خاوەنی ئیمتیاز :دەشنێ نەریمان سەرنووسەر :حەمەی مەال ورخ )٠٥٥( :دیىار - ورخی ٌاَپطتی )٠٥٥٥( :دیىار
ژمارە)٠( :
ٌەیىی )٠٥٠٥٠٠٠٢( -
ڕۆژوامەیەکی سیاسیی ج ەماَەریی -کرێکاریی سۆسیاىیستییە
لە بنبەستەوە بۆ ڕێچار
سەروتار
یەمی ئایار ّەك ڕۆژێنی هێژێوّّیێی هە ُێەر هەرگ ڕنیێئەێٌێی ئەّ ڕۆژەّە دیارینئن مە ەژیدن خەهات ّ هلوالًژیەمی ّنقیعی ّ ڕنستەقیٌە لەًژْنى مئێنارنى ّ سێەرهێایەدنرنى ّ دەسێەاەێدنرنًێی مێاریەیەمێی ڕستي ّ چٌیێٌێدن ڕّّیێدن لە ّیێالیەەێی ضێیێنێایێە لە ئەهێئیێنێا لەّ ڕّّدنّەدن مئێنارنى هە دەًگی ًاڕەگنیەەی ّ خەهاەژنی پئنمتینیێیەّە ڕّّهەڕّّر خاّەًێنێارنى ّ هەرژەّەًێدیێی چێیێٌێی سێەرهێایەدنرنى هًّْەّە دّنەئ ئەهە ّنینئد چەًدیي ضەپەلی ًاڕەگنیەەی لە جیِاًێدن سەرُەڵبدنت ّ پاضاًیص ڕّّدنّەمە هە ەەّنّر جیِاًێیێی هێّْیەّە مەّنەەً ،اّك ّ جەُّەرر ئەم ڕّّدنّە لە خەهات ّ هێلێوێالًێژێیەمێی ضەڕضگژڕنًە پژندێت دژر سەرهایە هەدنخەّە ،دّنەئ ئەم ڕّّدنّ ّ ًاّەڕۆمە ضەڕضگژڕییە مْرەنئنیەّە هە هەًە ّ ڤیستێیێڵێا ّ ەەًێیێا پیئۆگڕنیئەٌی ڕۆژەمە ّەك ڕّّدنّێنی هژوّّیی ،مە ئەهە دنهاڵیٌی ًاّەڕۆمە سیێاسێیێیەمەیەەێی ّ مێْرەێنێئدًەّەیەەێی هێە مێْلێتێْر ّ فەرُەًگی هەرژّنگییاًە هە ساڵیاد ّ ڕّّدنّەماى لژێئەّە" ،ڕێێرێار" هە ەەّنّیی هە پژرەّنًەر ئەّ ضژْنگر ەیەر ّ پێئنمێتێیێنەّە ،یێادر یەمی ئایار ًاماەەّە ،هەڵنێْ ّەمێْ جەُّەرە هێژێوّّیێیەمەر خێەر دەیپارێزێت ّ دەینات هە ڕۆژر ُاەٌەدەًگی خەڵنی ستەهێلێژێنێئنّ ّ هێێافێێوێێْرنّ لە ڕێێێگەر خسێێتێێٌەڕّّر ڕّنًێێیێێي ّ دنخێێْنگر ّ ًەُاهەەیێیەمێاًێیێاًەّە لەم ژهێارەیەر ڕۆژًێاهەمەدن ُەر هێەیە ئەم ژهارەر ڕێرار ەەرخاى کئنّە هە لژدّنى ّ چاّپژکەّەي لەیە چیێي ّ ەْێوە جیاّنگەکاًی کێەهەڵێگێادن ،هەهێو ئەّەر ًێاّر کپەڕەکێاًێی ڕۆژًاهەکە یەڕنًیاى هەسەردن ُاەبژت ّ سێتێافێی ڕۆژًێاهەکە ەێژێیێدن هەضدنرهي جگە لە ًْسیٌێی سێەرّەێارّ ،نەە هەّپەڕر ضێاًێاگیێیەّە خەڵک خەیاى هەهو هًّْی ُیچ ساًسەرێک یْگنرضتیاى لە خْنسێت ّ دنّنکارییەکاًیاى کئدّّە ّەك ئەّەر ُەهّْهاى دەیبیٌیي ،لە دۆخێژێنێی ّندن مە هەُێژێزر ّ کّنگیی سیسێتەهێی سێەرهێایەدنریێوێاى هێە ڕّّى هێّْیەّە ،ەێژێیێدن پزیطناى ّ پەرستارنى ّ مارهەًدنًی ەەًدرّستی ەەًاًەت مێژێطێەر هاسل ّ مەلْپەلی خەپارێزییاى ُەیە؛ ُەر هەیەش ژهارەیەمی گۆر لە پزیطناى ّ مارهەًدنًی پزیطنی لە دڵەڕنّمژیەمی گۆردن دەژیي ّ دەهي هە قْرهاًی سەرهارر ئەّەر مە پزیطناى ًاچارمئنى هە ماەی گۆرر مارمئدى ّ ُەًدێنیاى ڕۆژنًە 61ماەوهژئ ماریاى پێژێبێنێئێێت مە ئەهیص یەڕنًەّەر هئۆڤە هە گیاد لە سەد سا پیص ئێژێسێتێا مە دنّنر مێێاەێێی مێێارر 61مێێاەێێوهێێژێێئیێێاى دەمێێئد لەیە ئەهەضێێدن، فەرهێێاًێێبەرنى ئەّە پێێژێێٌێێو هێێاًێێگێێی ەەّنّە ەێێا ئێێژێێسێێتێێا هێێْچەیێێاى ّەرًەیئەّْە ،لە ماەژندن حنّْهەەی عژئنقی لە 12ر ئەم هاًگەدن هە فەرهی ًاردًی هْدجەر هە مْردستاى ڕنیئت ،چًْنە دەڵێژێت ئێژێوە هْچەر فەرهاًبەرنًواى ًاردّّە هەام چەًێد کیەًێژێل لە ُەرێێوێی
مْردستاى پارەمە دەهەى هێە خێەیێاى ّ دنهەضێی ًێامەى ُەرّەُێا ئەّنًەضی مە مارر خەیاى ُەیە هە هاّەر دّّ هاًگ مارەماًیاى هە گۆر لەکیەى ُژزر سەرهاگییەّە ّەسێتێژێٌێئن ّ ُەهێّْ مێەهەڵێگێار مْردییاى مەرەًتیٌە مئد ،هەهو ئەّەر حنْهەت هێیێئ لەّە هێنێاەەّە هاضە ئەم خەڵنە چەى دەەْنًي هەهو مار ّ دنُاەژل دەەْنًێژێت هێور ّ مئێی خەرنك ّ خزهەەگْگنرییەماى ّ پیدنّیستییەماًی دینە پەیدن هکەى! حنْهەەی مْردر دەیەّێت هە خەڵێل هێتێژێت مە ئەم قەیێئنًە هەُەر دنهەگیٌی ًئخی ًەّەەّەیە ،لە ماەژندن ُەهّْنى ئایادنرى لەّ هاّەیەضی مە ًئخی هەرگ هّْیەّە دۆخی هْچە ّ یْگەرنًی خەڵل ُەر لە هارێنی گۆر خئنپدن هّْ پژدەچیت گۆرێنواى هیئهاى هژت مە ُەر