Rechar Jmara 20

‫خاوەنی ئیمتیاز‪ :‬دەشنێ نەریمان‬ ‫ســـەرنـــووســـەر‪ :‬ســــادق عــەزیــز‬ ‫نرخ‪٠( :‬‬ ‫‪ )٥٠‬دینار ‪ -‬نرخی هاوپشتی‪ )٢٠٠٠( :‬دینار‬

‫ژمارە‪ )20( :‬دووشەمە ‪)2022/2/14( -‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫(هەموو ناوەڕاستی مانگێک دەردەچێت)‬

‫عێراق و کوردستان‪ :‬بەهەشتێک بۆ چینى بااڵدەست‪ ،‬دۆزەخێک بۆ خەڵک‬

‫نەهێشتنى گەندەڵی بەبێ ڕووخانى سیستەم ڕوونادات!‬ ‫سەروتار‬ ‫سادق عزیز‬ ‫پــاش تێپەڕبوونــی النــی کــەم چــوار مانــگ‬ ‫بەســەر هەڵبژاردنەکانــی نوێنەرانــی پەرلەمــان‬ ‫بــۆ خولــی پێنجەمــی پەرلەمانــی عێــراق‪ ،‬تــا ئێســتا‬ ‫کابینــەی حکومەتــی نوێیــان ڕانەگەیانــدووە و‬ ‫بــە ئەنجامێــک نەگەشــتوون‪ .‬هێــزە سیاســییە‬ ‫ســونی و شــیعی و کوردییــەکان بەردەوامــن‬ ‫لــە گــەڕان بــەدوای چارەســەری ئــەو قەیرانــە‬ ‫خنکێنــەرەی کــە تێیکەوتــون‪ ،‬جارێــک لــە ڕێــی‬ ‫هاوپەیمانێتییــان لەگــەڵ هێــزە سیاســییەکان‬ ‫و پەیداکردنــی چوارچێوەیەکــی ڕێککەوتــن‪،‬‬ ‫جارێکیتــر لــە ڕێگــەی بەکارهێنانــی پاڵپشــتی‬ ‫و نفــوزی دەوڵەتانــی دراوســێ و ناوچەکــە و‬ ‫دەوڵەتــە ڕۆژئاواییــەکان بــە شــێوەیەکی گشــتی‪.‬‬ ‫لــە ناوەڕاســتی مانگــی کانونــی دووهەمــی‬ ‫ڕابــردووەوە‪( ،‬محمــد الحلبوســي) هەڵبژێــردرا‬ ‫وەک ســەرۆکی پەرلەمانــی خولــی ئێســتا‪،‬‬ ‫ئەویــش پــاش مشــتومڕێکی دوور و درێــژی‬ ‫تــا ئــەو کاتــەی کەشــتیی هێــزە سیاســی‌یە‬ ‫دەرگیــرەکان لەســەر ڕێککەوتنێکــی تەوافقــی بــە‬ ‫هەڵبژرادنــەوەی حەلبوســی لەنگەریگــرت‪ .‬لەگــەڵ‬ ‫تەواوبونــی ئــەو ماوەیــەی کــە دانیشــتنەکەی‬ ‫دیاریکردبــوو بــۆ هەڵبژاردنــی‬ ‫پەرلەمــان‬ ‫ســەرۆک کۆمــاری عێــراق کــە مانگێــک بــوو‪،‬‬

‫بەبــێ هیــچ چارەســەرێکی پێکگەشــتن و‬ ‫هاوبــەش (تەوافوقــی) کــە شــایەنی تێڕامــان بێــت‪،‬‬ ‫تێپــەڕی‪ .‬ئــەوەش ئاشــکرایە بەپێــی سیســتمی‬ ‫پشکپشــکێنەی قەومــی و تائیفــی پێگــەی‬ ‫ســەرۆک کۆمــار پشــکی کــوردە‪ ،‬و هــەر وەک‬ ‫پێشبینیشــمان ئەکــرد‪ ،‬دانیشــتنەکەی ڕۆژی‬ ‫دووشــەمە ‪ ٢٠٢٢/٢/٧‬ی پەرلەمــان دەربــارەی‬ ‫هەڵبژاردنــی ســەرۆک کۆمــار بــە بــێ هیــچ‬ ‫ئەنجامێــک نەبەســترا‪ ،‬بەهــۆی غیابــی ڕێککەوتنــی‬ ‫هــەردوو کوتلــەی کوردیــی بــۆ پڕکردنــەوەی‬ ‫پۆســتەکە‪ ،‬کــە هەریەکەیــان بــە جیــا تونــد‬ ‫دەســتیان بــە بەربژێرەکانــی خۆیانــەوە گــرت (د‪.‬‬ ‫بەرهــەم ســاڵح لەالیــەن یەکێتیــی نیشــتیمانییەوە‬ ‫و هوشــیار زێبــاری لەالیــەن پارتــی دیموکراتــی‬ ‫کوردســتانەوە) کــە هەریەکەیــان لــە چوارچێــوەی‬ ‫بەرەیەکــی هاوپەیمانێتــی کاریان بۆ ســەرکەوتنی‬ ‫بەربژێرەکەیــان کــرد‪ ،‬و دەرئەنجــام هیــچ یــەک‬ ‫لــە کاندیدەکانیــان دەنگــی پێویســتیان بەدەســت‬ ‫نەهێنــا بــۆ پۆســتەکە‪ ،‬و ئەمــەش ئاماژەیــە بــۆ‬ ‫قەیرانێکــی قــوڵ و خنکێنــەر‪.‬‬ ‫ئــەو قەیرانــە ئابــوری و سیاســییەی کــە‬ ‫ڕژێــم و حکومەتــی هەرێــم پیایــدا تێپەڕئەبێــت‬ ‫بــە شــێوەیەکی قــوڵ و فــراوان لــە تــەواوی‬ ‫جومگەکانــی دەوڵــەت و هــەردوو حکومەتــدا‬ ‫ڕەنگــی داوەتــەوە‪ ،‬کــە ئەویــش ئاوێنــەی‬ ‫ناوخۆیــی قەیرانــە ئابورییــە جیهانییەکەیــە‪:‬‬ ‫شکســتی بەدیلــە بۆرژوازییەکــەى نیولیبرالیــزم و‬ ‫ئابوریــی بــازاڕ‪ ،‬و لێکەوتــە جیهانییەکانێتــی لــە‬ ‫ڕوبەڕوبوونــەوەکان و ئاســتەنگەکانى جیهانــی‬ ‫ســەردەم)‪ .‬ملمالنێــی ئــەوەی بــە نێوماڵــی کوردی‬ ‫ناســراوە‪ ،‬بــۆ ل ‪٥‬‬

‫ڕۆژی ڤاالنتاین بۆ هەمووان‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫‪2‬‬

‫ئەزموونی کرێکاری‬

‫ژمارە‪ )20( :‬دووشەمە ‪)2022/2/14( -‬‬

‫گۆشەیەک لە ناڕەزایەتییەکان و خەباتی ڕۆژانە و نەپساوەی چینی کرێکار لە جیهاندا‬ ‫ئامادەکردنى‪ :‬کامەران ئەحمەد‬ ‫کرێکارانی سوپەرمارکێتەکانی کرۆگەر‪ -‬ئەمریکا سەرکەوتنیان بەدەست هێنا!‬ ‫پــاش مانگرتنــی زیــاد لــە ‪ ١٠‬ڕۆژەی هەشــت هــەزار کرێــکاری‬ ‫(‪ )King Soopers‬ســەر بە کرۆگەر‪ ،‬ســەرئەنجام بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫کۆمپانیــا بــە خاڵەکانــی گرێبەســتی نــوێ کــە داخوازییەکانــی‬ ‫کرێــکاران بــۆ زیادکردنــی مووچــە و هەلومــەرج و مافــی خانەنشــینی‬ ‫باشــتر لــە خــۆ ئەگــرن ڕازی بــوو‪ .‬بــە لێدوانــی یەکێتــی کرێکارانــی‬ ‫خواردەمەنــی و بازرگانــی لۆکاڵــی ‪ ،٧‬گرێبەســتی نــوێ زیادکردنــی‬ ‫مووچــەی بــە بــڕی ‪ ٥‬دۆالر بــۆ هــەر کاتژمێرێــک لــە کۆلــۆرادۆ‪،‬‬

‫کالیفۆرنیــا و واشــنگتۆن لەخــۆ گرتــووە‪ .‬لــە ڕۆژی ‪١٢‬ی جەنیــوەری‬ ‫‪ ٢٠٢٢‬نزیکــەی ‪ ٨٤٠٠‬کرێــکاری ســوپەرمارکێتەکانی کنگ ســوپەرس‬ ‫لــە ‪ ٧٧‬ناوەنــد دەســتەجەمعی دەســتیان لەکارکێشــایەوەو بڕیاریــان‬ ‫دا تــا بەدەستنەخســتنی داواکارییەکانیــان نەچنــەوە ســەرکارەکانیان‪.‬‬ ‫ســەرجەم هەوڵەکانــی کۆمپانیــا لــە ڕێــگای دادگاوە بــۆ ڕێگەگرتــن لــە‬ ‫گردبوونــەوەی کرێــکاران لەبــەردەم ســوپەرمارکێتەکان و بەرگرتــن‬ ‫بــە قســەی چاالکوانانــی کرێــکاری شکســتیان هێنــا‪.‬‬ ‫کرێکاران لە سەرتاسەری فەڕەنسا خوازیاری زیادکردنی مووچەکانیانن‬ ‫لەجەرگــەی هەڵکشــانی هەڵئاوســان و گرانبوونــی تێچوونەکانــی‬ ‫ژیانکــردن‪ ،‬کرێــکاران لــە سەرتاســەری فەڕەنســا خوازیــاری‬ ‫چوونــە ســەری مووچــەو کۆتایــی هێنــان بــە گرانیــن‪ .‬ڕۆژی ‪٢٧‬ی‬ ‫جەنیــوەری ‪ ٢٠٢٢‬چەنــد ناوەنــدی کرێکاریــی پالنــی هاتنــە مەیــدان و‬ ‫بەڕێخســتنی ناڕەزایەتــی ڕێپێــوان و مانگرتنیــان دژ بــە بارودۆخــی‬ ‫فەڕەنســا ئەنجــام دا‪ .‬چاالکییــەکان لــە الیــەن کرێکارانــی کەرتەکانــی‬ ‫کشــتوکاڵ و خزمەتگــوزاری گشــتی‪ ،‬پیشەســازییە گــەورەکان‪ ،‬و‬ ‫هێڵەکانــی گواســتنەوە و بــە بەشــداری زیــاد لــە ‪ ١٦٠‬هــەزار کرێــکار‬ ‫بەڕێوەچــوون و لــە الیــەن چــوار یەکێتــی کرێکاریــی (‪CGT، FO،‬‬ ‫‪ )FSU، Solidaires‬بانگــەوازی بــۆ کــرا‪.‬‬ ‫مانگرتنــی کرێــکاران دژ بــە چوونەســەری نرخــی ســووتەمەنی‪،‬‬

‫گرانیــی‪ ،‬یاســاکانی بێــکاری و مافەکانــی خانەنشــینی‪ ... ،‬هتــد‪،‬‬ ‫هاوشــانە لەگــەڵ ناڕەزایەتییەکانــی ڕۆژانــی ڕابــردووی مامۆســتایان‬ ‫لــە ناوەندەکانــی خوێنــدن‪.‬‬ ‫ســەرجەم یەکێتیییــە کرێکارییــەکان خوازیــاری چوونەســەری النــی‬ ‫کەمــی مووچــەن و ڕەخنەیــان ئاراســتەی کەمتەرخەمییەکانــی‬ ‫حکومــەت کــرد لەگــەڵ هەڵکشــانی هەڵئاوســان بــە ڕێــژەی ‪%٢،٨‬‬ ‫لــە مانگــی دیســەمبەری ‪ ٢٠٢١‬ەوە هیــچ هەنگاوێکــی ئەرێنییــان‬ ‫بــە ئاراســتەی باشــترکردنی مووچــەو ژیانــی کرێــکاران نەنــاوە‪.‬‬ ‫ســەرۆکی (‪ )CFDT‬ڕایگەیانــد‪ »:‬هەروەهــا پێویســتە حکومــەت بیــر‬ ‫لــە زیادکردنــی مووچــەی ئــەو کرێکارانــەش بکاتــەوە کــە لــە ئاســتی‬ ‫پلــەدوودا پۆلێــن کــراون وەک شــوفێر‪ ،‬خزمەتکارانــی هاوکاریــی‬ ‫مــاڵ‪ ،‬و کرێکارانــی ســوپەرمارکێتەکان‪.‬‬ ‫کرێکارانی گەشتیاریی لە مەغریب دژ بە داخستنی سنوورەکان مانیان گرت‬ ‫بــۆ دووەمیــن جارلــە مانگــی جەنیــوەری ‪ ٢٠٢٢‬کرێکارانــی‬ ‫کەرتــی گەشــتوگوزار لــە مەغریــب دژ بــە داخســتنی ســنوورەکان‬

