Fokus Personal Health

D I T D OSS I E R WO R DT G E P U B L I C E E R D D O O R S M A RT M E D I A E N VA LT N I E T O N D E R D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DACT I E VA N D E STA N DA A R D

MEI ‘22

PERSONAL HEALTH

Elke Geraerts Tijd voor een mentale reset

Onzichtbare beperkingen Niet zichtbaar, altijd aanwezig

Wim Slabbinck Seksuele gezondheid is ook gezondheid

Veerle Dobbelaere

Lees meer op Fokus-online.be

”Ik wil het vak van mental coach heel graag van zijn wolligheid ontdoen.”

VITAMINE D STEEDS OP PEIL ?

0 - 12

12 - 60

60+

strong

1000 800 400 600 2000

1000 800 400 600

800 400 600

600

600 400

Onder de tong, simpel en efficiënt !

ng der de to Smelt on

la fond sous

extra strong

langue

In de apotheek

2 VOORWOORD

FOKUS-ONLINE.BE

4

6

12

22

LEES MEER.

4

Het snotterseizoen is weer begonnen

6

Nooit meer een hekel aan sport

8

Onzichtbare beperkingen: praten helpt

Elke Geraerts

Tijd voor een mentale reset De voorbije coronapandemie was ongetwijfeld een van de grootste mentale veerkrachtexperimenten die de mensheid ooit heeft gekend. Met z’n allen moesten we een nieuwe werkelijkheid onder ogen zien.

12

Interview: Veerle Dobbelaere

14

Een poetshulp voor je hoofd

18

Goed verluchten voor een

20

‘Uiteindelijk gaan we terug naar

gezond huis het leven van voorheen’ 22

Seksuele gezondheid is ook gezondheid

COLOFON.

COUNTRY MANAGER

CHRISTIAN NIKUNA PEMBA

W

e werkten niet meer op kantoor, we hadden geen fysiek contact meer met onze collega’s, maar we kropen achter onze computerschermen en begonnen te Teamsen en te Zoomen. We zijn nu in de naweeën van de pandemie en die situatie is het ‘nieuwe normaal’ geworden.

Terwijl we hier eigenlijk nog niet klaar voor zijn. Het aantal burn-outs rijst de pan uit en de stresscijfers zijn torenhoog.

Dat is volgens mij voor een groot deel te wijten aan de manier waarop wij thuiswerken.

Hoe ziet de gemiddelde thuiswerkpost eruit? Terwijl er constant e-mails binnenlopen, rinkelt de telefoon, piept de smartphone als een gek, lopen er meeting-invites binnen en krijgen we het ene WhatsApp-bericht na het andere.

Echt werken als je thuiswerkt, is bijna onmogelijk. In mijn boek De Mentale Reset pleit ik ervoor om dringend ‘breinbewuster’ te worden. Dat betekent dat je zorgvuldig kiest wanneer je je brein maximaal inzet. Je doet dat op de juiste momenten, in plaats van quasi non-stop, zoals dat vandaag gebeurt.

Eén voorbeeld: veel bedrijven organiseren vergaderingen om 9 uur ’s ochtends, want dan is iedereen ‘fris en uitgeslapen’. Terwijl we voor zo’n activiteit eigenlijk maar 40 procent van onze aandacht nodig hebben. Die andere 60 procent wordt verspild.

Bovendien word je dan ook nog eens afgeleid door alle mogelijke elektronische communicatie. Geen wonder dus dat

CREATIVE DIRECTOR

veel deelnemers er na tien minuten al apathisch bij zitten en liefst ergens anders zouden zijn. Dat hoeft ook niet te verbazen: eigenlijk zou je ’s ochtends, wanneer je goed uitgerust bent en je brein op volle kracht kan draaien, een taak moeten doen die dat brein ook 100 procent benut.

Hybride werken is een blijver, we zullen dus heel bewust met dat brein van ons moeten omgaan.

Let wel, dit heeft niet een op een te maken met het feit of je een ochtendof avondmens bent. Een ideale, breinbewuste dag is voor iedere mens anders. Toch zijn de grote principes om onze hersenen beter te laten werken universeel, van Oslo tot Kaapstad en van Los Angeles tot Tokio. Iedereen, waar hij ook werkt of welke job hij ook doet, heeft te maken met dezelfde uitdagingen om zijn grijze massa fit te houden.

En uiteindelijk zullen we die uitdagingen wel moeten aanpakken. Hybride werken is een blijver, we zullen dus heel bewust met dat brein van ons moeten omgaan.

Dat betekent ook keuzes maken, af en toe de riem afleggen en de computer uitzetten. Alleen zo gaan we deze nieuwe realiteit volhouden en alleen zo komt ons brein hier ongeschonden uit. We hebben er maar één, laten we er dus vooral goed zorg voor dragen.

Door Elke Geraerts, CEO Better Minds At Work en auteur van De Mentale Reset, Mentaal Kapitaal, Authentieke Intelligentie en Het Nieuwe Mentaal

BAÏDY LY CONTENT DIRECTOR

ANNICK JOOSSEN EINDREDACTIE

DON VAN DER PUTTEN TEKST

FREDERIC PETITJEAN BENJAMIN VAN SYNGHEL LAYOUT

SMART STUDIO COVERBEELD

NILS VAN PRAET DRUKKERIJ

COLDSET PRINTING PARTNERS

SMART MEDIA AGENCY. LEYSSTRAAT 27 2000 ANTWERPEN +32 (0)3 289 19 40 REDACTIE@SMARTMEDIAAGENCY.BE FOKUS-ONLINE.BE

Veel leesplezier!

Lander Schuermans Project Manager

#FOKUSPERSONALHEALTH

LIFT YOUR PERFORMANCE • BRAND REPORT 3

Zittend werk brengt steeds meer fysieke klachten met zich mee We brengen steeds meer tijd door achter onze computer. Deze eenzijdige houding zorgt dat bepaalde spieren en gewrichten niet of nauwelijks worden gebruikt waardoor andere net overbelast worden. Met korte mobiliteitsoefeningen kan de balans hersteld worden en kan je klachten voorkomen.

T

ot de uitvinding van de landbouw rond 12.000 voor Christus was er sprake van een nomadische levenswijze waarbij jagers-verzamelaars rondtrokken op zoek naar eten en daardoor enorm veel bewogen. Hier kwam een sedentaire (‘sedere’ is latijn zitten) levensstijl voor in de plaats.

Met de digitalisering van de samenleving nam het aantal zituren de laatste decennia sterk toe. “De gemiddelde Vlaming zit 8,3 uur per dag”, vertelt Matthias Brammer, sportkinesist en manueel therapeut uit Mechelen. Volgens hem zal het aantal uren op een stoel alleen maar toenemen. “Zo worden we bijvoorbeeld gemotiveerd om online te winkelen en bewegen we steeds minder en minder gevarieerd.”

De kinesist merkt op dat een repetitieve, eenzijdige zittende houding negatieve

De mens is gemaakt om veel te bewegen, maar dat doen we steeds minder. gevolgen heeft voor ons lichaam. “De mens is gemaakt om te bewegen. Alle spieren, gewrichten en botten zijn zo gestructureerd en met elkaar in balans om dat bewegen te ondersteunen. “Door lang en vaak in dezelfde houding te zitten, zal het lichaam onvermijdelijk compenseren met klachten tot gevolg. Denk aan nekpijn, schouderklachten, lage rugpijn tot zelfs hoofdpijn en migraine.

Hierdoor zal niet alleen de productiviteit dalen, maar gaat men vaak nog minder bewegen terwijl dat eigenlijk de bron van het probleem is.”

In de groepspraktijk zien Matthias en zijn collega’s steeds meer gevallen die verband houden met een zittende, eenzijdige houding.

“Ik denk dat wel 70 procent van de problemen in de praktijk op enige wijze verband houdt met het zittende werk van mensen.” Volgens hem kunnen veel klachten voorkomen worden door dagelijks mobiliteitsoefeningen uit te voeren. “In deze oefeningen maak je je spieren en gewrichten los, die door het zitten onder spanning staan én prikkel je de spieren die door het zitten verzwakt zijn. Zo breng je de balans terug in je lichaam.”

Frequente bewegingsoefeningen met lage intensiteit helpen niet alleen om fysieke klachten op het werk te voorkomen. Ze zorgen er ook voor dat het risico op blessures bij het sporten verminderd wordt.

“Het lichaam past zich aan aan de activiteit die je vaak doet”, vertelt de 29-jarige kinesist.

“Zit je veel, dan word je goed in zitten. Andere lichaamsdelen kunnen dan verwaarloosd worden. Als je deze vervolgens intensief gaat gebruiken bij het sporten, ontstaan er bijna onvermijdelijk klachten op korte of lange termijn.” Ook hier kan regelmatige mobiliteitstraining soelaas bieden.

Matthias Brammer Sportkinesist en manueel therapeut

LIFT, opgericht door Matthias Brammer en Joshi Hens, is het eerste digitale videoplatform in België dat mobiliteitsoefeningen en beweeglessen aanbiedt. In korte video’s worden laagdrempelige oefeningen uitgelegd die ervoor zorgen dat je de balans in het lichaam herstelt zodat je pijnvrij je dagelijkse en sportactiviteiten kunt uitvoeren. De filmpjes zijn overal en altijd beschikbaar en kunnen in de ochtend, avond of op het werk worden uitgevoerd. Neem een kijkje op www.liftyourperformance.be en ontdek de videolessen van LIFT.

Zorgen voor patiënten, zorgen voor elkaar De Helden van de zorg werden de voorbije twee jaar overladen met extra waardering. Bij AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV gebeurt dat nog steeds, in woorden en daden. “We streven ernaar dat elke medewerker hier nooit wil en hoeft te vertrekken.”

Corona zette onze wereld helemaal op zijn kop. Ons

gaat op zijn eigen manier om met zulke situaties,

keuken werkt, kan bij ons instappen in een langdurig

gezondheidssysteem stond onder enorme druk, net

dus luisterden we naar onze mensen. Wat hadden

traject naar een job als zorg- of verpleegkundige.

als ons mentaal welzijn. En op sommige plaatsen

zij nodig? En op basis van die feedback zochten we

Daarom zetten we vacatures ook intern open, omdat

waren beide factoren aanwezig, bijvoorbeeld in het

naar oplossingen.”

we vaak potentieel zien in onze eigen medewerkers

AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV.

en hen kansen willen geven.”

Was dat een nieuwe werkwijze?

“De pandemie had een enorme impact op ons

“Bij AZ Sint-Jan heerst een sterke zorgcultuur: voor

ZORG Magazine verkoos AZ Sint-Jan dit jaar nog

ziekenhuis, zowel qua arbeidsorganisatie als qua

onze patiënten, maar ook voor onze medewerkers.

tot Ziekenhuis van het Jaar. Wat is het geheim van

welzijn”, zegt Kenneth Callens, personeelsdirecteur

Dus proberen we ook mentale gezondheid

het succes?

bij het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV. “Corona

bespreekbaar te maken. De grote verandering is dat

“Trouw blijven aan kernwaarden: innovatie,

werd heel snel prioriteit nummer één. Veel van onze

de coronaperiode de trend naar het bespreekbaar

expertise, zorg voor iedereen. Dat betekent

mensen moesten naar een andere afdeling verhuizen

maken van welzijn heeft versneld. Vragen rond

dus ook een actief personeelsbeleid voor al

of een nieuw takenpakket opnemen. Maar er is

mentale veerkacht zijn geen taboe meer in ons

onze medewerkers. We streven naar duurzame

natuurlijk ook een welzijnscomponent.

ziekenhuis, waardoor we er proactief en doelgericht

tewerkstelling door te investeren in opleidingen,

op kunnen inspelen.”

technologie en in een open en zorgzame cultuur,

Hoe groot was dat element?

waar elke medewerker en arts zijn rol in opneemt.

“In eerste instantie was er grote onzekerheid: wat

Hoe kan loopbaanbegeleiding uw mensen

staat er ons te wachten? We hebben onze mensen

daarin helpen?

meteen ondersteund. We zetten extra psychologen

“Als iemand bij ons komt werken, willen we

in, die gingen van dienst tot dienst, om de drempel

dat die een levenslange loopbaan bij ons kan

zo laag mogelijk te maken. Daarnaast organiseerden

uitbouwen. Onze mensen kunnen hier evolueren

we infosessies over welzijnsinitiatieven. Iedereen

en doorgroeien. Ook wie als schoonmaker of in de

Dat maakt Sint-Jan tot Team Sint-Jan.”