لە سەرەەار ئەهساڵەّە مە ُژطتا ًە دەًێگێەر ڤێایێئۆن ّ ًە دنهەگیٌی ًئخی ًەّت ُەهّْ ،ئەّەهاى هیسێت مە حێنێْهەت پێالًێی ُەیە لە هاضتئیي دۆخێدن لە 1212دن ەەًێیێا سێو هێْچە هێدنت هە ەەًیطتی ُەهێّْ ئەهێاًەضێەّە ،هەُێەر دۆخێژێنێی لەم ضێژێْەیەّە ًاّەًدەماًی خْێٌدى ڕنیێیێئنّى ّ ئەیەر دۆخەمە هەم ضێژێْەیەش هەردەّنم هژت ئەّن پژێدەچێژێت خێْێێٌێدمێارنًێیێص هێبێي هە قێْرهێاًێی سەرهارر ئەّەر مە گیاد لە ُ 122ەگنر دەرچێّْر دنًەهەگرنّر گنًنە ّ پەیواًگاماى لە مْردستاًێدن ُەى ّ چەًێد سێاڵێژێنە دنّن ّ خەپیطاًدنًی یەك لەدّنر یەك دەمەى ،هەام ەا دێت ڕیوەر هژنارر ّ دنًەهەگرنًدى لە مْردستاًێدن هەرگەێئ دەهێژێتەّە ّ حێنێْهەەێیێص هژبامتئ دەهژت مەرەێی ەێایێبەت هە ُەهێّْ جێەرەمێاًێیەّە ەێا دێێت هەُژزەئ دەمئێت ّ پەرەر گیاەئر پژدەدرێت ،لە ماەێژێنێدن خەڵێل ەێا دێت مەهدەرنهەەتئ ّ ُەژنرەئ دەهي هەم پێژێیەش خەڵێنێی ُەژنر ّ هێێاهێێٌێێاّەًێێدر مێێەهەڵێێگێێا هە مەهێێتێێئیێێي ضێێژێێْە دەەێێْنًێێي سێێْد لە خێزهەەێێگێْگنریێێیە جێێەرهەجێێەرەمێاًێێی مێێەهەڵێگێێا ّەرهێگێێئى ،چێێًْێێنە گۆرێنیاى مئنّى هە ەایبەت ّ ئەهاًیص پارەر ئەّەیاى پێو ًێیێیە مە هتْنًي هەّ دنُاەە مەم ّ هو هْچەییەّە دەستیاى هگات هەّ ُەهێّْ خزهەەگْگرنییەدن مەّنەە ،ەامْ مەهەڵگا گیاەئ هەرەّ مەرەی ەێایێبەت هرژت ،مەهیٌەیەك دەّڵەهەًدەئ دەهي ّ هاضێتێئ دەژیێي ّ گۆریێٌەر مەهەڵگاش هە مْنلژتییەمی خئنپ ّ لە مەهێدەرنهەەێیێیەمێی گیێاەێئدن دەژیي ئەّ دنخْنگییاًە ُەهّْ چێیێي ّ ەێْێێوە جێیێاّنگەمێاًێی مێەهەڵێگێار مْردر ّ جیِاًی یئەّْەەەّە ڕێێرێاریێص لە ئێژێسێتێادن ئەّەیە لە ئاستژنی فئنّنًی ڕێنوئنّ ّ یەمگئەّْدن ،خەڵل ًێاڕەگنیەەێیێیەمێاًێی هاضتئ یەمبوات ّ هژتە دەًگ ّ ًاڕەگنیەەییەمێاى هێگەیەًێژێتە ُەهێّْ جژگێایەك ،ەێا چێیێتێئ دنّن ًەمێات ّ ەەًێیێا لە سێەضێیێاه هێیێدیێاّە یْگنرضت لە خەر ًەمات ،هەڵنێْ دەسێت هە خەهێاەێژێنێی مێئدنریێی بۆ ل٧ هنات
2 سێ مامۆستا و فەرمانبەرێک بۆ ڕێچار دەدوێن
3 قەیرانی کەرتی تەندروستی و دۆخی دکتۆرەکان و ىاواڵتییان
4 دەربارەی ئازادیی ڕۆژنامەوانی
5 دەربارەی پێگەی ىونەرمەندان و ڕۆڵی ىونەر لە کۆمەڵگادا
6 دەربارەی دۆخی ژنان لە کۆمەڵگادا
ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی -کرێکاریی سۆسیالیستییە
2
ڕیپۆرتاژ
ژمارە)٥( :
یەک شەمە )٥/٥/٠٥٠٢( -
سێ مامۆستا و فەرمانبەرێک بۆ ڕێچار دەدوێن ئامادەکردوی :ڕێچار ىە مامۆستایان َ فەرماوبەران دََ تُێژی ماوذََی کۆمەڵگەن َ ٌەر یەکەیان ىە ضُێىکارەکاوی خۆیاوەَە، خسمەت بە مىذااڵن َ ڕاییکردوی کار َ بارەکاوی ٌاَاڵتیان دەکەنٌ .ەربۆیە پێُیستە بەرتەقای ئەَ ئەرک َ ماوذََبَُوەی ىەسەریاوە ،ىەالیەن حکُمەت َ الیەوە پەیُەوذیذارەکاوەَە مُچە َ خسمەتگُزارییە سەرەتاییەکاوی ژیاویان بۆ دابیه بکرێت ،تا بتُاوه ژیاوێکی ضایستە بژیه َ بەضێُازێکی گُوجاَ بە ڕاپەڕاوذوی ئەرکەکاویان ڕابگەن. ڕۆژوامەی ڕێچار ىەً چاَ پێکەَتىەدا ،سێ مامۆستا بە واَەکاوی" :سەردار وۆڕێ ،کاڵێ حمە فەرەج ،مصطفی عەىی" َ فەرماوبەرێک بە واَی" :محمذ وُر" ی ىە پەیُەوذیذا بە دۆخی ژیان َ کارَباریی پیطەییاوەَە دەدَێىێت َ ڕاَ سەروج َ بۆچَُوەکاویان دَابەدَای یەک دەخاتە بەردیذەی ئێُەی خُێىەران. یەکەم /م .سەردار نۆڕێ