‫دەســتیان دایــە ناڕەزایەتــی‪ .‬ڕۆژی ‪ ٢٧‬جەنویــەری ‪ ٢٠٠‬کرێــکار لــە‬ ‫بــەردەم وەزارەتــی گەشــتوگوزار لــە ڕیبــات گردبوونــەوە ‪ ،‬هەمــان‬ ‫ناڕەزایەتیــش لــە ســارەکانی مەراکیــش و ئەکادیریــش بەڕێوەچــوون‪.‬‬ ‫حکومەتــی مەغریــب بــە ئامانجــی ســنووردارکردنی پەتــای کۆرۆنــاو‬ ‫مەترســی لــە باڵوبوونــەوەی گــۆڕاوی ئۆمیکــرۆن لــە ڕۆژی ‪٢٩‬ی‬ ‫نۆڤەمبــەری ‪٢٠٢١‬ەوە ســەرجەم گەشــتەکانی بــۆ مــاوەی دوومانــگ‬ ‫تاکــو ‪٣١‬ی جەنیــوەری ‪ ٢٠٢٢‬هەڵپەســاردووە‪ ،‬خۆپیشــاندەران‬ ‫ڕایانگەیانــد سنوورداخســتنەکان زیانــی گــەورەی بــە کەرتــی‬ ‫گەشــتیاریی و کرێــکاران گەیانــدووە بــە تایبــەت کــە کرێکارانــی ئــەم‬ ‫کەرتــە لــە قەرەبوونکردنــەوەو هاوکارییەکانــی حکومــەت (‪214‬‬ ‫ملیــۆن دۆالر) بێبــەش کــراون‪ .‬کەتــی گەشــتیاریی ‪%٧‬ی داهاتــی‬ ‫نێوخۆیــی پێکئەهێنێــت لــەو واڵتــە‪.‬‬ ‫کرێکاران دژ بە بڕیاری داخستنی کارگەکەیان دەستیان دایە مانگرتن‬ ‫بەڕێوەبەرایەتــی کۆمپانیــای ئاشــی ســری کریشــنا‪ -‬هیندوســتان‬ ‫بەهــۆی گرانبوونــی مــەوادی ســەرەکی و بەرزبوونــەوەی‬ ‫تێچوونەکانــی گواســتنەوە بڕیــاری داخســتنی کارگەکــەی بــۆ‬ ‫ماوەیەکــی نادیــار دا‪ .‬ســەدان کرێــکار لەبەردەمــی کۆمپانیاکــە‬ ‫گردبوونــەوەو خوازیاربــوون کــە بەڕێوەبەرایەتــی کارگــە بــە‬ ‫بڕیارەکەیــدا بچێتــەوە‪ ،‬خوازیــارن کــە حکومەتــی خۆجێــی چاالکانــە‬ ‫بێتەمەیــدان بــۆ ڕێگرتــن لــە بێکارکردنــی کرێــکاران‪.‬‬ ‫هەزاران کرێکاری پۆرتالند دەنگیان بە مانگرتن دا‬ ‫پــاش ڕاپرســی زیــاد لــە ‪%٨٦‬ی ئەندامانــی یەکێتــی کرێکاریــی‬ ‫(‪ )DCTU‬لــە پۆرتالنــد –ئەمریــکا کــە ژمارەیــان ‪ ١١‬هــەزارەو‬ ‫کرێکارانــی گواســتنەوە‪ ،‬دارایــی‪ ،‬خزمەتگــوزاری و ئەمنیــەت لــە‬ ‫خــۆ ئەگــرن دەنگیــان بــە بەڵــێ دا بــۆ مانگرتنەکانــی ڕۆژی ‪١٠‬ی‬ ‫فێبریــوەری ‪ ،٢٠٢٢‬یەکێتییەکــە چەندیــن ڕێکخــراوی تــری کرێکاریــی‬ ‫لەخۆئەگرێــت‪ .‬ئاســتی خەرجییەکانــی ژیــان بــە ڕیــژەی ‪ %٥‬لــەو‬ ‫ناوجەیــە لــە چــاو ســاڵی پــاردا زیــادی کــردووە لــە کاتێکــدا مووچــەی‬ ‫کرێــکاران لــە هەمــان شــوێنی خۆیدایــە‪ .‬کرێــکاران خوازیــاری‬ ‫چوونەســەری مووچــە‪ ،‬گرێبەســتی دادپەروەرانــە‪ ،‬باشــترکردنی‬ ‫هەلەمــەرج و ســەالمەتی شــوێنی کار و چەنــد مەزایــای تــری‬ ‫خانەنشــینی لەخۆئەگــرن‪.‬‬ ‫گردبوونەوەو چاالکی کرێکاران لە ڤێرجینیا‬ ‫دەیــان کرێــکاری ڕێکخــراوی تــازە دروســتبووی یەکێتــی کرێکارانــی‬ ‫شاری ڤێرجینیا بیچ(‪)Virginia Beach City Workers Union‬‬ ‫لــە ڕۆژی ‪١٨‬ی جەنیــوەری لــە بــەردەم شــارەوانی گردبوونــەوە و‬ ‫خوازیــاری ڕێزگرتــن لــە شــکۆی کرێــکار‪ ،‬کۆتاییهێنــان بــە جیاکاریــی‬ ‫و ڕاســیزم لــە ســەرکار‪ ،‬چوونەســەری ئاســتی مووچــە بــە ئەنــدازەی‬ ‫وەاڵمدانــەوەی پێداویســتییە بنەڕەتییەکانــی ژیــان بــوون‪.‬‬ ‫دوایــن ڕاپۆرتــەکان ئامــاژە بــە جیــاکاری و کەمــی مووچــە بــەڕاددەی‬ ‫‪ 17,327‬دۆالرلــە ســاڵێکدا بــۆ هەمــان کار لــە ڤێرجینیــا لــە چــاو‬ ‫شــارەکانی تــردا ئەکــەن‪.‬‬ ‫مانگرتنی کرێکارانی گواستنەوە لە لوبنان‬ ‫ناوەڕاســتی مانگــی جەنیــوەری ‪ ،٢٠٢٢‬لەســەر بانگــەوازی یەکێتــی‬ ‫کرێکارانــی گواســتنەوەی وشــکانی لوبنــان ‪ ،‬ســەدان کرێــکار‬ ‫دژ بــە زیادبوونــی نرخــی ســوتەمەنی‪ ،‬گرانبوونــی پێداویســتییە‬ ‫ســەرەتاییەکانی ژیــان‪ ،‬دابەزینــی بەهــای دراوی لوبنانیــی‪،‬‬ ‫گردبوونــەوەو شــەقامە ســەرەکییەکانی نێــو بەیروتــی پایتەخــت و‬ ‫ڕێــگا بنەڕەتییەکانــی لوبنایــان بــۆ مــاوەی چەنــد ســەعات داخســت‪.‬‬ ‫لــە بەیــروت خۆپیشــاندەران مەیدانــی ناوەنــدی شــار‪ ،‬شــەقامی‬ ‫حەمــرا‪ ،‬و ڕێــگای فڕۆکەخانەیــان لــە نزیــک باڵوێزخانــەی کوەیــت لــە‬ ‫کاتژمێــر ‪٥‬ی ســەرلەبەیانییەوە داخســت‪.‬‬ ‫نارەزایەتی دژ بە تیرۆرکردنی ڕۆژنامەنووسێکی پاکستانیی‬ ‫یەکێتــی کرێکارانــی کارەبا‪،‬ئــاو و پێشخســتنی وزە لەگــەڵ شــورای‬ ‫نووســەرانی ڕۆژنامــە‪ ،‬و یەکێتــی فیدراســیۆنی ڕۆژنامەنووســانی‬ ‫پاکســتان لــە ڕۆژی ‪٢٧‬ی جەنیــوەری ‪ ٢٠٢٢‬ناڕەزایەتــی‬ ‫خۆپیشــاندانیان دژ بــە تیرۆرکردنــی ڕۆژنامەنــووس (حەســنەین‬ ‫شــا)‪ ،‬ڕاپۆرتــدەری تــاوان لــە کەناڵێکــی تەلەفزیۆنــی کــرد و کردەوەی‬ ‫تیــرۆرو تاوانکارییــان دژ بــە ڕۆژنامەنووســان ســەرکۆنەو ڕیســوا‬ ‫کــرد‪ ،‬خوازیــار بــوون لــە زووتریــن کاتــدا دەســەاڵتدارانی حکومیــی‬ ‫تاوانبــاران دەســتگیر و ڕادەســتی دادگا بکــەن‪.‬‬

‫خۆپیشــاندەران ڕایانگەیانــد تیرۆرکردنــی ڕۆژنامەنــووس‬ ‫لەبــەردەم باڵەخانــەی یانــەی چاپەمەنــی و بــە ڕۆژی ڕوونــاک لــە‬ ‫الهۆر(پایتەختــی پارێــزگای پونجــاب) ڕەنگدانــەوەی بێبەدەربەســتی‬ ‫حکومەتــە لــە پاراســتنی گیانــی ڕەخنەگــران و چاالکوانــان‪ ،‬بــە تایبەت‬ ‫ئــەوەی لــە ســاڵی ‪٢٠٢١‬یشــدا ســێ ڕۆژنامەنــووس لــە پاکســتان‬ ‫تیرۆکــراون بــە بــێ ئــەوەی تاوانبــاران دەســتگیرو ڕادەســتی دادگا‬ ‫بکرێــن‪ .‬لــە ســەر ئاســتی جیهانیــش ســاڵی ‪ ٢٠٢١‬النــی کــەم ‪٤٥‬‬ ‫ڕۆژنامەنــووس تیرۆرکــراون‪.‬‬

‫لەگەڵ چوونەسەری هەڵئەوساندا مامۆستایانی و کارمەندانی تەندروستی لە‬ ‫ئێران مانیان گرت‬ ‫مامۆســتایان لــە سەرتاســەری ئێــران ناڕەزایەتــی و مانگرتنیــان‬ ‫بــۆ زیادکردنــی مووچــە‪ ،‬و ئازادکردنــی ئــەو مامۆســتایانەی کــە‬ ‫لــە خۆپیشــاندان و ناڕەزایەتییەکانــی ڕابــردوودا دەســتگیرکرابوون‬ ‫دەربــڕی‪ .‬بــە پــێ‌ی شــواری هاوئاهەنگــی مامۆســتایانی ئێرانــی‬ ‫ناڕەزایەتیەکان ماوەی دوو ڕۆژ ئەخایەنن و وابڕیارە لە ماوەی دوو‬ ‫هەفتــەی داهاتــوودا بــۆ پێداگــری لــە داخوازییەکانیــان دەســتبدەنەوە‬ ‫ناڕەزایەتــی سەرتاســەری‪ .‬ئــەم ناڕەزایەتییانــە هاوئاهەنگــە لەگــەڵ‬ ‫ناڕەزایەتییەکانــی کرێکارانــی تەندروســتی و پەرســتاران لــە ناوەنــدە‬ ‫جیــاوازەکان بــۆ زیادکردنــی مووچــە‪ .‬شــەپۆلی بێــزاری و توڕەیــی‬ ‫و ناڕەزایەتــی کرێــکاران دژ بــە بارودۆخــی داڕمــاوی ئابــوری و‬ ‫هەلەمەجەکانــی کارکــردن و کەمــی کــرێ بزووتنەوەیەکــی بەربــاوە‬ ‫و ســەرجەم کەرتەکانــی خزمەتگــوزاری و پارێزگاکانــی لــەو واڵتــە‬ ‫گرتووەتــەوە‪.‬‬ ‫لــە ناڕەزایەتییەکانــی ڕابــردوودا مامۆســتایان لەبــەردەم نوســینگەی‬ ‫پەرلەمــان لــە تــاران و نوســینگەی وەزارەتــی خوێنــدن و پــەروەردە‬ ‫لــە پارێــزگاکان گردبوونــەوە و داواکاریــی ئازادکردنــی ئەو مامۆســتا‬ ‫زیندانییکراوانەیــان کــرد کــە لــە مانگرتنەکانــی ڕابــردوودا لــە الیــەن‬ ‫هێــزە ئەمنییەکانــەوە دەســتگیرکراون‪.‬‬

