในเรื่องของโลกธรรม ทั้งหลาย มีเกิดมีดับตลอดเวลา รูปแบบของการพัฒนาวัดเพื่อเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง เมื่อได7ศึกษา กระบวนการแล7ว ก็สามารถนําไปปฏิบัติและเป1นแนวทางในการใช7ชีวิตกับครอบครัวอย2างมี ความสุข ช2วยเหลือสังคมได7 อย2างเป1นรูปธรรม โดยการจัดทําเป1นรูปแบบ การฝVกอบรม ให7 กั บ ประชาชนทั้ ง ในและนอกพื้ น ที่ ไ ด7 รั บ ความรู7 ด7 า นการดํ า เนิ น ชี วิ ต แบบพอเพี ย งคื อ เพียงพอ โดยให7รู7จักการดําเนินชีวิต การใช7จ2ายปKจจัย การรู7จักวิธีการปรับวิธีการทํานา ทํา สวนทําไร2 แบบผสมผสาน นอกจากนั้นแล7วทางวัดได7เน7นกิจการการสร7างงานเสริมสร7าง อาชีพเสริม จากการทําไร2 ทํานา หรือว2างจากทํากสิกรรม วัดมีส2วนในการฝVกอบรม การ ประกอบอาชีพ หาตลาดให7 และส2งเสริมให7มีการมีส2วนร2วมในการแลกเปลี่ยนสินค7าระหว2าง กันและกัน เกิดแนวคิดว2าแต2ละบ7านจะไม2ทําอะไรให7ซ้ํากันมากจนเกินไป จะทําสิ้นค7านั้น ขายไม2ได7 เป1นต7น สรุปผลการศึกษา จากสรุปเป1นกรอบแนวคิด สามารถอธิบายว2า การจะทําวัดให7เป1นรูปแบบของการ พัฒนาวัดเพื่อเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง ผ2านกรณีการศึกษาของวัดสว2าง อารมณ< ใ นประเด็ น ต2 า งๆ ตั้ ง แต2 อดี ต ถึ ง ปK จ จุ บั น จนเป1 น วั ด ที่ มี ก ารพั ฒ นาให7 ป ระสบ ความสําเร็จได7 ทําให7ได7รูปแบบตอบโจทย<ได7ว2า หากจะพัฒนาวัดให7เป1นสถานที่ที่สมบูรณ<ได7 โดยจากประสบการณ<และวิธีการผ2านอุปสรรคและปKญหาต2างๆ จนประสบความสําเร็จได7 ใน รูปแบบของการพัฒนาวัดสว2างอารมณ<เพื่อเป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง สามารถ สรุปในหลักการในการพัฒนา 10 ประการ ดังนี้ 1 ต>องเริ่มต>นที่ตนเอง : การจะพัฒนาวัดได7ต7องพัฒนาที่ตัวตนเองเราให7เป1นที่ตั้ง แห2งศรัทธา มีศีลจาริยาวัตรที่งดงาม และดํารงมั่นในพระธรรมวินัย

