Rechar Jmara 19

‫خاوەنی ئیمتیاز‪ :‬دەشنێ نەریمان‬ ‫ســـەرنـــووســـەر‪ :‬ســــادق عــەزیــز‬ ‫نرخ‪٠( :‬‬ ‫‪ )٥٠‬دینار ‪ -‬نرخی هاوپشتی‪ )٢٠٠٠( :‬دینار‬

‫ژمارە‪ )١٩( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/١٠/٩( -‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫(هەموو ناوەڕاستی مانگێک دەردەچێت)‬

‫«هەڵبژاردنى ئازادانەى سەردارەکان‪ ،‬سەردار و کۆیلەکان لەناو نابات»‬

‫هەڵبژاردنى پەرلەمانیی و‬ ‫ڕەتکردنەوەى ڕاپەڕینى ئۆکتۆبەر‬

‫هێربرت مارۆکۆزە‬

‫ژمارەى تایبەت بە هەڵبژاردن‬

‫سەروتار‬

‫سادق عزیز‬

‫لەگــەڵ نزیکبوونــەوەی هەڵبژاردنــە پەرلەمانییەکــەی‬ ‫عێــراق لــە دوایــن ســاتەکانی خــۆی‪ ،‬کــە بڕیــار وایــە‬ ‫لــە ‪١٠‬ی ئۆکتۆبــەر لــە جەرگــەی چەندیــن ڕێــکار و‬ ‫ڕاســپاردەی کاروبــاری ئیــداری و ڕێکخســتنی بــااڵ‬ ‫هــەروەک کۆمســیۆنی بــااڵی هەڵبژاردنــەکان بانگەشــەی‬ ‫بــۆ دەکات ئەنجــام بدرێــت‪ ،‬ســەرباری چەندیــن ڕیــکاری‬ ‫ئەمنــی تونــد و گوایــە مســۆگەر بــە ســەالمەتی ئەنجامدانــی‬ ‫هەڵبژاردنــەکان بەپــێ‌‌ی دوایــن لێدوانەکانــی مســتەفا‬ ‫کازمــی‪ ،‬هەڵمەتــى هەڵبژاردنــی بەربژێــرەکان لــە دوایــن‬ ‫کاتژمێرەکانــی داخســتن نزیــک دەبێتــەوە‪ ،‬کــە تیایــدا‬ ‫بەربژێــری کوتلــە سیاســی و ســەربەخۆکانیش بــە هەمــان‬ ‫ئاســت بــە ئەنجامدانــی زۆرتریــن چاکســازیی ئابــوری و‬ ‫کۆمەاڵیەتــی پەیمانیــان داوە‪.‬‬ ‫ســەرباری ئەســتەمیی جیاکردنــەوەی بەرنامــەی کوتلــە‬ ‫سیاســی و بەربژێــرە ســەربەخۆکان لــەو درۆ شــاخدار‬ ‫و و بانگەشــانەی بــە درێژایــی چەنــد هەفتــەی ڕابــردوو‬ ‫ســەرڕێیان خســت‪ ،‬و بــێ ئابروویی‌یــان لــە پێدانــی‬ ‫پەیمانــی درۆ بــە هاواڵتیــان کــە لــە الیەکــەوە دەرخــەری‬ ‫بەشــێک لــە هۆشــیاریی کۆمەاڵیەتیــی کۆمەڵــگای‬ ‫ئەمــە لــە کاتێکــدا خەرجییەکانــی ئــەو بــوارە لە نێوان ســااڵنی پەیمانــی پڕووپــووچ‪ .‬هەمــوو کــەس لــەو ڕاســتی‌یە دڵنیایــە‬ ‫عێراقی‌یــە‪ .‬بــەاڵم ئەزموونــی هــەژدە ســاڵی ڕابــردوو لــە‬ ‫دەســەاڵتی ئــەم هێــزە سیاسـی‌یانە کــە بــە دوای بەشبەشــێنە ‪ ٢٠١٩-٢٠٠٥‬زیــاد لــە ‪ ٨١‬ملیــار دۆالری تێپەڕانــدووە‪ .‬گەندەڵــی لــە بوارەکانــی خزمەتگوزاریــی تەندروســتی و‬ ‫و دزیــن و تــااڵن و بــرۆی ســامان و پارێزگاریکــردن لــە بــەراوردی ئــەم گوژمــە زەبەالحــە هاوشــان لەگــەڵ مانەوەی تــااڵن و بــرۆ لــە کەرتــی تەندروســتی لــە هەمــوو کەرتەکانــی‬ ‫میلیشــیا و‪..‬هتــد بــوون‪ ،‬کەمپەیــن و بەرنامــەی هەڵبژاردنــی قەیرانــی کارەبــا لــە شــوێنی خــۆی شــتێکى ئەســتەم و تــری خزمەتگــوزاری مەزنتــرن‪ .‬نەبوونــی داوودەرمــان و‬ ‫بەربژێرەکانــی کردووەتــە درۆیەکی شــاخدار و ئاشــکرا الی خەیاڵیــی هەژمــار دەکرێــت‪ .‬ســەرباری ئــەو خەرجییــە هێنانــی دەرمانــی مــاوە بەســەرچوو‪ ،‬کەمیــی و نەبوونــی‬ ‫جەمــاوەری شــەکەت و مانــدووی عێــراق کــە بــۆ مــاوەی زۆرە‪ ،‬هەرئێســتا عێــراق توانــای بەرهەمهێنانــی ‪ ١٩‬هــەزار ئامێــرە پزیشــکییەکان لــە ناوەنــدە تەندروســتییەکان‪،‬‬ ‫دوو دەیەیــە بەدەســت کاریگەرییــە سیاســی و ئابــوری و مێگاواتــی هەیــە لــە کاتێکــدا واڵتەکــە بــۆ پڕکردنــەوەی نەبوونــی کرێــکار و کارمەنــدی پێویســت‪ ،‬ئاگرکەتنــەوەی‬ ‫کۆمەالیەتییەکانــی حکومەتــە یــەک لــە دوای یەکەکانــەوە پێداویســتییەکانی ناوخــۆ پێویســتی بــە ‪ ٣٠‬هــەزار مێــگا وات ژمارەیــەک لــە نەخۆشــخانەکان و لێکەوتکردنــى کارەســاتە‬ ‫ئــارەق و خوێنــی لــێ ئەچۆڕێــت‪ ،‬بگــرە درۆ و ڕیــاکاری هەیــە‪ .‬ئــەم ژمارانــە ڕەنگدانــەوەی مــەودای تــااڵن و بــرۆ مرۆییــەکان وێنایەکــی دروســتی ئاســتی خزمەتگوزاریــی‬ ‫و گاڵتەجاڕیــی بانگەشــەی بەربژێرەکانــی بــۆ چاکســازی و ئــەو گەندەڵی‌یــە بەربــاوەن کــە لــە ســایەی ئــەم هێــز و تەندروســتی لــە واڵتەکــە نیشــان ئــەدەن‪.‬‬ ‫لــە خزمەتگوزارییــە گشــتییەکانی وەک کارەبــا‪ ،‬ئــاو‪ ،‬حزبانــەدا خەڵکــى عێــراق دەرگیریەتــی‪ .‬گەندەڵــی ڕایەڵــەی تاکــو ئێســتا هیچــکام لــە دەوڵــەت و حکومەتــە یــەک لــە دوای‬ ‫تەندروســتی‪ ،‬پــەروەردە و خوێنــدن‪ ،‬ڕیگاوبــان‪ ،‬و چەندینــی بەنێــو تــەواوی دامودەزگاکانــی دەوڵەتــدا کــردووە و ئەمــڕۆ یەکەکانــی عێــراق هیــچ ڕێژەیەکــی بەرچاویــان لــە بودجــەی‬ ‫تــر لــە ســایەی ئــەم هێــزە ڕەشــانە کردووەتــە پرســێکى لــە هــەر کات زیاتــر گەورەتریــن زیانــی بــە جەمــاوەری گشــتی بــۆ کەرتــی تەندروســتی تەرخــان نەکــردووە تەنانەت‬ ‫لــە زۆربــەی حاڵەتەکانــدا بودجــەی بــواری خزمەتگوزاریــی‬ ‫ئابڕووبەرانــەی ئاشــکرا و یەکجــار ڕوون الی جەمــاوەری خەڵــک گەیانــدووە‪.‬‬ ‫پرســەکانی خزمەتگوزاریــی گشــتی و ڕووبەڕووبوونــەوەی تەندروســتی کەمتــر لــە ‪%١‬ی لــەم ســااڵنەی دوییــدا بــۆ‬ ‫عێــراق‪.‬‬ ‫پــاش تێپەڕبوونــی هــەژدە ســاڵ لــە ســایەی ئــەم هێــز و پەتــای کۆرۆنــا بەشــێکی تریــان لــە بانگەشــەی هەڵبژاردنــی تەرخــان کــراوە‪ .‬ئــەم ڕێژەیــە بــە بــە بــەراورد لەگــەڵ‬ ‫دەســەاڵتە بۆرژوازییانــەدا هێشــتا کۆمەڵــگای عێــراق لــە بەربژێــرەکان پێــک ئەهێنــا‪ ،‬کــە لــە خۆیــدا دۆســیەیەیەکى دەوڵەتانــی دراوسـێ‌ و ڕۆژهەاڵتــی ناوەڕاســتدا‪ ،‬بــۆ نموونە‪،‬‬ ‫کێشــە و گرفتــی نەبوونــی کارەبــادا ژیــان دەگوزەرێنێــت‪ ،‬گونجــاو بــوو بــۆ پێــدان و باڵوکردنــەوەی درۆ و دەلەســە و لــە لوبنــان (‪ ،)3.8%‬زۆر کەمتــر بــووە‪ .‬بــۆ ل ‪٥‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫‪2‬‬

‫ئەزموونی کرێکاری‬

‫ژمارە‪ )١٩( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/١٠/٩( -‬‬

‫گۆشەیەک لە ناڕەزایەتییەکان و خەباتی ڕۆژانە و نەپساوەی چینی کرێکار لە جیهاندا‬ ‫ئامادەکردنى‪ :‬کامەران ئەحمەد‬ ‫سەرجەم کارگاکانی دانەوێڵەی کێللۆگ دەستیان دایە مانگرتن‬ ‫ڕۆژی ‪٥‬ی ئۆکتۆبــەری ‪ ،٢٠٢١‬ســەرجەم کرێکارانــی کارگاکانــی‬ ‫دانەوێڵــەی کێللــۆگ (‪ )Kellogg‬لــە شــارەکانی (ئۆماهــا‪ ،‬نیبراســکا‪،‬‬ ‫مشــیگان‪ ،‬النکاستە‪،‬بنســلڤانیا‪ ،‬و مێمفیــس)ی ئەمریــکا کــە ژمارەیــان‬ ‫‪ ١٤٠٠‬کرێــکارن دەســتیان دایــە مانگرتــن‪ .‬مــاوەی ســاڵێکە یەکێتیــی‬ ‫کرێــکاران لەگــەڵ بەڕێوەبەرایەتیــی کارگادا لــە ســەر چەنــد‬ ‫پرســێکى وەک مووچــە‪ ،‬مۆڵەتــی نەخۆشــیی ســەرکار‪ ،‬دەرماڵەکانــی‬ ‫خانەنشــینی و خاڵەکانــی گرێبەســتی نــوێ لــە گفتوگــۆدان‪ .‬ســەرۆکی‬ ‫یەکێتیــی کرێکارانــی دانەوێڵــە‪ ،‬شــیرینی و توتــن ڕایگەیاند کۆمپانیاکە‬ ‫هەڕەشــەی گواســتنەوەى کرێــکاران دەکات بــۆ مەکســیک ئەگــەر بــە‬ ‫مەرجەکانــی بەڕێوەبەرایەتیــی کۆمپانیــا ڕازی نەبــن‪ ،‬کــە بــە هیــچ‬ ‫شــێوەیەک قابیلــی قبوڵکــردن نییــە‪« :‬ئەکرێــت پارچەکانــی ئوتۆمبیــل‬ ‫و کەلوپەلەکانــی تــر لــە دەرەوە بەرهــەم بهێنرێــن بــەاڵم ناکرێــت‬ ‫ی و خۆراکییەکانــی‬ ‫خواردنەکانمــان بــەدەر لــە ڕێنماییــە تەندروســت ‌‬ ‫کۆنترۆڵــی (‪ )FDA‬و چاودێریــی ئیــدارەی ســەالمەتی و تەندروســتی‬ ‫پیشــەیی (‪ )OSHA‬لــە دەرەوەی ئێمــە دروســت بکرێــن و‬ ‫دەرخواردمــان بدرێــن»‪.‬‬ ‫کرێــکاران پێیانوایــە لــە کاتــی پەتــای ڤایرۆســی کۆرۆنــادا بــە شــفتی‬ ‫کارکرنــدی ‪ ١٢‬کاتژمێــر و حــەوت ڕۆژ لــە هەفتەدا کاریان کردووە و‬ ‫نەیانهێشــتووە بەرهەمــەکان و پڕۆســەى بەرهەمهێنــان بوەســتن‪ .‬لــە‬ ‫ســەرەتای ســەرهەڵدانی پەتاکــەوە دەیــان کارگای شــیرینی‪ ،‬پســکیت‪،‬‬ ‫خواردەمەنــی خێــرا و ئیشــی هەویــر دەســتیان داوەتــە ناڕەزایەتــی لە‬