‫کرێکارانی چیمەنتۆ لە سیاتڵ دوومانگە لە مانگرتندان‬ ‫مانگرتنەکانــی کرێکارانــی چیمەنتــۆ و بارهەڵگریــی گواســتنەوەی‬ ‫چیمەنتــۆ لــە ســیاتڵ – ئەمریــکا بووەتــە وەســتانی بــازاڕی النــی‬ ‫کــەم ‪ ٢٣‬ملیــار دۆالر یپشەســازی بیناســازیی‪ .‬کرێــکاران دژ بــە‬ ‫هەلومەرجــی کارکــردن و کەمــی مووچــە مــاوەی حــەوت هەفتەیــە‪،‬‬ ‫لــە شــەش ناوەنــدی پیشەســازی مــەزن لــە ناڕەزایەتــی و مانگرتندان‪.‬‬ ‫ســەرەتا مانگرتنــەکان بــە ‪ ٣٤‬کرێــکارەوە دەســتی پێکــرد و دواتــر بــە‬ ‫ســەرجەم ناوەندەکانــی تــری گرتــەوە‪.‬‬ ‫کرێــکاران ئەڵێــن ‪ »:‬ئێمــە خۆمــان شــارێک دروســت ئەکەیــن بــەاڵم‬ ‫بــە مانــای وشــەکەش ناتوانیــن لــێ‌ی بەرهەمەنــد بیــن و تیایــدا‬ ‫بژیــن»‪ ،‬کەمــی مووچــەی کرێــکاران و نرخــی بــەرزی کرێــی خانــوو‬ ‫گرفتــە بنەڕەتییەکانــی کرێکارانــە لــەو هەرێمــە‪،‬و نارەزایەتییــەکان‬ ‫کاریگەریــی تونــدی کردووەتــە ســەر ســەرجەم پرۆژەکانــی‬ ‫بیناســازیی و کەرتەکانــی تــر‪.‬‬

‫ژمارە‪ )20( :‬دووشەمە ‪)2022/2/14( -‬‬

‫ژیانی خەڵک‬

‫‪3‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫گرانی و بێکاریی خۆرەی ناو ژیانى ھەژاران‬ ‫کامەرانى مامە عەلە‬ ‫گرانــی و بێکاریــی بــۆ چینــی کرێــکار و بێبەشــکراوانی کۆمەڵگــە‬ ‫دوژمنێکــی ترســناکە کــە ھەمیشــە لــە بۆســەدایە بــۆ برســیکردنیان‪.‬‬ ‫ئەمــە تاوانێکــی بەردەوامــی ڕێکخــراوە کــە لــە کۆمەڵگــەی‬ ‫چینایەتیــی ســەرمایەداریدا لەژێــر پــەردەی دیموکراســی و مافــی‬ ‫مرۆڤــدا پــەرەی پێــدەدرێ!‬ ‫لــە کۆمەڵگەیەکــدا کــە چینێــك بتوانــێ بــە بــێ ھیــچ تاوانێــك چینێکــی‬ ‫تــر تــا کوشــتن و بڕیــن بچەوســێنێتەوە‪ ،‬دیموکراســی و مافــی‬ ‫مــرۆڤ‪ ،‬جگــە لــە گاڵتەجــاڕی و گەمژانــدن ھیــچ مانایەکــی دیکــە‬ ‫نابەخشــن ‪.‬پاش ئەوەی کە سیســتەمی ســەرمایەداری‪ ،‬سیســتەمی‬ ‫دەرەبەگایەتــی وەالوەنــا و پێگــە ئابــوری و سیاســییەکانی خــۆی‬ ‫قایــم کــرد‪ ،‬وەك چینێکــی چەوســێنەر خــۆی ســەپاند ‪.‬چینــی‬ ‫کرێکاریــش وەك چینــی چەوســاوە دەرھاویشــتەی ئــەو پەیوەندییــە‬ ‫لــە بەرھەمھێنانــی کااڵیــی ســەرمایەداری‪ ،‬لــە پرۆســەیەکی‬ ‫مێژوویــی دیاریکــراودا پــەی بــە بەرژەوەندیــی چینایەتــی و ئاســتی‬ ‫ھوشــیاریی شۆڕشــگێڕانە و ڕێکخراوبوونــی خــۆی بــرد‪ ،‬ئیتر وەك‬ ‫‪:‬دوو چینــی ناکــۆك ملمالنــێ و زۆرانبازیــی چینایەتییــان درێــژەی‬ ‫کێشــا و بەردەوامــە ‪.‬‬ ‫لەبەرئــەوەی پێشــبڕکێ بــۆ چەوســاندنەوە و کەڵەکەکردنــی‬ ‫ســود و قازانجــی زیاتــر جــەوھەری سیســتەمی ســەرمایەدارییە‪،‬‬ ‫بەرھەمھێنانــی کااڵیــی لــە خواســت دەردەچــێ‪ ،‬قەیرانــی ئابــوری‬ ‫و دارایــی و نائارامیــی کۆمەاڵیەتــی و جەنــگ و ئاوارەیــی و‬ ‫گرانــی و بێــکاری و برســێتی ئەخوڵقێنــێ ‪.‬بۆرژوازیــش بــۆ‬ ‫چارەســەری قەیرانــە سیاســی و ئابورییەکانــی لــە ڕابــوردودا‬ ‫پەنــای بــۆ لیبرالیــزم بــردووە و پــاش ھاتنــە ســەرکاری ڕۆناڵــد‬ ‫ڕەیــگان لــە ئەمریــکا و مارگارێــت تاچێــر لــە بەریتانیــا و ڕوخانــی‬ ‫یەکێتــی ســۆڤییەت لــە ســاڵی ‪ ،١٩٩١‬سیســتەمی ســەرمایەداری بــە‬ ‫پێشــکەش کردنــی تێــزی لیبرالیزمــی نــوێ‪ ،‬بڕیاریــان دا وردە وردە‬ ‫ئــەو دەســکەوتانەی کــە خەڵــك لــە نیــو ســەدەی جەنگــی ســارددا بە‬ ‫دەســتیان ھێنابــوو لێیــان زەوت بکەنــەوە و پاشەکشــەیان پێبکــەن ‪.‬‬ ‫ئــەم دیاردەیــە لــە ئەوروپــا پــاش قەیرانــە ئابورییەکــەی ســاڵی‬ ‫‪ ٢٠٠٨‬بــە تــەواوی وەدەرکەوتــن‪ .‬سیاســەتی ســك ھەڵگوشــین و‬ ‫گرانــی و پاشــگەزبوونەوە لــە خزمەتگوزاریــی کەرتــە گشــتییەکانی‬

‫پــەروەردە و تەندروســتی و بڕینــی کۆمەکــى ڕێکخــراوە‬ ‫کۆمەاڵیەتییــەکان پــەرەی ســەند ‪.‬مەبەســتیان ئــەوە بــوو بــۆ‬ ‫دەربازبــوون لــە قەیرانــەکان زۆرتریــن فشــار بــۆ کۆمەاڵنــی خەڵــك‬ ‫بھێنــن و بــە ســەر ئەوانــدا ســاغی بکەنــەوە ‪.‬‬ ‫لــە الیەکــی تریشــەوە لــە عێــراق و ســوریا و لیبیــا و یەمــەن و‬ ‫لوبنــان و ئەفغانســتان و کۆمارەکانــی ســۆڤییەتدا پەرەیــان بــە‬ ‫نائارامــی و جەنگــی تاکتیکــی دەدا‪ ،‬چونکــە بەشــێك لــە ئابوریــی‬ ‫ســەرمایەداری لــە ســەر جەنــگ و نائارامــی ئــەژی‪ ،‬کــە ھەموومــان‬ ‫لــە بیرمانــە کاتێــك حیزبــی محافزینــی مارگارێــت تاچــەر لــە‬ ‫بەریتانیــا توشــی قەیــران بــوو‪ ،‬جەنگــی فۆرکالنــدی لــە گــەڵ‬ ‫ئەرژانتیــن خوڵقانــد ‪.‬‬ ‫خەڵکــی ڕۆژھەاڵتــی ناوەڕاســت بــە گشــتی و کوردســتان بــە‬ ‫تایبەتــی ڕۆژانــە بــە چــاوی خۆمــان ئەبینیــن کــە چــۆن بلۆكبەنــدی‬ ‫و جەمســەرگیرییە ئیمپریالیســتییەکان بــۆ بــە تــااڵن بردنــی ســامانە‬ ‫سروشــتییەکانی ناوچەکــە و بەھێزکردنــی پێگــەی جیۆپۆلەتیکــی‬ ‫خۆیــان یــاری بــە چارەنوســی خەڵــك دەکــەن و دیموکراســیی‬ ‫بــۆرژوازی و مافــی درۆینــەی مرۆڤەکەشــیان زیاتــر لــە پێــش‬

‫خســتووەتە ژێــر پرســیارەوە و ڕســواکردووە ‪.‬‬ ‫لــە کوردســتاندا بــە گرانبوونــی نــان و غــاز شــەڕی دەســتە و‬ ‫یەخــە گەیشــتووەتە بــەر دەرگای ھەژاران ‪.‬ئێمــە لەســەر دەریــای‬ ‫نــەوت و غــاز ئەژیــن‪ ،‬کەچــى خۆمــان نــەوت و غازمــان نییــە‪،‬‬ ‫کارەبامــان قەشــمەرییە وەك ‪:‬قەشــمەرخانەی کاربەدەســتان‪ ،‬کار‬ ‫و کاســبی و خزمەتگــوزاری نییــە‪ ،‬موچــە بــووە بــە منــەت و‬ ‫ماڵئاوایــی و خێرخــوازی بــە ســەر خەڵكــەوە و بونیــادی کۆمەڵگــە‬ ‫داڕوخێنــراوە و شــکۆ لــە مــرۆڤ داماڵــراوە ‪.‬لــە دۆخێکــی ئــاوا‬ ‫بێســەروبەردا ناڕەزایەتــی و توڕەیــی و بێزاریــی خەڵــك ســەر بــۆ‬ ‫شۆڕشــی کۆمەاڵیتــی ئەکێشــێ‪ ،‬دەســەاڵت و ئاغاکانیــان ھەرجــارە‬ ‫پیالنێــك بــۆ بــە الڕێدابردنــی شۆڕشــی چەوســاوەکان دائەڕێژێــن‪،‬‬ ‫ڕۆژێــك بــە کۆرۆنــا و و ڕۆژێکــی تــر بــە داعەشــی قوڕمســاخ‬ ‫ئەمانترســێنن بــۆ ئــەوەی کۆنترۆلمــان بکــەن ‪.‬‬ ‫ئەرکــی ســەر شــانی تــەواوی خەڵکــی پێشــکەوتووخوازە خۆیــان‬ ‫ڕێکبخــەن و یەکگرتووانــە بــە ڕووی ئــەم دەســەاڵتە بە کرێگیراوە‬ ‫تااڵنچییانــە و داعــەش و کۆرۆنــادا بچینــەوە و ھەموویــان بخەینــە‬ ‫زبڵدانــی مێــژووەوە‪..‬‬