4 DAAR IS DE LENTE, DAAR ZIJN DE ALLERGIEËN

FOKUS-ONLINE.BE

Het snotterseizoen is weer begonnen Pindanoten, huisstofmijten, gras of melk… Almaar meer Belgen zijn allergisch voor bepaalde stoffen, pollen en voedingsmiddelen. Hoe komt dat? Wat is een allergie eigenlijk? En wat kun je eraan doen? Wij vroegen het aan een patiënt en een arts.

E

en foutieve reactie van ons eigen afweersysteem. Dat is, in een notendop, wat een allergie eigenlijk is, zegt prof. dr. Didier Ebo, allergoloog aan het UZ Antwerpen. “Ons afweersysteem beschermt ons tegen ziekmakers, maar moet daarvoor het onderscheid kunnen maken tussen lichaamsvreemde en lichaamseigen stoffen. Niet alle lichaamsvreemde stoffen zijn gevaarlijk, zoals melk. Bij een allergie loopt dat mechanisme mis en worden bepaalde stoffen die op zich geen kwaad kunnen door ons eigen lichaam aangevallen.”

De symptomen uiten zich iets anders bij inhalatie- dan bij voedselallergieën. “Bij die eerste zien we vooral tranende ogen, een verstopte neus, sinusitis en niezen”, zegt Ebo. “Bij voedselallergieën gaat het vaak over tranende en jeukende ogen, maar ook piepende longen, hoesten en slijmproductie. Met een allergie word je meestal niet geboren, de aandoening ontwikkelt zich. Erfelijke aanleg speelt wel mee. Als geen van de ouders een allergie heeft, is er 5 procent kans dat een kind het wel krijgt.

Bij één ouder is dat 25 procent, bij twee ouders zelfs al 50 à 60 procent.”

Allergiepatiënten proberen in de eerste plaats vaak hun allergie te voorkomen, door bijvoorbeeld goed op hun voeding te letten, op bepaalde dagen binnen te blijven en bepaalde plaatsen te vermijden. Ebo: “Daarnaast kunnen we ook aan symptoombestrijding doen, bijvoorbeeld door cortisonenverstuivers, antihistaminica, oogdruppels en puffers voor te schrijven, afhankelijk van welke allergie je hebt.

Als laatste kunnen we ook proberen de allergie te onderdrukken, door immunotherapie. Helaas werkt dat niet voor alle allergieën, is het een dure en niet-terugbetaalde behandeling en is er op voorhand ook geen absolute zekerheid dat het gaat werken.”

Het aantal allergiepatiënten stijgt al jaren. Dat heeft verschillende oorzaken, aldus Ebo. “Onze toegenomen hygiëne is er daar een van. Dat heeft uiteraard heel wat voordelen, maar brengt ook mee dat ons afweersysteem minder goed getraind wordt. Ook onze voedingsgewoonten

Zelfs als ik gewoon de zolder op ga, moet ik een masker opdoen, of ik begin te piepen en hoesten.

— Christine Baelus, vzw Astma- en Allergiekoepel

spelen een rol. Dertig jaar geleden was het eten van een kiwi eerder uitzonderlijk. Nu zit dat in elk fruitpapje.”

Christine Baelus uit Bekkevoort is de coördinator van de vzw Astma- en Allergiekoepel en is zelf een van de 1,4 miljoen Belgen met een allergie, in haar geval voor stof, huisstofmijt, pollen en bepaalde voedingsstoffen, zoals tomaten. Haar vader had in zijn jeugd eczeem en bij haar moeder was er allergie in de familie.

De kans dat ze een allergie zou ontwikkelen, was dus vrij groot. “Zelf mijn huis poetsen is daardoor bijvoorbeeld onmogelijk geworden”, vertelt ze. “Zelfs als ik gewoon de zolder op ga, moet ik een masker opdoen, of ik begin te piepen en hoesten.”

Christine heeft de allergie al sinds haar kindertijd, ondertussen heeft ze ermee leren leven. “Ik heb het geluk gehad dat ik vrij snel de juiste medicatie heb gekregen. En als ik dan rekening houd met een paar praktische zaken, valt het wel mee. Heel vaak het huis ventileren bijvoorbeeld. Een pollenfilter gebruiken. Speciale hoezen over de kussens en matrassen doen tegen huisstofmijt.

Sommige zaken leer je door ondervinding. Ik mag geen rauwe tomaten eten, maar in een spaghettisaus is dat geen probleem.”

Als Christine boodschappen gaat doen, let ze ook goed op welke producten ze koopt.

“Als er in het groot ‘Nieuwe samenstelling’ op de verpakking staat, weet ik dat ik op

mijn hoede moet zijn. Op restaurant gaan is ook niet altijd makkelijk, omdat je vaak niet weet welke ingrediënten ze gebruiken. Ik zeg uiteraard altijd dat ik allergieën heb als ik een tafeltje reserveer. Heel af en toe krijg ik dan wel eens te horen dat ze ‘aan die zever niet meedoen’. Maar dan ga ik gewoon naar een ander restaurant.”

Voor meer informatie: www.astma-en-allergiekoepel.be info@astma-en-allergiekoepel.be 0800/84321

Door Frederic Petitjean

je dagelijkse ritueel tegen huisstofmijtallergie Q-Viva Allergen Spray wordt steeds bekender en haalt zijn populariteit uit de snelle en goede resultaten.

“Ik merkte na een aantal dagen al een enorm verschil. Niet meer wakker worden met hoofdpijn en/of een verstopte neus.” (testimonial via q-viva.nl)

Laat probiotica je allergieklachten verminderen Q-viva Allergen Spray werkt op basis van actieve probiotica.

Dit zijn vrij in de natuur voorkomende bacteriën die het aantal allergenen in textiel aanzienlijk verminderen. Ze breken op 100% natuurlijke wijze de verwekkers van allergieën af. Hoe minder allergenen, hoe kleiner het risico op allergische reacties.

Hoe werkt het?

In de uitwerpselen van huisstofmijten zitten proteïnen die een allergische reactie kunnen veroorzaken. De probiotica of goede bacteriën die in Q-Viva Allergen Spray zitten, produceren enzymen die deze proteïnen verknippen. Deze verknipte proteïnen worden dan door de bacteriën verteerd.

GEZIEN OP TV

Op deze manier daalt het aantal allergenen in het textiel en dat is net wat we willen, niet?

Zo ontstaat een gezondere omgeving voor u en uw gezin. De probiotica in Q-viva Allergen Spray verlagen drastisch het risico op allergieën en verhoogt uw weerbaarheid tegen allerlei ziektes.

exclusief te verkrijgen via de apotheek of online

q-viva.eu

Dagelijks tanden poetsen en je gezicht en lichaam wassen doen we allemaal, maar hoe zit het met je intieme verzorging? Moet je je vagina wassen, en zo ja, hoe doe je dat dan best?

Don’t: vaginaal douchen De vagina is een perfect zelfreinigend orgaan.

Ze houdt de pH-waarde en de vaginale flora zelf in balans. Overvloedig spoelen met water verstoort deze balans. Gebruik ook geen vaginale douches. Deze pretenderen alles ‘op te frissen’, maar uiteindelijk spoel je alle goede bacteriën weg waarmee je vagina zichzelf schoonhoudt. Gevolg: meer risico op infecties (zoals bacteriële vaginose) en aandoeningen. Vaginaal douchen is niet alleen onnodig, maar ronduit schadelijk.

omschrijven. Is de geur afwijkend of sterk? Dan kan er sprake zijn van een schimmelinfectie of bacteriële vaginose. Vraag een arts om raad.

Do: een zeepvrij product gebruiken De intieme zone bestaat uit een inwendig deel (de vagina) en een uitwendig deel (de vulva). Dit deel, de schaamlippen, clitoris, urinebuis en vaginaopening, kun je wassen. Gebruik water, maar geen zeep of gewone douchegel. Kies voor een zacht, natuurlijk product dat niet alleen de natuurlijke pH-waarde, maar ook de vulvovaginale flora respecteert en ondersteunt.

Don’t: meerdere keren per dag wassen Zoals voor alles geldt: overdaad schaadt.

Was je intieme zone 1, maximaal 2 keer per dag.

Don’t: je onzeker voelen over afscheiding Afscheiding (of witte vloed) is perfect normaal. Dankzij deze afscheiding kan je vagina zichzelf schoonhouden.

Heb je last van jeukende afscheiding of ruikt deze sterk? Dan kan er iets anders aan de hand zijn, zoals een schimmelinfectie of bacteriële infectie.

Fact: je vagina ruikt niet naar bloemetjes. Je zou de geur best als yoghurtachtig of licht gistachtig kunnen

Kliskruid zit in het hart van alle Saforelle-producten: natuurlijk geteeld in Frankrijk en bekend om zijn kalmerende en verzachtende eigenschappen.

Alleen verkrijgbaar in de apotheek en parafarmacie.

Do: katoenen ondergoed dragen Synthetisch ondergoed laat geen lucht door en kan daardoor erg gaan broeien, wat bacteriële overgroei en schimmelinfecties kan veroorzaken. Katoenen ondergoed is luchtdoorlatend en vochtafvoerend.

Je ondergoed snel wisselen na het sporten kan ook helpen om problemen te voorkomen.

Een ideale aanvulling op je dagelijkse moment onder de douche, eentje die je vulva fris en gezond houdt.

Saforelle is niet voor niets nummer één aangeraden door gynaecologen.

www.saforelle.be

SAFORELLE_ADFOKUS_2022_GRP_029

Met Saforelle draag je dagelijks zorg voor je intieme zone De wasoplossingen van Saforelle respecteren de vulvovaginale flora en de natuurlijke pH-waarde.

6 NOOIT MEER EEN HEKEL AAN SPORT

In alle leeftijden onvoldoende De Belg beweegt te weinig, en dat geldt voor alle leeftijdscategorieën.

Voor jongeren hanteert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een strengere richtlijn. Zij moeten elke dag een uur bewegen. Onze jonge landgenoten doen het daar allesbehalve goed. Amper 18 procent van alle jongeren haalt die norm.

Ook bij onze senioren – voor wie de richtlijn op 2,5 uur per week ligt – kan het beter. Slechts 40 procent van hen haalt de norm.

Tuinieren: goed voor de conditie Als skeeleren of paaldansen te exotisch of gevaarlijk lijkt, is er altijd nog tuinieren. Ook dat blijkt goed voor lichaam en geest. Een Brits onderzoek stelt namelijk dat mensen die regelmatig tuinieren maandelijks 600 calorieën meer verbranden dan wie geen groene vingers heeft. En er zijn ook mentale voordelen. Ongeveer 80 procent van de Britse tuiniers stelt dat het werken in de tuin stress wegneemt en voor een betere nachtrust zorgt.

FOKUS-ONLINE.BE

Zoveel meer dan fietsen of lopen Een gezonde geest in een gezond lichaam. We zouden er allemaal voor tekenen, mocht het zo lastig niet zijn. Velen onder ons hebben er een hekel aan. Maar zelfs rabiate sporthaters kunnen hun gading vinden, van wandelen in het park tot paaldansen.

A

ls het kriebelt moet je sporten, zegt een oude Bloso-slagzin. Maar wat als het nooit kriebelt? Laat je dan maar begaan? Uiteraard niet. Eventjes een open deur intrappen. Wie voldoende beweegt, bewijst zowel lichaam, geest als brein een dienst. Het lijstje is gekend, doch indrukwekkend. Het wapent je namelijk tegen onder meer hart- en vaatziekten, diabetes type 2, stress, angst, depressies en dementie.

Ruim voldoende argumenten, maar hoe vaak moeten we dan precies bewegen? En in welke vorm?

Over naar de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Volgens haar richtlijnen moet een volwassene wekelijks minstens 2,5 uur bewegen in een ‘matige intensiteit’. Dat omvat ook wandelen en fietsen op een vrij rustig tempo. Maar zelfs dat blijkt moeilijk voor de doorsnee Belg. “Ongeveer 40 procent van de volwassenen in ons land haalt die norm niet”, zegt professor Jan Seghers, bewegingsexpert aan de KU Leuven. “België is niet bepaald

de beste leerling van de klas. Er is werk aan de winkel.”

We moeten dus dringend meer gaan bewegen. En er zijn tal van manieren om dat te doen. Voor de overtuigdste sporthaters heeft Seghers een eenvoudige tip. “Ga tijdens je middagpauze wandelen in de stad, of in het park. Neem de stappenteller op je smartphone erbij.

Een halfuurtje waarin je 3000 stappen zet, dat is voldoende. Het zal je namiddag trouwens veel productiever maken dan wanneer je gewoon op een stoel blijft zitten.”