ڕێچار :تۆ پیطەمەت مامۆستايە ،قەیراوی دارایی َ دَاتریص دۆخی کەرەوتیىە چ مارگەريیەمی خراپی ىەسەر گُزەراوت درَستنردََي؟ سەردار وۆڕێ :ئەّەر ڕنستی هژت؛ ئەم دۆخی کەرًتیٌەیە ّ هەم هو هّْچەییەش گیاەئ لە ڕّّر پەضژْیی دەرًّّییەّە کاریگەریی خئنپی ُەیە لەسەرهاى ،چًْکە ڕنًەُاەّْیي هە ّەُا دۆخژکی چاّەڕّنًٌەکئنّ ّ هاًەّەر گۆر لەهاڵەّە ّ خەدنهڕیي لە ُاّڕێ ّ دۆست ّ دەّنمّ ُتد ،لەیە ئەّەر هئۆڤ لەُەر سەردەم ّ دۆخژکدن هژت ُەر پژْیستی هە دنُاەی هوێْر ُەیە ّ حکْهەەیص دّّ هاًگ جارێ هّْچەکە دەدنت ڕێچار :ئايا ئەَ مَُچەیەی َەریذەگریت ،چاَەڕێّ ئەَي دەکەیت ژياوت بگۆڕێت؟ سەردار وۆڕێ :قەت لەّ هاّەڕەدن ًین ،ەەًاًەت ئەیەر هّْچە ّەکْ خەیطی هژت ،ئەّن ُەر ّەکْ (هەهئە ّ هەژر) ّەُایە ،لە کاەژکدن هي هاّەر دە ساڵە دنهەگرنّم ّ ُەهاى هاّەضە ُاّسەرییئین کئدّّە ،هەام کئێرین لە ئژستاضدن کە ًاّر ُاّسەرم دەرچّْە هە ّەریئەٌی خاًّْ؛ هە کەر خاڵی ُەردّّکواى هّْە دەهو ەا دّنگدە ساڵی ەئ هاًگاًە ئژوە (پژٌچ سەد دۆکر هە ضژْەر قیست) هدەیي هە کەهپاًیار درّستکئدًی خاًّْەکاى ُەهاى کات ەا چْنر ساڵی ەئیص کە خاًّْەکاى ەەّنّ دەهي ّ دەچیٌە ًاّر، دەهو ُەر کئێی خاًّْش هدەیي ئیتئ پژن ًاڵژی ئژوەر هّْچەخەر یەر هّْچەهاى ّەکْ خەیطی هژت ،چەًرەًی ژیاًواى دەیەڕێت؟ لە کاەژکدن ەەهەًواى دەیاەە پەًجا ساڵی ،ئیٌجا دەهیٌە خاّەًی خاًّْر خەهاى جا لەّێْە ئیتئ چی دەهژٌژتەّە هە چژوّەریئەي لە ژیاى ،کە گۆرهەر خەڵکی ڕۆژُەاەی ًاّەڕنست ،لەّ ەەهەًاًەدن ەّْضی چەًدنى ًەخەضیی درێوخایەى دەهي! ڕێچار :ڕەخىەی چیت ىە دەسەاڵتذاران ٌەیە؟ ئايا مافی تۆی مامۆستايان داَي ،مً مامۆستا جييێکی وُێ پەرَەردە دەکات؟ سەردار وۆڕێ :جا ڕەخٌەر چیواى ًییە ،کو ڕەخٌەر لژیاى ًییە! هەیەر ئەّ کەسە هٌدیْنرنًەر کە سّْد ّ ُەیە لەیەڵیاًدن قاگنًجیاى هەغدند ّەکْ خەر هّْچەر ئاضکئنکاى هّْچەخەرە ئەم کەچی دەًژئێت، دەسەاەدنرنًە کە لە سٌدّّقژکی دگ دەچيّ ،ەکْ خەر دنهەضی ُەگنرنى چًْکە ًاکەى! ئیطی هو هّْچەخەرر خەیاًیاى سەرهەحیزهەکاًی ُەیە ئەّە هاًگی پژٌجە ّ ُژطتا هّْچەر هاًگی یەک ًەدرنّە! ّات چەى ّەُا هەڕێْەدەهئێت! ُاّّاەییەکاًت کارت هە دەکەى ،پژْیستە ەەیص ژیاًیاى دنهیي هکەیت ّ ُەر ُیچ ًەهژت هّْچەکەر خەیاًیاى پژبدەیت هەام ئەهاًە ُیچ حساهژک هە ئەّە ًاکەى سەهارەت هە هڕیەر دُّّەهی پئسیارەکەضت، دەڵژن ًەخژئ ،هافی ُیچ فەرهاًبەر ّ هّْچەخەرێک ًادنتً ،ەک ەەًِا هٌی هاهەستا ُەرّەُا ئەهاًە ُیریص یْێ هەّە ًادەى کە هاهەستا ئەرکی چەًد پیئۆگە ّ ُەهّْیاى کە ئژستا لە دەسەاەدنى؛ ڕۆژنًژک لەژێئ دەستی هاهەستادن فژئر خْێٌدەّنرر کئنّى ّ چاّیاى کئنّەەەّە ئەّەش ڕێز ّ ّەفاکەیاى ،کە هاهەستا فەکقە دەکەى ّ هّْچەر پو ًادەى ڕێچار :ىە ئێستادا بارِ گُزەراوی تۆ چۆوە؟ سەردار وۆڕێ :هاّەر دە ساڵە هي دنهەگرنّم ،ضەش ساڵە ژیاى ّ یْگەرنى گۆر خئنپەً ،ەک ەەًِا ئژستا ،چًْکە ئەم دۆخە درێوەپژدەرر ساڵی 1262یە کە هە کەهەڵژک هیاًّْ ژیاًی خەڵکییاى هەیطتی ضژْنًد ئاساًیص ًییە هە گّّیی هەم هەرژەّەًدیوْنگنًە چاک هکئێتەّە پژْیستی هە یەڕنًژکی ڕیطەیی ُەیە ،هەام ئایا کەر هکئێت ّ کو هیکات؟ ئەّەیاى هاّەیەکی
دەّێت ّ پئۆسەیەکی یەرەکە یەر دیساى ُەهاى سیٌاریە دّپات ًەهژتەّە هە ژیاًی دنُاەّْر ئەّنًی ەئیص ڕێچار :تۆ َەکُ مامۆستايەك چۆن سەیری پەرَەردە دەکەیت ،مە ماَەیەکی زۆرە پەک خراَە َ مەسيص خەمی جذیی بۆ واخُات، بەتایبەتی دەسەاڵتذاران؟ سەردار وۆڕێ :هژگْهاى پەرّەردە کر هي ّ یطت هاهەستایاًیص سلکژکی پیئۆگ ّ یئًگ ّ هایەخدنرە ،هاّەڕهاى پژی ُەیە ّ ُەهیطە ُەّڵدەدەیي هە هاضتئیي ضژْنگر پژطکەّەّْ قْەاهی ّ خْێٌدکارەکاًواى لە ڕێگایەّە هەضژْنگێکی ەەًدرّست پەرّەردە هکەیي ،چًْکە هٌەهار درّستکئدًی هئۆڤەکاًە هەام هەدنخەّە کاەو لەکیەى دەسەاەدنرنًەّە یْێی پو ًادرێت ّ پەکی دەخئێت، هەّەر کَ ژیاًی هاهەستایاى دەخئێتە ڕەگنلەەەّە ،ئەّ کاەە هتەّێ ّ ًەەەّێ لەیە خئنپبًّْی دۆخی ژیاًی پەرّەردەکارنًدن، دۆخی پەرّەردەش هاش ًاهژت ّەک ئاضکئنیە پەکوستٌی پەرّەردە ەەًِا ئەهساڵی ًەیئەّْەەەّە ،چًْکە پژٌو ساڵی ڕنهئدّّش هەُەهاى ضژْە؛ هەُەر هایکەەکئدًی خْێٌدى ّ هاًگئەٌی هاهەستایاًەّە لە ّنًەّەٌەّە ،هە دنّنر هافە ڕەّنکاًیاى ّ هّْچە ّ دنّنر ًاى ،هە چەًدنى هاًگ پەرّەردە پەک خئن ّ دەسەاەیص هو هاک هّْ لە ئاستیدن ،چًْکە هّْچەر کئدە چارەکە هّْچە ّ ەەًاًەت پەًجا ڕۆژ جارێ ئەّەضی دەدن دڵٌیاضن کە درّستکئدًی یطت قەیئنًەکاى هە ئەًقەستە ّ ًایاًەّێت ژیاًی خەڵکی ّ ُاّاەیاى خەش هژت ،هە هاًەّەر خەیاى لە دەسەات ،خەڵکیاى ّەُا سەرقا کئدّّە کە ًەیپەرژێتە سەر ضتی ەئ ،ەەًِا دنّنر هافە سەرەەایییەکاًی ژیاًی هکات ّ ُەّڵی دنهیٌکئدًی هدنت چًْکە یەر ئژوە سەیئر (ُەرەهەکەر هاسلە) هکەیي ،دەهیٌیي پژدنّیستییە فسیەلەجیەکاى ّ سەرەەایییەکاى لە خاًەر یەکەهدنى ّ لە هٌی ُەرەهەکەدنى ەا ئەّنًەش دنهیي ًەکئێي ،کە (هّْچەً /اى)یص لە ًاّیاًدنیە ،هئۆڤ ًاەْنًژت یاى هەحاڵە ُەّڵی دنّنکارییەکاًی سەرّەئر ُەرەهەکە هدنت ئەهاڵی ُەهّْ ئەهاًەش لە هلی دەسەاەدنرنًدنیە کە هو دەرهەستي لژیی ّ خەیطیاى ّ ها ّهٌاڵیاى لە هّْرجی عاجدن دەژیي ّ ُەر ژەهە خْنردًژک لە ّاەژک دەخەى ّ لەکەیف ّ سەفار خەیاًدنى دووەم /م .کاڵێ حەمە فەرەج /مامۆستای وانەبێژ
ڕێچار :تۆ َەک مامۆستایەکی َاوەبێژ ىەً دۆخە قەیراواَییەدا چۆن دەردەبەیت َ تا چەوذ مُچەکەت پێذَایستییەکاوی ژیاوت دابیه دەکات َ ىە داٌاتەکەت ڕازیت؟ ً .کاڵێ :هي ّەک هاهەستایەکی ّنًەهژو هرْکتئیي قەیئنى ّ هرْکتئیي پطّْ کار لە هْچەکەم دەکات ئەهە جگە لەّەر گۆر درەًگ هْچە ّەردەیئم ،ئژستا حالیەى سو هاًگە هْچەم ّەرًەیئەّْە هي هْچەکەم گۆر کەهە ّ هەضی پژدنّیستیەکاًن ًاکات گۆر کات دنّەر پارە لە هاڵەّە دەکەم ،لە کاەژکدن هافی خەهە لە هْنرەکەر خەهدن ئیص هکەم ّ هافی خەم هّْ دّنر ئەّ ُەهّْ ساڵەر خْێٌدى هْچەیەکی ضایستەم ُەهژت
ڕێچار :کەَاتە دەتاوەَێت بڵێه خُێىذن وەیتُاویُە ژیاوی ئێُە دابیه بکات؟ ً .کاڵێ :لەم ّاەە خْێٌدى ُیچ سْدر ًییە ،یەًجی ئەم ّاەە ّنر لژِاەّْە پژیْنیە خْێٌدى دّنر دەخات! ڕنستی ًاُەقیطیاى ًییە ،چًْکە کە خْێٌدى ەەّنّ دەکات دیساى لە سفئەّە دەست پژدەکات؛ کئێکارر دەکات ّ هە پارەیەکی کەم ئیص دەکات ،کە سەد ّ ُەضتا پلە پژرەّنًەیە لەیە هڕّنًاهەکەر خەیدن ،ەەهعەى ئەهاًە هە ضاًسەکاًي کە ئیطیاى دەست دەکەّێت ،ئەییٌا گۆریٌە هو ئیطي ّ ەْضی خەهەکی هّْى لە هاڵەّە حکْهەت کارێکی ّنیکئدّّە ًەخْێٌەّنرر گۆر هاضتئە لە خْێٌەّنرر لە ّاەاًی دیکە یئًگییەکی گۆر هەیەًو ّ خْێٌدى دەدرێت ،کەچی لە ّاەی ئژوە یەًجاى هە ڕنستەّخە ُاى دەدرێي هە ًەخْێٌدەّنرر! ڕێچار :چۆن واڕەزایی خۆتان ىەً دۆخاوە دەردەبڕن َ ئاڕاستەی کێی دەکەن؟ ً .کاڵێ :یلەیی هٌی یەًو لە حکْهەت گۆر گۆرە ّ ًاگنًن لە کْێْە دەست پو هکەم هٌژک کە هە ُەگنر خْلیا ّ ئاّنەەّە
کەلژور ًُْەرم خْێٌد ،ئژستا هاهەستایەکی ّنًەهژوم ّ هە پارەیەکی کەم ّ ُیچ ُەلژکن ًییە هە کار کئدى لە ًُْەردن ،ئیتئ چ دڵژکن هەم ّاەە ّ ئەم حکْهەەە خەش هژت کە ُەر هە یەًجی خەًّەکاًن ًژورنى! هي لە ّاەی قەگنّ قەدەردن دەژین؛ ڕۆژێ هئسژتی دەهیٌیي ،ڕۆژێ ضەڕ یەخەهاى دەیئێت ،ڕۆژێکیص هاڵّ هًّْەّەر پەەا ّ ًەخەضی سێیەم /م .مصطفی علی/مامۆستا لو ئامادهیی قواڵدزێی زانستی
ڕێچار :تۆ َەکُ مامۆستایەکی حکُمی تا چەوذ ىە کارەکەت ڕازیت َ ئەَ ضایستە داراییەی کە ىە بەرامبەردا َەریذەگریت تا چ ئاستێک بەضی گُزەران َ ژیاوت دەکات؟ ئایا خەرجییەکاوت پڕدەکاتەَە؟ ً .مصطفی :هاهەستایی ّنەە؛ فژئکار ّ پژگەیەًەرر ەاک ،ئیٌجا لە کەەاییدن لە ُەر ئاست ّ پژگەیەدن هیي هاهەستا لە پطت سەرکەّەٌەکاًواًەّەیە هەدەر لە فژئکئدى کارێکی پیئۆگەئ لە ەاکە هە یەڕیٌی کەهەڵگا ئەستەهاًە ئەّیص پەرّەردەر هەئارنستەیەکی ەەًدرّست ەئدن لەُەهاى کاەدن پژْیستە ئاّڕر جدر لە هاهەستا هدرێتەّە هەضژْەیەک کە هاهەستا لەجژگار ئەّە لەهیئر دۆگیٌەّەر کارر دّّەهدنهژت ،ها لە هیئر دەّڵەهەًد کئدًی ُزرر خەیی ّ ڕۆضٌبیئر ەایبەت هە پیطەکەیدنهژت ،هەهەش دەەْنًئێت گیاەئ ّ جدیتئ ّ دڵسەگنًەەئ کارّهارر پیطەیی خەر ڕنیی هکات هە پژرەّنًەّە لەسەردەهی ئەهڕۆدن هاهەستایاى هەضژْەیەک پەرنّێز خئنّى کە جگە لە پژطوەریە هە پلەر دّّەم ُەژهار دەکئێي لەڕّّر فەرنهەش کئدى ّ هڕیٌی ضایستەر دنرنیی ّ دەرهاڵەر پیطەییاى ،هەضژْەیەک کە لە جژگار ئەّەر هاهەستا هەد لە ُەّڵی ڕنپەڕنًدًی ئەرکە پیطەیی ّ ئەخالقیەکەیدنهژت ،لە هیئر دۆگیٌەّەر کار ّ هاضتئ کئدًی یْگەرنًیدنیە ،چًْکَ هەرُەهی کارە پیطەییەکەر کەهتئە لە کەر خەرجییە سادەکاًی ڕێچار :بەگطتی بارَدۆخی کەرتی پەرَەردە َ قُتابخاوەکان چۆوە؟ ئەَ مامەڵەیەی کە حکُمەت ىەگەڵ مامۆستایان دەیکات تا چەوذ درَستە َ ىە جێگەی خۆیەتی؟ ً .مصطفی :هارّدۆخی کەرەی پەرّەردە لەم ُەرێوەر ئژوەدن لەّپەڕر کّنگیدنیە ،هەُەر کەهی هاّەر خْێٌدًی ڕۆژنًە ّ هًّْی دّّ دەّنهی ّ سو دەّنهی ّ چْنر دەّنهی لەیەک هیٌادن، ّنیکئدّّە لە هاّەر هیست خْلەکدن هاهەستا ًەەْنًژت ًەک ئەرکە پەرّەردەیی ّ ڕۆضٌبیئیەکەر ،ەەًاًەت لەخْدر هاهەەەکەش کەهْکْرەی ُەهژت لە ضژْنگر یەیاًدى ّ یْنستٌەّەر هاهەت ّ هەضدنرر پژکئدًی خْێٌدکارنًدن لە کاەی ّنًە ّەٌەّەدن حکْهەت ّ ّەگنرەەی پەرّەردە ُەردّکیاى ُاّهەضي لەم کّنگیەر پەرّەردە ّ پژگەیاًدًی ًەّەر دّنڕۆژدن ڕێچار :بڕیىی مَُچە َ کەمکردوەَەی مَُچە تاچەوذ بارَدۆخ َ گُزەراوی مامۆستایان سەختتر دەمات؟ ً .مصطفیّ :ەک هاسن کئد دّنر لە هاهەستایاى پژطوەریە ،پلەر دّّەهیاى ُەیە لەڕّّر خئنپی یْگەرنى ّ کەهی ضایستەر دنرنییاى، سەرهارر ئەّەش کە هیئ لە هْچەکاًیاى کەهکئدًەّەر هکئێتٍَّ یْگەرنًیاى لەّپەڕر ژیاًژکی پڕ سەختی ّ لەکژطەدن دەهژت ،لە کاەژکدن هاهەستایاى ضا دەهارر ڕًّّاک هەعئیفی ّ کئدًەّەر کەهەڵگاى هە قْەارهّْى لە ەاریکی ًەگنًی ّ ئارنستەکئدًی کەهەڵگا هە هاضتئکئدى ّ جْنًتئ کئدًی سەرجەم کایەکاًی ژیاى ئەهەش پژْیستی هە ئارنهی دەرًّّی ّ دّّرکەّەٌەّەیاًە لە ئەگهەر دنرنیی ّ ژیاًژکی ضایستەً ،ەک سەرهارر غەدرەکاى دەست ُەهّْ هبئێت هە مَهنئدًٍَّر هْچەکاًیاى ڕێچار :بە برَای بەڕێستان ڕێچار چییە َ دەبێت ٌەڵُێستی مامۆستایان چۆوبێت؟ ً .مصطفی :هە چارەسەر کئدًی کەهْکْڕیەکاى هاهەستایاى پژْیستە یەک دەًگ ّ یەک هڕیار ،پطتیْنًی لە دنّنکارییەکاًیاى هکەى هە هاضتئ کئدًی سیستوی پەرّەردە ّ درّست کئدًی هیٌار گیاەئ ّ دەرهاگ هّْى لە قەیئنًی جژگا ّ کەهی کاەی ّنًە ّەٌەّە ّ ًەُژطتٌی سو دەّنهی ّ چْنر دەّنهی ّ هاضتئ کئدًی ئاستی ژیاًیاى سی سا لەهەّهەر (هەُاەیئ هحود) ر سەرۆکی هالیزیا هْچەر هاهەستایاًی هەڕێوەر دە هەرنهبەر گیاد کئد، کاەژک ڕەخٌەیاى لژگئت ّەی؛ کارێکن کئدّّە هە ًەّەر دنُاەّْ کە هیست ساڵی دیکە لەهەرُەهەکەر دەخەى! لەڕنستیدن ئژستا لەڕیزر پژطەّەر دەّڵەهەًتئیٌەکاًی جیِاًدنیە! ّات هە ەەکوەیی سیستوی عەسکەرر کەهتئیي جْڵەر گنًستی ًاکات ،هەام هە ەەکوەیی پەرّەردە لەسەرجەم کژطەکاى سەرکەّەْنًە قْەارر دەهژت بۆ ل٧
ژمارە)٥( :
یەک شەمە )٥/٥/٠٥٠٢( -
بیروڕا
3
ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی -کرێکاریی سۆسیالیستییە
قەیرانی کەرتی تەندروستی و دۆخی دکتۆرەکان و ىاواڵتییان
سەرباری ئەَ ٌەمَُ قەیران َ گیرَگرفتاوەی ىە سایەی سیستەمی حکُمڕاوی َ دەسەاڵتی کُردیذا ،سەرجەً د .دََەً :مەرەی ەەًدرّستی یطتی هەُەر کەهتەرخەهی کیەًی چیه َ تُێژە جیاَازەکاوی کۆمەڵگا بەدەستییەَە دەواڵێىه، هەرپئن ّ ًەهًّْی پژدنّیستی ّ ئاهژئ ّ ەاقیگەر پژطکەّەّْ ّ د .