‫عێراق و کوردستان‪ :‬واڵتى خێر بۆ سەرمایەداران و شەڕ بۆ هەژاران‬ ‫ئیبراهیم عمر‬ ‫کاتێــک غــازی مــااڵن‪ ،‬نــەوت‪ ،‬کارەبــا‪ ،‬خزمەتگوزارییــە تەندروســتییە‬ ‫گشــتییەکان‪ ،‬خزمەتگوزارییــە شــارەوانییەکان‪...... ،‬هتــد نییــە بــۆ‬ ‫خەڵکــی کوردســتان‪ ،‬ئــەوا هەموومــان ســەرنجمان ئەچێتــە ســەر بــە‬ ‫تەنهــا حکومــەت! پەرلەمــان! دامــودەزگا ســەرکوتکەرە دەوڵەتییەکان‪،‬‬ ‫یاخــود پارتەکانــی دەســەاڵت (دیــارە بــۆ گشــت عێراقیــش هــەر‬ ‫ڕاســتە ئــەم ئاماژانــە بخوێنینــەوە)‪ .‬ئــەى ئــەو هەمــوو کۆمپانیــا‬ ‫و ســەرمایەدار و دامــەزراوە و کارگــە زەبەالحــەی کــە چینێکــی‬ ‫تۆکمــەی ئەوتۆیــان پێکهێنــاوە کــە حکومــەت هــەر وەک مارکــس‬ ‫دەڵێــت تەنیــا (کۆمیتەیەکــە بــۆ پاراســتنی بەرژەوەندییەکانــی چینی‬ ‫ســەرمایەداران)‪ ،‬و هەمــوو ملکەچــی پاراســتنی ئــەو پەیوەندییــە‬ ‫ئابــوری و سیاســیانەن کــە ئــەو چینــە لەبەرژەوەندییەتــی؟‬ ‫کاتێــک هێــواش و لەســەرخۆ لــە مــاوەى ‪ ٣٠‬ســاڵی ڕابــردوودا‪،‬‬ ‫بانکــی دراوی نێودەوڵەتــی و نیولیبرالیــزم دەســتی کێشــایە کەناڵــی‬ ‫ســادەترین پایەکانــی ژیانــی خەڵکــی بێبــەش و چینــە نــەدارەکان‬ ‫و هەمــوو ژێرخانــی کۆمەڵگــەی بــەرەو کەنــاری مەرگەســات بــرد‬ ‫و بــازاڕی ئازادیــش وەک دڕندەیەکــی ترســناک بەربــووە گیانــی‬ ‫جەمــاوەری خەڵــک‪ ،‬لــە ڕێــی بەتایبەتیکردنــی کەرتــە گشــتییەکان بــە‬ ‫نــاوی (کرانــەوەی ئابــوری و گەشــەی ئابــوری) کــە (دیــارە بــەو‬ ‫مانایــە نایــەت کــە دەوڵــەت و حکومەتــی پێشــوو هەمــان کۆمیتــەی‬ ‫پارێــزگاری بەرژەوەندییەکانــی ســەرمایەداران نەبوبێــت‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫بــە فۆرمێکــی تــر)‪،‬و لەســەرەتاوە و لــە یەکــەم هەنــگاودا کەرتــی‬ ‫گەیاندنیــان دایــە دەســتی چەنــد کۆمپانیایــەک و تەنانــەت هەمــوو‬ ‫دامەزراوە حکومییەکانی ســەر بەم کەرتەشــیان بۆ ئەم کۆمپانیایانە‬ ‫بەجێهێشــت (لەوانەیــە بڵێــن کۆمپانیاکانــی ســەر بــە پارتــەکان کــە‬

‫هیــچ نیشــانەی پرســیار دروســت ناکــەن ئــەو کۆپانیایانــە ســەر بــە‬ ‫پارتــەکان نەبــن یــان لــە دەرەوەی پارتەکانــی دەســەڵت بــن چونکــە‬ ‫هەمــان ڕۆڵ ئەبینــن)‪ .‬دواتــر بەنــاوی وەبەرهێنــان و پیشەســازیی‬ ‫و دانانــی پــڕۆژە یاســای وەبەرهێنــان دەســتی هــەر ئــەو چینــە‬ ‫مشــەخۆرەی ســەرمایەداران و خاوەنکاریــان ئاوەاڵکــرد بــۆ‬ ‫گەشەســەندن و هەڵتۆقینیــان و یاســا و ڕێســایان بــۆ دانــا‪ ،‬و هەمــوو‬ ‫کەرتەکانــی تریــش بەهەمــان شــێوە‪ ،‬بەتایبەتــی لــە کوردســتان‬ ‫ئــەو کۆمپانیایانــەی کــە ســەربە پارتەکانــی دەســەاڵت یــا نزیــک لــە‬ ‫پارتەکانــی دەســەاڵت بــوون‪ ،‬پشــکی شــێریان لــە قازانــج و کەڵەکــەى‬ ‫ســەرمایەى گشــتیی بەرکــەوت بــە پێــی ناوچــەی دەســەاڵتیان‪.‬‬ ‫دەرهێنانــی نــەوت لــە ســەرەتادا و دواتریــش غــاز بــووە هەنگاوێکــی‬ ‫جدیتــر بــۆ ســەرمایەداران و (بۆرژوازیــی کــورد) تــا لــەو ڕێیەشــەوە‬ ‫پێشــکەوتنی گــەورە لــە کەڵەکــەی ســەرمایە بــە خۆیــەوە ببینێــت‪ ،‬و‬ ‫پەلکێشــکردنی کۆمپانیــا ئەمریکــی و روســییەکان بووە ســەرەکیترین‬ ‫پایــەی ئەو پێشــبڕکێیەی گەشەســەندنی هەرچــی زیاتری بۆرژوازیی‬ ‫کــوردی و تــا ئەمــڕۆش گەشــەی بەرچــاو بەخۆیــەوە ئەبینێــت‪.‬‬ ‫بــە جۆرێــک بانگەشــەی پێشــکەوتنی ئابوریــی کوردســتانیان ئەکــرد‬ ‫وەک ئــەوەی عەدالەتــی کۆمەاڵیەتــی بچەســپێنن و ئــەم گەشــەکردنە‬ ‫ئابورییــەی کوردســتان ببێتــە خێــر و بێــر و بڕژێتــە ســەر تــەواوی‬ ‫خەڵکــی کوردســتاندا‪ ،‬کــە دیــارە ئەمــەش بــۆ خۆڵکردنــە چــاوی‬ ‫چینــی پرۆلیتاریــای ســتەمدیدەی خــوارەوەی کۆمەڵگــە بــوو‪ ،‬و بــە‬ ‫نــاوی ئابوریــی ســەربەخۆ و پێشــکەوتنی ئابــوری بــە خەڵکیــان‬ ‫ئەفرۆشــتەوە ‪.‬‬ ‫هــەر لــە دەرئەنجامــی ئــەم هەلومەرجانــەوە کەرتــە گشــتییەکان‬ ‫کەوتنــە بــەر هەڕەشــەی کۆمپانیــا و ســەرمایەداران (بــە گشــتی‬

‫تێکــڕای کەرتــە گشــتییەکان) واتــە تێکــڕای ژیانــی جەمــاوەری‬ ‫خەڵکــی بێبەشــی کوردســتان کەوتــە بــەر هێــرش و هەڕەشــە‪ ،‬و‬ ‫ژیــان بــوو بــە جۆرێــک کــە هەمــان ئــەو جەمــاوەرە ئــاوات بــە ژیانــی‬ ‫ســەردەمی حکومەتــی دیکتاتۆریــی بــۆرژوازی بەعــس بخوازێــت و‬ ‫دیکتاتۆرەکــەی عێراقیــش ببێتــە ڕەمــزی دەوڵەتــداری‪.‬‬ ‫بــا بابەتەکــە کەمێــک ڕۆشــنتر بکەینــەوە‪ :‬لــە کاتێکــدا ئــاوات بــە بوونی‬ ‫کارەبــا ئەخوازیــن‪ ،‬کۆمپانیایەکــی زەبەالحــی ســەرمایەدارێکی وەک‬ ‫احمــد اســماعیل کارەبــا ئەفرۆشــێت بــە موســڵ و خۆشــیان زۆر بــە‬ ‫ڕاشــکاوانە ڕایانگەیانــدووە‪ ،‬و کاتێــک باســی نەبوونــی نــەوت و غــاز‬ ‫ئەکەیــن جگــە لــە بــۆری ســتراتیجی‪ ،‬بــە تەنکــەر نــەوت و غــاز بــۆ‬ ‫واڵتانــی پاکســتان و ئەفغانســتان ‪ ....‬و واڵتانــی تــر هەنــاردە ئەکــەن‪،‬‬ ‫هەمــوو ئەمانــەش لــە پێنــاوی قازانجــی کۆمپانیــا زەبەالحەکانــی‬ ‫کــورد زماندایــە کــە هیــچ شــتێکیان بــەالوە گرنــگ نییــە جگــە لــە‬ ‫کەڵەکــەی ســەرمایە و قازانــج‪ ،‬لەکاتێکــدا ســنوری چەندەهــا وواڵت‬ ‫ئەبڕدرێــت لەبــەر خواســتی غــاز کــە بــۆ هــەر تۆنێــک ســەرو ‪$١٠٠٠‬‬ ‫و لــە ناوخــۆ ‪ $ ٤٧٠-٤٥٠‬ە‪.‬‬ ‫دیــارە دەوڵــەت و پارتــە دەســەاڵتدارەکان پشــت و پەنــای ئــەم‬ ‫چینــە مشــەخۆرەی بۆرژوازییــن و یاســا و پەرلەمانیــش هــەر بــۆ‬ ‫پارێــزگاری لــە هەمــان بەرژەوەندیــی بــۆرژوازى و چینەکانــى‬ ‫ســەرەوەى کۆمەڵــگا دامــەزراوە و لەبەرامبــەر هــەر ناڕەزایەتییەکــدا‬ ‫بــە ســوپا و دامــودەزگا ســەرکوتکەرەکانیان ڕوبــەڕوی خەڵکــی‬ ‫کوردســتان و عێــراق ئەبنــەوە لــە کاتێکــدا ئــەم خەڵکــە بــە ڕوونــى‬ ‫لــەو واقعیــە تاڵــەى ژیانــی خۆیــدا چەندیــن دەیەیــە دەتلێتــەوە و‬ ‫خەونــى ڕزگاربوونیەتــى لــە ســتەمى ســەرمایەداریی بــۆ ژیانێکــى‬ ‫شایســتە بــە مــرۆڤ‪.‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫‪4‬‬