‫هەلومەرجــی ســەختیی کارکــردن‪ .‬لــە وەرزی هاوینیشــدا کرێکارانــی‬ ‫کارگاکانــی فریتۆ‪-‬لــەی کــە ژمارەیــان ‪ ٦٠٠‬کرێــکار بــوو لەبــەر‬ ‫ســەختیی هەلومەرجــی کارکــردن‪ ،‬ســەعاتکاری زۆر‪ ،‬دەســتیان لــە‬ ‫کارکێشــایەوە تاکــو لــە مانگــی جــواڵی گرێبەســتی تازەیــان لەگــەڵ‬ ‫کۆمپانیــا واژۆ کــردەوە‪.‬‬ ‫هاوپەیمانیــی نێونەتەوەیــی شــانۆکاران بــە هەلومەرجــی کرێکارانــی ســتۆدیۆ‪،‬‬ ‫شــانۆکاران و دەرهێنــەران لــە هۆلیــود ناڕازیــن‬ ‫هاوپەیمانیــی نێونەتەوەیــی شــانۆکاران ناڕەزایەتــی بەرامبەر مووچە‬ ‫و ســەعاتکاری زۆری کرێکارانــی شــانۆ لــە بەرامبــەر کۆمپانیــا‬ ‫گەورەکانــی وەک نێتفلێکــس (‪ )Netflix‬و دزنــی (‪ )Disney‬و‬ ‫ئەمــازۆن (‪ )Amazon‬دەربــڕی‪ .‬ڕێکخراوەکــە کــە نوێنەرایەتــی ‪١٥٠‬‬ ‫هــەزار کرێــکار دەکات لەوانــە‪ :‬کامێرامــان‪ ،‬وێنەگرانــی ســینەمایی‪،‬‬ ‫سیناریســت‪ ،‬دروســتکردنی پێگــە‪ ،‬نوســەر و هونەرمەندانــی مکیــاج‪،‬‬ ‫و ئــەو کارمەندانــەی لــە پشــتی پەردەکانــی شــانۆوە کار ئەکــەن‪،‬‬ ‫ڕایگەیانــد ‪ %٩٩‬ی کرێــکاران لــە دوایــن راپرســیی ئۆنالینــدا دەنگیــان‬ ‫بــە مانگرتــن داوە‪.‬‬ ‫گرێبەســتی کــۆن النــی کــەم بــۆ ‪ ٦٠‬هــەزار کرێــکاری ئــەو بــوارە لــە‬ ‫مانگــی جــوالی کۆتایــی هاتــووە و دانیشــتنەکان لــە مانگــی مەی‌یــەوە‬ ‫لەســەر مەرجەکانــی گرێبەســتی نــوێ لەالیــەن هاوپەیمانیــی‬ ‫نێونەتەوەیی شــانۆکاران لەگەڵ لیژنەی دانوســتانکاری کۆمپانیاکانی‬ ‫نێتفلێکــس‪ ،‬ئەپــڵ و ئەمــازۆن بەردەوامییــان هەبــووە تاکــو ‪١‬ی‬ ‫ســێپتەمبەری ‪ ٢٠٢١‬کــە تێیــدا لیژنــەی دانوســتانکاری کۆمپانیــاکان‬ ‫بــە مەرجەکانــی یەکێتییەکــە قایــل نیــن چونکــە لیژنــەى دانوســتانکار‬ ‫خوازیــاری مووچــەی زیاتــرە بــۆ کرێکارانــی خزمەتگوزاریــی پەخش‪،‬‬ ‫زیادکردنــی مووچــەی هــاوکاران و ڕێکخــەران و دەرهێنــەران لەگــەڵ‬ ‫زیادکردنــی ماوەکانــی پشــوو لــە ڕۆژەکان و لــە کۆتایــی هەفتــەدا‪.‬‬ ‫ئەگــەر ناڕەزایەتییــە جۆراوجۆرەکانــی ئــەم کەرتــە دەســت پێبــکات‬ ‫ئــەوا هۆلیــود دووچــاری هەمــان قەیرانەکانــی ســاڵی ‪ ٢٠٠٧‬ئەبێتــەوە‬ ‫کــە نوســەرانی تەلەفزیــۆن و ســینەما بــۆ مــاوەی ‪ ١٤‬هەفتە دەســتیان‬ ‫دایــە مانگرتــن‪.‬‬

‫مانگرتنی کرێکارانی ستیل لە باشووی ئەفریکا‬ ‫پــاش وەســتاندنی وتووێژەکانــی نوێنەرانــی کرێکارانــی ســتیل‬ ‫لەگــەڵ بەڕێوەبەرایەتیــی کۆمپانیــای ســتیلی لــە باشــووری ئەفریــکا‬ ‫لەســەر پرســی مووچــەی ســێ ســاڵی داهاتــوو بــە ڕێگایەکــی داخــراو‬ ‫گەیشــت‪ ،‬لــە ‪٥‬ی ئۆکتۆبــەری ‪ ٢٠٢١‬کرێــکاران لــە دەیــان ناوەنــدی‬ ‫کار دەســتیان دایــە مانگرتــن‪ ،‬کــە بــە لێدانێکــی تــری گــەورە و‬ ‫کاریگــەر لــە ئابــوری ئــەو واڵتــە هەژمــار ئەکرێــت‪.‬‬ ‫یەکێتیــی نیشــتمانیی کرێکارانــی ئاســن لــە باشــووری ئەفریــکا‬ ‫(‪ ) Numsa‬نوێنەرایەتــی زیــاد لــە ‪ ١٥٠‬هــەزار کرێــکاری ئاســن‬ ‫و ســتیل ئــەکات ڕایگەیانــد‪« :‬مانگرتنــەکان دەبنــە هــۆى کار‬ ‫ڕاوەســتاندن لــە الیــەن ‪ ٣٠٠‬هــەزار کرێــکارەوە چونکــە ژمارەیــەک‬ ‫لــە کرێکارانــی زۆر لــە یەکێتیــە کرێکارییــە هاوپەیمانەکانیانــدا خۆیــان‬ ‫ڕێکخســتووە‪ ».‬هەمــان ڕۆژ لــە ناوەنــدی پیشەســازیی شــاری‬ ‫جۆهانســبێرگ دوو هــەزار کرێــکار و لــە کەیــپ تاونیــش زیــاد لــە‬ ‫‪ ٢٥٠‬کرێــکار ڕێپێوانیــان ئەنجامــدا‪.‬‬ ‫نومســا یەکێکــە لــە گەورەتریــن یەکێتی‌یــە کرێکارییەکانــی باشــووری‬ ‫ئەفریــکا کــە خوازیــاری زیادکردنــی مووچەیــە بــە بــڕی ‪ %٨‬لــە‬ ‫گرێبەســتی ســاڵی یەکەمــدا و بــۆ دوو ســاڵی داهاتــووش خوازیــاری‬ ‫چوونەســەری دووخاڵــن لــە ســەروو ڕێــژەی دیاریکــراوی‬ ‫هەڵئاوســانەوە‪ .‬ڕێــژەی هەڵئاوســانی بەکاربــەر لــە مانگــی ئۆگەســتدا‬ ‫بــۆ زیــاد لــە ‪ 4.9%‬هەڵکشــاوە کــە قورســایی زیاتــری خســتووەتە‬ ‫ســەر ژیانــی کرێــکاران و خێزانەکانیــان‪ .‬هەروەهــا کۆنگــرەی‬ ‫یەکێتی‌یــە کرێکارییەکانــی باشــووری ئەفریــکا (‪ )Cosatu‬کــە‬ ‫ڕێخکراوێکــی ســەربەخۆی گەورەیــە ڕایگەیانــد ئەوانیــش لــە ڕۆژانــی‬

‫داهاتــوودا بــۆ فشارخســتنە ســەر حکومــەت و باشــترکردنی ژیانــی‬ ‫کرێــکاران مانگرتنــی گەورەتــر بــەڕێ ئەخــەن‪.‬‬ ‫کۆنگــرەی یەکێتییــە کرێکارییەکانــی باشــووری ئەفریــکا (‪ )Cosatu‬داوای‬ ‫مانگرتنــی سەرتاســەری کــرد‬ ‫ڕۆژی ‪٥‬ی ئۆکتۆبــەری ‪ ،٢٠٢١‬کۆنگــرەی یەکێتییــە کرێکارییەکانــی‬ ‫باشــووری ئەفریــکا (‪ )Cosatu‬داوای لــە ســەرجەم کرێکارانــی‬ ‫واڵتەکــە کــرد لــە ڕۆژی ‪٧‬ی ئۆکتۆبــەر نەچنــەوە ســەرکار و لــە پێناو‬ ‫باشــترکردنی هەلومەجــی کارکــردن و کۆتایــی هێنــان بــە فــەوزای‬ ‫ئابوریــی واڵت بەشــداری چاالکییەکانــی ڕێکخراوەکــە بکــەن‪ ،‬یــان‬ ‫النــی کــەم لــە ماڵەکانیــان بمێننــەوە و نەچنــەوە ســەرکار‪ .‬کۆنگرەکــە‬ ‫نوێنەرایەتــی ‪ 1.8‬ملیــۆن کرێــکار ئــەکات لــەو واڵتــە و خوازیــارە‬ ‫حکومــەت و خاوەنکارانــی کەرتــی تایبــەت هێرشــەکانیان بــۆ ســەر‬ ‫مافەکانــی کرێــکاران ڕاگــرن‪.‬‬ ‫بەشــێک لــە داخوازییەکانی کۆنگرەکــە بریتین لە‪ :‬پێچەوانەکردنەوەی‬ ‫کەمکردنەوەکانــی میزانیــەی خزمەتگوزاریــی گشــتی کــە بوونەتــە‬ ‫هــۆکاری کەمکردنــەوەی مووچــە لــە بوارەکانــی خزمەتگوزاریــی‬ ‫گشــتیدا‪ ،‬دەســتهەڵگرتن لــە کەمکردنــەوەی خەرجییەکانــی ئــەو‬ ‫کۆمپانیایانــەی موڵکــی دەوڵەتــن‪ ،‬دەســتهەڵگرتن لــە ڕێکارەکانــی‬ ‫سیاســەتی لەبەرگرتنــەوە و سکهەڵگوشــین‪ ،‬بانگەوازکردنــی‬ ‫کۆمپانیاکانــی کەرتــی تایبــەت بــۆ ســەرمایەگوزاریکردن لــە ناخــۆ و‬ ‫نەبردنــە دەرەوەی ســەرمایەکانیان‪.‬‬ ‫کرێکارانی بیناسازی لە ئەڵمانیا مانگرتنی سەرتاسەرییان لە پالندایە‬ ‫لە ســاڵی ‪٢٠٠٢‬ەوە یەکەمین جارە کرێکارانی بیناســازیی لە ئەڵمانیا‬ ‫بــۆ دەستخســتنی چەنــد داواکارییــەک کــە لەنێویانــدا زیادکردنــی‬ ‫مووچــە بــە ڕێــژەی ‪ 5%‬هاتــووە‪ ،‬پالنیــان دانــاوە کــە مانگرتنــی‬ ‫سەرتاســەریی ڕابگەیەنــن‪ .‬ڕۆژی ‪٦‬ی ئۆکتۆبــەر یەکێتیــی کرێکارانــی‬ ‫بیناســازی (‪ )IG Bau‬بــە ڕۆژنامــەی (‪Sueddeutsche‬‬ ‫‪ )Zeitung‬ڕاگەیانــد‪« :‬لەپێنــاو زیادکردنــی مووچــە‪ ،‬چەنــد مــاف و‬ ‫دەرماڵــەی دیکــەى وەک هاتووچــۆى کرێــکاران‪ ،‬بڕیــارى مانگرتنــی‬ ‫سەرتاســەریی لــە پێنــاو دەستخســتنی مافەکانیــان ڕائەگەیەنــن‪».‬‬

‫یەکێتی‌یەکــە خوازیــاری زیادکردنــی مووچەیــە بــە ڕێــژەی ‪5.3%‬‬ ‫بــۆ ‪ ٩٠٠‬هــەزار کرێــکاری بیناســازیی‪ .‬جگــە لــەوەی خوازیــاری‬ ‫دەرماڵــەی هاتووچــۆ و قەرەبووکردنــەوەی زیاتــرن بــۆ ئــەو‬ ‫کرێکارانــەی لــە شــوێنکارەکانیانەوە دوورن‪ .‬ســەرۆکی یەکێتی‌یەکــە‬ ‫ڕۆبــەرت فایگــەر ڕایگەیانــد‪« :‬ئەمجارەیــان گــەر خاوەنــکارەکان‬ ‫تەســلیم بــە داخوازییەکانــی ئێمــە نەبــن‪ ،‬ئــەوا بــە هیــچ جۆرێــک‬ ‫ڕێکەوتنیــان لەگــەڵ ناکەینــەوە»‪« .‬ئەگــەر ســەرۆکی دادگای فیدراڵــی‬ ‫چارەســەرێک بــۆ پێکهاتنــی هــەردوو الی ناکــۆک لــەو پرســە‬ ‫نەدۆزێتــەوە‪ ،‬ئــەوا مانگرتنــی سەرتاســەریی بەرپائەکرێــت‪».‬‬ ‫هــەر لــە پەیوەندبــە پرســی مووچــەوە بڕیــار وایــە ڕۆژی هەینــی ‪٨‬ی‬ ‫ئۆکتۆبــەر یەکێتی‌یــە کرێکارییــەکان لــە ‪ ١٦‬والیەتــدا وتووێژەکانیــان‬ ‫لەســەر پرســی زیادکردنــی مووچــەی زیــاد لــە ‪ 2.3‬ملیــۆن کرێــکاری‬ ‫کەرتــی گشــتی دەســت پێبکــەن‪.‬‬ ‫بەردەوامیی مانگرتنی کرێکارانی تەندروستی لە بەرلین‬ ‫مــاوەی ســێ هەفتەیــە مانگرتنەکانــی کرێکارانــی چاودێریــی‬ ‫تەندروســتی لــە نەخۆشــخانەکانی (‪ )Charité‬و (‪ )Vivantes‬ی‬ ‫ســەر بــە دەوڵــەت لــە بەرلینــی پایتەخــت بەردەوامــن‪ .‬بەردەوامیــی‬ ‫مانگرتنــەکان لــە مــاوەی ‪ ٢٥‬ڕۆژی ڕابــردوودا بــە یەکێــک لــە‬ ‫درێژتریــن مانگرتنــە کرێکارییەکانــی مێــژووی خەباتــی کرێکارانــی‬ ‫چاودێریــی تەندروســتی لــە ئەڵمانیــا هەژمــار ئەکرێــت‪ .‬لــەو ماوەیــەدا‬ ‫‪ ١٢٠٠‬قەرەوێڵــە بــێ نەخۆشــن و نزیکــەی دوو هــەزار نەخــۆش لــە‬ ‫چاوەڕوانــی عەمەلیاتــدان‪ .‬حکومەتــی خۆجـێ‌ی ئامــادە نییــە مــل بــە‬ ‫داخوزییــەکان بــدات‪.‬‬