دََەً :ضکستی ەەًدرّستی ّاەاًی پژطکەّەّْ هەُەر قەیراوی کەرتی تەوذرَستیص بۆتە سەربار َ ئەمڕۆ وەک تەویا ىە ىۆکاڵێکی َەک کُردستاوذا ،بەڵکُ ىەسەر ُەرّەُا چەًد کژطەیەکی دیکەر گۆر هٌریٌەیییەّەً ،اەْنًو کەهتەرخەهی کیەًی هەرپئن ّ ًەهًّْی پژدنّیستییەّە ًەهّْ، ئاستی جیٍاویص ىە برەَسەوذوذایە َ بەٌۆی ضکستە خزهەەگْگنرر پژْیست پژطکەش هکات ُیچ ُەّڵژکیص ًاهیٌیي هە ئەّ ّاەاًە لەڕّّر پژدنّیستییەّە کەهْکْڕییاى ًەهّْ ،هەڵکْ ُەکارەکەر ئەّەهّْ کە ڤایئۆسەکە ًْێ هّْ هە ەّْضکئدًی یەک ىەدَایەکاوی سیستەمی سەرمایەداریی َ چاَچىۆکی هاضتئکئدًی دۆخەکە ّ کەم کئدًەّەر یئفتەکاى لە ئژستادن هئۆڤ ّ یەڕنًکارر لە جیٌاەی ڤایئۆسەکەدن ڕّّیدن ،کە دەەْنًژت سەراوی ئەً سیستەمەَە ،تا دێت ٌەىُمەرجی ژیاوی ئیىساوەکان بەرەَ خراپتر دەڕَاتٌ .ەمَُضمان ىە هەدەر لە لەضی ئاژەاى لەًاّ لەضی هئۆڤیطدن یەضە هکات سەرَبەوذی باڵَبَُوەَەی ڤایرۆسی کۆرۆوادا ،خراپی َ ڕێچار :بێگُمان ىً ًٌىُمًرجی ڕَبًڕََبَُوًَيی ڤایرۆسی ئەهەش ضتژکی ئاساییە چارەسەرر ًەهژت لە ئژستادن ،هەام لە کەمتەرخەمی سەرمایەداران َ وەبَُوی خسمەتگُزاری مۆرۆوادا ًٌمَُمان ضنستی مًرتی تًوذرَستیمان بیىی ىً دنُاەّْدن هژگْهاى ُەّڵی جدیتئ دەدرێت ّ لە کاەی یًْجاّدن پێُیستی تەوذرَستیمان بەڕََوی بیىی َ باضتر بۆمان ئاستی دََویادا .پێتان َایً ٌۆماريمًی چیً؟ ئەًجاهەکەر هاڵّ دەکئێتەّە دەرکەَت کە ژیاوی ئێمەی مرۆڤ ىە ئەگەری باڵَبَُوەَەی د .یەکەً :لە هارەر پئسیارێکی ّەک؛ ضکستی کەرەی ٌەر دەردێکی کُضىذەدا ،ىەسایەی ئەً سیستەمە بێباک ەەًدرّستی جیِاًییەّە هەرنهبەر ڤایئۆسی کەرۆًا ،پژْیستە ڕێچار :بًتایبًتی مردوی مًرتی تًوذرَستی تا چًوذ زيريری بً َ وابەرپرسیارەدا ىەبەردەً ٌەڕەضەی ىەواَچَُوذایە .بۆ کەهەڵژک ەْێویٌەّەر گەهەکح هکئێت ،هەام هە ضژْەیەکی یطتی مًرتی تًوذرَستی گطتی گًیاوذَي؟ تاََتُێکردوی پرسی قەیراوی تەوذرَستی َ خستىەڕََی چەًد ُەکارێک لەم دۆخەر ئەم جارەیاًدن هە ئاضکئن هە ُەهّْ کەمُکُڕییەکاوی ئەً کەرتە خسمەتگُزارییە ،ڕۆژوامەی د .یەکەً :ەایبەەی کئدًی کەرەی ەەًدرّستی ّەک ُەهّْ ڕێچار بە پێُیستی زاوی ىە زاری دکتۆرەکاوەَە خەڵک َ جیِاى دەرکەّت کە هئیتیي لە: کەرەەکاًی دیکە خْدر هئۆڤبّْى لە ًاّیاًدن لە دەست دەدرێت سەرجەً ٌاَاڵتییان ىەً گرفتاوە ئاگادار بکاتەَە .بۆ ئەً ١ێێ لەیە ئەّ ُەهّْ ضاًاگییەر کە کەرەی ەەًدرّستی ّاەەکاى ّ هاهەڵە کئدى لەیە ئیٌساًەکاًدن ّەکْ هاهەڵەکئدًی لژدێت مەبەستەش دََ دکتۆرمان دَاوذ َ بەداخەَە ىەبەر هە خەیاًەّە دەکئد ،دەرکەّت کە لە دەیاى کیەى ّ کْى ّ لەیە ئاهژئەکاًدن ُەهّْ ەاکژک کە لە چْنرچژْەیەکی جْیئنفیدن مەترسی کەوارخسته َ بڕیىی مُچەکاویان کەسییان قْژهٌەّە ًاەەّنّر ّ دیفیکت ُەیە لەم سیستوە گەهەکحاًەدن ّ دەژر ،لە ُەر جژگایەکدن هژت هافیکی سەرەکی ُەیە ّ دەهژت وەیاوتُاوی واَی خۆیان ئاضکرا بکەن َ ئێمە ىێرەدا َ دَای هە ُەهّْ هئۆڤایەەی ڕّّى هّْیەّە ئەم سیستەهە جیِاًیاًە کەرەژکی ەەًدرّستی ُەهژت یئًگی هە کیەًی ەەًدرّستی هدنت، ٌەر پرسیارێک ىەژێر واَی"دکتۆری یەکەً َ دکتۆری خاّەًی ژێئخاًژکی ەەکوە ًیي لە کاەی ڕّّدنًی کارەساەژکی هەام کاەژک ئەّ کەرەە هە ەایبەەی دەکئێت ،لە ڕّّر چەًیەەی ّ دََەً"داَ ،ەاڵمەکاویان دەخەیىە بەر دیذەتان. ّەک کەرۆًا ّ ُاّچەضٌەکاًیدن ّ هگئە هەخەضیاى دەهٌە جژگەر فئیایْگنرییەکاًیطدن دەهیٌئێت
ڕێچار :ئێُي َيك دمتۆرێل مً ىً مًرتی تًوذرَستیی گطتیذا مارديمًن ،پێتاوُایً مًرتی تًوذرَستی گطتی ىً ئاستی پێُیستذایً؟ د .یەکەً :دەەْنًیي لە چەًد یەضە ًیگایەکەّە ەەهاضار کەرەی ەەًدرّستی هکەیي؛ هە ًوًْە ئەیەر لە سەر ئاستی گنًستی لژی هڕّنًیي ّ هەرنّردر هکەیي هە ضْێٌەکاًی دیکە ،ئەّن لە ئاستژکی هاضدنیي ّ لە یەضەسەًدًژکی هەردەّنم دنیي ،هەام کەرەی ەەًدرّستی ّەکْ ُەهّْ کەرەەکاًی دیکەر ئەم ُەرێوە لە کەهەڵیک جْهگەدن ضەلەه کئنّە هە ەایبەت لە جْهگەکاًی هەڕێْەهئدى ّ ئیدنرەدنًدن فەضەلی سەرەکی لژئە لە ُەهّْ کەرەەکاًدن لە سیستەهی ُەضیارر هەڕێْهئدى ّ سستی سیستەهەکاًدنیە ،کە هّْەەە ُەر کەهی ّ خئنپی هادە پزیطکییەکاى ّ ًەگنًیٌی سْد هیٌیي لە کەرەستەکاى ،ئەهەش ًەک ُەر لە دۆخی کەڕۆًادن ،هەڵکْ ەەًاًەت لە دۆخی ئاسایی ّ ضْێٌە