‫وتار‬

‫ژمارە‪ )20( :‬دووشەمە ‪)2022/2/14( -‬‬

‫قەیرانى هەاڵوسان و لێکەوتەکانى لەسەر خەڵک‬ ‫کارزان عەزیز‬ ‫هەڵئاوســان لــە زانســتى ئابوریــدا بریتییــە لــە هەڵکشــان و‬ ‫بەرزبوونــەوەى نرخــى کااڵ و خزمەتگوزارییــەکان‪ .‬کاتێــک ئاســتى‬ ‫نــرخ بــەرز دەبێتــەوە‪ ،‬ئــەوا بــە شــێوەیەکى ڕاســتەوانە توانــاى‬ ‫کڕینــى دراو دادەبەزێــت‪ .‬بــە مانایەکــى دى‪ ،‬توانــاى کڕینــى کااڵ‬ ‫و خزمەتگوزارییــەکان لــەالى خەڵــک کەمدەبێتــەوە‪ ،‬کــە بەمــە‬ ‫دەگوترێــت هێــزى کڕیــن (‪.)Purchasing Power‬‬ ‫وەک هەموومــان ئاگاداریــن‪ ،‬کوردســتان و عێــراق کــە بەشــێکە‬ ‫لــە کۆمەڵــگاى ســەرمایەداریی جیهانــى‪ ،‬بەرزبوونــەوەى نرخــى‬ ‫خزمەتگوزارییــەکان و کااڵکان تێیــدا ئاســتێکى بــەرزى بەخــۆوە‬ ‫بینیــوە هــەر لــە ســەوزە و میــوە و خۆراکەکانــى دیکــەوە‪ ،‬بــۆ‬ ‫جلوبــەرگ و خانوبــەرە و خزمەتگوزارییــە کۆمەاڵیەتییەکانــى وەک‬ ‫ئــاو و کارەبــا و هەمــوو جــۆرە پێویســتى و پێداویســتییەکانى دیکــە‬ ‫لەوانــە ســووتەمەنییەکان کــە پێکدێــت لــە نــەوت و بەنزیــن و غــاز و‬ ‫تەنانــەت ژەمــە خواردنــى ڕیســتۆرانت و کافێکانیــش‪ ،‬بــە تەنیشــتى‬ ‫بەرزبوونــەوەى نرخــى ئینتەرنێــت و پەیوەندییــە تەلەفۆنییــەکان‪ ،‬و‬ ‫هیتــرەوە‪.‬‬ ‫قەیرانــى دارایــی ‪ ،٢٠٠٨‬کــە دواهەمیــن قەیرانــە گــورزى دارایــی‬ ‫بــوو بــۆ ســەرمایەدارى‪ ،‬بــە قورســترین قەیــران دادەنرێــت لــە‬ ‫دواى قەیرانــى ســاڵى ‪ ١٩٢٩‬کــە لــە زمانــى کوردیــدا بــە برســێتییە‬ ‫گــەورە ناوبانگــى دەرکــرد (‪ )Great Depression‬کــە داڕمانــە‬ ‫گەورەکــەى بــەدواى خۆیــدا هێنــا (‪ .)Great Recession‬قەیرانــى‬ ‫‪ ٢٠٠٨‬بــە زۆرى ئــەو کەســانەى کــرد بــە قوربانــى کــە ئاســتى‬ ‫داهاتیــان نــزم بــوو (‪ )low-income‬ئەویــش بــە کەوتنەژێربــارى‬ ‫قــەرزى بانکەکانــەوە بــۆ کڕینــى شــوێنى نیشــتەجێبوون چونکــە‬ ‫یەکێــک لــە کێشــە ســەرەکییەکانى خەڵکــى ئاســایی و هــەژار و‬ ‫کەمدەرامــەت لەنــاو سیســتەمى ســەرمایەداریدا تاکــو ئــەم ســاتە‬ ‫کێشــەى نیشــتەجێبوونە‪ .‬بەمــەش بانکــەکان و کۆمپانیــاکان ئــەو‬ ‫خەڵکــە دەکەنــە نێچیــرى خۆیــان و دەیانخانــە ژێــر بــارى قەرزێکــى‬ ‫زۆرەوە بەتایبەتــى لــەو قەیرانــەدا کــە بــە شــێوەیەکى نامرۆڤانــە و‬ ‫بێگوێــدان بــە دۆخــى هەژاریــی و کەمدەرامەتیــی خەڵــک‪ ،‬چاوەڕوانى‬ ‫چنینــەوەى قازانجێکــى زۆر بــوون لــە ڕێگــەى سووخســتنە ســەر‬ ‫دانــەوەى قــەرزەکان‪ ،‬کــە بەمــە دەگوترێــت قەرزدانــى دڕندانــە‬ ‫(‪.)predatory lending‬‬ ‫ئەوەبــوو‪ ،‬بــە دەرئەنجــام‪ ،‬خەڵــک توانــاى دانــەوەى قــەرزە‬ ‫زۆروزەبەندەکانــى نەبــوو‪ ،‬بۆیــە ســەرەتاى قەیرانەکــە لــە ئــازارى‬ ‫ســاڵى ‪٢٠٠٨‬دا دەرکــەوت و لــە هاوینــى هەمــان ســاڵدا بــە تــەواوى‬ ‫بــوو بــە تارماییەکــى واقیعــى‪ .‬بەمــەش بانکــەکان مایەپــووچ بــوون‬ ‫و نیولیبرالیــزم و کەرتــى تایبــەت لــە شکســتێکى گــەورەدا بــوو‪ .‬بــۆ‬ ‫ڕزگاربــوون لــەم قەیرانــە و دەرهێنانــى نیولیبرالیــزم لــەو بنبەســتە‪،‬‬ ‫دەوڵەتــان بەتایبــەت چیــن و ئەمریــکا چەندیــن تریلیــۆن دۆالریــان‬ ‫دا بــە بانکــەکان و پاڵپشــتییەکى گــەورەى دارایــی کۆمپانیــاکان کــرد‬ ‫(‪ )bail-out‬بــۆ ئــەوەى ســەرمایەداران و بانــک و کۆمپانیــاکان‬ ‫لــەو قەیرانــە ڕزگار بکــەن‪ .‬ئــەم پەیوەندییــە توندوتۆڵــەى نێــوان‬ ‫لیبرالیــزم (دەوڵــەت و دامــودەزگا دەوڵەتییــەکان) و نیولیبرالیزمــە‬ ‫(کەرتــى تایبــەت‪ ،‬کۆمپانیــا و بانکــە تایبەتــەکان و بــازاڕە بەنــاو‪-‬‬ ‫ئازادەکــەى) کــە ســەرمایەدارى لــە چنگــى چەندیــن قەیــران لــە چەنــد‬ ‫دەیــەى ڕابــردوودا هێناوەتــە دەرەوە‪ .‬هانــک پۆڵســن‪ ،‬کــە بانکدارێکى‬ ‫ئەمریکییــە و ســکرتێرى پێشــوترى خەزنــەى ئەمریــکا بــوو و‬ ‫هەروەهــا ئــەو کەســە بــوو کــە وەک ڕاوێــژکار لــە پێدانــى تریلیــۆن‬ ‫دۆالر بــە بانکــەکان گەورەتریــن ڕۆڵــى هەبــوو‪ ،‬لــە دۆکۆمێنترییەکــدا‬ ‫بــە ڕوون و ڕاشــکاوى ئــەوە دەخاتــەڕوو کــە ئەگــەر ئــەو گوژمــە‬ ‫گــەورە قــەرزە بــە خۆڕایــی نەدرێــت بــە بانــک و کۆمپانیــاکان و‬ ‫بــازاڕى ئــازاد‪ ،‬ئــەوا سیســتەمى دارایــی جیهانــى (بــە دەربرینێکىتــر‬ ‫ســەرمایەداریی دواییــن) دەڕوخێــت و دەکەوێــت‪.‬‬ ‫ئەمــە ئــەو ڕاســتییە دەســەلمێنێت کــە بــازاڕى ئــازاد تاکــو ئــەو کات‬ ‫ئــازادە کــە نەکەوێتــە قەیرانــەوە‪ ،‬ئەگــەر هاتــوو کەوتــە قەیرانــەوە‪،‬‬ ‫ئــەوە ئەرکــى دەوڵــەت دەبێتــە ڕزگارکردنــى ئــەم بــازاڕە‪ .‬بۆیەشــە‬ ‫پێمانوایــە کــە ئــەم بــازاڕە تەنیــا لــە چەوســاندنەوەى خەڵکــدا ئــازادە‬ ‫و لــە کاتــى قەیرانــدا دەوڵــەت فریــاى دەکەوێــت و شــتێک نییــە بــە‬ ‫نــاوى ئازادیــی خۆڕزگاردکردنــى‪ .‬زۆرى نەخایانــد ئــەم قەیرانــە لــە‬ ‫ســاڵى ‪ ٢٠٠٩‬ســنورەکانى ئەمریــکاى تێپەڕانــد و گەشــتە ئەوروپــا و‬ ‫چەندیــن بــازاڕ و بانکــى تووشــى شکســتى گــەورە کــردەوە لەوانــە‬

‫یۆنــان و ئایســلەندا‪ .‬هەمــان ئــەم دۆخــە لــە دواى ســەرهەڵدانى‬ ‫کۆرۆنــا ڤایرۆســەوە ســەریهەڵدا و دەوڵــەت جارێکیتــر بــوو بــە‬ ‫فریادڕەســى نیولیبرالیــزم‪ .‬لــەو ســاتەدا بــوو کــە ئــاالن وودس‪،‬‬ ‫بیریــارى بەڕیتانــى‪ ،‬لــە ڤیدیۆیەکــى تایبەتــدا بــۆ ڕۆژنامــەى ڕێچــار‬ ‫گوتــى دەوڵــەت بــووە بــە دارشــەقەکانى ژێــر باڵــى نیولیبرالیــزم بــۆ‬ ‫ئــەوەى نەکەوێــت‪.‬‬ ‫ئەمریــکا‪ ،‬وەک یەکێــک لــە ڕابەرەکانــى ســەرمایەداریی جیهانیــی‪،‬‬ ‫دواى ســێ دەیــە‪ ،‬لــە دواى کۆرۆنــا ڤایــرۆس و بەتایبەتیــش چەنــد‬ ‫مانگى کۆتایی ســاڵى ‪ ٢٠٢١‬و ســەرەتاى ‪ ٢٠٢٢‬بەرزترین ئاســتى لە‬ ‫ڕێــژە و ئاســتى هەاڵوســان بەخــۆوە بینیــوە‪ .‬ســەنتەرى توێژینەوەى‬ ‫پیــو (‪ ) Pew Research Center‬لــە شــیکارى داتاکانیــدا کــە لــە‬ ‫‪ ٤٦‬واڵتــدا کۆکراونەتــەوە‪ ،‬دەریخســتووە کــە ئاســتى هەاڵوســان لــە‬ ‫دواى کۆرۆنــاوە لــە ‪ ٣٩‬لــەو واڵتانــەدا زیادیکــردووە بــە بــەراورد‬ ‫بــە ســێ دەیــەى ڕابــردوو‪.‬‬ ‫ملتــن فریدمــن (گــەورە ئابوریناســی ئەمریکــى و ئابوریناســی‬ ‫ســەرمایەدارى) پێیوایــە کــە بــاج و خەرجییەکانــى حکوومــەت‬