‫مامۆســتایانی پاراگــوای دژ بــە کەمیــی مووچــە و کەمکردنــەوەی‬ ‫بودجــەی گشــتیی کەرتــی پــەرەوەردە و خوێنــدن مانگرتنــی‬ ‫سەرتاســەری‌یان ڕاگەیانــد‬ ‫ڕۆژی ‪١‬ی ئۆکتۆبــەر ‪ ٢٠٢١‬هــەزاران مامۆســتا لــە پاراگــوای‬ ‫ڕژانــە ســەر شــەقامەکان و خوازیــاری زیادکردنــی مووچەکانیــان‬ ‫بــوون بــە بــڕی ‪ %١٦‬ی موچــەی مانگانــە (زیادکردنــی ‪ ٦٠‬دۆالر‬ ‫لــە مانگێکــدا)‪ .‬مانگرتنــەکان لەســەر خواســت و بانگــەوازی یەکێتیــی‬ ‫فیدراســیۆنەکانی پــەروەردە (‪ )FEP‬بەڕێوەچــوو‪ .‬بــە پـێ‌ی پــرۆژەى‬ ‫پێشــنیارکراوی فیدراســیۆن ئەبێــت مووچــەکان بــەرەو (‪ 432‬دۆالر)‬ ‫زیــاد بکرێــن‪.‬‬ ‫ئەمــە لــە کاتێکدایــە لــە میزانیــەی ســاڵی داهاتــوودا‪ ،‬حکومــەت‬ ‫بودجــەی تەرخانکــراوی کەرتەکــەی تــا ڕاددەیەکــی زۆر کەمکردەوە‪،‬‬ ‫پاراگــوای یەکێکــە لــەو واڵتانــەی کــە تێیــدا بودجەیەکــی کــەم تەرخــان‬ ‫ئەکرێــت بــۆ کەرتــی پــەروەردە و خوێنــدن و ســااڵنە کەمتــر لــە‬ ‫‪%٥‬ی داهاتــی واڵتەکــە تەرخــان ئەکرێــت بــۆ ئــەو بــوارە‪ .‬لــە‬ ‫ســەرەتاکانی دەســتپێکردنی خوێندنــی ســاڵی ‪٢٠٢٠‬دا شــەپۆلێک‬ ‫لــە ناڕەزایەتییەکانــی خوێنــدکاران بەڕێوەچــوون و خوازیاربــوون‬ ‫حکومەتــە ڕاســتڕەوەکەی ماریــۆ ئەبــدو بێنیرتێــز بودجــەی‬ ‫تەرخانکــراو لــە ‪ 3.7%‬ی داهاتــی گشــتییەوە بهێنێتــە ئاســتی‬ ‫ســتانداردی جیهانــی النــی کــەم کــە ‪ 7%‬ە‪.‬‬ ‫لــە چاالکیــی مامۆســتایانی مانگرتــوودا هەمــوو ئــەو ڕێگایانــەی‬ ‫ئەچوونــەوە ســەر پەرلەمــان داخــران و چوونــە بــەردەم وەزارەتــی‬ ‫دارایــی و ســووربوونی خۆیــان لەســەر زیادکردنــی مووچــە‬ ‫ڕاگەیانــدەوە‪ .‬جێگــری وەزیــری ئابــوری ڕایگەیانــد هەرئێســتا‬ ‫حکومــەت ئامــادەی زیادکردنــی ‪ %٨‬ی موچەیــە لــە هەنــگاوی‬ ‫یەکەمــدا‪ ،‬و وتووێــژەکان لــە گەڵ نوێنەرانی مامۆســتایاندا بەردەوامە‬ ‫بــۆ کۆتایــی هێنــان بــە مانگرتنەکانیــان‪ .‬هــۆکاری ملنەدانــی حکومــەت‬ ‫بــە زیادکردنــی مووچــە بــە ‪ %١٦‬بــە هــۆکاری تەرخانکردنــی‬ ‫بودجــەی زیاتــر بــۆ کەرتــی تەندروســتی و بەگژداچوونــەوەی پەتــای‬

‫ڤایرۆســی کۆرۆنــا ئەگەڕێنێتــەوە‪ .‬بــۆ ل ‪٥‬‬

‫ژمارە‪ )١٩( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/١٠/٩( -‬‬

‫پرسی هەڵبژاردن‬

‫‪3‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫کامە هەڵبژاردەکەیە‪ :‬بەشداریکردن‪ ،‬بایکۆت یاخود ڕێچارى سێهەم؟‬ ‫ئیبراهیم عمر‬ ‫هەمــوو هێماکانــی نزیــک لــە هەڵبژاردنــە پێشــوەختەکەی‬ ‫ئەنجومەنــی نوێنەرانــی عێــراق‪ ،‬ئامــاژە بــۆ ئــەوە دەکــەن کــە‬ ‫بایکۆتکردنــى دەنگــدان و هەڵبــژاردن ئــارەزووى زۆرینــەى‬ ‫جەمــاوەری بێبــەش و زوڵملێکــراوی عێراقــە؛ ئەمــەش دوای‬ ‫ئەوەی داهاتێکی بێشــومار خەرجی بانگەشــەکردن‪ ،‬و کڕینی‬ ‫دەنگــەکان و ئامــادەکاری بــۆ تەزویــر کــراوە بــۆ جارێکیتــر‬ ‫گەشــتنەوە بــە دەســەاڵت یــان ســەرلەنوێ دابەشــکردنەوەی‬ ‫دەســەاڵت لــە نێــوان پارتــە قەومــی و دینییــە بۆرژوازییەکانــى‬ ‫وەک « شــیعە و ســونە و الیەنــە کوردییەکانــدا»‪ ،‬کــە پێکــڕا‬ ‫هەوڵیــان لــەو پێناوەدایــە هەمــوو وەک یــەک ئاوێــک بکــەن‬ ‫بــەو ئاگــرەی کــە ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەر و ناڕەزایەتییەکانــى‬ ‫کوردســتان دایگیرســاندووە کــە تــا ئــەم ســاتەش هەڕەشــەی‬ ‫گــەورەن کــە بەهەمــان ناوەرۆکــی خۆیــەوە وەک دڵێکــی‬ ‫زینــدوو هێشــتا لێئــەدات‪.‬‬ ‫هەڵبژاردنەکانــی چەنــد ســاڵی ڕابــردووی ئەنجومونــی کۆمەڵــگاى عێــراق ببــوو بــە بەشــێک لــە نیشــاندانی نەبوونــى‬ ‫نوێنەرانــی عێــراق و ڕۆڵــی گشــت ئــەو پارتانــەی کــە لــە نێــو متمانــە بــە دەســەاڵتدارێتیی ئێســتای عێــراق و پارتــە‬ ‫کایــە سیاســییەکانی عێراقــدا ڕۆڵیــان گێــڕا‪ ،‬نەیانتوانــی و بــۆ جۆراوجۆرەکانــی و تەنانــەت نیشــاندانی ناڕەزایەتــی بــە‬ ‫ئاینــدەش ناتوانــن ئــەو کەلێنــە گەورەیــە پــڕ بکەنــەوە کــە پارتــە ئۆپۆزیســیۆنە بۆرژوازییەکانــی نــاو دەســەاڵتدارێتی‬ ‫کەوتۆتــە نێــوان لەالیــەک جەمــاوەری بێبەشــکراو لــە ژیــان و دەرەوەی دەســەاڵتیش‪ .‬هێرشــەکانى خۆپیشــاندەران لــە‬ ‫و ســادەترین و ســەرەتاییترین مافــی ژیانکــردن و لەالکــەى سەرانســەراى عێــراق و کوردســتاندا بــۆ ســەر بــارەگا و‬ ‫تــرەوە دەوڵــەت و دامــودەزگا و دەســەاڵتدارێتیی چینــی موقەدەســاتى هەمــوو هێــزەکان باشــترین نموونــەى ئــەو‬ ‫بۆرژوازیــی فەرمانــڕەواوە‪ .‬ئەژمارکــردن و ناوزەندکردنــی ناڕەزایەتییــە قوڵەیــە کــە چەندیــن ســاڵە لەنــاو دڵــى خەڵکــى‬ ‫ئــەو ژیانــە نالەبــار و ناهەمــوارەى کــە بەســەر جەمــاوەری بێبەشــکراوى عێراقــدا پەنگــى خواردووەتــەوە‪ .‬لــە ئێســتا‬ ‫بێبەشــی عێراقــدا هێناویانــە الی هەمــوان ئاشــکرایە و و لــەم هەڵبژاردنەشــدا‪ ،‬بایکــۆت بــووە بــە ئیختیارێکــى‬ ‫بوونەتــە ســەردێڕ و دروشــمەکانی خەڵکــی بێبــەش لــە گــەورەى جەماوەرێکــى فــراوان لــە عێراقــدا‪ .‬بــەاڵم ئایــا‬ ‫گۆڕەپانەکانــی تەحریــر و ئــازادی لــە سەرتاســەری عێراقــدا‪ .‬بــە تەنهــا بایکۆتکــردن ئەتوانــێ ڕۆڵ ببینــێ لــە هەنگاونــان‬ ‫هەروەهــا ئەزمونــی چەنــد ســاڵی ڕابــردووش لەگــەڵ ئــەم بــەرەو ئاراســتەی نەهێشــتنی زوڵــم و ســتەم و زۆرداری؟‬ ‫دەوڵەتــە چەوســێنەرە و حزبــە پێکهێنەرەکانیــدا‪ ،‬ئــەوەی یاخــود بــە بەشــداریکردن وەک هەندێــک لــە پارتــی لیبــرال و‬ ‫فێــری چەمــاوەری چەوســاوە و بێبەشــکردووە کــە تەنهــا بــە بــۆرژوازی بانگەشــەی بــۆ دەکــەن بــە نــاوی ئۆپۆزیســیۆن و‬ ‫ژێــرەو ژورکــردن و نەمــان و لەناوچونــی فەرمانڕەوایەتیــی چاکســازیی دەتوانێــت ببێتــە خاڵــی وەرچەرخــان لــە ژیانــی‬ ‫بااڵدەســت نەبێــت ناتوانیــن ببینــە خاوەنــی ژیانێکــی شایســتە جەمــاوەری بێبــەش و ســتەملێکراوی گشــت عێراقــدا؟ بــە‬ ‫دڵنیاییــەوە وەالمــی مــن نەخێــرە! چونکــە هــەردوو پرۆســەکە‬ ‫بــە مــرۆڤ‪.‬‬ ‫چەنــد ســاڵی ڕابــردووی خولەکانــی پێشــوی پەرلەمــان بەشــداریکردن و بایکۆتکــردن ئاینــدەی لــە دوایــە‪ ،‬و‬ ‫زۆر زوو جەمــاوەری فێــری بایکۆتکــرد‪ ،‬دوای ئــەوەی بــە پێشــینەیەکی مێژوویشــی هەیــە! مەبەســتم لەمــە ئەوەیــە کــە‬ ‫ئەزموونــی ڕۆچوونــی ژیــان ئــەوە زانــرا کــە پەرلەمــان و خەڵکــى عێــراق پێشــتریش هــەردوو ئەزموونى بەشــداریکردن‬ ‫هەڵبژاردنــی درۆزنانــە و دیموکراســی هیــچ شــتێک نیــن و بایکۆتکردنیــان تاقیکردووەتــەوە‪ ،‬بــەاڵم نــەک جیاوازییــەک‬ ‫جگــە لــە توندکردنــەوەی زنجیرەکانــی چەوســاندنەوە و لــە ژیانــى خەڵکــدا نەهاتووەتــە ئــاراوە‪ ،‬بەڵکــو ژیانــى خەڵــک‬ ‫وێرانکردنــی ژیــان بــە تەواوەتــی‪ ،‬و ئــەو هیوایــەی کــە بــە بــە گشــتى خراپتــر بــووە‪ .‬یەکێــک لــە نموونــە دیارەکانــى‬ ‫خەونــی لیبرالیزمــی نــوێ و ژیاندنــەوەی عێــراق‪ ،‬بــۆرژواکان ســاتى ئێســتامان بریتییــە لــە چەندیــن شــەپۆلى گــەورەى‬ ‫و پــارت و دەســەاڵتدارییەتییەکەیان پەخشــیان ئەکــردەوە‪ ،‬کۆچــى گەنجــان بــەرەو هەنــدەران و دابەزینــى ئاســتى‬ ‫هــەر زوو لوتمانــی دا بــە بــەردی زووڵــم و زۆرداری و هەمــوو خزمەتگوزارییــە گشــتییەکان‪ ،‬زیادبوونــى باجــەکان‪،‬‬ ‫نەبوونــى خزمەتگــوزاری و ســەالمەتى و زۆرێکــى دیکــەش‪.‬‬ ‫بەتااڵنبردنــی ژیــان و گوزەرانمــان‪.‬‬ ‫لــەم چەنــد ســاڵەدا‪ ،‬بایکۆتــی ســندوقەکانی دەنگــدان بەهــۆی ئەگــەر بگەڕێینــەوە بــۆ مێژوویەکــی زۆر نزیکــی‬ ‫نەبوونــی ئومێــد بــە گۆڕانــکاری لــە ژیانمانــدا لــە ڕێگــەى ناڕەزایەتییەکانــی کوردســتان و عێــراق بــە گشــتی‪،‬‬ ‫هەڵبژاردنــەکان و دەنگدانــەوە خۆڕســکانە و بــە دەرئەنجامــى دەپرســین ئایــا لــە ئەنجامــی چــی ئــەو ناڕەزایەتییانــە‬ ‫ئەزمــوون و هەڵکشــانى ئاگایــی چینەکانــى خــوارەوەى بەرپــا بــوون؟ ئەتوانیــن زۆر بــە ڕوونــی بڵێیــن‪ :‬بێــکاری‪،‬‬

‫نەبونــی خزمەتگوزارییــە گشــتییەکان‪ ،‬نەهێشــتنی هیــچ‬ ‫پێداویســتییەکی ســەرەتایی ژیــان و تەنانــەت قوتــی‬ ‫ڕۆژانــەی ژیــان‪ ،‬گەندەڵــی و باڵوبوونــەوەی بۆنــی بۆگەنــی‬ ‫گەندەڵــی لــە تــەواوی دامــەزراوە و دەزگا دەوڵەتییــەکان و‬ ‫ئاشــکرابوونی ئابڕوبەرانــەی دزی و تااڵنکردنــی ســەروەت‬ ‫و ســامانی عێــراق و هەڕاجکردنــی دەزگا بــااڵکان و تەنانــەت‬ ‫پۆســتە وەزاریــی و نوێنەرایەتییــەکان لــە الیــەن ڕابەرانــی‬ ‫پارتــە دەســەاڵتدارەکان بــە کوردستانیشــەوە‪ ،‬کــە ســەرجەم‬ ‫ئەمانــە ببوونــە داینەمــۆی تەقینــەوەی ڕق و توڕەیــی‬ ‫جەماوەریــی لــە شــارەکانی ناوەڕاســت و خــواروی عێــراق‬ ‫و ســەرئەنجامیش لــە ڕاپەڕینــە جەماوەرییــە کــەم وێنەکــەى‬ ‫ئۆکتۆبــەردا خــۆی نیشــاندا‪ ،‬و گەنجانیــك بــۆ گۆڕینــی ژیــان‪،‬‬ ‫ژیانیــان بەخشــییە ڕاپەڕینەکــە و فیداکارانــە گیانبازییــان‬ ‫ئەکــرد و بــە جۆرێــک کــە ئاماژەیــان بــۆ شــکڵێکی جیــاواز‬ ‫لــە دەســەاڵتی جەمــاوەری ئەکــرد لــە گۆڕەپانەکانــی تەحریــر‪،‬‬ ‫و بەتایبەتیــش لــە تەحریــری بەغــدا ســەرەڕای کوشــتن و‬ ‫پەالمــاردان و تیرۆرکــردن و ڕفانــدن‪ ،‬گەنجانــی نــاڕازی‬ ‫جۆرێــک لــە ژیــان و خۆبەڕێوەبەرییــان دروســتکرد کــە‬ ‫بــێ وێنەبــوو لــە مێــژوی هاوچەرخــی عێراقــدا‪ ،‬و فۆرمێــک‬ ‫لــە حۆبەڕێوەبەریــی جەمــاوەری هــەر لــە هاریکاریــی‬ ‫تەندروســتى‪ ،‬یەکترپارێزیــی‪ ،‬پەیوەندیــی کۆمەاڵیەتــى‪،‬‬ ‫دروســتکردنى خــواردن و دابەشــکردنى یەکســانانەى‪ ،‬هونــەر‬ ‫و ئەدەبیات و دروشــمى هاوبەش و زۆرێکى دیکە ســەرجەم‬ ‫گۆڕەپانــەکان و ئامادەبووانــى گۆڕەپانەکانــى بــە یەکــەوە‬ ‫بەســتبووەوە کــە هیــوای ئەبەخشــییە ئاینــدەی عێــراق‪ ،‬و‬ ‫بــۆ ئێســتاش ئومێــدى ژیانێکــی باشــتری لــە هەنــاوی خۆیــدا‬ ‫هەڵگرتــووە کــە تــا هەنووکــە ئــەم ناڕەزایەتییــە بــە بنەمــا و‬ ‫پرەنســیپەکانى خۆیــەوە ڕوبــەڕووی هێــزە تاریکەکانــی ژیــان‬ ‫دەبێتــەوە لــە عێراقــدا‪ .‬ئــەم هەڵبژاردنــە پێشــوەختەش هــەر‬ ‫بــۆ کوژاندنــەوەی ئــەو ئاگرەبــوو کــە ڕاپەڕێنــی ئۆکتۆبــەر‬ ‫هەڵیگیرســاندبووو‪.‬‬ ‫بۆیــە پێویســتە لەبــارەى ئــەو ڕێگایــەوە بپرســین کــە ئێمــە لەم‬ ‫کاتــەدا دەیگرینەبــەر‪ .‬یاخــود‪ ،‬جارێکیتــر بپرســینەوە‪ :‬دەبێــت‬ ‫چــى بکەیــن؟ تەنیــا لەنێــوان ئــەو بەرداشــەدا خۆمــان قەتیــس‬ ‫بکەین کە بریتییە لە بایکۆت و بەشداریکردن؟ دەسەاڵتداران‬ ‫و ئۆپۆزیســیۆنی بــۆرژوازی بانگەشــەی بەشــدارییان‬ ‫هەڵبــژاردووە و هیــوا بــە ســندوقەکانی هەڵبژاردنــەوە‬ ‫ئەبەستنەوە بۆ چوار ساڵیتر؛ لە بەرامبەریشدا‪ ،‬جەماوەرێکی‬ ‫زۆر کــە هەنــدێ گروپــی چەپیــش لەخۆدەگرێــت بایکۆتیــان‬ ‫هەڵبــژاردووە‪ .‬بــەاڵم بــژاردەی ســێیەم کــە خــۆی لــە بنچینــەدا‬ ‫بــژاردە بناغەییەکەیــە بەردەوامیمانــە لــە ســەر بەهێزکردنــی‬ ‫ناڕەزایەتییــە جەماوەرییــەکان و بەهێزکردنــەوەی ڕاپەڕینــی‬ ‫ئۆکتۆبــەری عێراقــە ئەویــش نــەک بــە بایکۆتکــردن یــان‬ ‫بەشــداریکردن‪ ،‬بەڵکــو بــە هێنانەخــوارەوە و کۆتایهێنــان بــە‬ ‫ئــەم پارتــە بۆرژوازییــە تاوانــکار و گەندەاڵنــە لــە دەســەاڵت‬ ‫و فەرماڕەوایەتیــدا‪.‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫‪4‬‬

‫وتار‬

‫ژمارە‪ )١٩( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/١٠/٩( -‬‬

‫ڕوو ‌ه تاریكه‌‌كانی سیاسه‌ت له‌ كوردستان‬ ‫سه‌نگه‌ر مه‌ولوود‬ ‫بێگومــان زۆر بایەخــدارە هەمــووان لــەوە ئاگاداربیــن‪ ،‬کــە ئێمە لەگەڵ‬ ‫نوخبەیەکــى ”سیاســى نابەرپــرس“ و ”نابیســت“ ســەروکارمانە‪،‬‬ ‫دەســتوپەنجە لەگــەڵ نوخبەیــەک لــە سیاســییدا نەرمدەکەیــن کــە‬ ‫باکیــان بــە هەژارکەوتــن و بێمافبوونــى نــەوە نائومێدکراوەکانــى ئــەم‬ ‫نیشــیمانە نیــە و نەشــبووە‪ .‬خەمــى ئــەوان خــەم نیــە لــە دروســتکردنى‬ ‫دونیایەکــى پــڕ دادپەروەیــی و خۆشــگوزەرانیی و هێنانەکایــەى‬ ‫سیســتەمێکى دیموکراســیی و ئازادیــی و دەســتەبەرکردنى بیمــەى‬ ‫تەندروســتی و بیمــەى بێکاریــی و ده‌ســته‌به‌ركردنی ئازادیــی‬ ‫تــاک و مافــە ســادە و بنەڕەتییەکانــى دیکــە‪ ،‬بەڵکــو سیســتەمى‬ ‫سیاســیى ئێمــە‪ ،‬سیســتەمێکى تاریــک و گەندەڵســازە! له‌بــه‌ر ئه‌مــه‌‪،‬‬ ‫بــۆ هــه‌ر گۆڕانكاریــی و هــه‌ر چاککارییــەک‪ ،‬هەنــگاوی یەکــەم‬ ‫گۆڕيــن و ســەرلەنوێ داڕشــتنەوەى سیســتەمەکەیە‪ ،‬ســنوورێك‬ ‫بــۆ ســته‌مكاریی نوخب ـه‌ی سیاســیی دابنێــت‪ ،‬ڕێ لــە هەمــوو جــۆرە‬ ‫خراپەکارییــەک بگرێــت و سیســتەمەێک بێــت دەستاودەســتکردنى‬ ‫ئاشــتییانەى دەســتەاڵت ســانابکات‪ ،‬ڕێگــر بێــت لەبــه‌رده‌م‬ ‫بەپشتاوپشــتکردنى دەســەاڵت و ڕێ لــەوە بگرێــت ئیهانەکردنــى‬ ‫مــرۆڤ ببێتــە کردەیەکــى ڕۆژانەیــی‪ ،‬هەلــى ژیــان و هەلــى کار‬ ‫بــۆ هەمــوو تاکێــک بڕەخســێنێت بێڕەچاوکردنــى هیــچ شوناســێکى‬ ‫دروســتکراو‪ ،‬ئــەو شــتانەى هێمــام بــۆ کــردن هــەر لــە نەبوونــى کارى‬ ‫سیســتماتیک و و بــێ پالنــى و نەبوونــى هەوڵــى دیموکراتیزەکردنــى‬ ‫ژیــان و کایەکانــى ژیــان قســەیەکى بەتــاڵ و بێمانــا و بێکڕۆک دەبێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ ـه‌ر كه‌ســانی لێــزان و دڵســۆز له‌س ـه‌ر شــانۆی سیاس ـه‌ت نه‌بــن‬ ‫و خه‌مــی نیشــتمان و داهاتــووی ئــه‌م گه‌لــه‌ نه‌یانجوڵێنێــت‪ .‬له‌بــری‬ ‫ئه‌مـه‌‪ ،‬سیســتەمێکى شكشــتخواردوو و گەندەڵســاز و گەندەڵیهێنـه‌ر‬ ‫سـه‌روه‌ركرابێت وەک لـه‌ كۆمەڵــگادا هه‌یـه‌‪ ،‬ئــەوا ئەرکــى ســەرەکى‬ ‫كۆمەڵــگا به‌رپه‌رچدانــه‌وه‌ی ناشــیرینییەکان و ڕووە تاریــک و‬ ‫نابوودەکانــى ئــەم سیســتەمەیە؛ لــە پاڵیشــیدا‪ ،‬دەبێــت بەرگــری لــە‬ ‫خــۆی و دیموکراســیی و ئازادیــی و ”دادوەریــى کۆمەاڵیەتیــی“ بکات‪.‬‬ ‫هەروەهــا دەبێــت ئەرکێکــى تریــش لەئەســتۆبگرێت ئەویــش؛ ئەوەیــە‬ ‫بەردەوامبێــت لــە گوتنــى نەخێــر‪ ،‬بێگومــان ”نه‌خێــر“ بــه ‌مانــا‬ ‫قوڵــە فکــرى و فه‌لســه‌فییه‌كه‌ی‪ ،‬هیــچ ســاتێکى مێژوویــی وەک‬ ‫ئــەم ســاتە‪ ،‬پێویســتمان بــە گووتنــى نەخێــر نەبــووە‪ ،‬لێرەشــەوە‬ ‫ناڕه‌زاییده‌ربڕیــن و ڕه‌تكردنــه‌وه‌ی نادادیــی و ســته‌مكاریی‬ ‫پێویســتە ببێــت بــه‌‌ كرده‌یه‌كــی ڕۆژانه‌یــی و هه‌میشــه‌یی هــه‌ر‬ ‫تاكێــك كــه‌ خه‌مــى ئێســتا و ئاينــده‌ى بێــت‪ .‬بۆیــە‪ ،‬بــۆ هه‌مــوان‬ ‫ڕوون و ڕۆشــنه‌ كــه‌ سیاســه‌تی مێشكشــۆریینه‌وه‪ ،‬چه‌وســێنه‌ر‬