Een waardevolle tip voor wie mikt op het minimum, maar misschien ben jij ambitieuzer, ondanks een eventuele afkeer voor loopschoenen of de koersfiets. Gelukkig zijn er ook andere opties. Padel is een eerste prima voorbeeld. Die mix tussen squash en tennis won de voorbije jaren in een rotvaart aan populariteit.

De hoofdreden: toegankelijkheid.

Het terrein en de rackets zijn vrij klein en het speelveld is omgeven

door een glazen kooi, waardoor het balletje telkens terugbotst in het speelveld. Zo vind je er ook zonder fluwelen technische vaardigheid of topconditie snel plezier in. Een andere, heroplevende sport is het inlineskaten, ook wel skeeleren genoemd. Ook dat is vrij laagdrempelig. Technisch niet heel moeilijk, een stuk sneller dan joggen én tot 50 procent minder belastend voor je gewrichten dan hardlopen.

Als je je sportieve strapatsen liever indoor houdt en je ritmegevoel wil aanspreken, zijn danslessen uiteraard een goede optie. Of misschien een andere boomende sport: paaldansen. “Er zit echt van alles in: dans, acrobatie, lenigheid, kracht én het is artistiek. Er zijn maar weinig sporten die zo esthetisch verantwoord zijn”, vertelt Carmen Norman. Het sportpaaldansen verscheen zo’n tien jaar geleden in haar leven. In 2014 richtte ze in Gent de Rock ’n Pole (RNP) paaldansstudio op. Daar leert ze ook vandaag nog jong en oud sierlijk om de paal kronkelen.

Er schuilt schoonheid en elegantie in paaldansen, maar het is wel degelijk sport. “Je combineert verschillende spiergroepen, vooral core strength en armspieren. Het is ook heel technisch, dat wordt vaak onderschat. Kleine details maken of een bepaalde oefening wel of niet lukt”, zegt Carmen. “En ook de pijn is niet te verwaarlozen. Na de eerste paar lessen gaan mensen vaak met blauwe plekken naar huis. Het is een beetje op de tanden bijten. Maar als het lukt, dan is dat het allemaal waard.”

Carmen is lang niet de enige die er zo over denkt. De voorbije jaren is het aantal paaldansstudio’s, net als het aantal beoefenaars, verveelvoudigd. En de sport heeft het plafond nog lang niet bereikt. “Het zijn vooral vrouwen die het doen, maar daarin zit een enorme variatie. Ik geef les aan zowel mama’s met drie kinderen, als meisjes van zestien jaar.

Iedereen vindt er wel iets in om zich mee uit te leven.”

Door Benjamin Van Synghel

GEMAKKELIJK GEZOND Hoezo diëten heeft een negatieve bijklank?

Hoogtijd dat je kennis maakt met Equilibre3 (EQ3). Het expertisecentrum voor een gezonde levensstijl bestaat inmiddels dertien jaar. In die tijd zag Hilde Marinus tal van hypes passeren. De duurzame aanpak van EQ3 onder begeleiding van diëtisten, dat blijft de focus.

“Bij EQ3 telt niet een magisch getal op de weegschaal, wel een gezonde lichaamssamenstelling. EQ3 is dan ook meer een levensstijl voor mensen die streven naar gezondheidswinst dankzij een gezond gewicht”, zegt Hilde Marinus. De nadruk ligt op gezondheidswinst.”

Waar men voor gewichtsverlies vaak kijkt naar jouw body mass index (BMI) vertrekt EQ3 van jouw specifieke lichaamsprofiel. Jouw persoonlijke EQ3- mentor, steeds een diëtist, stippelt samen met je het traject uit, afhankelijk van jouw lichaamssamenstelling en het doel. Jouw eet- en leefgewoonten, medische voorgeschiedenis, gezinssituatie, ja zelfs jouw slaappatroon worden in kaart gebracht.

Alle elementen die belangrijk zijn voor een wetenschappelijke lichaamsanalyse bieden de specialisten van EQ3 de noodzakelijke gegevens voor een programma op maat. Het herhalen van de diverse metingen bij de follow-up laat snel en makkelijk zien

of het persoonlijke plan van aanpak werkt, dan wel moet bijgestuurd worden. Belangrijk is dat je op een makkelijke en gezonde manier jouw lichaam voedt en jouw gezondheid verbetert. Wie zich fitter en energieker voelt, houdt makkelijker gezonde keuzes vol.

Boek vandaag nog een afspraak met een EQ3-mentor in jouw buurt, én tel uit die gezondheidswinst!

Info: equilibre3.be

THE FIRST ALL-IN-ONE BIKE

Maak een connectie met Technogym Ride en start direct met fietsen zonder in te stellen. Met al je favoriete apps binnen handbereik, ben je klaar om te gaan.

Ontdek de Technogym Ride.

Bel 0800 111 98 of bezoek technogym.com

8 NIET ZICHTBAAR, ALTIJD AANWEZIG

FOKUS-ONLINE.BE

Onzichtbare beperkingen: praten helpt Beperkingen zijn er in alle mogelijke maten, gewichten en gradaties. Sommige vallen meteen op, andere zijn totaal onzichtbaar. Maar dat maakt ze niet eenvoudiger om mee om te gaan. “Iemand die verlamd is, vraag je toch ook niet om de trap op te lopen?”

J

e zou het misschien niet denken, maar 15 à 20 procent van de wereldbevolking leeft met een beperking. Zo lijkt het alleszins niet als we ons op de werkvloer begeven, of op koopjesjacht gaan op de Meir. Mensen met een beperking zijn nog al te vaak onzichtbaar en daar zijn verklaringen voor. “Onze maatschappij is nu eenmaal niet inclusief. Het is voor mensen met een beperking erg moeilijk om gewoon deel te nemen aan het leven. En daarom zien we die mensen minder”, zegt orthopedagoog Beno Schraepen, onderzoeker verbonden aan de AP Hogeschool. “Anderzijds zijn sommige beperkingen gewoon onzichtbaar.

Je zíét het niet, terwijl ook die beperkingen uiteraard een impact hebben op het leven.”

Dergelijke beperkingen zijn bij lange niet op één hand te tellen. Autisme, ADHD, dyslexie, chronischvermoeidheidssyndroom, spierziekten in een vroeg stadium, stofwisselingsziekten als de ziekte van Wilson, auto-immuunaandoeningen zoals de ziekte van Crohn… De lijst is eindeloos. En elk op hun manier bemoeilijken deze aandoeningen het bestaan van wie ermee door het leven moet.

“Een open landschapskantoor, flexwerken, iedereen die elke dag op een andere plek gaat zitten. Tegenwoordig is dat hip,

Je hoeft echt geen expert te zijn om met mij om te gaan. Gewoon lief zijn, daar kom je al heel ver mee.

— Ervaringsdeskundige Elise Cordaro (autisme en ADHD)

maar voor mij is dat een ramp”, zegt Elise Cordaro, een jonge vrouw met autisme en ADHD. Beperkingen die haar leven elke dag mee bepalen. Ze schreef die ervaringen neer in haar boek Anders gaat ook. “Ik moet op mijn vaste plek kunnen zitten. Op mijn bureau heb ik met tape aangeduid waar mijn schermen precies moeten staan. Want soms zet de poetsman die op de verkeerde plek terug en daar kan ik niet tegen. Of bijvoorbeeld in de supermarkt, als de komkommers plots op een andere plek liggen. Dan schiet ik in paniek en voel ik een mengeling van angst en irritatie.”

Die beperking op zich is al vervelend genoeg, maar de buitenstaanders maken het er niet makkelijker op. Net omdat Elises beperking volkomen onzichtbaar is, krijgt ze soms weinig begrip. “Mensen denken

soms dat ik ‘gewoon beter mijn best moet doen’, dat er wel nog rek op zit. Ergens begrijp ik dat, maar het is ook frustrerend.

Ik moet sowieso al honderd keer meer mijn best doen dan iemand anders. Iemand die verlamd is, vraag je ook niet om zijn best te doen om toch de trap op te lopen. Sommige grenzen kan ik niet overschrijden.”

Net die onzichtbaarheid maakt het probleem dus groter, omdat mensen de problematiek niet kennen, of er simpelweg niet op voorbereid zijn. “Als je iemand ziet die in een rolstoel zit, dan weet je al een aantal dingen. Of je denkt ze tenminste te weten”, knikt professor Geert Van Hove, orthopedagoog aan de Universiteit Gent.

“Bij een onzichtbare beperking ontbreekt dat referentiekader. Dus komt ze voor buitenstaanders ook onverwacht.”

Een lastige kwestie, waarvoor geen kanten-klare oplossing bestaat. Alleszins is het een gedeelde verantwoordelijkheid.

“De overheid moet ervoor zorgen dat de maatschappij inclusiever wordt. De mensen met een beperking moeten ook durven praten. We moeten hen daarin ondersteunen, zodat ze kunnen nadenken over wat ze wel en niet willen vertellen”, stelt Van Hove. “Maar we kunnen ook een beroep doen op buren, collega’s, vrienden en kennissen. Ik ben geen voorstander van grote campagnes, want dat blijft vaak abstract. We bespreken dit best in kleine groepen: concrete projecten op de werkvloer, in de klas, op de voetbalclub…

Zo kunnen we veel beter luisteren naar ieders noden.”

Zoals met veel dingen in het leven geldt ook voor onzichtbare beperkingen: praten helpt. Zo denkt ook Elise erover.

“Eigenlijk moeten mensen niet veel doen om met mij om te gaan. Vragen stellen mag, en luisteren als iemand iets zegt. Je hoeft echt geen expert te zijn. Gewoon lief zijn, daar kom je al heel ver mee.”

Door Benjamin Van Synghel

Hoe Helpper en vzw OLO-Rotonde samen particuliere hulpvragen aanpakken:

“Er moet een brug gelegd worden tussen formele zorg en informele hulp” Mensen helpen mensen: dat klinkt mooi, maar hoe breng je het concreet in de praktijk?

Via Helpper bijvoorbeeld, een platform waarbij mensen met autonomieverlies in contact worden gebracht met buren die hen helpen met niet-zorggerelateerde taken. Nu blijkt dat Helpper ook een rol kan spelen in het structurele tekort aan zorgmedewerkers.

Helpper is een deeleconomieplatform dat vooral mensen die in hun mobiliteit beperkt zijn – zoals chronisch zieken, personen met een beperking of senioren – in contact brengt met hun nabije omgeving. Die zogenaamde ‘helppers’ zijn gemotiveerde buren die zich engageren voor niet-zorggerelateerde taken, zoals boodschappen doen, samen op stap gaan, kleine klusjes in het huishouden uitvoeren of zelfs gewoon gezelschap houden.

“Mensen met een hulpvraag kunnen die op een eenvoudige manier ingeven op ons platform – of dat laten doen via een organisatie, wanneer ze digitaal niet zo sterk staan – waarna die vraag automatisch en intelligent wordt gepushet naar relevante helppers in de buurt, tot er een match is”, vertelt CEO Leslie Vlerick. “Vandaag is Helpper goed voor 30.000 hulpvaardige buren en faciliteert het ongeveer 50.000 ‘hulpuren’ per maand.”. “Die zogenaamde ‘helppers’ zijn bijvoorbeeld studenten die een centje willen bijverdienen, maar dan liefst op een manier die maatschappelijk relevanter is dan pakweg een job in de horeca, of jong gepensioneerden die nog actief willen blijven en hun steentje bijdragen. Dat het niet noodzakelijk personen met een zorgachtergrond zijn, hoeft geen probleem te vormen: om een koffie met iemand te drinken en zo de eenzaamheid een stukje te verlichten, heb je écht geen zorgdiploma nodig. Corona heeft ons ook met de neus op de feiten gedrukt en getoond hoe afhankelijk we zijn van elkaar als het op helpen aankomt.”

Co-creatie en innovatie drijft ons als sociaal ondernemers “Het gaat daarbij niet alleen om een oplossing voor het beantwoorden van hulpvragen”, gaat hij verder. “Breder bekeken moeten we nieuwe manieren vinden om betrokkenheid te creëren en mensen naar een zorgfunctie te laten doorstromen. Er moet daarbij een brug gelegd worden tussen formele zorg, die wij met vzw OLO-Rotonde bieden, en de informele hulp van een platform als Helpper. Die beide vormen kunnen elkaar aanvullen. Als wij via Helpper studenten de zorgsector kunnen leren ontdekken en zij daarna doorstromen naar een job bij ons, of werknemers die uitstromen na pensionering kunnen engageren via Helpper, zou dat een fantastische win-win zijn voor ons beiden. Zo zijn we nu ook aan het exploreren of we in een samenwerkingsproject ‘zorgzame buurten’ de handen in elkaar kunnen slaan in het leggen van die brug tussen formele zorg en informele hulp voor bejaarden die nog thuis wonen en vereenzamen. Ook personen met een handicap die bij ons dagondersteuning krijgen willen we hier mee inschakelen om te helpen. Zulke projecten zijn voorbeelden in het leggen van innovatieve bruggen tussen sectoren. Het is vooral de uitdaging om er een en-en-verhaal van te maken.”

