Technologie als steunpilaar van de zorg

De technologische vooruitgang in de medische wereld gaat razendsnel, maar wat vinden gezondheidsprofessionals nu zelf de opmerkelijkste nieuwe ontwikkelingen? Welke invloed zullen die hebben? En wanneer mogen we ze verwachten? Drie vragen voor drie experts.

Wat vindt u de veelbelovendste technologische ontwikkeling in de medische wereld?

“Alle ontwikkelingen in ‘digital health’, een vrij breed terrein waarvan de invloed nauwelijks te overschatten valt. Te beginnen met preventie: door allerlei sensoren op ons lichaam te plaatsen en deze data slim te verwerken zullen we steeds meer evolueren van een ‘ziekenzorg’ naar een ‘gezondheidszorg’. Ook in het opvolgen van zieken zal dit een revolutie zijn. We kunnen nu al sensoren in de longslagader plaatsen die hartfalen voorspellen. In de diagnostiek (zoals in beeldvorming) gaan digitale AI-technologieën de artsen ondersteunen. Hergebruik van data zal nodig zijn in gepersonaliseerde behandelingen. Tot slot: deze toepassingen zullen helpen om het tekort aan zorgpersoneel op te vangen.”

Welke invloed zal die hebben?

“We evolueren van zorg in het ziekenhuis naar meer zorg buiten het ziekenhuis, mede dankzij ‘digital health’toepassingen. Het aantal ingrepen in de dagomgeving is de laatste jaren sterk toegenomen, die trend zal enkel maar versnellen. Dat is nodig om een tegenovergestelde, demografische trend de baas te kunnen. Het aantal 80-plussers zal de komende jaren verdubbelen en de kans dat zij een chronische ziekte dragen is bijna 100 procent. Ondanks de toegenomen dagbehandelingen en het feit dat de ‘ligduur’ in het ziekenhuis de laatste tien jaar is gehalveerd, zal de druk op de capaciteit blijven of zelfs toenemen. De digitalisering kan helpen voorkomen dat ons medisch systeem onderuit gaat.”

“De combinatie van zorgverlener en technologie. Met technologische tools kunnen zorgverleners nog meer impact creëren met hun kennis en expertise. Neem ‘clinical decision support’-systemen. Die helpen zorgverleners om, bij het stellen van een diagnose, veel meer relevante gegevens in rekening te brengen dan een individueel menselijk brein kan. Idem bij chirurgie: door minimaalinvasieve technieken kunnen zorgverleners ingrepen uitvoeren met een ongeziene precisie. Zo zijn er nog tal van voorbeelden. Vergelijk het met ChatGPT. Dat is geen bedreiging, maar kan ons net helpen om nog veel méér impact te creëren met onze kennis en skills. Hetzelfde geldt voor medische technologie en zorgverleners.”

“De opmars van de precisie- of gepersonaliseerde geneeskunde. Vroeger was het motto vooral one size fits all, één type behandeling dat heel breed wordt ingezet en toegepast. Nu zien we een opvallende trend naar precisiegeneeskunde. Daardoor kunnen artsen tegenwoordig eerst op zoek gaan naar heel specifieke kenmerken van een bepaalde kanker – via een bloedafname of via een stukje tumorweefsel bijvoorbeeld – waarna ze die kankerveroorzakende kenmerken gericht kunnen aanvallen. Precisiegeneeskunde vindt ook meer en meer uitbreiding naar andere ziektedomeinen waaronder cardiovasculaire aandoeningen, diabetes, hersenkanker, bloed-, long-, huid- en lymfeklierkanker en hemofilie A.”

“De belangrijkste impact zal komen van game changing technologies die de manier veranderen waarop we aan zorg doen, voor zowel individuele patiënten als populatiemanagement. Denk aan de vele tools die zorg op afstand mogelijk maken: teleconsultaties, telemonitoring, telerevalidatie en straks telechirurgie. Qua populatiemanagement denk ik vooral aan een datagedrevener gezondheidszorg. Door data beter te benutten, kunnen we straks veel proactiever aan zorg doen. Dat gaat over preventie, maar ook over proactieve ‘curatieve’ zorg: wanneer een patiënt zorg krijgt, zal minder afhangen van wanneer hij naar de dokter stapt en veel meer van de data die aangeven wanneer zorg nódig is.”

Wanneer zal deze technologie breed ingezet kunnen worden?

“Ik citeer Bill Gates: we overschatten vaak wat we over 2 jaar zullen hebben, maar we onderschatten wat we over 10 jaar hebben. Er zijn al veel kleine doorbraken geweest die een stroomversnelling hebben meegebracht, corona was een gamechanger. We gingen van 0 naar 2000 teleconsultaties per dag op 2 weken tijd. Voor corona hadden we 100 thuiswerkers, tijdens de pandemie 1000. Het gaat dus heel snel, maar we staan eigenlijk nog maar aan de vooravond. Tegelijk zal technologie de mens nooit helemaal vervangen. De menselijke factor blijft ongelooflijk belangrijk voor patiënten: vriendelijkheid, empathie en respect vinden ze vaak net zo belangrijk als de feitelijke kwaliteit van de zorg.”

“Veel technologieën zijn al klaar om gebruikt te worden. Maar oplossingen die de volledige gezondheidszorg op hun kop zetten zomaar invoeren, dat is niet eenvoudig. Het goede nieuws is dat er vandaag steeds meer mensen opstaan, in overheden, zorginstellingen, patiëntenverenigingen en de industrie, die beseffen dat we die technologische vernieuwing nodig hebben om te overleven. Ze weten dat je niet enkel mag focussen op de uitdagingen, want dat werkt verlammend. De vraag is: hebben de voordelen van technologie een meerwaarde? Ik denk van wel, dus is het aan ons om die technologie zo snel mogelijk tot bij patiënten en zorgverleners te brengen en de uitdagingen te overwinnen.”

“Nieuwe behandelingen bieden hoop en perspectief aan mensen met bijvoorbeeld een zeldzame ziekte. Als we de oorzaak van een ziekte kunnen aanpakken, in veel gevallen met een one time treatment, is er uitzicht op volledige genezing. De keerzijde van de medaille is natuurlijk dat deze hoogtechnologische geneesmiddelen vaak nog behoorlijk duur zijn. Toch moeten we beseffen dat we, door hierin te investeren, ook inzetten op meer welzijn voor de mensen die tot vandaag vaak noodgedwongen inactief blijven. Bij genezing of stabilisatie van de ziekte kunnen aanslepende behandelingen en ziekenhuisopnames worden vermeden. Dit heeft een positief effect op patiënten, zorgverleners, de economie en de samenleving.”

“De cel-, weefsel- en gentherapieën (ATMP’s) die vandaag al goedgekeurd zijn, mikken vooral op het aanpakken van zeldzame ziektes waar tot nog toe weinig of geen behandeling voor bestond. Dat zal op relatief korte termijn sterk veranderen. Uit het recentste rapport van de Alliance for Regenerative Medicine komt duidelijk naar voren dat er de komende jaren ook innovatieve behandelingen voor veelvoorkomende ziektes op de markt komen. Denk bijvoorbeeld aan diabetes, parkinson of alzheimer. Het potentieel is nog zeer groot, niet in het minst omdat er ook voor de behandeling van die courantere ziektes nog geen afdoende behandeling bestaat. De komende jaren zien er dus hoopvol uit.”