‫و داپڵۆســێنه‌ر له‌الیــه‌ك و ‌ له‌الیه‌كــی تریشــه‌وه‌‪ ،‬پاســیڤكردن و‬ ‫نائومێدكــردن به‌شــێوه‌یه‌كی پالنماتیــك و سیســته‌ماتیك ب ـه‌ قووڵــی‬ ‫ل ـه‌ كۆمه‌ڵــگای ئێم ـه‌دا ئاماده‌یــی هه‌ی ـه‌‪ .‬بــۆ ه ـه‌ر كه‌ســێك بیه‌وێــت‬ ‫وێنــه‌ «تراژیدیائاســا»كه‌ی مرۆڤه‌كانــی ئــه‌م كۆمه‌ڵگایــه‌ ببینێــت‪،‬‬ ‫پێویســتی ب ـه‌ نیگاركێش ـه‌ لێزان ـه‌كان نیی ـه‌ تاوه‌كــو وێن ـه‌ خەمبــار و‬ ‫پڕوكێنه‌ره‌كانــی بــۆ بكێشــێت‪ ،‬هــاوكات پێویستیشــی بـه‌ ”كۆمیدیــان“‬ ‫و ”كاریكاتێریســت“یش نییــه‌ تاوه‌كــو به‌شــێوه‌یه‌كی هونه‌ریــی‪،‬‬ ‫وێنـه‌ خه‌نده‌ئامێــرز و پێكه‌نیناوییه‌كـه‌ی ببینێــت‪ ،‬بـه‌زۆر مانــا وێنـه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵــگای ئێم ـه‌ هــەم وێنه‌یه‌كــی شــیزۆفرینی و هه‌میــش تراژیــک‪-‬‬ ‫كۆمیكــه‪ .‬ئـه‌وه‌ی بـه‌ چاوێكــی ”تیژتــر“ لـه‌ كۆمه‌ڵــگای ئێمـه‌ ڕابمێنــت؛‬ ‫دیمه‌نــی ته‌ماویــی و مەرگەساتئاســای ب ـه‌ ڕوونــی بۆده‌رده‌كه‌وێــت‪.‬‬ ‫نیشــتیمانی ئێم ـه‌ ل ـه‌ جه‌ســته‌یه‌ك ده‌چێــت‪ ،‬جه‌ســته‌یه‌كی ساردوســڕ‬ ‫و پاســیڤ‪“ .‬هه‌ژاركه‌وتــن” و ”بێمافبــوون“‪ ،‬باڵــی كێشــاوه‌‬ ‫به‌ســه‌ر چینێکــى هــه‌ره‌ زۆری كۆمه‌ڵــگای ئێمــەدا‌‪ .‬نائومێدبــوون و‬ ‫خه‌مناكبــوون‪ ،‬ڕووخســاری به‌شــێكی گه‌وهــره‌ی كۆمه‌ڵــگای ئێم ـه‌ی‬ ‫ته‌نیــوە‪.‬‬ ‫ئ ـه‌وه‌ی جێــگاى دڵتەنگییــە ئه‌وه‌ی ـه‌ کــە یاســا شــكێنه‌كانی نیشــتیمان‬ ‫باســی «ده‌وڵه‌تــی یاســایی» و «به‌ســێنته‌رگرتنی تاك»مــان‬ ‫بــۆ ده‌كــه‌ن‪ .‬لــه‌ سیســته‌می حكومڕانێتیــی ئێمــه‌دا‪ ،‬شــتێك نیــه‌ بــه‌‬ ‫نــاوی ده‌ســته‌اڵتی یاســا و هاواڵتیــی یه‌كســان و خاوه‌نمــاف و‬ ‫ڕێزلێگیــراو‪ ،‬دواى زیاتــر لــه‌ چارەکــە‌ ســه‌ده‌یه‌ك لــه‌ حكومڕانیــی‬ ‫كوردییــدا‪ ،‬ده‌كــرا دامــه‌زاوه‌ی پڕۆفێشــناڵ لــه‌ فۆڕمــی ده‌وڵه‌تیمــان‬ ‫هه‌بووبــا‌‪ .‬دادگای ســه‌ربه‌خۆمان هه‌بووبــا‌‪ ،‬میدیــای نیشــتیمانییمان‬ ‫هه‌بووب ـا‌‪ ،‬ئابوریــی س ـه‌ربه‌خۆ و تۆكمه‌مــان هه‌بووب ـا‌‪ ،‬ده‌ســتورێكی‬ ‫مه‌ده‌نیــی و مۆدیرنمــان هه‌بووبــا‌‪ ،‬ســه‌دان كۆمپانیــای خۆماڵــی و‬ ‫بیانیــی پیشه‌ســازیی و كشــتوكاڵیی ل ـه‌ شــار و گونــد و دێهات ـه‌كان‬ ‫هه‌بووبــان؛ كــه‌ به‌شــداربووبان لــه‌ ڕه‌خســاندنی هه‌لــی كار و‬ ‫سه‌رپێخســتنی ئابووریــی‪ ،‬كــه ئــه‌م كاره‌ ســتراتیژییه‌ به‌هادارانــه‌‬ ‫نه‌كــران‪ ،‬بۆیــە دەرئەنجــام كۆمه‌ڵــگای ئێمه‌یــان خســته‌ ژێربــاری ئـه‌و‬ ‫دۆخـه‌ كاره‌ســاتئامێز و زه‌حمـه‌ت و ناخۆشـه‌وە کــە هەنووکــە هەیــە‪.‬‬ ‫لـه‌ سیســته‌مه‌ سیاســییه‌كه‌ی ئێمـه‌ شــتێك هه‌یـه‌ بــه‌نــاوی حكومـه‌ت‬ ‫‪ ،‬ب ـه‌اڵم حكومه‌تــی نیشــتیمانییمان نیی ـه‌‪ ،‬ده‌ســته‌اڵتی دادوه‌ریمــان‬ ‫وه‌ك پێویســت نیی ـه‌‪ ،‬بــه‌زۆر مانــا ڕۆڵیــان ل ـه‌ پرس ـه‌ گرینكه‌كانــدا‪،‬‬ ‫ڕۆڵێکــى یه‌كالكـه‌ره‌وه‌ نییـه‌ و ئاڕاســته‌ی به‌رژه‌‌وه‌ندیــی گشــتی لــەو‬ ‫ســایەدا پێشــناکەوێت‪ ،‬یاخــود ڕۆڵێكــی ئەوتــۆى پۆزه‌تیڤیــان هه‌بێــت‬ ‫تــا شــێوازێکى گونجــاو ل ـه‌ ئیــداره‌دان بهێننــە ئــاراوە‪ .‬هه‌روه‌هــا ل ـه‌‬ ‫دونیــای ئێمــه‌دا‪ ،‬تۆڕێكــی به‌رفراونــی میدیــا هه‌یــه‌‪ ،‬بــه‌اڵم ئــه‌وه‌ی‬ ‫جێــگای داخـه‌ میدیــای حزبــی و ســێبه‌ر و ئاڕاســته‌كراون‪ ،‬بێگومــان‬

‫میدیــای و ســه‌ربه‌خۆ ئه‌هلیــش هــه‌ن‪ ،‬بــه‌اڵم ڕووبه‌ریــان بچووكــ ‌ه‬ ‫و كاریگه‌رییــان له‌ســه‌ر بڕیــاری ئابوریــی و سیاســیی كه‌مــه‌‪،‬‬ ‫به‌شــێكی زۆر ل ـه‌ میدیــا س ـه‌ربه‌خۆ و ئه‌هلیی ـه‌كان توشــیی قه‌یرانــی‬ ‫دارایــی بوونه‌وت ـه‌وه‌‪ ،‬ك ـه‌ س ـه‌رئه‌نجام داخــراون یــان ناتوانــن وه‌ك‬ ‫پێویســت ڕۆڵبگێــڕن بــۆ گۆڕینــی ئاڕاســته‌ی بڕیــاری سیاســیی و‬ ‫ئابووریــی و جواڵنــدی ڕایگشــتی لـه‌ به‌رژه‌وه‌ندیــی گشــتی و پرسـه‌‬ ‫نیشــتیمانی و چاره‌نوسســازه‌كاندا‪.‬‬ ‫بــۆ هه‌مــوان ڕوون و ئاشــكرایه‌‪ ،‬شۆڕشــگێڕ و خه‌باتكاره‌كانــی‬ ‫دوێنــێ‪ ،‬سیاســه‌تكار و بزنزمانــه دیــار و بڕیــار به‌ده‌ســته‌كانی‬ ‫ئه‌مــڕۆن‌‪‌ .‬ســاڵی ‪ 1961‬فیــدل کاســترۆ بــه رۆژنامه‌نوســێک‬ ‫ده‌ڵێــت‪« :‬ئێمــه سیاســه‌تمه‌دار نیــن‪ ،‬ئێمــه شۆڕشــمان کــرد هه‌تــا‬ ‫سیاســه‌تمه‌داران به‌‌ده‌رنێیــن»‪ .‬ئه‌گــه‌ر بــه‌ وردی ســه‌رنج بده‌ینــه‌‬ ‫سیاســییه‌كانی دونیــای ئێمـه‌‪ ،‬هه‌مــان ئـه‌و شۆڕشــگێڕه‌كانی دوێنێــن‪،‬‬ ‫كــه‌ ئه‌مــڕۆ هــه‌م سیاســیی و هــه‌م بزنســمانن‪ ،‬ئــه‌م سیاســییانه‌‬ ‫ده‌ســتێكیان ل ـه‌ نــاو سیاس ـه‌ت و پێیه‌كانیشــان ل ـه‌ نــاو به‌ڕێوبــردن‬ ‫و حكومڕانێتیــدان‪ .‬كۆمپانیــای ســێبه‌ری مۆنۆپۆلیســتیان هه‌یــه‌‪،‬‬ ‫بــه‌ ته‌واوه‌تــی كاریگه‌رییــان له‌ســه‌ر بــازاڕ و ژیانــی ڕۆژانــه‌ی‬ ‫تاكه‌كانــی كۆمه‌ڵــگای كوردیــی هه‌یــه‪ ،‬ئــه‌وه‌ی ئێمــه‌ ئه‌مــڕۆ ئــه‌و‬ ‫پیــاو و ژنـه‌ سیاسـه‌تكارانه‌ی له‌سـه‌ر شــانۆی سیاسـه‌ت ده‌یانبینیــن‬ ‫و ده‌یانخوێنین ـه‌وه‌‪ ،‬كه‌ســانێك نیــن‪ ،‬لێــزان ل ـه‌ سیاس ـه‌ت‪ ،‬لێــزان ل ـه‌‬ ‫ئابوریــی‪ ،‬لێــزان ل ـه‌ فیكــر و فه‌لس ـه‌فه‌‪ .‬لێــزان ل ـه‌ بــواره‌ گرینگه‌كانــی‬ ‫ژیــان‪ .‬پێشــمه‌رگه‌ و شۆڕشــگێڕه‌كانی دوێنــێ‪ ،‬ســه‌رمایه‌داره‌‬ ‫سه‌رســوڕهێنه‌ره‌كانی ئه‌مــڕۆن‪ ،‬یانــی ده‌مه‌وێــت ئـه‌وه‌ بڵێــم‪ ،‬ئـه‌وه‌ی‬ ‫ئـه‌و دۆخـه‌ سـه‌خت و دژواره‌یــان دروســتكردووه‌‪ ،‬ئـه‌و سیاســیانەن‬ ‫كــه‌ بــه‌زۆر مانــا مۆنۆپۆلیســت یــان قۆرخــکارن‪ ،‬جگــه‌ی لــه‌وه‌ی‬ ‫ســێكته‌ری گشــتیی مۆنۆپۆڵكــراون‪ ،‬لــه‌ هه‌مانكاتیشــدا ســێكته‌ری‌‬ ‫تایبه‌تیــش به‌ســه‌ختی خراوەتــە‌به‌رژه‌وه‌ندیــی چینێكــی به‌رته‌ســكى‬ ‫مۆنۆپۆڵكــەرەوه‌‪.‬‬ ‫ئــه‌وه‌ی شــوێنی سه‌رنجدانیشــه‌‪ ،‬هه‌ســتكردنە بــه‌ ســته‌م و‬ ‫نادادگه‌رییــە ل ـه‌ دابه‌شــكر‌دنی داهاتــی نیشــیتمانیی‪ ،‬ل ـه‌ ڕه‌خســاندنی‬ ‫ده‌رفه‌تــی یه‌كســان‪ ،‬لــه‌ ڕه‌خســاندنی هه‌لــی كار بــۆ هه‌مــوان‪،‬‬ ‫هه‌ســتێكه‌ زۆر بـه‌ قوڵــی الی تاكــی كــورد ئاماده‌یــی هەیـە‌‪ ،‬حوکمــی‬ ‫خۆماڵیــی كــوردی‪ ،‬نــه‌ك نه‌یتوانیــوه‌‪ ،‬ئــه‌و ســته‌م و ناشــیرینانه‌ی‬ ‫ك ـه‌ سیســته‌مه‌ سیاســییه‌ ی ـه‌ك ل ـه‌ دوایه‌كانــی ڕژێمه‌كانــی عێــراق و‬ ‫ئیمڕاتۆریه‌تــی عوســمانی و كۆڵۆنیالیســت و ئیمپڕالیســته‌كان كـه‌ لـه‌‬ ‫س ـه‌ده‌كانی ڕابــردوو پڕاكتیزه‌یــان ده‌كــرد‪ ،‬البه‌رێــت‪ ،‬به‌ڵكــو ل ـه‌ زۆر‬ ‫ڕووه‌وه‌ درێژه‌پێــده‌ر و په‌رەپێده‌ریشــیان بــووه‪.‬‬