Samen zoeken naar flexibele oplossing Toch is het die link met de zorg die een perfecte match mogelijk maakt tussen Helpper enerzijds en vzw OLO-Rotonde anderzijds. Deze zorgorganisatie biedt ondersteuning aan meer dan 4000 kinderen, jongeren en volwassenen en hun netwerk. “Maar er is een pijnlijk grote nood op de arbeidsmarkt in de zorg”, legt Eric Avonts, adjunct algemeen directeur van vzw OLO-Rotonde uit. “Zorg is en blijft een aantrekkelijke sector, alleen komt die aantrekkelijkheid vandaag onder druk te staan door een structureel personeelstekort.” We moeten als organisaties durven inzetten op vormen van innovatieve arbeidsorganisatie waarbij we bruggen bouwen tussen sectoren. Sociale economie en deeleconomie zijn 2 sectoren die ons zeker kunnen versterken in de uitdagingen waar we in tewerkstelling voor staan. We zijn ervan overtuigd dat er veel mogelijkheden liggen in het opzetten van een duurzaam samenwerkingsverband tussen onze organisaties, die complementair zijn aan elkaar. Samen moeten we werken aan het invullen van de puzzel waarbij we zoveel mogelijk mensen een rol kunnen laten opnemen in de ondersteuning van kwetsbare personen in onze samenleving.

Collectieve verantwoordelijkheid Vzw OLO-Rotonde zet trouwens al langer dan vandaag in op vrijwilligerswerk en deeleconomie. Eric Avonts: “Dat komt omdat wij ‘zorgen voor elkaar’ zien als een collectieve verantwoordelijkheid. Daarom is een platform als Helpper zo aanvullend voor ons, omdat het naadloos op die visie aansluit.”

“We merken dat ook bij onze helppers”, vult Leslie Vlerick aan.

“Uiteraard willen ze iets bijverdienen, maar dan liefst op een manier die maatschappelijke meerwaarde genereert. Bij ons helpen ze mensen én hebben ze een kleine bijverdienste. Bovendien ontlasten ze de zorg aanzienlijk, door zorgverleners toe te laten zich op hun échte zorgtaken te focussen. Zo dragen zij een steentje bij om kwetsbare personen langer thuis te laten wonen én hun levenskwaliteit te verhogen”.

SLAAP

VOEDING

LICHAAMSBEWEGING

MINDFULNESS

SOCIALE VERBONDENHEID

VERBETER UW WELZIJN DANKZIJ DE 5 PIJLERS VAN WELL-BEING Studie: Patiënten hebben het moeilijk om de relatie met hun zorgverleners te onderhouden Uit een recente1 studie blijkt dat bepaalde patiëntengroepen het sedert de start van de Covid-19pandemie moeilijk hadden om de relatie met hun zorgverleners te onderhouden. De studie gaat dieper in op de invloed die COVID-19 heeft op de levenskwaliteit en de toegang tot de gezondheidszorg van patiënten die lijden aan niet-overdraagbare ziekten (noncommunicable diseases, NCD’s)2 zoals stofwisselings-, ademhalings-, hart- en vaatziekten, geestelijke gezondheidsziekten of kanker, en wijst uit dat 1 op 5 patiënten die aan NCD’s lijden, meldden dat ze tijdens de pandemie een geestelijk gezondheidsprobleem ontwikkelden. De studie werd uitgevoerd in 2020 en gepubliceerd in 2021, toen het gezondheidszorgbedrijf Viatris samenwerkte met Carenity, een wereldwijde digitale gemeenschap die patiënten en zorgverleners

ondersteunt, Eurocarers en La Compagnie des Aidants (twee belangengroepen die de zorgen van mantelzorgers verwoorden).

Mondiale aangelegenheid – oproep tot lokale oplossingen Wereldwijd ondervond één op 2 NCD-patiënten tijdens de pandemie een verslechtering van hun chronische aandoening, en vond het moeilijker om contact te onderhouden met hun dokter om hun behandeling(en) te beheren en te onderhouden in deze periode. Omdat de lockdown, isolatie en beperkingen een grote invloed hadden zowel op doktersraadplegingen als op operaties, zei 23% van NCD-patiënten dat ze hun dokter minder vaak bezochten, terwijl 31% aangaf dat hun afspraken geannuleerd of uitgesteld werden. Bijna 2 op 10

patiënten meldde dat het moeilijker was geworden om in de apotheek toegang te krijgen tot hun behandeling. Dat kan verband houden met de reden waarom 1 op 5 patiënten die regelmatig/langdurig worden behandeld, de frequentie van hun geneesmiddelgebruik veranderde, terwijl bijna 1 op 6 hun behandeling volledig of gedeeltelijk stopzette.

Viatris BELUX werkte samen met de medebedenker van het WILD 5 Wellness-programma Dr. Jain om materiaal en hulpmiddelen te ontwikkelen voor patiënten over hoe slaap, depressie, beweging, voeding, mindfulness en ons sociaal leven ons welzijn beïnvloeden.

1.Pécout C, Pain E, Chekroun M, Champeix C, Kulak C, Prieto R, van Vugt J, Gilchrist K, Lainé-Pellet AF. Impact of the COVID-19 Pandemic on Patients Affected by Non-Communicable Diseases in Europe and in the USA. Int J Environ Res Public Health. 2021 Jun 22;18(13):6697. doi: 10.3390/ijerph18136697. PMID: 34206293; PMCID: PMC8297015.

2.Two waves were conducted both in Europe (France, Belgium, Spain, Germany, UK and Italy) and USA involving 4 831 patients in total. The first wave was conducted during summer 2020 (June to August) and the second one at the end of 2020 (November to December).

NON-2022-6755-N

2022-04 -PUB nieuwblad 6755.indd 1

27/04/2022 12:10

Sta mee aan de wieg van innovatieve tools rond mentale gezondheid

Prof. Jacobs zoekt: panel rond mentaal welbevinden De mentale gezondheidszorg staat voor een nieuw tijdperk. Technologie en klassieke hulpverlening vloeien in elkaar over. “Patiënten en gebruikers krijgen de kans om aan het stuur te zitten van hun eigen welbevinden.”

Prof. dr. Nele Jacobs is klinisch psycholoog en gedragstherapeut bij expertisecentrum Faresa, al meer dan een decennium een gevestigde waarde in de psychosociale dienstverlening. Sinds geruime tijd trekt Faresa ook voluit de kaart van de innovatieve zorg, legt professor Jacobs uit. ”Dat doen we via een vooruitstrevende combinatie van klassieke hulpverlening en innovatieve technologische oplossingen, zowel privé als op de werkvloer.”

“Technologie helpt ons om de zorgtijd te vrijwaren voor wie hem nodig heeft, op momenten dat we het nodig hebben”, verduidelijkt de klinisch psycholoog. “We willen de hulpverlener niet vervangen, maar wel versterken en ondersteunen door de ontwikkeling van innovatieve digitale tools, applicaties en wearables. Zulke ‘blended care’ oplossingen kunnen we alleen op punt stellen met de hulp van de gebruiker zelf. Daarom doen we vandaag ook een warme oproep naar mensen die deel willen uitmaken van ons Faresapanel. Zij krijgen de kans om aan het stuur te zitten

van hun eigen welbevinden, en eigenlijk dat van ons allemaal.”

Stress, burn-out, somberheid, slaapproblemen, spanningsklachten of ruimere gezondheidsissues: de domeinen waarrond Faresa onderzoek verricht, zijn divers. “Voor ons panel zijn we vandaag op zoek naar mensen die ons feedback, informatie of advies kunnen verschaffen over één of meerdere van die thema’s. Iedereen die affiniteit heeft met mentale gezondheidszorg mag zich bij ons aanmelden: van patiënten met milde tot ernstige mentale welzijnsklachten, tot geïnteresseerden die zelfs helemaal geen klachten ervaren.”

De concrete input hangt af van het type project, legt prof. dr. Nele Jacobs uit. “Aan de leden van het panel zal bijvoorbeeld gevraagd worden om voor een bepaalde tijd een wearable te dragen, een specifieke tool of applicatie uit te testen, een behandelingssessie te volgen of een vragenlijst in te vullen. De invulling verschilt per project, het engagement of de tijdsinvestering ook.”

Er is alvast een mooie return voor de deelnemers, schetst de doctor in de psychologie. “Los van een projectafhankelijke beloning in natura of in euro’s, zullen onze panelleden kennismaken met de nieuwste onderzoeksgebieden en methodieken

op vlak van mentaal welzijn. Ze zitten aan de wieg van nieuwe tools en high-end ontwikkelingen en krijgen intussen ook de kans om zich te laten begeleiden bij mogelijke klachten of vragen.”

Het eerstvolgende belangwekkende project is er een in samenwerking met technologiegigant Sony, vertelt professor Jacobs enthousiast. “Vanuit onze complementaire expertise werken we samen aan een wearable voor stressmeting. Over die tool en het aanvullende behandelingstraject willen we nu feedback verzamelen van een testpubliek. De winst is dubbel: deelnemers steken iets op over zichzelf, wij leren iets over onze toepassing en hoe we die nog kunnen verbeteren met het oog op een wellbeing van de toekomst.”

Wilt u de wetenschap een handje toesteken om de toekomst van onze mentale gezondheidszorg te verzekeren?

Stuur een mailtje naar panel@faresa.be.

Ook als HR manager of bedrijfsleider kunt u bijdragen aan de gezondheid van uw medewerkers. Wenst u het Faresa-panel te ondersteunen als partner?

Neem zeker contact.

‘Mentale weerbaarheid bespreekbaar maken helpt net om onze doelstellingen te halen’

Mentale weerbaarheid bespreekbaar maken helpt net om onze doelstellingen te halen.

People First zijn meer dan loze woorden voor BD Benelux.

Het medisch-technologiebedrijf zet het welzijn van zijn mensen voorop als prioritaire doelstelling.

Alexander Alonso General Manager

Elke seconde worden meer dan 20 BD producten gebruikt in België. Elke seconde!

Denk aan spuiten of katheters voor de toediening van medicatie maar ook aan microbiologische diagnostiek zoals COVID-19 PCR testen. De impact van het bedrijf op onze zorgsector is dus immens. Er rust bijgevolg een belangrijke verantwoordelijkheid op de meer dan 1.300 medewerkers bij BD Benelux.

Dat die verantwoordelijkheid evenwel geen eenrichtingsverkeer is, spreekt uit de aanpak van het management dat bij monde van de General Manager Alexander Alonso sterk inzet op welzijn van zijn medewerkers.

“De hele bedrijfscultuur is doordrongen van het bespreekbaar maken van mentale weerbaarheid”, zegt Alexander Alonso. Die aanpak ademt laagdrempeligheid en ondersteuning waar het kan.

De People First benadering focust op een geïntegreerde aanpak die uiteen waaiert in verscheidene domeinen met zowel aandacht voor fysieke, emotionele, sociale als financiële ondersteuning. ‘Mens sana in corpore sano’ is de verzinnebeelding van dat programma. “We zijn een bedrijf uit de healthcare, het zit in ons DNA”, zegt Wendy Rasschaert HR-director. “We willen die H uit HR dan ook centraal stellen.”

Daartoe werd op HR vlak een employer relations manager aangesteld. Wie door een moeilijke periode gaat, niet goed in zijn of haar vel zit, of bijvoorbeeld nood heeft aan een luisterend oor, kan bij zijn leidinggevende terecht. De managers zijn alle getraind en worden nog steeds voortdurend opgeleid om de signalen te detecteren bij wie het even minder gaat.

BD Benelux dringt niks op maar maakt mentale issues bespreekbaar, en wil daarbij drempelverlagend zijn. Met een externe partner als ICAS kunnen alle medewerkers 24/7 in alle vertrouwen het gesprek aangaan.

BD Benelux wijst hen de weg, maar houdt zichzelf op de achtergrond, om alle privacy te garanderen. “We geven de werknemer de tools in handen, zorgen ervoor dat er geen taboesfeer op rust”, zegt Wendy Rasschaert.