‫یــەک هاوکێشــەیە بــەو مانایــەى کــە ئــەو پێیوایــە ئێمــە دەمانەوێــت‬ ‫حکومــەت خەرجییەکانــى بــۆ ئێمــە زیــاد بــکات و باجــى کەمتریــش‬ ‫لــە خەڵــک وەربگرێــت‪ .‬لــە هەمانکاتیشــدا دەڵێــت‪ :‬بەرزبوونــەوەى‬ ‫ڕێــژەى هەاڵوســان بەرزبوونــەوەى باجیشــى بــەدوادا دێــت‪.‬‬ ‫حکومــەت هەمــوو باجەکانــى بەرزکردووەتــەوە لــە کاتێکــدا‬ ‫مووچــەى خەڵــک دابەزیــوە و کەمیکــردووە‪ .‬بۆیــە بەالمــەوە گرنگــە‬ ‫چەنــد تیشــکێک بخەمــە ســەر ئــەو بۆچوونانــەى بەتایبــەت ئــەوەى‬ ‫پەیوەســتە بــە بــاج و خەرجییەکانــى حکوومەتــەوە‪ .‬بــە نیســبەت ئــەو‬ ‫ئابوریناســەوە خەڵکــى ئاســایی و کۆمپانیــا و بانکــە زەبەالحــەکان‬ ‫جیاوازییــان نییــە‪ ،‬چونکــە ئــەو پێیوایــە کــە پێویســتە هەمــوو ئەمانــە‬ ‫بکەونــە ژێــر باجــە قورســەکانى حکوومــەت و دەوڵەتــەوە‪ .‬لــە‬ ‫کاتێکــدا‪ ،‬ئــەوە ڕوونــە کــە خەڵکــى ئاســایی و چینەکانــى خــوارەوەى‬ ‫کۆمەڵــگا بــەردەوام کار دەکــەن بــۆ ئــەوەى بتوانــن بە ژیانى ئاســایی‬ ‫خۆیــان بژیــن‪ ،‬لــە کاتێکــدا ســەرمایەدارەکان و پــڕۆژە بازرگانییــە‬ ‫زەبەالحەکانیــان لــە مــاوەى چرکــە و دەقــەدا کەڵەکــەى بێشــومارى‬ ‫داهــات دەکــەن و ئەمــەش تەنیــا لــە ڕێگــەى چنینــەوە و دزینــى وزە‬ ‫و بەرهەمــى کار و ڕەنجــى کرێکارانــەوە دەســتیان دەکەوێــت‪.‬‬ ‫بــە مانایەکــى دیکــە‪ ،‬هەمــوو کەڵەکەیەکــى ســەرمایە پەیوەســتە‬ ‫بــە چەوســاندنەوەى خەڵکــى ئاســایی و چینەکانــى خــوارەوەى‬ ‫کۆمەڵــگاوە‪ .‬بۆیــە لەالیەکــەوە خەڵــک دەبێــت بەشــێکى زۆرى ڕەنــج‬ ‫و ماندوبوونەکــەى بــدات بــە بــازاڕە بەنــاو ئازادەکــە و کۆمپانیــا‬ ‫زەبەالحــەکان و لەالکــەى تریشــەوە لــەو بەشــە کەمــەى داهــات کــە‬ ‫پێیدەدرێــت بڕیکــى بــدات بــە جکوومــەت لەژێــر نــاوى باجــدا‪.‬‬ ‫هاوەڵــە هەمیشــەییەکەى هەاڵوســان بریتییــە لــە زیادبوونــى بــاج؛‬ ‫بۆیــە هەندێــک کات بــە هەاڵوســان دەگوترێــت باجــى شــاراوە‬ ‫(‪ .)hidden tax‬بــە گشــتى لــە دۆخــى هەاڵوســاندا‪ ،‬ڕێــژەى بــاج‬ ‫زیــاد دەکات و لــە هەمانکاتیشــدا بەهــاى ئــەو داهاتــەى کــە هاواڵتــى‬ ‫ڕۆژانــە و مانگانــە وەریدەگرێــت کەمدەبێتــەوە‪ .‬بــۆ نموونــە‪ ،‬ئەگــەر‬ ‫هاواڵتییــەک مانگانــە ‪ ١٠٠‬دۆالرى وەرگرتبێــت‪ ،‬ئێســتا پێویســتە‬ ‫باجێکــى زۆرتــر لــەو داهاتــە تاکەکەســییە بــدات بــە حکومــەت‪.‬‬ ‫هەروەهــا لەبەرئــەوەى بەهــاى دراو لــە ســاتى هەاڵوســاندا‬ ‫دادەبەزێــت‪ ،‬کەواتــە ئــەو ‪ ١٠٠‬دۆالرە هێــز و توانــاى کڕینــى کااڵ و‬ ‫شــمەک و خزمەتگوزارییەکانــى کەمدەبێتــەوە؛ بــەو مانایــەى ئەگــەر‬ ‫پێشــتر ئــەو ‪ ١٠٠‬دۆالرە توانــاى کڕینــى کۆمپیوتەرێکــى هەبوایــەت‪،‬‬ ‫ئــەوا لــە ئیســتادا توانــاى کڕینــى هەمــان کۆمپیوتــەرى نییــە‪ .‬بۆیــە‬ ‫هاواڵتیــی ئاســایی و چینەکانــى خــوارەوە (چینــە کەمدەرامــەت و‬ ‫مامناوەنــدەکان) لــە کاتــى هەاڵوســاندا دۆخیــان خراپتــر دەبێــت‪ .‬ئــەم‬ ‫دۆخــە لــە ئێســتاى کوردســتان و عێراقــدا بــە ڕوونــى دیــارە چونکــە‬ ‫هــەم باجــەکان زیادبــوون و هەمیــش بەهــاى ئــەو داهاتــەى خەڵــک‬ ‫وەریدەگرێــت زۆر دابەزیــوە‪ .‬ســەرەڕاى زۆر خاڵــى دیکــەى گرنــگ‬ ‫کــە مایــەى شــۆک و سەرســوڕمانى گــەورەن‪ .‬بــۆ نموونــە‪ ،‬موچــەى‬ ‫خەڵــک کەمیکــردووە‪ ،‬بەهــاى دراوى عێراقــى بــۆ نزیکــەى ‪%٣٥‬‬ ‫دابەزیــوە‪ ،‬نرخــى خزمەتگوزارییــە گشــتییەکانى وەکــو ئــاو و کارەبــا‬ ‫و پەروەردە و تەندروســتى بەرزبوونەتەوە و بەشــێکى زۆریشــیان‬ ‫بــە تایبەتکــراون کــە نرخەکانیــان هێنــدە بــەرزە تەنیــا چینەکانــى‬ ‫ســەرەوەى کۆمەڵــگا توانــاى تەرخانکردنیانــى هەیــە‪ .‬بــە تەنیشــتى‬ ‫مەترســییە گەورەکانــى بێــکارى و دانەمەزراندنــەوە‪.‬‬ ‫کەواتــە‪ ،‬جارێکیتــر ئێمــە خۆمــان لەبــەردەم پرســیارە گرنــگ و‬ ‫گەورەکــەدا دەبینینــەوە کــە بریتییــە لــە پرســیارى ئــەوەى چیبکەیــن؟‬ ‫خۆشــبەخاتنە بــۆ زۆرێــک ڕوونــە کــە ســەرمایەداریی لەالیەکــەوە‬ ‫سیســتمێکى چەوســێنەرە بەســەر چینەکانــى خــوارەوەى کۆمەڵــگاوە‬ ‫و لەالکــەى دیکەشــەوە بــووە بــە خێروبێــر بــۆ چینێکــى کەمینــە‬ ‫لــە دەســەاڵتداران و ســەرمایەداران لــە ســەرەوەى کۆمەڵــگاوە‪.‬‬ ‫بــۆ ئەمــە هیــچ ڕێچارێــک بوونــى نییــە جگــە لــە کۆتاییهاتنــى ئــەم‬ ‫سیســتمە بااڵدەســتە و خەباتکــردن لەپێنــاو سیســتمێکى دیکــەدا‬ ‫کــە کــۆى مرۆڤایەتــى بەبــێ چیــن و چەوســاندنەوە دەهێڵێتــەوە‪.‬‬ ‫هەروەهــا‪ ،‬لــە ئاســتى خەباتێکــى ڕۆژانــە و بەردەوامــدا پێویســتە‬ ‫ســەرجەم چیــن و توێژەکانــى خــوارەوەى کۆمەڵــگا بــە چینــە هــەژار‬ ‫و مامناوەندەکانــەوە بێنەدەنــگ‪ ،‬خۆیــان کۆبکەنــەوە و ناڕەزایەتــى و‬ ‫داخــوازی و خەباتەکەیــان لــە هەمــوو شــوێنێکدا ئامانجــدار بکــەن بــە‬ ‫بەرەنگاربوونــەوە و هەڵوەشــاندنەوەى هــەر جــۆرە زیادکردنێکــى‬ ‫بــاج‪ ،‬بەگژداچوونــەوەى بێــکارى و دانەمەزرانــدن‪ ،‬بەرپێگرتــن بــە‬ ‫بــرەودان بــە بەتایبەتیکردنــى کەرتــە گشــتى و حکومییــەکان و‬ ‫هەمــوو جۆرەکانــى دیکــەى نــادادى‪.‬‬

‫ژمارە‪ )20( :‬دووشەمە ‪)2022/2/14( -‬‬

‫بودجــەی ‪ ٢٠١٩‬کــە ڕێــژەی‪ 61.1%‬ســەرجەم خەرجییەکانــی‬ ‫بەکاربــردن و کارمەنــدە وەهمییــەکان ڕیژەیەکــی بەرچــاوى‬ ‫ئــەو ڕێژەیــە پێکدێنــن‪ ،‬لەگــەڵ چەندیــن گەندەڵــی لــە بوارەکانــی‬ ‫گرێبەســت و مامەڵــە داراییــەکان‪ ،‬دابەشــکردنی داهــات‪ ،‬گومــرک‪،‬‬ ‫بــاج و گرێبەســتەکانی کڕینــی چــەک و دەرمــان‪ ،‬و خەرجکردنــی‬ ‫ملیارەهــا دۆالر بــۆ چەندیــن کۆمپانیــای وەهمــی و پۆســتی‬ ‫دراســتکراو)‪ ،‬و بــڕی کــرێ‌ی خانــووی وەزیرەکانــی حکومــەت‬ ‫تــا ڕاددەی ‪ ١١٨‬ملیــۆن دینــاری عێراقــی‪ ،‬کەنموونەیەکــن لــە‬ ‫خەروارێــک لــە گەندەڵــی‪.‬‬ ‫ئامــاژە بــەوەش ئەکرێــت کــە عێــراق لــە ســاڵی ‪ ٢٠٠٣‬ەوە‬ ‫هــەزار ملیــار دۆالری بــە هــۆی «گەندەڵی»یــەوە لــە دەســتداوە‬ ‫جگــە لــە دزینــی ‪ ١٥٠‬ملیــار دۆالری تــر لــە ڕێــگای گرێبەســتە‬ ‫گەندەڵییەکانــی تــرەوە ڕووەو دەرەوەی عێــراق‪.‬‬ ‫یەکێــک لــە توێژینــەوەکان دەربــارەی داهاتــی نــەوت بــۆ دوو‬ ‫دەیــەی دوای ســاڵی ‪ ٢٠٠٣‬کــە چووتــە خەزێنــەی دەوڵەتــەوە‬ ‫ئامــاژە بــە ‪ 513.7‬مليــار دۆالر ئــەکات‪ ،‬کــە هیچــکات نەخراوەتــە‬ ‫خزمــەت باشــترکردنی ئاســتی گــوزەران و ژیانــی خەڵــک‬ ‫و پێشکەشــکردنی خزمەتگوزارییــە تەندروســتییەکان‪ ،‬و‬ ‫دابینکردنــی ســووتەمەنی و کارەبــا (ئەمــە لــە کاتێکــدا داهاتەکانی‬ ‫نێــوان ســااڵنی ‪ ٢٠٠٢-١٩٩٢‬نەگەیشــتووەتە ‪ ٦٦‬ملیــار دۆالر)‪،‬‬ ‫لــەو دەمانــەی توانــای کڕیــن لــەالى هاواڵتیــان ڕووی لــە لێــژی‬ ‫کردبــوو‪.‬‬ ‫تێکــڕای پشــکی تــاک‪ ،‬بــە لەبەرچاوگرتنــی گۆڕانکارییــەکان لــە‬ ‫چــڕی دانیشــتواندا‪ ،‬بــە ڕێــژەی چــوار هێنــدە زیــادی کــردووە‪،‬‬ ‫لــە خــودی خۆیــدا ســەلمێنەری ئەوەیــە تێکــڕای زیــادەی پشــکی‬ ‫تــاک (کــە لــە بــاری ئابورییــەوە ناکرێــت تــەواو ووردبیــن بێــت)‬ ‫هیــچ ئاڵوگۆڕێــک لــە ئاســتی ژیانــی تــاک ڕووی نــەداوە‪ .‬و لــە‬ ‫ڕاپۆرتــی گەشــەی مرۆیــی نیشــتمانییدا ئاماژەکانــی خوێنــدن لــە‬ ‫نزمتریــن ئاســتەکانی خۆیــدا تۆمارکــراون‪ ،‬بــە بوونــی ڕێــژەی‬ ‫‪ 13%‬نەخوێنــدەوار لــە نێــو گەنجــان و ‪ 65%‬لــە نێــو هێــزی‬ ‫کار تەنهــا بــۆ نێرینــە‪ ،‬ڕێــژەی کچانــی گەنــج ناگاتــە ‪.6%‬‬ ‫هەروەهــا ســندوقی نەختینــەی نێودەولەتــی ڕایگەیانــد کــە‬ ‫ڕیــژەی بێــکاری لــە نێــو گەنجانــدا زیــاد ‪( 40%‬ســاڵی ‪)٢٠١٨‬‬ ‫تێپەڕانــدووە‪ ،‬قەرزداریــی حکومەتــی هەرێمــی کوردســتان بــۆ‬ ‫کۆمپانیاکانــی نــەوت بــە (‪ ٣٠-٢٠‬ملیــار دۆالر) مەزەنــدە ئەکرێــت‬ ‫و بێکاریــش بــە هەمــان شــێوە ‪40%‬ی تێپەرانــدووە‪.‬‬ ‫ئــەم قەیــران و گەندەڵی‌یــە ئیــداری و ئابورییــە‪ ،‬کــە زەمینــە‬ ‫مــادی و کۆمەاڵیەتییەکانــی هەڵگیرســانی ڕاپەڕینــی ئۆکتۆبــەری‬ ‫‪٢٠١٩‬یــان پێکهێنــا‪ ،‬مێــژووی سیاســیی عێــراق و ناوچەکەیــان‬ ‫خســتووەتە بــەردەم قۆناغێکــی تێکۆشــانی نوێــوە‪ ،‬کــە ناکرێــت‬ ‫تێگەیشــتن و دەرک بــە گۆڕانکارییەکانــی هاوســەنگیی سیاســی‬ ‫کوتلــە و هاوســەنگیی کۆمەاڵیەتیــی چینایەتییــەی کــە لــە عێراقــدا‬ ‫ئەگوزەرێــت بکرێــت بەبــێ بینینــی کاریگــەری و بوونــی ئــەم‬ ‫دیــاردە کۆمەاڵیەتییــە ڕیشــەیی و مەزنــە‪.‬‬ ‫لەگــەڵ تێپەڕبوونــی دەیەهــا ســاڵ‪ ،‬و قوڵبوونــەوەی قەیرانــی‬ ‫ئابوریــی سیاســیی ڕژێمــی کۆمەاڵیەتــی ئێســتا لــە الیــەک‪ ،‬و‬ ‫الوازیــی هێــزە بۆرژوازییەکانــی بــە هەمــوو ڕەنــگ و باڵــە‬ ‫جیاوازەکانییــەوە لــە ڕزگارکردنــی کۆمەڵــگا لــە هــەژاری و‬ ‫نــەداری‪ ،‬لــە کاتێکــدا ئــەم هێــزە سیاســییانە خۆیــان هــۆکاری‬ ‫ســەرەکین لــە هــەژاری و برســێتیی ملیۆنــان کەســى و دابەزینــی‬ ‫ئاســتی گــوزەران و ژیانــی خەڵــک لــە الیەکــی تــرەوە‪ ،‬پەیامــی‬ ‫راپەڕینــی ئۆکتۆبــەر لــە کۆتاییهێنــان بــە ڕژێمــی کۆمەاڵیەتیــی‬ ‫ئێســتا ئەکاتــە پرســێکی کۆمەاڵیەتیــی قابیلــی بەدیهاتــن و‬ ‫داخــوازی هەنووکەیــی ئێســتا و ئەمــڕۆ‪.‬‬ ‫دەوڵــەت لــەم ســااڵنەی دواییــدا تەنهــا ‪ 4.8‬ملیــار دۆالر لــە کــۆی‬ ‫‪ 106.5‬ملیــار دۆالر بــۆ کەرتــی تەندروســتی تەرخــان کــردووە‪.‬‬ ‫لــە کاتێکــدا بــڕی ‪ ١٩‬ملیــار دۆالر بــۆ هێزەکانــی ئەمن و ئاســایش‬ ‫تەرخــان کــراون کــە هیــچ ئەرکێکیــان نەبــووە جگە لــە پەالماردان‬ ‫و هێرشــکردنە ســەر شۆڕشــگێڕانی ئۆکتۆبــەر‪ ،‬باڵوکردنــەوەی‬ ‫تــرس و تۆقانــدن‪ ،‬ســەرکوتکردن و تیرۆرکردنــی چاالکوانانــی‬ ‫ناڕەزایەتییــەکان و ڕفاندنیــان نەبێــت‪ .‬زیــاد لــە ‪%٨٥‬ی ئــەو‬ ‫دەرمانــە پێویســتانەی کــە مەرجــن لــە نەخۆشــخانەکاندا هەبــن‬ ‫دەســت نەکەوتــوون‪ ،‬تەنانــەت لــە مانگــی حوزەیرانــی ئەمســاڵ‬ ‫ڕێــژەی توشــبوون‬