‫ڕێچارەکە شۆڕشکردنە بەسەریاندا نەک هەڵبژاردنیان‬ ‫وەستا ئاکۆ‬ ‫لــە ســەدەی ڕابــورووودا و پــاش ملمالنێــی جەنگــی ســاردی نێــوان‬ ‫بــەرەی دیموکراســیی ســەرمایەداری و دەوڵەتانــى ســەرمایەداری‬ ‫بەنــاو سوشــیالیزم دەرئەنجــام بــە تێکشــکانی بلۆکــی ســۆڤێت‬ ‫کۆتایهــات‪ .‬ئیــدی دیموکراســی بــە ســەرۆکایەتی ئەمریــکا و بــەرەی‬ ‫خۆرئــاواى هەڵخەڵەتێنــەر و چاوچنــۆکان بــەرەو ڕۆژهەاڵتــی‬ ‫ناوەڕســت پەلــی هاویشــت‪ ،‬بەتایبــەت لــە عێــراق دوای داگیرکردنــی‬ ‫کوێــت لەالیــەن ڕژێمــی پێشــووی عێراقــەوە‪ .‬پاشــان ئەمریــکا بــە‬ ‫بیانــوی دیموکراســی‪ ،‬ئــازادی و مافــی مــرۆڤ و بوونــى چەکــى‬ ‫کۆمەڵکــوژ و دەســتەبەرکردنى ئازادیــی بــۆ گەالنــى عێــراق‪ ،‬عێراقــى‬ ‫داگیرکــرد‪ .‬بۆیــە لــەم هەلــەدا‪ ،‬هێــزە سیاســییە تائیفــى و نەتەوەیــی و‬ ‫دینییەکانــى عێــراق کەوتنەژێــر کاریگەریــی ئــەو دۆخــەوە و بەڵێیــان‬ ‫بــۆ داگیرکەرکــرد ببێتــە فریادڕەســیان‪ .‬هەربۆیــە زوو توانییــان بــە‬ ‫پشــتیوانى و ڕێنوێنــى ئەمریــکا حکومەتێکــى تەوافقــى دابمەزرێنــن‪،‬‬ ‫ئەمــەش ئــەوە بــوو کــە خەونیــان پێــوە دەبینــى‪ .‬خەڵکــى بەشــمەینەتى‬ ‫عێــراق و کوردســتان ئــەو کات نەیاندەزانــى کــە ئــەم هێزانــە‬ ‫چییــان لــە هەگبەدایــە‪ ،‬بۆیــە لــە ڕێگــەى ســندووقەکانى دەنگدانــەوە‪،‬‬ ‫دەنگیــان پێیانــدا‪ .‬ئەوانیــش بێمنەتانــە لــە ڕێگــەى دامــەزراوە حزبــى و‬ ‫حکمییەکانــەوە کەوتنــە وێــزەى خــاک و ســەروەت و گیانــى خەڵکــى‬ ‫عێــراق تاکــو لــەو ڕێگەیــەوە بتوانــن کەڵەکــەى بێشــومارى ســەرمایە‬ ‫بــۆ خۆیــان و حــزب و بنەماڵــە و دەســتەوتاقمەکانیان بکــەن‪ .‬خەڵکــى‬ ‫بەشمەینەتیشــیان بێبشــکرد لــە ڕێــگاى کەرتــى تایبــەت و بــازاڕى‬ ‫ئــازاد و پێشخســتنى هۆکارەکانــى بەرهەمهێنــان و دەســتکەوتى‬ ‫دیکــەى تایبــەت بــە خۆیــان و لێســەندنەوەى ئــازادی و مافەکانیــش‬ ‫لــە خەڵــک‪ .‬ڕۆژ لــەدواى ڕۆژ و قۆنــاغ بــە قۆنــاغ‪ ،‬تــەواوى دامــەزراوە‬

‫حکومییــەکان و بــازاڕ و دەســەاڵت و هەمــوو جومگەیەکــى گرنگــى‬ ‫دیکەیــان لــە پێنــاو خۆیــان و پاراســتنى بەرژەوەندییەکانــى خۆیانــدا‬ ‫قۆرخکــرد‪.‬‬ ‫لێرەشــەوە‪ ،‬بێــکارى و خراپبوونــى دۆخ و ژیانــى خەڵــک و‬ ‫نائومێــدى و کارەســاتى یــەک لــەدواى یــەک و جەنــگ و نەهامەتــى‬ ‫جۆراوجۆریــان کــردە خەاڵتــى خەڵکــى عێــراق‪ .‬هــەر لــە قۆناغــى‬ ‫نیومووچــە و ڕوبعــە مووچــەدا‪ ،‬کرێــکاران و فەرمانبــەران بڕســتیان‬ ‫لێبــڕا‪ .‬نادادیــی و گرانیــی شــمەک و بەتایبەتیکردنــى زۆرینــەى‬ ‫کەرتــەکان و کەمکردنــەوە و نەهێشــتنى زۆرینــەى خزمەتگوزارییــە‬ ‫گشــتىەکان بەرۆکــى گرتــوون و تــا ئێســتاش زۆرینــەى زۆرى‬ ‫کۆمەڵــگا بەدەســتیانەوە دەناڵێنــن‪ .‬لــە بەرامبــەر ئــەم هەمــوو‬ ‫نەهامەتییانــەى ژیانــى کرێــکاران و فەرمانبەرانیشــدا‪ ،‬کەچــى دەبینیــن‬ ‫دەســەاڵتداران و ســەرمایەداران و حــزب و کۆمپانیــاکان تادێــت‬ ‫دەوڵەمەندتــر دەبــن و لەگەڵیشــیدا ئاســتى چەوســاندنەوەکان دژ بــە‬ ‫خەڵــک بەرزتــر و زیاتــر دەکەن‪ .‬هەر بەوەشــەوە نەوەســتان‪ ،‬ئەوبوو‬ ‫لــە چەنــد ســاڵى ڕابــردوودا‪ ،‬زۆرینــەى حزبەکانــى کوردســتان و‬ ‫عێــراق دەســتیان بەســەر نــەوت و بیــرە نەوتــەکان و داهاتــى نەوتــدا‬ ‫گرتــووە‪ ،‬ســەربارى دزینــى داهاتــى زۆرێــک لــە وەزارەتەکانــى‬ ‫دیکــە لەوانــە کارەبــا و ئــاو و هاتوچــۆ و ئەوانــی دیکــە‪ .‬بۆیــە‪ ،‬لــە‬ ‫درێــژەى ئــەم نادادییانــەدا‪ ،‬لــە هەرێــم و ناوەڕاســت و خــوارووى‬ ‫عێراقــدا ناڕەزایەتییــەکان و ڕاپەڕینــە جۆربەجــۆرەکان تەقینــەوە‪.‬‬ ‫خۆپیشــاندانەکانى هەرێــم لــە ‪١٧‬ى شــوباتەوە دەســتی پێکــرد و‬ ‫تــا ئێســتاش بەردەوامــە‪ .‬ئەوەبــوو ئــەو خۆپیشــاندانە ماوەدرێــژە‬ ‫بــە زەبــرى پەالمــار و لێــدان و بریندارکــردن و کوشــتن خامــۆش‬ ‫کرایــەوە و دواجــار کۆتاییپێهێنــرا‪ .‬کــە یەکێکــى دیکــە لــە هۆکارەکانــى‬ ‫ئــەو خامۆشــبوونەى ناڕەزایەتییەکانــى ‪١٧‬ى شــوبات بریتــی بــوو‬

‫لــە خیانەتــى حــزب و هێــزە ئۆپۆزیســیۆنەکان کــە ســوارى شــەپۆلى‬ ‫ناڕەزایەتییەکــە بــوون و ئاڕاســتەکەیان بــۆ هەڵبــژاردن و پەرلەمــان‬ ‫گــۆڕى‪ .‬ئەمــەش وانەیەکــى گرنــگ بــوو بــۆ خەڵکــى کوردســتان تاکــو‬ ‫چیتــر دەنــگ و خواســت و ناڕەزایەتییەکانــی خۆیــان نەدەن بەدەســت‬ ‫ئۆپۆزیســیۆنێکەوە کــە ئامانجێکــى خەباتــى ئــەوان کورتبکاتــەوە بــۆ‬ ‫دەنگــدان و هەڵبــژاردن و چوونــە پەرلەمــان‪.‬‬ ‫لــە باشــور و ناوەڕاســتى عێراقیــش ڕاپەڕینــى ئۆکتۆبــەر‬ ‫هەڵگیرســا کــە ئــەم ڕاپەڕینــە بــە جۆرێــک تەشەنەیســەند تاکــو‬ ‫داخوازییەکانــى خۆپیشــاندەران گەشــتە کەوتنــى دەســەاڵت کــە‬ ‫دەرئەنجــام بــە کۆتاییهاتنــى حکومەتەکــەى عــادل عەبدولمەهــدى‬ ‫کۆتاییپێهــات‪ .‬بــەاڵم بینیمــان کــە دەوڵەتــى عێــراق و حزبــەکان و‬ ‫هێــزە قاتوقڕکــەرە بەربەرییەکانیــان بەردایــە گیــان خەڵــک و ســەدان‬ ‫و هەزارانیــان لێکــردن بــە قوربانــى‪ .‬کەچــى ئێســتاش بێشــەرمانە‬ ‫هەمــان ئــەم دەســەاڵت و هێزانــە دەیانەوێــت خەڵــک لــە ڕێگــەى ئــەم‬ ‫هەڵبژاردنــەوە دەنگیــان پێبدەنــەوە‪ .‬کــە ئامانجــى ئــەم هەڵبژاردنــە‬ ‫پێشــوەختەیە هیچیتــر نییــە ئــەوە نەبێــت دەیانەوێــت لــە ڕێگەیــەوە‬ ‫داخوازییەکانــى خەڵکــى عێــراق و کوردســتان کــپ بکەنــەوە و‬ ‫ئاراســتەى داخوازییــەکان لەژێــر پــەردە و دەمامکــى دیموکراســى‬ ‫و هەڵبژاردنــدا بگــۆڕن بــۆ ڕیفۆرمێــک کــە هەرگیــز نەیانکــردووە و‬ ‫نایکــەن‪.‬‬ ‫بۆیــە‪ ،‬ئەرکــە هەنوکەییەکــە ئەوەیــە نەکەوینــە داوى دروشــم‬ ‫و پەیمانــە بریقــەدار و فریودەرانەکانیانــەوە و هەمــوو پــان و‬ ‫ئامانجەکانیــان ڕەتبکەینــەوە و هەڵبوەشــێنینەوە‪ .‬ئەمــەش بــە گشــتى‬ ‫خــۆى لــە ئامانــج و هیواکانــى خۆپیشــاندان و ناڕەزایەتییەکانــى‬ ‫کوردســتان و ناوەڕاســت و خــواروى عێراقــدا دەبینێتــەوە‪.‬‬