Die externe partner helpt werknemers met persoonlijke of werkgerelateerde problemen die van invloed kunnen zijn op hun werkprestaties, gezondheid en mentaal en emotioneel welzijn. “Mensen die worstelen met de work-life balans, of bijvoorbeeld door een moeilijke scheiding gaan, reiken we op die manier een helpende hand”, zegt Alexander Alonso. “Het moet persoonlijk zijn, omdat we weten dat het geen verhaal kan zijn van ‘one size fits all’, vooral niet in onze regio met zulke culturele verschillen. Bovendien hebben we een enorme diversiteit in ons bedrijf.”

Als werkgever gaat BD Benelux ver in die vrijblijvende ondersteuning en biedt het daardoor veel meer dan pure lippendienst.

Om het communitygevoel te boosten kunnen werknemers gebruik maken van tal van sportfaciliteiten, yoga, een padelbaan, fietsen, start2run. “Samen sporten zorgt voor een groepsgevoel, waarbij verscheidene mensen die elkaar anders wellicht niet zouden ontmoeten via de sport vrienden worden”, zegt Alexander Alonso, zelf een verwoed fietser.

Met een Belgisch start-upbedrijf loopt momenteel een testfase met een zestigtal mensen om via een doorgedreven set van data het energiepeil te meten. “Opdat we zo kunnen inspelen op de triggers die zorgen voor een energieverlies.” Maar naast het sportieve wordt ook de geest niet vergeten. Die cultuur van wellbeing is door de coronapandemie wel centraal op het podium komen te staan, geeft Alexander Alonso aan: “Het heeft veel van ons allemaal gevergd en zeker onze mentale weerbaarheid kreeg een deuk.” Kwam daarbij dat het BD Benelux noopte tot alle hens aan dek. Flexibiliteit komt van twee kanten, en bijgevolg is hybride werken stevig ingeburgerd, of zijn glijdende uren vanzelfsprekend. “Het doel van het bedrijf is uiteindelijk altijd die

patiënt waarvoor we het doen”, zegt Alexander Alonso. “Dat is de purpose van ons bedrijf, en dat resoneert doorheen onze bedrijfscultuur.”

Een cultuur die tevens heel inclusief wenst te zijn. Ook mensen met een beperking moeten een plaats kunnen krijgen bij BD Benelux dat met z’n programma Beyond Diversity volop werk wil maken van het toegankelijk maken van de diverse bedrijfssites.

“We kunnen niet alles meteen verwezenlijken waar we van dromen, maar we gaan alvast op pad richting die droom”, zegt Wendy Rasschaert, die maar wat blij is dat er steeds meer aandacht komt bij de werkgevers voor deze thematieken.

Wendy Rasschaert Regional HR Director

“Als werkgever hebben we een centrale rol te vervullen. We moeten de ruimte creëren om de menselijkheid opnieuw centraal te zetten.”

Dat BD Benelux onderdeel is van een beursgenoteerde multinational mag daarbij geen belemmering zijn. Binnen het geschetste kader gaat Alexander Alonso maar wat graag met zijn team op zoek naar de grenzen om dat lokale op een eigenwijze manier in te kleuren.

“Door aandacht te hebben voor het mentale en fysieke welzijn van onze mensen slagen we er net in om de doelstellingen te behalen.”

Wil je meer weten? Ga naar www.BD.com

SCAN DE QR-CODE om meer over ons te weten te komen

12 INTERVIEW

FOKUS-ONLINE.BE

Veerle Dobbelaere

‘Veel mensen hebben het gevoel dat ze geleefd worden, daar moeten we vanaf’

Ze was jarenlang een van onze allerbeste actrices, maar sinds enkele jaren legt Veerle Dobbelaere zich bijna enkel nog toe op haar werk als professioneel mental coach. Waarom heeft ze die switch gemaakt? En welke rol speelt ze nu, in het leven van haar coachees?

Door Frederic Petitjean Beeld Nils Van Praet

#FOKUSPERSONALHEALTH

U

w bedrijf heet de Ademruimte Academie. Wat gebeurt daar precies?

“Dat is, zoals de naam al laat vermoeden, letterlijk een plaats waar je even op adem kunt komen. En die plaats bestaat zowel online als offline. Het is een plek voor rust en ontspanning en waar je kunt nadenken over ‘het vervolg’. Hoe ga ik nu verder?

Dat is nodig, want er is tegenwoordig van véél dingen véél: er zijn veel meningen, veel media, veel druk, veel vereisten, onze smartphones piepen constant… Dus af en toe is het noodzakelijk dat we even dat gaspedaal loslaten. Want anders kom je in een soort tunnelvisie terecht, een tunnelvisie van negatieve gedachten. Daar wil ik mensen graag bij helpen. Ik wil hen de kennis en de praktische handvatten aanreiken om even op adem te komen. Zodat ze weer voor zichzelf kunnen beslissen: wat kies ik nu eigenlijk? Wat wil ik? Weet je, veel mensen hebben het gevoel dat ze geleefd worden. Dat is een gevoel waar we vanaf moeten.”

Hoe bent u hiertoe gekomen?

“Ik ben als actrice begonnen in 1986, nog voordat VTM bestond, en het is nooit mijn ambitie geweest om bekend te worden. Voor mij was acteren altijd een vak waarmee je met een groep mensen een andere groep mensen wil raken. Dus mensen, in al hun vermogen en onvermogen en met al hun emoties, hebben altijd centraal gestaan voor mij. Ik houd, echt waar, van mensen (lacht). Maar op een gegeven moment wilde ik de afstand tussen mij en het publiek verkleinen. Omdat vooraan op een podium staan, met een spot op mij, terwijl ik letterlijk in een donkere leegte keek, mij almaar minder voldoening gaf. Ik heb even getwijfeld om psychologie te gaan doen, maar via een kennis ben ik bij de opleiding ‘life and mental coach’ terechtgekomen, wat in 2008 nog compleet onbekend was. In 2009 ben ik dan afgestudeerd als Professional Certified Mental Coach, en vandaag werk ik voor zowel individuen als bedrijven en organisaties.”

INTERVIEW 13 luisteren, kan ik mensen met concrete tips en oefeningen naar huis sturen waardoor we aan hun probleem kunnen werken.

Nu is dit wel een opleiding die, als je het goed wil doen, eigenlijk nooit stopt.

Gewoonweg omdat er in de neurologie en neuropsychologie constant nieuwe kennis en inzichten worden opgedaan, dus je bent het jezelf en je diploma verplicht voortdurend bij te blijven.”

Zaken als mentaal welzijn en persoonlijke ontwikkeling worden door veel mensen niet altijd voor vol aangezien.

Het zit nog steeds in de zweverige sfeer.

Ervaart u dat ook?

“Absoluut, en dat is ook een van mijn persoonlijke missies: heel dit vak van zijn wolligheid ontdoen. Heel dat zweverige sfeertje… Het is niet omdat je aan je eigen geestelijke gezondheid werkt, dat je het haar op je benen moet laten staan. Echt niet (lacht). Ik werk ook voor een heel divers publiek. Ik heb een universiteitsrector onder mijn klanten, schooldirecteuren, schoonheidsspecialisten, gepensioneerden ook… alle soorten mensen uit alle lagen van de bevolking. Ik werk ook op verschillende niveaus: van zéér laagdrempelig, met zelfs gratis onlinesessies, tot zeer gespecialiseerd. Wat wel opvalt: vooral voor vrouwen.”

Hoe komt dat?

“Omdat het bij mannen vaak heel binair is. Je hebt aan de ene kant wel mannen die zich best kwetsbaar durven opstellen en bewust met hun emoties bezig zijn, zoals een Wouter Torfs. Aan de andere kant zijn er veel mannen die zich vooral hard willen opstellen: hard werken, hard spelen, hard drinken en zeker geen tranen. Boys don’t cry. Een Vladimir Poetin bijvoorbeeld (lacht). Maar daartussen zit er eigenlijk niet zoveel. Bij vrouwen wel: daar zitten de individuen veel meer verspreid. Bij vrouwen is er, denk ik, een veel grotere groep die zich ervoor wil openstellen.”

Waarom net dat?

Mensen uit uw beroepscategorie krijgen al eens het verwijt would bepsychologen te zijn. Wat zegt u daarop?

“Omdat dit meer resultaatgericht is en daar houd ik van. Door heel goed te

“Vaak komt die kritiek van psychologen en psychiaters zelf. Er is zeker een oudere

garde actief die heel erg gehecht is aan hun diploma’s en hun status. En dat is jammer, want ik werk ook veel en goed met psychologen en andere therapeuten samen. Meestal van de jongere garde dan (lacht). Het komt regelmatig voor dat ik mensen doorverwijs. Mensen die met een zware burn-out zitten of tegen een depressie aanlopen, bijvoorbeeld. Dan zeg ik: sorry, maar dit is niet meer voor mij.

Aan mijn diploma hangt ook een serieuze ethische code vast die dat voorschrijft. En die ik rigoureus volg.”

Helpt uw ervaring als actrice bij dit werk?

“O ja, enorm. Ik ben getraind om mensen te observeren en om te zien wat ze zeggen zonder woorden. Als actrice houd ik ook echt van emoties, dat is heel on-Vlaams (lacht). Emoties mogen hier geëtaleerd worden. Ik kan heel goed stressniveaus lezen aan de ademhaling van mensen, omdat ik zelf jarenlang aan mijn ademhaling gewerkt heb. Ik kan mensen ook heel goed een spiegel voorhouden en nadoen, zodat ze zelf zien hoe ze reageren op sommige zaken. Dit vak heeft van mij trouwens ook een betere actrice gemaakt, omdat ik nog beter mijn eigen emoties en patronen herken.”

Corona hakte in op mentale gezondheid De coronapandemie heeft een kwart meer gevallen van angststoornissen en depressies meegebracht. Dat schrijft de WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie.

De zwaarst getroffen groep waren de vrouwen. Qua leeftijd hadden vooral de 20- tot 24-jarigen het niet onder de markt. De data over zelfdoding geven geen eenduidige tendens weer. In sommige landen was er een stijging, in andere een daling. Het WHO-rapport steunt op verschillende studies.

U werkt bijna nooit meer voor theater of tv, mist u het niet?

“Eerlijk: neen (lacht). Tot voor de pandemie deed ik nog een rol per jaar, maar zelfs dat heb ik afgebouwd. Eerst en vooral omdat ik er nu gewoonweg de tijd niet meer voor heb, mijn agenda zit vol met dit werk.

En ook omdat ik dit heel graag nog verder wil uitbouwen. Mensen en menselijke verhalen zullen mij altijd boeien en zullen altijd de basis blijven, maar de manier waarop ik het nu invul, geeft mij minstens evenveel voldoening als vroeger.”

Smart Fact.

Wat was uw droomberoep als kind?

“Veearts. Ik ben nog altijd gek op tvprogramma’s die achter de schermen van de zoo gaan piepen. De olifanten verzorgen of de apen eten geven… heerlijk lijkt me dat (lacht).”

Word je ook soms gek van je eigen gedachten?

Tijd om die knop om te draaien!

Win het online coachingprogramma ter waarde van €28 ‘Stap na stap minder piekeren en meer rust in je hoofd.’

Hoe? Stuur jouw antwoord op de vraag “Hoeveel procent van jouw gepieker gaat over een probleem waar je niets aan kan veranderen?” naar info@veerledobbelaere.be.

Deelnemen kan tot 30 mei 2022.

Succes!

14 REIZEN ALS MENTALE BOOST

FOKUS-ONLINE.BE

Een poetshulp voor je hoofd Na twee lange en lastige jaren – je weet wel waarom – oogt de komende zomer veelbelovend. We kunnen weer zorgeloos op reis, of toch min of meer. En dat is goed voor zowel lichaam als geest. Maar wat moeten we precies doen?

En waar moeten we heen?

“N

ot all those who wander are lost.” Vrij vertaald: niet iedereen die ronddwaalt is verdwaald. Die beroemde woorden van J.R.R. Tolkien, auteur van In de ban van de ring, zijn vandaag nog steeds erg populair, vooral op sociale media en bij zij die gebeten zijn door de wanderlust-microbe. Reizen is een van de vele geneugten die de voorbije twee jaar op een lager pitje stonden. Grootse avonturen in Brazilië of Japan moesten plaatsmaken voor het herontdekken van Vlaanderen, vakantieland.