‫بەشێک لە ژمارەکانی پێشووتری ڕۆژنامەی ڕێچار‬

‫تەواوکەری سەروتار‬ ‫هەرچــی زیاتــر مــەودای فــراوان و فراوانتــر بووەتــەوە‪ ،‬بــە‬ ‫ئەندازەیــەک کــە هەڵوێســتێکی یەکگرتــوو بوونــی نەمــا لــە‬ ‫یەکڕیزیــی کــوردی بەرامبــەر بــە بەغــداد و حکومەتــی ناوەنــد‪،‬‬ ‫(دوژمنــی هاوبــەش) هیــچ شــتێکی لــێ نەمایــەوە جگــە لــە شــتێکی‬ ‫پــوچ کــە بــە هــەوادا چــوو‪.‬‬ ‫کەواتــە بەگشــتی ئــەو دیــاردە بنچینەییــەی کــە ســێبەریکردووە‬ ‫بەســەر ئاســمانی عێراقــدا‪ ،‬بەردەوامــی و قوڵبوونــەوەی هەرچــی‬ ‫زیاتــری قەیرانــە‪ ،‬بەمانــای بەرفراوانیــی قەیرانــی سیســتەمی‬ ‫سیاســی‪ ،‬ئابــوری و کۆمەاڵیەتــی‪.‬‬ ‫ســەرەڕای ئــەوەی ســەرجەم هێــزە سیاســییە هەژموندارەکانــی‬ ‫نــاو گۆڕەپانــی سیاســیی عێــراق بــە هەمــوو تایەفــە و ڕەنگــە‬ ‫جیاوازەکانیــەوە بــەردەوام بــە هەمــوو توانایانــەوە هەوڵئــەدەن‬ ‫بــۆ بچوککردنــەوەی قواڵیــی و فراوانیــی سیاســی و ئابــوری‬ ‫ئــەم قەیرانــەی کــە ئێســتا هەیــە و لەقاڵبدانــی لــە چوارچێــوەی‬ ‫دۆســیەی گەندەڵیــدا‪ ،‬و دیــاردەی گەندەڵــی ئەکەنــە دیاردەیەکــی‬ ‫ترســناک و تۆقێنەر وهەژموندار‪ ،‬کە گەندەڵی لەپشــت ســەرجەم‬ ‫نەهامەتــی و دەردی ســەرییەکانی کۆمەڵــگای عێراقییــەوە‬ ‫وەســتاوە‪ ،‬و بەوپێیــەش پرســی بــە گژداچوونــەوە و لەناوبردنــی‬ ‫گەندەڵــی ئەکەنــە مەیدانــی ســەرەکیی ناکۆکییەکانــی نێــوان‬ ‫هێــز و کوتلــە سیاســییەکان‪ ،‬بــێ هیــچ دەســتبردنێک بــۆ بنەمــا‬ ‫ســەرەکییەکانی سیســتمی کۆمەاڵیەتــی و چینایەتیــی ئێســتا‪.‬‬ ‫هــەر لەبــەر ئەوەشــە بــۆ چارەســەری گەندەڵــی دەســتدەبەن‬ ‫بــۆ دروســتکردنی دامــەزراوەی چاودێــری بــۆ چاودێــری‬ ‫و ڕوبەڕونــەوەی گەندەڵــی وەک تەنیــا ئامرازێکــی گونجــاو‬ ‫وەک (هەیئــەی نەزاهــە) بــۆ پاراســتنی دەوڵــەت و ڕژێمەکــەی‬ ‫ئێســتایان کــە گوایــە ئــەم دامــەزراوە و دەســتانە لــە ســەرو‬ ‫پارتــەکان و هێــزە سیاســییەکانەوە کار ئەکــەن‪ .‬ئــەوەی لێــرەدا‬ ‫زۆر گاڵتەجاڕانەیــە ئەوەیــە کــە ئــەم دەســتە و دامەزراوانــە‬ ‫خۆشــیان لــە تانوپــۆ و ڕایەڵەکانــی گەندەڵیــی تێکئــااڵون و لـێ‌ی‬ ‫بێبــەش نیــن‪ ،‬جگــە لــە پاشــکەوتەیی و لەخۆگرتنیــان لەالیــەن‬ ‫هێــزە سیاســییە دەســەاڵتدارەکانەوە‪.‬‬ ‫جێــگای سەرســوڕمان نییــە کــە لەگــەڵ دەرکەوتــەی گەشــەی‬ ‫قەیرانــی هەڵبژاردنــی ســەرۆک کۆمــاردا‪ ،‬پرســی دەســتپاکی و‬ ‫گەندەڵیــش ســەر دێننــە دەرەوە و جارێکیتــر دەرئەکەونــەوە‪.‬‬ ‫ســەرەڕای ئــەوەی کــە هیچــکام لــە دوو بەربژێــرە کوردەکــە بــۆ‬ ‫پۆســتی ســەرۆکایەتیی کۆمار بە ڕێژەی جیاواز لە تۆمەتەکانی‬ ‫گەندەڵییــەوە گالون‪ ،‬هــەر بۆیــە قەیرانــی پۆســتی ســەرۆک‬ ‫کۆمــار ئەبێتــە پرســێکی سیاســی کــە ڕەنگدانــەوەی ناکۆکیــی‬ ‫ڕیشــەیی نێــوان هێــزە سیاســییە ناکۆکەکانــە لــە گۆڕەپانــی‬ ‫سیاســی عێراقــی و کوردیــدا‪ ،‬و بــە هیــچ جۆرێــک پەیوەندییــان‬ ‫نییــە بــە بەرژەوەنــدی و داخوازییەکانــی جەمــاوەری بێبەشــی‬ ‫کــورد و عێراقــەوە‪.‬‬ ‫بیرۆکــەی گەندەڵــی کــە بــۆ خــۆی ڕویەکــی تــری ئــەم قەیرانــەی‬ ‫ئێســتایە و دەمامکێکــە بــۆ خۆدزینــەوە و گــوێ لێخەواندنــی‬ ‫ڕۆڵ و بەرپرســیارێتیی دەوڵــەت لــە بەرامبــەر هاواڵتیــان و‬ ‫بێدەربەســتی لــە دابینکردنــی خزمەتگوزارییــە کۆمەاڵیەتــی و‬ ‫تەندروســتی و پەروەردەییــەکان و دابینکردنــی هەلــی کار‪ ،‬و‬ ‫بردنــە ســەری ئاســتی بژێــوی و دڵنیایــی ژیــان‪ ،‬و چەندەهــای‬ ‫تــر لــەم بابەتانــە‪.‬‬ ‫قەیرانەکــە لــە بنەڕەتــدا قەیرانێکــی سیاســی و ئابووریــی‬ ‫قوڵــە‪ ،‬کــە گەندەڵــی بــە فیڕۆدانــی ســامانەکانی کۆمەڵــگا و‬ ‫خۆدزینــەوە لــە بەجێگەیاندنــی خزمەتگوزارییــە تەندروســتی و‬ ‫پەروەردەیــی و مەدەنییــەکان لــە بەرامبــەر خزمەتــی مشــتێک‬ ‫لــە ســەرمایەداران و ســەرۆکی حــزب و هێــزە سیاســییەکان‬ ‫لــە ســایەی ڕژێمــی کۆمەاڵیەتــی هەنووکــە‪ ،‬کــە کاریگەرییەکانــی‬ ‫لیبرالیزمــى نــوێ و فشــارەکانی ســندوقی نەختینــەی نێودەوڵەتی‬ ‫تێیــدا بەرجەســتەیە‪ ،‬و ڕەنــگ ئەداتــەوە‪ .‬هەربۆیــە شــانۆی‬ ‫سیاســیی عێــراق چەنــد شــێوازی فروتوفێاڵنــە و جیاوازیــی‬ ‫گەندەڵــی تێــدا هەڵتۆقیــوە کــە ســەرجەم بڕگەکانــی ژیــان و‬ ‫کۆمەڵــگا ئەگرنــەوە‪ ،‬لــە بەســتنی گرێبەســتەکان و کڕینەکانــی‬ ‫وەزارەت و دامــەزراوە حکومەییەکانــەوە (گرێبەســتی ‪٨٣٣‬‬ ‫ملیــۆن دۆالر بــۆ کڕینــی چــەک لــە ســربیا لــە ســێپتەمبەری‬ ‫‪)٢٠٠٧‬ەوە بگــرە هەتــا ئەگاتــە پۆســت و پیشــە وەهمییــەکان‬ ‫(تێچــووی بــڕی مووچــە ‪ 58.5‬تریلیــۆن دۆالری تێپەڕانــد لــە‬

‫‪4‬‬

‫تەواوکەری الپەڕەکانی تر‬

‫‪5‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫)‪(07731583060‬‬

‫‪6‬‬ ‫ژمارە‪)20( :‬‬

‫دوو شەمە‬ ‫(‪)2022/2/14‬‬

‫ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی‪ -‬کرێکاریی سۆسیالیستییە‬

‫دواالپەڕە‬

‫)‪(Facebook: Rechar Rozhnama‬‬

‫هەر بابەت و وتارێک لە چوارچێوەی سیاسەتی ڕۆژنامەکەدا بێت لە‬ ‫ڕێگەی ئەم ئیمەیڵەوە بە دەستمان دەگات بۆ باڵو کردنەوە‪:‬‬ ‫‪Rechar.paper@gmail.com‬‬

‫نرخ‪ )٥٠٠( :‬دینار نرخی هاوپشتی‪ )٢٠٠٠( :‬دینار‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‪ :‬دەشنێ نەریمان‬