‫ژمارە‪ )١٩( :‬شەمە ‪)٢٠٢١/١٠/٩( -‬‬

‫تەواوکەری سەروتار‬

‫تەواوکــەری بابەتــی (گۆشــەیەک لــە ناڕەزایەتییــەکان و‬ ‫خەباتــی ڕۆژانــە و نەپســاوەی چینــی کرێــکار لــە جیهانــدا)‬ ‫شــەڕەکانمان هێشــتا کۆتاییــان نەهاتــووە! کرێکارانــی فەڕەنســا‬ ‫لەپێناو چاکســازیی و باشــترکردنی ژیانیان لە پالنی خۆپیشــاندان‬ ‫و ڕێپێوانــی سەرتاســەریدان‬ ‫هەشــت یەکێتیــی کرێکاریــی لــە بانگەوازێکــی هاوپشــتی و یەکێتیــی‬ ‫چینایەتیدا لە ڕۆژی ‪٥‬ی ئۆکتۆبەر بانگەوازی سەرجەم کرێکاران‬ ‫و خەڵکــی فەڕەنســایان کــرد تاکــو بێنــە مەیــدان و بڕژێنــە ســەر‬ ‫شــەقامەکان لەپێنــاو باشــترکردنی ژیانیــان و وەســتاندنەوە دژ بــە‬ ‫هێــرش و پەالماردانەکانــی چینــی دەســەاڵتدار لــە شــکاندنەوەی‬ ‫قەیرانەکانــی پەتــای ڤایرۆســی کۆرۆنــا بەســەر چینــی کرێــکاردا‪.‬‬ ‫پالنــی یەکێتی‌یــەکان ڕێکخســتنی ڕێپێوانــی النــی کــەم ‪٢٠٠‬‬ ‫ڕێپێوانــە و لــە کاتژمێــر دووی دوانیووەڕۆشــەوە ڕێپێوانەکــە‬ ‫بــەرەو پاریســی پایتەخــت‪ .‬هــاوکات لــە کەرتەکانــی خزمەتگــوزاری‬ ‫و خوێندنیــش هەمــان بانگــەواز بــۆ ڕاگرتنــی کار کــراوە‪.‬‬ ‫یەکێتی‌یــە کرێکارییــەکان ڕەخنــەی تونــد لــە پەیوەنــد بــە چوونــە‬ ‫ســەری نرخــی وزە‪ ،‬و الوازیــی هاوکارییەکانــی بێــکاری و‬ ‫توندکردنەوەیان لە پرۆژە یاســای چاکســازی نوێدا و لێســەندنەوە‬ ‫و بڕینــی چەنــد دەرماڵەیــەک لــە پەیوەنــد بــە پاشــەڕۆژی‬ ‫خانەنشــینی ئاڕاســتەی حکومەتەکــەی ماکــرۆن ئەکــەن‪ .‬ســەرۆکی‬ ‫یەکێتیــی کرێکارانــی (‪ )CGT‬فلییــپ مارتینێــز ڕایگەیانــد‪« :‬کاتێــک‬ ‫ســەردانی کرێــکاران لــە ناوەندەکانــی کارکــردن ئەکەیــن‪ ،‬یەکەمیــن‬ ‫پــرس دێتــە بەربــاس مووچەیــە نــەک پرســی کۆچبــەران»‪،‬‬ ‫«شــەڕی ئێمــە لەســەر مافەکانمــان هێشــتا کۆتایــی نەهاتــووە لــە‬ ‫شــەقامەکان و دادگاکانــدا»‪ .‬پــاش توێژینەوەکانــی چەند ناوەندێکى‬ ‫مرۆیــی دەرکەتــووە کــە ڕێــژەی هــەژاری لــە فەڕەنســا هەڵکشــاوە‪.‬‬ ‫«چاکســازییەکانی حکومــەت نادادپەروەرانەیــە و نابێــت کرێــکاران‬ ‫و کارمەنــدان باجــی قەیــران و شکســتەکانی حکومــەت بــدەن»‪.‬‬ ‫کاریگەرییەکانــی پەتاکــە بــە ئەندازەیەکــن کــە ژمارەیەکــی زۆری‬ ‫خەڵــک توانــاى کڕینیــان بــە ڕێــژەی ‪ %٢٠‬لــە دەســتداوە‪.‬‬ ‫ئەمریــکا لــە بــەردەم تــەوژم و شــەپۆلی کۆتایــی نەهاتــووی‬ ‫ناڕەزایەتــی و مانگرتنــە کرێکارییەکاندایە‬ ‫ناڕەزایەتــی و مانگرتنــی هــەزاران پەرســتار و کارمەندانــی‬ ‫بــواری چاودێریــی تەندروســتی لــە نیویــۆرک‪ ،‬ماساچوســتس‬ ‫و کەنــاری ڕۆژئــاوا لــە مانگەکانــی ئۆگســت و ســێپتەمبەردا‪،‬‬ ‫مانگرتنــە کرێکارانییەکانــى دانەوێڵــەی کیللــۆگ لــە ئۆکتۆبــەر‪،‬‬ ‫ناڕەزایەتییەکانــی کرێکارانــی بیناســازیی لــە ســێپتەمبەر‪ ،‬خواردنــە‬ ‫خێراکانــی ماکدۆناڵــدس و کنتاکــی لــە زۆربــەی شــارەکان بــۆ‬ ‫چوونەســەری مووچــە‪ ،‬ناڕەزایەتییەکانــی کرێــکاران و کارمەندانــی‬ ‫پەخشــی تەلەفزیۆنــی و شــانۆکاران کــە لــە بەرنامــەی ‪٦٠‬هــەزار‬ ‫کەســدایە‪ ،‬مانگرتنــی ‪ ٣٥٠٠‬کرێــکاری دروســتکردنی پارچەکانــی‬ ‫ئوتومبیــل لــە کۆمپانیــای دانــا‪ ،‬مانگرتنــی هــەزار کرێــکاری کانــەکان‬ ‫لــە ئەلبامــا‪ ،‬و چەندانــی تــر‪ .‬جگــە لــە زیادبوونی ژمــارەی ئەندامانی‬ ‫یەکێتی‌یــە کرێکارییــەکان و ڕاگەیاندنــی دەیــان ڕێکخــراوەی‬ ‫کرێــکاری دیکــەى ســەربەخۆ‪ ،‬ئەمــڕۆ ســەرمایەداریی ئەمریــکا لــە‬ ‫ڕێــڕەوی ڕیزبەســتنی چینایەتــی ڕوولەســەر و گەشەســەندووی‬ ‫کرێــکاران و لــە بــەردەم شــەپۆل و ناڕەزایەتییــە کرێکارییەکانــدا‬ ‫قۆناغێکــی پــڕ لــە قەیرانــی قــوڵ و نەبــڕاوەی سیســتمەکە‬ ‫تێئەپەڕێنێــت‪.‬‬

‫بەشێک لە ژمارەکانی پێشووتری ڕۆژنامەی ڕێچار‬

‫دەوڵــەت لــەم ســااڵنەی دواییــدا تەنهــا‬ ‫‪ 4.8‬ملیــار دۆالر لــە کــۆی ‪ 106.5‬ملیــار‬ ‫دۆالر بــۆ کەرتــی تەندروســتی تەرخــان‬ ‫کــردووە‪ .‬لــە کاتێکــدا بــڕی ‪ ١٩‬ملیــار دۆالر‬ ‫بــۆ هێزەکانــی ئەمــن و ئاســایش تەرخــان‬ ‫کــراون کــە هیــچ ئەرکێکیــان نەبــووە جگــە لــە‬ ‫پەالماردان و هێرشــکردنە ســەر شۆڕشــگێڕانی‬ ‫ئۆکتۆبــەر‪ ،‬باڵوکردنــەوەی تــرس و تۆقانــدن‪،‬‬ ‫ســەرکوتکردن و تیرۆرکردنــی چاالکوانانــی‬ ‫ناڕەزایەتییــەکان و ڕفاندنیــان نەبێــت‪ .‬زیــاد‬ ‫لــە ‪%٨٥‬ی ئــەو دەرمانــە پێویســتانەی کــە‬ ‫مەرجــن لــە نەخۆشــخانەکاندا هەبــن دەســت‬ ‫نەکەوتــوون‪ ،‬تەنانــەت لــە مانگــی حوزەیرانــی‬ ‫ئەمســاڵ ڕێــژەی توشــبوون بــە پەتــای‬ ‫ڤایرۆســی کۆرۆنــا بــەرەو ‪ %٦٠٠‬هەڵكشــا لــە‬ ‫کاتێکــدا نەخۆشــخانەکان بــە دەســت کەمیــی و‬ ‫نەبوونــی بوتڵــی ئۆکســجینەوە دەیاننااڵنــد و‬ ‫هاواڵتیــان ناچاربــوون خۆیــان لــە بازاڕەکانــدا‬ ‫دەســتەبەری بکــەن‪ ،‬تەنانــەت بــە پـێ‌ی زۆرێــک‬ ‫لــە ســەرچاوە تەندوســتییە جیهانییــەکان‬ ‫زۆرێــک لــە ناوەندەکانــی تەندروســتی و‬ ‫نەخۆشــخانەکان لــە عێــراق بێتوانابــوون‬ ‫لــە پێشکەشــکردنی ســادەترین و کەمتریــن‬ ‫خزمەتگوزاریــی تەندروســتی بــە هاواڵتیــان‪.‬‬ ‫و‬ ‫ئابــوری‬ ‫چاکســازیی‬ ‫پرســەکانی‬ ‫خزمەتگــوزاری و دابینکردنــی وزەی کارەبــا و‬ ‫تەندروســتی و خوێنــدن و ‪ ...‬هتــد کەمپەینــی‬ ‫بەبژێرەکانــی لــە یەکتــر جــودا نــە ئەکــردەوە‪،‬‬ ‫و تەنانــەت پرســی باســکردن لــە ناڕەزایەتییــە‬ ‫جەماوەرییەکانــی دوو ســاڵی ڕابــردوو و‬ ‫ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەر بەشــێکی تــر بــوون لــە‬ ‫بەرنامــەی هەڵبژاردنــی بەربژێــرەکان‪.‬‬ ‫بــە دڕێژایــی مــاوەی ڕابــردوو‪ ،‬بەربژێــرەکان لە‬ ‫پێشــبڕکێدابوون بــۆ پیاهەڵــدان بــە ڕەوایەتیــی‬ ‫بزووتنــەوە ناڕەزایەتییــەکان و ڕاپەڕینــی‬ ‫ئۆکتۆبــەری ‪ .٢٠١٩‬لــە ڕێــگای کەمپەینــی‬ ‫هەڵبژاردنەکانــەوە لــە الیــەک هەوڵیــان ئــەدا لــە‬ ‫ڕێــگای ڕیــاکاری و درۆکــردن بــە ڕەوایەتیــدان‬ ‫بــە داخوازییەکانــی جەمــاوەر و گەنجانــی‬ ‫راپەڕیــو و بێــکار بچنــە هەمــان ســەنگەری‬ ‫شۆڕشــگێڕانی ئۆکتۆبــەرەوە لــە الیەکــی تــرەوە‬ ‫بــێ پــەردە لــە پێدانــی پەیمانــی درۆی شــاخدار‬ ‫نەدەوەســتان بــۆ چارەســەکردنی هەلومەرجــی‬ ‫ئێســتای پــڕ لــە قەیرانــی ئابــوری و سیاســی‬ ‫عێــراق‪.‬‬ ‫بــەاڵم لــە یادەوریــی دوو ســاڵەی ڕاپەڕینــی‬ ‫ئۆکتۆبــەردا‪ ،‬وەاڵمدانــەوەی جەمــاوەری‬ ‫ناڕازیــی تونــد و شۆڕشــگێرانە بــوو دژ بــە‬ ‫هەمــوو هێــزە سیاســییەکان و پرۆســەی‬ ‫هەڵبژاردنەکەیــان بــە تەواویــی‪ ،‬ئەمــەش‬ ‫جەختکردنەوەیــە لــە ڕۆحیەتــى ڕاپەڕیــن‬ ‫لــە ناخــی جەمــاوەری نــاڕازی و ڕۆڵ و‬ ‫گرنگییەکەیانــدا لــە گۆرانــکاری و «ڕوخانــی‬ ‫ڕژێمــی کۆمەاڵیەتیــی ئێســتا‪».‬‬

‫‪4‬‬

‫تەواوکەری الپەڕەکانی تر‬

‫‪5‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫)‪(07731583060‬‬

‫‪6‬‬ ‫شەمە‬ ‫(‪)٢٠٢١/١٠/٩‬‬

‫ژمارە‪)١٩( :‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫هەر بابەت و وتارێک لە چوارچێوەی سیاسەتی ڕۆژنامەکەدا بێت لە‬ ‫ڕێگەی ئەم ئیمەیڵەوە بە دەستمان دەگات بۆ باڵو کردنەوە‪:‬‬ ‫‪Rechar.paper@gmail.com‬‬

‫نرخ‪ )٥٠٠( :‬دینار نرخی هاوپشتی‪ )٢٠٠٠( :‬دینار‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‪ :‬دەشنێ نەریمان‬

‫سـەرنـــووســـەر‪ :‬سادق عەزیز‬

‫هەڵمەتى هەڵبژاردن‪ :‬ڕیکالم بۆ چەواشەکردن‬

‫کۆتایی‬ ‫وەک‬ ‫نوسینى‪ :‬ئاالن بادیۆ‬ ‫و‪ :‬کارزان عەزیز‬

‫دواالپەڕە‬

‫)‪(Facebook: Rechar Rozhnama‬‬

‫سەرەتا‬

‫لــە جیهانــى مۆدێرنــى ســەرمایەدارى و سیســتمى‬ ‫هەڵبژاردنــى بۆرژوازییــدا‪ ،‬هەڵمەتــى هەڵبــژاردن کــە‬ ‫ماوەیەکــى دورودرێــژ لــە پێــش ڕۆژى دەنگــدان‬ ‫دەخایەنێت‪ ،‬بووە بە یاســا و ڕەوایەتییەکى دەســتورى و‬ ‫نەریتیــی وەرگرتــووە‪ .‬پرســیارەکە ئەمەیــە‪ :‬ئایــا دەنگــدان‬ ‫بەبــێ کامپیــن یــان هەڵمەتــى هەڵبــژاردن چــۆن دەبێــت؟‬ ‫وەاڵمدانــەوەى ئــەم پرســیارە ئاســان دەردەکەوێــت‪،‬‬ ‫بــەاڵم کۆمەڵێــک دیــوى شــاراوەى هەیــە کــە تــا ڕادەیــەک‬ ‫بــە ئەرکــى ئــەم نوســینە کورتــەى دەزانــم بیانخاتــەڕوو‪.‬‬ ‫پێــش هــەر شــتێک‪ ،‬هەڵمەتــى هەڵبــژاردن بریتییــە لــە‬ ‫ڕیکالمــى سیاســیی بــۆ حــزب و کاندیــد و بەرنامــەى‬ ‫الیەنــە کێبڕکێکارەکانــى تۆمارکــراوى بەشــداربووی‬ ‫هەڵبژاردنــەکان‪ .‬تاکــو ســەردەمى ئێســتامان‪ ،‬مێــژووى‬ ‫ســەرمایەدارى و دیموکراســیی بۆرژوازیــی هێنــدە‬ ‫ئەزموونــى ناشــرین و نامرۆڤانــەى لــە سیاســەت‬ ‫پیشــانداوە‪ ،‬هێنــدە بەڵێــن و پەیمانــى ســاختەى‬ ‫دراوە‪ ،‬هێنــدە هێــز و دەســەاڵتەکان لــە پێــش و پــاش‬ ‫هەڵبژاردنــەکان پشــتیان کردووەتــە خەڵــک‪ ،‬بۆیــە خەڵــک‬ ‫بێــزار بــووە لــە سیاســەت‪ ،‬نائومێــد بــووە لــە بەڵێــن و‬ ‫پەیمانــەکان و نوێنــەر و ســەرکردەکان بــە هــى خــۆی‬ ‫نازانێــت و بۆشــى دەرکەوتــووە کــە دیمەکراســیی بریتــی‬ ‫نییــە لــە حوکمــى خەڵــک‪ ،‬بەڵکــو بــە پێچەوانــەوە‪ ،‬بریتییــە‬ ‫لــە حوکمــى کەمینەیەکــى کەمــى ســتەمکار و چەوســێنەر‪،‬‬ ‫بۆیــە ڕیــکالم و بازاڕکــردن بــۆ بەشــداریی خەڵــک لــە‬ ‫سیاســەت و دەنگــدان بــووە بــە پرســێکى ناچاریــی بــۆ‬ ‫سیســتمەکە‪.‬‬ ‫وەک ئاشــکرایە‪ ،‬یەکێــک لــە پایەکانــى دیموکراســیی‬ ‫بۆرژوازیــی بریتییــە لــە دەنگــدان و هەڵبــژاردن‪ .‬بە شــێوە‬ ‫ئایدۆلۆژییەکەى‪ ،‬دیموکراسى وا پیشان دراوە کە بریتی‬ ‫بێــت لــە دەســەاڵتى خەڵــک و هەڵبژاردنیــش بریتی بێت لە‬ ‫بەشــداریکردنى سیاســییانەى خەڵــک لــە ڕێگــەى حــزب و‬ ‫کاندیــد و بەرنامەکانــەوە‪ .‬بــەاڵم ئــەى کامپینى هەڵبژاردن‬ ‫کــە بریتییــە لــە ڕیکالمــى سیاســی‪ ،‬مانــا و گرنگــى چییــە؟‬ ‫ئــەم پرســە بەبــێ ســایکۆلۆژیا لێکنادرێتــەوە‪ .‬بــەو‬ ‫پێیــەى ســایکۆلۆژیا زانســتى لێکۆڵینەوەیــە لــەوەى کــە‬ ‫بۆچــى مرۆڤێــک بــە شــێوەیەکى تایبــەت بیــر دەکاتــەوە‬