Maar dat lijkt nu achter de rug. De zomer van 2022 belooft er eentje van vrijheid te worden. We kunnen weer reizen. En dat is belangrijk, want reizen is goed voor lichaam en geest, stelt Ap Dijksterhuis. Naast psycholoog, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is hij een fervent reiziger. In zijn boek Wie (niet) reist is gek slaat hij de brug tussen beide passies.

“Burn-out is zowat volksziekte nummer één aan het worden”, opent Dijksterhuis. “Tijdens ons werkjaar bouwen we steeds meer stress op. Dan is het belangrijk om ons hoofd een paar keer per jaar helemaal schoon te maken. Een vakantie of reis is een heel goede manier om dat te doen. Beschouw het als een poetshulp in je hoofd.”

De mallemolen van het dagelijkse leven even achter ons laten, lekker nietsdoen, languit aan het zwembad, misschien met een roseetje erbij? Leuk, maar niet de ideale vakantiebesteding. Volgens Dijksterhuis hangen de positieve effecten van een vakantie af van een aantal factoren. “Je moet écht stoppen met werken en je losmaken van de dagelijkse zorgen. Maar dat doe je niet door tien dagen lang met je kont op het strand te liggen. Dan dwalen je gedachten sneller af naar thuis. Het is belangrijk om actief bezig te zijn, dingen te doen.”

Dat hoef je Niel Van Herck geen twee keer te zeggen.

Voor zijn bekroonde blog Tjoolaard reist hij de wereld rond. “Ik ben net terug uit Zwitserland, waar ik snowboarden combineerde met een paar extreme sporten: golfsurfen in een bassin in de bergen, rondcrossen op een elektrische sneeuwscooter…”, zegt Van Herck. “En binnenkort ga ik naar Groenland: duiken en kajakken tussen de ijsbergen. Eventjes weg van alles.”

Een vrij radicale vakantie-invulling die uiteraard niet voor iedereen is weggelegd. Maar met enkele tips zet hij ons goed op weg. “Hoe groot of klein ook: probeer

Probeer jezelf uit te dagen. Van een weekje all-in in Benidorm krijg je geen mentale boost.

— Niel Van Herck, reisblogger Tjoolaard.be

jezelf een beetje uit te dagen. Van een weekje all-in in Benidorm krijg je geen mentale boost. Probeer eens iets anders. Slow travel, bijvoorbeeld reizen met de nachttrein, is heel tof. Of sluit op citytrip zo snel mogelijk aan bij een rondleiding door de stad, gegidst door een local. Dan zit je oriëntatie in de stad meteen helemaal goed. Het neemt de stress van het onbekende wat weg en je krijgt meteen voeling met de bestemming. Da’s echt een meerwaarde.”

Erg bruikbare tips, maar welke bestemming kies je dan precies? Lonely Planet heeft een en ander aan te raden.

De iconische reisgids beveelt onder de noemer ‘Best in travel’ jaarlijks een handvol bestemmingen aan. De IJslandse Westfjorden, spectaculair en onaangeroerd door het massatoerisme, staan bovenaan het lijstje.

Daarop volgt de Amerikaanse staat West Virginia,

ooit passioneel bezongen door John Denver. Je treft er een dunbevolkte regio met ongerepte bergen en onmiskenbaar erfgoed. Op nummer drie staat het wat exotischere en moeilijker te spellen Xishuangbanna, een autonome prefectuur in het zuiden van China, vlak bij de grens met Laos en Myanmar. Lonely Planet ziet deze plek terugkomen als een centraal knooppunt in de Zuidoost-Aziatische reissector.

En als het iets minder ambitieus mag? Lonely Planet sluit zijn top 10 af met een klassieker: Bourgondië.

Adembenemende landschappen, nokvol wijngaarden en cultureel erfgoed. Want wat is er, na een actieve dagbesteding, mis met pain, vin et boursin?

Door Benjamin Van Synghel

HOE GA JE OM MET ‘SILENT KILLERS’ SUIKER EN STRESS? Heel wat vrouwen kampen met energietekort, een verstoord slaappatroon, hormonale disbalans of kunnen moeilijk afvallen ondanks duidelijke inspanningen.

Waarom kijken we niet meer naar de oorzaak van een symptoom? Een mogelijke oorzaak is bijvoorbeeld een overbelaste lever of verstoord darmmicrobioom.

Een gepersonaliseerd voedings- en vitaminenplan van Insentials is voor deze vrouwen een duidelijke gamechanger.

De impact van suiker wordt vandaag nog te vaak onderschat. Toch hebben deze wetenschappelijk aantoonbare nefaste effecten op ons lichaam. De lever, het regelorgaan bij uitstek, wordt té weinig preventief aangepakt. Meer dan 50% van de vrouwen heeft te kampen met een belaste lever. Dit kan heel wat kwaaltjes in de hand werken. Het bemoeilijkt bijvoorbeeld het afvallen bij vrouwen die op hun voeding letten, maar evengoed kan het zorgen voor een gebrek aan energie, een verstoord slaappatroon of hormonale onevenwichten.

Klachten die verband houden met de menopauze en fertiliteit tonen aan dat dit vandaag frequent voorkomt.

Maar ook stress heeft een directe impact op vitaminetekorten bij de vrouw. Het is duidelijk dat gezonde voeding de basis is, maar dat dit niet meer voldoende is. Bewerkte voeding, rijk aan (verborgen) suikers, is een belangrijke oorzaak van onze huidige klachten. Suikers zitten overal, ook in fruit of shakes. Eigenlijk zou er een logo moeten bestaan voor dit laatste in plaats van te focussen op gluten. Er is maar een klein deel van de bevolking met een glutenintolerantie. Een opgeblazen gevoel is vaak indirect ook verbonden aan gisting door suikers in de darm bijvoorbeeld.

Ook de inname van vitamines wordt niet ‘au sérieux’ genomen. Je kunt onderdoseren maar ook foute cocktails maken. Bij Insentials is het grote voordeel dat je alle supplementen kunt combineren zonder je lever of darmwand te gaan belasten.

Deze context toont hoe essentieel het is dat vrouwen op een juiste manier leren omgaan met wat ze innemen en zich laten ondersteunen door een wetenschappelijk

platform. Dat is precies wat Insentials, een platform waar je aan de hand van een persoonlijke en wetenschappelijk onderbouwde vragenlijst een voedings - en vitaminenplan op maat kan ontvangen, probeert te doen. “Wij willen de wetenschappelijke inzichten rond voedingswetenschap op een behapbare manier naar alle vrouwen krijgen”, vertelt Amandine De Paepe. “Wij willen vrouwen leren om op een holistische manier naar zichzelf te kijken.” Het symptoom is vaak niet de oorzaak, Insentials bekijkt het volledige plaatje.

“ WIJ WILLEN VROUWEN LEREN OM OP EEN HOLISTISCHE MANIER NAAR ZICHZELF TE KIJKEN ” Concreet kun je bij Insentials dus terecht voor advies op maat. Op basis van een gevalideerde screening wordt een gepersonaliseerd vitaminenplan opgesteld.

Dat kan via ons platform, maar ook fysiek in een van de praktijken waarin ik actief ben. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is de zogenaamde ‘Smart Insentials’, een transparante multivitaminepil voor vrouwen met daarin enkel nutriënten die je echt nodig hebt.

Preventief gezondheidssysteem bevorderen Insentials kadert voor oprichtster De Paepe, zelf voedingswetenschapper van opleiding, in een bredere filosofie over de werking van onze gezondheidszorg. “België kent een heel curatief ingesteld systeem. Symptomen worden zo goed mogelijk behandeld, maar naar de oorzaken van deze symptomen wordt te weinig gekeken”, vertelt De Paepe.

“Zo krijgt bijvoorbeeld iedere zwangere vrouw in ons land foliumzuur toegediend, terwijl het tekort hieraan rechtstreeks te linken is aan het gebruik van de pil. Dergelijke logica past niet

in onze manier van redeneren. Met Insentials hopen wij de kracht van een systeem gericht op preventie te kunnen benadrukken.”

Een ander voorbeeld is de manier waarop we omgaan met slaapproblemen. “Wie met dit soort klachten kampt, krijgt of vraagt meteen een voorschrift voor een slaappil. Het kost ons veel energie als platform om uitleg te geven dat dit niet altijd de oplossing is voor een probleem, maar met resultaat. Tevreden klanten mét resultaat én een gezonde basis. In de praktijk is het echter zo dat een belaste lever, stress, hormonale disbalans vaak aan de oorzaak liggen van een verstoord slaappatroon”, aldus De Paepe. “Dit veroorzaakt trouwens nog heel wat kwaaltjes waar vrouwen mee kampen. Door dit onder de aandacht te brengen, wil ik hier iets aan proberen doen.”

Eenzelfde verhaal ziet De Paepe ook bij aanpak van mentale problemen. “De stap naar antidepressiva is heel klein geworden. Dit terwijl er wetenschappelijk een heel duidelijke link is aangetoond tussen het microbioom in de darmen. De communicatie tussen darmen en hersenen is echt cruciaal. Meer dan 90% van de zenuwcellen in onze darmen stuurt de informatie naar de hersenen. De gevolgen van onze westerse suikerrijke bewerkte voeding zijn enorm. Wie nadenkt over een behandelplan, kan zich dus niet enkel beperken tot de neurologische kant van dit verhaal”, besluit een ambitieuze De Paepe.

SCREEN JEZELF EN ONTVANG JE VITAMINE PLAN

AL 15 JAAR GEZOND BROOD MET VITA+

Vita+ Gekiemde Granen

Vita+ Volkoren

Vita+ Havermout

Ontdek alle gezonde voordelen van Vita+ Granen en zaden, een heerlijke smaak en het vakmanschap van uw ambachtelijke bakker... Dat is wat het Vita+ gamma kenmerkt! Het Vita+ gamma bestaat uit 3 lekkere broden: Vita+ Gekiemde Granen, Vita+ Havermout en Vita+ Volkoren. Ze hebben allemaal een Nutri-Score A en zijn rijk aan vezels... de perfecte combinatie!

Aarzel dus niet om van een heerlijke Vita+ boterham te genieten! Ga hiervoor snel naar een Vita+ bakkerij. Vita+ is uitsluitend verkrijgbaar bij de ambachtelijke bakker.

WWW.VITA-PLUS.BE

AQUA-VITAE Water zoals het door de natuur bedoeld wordt Steeds meer mensen houden zich bezig met een gezonde levensstijl door gezonder te gaan eten en meer te gaan bewegen. Maar velen vergeten daarbij te kijken naar hoe schoon hun drinkwater is. Want is ons drinkwater, thuis en op kantoor, echt wel zo zuiver?

De natuur en water

Water als bron van het leven

Aqualine

Waar water is, is leven. Naast zuurstof is water dan ook van levensbelang.

Wist je dat een mens voor 70% uit water bestaat, en dat dit bij een kind zelfs hoger ligt? Onze organen, weefsels en cellen hebben de hele dag vocht nodig om te hydrateren.

De systemen welke we via AquaVitae aanbieden zijn in staat om 99% of meer van de vervuilende stoffen uit kraanwater te filteren. Het gaat hier onder andere over fluor, chloor, lood, chemicaliën, maar ook over PFAS/PFOS. Onze Aqualine systemen filteren niet alleen goed, maar bootsen via hun uniek en natuurlijk filterproces de natuur na. Zo ga je het kraanwater of regenwater optimaliseren en vitaliseren. Indien gewenst heb je ook nog de optie om het water licht alkalisch te maken. Onze systemen hebben geen aansluiting op de kraan nodig of geen elektriciteit wat je de mogelijkheid geeft om ze overal te plaatsen.

Als je dit weet, dan begrijp je hoe belangrijk het is dat het vocht wat je tot je neemt zo veel mogelijk vrij dient te zijn van vervuilende stoffen.

Wanneer deze stoffen niet in je lichaam terecht komen, dan hoeven ze ook niet uitgescheiden te worden, en hebben ze geen effect op je gezondheid.

www.aqua-vitae.be

Beeld jezelf in hoe de natuur haar werk doet bij het filteren van het water… Terwijl het regenwater langzaam door de bodem sijpelt, wordt het tegelijkertijd gefilterd en verrijkt met mineralen. Zo werken ook onze systemen.

Kosten besparen en de natuur sparen Genieten van (h)eerlijk gefilterd water doe je dus met een Aqua-Vitae waterfiltersysteem. Door zelf thuis je kraantjeswater of regenwater te filteren, help je tevens actief mee om de hoeveelheid plastic afval te verminderen. Indien je toch plaatsgebrek hebt, bieden we ook toestellen voor onder het aanrecht of volledig huis aan.

“Kies duurzaam.

Kies Aqua-Vitae.”