24

2. ต>องมีการเสียสละ การจะพัฒนาวัดให7เป1นต7นแบบได7 ผู7เป1นผู7นําต7องมีความ เสียสละ วั ดสว2า งอารมณ<ก2 อนที่จ ะพัฒนาได7 ในปKจ จุบันนั้ น เกิ ดจากการเสียสละของเจ7 า อาวาสก2อน ทําให7ดู ทําให7เห็น เพื่อรักษาไว7ซึ่งความไว7ใจและศรัทธา 3. ต>องพร>อมด>วยคุณวุฒิ วัยวุฒิ ผู7นําในการพัฒนาวัดให7พร7อมทุกด7านต7องมี คุณวุฒิที่เชื่อถือได7และมีความเชื่อมั่นต2อผู7จะดําเนินงานตามไปกับเรา และต7องมีวัยวุฒิที่ เหมาะสมกับงานที่ทําและชุมชนนั้นด7วย 4. ต>องเข>าใจในสังคมที่เป8นอยู1 หากต7องการความสําเร็จเร็วและถูกใจชุมชน และ ชุมชนตอบรับในสิ่งที่เราทําได7 โดยเริ่มจากการศึกษาเข7าใจชุมชนอย2างลึกซึ่งในทุกระดับ หากเข7าใจชุมชน จะง2ายต2อการพัฒนาวัดและชุมชนให7เจริญไปด7วยกันได7 5. ต>องมีองค4ความรู>การประยุกต4ใช> วัดจะมีมีสิ่งใหม2ที่น2าสนใจในทุกระดับคนที่มา วัดได7 และมีความสอดคล7องกับยุคสมัยได7ก็ต7องอาศัยการประยุกต<สถานการณ< วิถีการ และ วัสดุในท7องถิ่นนั้นรังสรรค<ให7เกิดประโยชน<และคุ7มค2ามากที่สุด 6. ต>องมีสัจจะวาจา ผู7นําในการบริหารวัดต7องมีความจริงใจต2อกันทั้งภาพรวมของ ชุมชนและวัด ต7องมีความจริงใจผ2านการพูดคุยและทําความเข7าใจกัน และประสานจุดร2วม สงวนจุดต2างให7มากที่สุด 7. ต>องใสใจแก>ปVญหาชุมชน ต7องตั้งใจทํางานเพื่อถวายไว7ในพระศาสนาและทํางาน เพื่อชุมชน แก7ปKญหาชุมชนทุกด7าน ผ2านพุทธวิถี ที่มีในหลักการทางพระพุทธศาสนาให7มี ความเป1นสันติสุขทุกด7าน 8. ต>องทําวัดให>สะอาด วัดที่จะทําให7คนเข7าวัด ได7ต7องเริ่มต7นจากวัดผู7นําต7องเน7นให7 วัดสะอาด ทําวัดให7มีระบบระเบียบ สะอาด และมีการกําจัดขยะอย2างถูกต7อง ถูกวิถี และนํา วิถีนี้นําทางให7คนเข7ามาที่วัด 9. ต>องสร>างพื้นที่สี่เขียว วัดสว2างอารมณ<สร7างพื้นที่สีเขียนให7คน สามวัย คือวัยเด็ก วั ย รุ2 น และวั ย ผู7 สู ง อายุ ให7 มี พื้ น ที่ อ อกกํ า ลั ง กาย และพั ฒ นาด7 า นจิ ต ใจ เข7 า ถึ ง หลั ก ของ พระพุทธศาสนา 10. ต>องพัฒนาสุขภาวะทุกด>าน วัดสว2างอารมณ<มีการพัฒนาให7เกิดสุขภาวะรอบ ด7านในปKจจัย สี คือ ด7านอาหาร ด7านที่พักที่อยู2อาศัย ที่จําพรรษาของพระภิกษุสามเณร ด7าน เครื่องนุ2งห2ม ด7านยารักษาโรคคิลานเภสัช ให7ทุกคนเกิดสุขภาพที่ดีและมีสุข

25

ดังนั้นผลการศึกษานี้ได7รับการถอดแบบผลการศึกษาโดยมีวัดสว2างอารมณ< เป1นกรณี ต7นแบบ สรุปในประเด็น 10 ประเด็นต7นแบบ ซึ่งถือเป1นรูปแบบของการพัฒนาวัดสว2าง อารมณ<ให7เป1นศูนย<กลางของชุมชนด7วยวิถีพอเพียง ได7เป1นอย2างดีและนําไปสู2การพัฒนาวัด อื่ น ในชุ ม ชนใกล7 เ คี ย งและทั่ ว ประเทศ ได7 เ ป1 น แบบอย2 า งได7 ใ นรู ป แบบหนึ่ ง ของวั ด ใน พระพุทธศาสนาในปKจจุบันอีกทางหนึ่งด7วย