‫و ڕەفتــار دەکات‪ ،‬ڕیکالمیــش بریتییــە لــە ســوود بینیــن‬ ‫لــە دۆزینــەوە ســایکۆلۆژییەکان لەبــارەى کەســەکانەوە و‬ ‫پاشــان ڕیــکالم کارەکەمــان بــۆ ئاســان دەکات لــەوەى کــە‬ ‫چــۆن کاریگەریــی لەســەر کەســەکان دابنێیــن بــۆ ئــەوەى‬ ‫بــەو شــێوەیە بیــر بکەنــەوە‪ ،‬ڕەفتــار بکــەن و بڕیــار‬ ‫بــدەن کــە ئەوانــى ڕیکالمچــى (‪ )advertiser‬دەیانەوێــت‪.‬‬ ‫ڕیکالمــە بازرگانییــەکان بــۆ فرۆشــتن و ســاغکردنەوەى‬ ‫کااڵکان لــە ڕێگــەى ڕۆژنامــە‪ ،‬تەلەفیزیــۆن‪ ،‬ماڵپــەڕەکان‪،‬‬ ‫سۆشــیال میدیــا‪ ،‬ڕادیــۆ‪ ،‬الفیتــەکان‪ ،‬و زۆر شــتى دیکــەوە‬ ‫ئەنجامدەدرێــن‪ .‬ڕیکالمــى سیاســییانەى حــزب و بەرنامــە‬ ‫و کاندیدەکانیــش بــە هەمــان شــێوە لــەو شــوێن و پێگانــە‬ ‫و زۆر ڕێگەى دیکەشــەوە پەخشــدەکرێنەوە‪ .‬بۆ نموونە‪،‬‬ ‫کاندیــدەکان هەڵدەکــەن بــە عامــودە ژەنگاوییەکانــدا‪،‬‬ ‫لــە ناوەڕاســتى شــەقامە خۆاڵوییەکانــدا شــەو و ڕۆژ‬ ‫بەســەر دەکەنــەوە‪ ،‬لــە ســەر شاشــەکان بــە دەموچــاوى‬ ‫باوەڕپێنەکــراوەوە دەردەکــەون و ڕۆژێــک ســتایش‬ ‫دەکــەن و ڕۆژێــک جنێــو‪ ،‬ڕۆژێــک بزەیــان لەســەر لێــوە و‬ ‫ڕۆژێــک گرژومــۆن‪ ،‬ڕۆژێــک ماســتاو دەکــەن بــۆ خەڵــک‬ ‫و ڕۆژێکــى دى ماســتاو بــۆ حــزب و ســەرکردەکانیان‪،‬‬ ‫هەندێکیــان مەســینە بــۆ خەڵــک هەڵدەگــرن و خزمەتــى‬ ‫مزگــەوت دەکــەن‪ ،‬ئــاو دەکەنــە تەنکیــى ســەربانى خەڵــک‬ ‫و وێنەدەگــرن‪ ،‬هەندێکیــان کیســە خەیــار دابــەش دەکــەن‪،‬‬ ‫و هەندێکیــان ژنــى دووهــەم بــۆ مێردەکانیــان دەهێنــن‬ ‫و هەمووشــیان بــەم هەمــوو کــۆت و بەندانــەوە بەڵێنــى‬ ‫بەدیهاتنــى ئــازادى‪ ،‬یەکســانى و بەدیهاتنــى خەونــى‬ ‫ڕەنگاڵــەى خەڵــک و جێبەجێکردنــى داخوازییەکانــى‬ ‫خۆپیشــاندەران و زۆر شــتى دیکــە دەدەن‪ .‬ئەوانەیــان‬ ‫کــە دەردەچــن وەک ئــەوەى دواى ڕۆژى دەنگــدان هیــچ‬ ‫شــتێک لەمانــە ڕوویــان نەدابێــت بیریــان دەچێتــەوە و‬ ‫جارێکیتــر ئەچنــەوە خزمەتــى بەرژەوەندیــی خۆیــان و‬ ‫سیســتمەکەیان و ئەوانەشــى کــە دەرناچــن تــا دەمــرن‬ ‫لۆمــەى خەڵــک دەکــەن‪.‬‬ ‫بــا ئــەم فۆڕمــە لــە ڕیکالمــى سیاســیى بــەراورد بکەیــن بــە‬ ‫ڕیکالمکــردن بــۆ هــەر کااڵیەکیتــر‪ .‬پێویســتیی بازاڕکــردن‬ ‫و ڕیــکالم (‪ )marketing and advertising‬بــۆ‬ ‫کااڵکان لەوەدایــە کــە وامــان لێدەکــەن شــتانێک بکڕیــن‬ ‫کــە پێویســتمان پێیــان نییــە‪ .‬ئەمــەش مانــاى ئەوەیــە لەنــاو‬ ‫کامپینــى هەڵبژاردنــەوە و لــە ڕێگــەى ریکالمکــردن و‬ ‫بازاڕکردنــەوە مێشــکمان کۆنتــڕۆڵ دەکرێــت بــەوەى کــە‬ ‫دەنــگ بدەیــن لــە کاتێکــدا پێشــتر بڕیارماندابــوو دەنــگ‬ ‫نەدەیــن‪ ،‬یاخــود دەنگەکەمــان لــە کاندیــد و حزبێکــەوە‬ ‫بگۆڕیــن بــۆ یەکێکــى دى‪ .‬ئەگــەر تەماشــایەکى مــاڵ یــان‬ ‫هــەر جێگایەکــى تــر بکەیــن‪ ،‬دەبینیــن چەندیــن شــمەکى‬ ‫تێدایــە کــە پێویســتمان پێیــان نییــە‪ ،‬بەکاریــان ناهێنیــن‪،‬‬ ‫یاخــود دەکــرا نەبــن و کێشــەیەکیش دروســت نەکــەن‪،‬‬

‫کەچــى کڕیومانــن و پارەمــان پێــداون‪ .‬ئەمــە ڕێــک‬ ‫وەک ئــەوە وایــە بپرســین ئایــا چــۆن دەکرێــت ئێمــە‬ ‫چەندیــن ســاڵە موچەمــان دەبڕدرێــت‪ ،‬داهاتــى گشــتى‬ ‫تــااڵن دەکرێــت‪ ،‬مــاف و ئــازادى و خزمەتگوزارییــەکان‬ ‫گوشــراون‪ ،‬لــە خۆپیشــاندانەکاندا پەالمارمــان دەدەن‬ ‫و لێمــان دەکــوژن‪ ،‬کەچــى ئێســتا خەریکــە دەچیــن بــۆ‬ ‫دەنگــدان و هەڵیــان دەبژێریــن‪ ،‬خەریکــە پەرلەمــان و‬ ‫نوێنــەرەکان جارێکیتــر دروســت دەکەینــەوە‪ .‬بۆیــە‪،‬‬ ‫پێویســتە وەک کااڵ ناپێویســتەکان نەیانکڕیــن و دوور‬ ‫بکەوینــەوە لێیــان‪.‬‬ ‫هەمــوو ئەمــە لــە کاتێکدایــە کــە نوێنــەرە ڕاســتەقینەکان‬ ‫ئەوانــە نیــن کــە ڕیکالمیــان بــۆ دەکرێــت‪ ،‬ئەوانــەى‬ ‫ڕیکالمیــان بــۆ دەکرێــت و بــە زۆر دەناســێنرێن بــە‬ ‫خەڵــک ئەوانــەن کــە نوێنــەرى ڕاســتەقینەى خەڵــک نیــن‪،‬‬ ‫خەڵــک لــە ڕێگــەى مێــژوو و خەبــات و نوێنەرایەتــی‬ ‫لەپێشــتریانەوە نایانناســن‪ ،‬بۆیــە پێویســتیان بەوەیــە لــە‬ ‫هەمــوو شــوێنێک قــوت بکرێنــەوە‪ ،‬بەرز بکرێنــەوە‪ ،‬جوان‬ ‫و پاکبرێنــەوە‪ ،‬خۆیــان بــە دروشــمى شۆڕشــگێڕانەدا‬ ‫هەڵبواســن‪ ،‬بــاس لــە هــەژارى و نەداریــی خەڵــک بکــەن و‬ ‫فرمێســکى تیمســاحیانە بڕێــژن‪ ،‬بەنــاو بازاڕەکانــدا پیاســە‬ ‫بکــەن و ســادە دەربکــەون‪ ،‬ســەردانى خــزم و دۆســت و‬ ‫هاوڕێکانیــان بکــەن بــۆ ئــەوەى دڵســۆز و خەڵــک دۆســت‬ ‫دەربکــەون‪ ،‬تاکــو لــە بــێ متمانەییــدا‪ ،‬متمانــە بەدەســت‬ ‫بهێنــن‪ .‬لــە کاتێکــدا نوێنــەرە ڕاســتەقینەکانى خەڵــک لــەم‬ ‫جــۆرە بوونــەوەرە فریــودەر و ســاختەچییانە نیــن‪،‬‬ ‫ئــەوان بەڵێنــى درۆ نــادەن و دەمامــک ناپۆشــن‪ ،‬خۆیــان‬ ‫دەرناخــەن و باســى دڵســۆزیی و پاکێتیــی خۆیــان‬ ‫ناکــەن‪ .‬نوێنــەرە ڕاســتەقینەکان ئــەو مرۆڤــە شۆڕشــگێڕ‬ ‫و خەباتگێڕانــەن کــە لەنــاو شــوێنکار و شــوێن ژیانەکانــدا‬ ‫دەنــگ بــەڕووى نــادادى و چەوســاندنەوەدا هەڵدەبــڕن‪،‬‬ ‫ناترســن‪ ،‬مــل نــادەن بــۆ حــزب و ســەرکردەکان‪ ،‬ســتەمى‬ ‫ســەر خۆیــان و هاوڕێکانیــان و هیــچ مرۆڤێــک قبــوڵ‬ ‫ناکــەن‪ ،‬پیــش هــەر کــەس ئامــادەى قوربانیدانــن و لــە‬ ‫هەمــووان زۆرتــر پابەنــدن بــە پرەنســیپەکانەوە‪ .‬لــە‬ ‫ســەروى هەمــوو شــتێکەوە‪ ،‬پێویســتیان بــە ڕیــکالم و‬ ‫بازاڕکــردن نییــە و نابــن بــە ئەنــدام پەرلەمــان‪ ،‬بەڵکــو‬ ‫دەبــن بــە شۆڕشــگێڕە لەبیرنەکراوەکانــى مێــژوو‪ .‬ئەوەى‬ ‫کــە ئەگــەر زۆرینــەى خەڵــک مانگێــک پێــش ئێســتا یــان‬ ‫پێــش هەڵمەتــى هەڵبــژاردن بــڕواى بــە دەنگــدان نەمابــوو‪،‬‬ ‫بــەاڵم ئێســتا ئامــادەى دەنگدانــە‪ ،‬ئــەوە دەرئەنجامــى ئــەو‬ ‫کارگەرییەیــە کــە ڕیکالمکــردن بــۆ مانگێــگ لەســەرى‬ ‫داناویــت لەبەرئــەوەى ڕیکالمــەکان دەتوانــن بــە‬ ‫شــێوەیەک بۆچونمــان بگــۆڕن وەک ئــەوەى بــە ڕاســتى‬ ‫دەنگدانمــان دەرئەنجامــى ئازادیمــان بێــت!‬