Geniet van (h)eerlijk gefilterd water!

18 SMARTLIST • LUCHTKWALITEIT

FOKUS-ONLINE.BE

Goed verluchten voor een gezond huis Sinds de coronapandemie weten we dat we onze huizen en kantoren regelmatig moeten verluchten om de luchtkwaliteit optimaal te houden. Dat is echter niet alleen een goed idee in de strijd tegen het coronavirus. In onze gebouwen stapelen zich immers ook heel wat chemische en verontreinigende stoffen op die erg schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid. Wij sommen hier de belangrijkste op.

VOS VOS of Vluchtige Organische Stoffen zijn stoffen die tot verschillende chemische families behoren en die als gemeenschappelijk kenmerk hebben dat ze snel verdampen bij kamertemperatuur (vandaar: ‘vluchtig’).

Soms worden ze ook VOC’s of Vluchtige Organische Componenten genoemd. De complete familie VOS omvat een kluwen van meer dan 200 stoffen als dichloorbenzeen, trichloorethaan, cyclohexaan en tolueen, maar er zijn er wel die een pak frequenter voorkomen dan andere. Aceton bijvoorbeeld, dat in dissolventen en vernis voorkomt en neus-, keel- en oogirritaties kan veroorzaken en bij hogere concentraties zelfs misselijkheid, hoofdpijn en verwardheid. Of het ondertussen verboden formaldehyde, wat verwerkt werd in onder meer vloerlak, spaanplaten, kunststoffen, houtpanelen en behangpapier. Het veroorzaakt irritaties van de oogslijmvliezen en bovenste luchtwegen en is, bij langdurige blootstelling, kankerverwekkend.

Koolstofmonoxide Koolstofmonoxide of CO is een erg giftig maar kleuren reukloos gas dat gevormd wordt bij onvolledige verbranding van koolstofhoudende stoffen zoals steenkool, olie, benzine, stookolie, gas en hout. Als koolstofmonoxide ingeademd wordt, hecht het zich gemakkelijk en snel aan de hemoglobine van het bloed en neemt het de plaats in van zuurstof. Zo wordt het zuurstoftransport naar de cellen verstoord en ontstaat er ‘cellulaire hypoxie’. Dat veroorzaakt hoofdpijn, misselijkheid, braken, duizeligheid, het verlies van het bewustzijn, coma en zelfs overlijden. Een belangrijke oorzaak van CO-vergiftiging zijn verwarmingstoestellen die slecht afgesteld, slecht onderhouden of stuk zijn en die de verbrandingsgassen niet goed afvoeren. Ook uitlaatgassen van automotoren die draaien in een afgesloten ruimte kunnen een CO-vergiftiging veroorzaken.

Radon Radon is een radioactief gas dat van nature vrijkomt uit de bodem, maar ook uit bouwmaterialen zoals beton, baksteen en natuursteen. Er bestaan verschillende versies van, de zogenaamde isotopen. Wat in de volksmond radon wordt genoemd, is meestal isotoop Radon-222. Radon is geur-, kleur- en smaakloos en kan longkanker veroorzaken doordat het samen met de omgevingslucht mee ingeademd wordt. Het risico op kanker is vooral afhankelijk van hoelang men aan radon wordt blootgesteld en in welke hoeveelheid. In de Ardennen, met zijn rotsachtige ondergrond, zijn de concentraties bijvoorbeeld hoger dan in Vlaanderen. Er bestaan radondetectoren die de hoeveelheid radon in huis kunnen meten. Zo’n detector bestaat uit een potje met een gevoelige film die de radon oppikt. Na analyse van de film kan de radonconcentratie bepaald worden.

Schimmels Schimmels zijn microscopisch kleine zwammen die vooral voorkomen in vochtige ruimtes die slecht verlucht worden, zoals badkamers. Ook op de onderkant van slecht geïsoleerde muren of muren die niet helemaal dicht zijn, in douchegordijnen en in de voegen van keukens en badkamers kunnen schimmels opduiken.

Schimmels zijn zichtbaar als groene, grijze of zwarte vlekken op de muren en kunnen verschillende klachten veroorzaken, gaande van keelpijn, niezen en hoesten over een verstopte neus tot een piepende ademhaling en benauwdheid. Bij mensen met een verminderde weerstand kunnen er zelfs longinfecties voorkomen na het inademen van schimmels. Het ventileren van ruimtes na het baden, douchen en koken, helpt permanente condens op muren en meubels te voorkomen en schimmels tegen te gaan.

Asbest Asbest is een onzichtbaar, vezelachtig materiaal dat zeer giftig is. Sinds 2001 is het gebruik ervan volledig verboden in ons land. Doordat het voordien echter zeer veel toegepast werd in bepaalde bouwmaterialen, blijft het nog altijd sterk in onze leefomgeving aanwezig. Asbest is alleen gevaarlijk bij het inademen van de losse vezels. Die kunnen vrijkomen als het asbesthoudend materiaal beschadigd is. Bij het inademen dringen die vezels diep door tot in onze longen, waar ze veel schade kunnen veroorzaken en kunnen leiden tot longkanker en tumoren. Een andere bekende ziekte is asbestose, waarbij er littekenweefsel in de longen ontstaat waardoor patiënten ademhalingsmoeilijkheden krijgen. Het verwijderen van asbesthoudend materiaal vereist de juiste voorzorgsmaatregelen en beschermingsmiddelen en is een klus die je best aan professionals overlaat.

Stof Stof in huis kan afkomstig zijn van buiten (natuurlijk stof, pollen, rook, fijnstof van auto’s) maar ook veroorzaakt worden door de bewoners, bijvoorbeeld door sigarettenrook, het gebruik van een open haard en door kook- en verwarmingstoestellen. Ook klussen in huis en textielvezels dragen bij tot stofvorming. De grootste deeltjes kunnen blijven hangen in de neus en de keel en ontstekingen veroorzaken, als er ook besmettelijke micro-organismen op zitten. De kleinste deeltjes kunnen tot diep in de longen doordringen, tot in de bronchiën. Daar kunnen ze ontstekingen, ademhalingsallergieën, astma en zelfs kanker en COPD of chronisch obstructieve longziekte veroorzaken. Die laatste zorgt voor een moeilijke ademhaling waardoor je minder zuurstof opneemt en sneller vermoeid raakt.

Door Frederic Petitjean

Gerust in je vertrouwde omgeving.

Met een traplift van Comfortlift geniet je nog jaren van je volledige woning en je vertrouwde omgeving. Op een veilige en comfortabele manier kan je elk moment samen koesteren. Comfortlift biedt je opnieuw toekomstperspectief en de zekerheid dat je nog een hele tijd in je huis kan blijven wonen.

Bel voor gratis prijsofferte

0800 20 950

comfortlift.be

20 EXPERTPANEL • SOCIALE RELATIES

FOKUS-ONLINE.BE

‘Uiteindelijk gaan we terug naar het leven van voorheen’ De coronacrisis heeft ons leven helemaal omgegooid. Op vlak van werk, onderwijs en mobiliteit, maar ook sociale relaties en geestelijke gezondheid. Onder het motto never waste a good crisis: wat hebben we geleerd?

Tom Palmaerts

Trendwatcher en managing partner Trendwolves

Professor Ignace Glorieux

Professor Alain Van Hiel

Socioloog Vrije Universiteit Brussel (VUB)

Sociaal psycholoog Universiteit Gent

Welke positieve lessen hebben we getrokken uit de coronacrisis?

“We zijn ons bewust geworden van wat vriendschappen en families kunnen betekenen. We zagen elkaar veel minder, maar hebben niet iedereen even hard gemist. Dat hoeft niet slecht te zijn, daar kun je uit leren. Daarnaast zijn we ook de waarde van persoonlijk contact en gewone gesprekken meer gaan inzien. In het begin van de pandemie spraken we af in videocall-gesprekken, maar dat stopte snel. Want meestal voelde je je achteraf slechter dan voorheen, door gebrek aan écht contact. En een online teammeeting met het werk is wel efficiënt, maar laat weinig ruimte voor koetjes en kalfjes, en daaraan gekoppeld ook creativiteit. Die dingen zijn we massaal meer gaan waarderen.”

“Dit is voor veel mensen een periode van reflectie geworden.

Plots gingen we nadenken over de ratrace waarin we ons bevinden, de combinatie arbeid-gezin. Nu het ergste achter de rug lijkt, gaan we meer nadenken over hoe we onze arbeidscultuur willen organiseren. In ons persoonlijk leven moesten we sociale contacten een tijdje missen. Ik denk dat we die relaties, of toch een deel ervan, meer zijn gaan waarderen. Eigenlijk zijn we echt gaan voelen wat relaties en contacten voor ons betekenen. Dat was toch een waardevolle confrontatie.”

“Het klinkt eigenaardig, maar er is nog nooit zoveel reclame geweest voor het belang van sociale relaties, waar we dus een gebrek aan hadden en welke negatieve impact dat had. Dat is een belangrijke les geweest. Een bepaalde vorm van sociale media is een tweede pluspunt. Grote onlinemeetings op Teams zijn misschien wat vervelend, maar het kan wel heel leuk zijn als je met twee of drie bent. We hebben geleerd dat dat een fijne manier kan zijn om contact te leggen. Dat zal een leven blijven leiden, al zal het vooral ondersteunend zijn. Dat soort contacten zullen niet de essentie worden.”

Welke evoluties zag u op vlak van sociale relaties en mentaal welzijn?

“Ons mentaal welzijn is echt wel op de maatschappelijke agenda terechtgekomen. Eenzaamheid was pre-corona al een groot probleem, zeker bij jongeren. Dat probleem is er de voorbije twee jaar niet kleiner op geworden. Maar het onderwerp is nu veel meer bespreekbaar. Ik denk bijvoorbeeld aan de podcast ‘Onbespreekbaar’ van Jef Eagl, een deejay die daarin moeilijke onderwerpen aansnijdt. Daarrond is een hele community gegroeid. Ik heb zelf een T-shirt van die podcast waarop ‘kwetsbaar’ staat. Als ik dat draag, word ik er altijd op aangesproken.

Dat is echt een belangrijk thema geworden.”

“Ik denk dat heel veel mensen het moeilijk hebben gehad. Het is niet eenvoudig als je vaste contacten wegvallen, zowel privé als op het werk. Dat geldt zeker voor alleenstaanden, maar ook binnen gezinnen. Plots brachten koppels veel meer tijd door met elkaar. Soms met pubers die ganse dagen thuis zaten en zich verveelden, makkelijk is anders. Dat heeft ongetwijfeld een impact gehad op ons mentaal welzijn. Dat thema kruipt al enkele jaren uit de taboesfeer. We beseffen dat iedereen het wel eens moeilijk kan hebben, dat dat geen teken is van zwakte. Mogelijk heeft de coronacrisis die bespreekbaarheid vergroot.”

“De coronacrisis had op iedereen een impact, maar vooral het welbevinden van kinderen in het secundair onderwijs heeft een knauw gekregen. Hun mentaal welzijn had eronder te lijden.

Onderzoek toont dat negatieve emoties, zoals depressie en angstgevoelens, per coronagolf bleven toenemen. Dat is zorgwekkend. Kinderen van die leeftijd moeten normaal hun vleugeltjes uitslaan, de wereld ontdekken en met vrienden optrekken.

Dat ging dus niet. Ik durf me niet uit te spreken over de lange termijn, maar het is alleszins een vervelend effect. Mogelijk zullen ze die ontdekkingsperiode nu wat uitrekken. Hotel mama zal mogelijk wat langer volgeboekt zijn.”

Ziet u een blijvend effect, of gaan we terug naar het leven van voorheen?

“Elke crisis heeft haar impact, maar dit wordt geen tabula rasa. Er zullen een aantal dingen veranderen. Sommigen zullen hun agenda heel bewust minder vol plannen. In bepaalde contexten zullen we wat meer afstand houden. Iemand die verkouden is zal dat ene feestje misschien aan zich voorbij laten gaan. Maar de gewone sociale interactie zal de draad snel weer oppakken. We mochten elkaar een hele tijd niet kussen of vastpakken, maar dat komt gewoon weer terug. We gaan elkaar niet begroeten met een buiging, zoals in China.

Fundamenteel gaan we terug naar het leven van voorheen.”