‫سـەرنـــووســـەر‪ :‬سادق عەزیز‬

‫ڕۆژی ڤاالنتاین بۆ هەمووان‬

‫نووسینى‪ :‬ئارش عەزیزى‬ ‫وەرگێڕانى لە ئینگلیزییەوە‪ :‬ڕۆز جەمال‬ ‫ڕۆژی ڤاالنتایــن؛ ئــەو ڕۆژەی ملیۆنــان خەڵــک لە سەرانســەری‬ ‫جیھانــدا گونجاوتریــن بۆنەیــان هەیــە بــۆ دەربڕینــی‬ ‫خۆشەویســتی لــە چەندیــن فۆرمــی جیــاواز بــۆ کەســە‬ ‫گرنگەکانــی ژیانیــان‪ .‬لەگــەڵ ئەوەشــدا‪ ،‬بیانوویەکــی بێخەوشــە‬ ‫بــۆ ژمارەیەکــی گــەورە لــە بازرگانێــکان تاکــو بتوانــن‬ ‫پارەیەکــی زۆر لــە ڕێگــەى ئــەو بۆنەیــەوە بەدەســت بێنــن‬ ‫ئەویــش بــە فرۆشــتنی شــمەک و کااڵ بەوانــەە کــە بــە پەرۆشــن‬ ‫بــۆ دەربڕینــی خۆشەویســتییەکەیان‪ .‬لــە نێوەنــدی ئــەم‬ ‫خۆشەویســتی گۆڕینــەوە پــڕ لــە ئاژاوەیــەدا‪ ،‬دەبێــت کەســانی‬ ‫شۆڕشــگێڕی دژە ســەرمایەداری چــۆن بێــت هەســتیان و‬ ‫چــۆن هەڵســوکەوت بکــەن؟‬ ‫بــۆ ئــەوەى بتوانــم داکۆکــی لــە ڤاالنتاین بکــەم‪ ،‬بێگومان دەبێت‬ ‫بــەوە دەســتپیبکەم کــە گومانــى بەشــێک لــە ڕەخنەگــرەکان لــەم‬ ‫بۆنــە مۆدێرنــە بەکێشــە بکــەم ئەروەهــا ئەوەشــى کــە چــۆن‬ ‫ئــەم بۆنەیــە دەگێڕدرێــت‪.‬‬ ‫زۆرتریــن دوو دێــڕی ڕەخنەیــی ئامــاژە بــە دوو ڕاســتی‬ ‫یاخــود واقــع دەكات؛ یەکــەم‪ ،‬گریمانــەی کریســتیانی و‬ ‫ڕەگــی ڕۆژئاوایــی ڤالێنتایــن‪ .‬وە دووەم‪ ،‬ڕووە زۆر ڕوونــە‬ ‫بازرگانیەکــەی‪.‬‬ ‫بــا لــە یەکەمیانــەوە دەســت پــێ بکــەم‪ .‬زانــراوە کــە ڕۆژی‬ ‫ڤاالنتایــن بەپێــی ئەفســانەکان (نــەوەک ڕاســتیی مێژوویــی)‬ ‫ئاهەنگگێڕانــی یادەوەریــی قەشــە ڤاالنتاینــە کــە قەشــەیەکی‬ ‫کریســتیانیی ڕۆمانــی بــووە و لــە ‪ ١٤‬ی ‪ ٢‬ی ســاڵی ‪٢٧٠‬‬ ‫زاینــی لــە ســێدارە دراوە‪.‬‬ ‫ئایــا ئــەوە شــتێکی گاڵتــە ئامێــز نییــە کــە زۆرێــک لــە ڕەخنەگــرە‬ ‫لیبــراڵ و علمانییــەکان دەپرســن بۆچــى ملیۆنــان کــەس کــە‬ ‫مەســیحى نیــن ئاهەنــگ بــۆ ئــەم ڕۆژە زۆر مەســیحییە دەگێــڕن؟‬ ‫بۆیــە پێمخۆشــە ئامــاژە بــە وردەکارییەکانــی ئــەم ئەفســانەیە‬ ‫بکــەم‪ .‬بۆچــی قەشــە ڤاالنتایــن کــوژرا؟ بەپێــی ئەفســانەکان‬ ‫بێــت‪ ،‬لەالیــەن ئیمپراتۆریەتــی ڕۆمانەکانــەوە کــوژراوە کــە‬ ‫هاوســەرگیرییان قەدەغــە کردبــوو پــاش ئــەوەی پیــاوان‬ ‫بــە ســەربازکردنیان ڕەتدەکــردەوە تاکــو لەگــەڵ ژنەکانیــان‬ ‫بمێننــەوە لــە ماڵــەوە‪ .‬تاوانــی قەشــە ڤاالنتایــن ئــەوە بــوو کــە‬ ‫بــە نهێنــی و بــێ ئاگایــی ئیمپراتــۆر ژن و مێــردی لەیەکتــر‬ ‫مــارە دەکــرد‪ .‬لــە کــوێ دەتوانــی چیرۆکێکــی بەهێزتــرى لەمــە‬ ‫دژی یاســا و ڕێســا فەڕزکراوەکانــی دەســەاڵت بدۆزیتــەوە کــە‬ ‫ئاهەنــگ گێــڕان بێــت بــۆ مرۆڤایەتــی دژی کارنامــەی جەنگــی‬ ‫ئیمپریالیســتە کۆنــەکان؟‬ ‫پاشــان‪ ،‬بۆچــى دەبێــت ئێمــە ئــەو جەختلێکردنەوەیــەى لیبــراڵ‬ ‫و علمانییــەکان قبــوڵ بکەیــن کــە ئامادەیــە هــەر شــتێک لــە‬ ‫مێــژووی ئێمــە کــە پەیوەنــدی بــە جوولەکەیــی‪ -‬کریســتیانی‬ ‫یاخــوود هــەر ئاینێکــی دیکــەوە هەیــە بیســڕێتەوە؟ ئــەو‬ ‫جــۆرە کۆمەڵگایــەی کــە ئــەو لیبراڵــە علمانییانــە دەیانەوێــت‬ ‫ئێمــە وێنــای بکەیــن‪ ،‬کۆمەڵگایەکــە خاڵییــە لــە هەمــوو داب‬ ‫و نەریتێــک کــە بنەماکــەی کەلتــوور بێــت‪ ،‬بەڵکــو دەبێــت‬ ‫بنەماکــەی عەقاڵنیەتییەکــی هەژمێرکــەر (ژمــارە و چەندێتــى)‬ ‫بێــت‪ ،‬کــە بــە هەمــوو پێوەرێــک‪ ،‬بریتییــە لــە خورافەیەکــی‬ ‫مۆدێرنــە‪ .‬دەوڵەتــی مۆدێرنــی لیبراڵــی علمانــى ئــەم خورافەیــە‬ ‫و چەندانــی تریــش بــەکار دێنێــت تاکــو ســەرمایەداری بکاتــە‬

‫‹ئایــن›ی خــۆی (هــەروەک واڵتــەر بێنیامیــن دەڵێــت)‪ ،‬هەروەهــا‬ ‫دۆخەکــە لــە ژێــر بــەرگ و پــەردەی عەقاڵنیەتــدا وەک خــۆی‬ ‫بهێڵێتــەوە‪.‬‬ ‫ئــەی چــی دەربــارەی دووهــەم؟ کــە ئاشــکرایە ڕەخنەگرانــی‬ ‫باڵــی چەپــن کــە ئامــاژە بــە بازرگانیبوونــی ڕۆژی ڤاالنتایــن‬ ‫دەکــەن؟ ئەگــەر لــە ژیانتــدا لەگــەڵ کەســانی چەپــدا مامەڵــەت‬ ‫کردبێــت‪ ،‬ئــەوا دەزانیــت کــە دەڵێــن ئەوانــە گرنگــی بــە ڕۆژانــی‬ ‫وەک ڤاالنتایــن و کریســمەس نــادەن و ڕەتیدەکەنــەوە کــە ببنــە‬ ‫بەکارهێنەرانــی ئــەو کااڵ ســەرمایەدارییانە‪.‬‬ ‫پێویســتە لەســەرم کــە ئامــاژە بــەوە بــدەم کــە بــە دڵنیاییــەوە‬ ‫هەندێــک لــە ڕاســتی هەیــە لــەو ڕەخنەیــەدا‪ .‬هــەروەک ئامــاژەم‬ ‫پێــدا لــە ســەرەتاوە‪ ،‬ڕۆژی ڤاالنتایــن بازاڕێکــی گەرمــە بــۆ‬ ‫زۆرێــک لــە ســەرمایەداران‪ .‬تەنیــا لــە ویالیەتــە یەکگرتــووەکان‬ ‫زیاتــر لــە ‪ 180‬ملیــۆن کارتــی ڤاالنتایــن لــە ڕێگــەی پۆســتەوە‬ ‫لەالیــەن هەندێــک لــە عاشــقە ترســنۆکەکان دەنێردرێــن‪،‬‬ ‫لــە کاتێکــدا ‪ 700‬ملیۆنــی تــر لەالیــەن هاوتــا ئازاکانیانــەوە‬ ‫دەبەخشــرێن‪ .‬هالمــارک تەنهــا زیاتــر لــە ‪ ١٣٠٠‬شــێوازی‬ ‫جیــاواز لــە کارتەکانــی ڕۆژی ڤاالنتایــن دەفرۆشــێت‪.‬‬ ‫بەڵــێ ئــەوە الیەنێکــی ناشــرینی کۆمەڵــگای ســەرمایەدارییە کــە‬ ‫هەمــوو شــتێک دەکەنــە کااڵ بــۆ ئەوەى کڕین و فرۆشــتنى پێوە‬ ‫بکــەن هــەروەک کارڵ ماڕکــس دەڵێــت‪[« :‬ســەرمایەدارەکان]‬ ‫بەهــاى کەســییان گــۆڕى بــۆ لەهــاى ئاڵوگــۆڕ و ڕێــک لەبــەر‬ ‫ئەوەیــە کــە ئێمــەى مارکسیســتەکان بــۆ ڕووخاندنــی ئــەم‬ ‫سیســتەمە دەجەنگیــن‪.‬‬ ‫ئەمــە مانــای ئــەوە نییــە کــە دەبێــت هەمــوو الیەنەکانــی کلتــوری‬ ‫ئێســتای مــرۆڤ بــە «بــۆرژوازی» بگریــن و بگەڕێنــەوە بــۆ‬ ‫ئەشــکەوت‪ .‬یــەک شــت کــە مــن پێــم شــیناکرێتەوە ئەوەیــە‬ ‫کــە ئەوانــەى شــەربەتی سروشــتی و ئۆرگانیکــى حەوشــەى‬ ‫پشــتەوەى ماڵەکەیــان دەخۆنــەوە (ئەوانــەى بــە خۆیــان دەڵێــن‬ ‫ئەنارشیســتەکان) وا دەزانــن کارێکــی ئەرێنــی دەکــەن‪ .‬ئێمــەى‬ ‫مارکسیســتەکان لــە جیاتــی ئەوە خەریکی خەباتێکی سیاســیین‬ ‫بــۆ شۆڕشــێکی سۆسیالیســتی کــە بــە هەڵوەشــاندنەوەی‬ ‫خاوەندارێتیــی تایبەتــی ئامرازەکانــی بەرهەمهێنــان تاکــو‬ ‫دەســەاڵتی هەروەزیــی ســەرچاوەکانی خۆمــان بدەیــن بــە‬ ‫کرێــکاران خۆیــان‪.‬‬ ‫مارکسیســتەکان دەبێــت پێشــوازی لــە ڕۆژێکــی وەک ڕۆژی‬ ‫ڤاالنتایــن بکــەن کــە تایبەتــە بــە بیرۆکــەی خۆشەویســتی نێــوان‬ ‫مرۆڤــەکان‪ ،‬چونکــە بــە وردی ئەمەیــە کــە دژی ئــەو ڕەوشــتە‬ ‫تاکگەراییــە کــە ســەرمایەداری دەیەوێــت وەک «سروشــتی‬ ‫مــرۆڤ» وێنــای بــکات‪.‬‬ ‫زۆربــەی خەڵکــی جیهــان لەوانەیــە بــە ئاگایــی پرســیار لــەم‬ ‫شــتانە نەکــەن یــان لەگەڵیــدا بــڕۆن‪ .‬بــەاڵم لــە قوواڵییــدا‪ ،‬ئــەوان‬ ‫دەزانــن کــە ئەمــە مرۆڤایەتــی نییــە و جیهانێکــی تــر دەکرێــت‬ ‫دروســت بکرێــت‪ .‬وە یەکێــک لــەم ئەگەرانــە خۆشەویســتییە‪.‬‬ ‫بــە دەرخســتنی و بــە کــردار کردنــی خۆشەویســتی خــۆت‬ ‫بــۆ خۆشەویســتانت‪ ،‬بــە وازهێنــان لــە بەشــێک لــە خــۆت بــۆ‬ ‫تاکەکانــی دیکــە‪ ،‬کــە وەک ئــەوە وایە کە بە جیهان ڕایبگەیەنین‪:‬‬ ‫«بەرژەوەندیــی تاکەکــەس هەمــوو شــتێک نییــە‪ ».‬بــە گرێدانــی‬ ‫بەشــێک لــە چارەنووســی خــۆت بــە مرۆڤێکــی تــرەوە‪ ،‬تــۆ‬ ‫لــە کۆمەڵــگای کۆمۆنیســتیی داهاتــوودا خەریکــی پراکتیــزی‬ ‫ژیــان دەکەیــت‪« ،‬دەســتەیەک‪ ،‬کــە پێشــکەوتنی ئازادانــەی‬ ‫هەریەکەیــان مەرجــی پێشــکەوتنی ئازادانــەی هەمووانــە»‪.‬‬