“We zijn als koeien die de hele winter op stal stonden. Het is even wennen om weer zorgeloos buiten te komen, maar uiteindelijk zullen veel van die reserves snel verdwijnen. Ik was recent op een familiefeest, met een vijftiental mensen. Daar werden handen geschud en kussen uitgedeeld. In het begin voelt dat wat vreemd, maar je went er snel weer aan. Corona wordt een blijvende herinnering, denk ik. Die periode heeft een impact gehad, maar ze zal onze gewoonten niet veranderen voor de rest van ons leven. Misschien zien we het mondmasker nog eens opduiken in het griepseizoen, of werken mensen sneller thuis met een verkoudheid. Maar meer zal het niet zijn.”

“Wellicht niet. De mens zal in essentie niet veranderen. We hebben hier ook nog oorlogen meegemaakt. Dat is nog veel erger dan corona en we zijn er toen ook weer uit gekomen. Al gaat het trager dan ik had gedacht. We zijn een tijdje in onze spreekwoordelijke grot gaan zitten. Blijkbaar hebben we toch moeite om er weer uit te komen. Dat heeft me verwonderd. Misschien komt dat doordat corona toch nog altijd aanwezig is. Eens er geen enkele dreiging meer is, zullen we relatief snel teruggaan naar het leven van vroeger. Dan komen ook het kussen, handen schudden en omhelzen weer helemaal terug.”

Door Benjamin Van Synghel

#FOKUSPERSONALHEALTH

HOPLR • BRAND REPORT 21

Het buurtnetwerk wordt nog niet ten volle benut Met een nieuw concept willen de oprichters van het sociale netwerk Hoplr de druk op de gezondheidssector verlichten, door mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen. Buurtconciërges zullen worden ingezet om het sociaal kapitaal van de buurt aan te spreken en het versnipperde lokale aanbod te ontsluiten, zodat eerstelijnshulp en informele zorg in handen van particulieren worden gegeven.

D

e studies zijn niet om vrolijk van te worden. Zo bleek uit het Nationaal Geluksonderzoek van 2018 – dus nog voor corona – dat bijna de helft van alle Belgen zich wel eens eenzaam voelt. Combineer dat met de vaststelling uit de Nederlandse Gezondheidsmonitor dat bijna één op de drie ouderen niet zelfredzaam is én dat het hulpaanbod van professionals en vrijwilligers lager ligt dan in 2016, en je kunt alleen maar concluderen dat we met een huizenhoge maatschappelijke uitdaging zitten.

Maar hoe kunnen we die uitdaging concreet aanpakken met een zorgsector die op zijn tandvlees zit, een pandemie die nog altijd niet is uitgewoed en een samenleving die almaar verder digitaliseert, globaliseert en individualiseert?

dat vraagverlegenheid en rolambiguïteit beletten dat het buurtnetwerk door kwetsbare personen ten volle wordt benut, terwijl zij ook het recht hebben om van hun buurt en al dat menselijke kapitaal te profiteren. Daarom ontwikkelden wij, op basis van die knowhow, de agetech-oplossing Buurtconciërge oftewel BCQ (BuurtConciergeQuartier), die het kapitaal van de buurt kan aanspreken om die specifieke kwetsbare groepen te helpen. En dat zonder te stigmatiseren.

“Buurtconciërges zijn altijd telefonisch bereikbaar en staan in nauw contact met vrijwilligers, buren en professionals uit de buurt. Zo worden mensen voor dagdagelijkse hulpvragen, zoals autoritten of boodschappen, altijd snel ondersteund door betrouwbare personen.”

Bruisende buurten

Jennick Scheerlinck is co-founder van Hoplr, een burenplatform dat in 2014 werd opgericht met de bedoeling zoveel mogelijk offlineverbinding in de buurt te creëren. “De buurtnetwerken zijn online, maar het is de bedoeling dat mensen van daaruit elkaar helpen, spullen uitwisselen, activiteiten organiseren, enzovoort. De buurt moet via offline engagement tot leven komen en beginnen bruisen. Wij geloven daarnaast heel sterk in het potentieel van de buurt voor kwetsbare en minder mobiele personen, ouderen in het bijzonder. Hoe talrijker de draden binnen een sociaal netwerk, hoe kleiner de mazen van het sociale vangnet.”

Zonder te stigmatiseren

Jennick Scheerlinck stelt echter vast dat heel wat kwetsbare groepen weliswaar behoefte hebben aan zo’n buurtnetwerk, maar niet digitaalkundig zijn en bijgevolg uit de boot vallen. “Wij kennen uit ervaring als geen ander het potentieel van een hecht buurtnetwerk. We zien echter

Onze ultieme ambitie is om mensen zo lang mogelijk thuis te laten wonen.

— Jennick Scheerlinck, co-founder Hoplr.

“Via onze oplossing kunnen eerstelijnshulp en informele zorg geparticulariseerd worden, kunnen mensen langer zelfstandig thuis blijven wonen en kunnen we ruimer gezien de preventieve gezondheidszorg helpen ontlasten door op welzijn en zelfredzaamheid te focussen. De buurt huisvest wat dat betreft een immens potentieel voor kwetsbare en minder mobiele groepen – ouderen in het bijzonder.”

Hoplr – spreek uit ‘hopler’ – is een Belgisch initiatief dat in 2014 werd opgericht door Jennick Scheerlinck en Jonas Heirwegh vanuit een maatschappelijke visie en overtuiging. Hoplr verlegt de focus van het individu naar de lokale gemeenschap en wil de kracht van het collectief benutten om te anticiperen op de maatschappelijke uitdagingen van morgen zoals vergrijzing, buurtzorg, inclusie en burgerparticipatie. Via Hoplr krijg je eenvoudig toegang tot het sociaal kapitaal in de buurt zoals mensen, kennis, tijd, materiaal en infrastructuur.

Meneer doktoor

De ouderen hechten nog veel belang aan termen als ‘meneer doktoor’ of ‘mevrouw de apotheker’. Jennick Scheerlinck wil dat buurtconciërges deze rol van vertrouwenspersoon op zich nemen, zodat een driehoek ontstaat waarbij via de buurtconciërge twee andere mensen met elkaar worden verbonden. “De buurtconciërge is een lokale vertrouwenspersoon die aan de slag gaat met hulpvragen van buurtbewoners. Bijkomend kunnen ook de vaak overbelaste mantelzorgers de buurtconciërge inschakelen wanneer dat nodig is.”

Drie jaar langer thuis

“Onze ultieme ambitie is om mensen zo lang mogelijk thuis te laten wonen”, licht Jennick Scheerlinck toe. “Heel concreet mikken we op drie extra jaren thuis. Dat zijn drie jaar waarin die mensen geen beroep moeten doen op hun mutualiteit voor professionele zorg. We willen dus niet alleen eenzaamheid tegengaan en zelfredzaamheid stimuleren, maar ook de preventieve gezondheidszorg in de mate van het mogelijke helpen ontlasten. Als we daarin slagen door het kapitaal in de buurt aan te spreken, maakt dat alles nog een stuk mooier.”

Jennick Scheerlinck Co-founder

22 NAWOORD

FOKUS-ONLINE.BE

Wim Slabbinck

Seksuele gezondheid is ook gezondheid Onze gezondheid is ons hoogste goed. Dat beseffen we vandaag meer dan ooit, na een impactvolle periode zoals de coronacrisis.

Zowel onze mentale en fysieke als onze seksuele gezondheid. Want die laatste is onlosmakelijk verbonden met hoe we ons voelen.

C

orona heeft zijn sporen nagelaten. Er is uiteraard de fysieke component: het virus zelf. Dat heeft lelijk huisgehouden op onze lichamen. In ons land alleen al lieten tienduizenden mensen het leven. Vele anderen ondervinden nog steeds de gevolgen van een besmetting en/of ziekenhuisopname. En ook onze mentale gezondheid kreeg een serieuze knauw. Er was de angst voor het virus, er zijn de trauma’s van wie geliefden verloor, er zijn de niet te onderschatten effecten die het isolement en de coronamaatregelen op ons achterlieten. De mentale last was enorm, de huidhonger was nooit groter.

Godzijdank praten we daar steeds makkelijker over. De doorsnee Belg stapt vandaag makkelijker naar een therapeut dan tien jaar geleden. Het is vandaag een minder grote sprong om uit te spreken dat je af en toe een psycholoog ziet. En problemen als burn-out, depressie of angststoornissen zijn ook binnen de vriendenkring niet meer zo’n taboe als voorheen. Daar kan ik alleen maar blij mee zijn.

Maar wat dan met ons seksleven, ons seksueel bewustzijn, onze seksuele gezondheid? Want de m/v/x in de straat is op dat vlak

Als ik één wens koester, dan is het dat we ook onze seksuele en intieme zorgen of verlangens wat meer met elkaar delen. niet kerngezond. Bijna de helft van alle vrouwen en ongeveer een derde van de mannen heeft een seksuele functiestoornis.

Dat betekent dat (minstens) één aspect van het seksleven niet naar behoren verloopt. Bijvoorbeeld erectieproblemen, moeilijk vochtig worden, te snel klaarkomen, of net geen hoogtepunt kunnen bereiken. Al ondervindt niet iedereen daar problemen van. Als je ‘last ervaren’ als factor meetelt, dan kampt een kwart van de Vlamingen met een seksueel probleem. Dat is een ontstellend hoog cijfer. Nochtans is seksuele tevredenheid van essentieel belang voor ons mentaal en fysiek welzijn. Een fijne

seksuele relatie met jezelf of je partner(s), kan onze stressniveaus doen dalen en ons zelfvertrouwen een boost geven. Het doet ons, kortom, goed voelen.

En toch blijft het over dat onderwerp muisstil. Terwijl de conversatie over fysieke en mentale gezondheid steeds opener wordt, bevindt seksualiteit zich nog steeds in een spanningsveld. Waarschijnlijk kent u, beste lezer, minstens één iemand die wel eens een psycholoog of therapeut ziet. Maar van hoeveel vrienden en kennissen weet u dat ze een seksuoloog bezoeken? Juist, ja.

Laat ons daar wat aan doen. Als ik één wens koester, dan is het dat we ook onze seksuele en intieme zorgen of verlangens wat meer met elkaar delen. Met een goede vriend, je partner(s) of een professional. Want praten helpt. Erover spreken biedt ons een spiegel die ons leert dat iedereen het wel eens moeilijk heeft.

Dat seks ook eens lastig mag zijn, dat het niet altijd van een leien dakje loopt. Net in gesprek en dialoog kunnen we daarover gemoedsrust vinden. Laat ons dat allemaal wat meer doen. Oké?

Door Wim Slabbinck, seksuoloog

Natuurlijk.Relaxol

TM

Relax en ontspan bij stress en rusteloosheid

Verschillende ontspannende kruiden waaronder passiebloem, citroenmelisse en valeriaan

Goed opneembaar magnesium(bisglycinaat) in combinatie met B-vitamines

Vrij van synthetische stoffen en allergenen

Effect snel voelbaar

Ontmoet Relaxol Meer rust en balans in je leven? Voedingssupplement Relaxol helpt je natuurlijk ontspannen. Slaapmutsje, valeriaan, citroenmelisse en passiebloem staan bekend om hun rustgevende werking. De kruiden dragen samen met magnesium en B-vitamines bij aan een gebalanceerde levensstijl. Te ‘zen’ om waar te zijn? Zeker niet!

Hoe ontspannen ben jij?

Doe de stresstest!

Scan de QR-code en ontdek in 1 minuut of je te veel stress ervaart.

www.relaxol.eu

Nummer 1 in CBD in België*

GEL-CRÈME Gezondheidsproduct voor uitwendig gebruik op basis van Cannabidiol (CBD).

AMOPHAR | AANL

• • • •

In geval van spierstijfheid Om spieren en gewrichten soepel te houden In geval van vermoeide spieren en/of gewrichten Ter herstel na een fysieke inspanning

Geef deze bon af in uw apotheek

SPIEREN & GEWRICHTEN

GEL-CRÈME Verkrijgbaar bij uw apotheker CBD-PHAR Gel-Crème CNK code 4431-789

CBD-PHAR® Gel-crème bevat minder dan 0,2% THC en heeft geen psychoactieve werking.

Publieksprijs €24.95

Ook verkrijgbaar in het gamma van CBD-PHAR®

CBD-PHAR® CBD-olie 5% - 10ml

CBD-PHAR® CBD-olie Breed Spectrum 5% - 10ml

CNK code : 4146-148

€34,99

CNK code : 4501-110

€39,99

10% - 10ml

10% - 10ml

CNK code : 4146-155

€66,50

CNK code : 4501-128

€74,50

20% - 10ml

20% - 10ml

CNK code : 4324-521

€115,75

CNK code : 4501-136

€129,00

40% - 10ml CNK code : 4325-122

€199,99 *Gebaseerd op CBD-Olie cijfers Q1 2022 - RedData