هەەئسی لە کاەژکدن هەّ ئەّ ُەهّْ ساهاًە سئّضتیی ّ هئۆییەّە کەلەهەردەستیاًدنیە ،دەکئن هە ضژْەیەکی ضایستەەئ ّ ەەکوەەئ هەکار هِژٌئنًایە
٢ێێ ُەکارێکی دیکە ەْنًستی هاڵّ هًّْەّەر ڤایئۆسەکەهّْ لە ئاستژکی هەرگ ّ هەُژزدن ،ەەًاًەت کْضٌدەییەکەر ژیاًی ژهارەیەکی گۆرر لە هئۆڤەکاى خستە ژێئ هەەئسییەّە ٣ێێ خاڵژکی یئًگی دیکە کە هەر هگەڕێیٌەّە ئاستی ُەضیارر ەاکەکاًە لە هاهەەە ەەًدرّستییەکاًدن ،ەا ڕندەیەک کّنگر ئەم ڕەُەًدە هّْە خاڵژکی کّنگ هە هەرەًگارهًّْەّەر ڤایئۆسەکە ّ هّْ هە خاڵژکی هەُژز کە ڤایئۆسەکە هەکاریدەُژٌا ُەڵبەت دیساًەّە کّنگر ُەضیارر ەاک هە هاهەەە ەەًدرّستییەکاى دەیەڕێتەّە هە کەم ەەرخەهییەکاًی سیستەهی ەەًدرّستی هە ەایبەت لە ّاەاًی دەّرّهەر ّ ُەرێوی کْردستاى ّ عیئنقدن، چًْکە سیستەهی ەەًدرّستی ُیچ پژطییٌەیەکی ئەّەەر ًەهّْ لە ڕنُژٌاًی ەاکەکاًدن هە خەپارێزیی ّ هەخطیٌی گنًیارر
ەەًدرّستی پژیاى ،ەا لە کاەی ڕّّدنًی کارەساەژکی ُاّچەضٌدن لژی سْدهەًدهي
چەًدێتییەّە جیاّنگر درّست دەهژت ّ چەًدیي خزهەەگْگنرر پژْیست هە ُەًدێک کەن دنهیي دەکئێي ّ هە گۆریٌەر ەاکەکاى ئاهادە ًاهي لە کەرەە یطتییەکاًدن ئەهە جگە لەّەر ًاەْنًئێت کەًتئۆڵی هاگنرر ەایبەت هکئێت لە کەرەی ەەًدرّستیدن هەُەر ّیستی گۆریاًەّە هە قاگنًو ،کە لەهڕۆدن ًوًْەر گیٌدّّى ّ لە گۆرهەر ًاّچە ەاگەیەضەکئدّّەکاًدن دەیبیٌیي
د .دََەً :مەرەی ەایبەت هە هڕّنر هي گەرەرر ًییە ،هگئە یارهەەی کەرەی یطتیص دەدنت لە کەم کئدًەّەر قەرەهاڵغی ّ لەّنًەیە خزهەەگْگنرر هاضتئیص پژطکەش هکات ڕێچار :سًرباری ئًَ ًٌمَُ مًترسییًی ىًسًر ژیان َ تًوذرَستی پسیطل َ مارمًوذاوی تًوذرَستی ًٌبَُ ىً ماَيی ڕابردََدا ،بًاڵً تا ئێستا مُچًیان َيروًگرتَُي ،ئًمً تا چًوذ ماریگًری ًٌیً ىًسًر بًرديَامی َ مارمردویان؟ بۆ ل٧
4
ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی -کرێکاریی سۆسیالیستییە
چاوپێکەوته لەگەڵ ئازاد عوسمان
ئازادی ڕۆژوامەَاوی َ کاری میذیایی ،بە درێژایی حکُمڕاوی دەسەاڵتذاراوی کُرد َ پێطتریص ىە سایەی دەسەاڵتی بەعسی فاضیذا ،جێگای مطتُمڕ َ گفتۆگۆ ىەسەر کردن بَُە .بەردەَامیص ئەَەی زەمیىەی ئەً مطتُمڕاوەی مافەکاوی َ ئازادیی پێطێيکردوی خُڵقاوذََە، ڕۆژوامەوَُسان َ میذیاکاران بَُە ىە الیەن دەسەاڵتذاراوەَە. خُدی ئەً واکۆکییەی وێُان ڕۆژوامەوُساوی ئازاد َ دەسەاڵتیص ،بۆ ئەَە دەگەڕێتەَە کە ٌەمیطە میذیاکاران َ ڕۆژوامەوُساوی ئازاد ،ىە پێىاَ داکۆکی ىە مافی خەڵک َ بەضخُراَاوذا َێژداوێکی زیىذََ َ قەڵەمێکی بُێربَُن َ پەیامەکاویان دەربڕی خُاستەکاوی خەڵک َ جەماَەر بَُە. ىەبەراوبەریطذا دەسەاڵتذاران ىە پێىاَ پاراستىی بەرژەَەوذییەکاوی خۆیاوذا زەبرَزەوگی خۆیان خستَُەتەکار َ بەٌەر ڕێگایەک بۆیان گُوجاَ بَُبێت ىە ٌەَڵی سەرکُتکردن َ ىەواَبردوی ئەً دەوگ َ قەڵەمە ئازاداوەدا بَُن .ىە پەیُەوذیذا بەً باش َ تەَەراوەَە ،ڕۆژوامەی ڕێچار َەک ڕۆژوامەیەک کە ىەپێىاَ داخُازییەکاوی خەڵکذا کار دەکات َ بۆ ئەَ پێىاَەش درَستبَُە تا ببێتە زماوحاڵی جەماَەری ستەمذیذە َ سەرجەً چیه َ تُێژەکاوی کۆمەڵگا ،بە پێُیستی زاوی ئاَڕێک ىەً پرسە گروگە بذاتەَە َ بۆ ئەَ مەبەستەش ئەً چاَپێکەَتىە ىەگەڵ ڕۆژوامەوَُش َ میذیاکار"ئازاد عُسمان"دا ئەوجاً بذات. ڕێچار :ئێُە َەمُ "ڕادیۆی دەوگ" مە ڕادیۆیەمی سەربەخۆیە ٌێرضتان مرایە سەر چُونە دامۆمیتان ىە مافی خەڵل دەمرد. ىە سۆوگەی ئەَ مەیسە َ مەیسەماوی دَاترەَە ،ئایا بە گطتیی چۆن یاسای ڕۆژوامەگەری َ ئازادیی ڕۆژوامەوُسان ٌەڵذەسەوگێىه؟ ئازاد :یاسار رۆژًاهَیَریی َُرێؤ مْردستاى ،مەهَڵژل مَهْمْرەی ەژدنیَ ،هَەایبَۀ لَّ ڕٍٍّّّٓ مَ هَگۆرر لَهارٍٓ رۆژًاهەّنًیی چاپنئنٍّ ،هَام لَیَ ئٍَّضدن دٍرچْنًدًٔ یاسامَ هەخەر هَرٍّپژطٍَّچًْژنٔ گۆر هاش ّ ًَّعی هّْ لَّ ماەَدن ،هَ ەایبَۀ لە ڕّّر هاهەڵەکئدى لەیە هاهەەی سزندنًەکاًی رۆژًاهەّنًاى لَیَ ئٍَّضدن ،یاسامَ ٍّك َُر یاسایَمٔ دیکە مَ پَیٍْستَ هَ ژیأً مەهَڵگاٍّ ،پژْیستی هَ َُهْنرمئدًٍَّ ّ ًْێکئدًەّە "ئەپدەیت" َُیَ ،هَەایبَۀ لَّ ڕٍٍّّّ مَ هتْنًژت ڕّهاڵی هیدیار ئَلینتئۆًی هنات ،مَ ەا ئژستاش هە دۆسیَمأً ئَم هْنرٍ پطت هَ یاسایَلی مەى ّ دژ هَ هافی هئۆڤ ّ ئاگندییَماى دٍهَستئێت ٍّك هَدّندنچًْواى مئدٍّّ ،مژطَٓ یَّرٍٓ هَردٍم َُهْنرمئدًَمَر ئَم یاسایَ ئٍَّیَ :ەَّژهژنٔ سیاسی هَجیدر لَ َُّڵی ئٍَّدنى لَهئر ئٍَّٓ یاسامَ هەدێئًتئ ّ پژطنَّەْەئ هنَى ،مَچٔ دٍیاًَّێت ەیایدن مەەْهًَدٍماى لَسَر مارٓ رۆژًاهَّنًٔ گیاەئ هنَى َُرهەیَ ئَهَش هٍّْەَ هایَٓ هَەئسی ئٍَّٓ پًَا هە َُهْنرمئدًٍَّٓ ًَهئێت َُرچی ئاگندیی رۆژًاهَّنًییَ ،ئَّن لَ گۆریٌَٓ هارٍماًدن ەًَِا ًاّێنَ ّ گۆرجار هە خەَُڵنژطاى لَکیَى دٍسَاەدنرنًٍَّ هَماردٍهئێت ،ئَییٌا لَ گٍهیٌَٓ ّنقیعدن هًّْٔ ًییَ ،چًْنَ ئژوَٓ رۆژًاهًَْساى ُیچ ماەژل ًَهٍّْ َُستواى هٍَّ مئدهژت خأًٍّ ئاگندیی ەَّنّ هیي لَ مارٓ رۆژًاهَّنًیدنَُ ،هّْ جارێک لَ ماۀ قَیئنى ّ پژطِاەَماًدن ،یَمَم مَن ّ کیًَیي ڕّّهَڕّّٓ هَەئسیی ّ ُژئش ّ دنخستي دٍهیٌٍَّ خە ئَیَر َُر سْرهیي لَسَر ئٍَّٓ ئاگندهیي ّ مارٓ خەهاى هنَیي ٍّك
چاوپێکەوتن لەگەڵ ئەنجومەنی فشار ئا :ڕێچار ڕێچار :ئایا "ئەوجَُمەوی فطار" ئاماوجی چییە؟ ئەًجّْهەًی فطار :ئەًجْهەًی فطار هتٌگەر ُەهْنًە ،ئاهاًجی خەضگْگەرنًی پارنستي ّ هەرگڕنیئەٌی ضکەر هئۆڤەکاًە هو جیاّنگر هەفطار خستٌە سەر دەسەات ّ ئەپەگسیەى ەا پژگە ّ پەست ّ دنُات لەپژٌاّ هەرژەّەًدیی یطتیدن هەکارهِژٌي ڕێچار :پێتاوُایە ىەدَای مۆرۆوا ڤایرۆسەَە قۆواغێنی وُێ ىە واڕەزایەتییەماوی خەڵل دەستیپێنردََە؟ ئەوجَُمەوی فطار :هژگْهاى دّنر کەرۆًا جیاّنگییەکی گۆر ڕّّ دەدنت ّ یەڕنًکارییەکاى یەّرەدەهي
دەبێت چی بکەین
ژمارە)٥( :
یەک شەمە )٥/٥/٠٥٠٢( -
دەربارەی ئازادیی ڕۆژنامەوانی ئٍَّٓ مئدّّهاًَ ،ئَّن لَ جژگَیَمٔ دیکە ّ هَضژٍْیَمٔ دیکە، ڕّّهَڕّّٓ ئاستًَگ ّ مژطَ ّ رێگئیت دٍمًٍََّ ،ەا دٍیات هَ ئاستٔ ەَسفیَمئدى ّ لًَاّهئدى
دەستگیرمردوەمەی َ مەیسەمەی چۆن دەبیىیت ىە ڕََی یاسایی َ ٌێرضی چەمذاراوەی دەسەاڵتەَە بۆ سەر ئەَ َ خێساوەمەی؟
ڕێچار :ئایا ٌێرضە زۆرَزەبەوذەمان بۆ سەر ڕۆژوامەوُسان بەتایبەت ئەَاوەی ىەگەڵ دەسەاڵتذا وەبَُن ٌەر ىە ىێذان ،گرته، ىێسەوذوی مەرەستەماوی دەستیانٌ ،ەڕەضە ،تەواوەت تیرۆرمردویطیان ىە ماَەی ئەً چەوذ دەیەیەدا چیمان پێذەڵێه ،ىە ماتێنذا میذیامان َ میذیاماراوی دەسەاڵت پارێسراَن؟
ئازاد :ئٍَّٓ دٍسَات لَ یئۀٌ (ُژوي هاهًَد) دن دٍیتژت ،لَ دّنٓ ڕنپَڕیٌٍَّ َُر ّەْیاًَ ّ ًْنًدّّیاًَ ،ئَّیص ئێٍَّیێَ مێَسێیێاى ًاّێت هَ دژر ئَّنى َُڵسْڕێ ،هَەایبَۀ ئَیَر مَسَمَ ەێاك ّ هو پطت ّ پًَا هژت ئَم دٍسَاەَ ُیچ فینێئ ّ ئێاریێەهێژێٌێتێژێنێٔ هَعقْلی ًییَ هە ئیدنرٍدنًٔ ئژستا ّ دنُێاەێّْٓ مێەهێَڵێگێاُ ،ێَەێا هتْنًژت خَڵنٔ قًَاعَت پژبژٌژت خەر هاش دٍگنًژت چًَد فطێە ّ هژفَڕٍ ،هەیَ مَ دًٍگژل لَ جژگَیَك هَرگ دٍهێژێتێٍَّ ،دٍگنًێژێت ئَّ دًٍگَ گیاەئ لَّ یْێڕندێئر دٍهژت ،هێەیێَ یێَمسێَر پێًَێا هێە دنپتەسیٌی دٍهات دۆسیَٓ (ُژوي) ،ئَڵقَیَمٔ ەئٍ لَّ گًێجێیێئٍٓ هژطَرهییَٓ مَ دٍسَاەدنرنًٔ ُێَرێێن هێَرنهێبێَر هێَ ئێاگندیێی ّ ئاگندیی رۆژًاهَّنًٔ ّ خْدر رۆژًاهًَْساى دەیٌْێٌي
ئازاد :مژطَٓ ئَّ دٍسَاەَٓ مَ خەر هَ دٍسَاەژنٔ "ضَرعی ّ دیوْمئنسی" دًٍاسژٌژت ،ئٍَّیَ ئَم دیوْمئنسی ّ هَضدنریی خَڵنَٓ لَ هڕیاردنى ەًَِا لَ َُڵبونردًدن مْرت مئدٍّّەٍَّ ،مَ ئَّیص َُڵبونردًژنٔ پڕ ساختَٓ ًاُاّسًَگَ هەیَ هَ فیعلی خَڵل لَ ُیردن هَضدنر ًییَ لَم َُرێوَ ماەژنیص خَڵنژل دٍیاًَّێت دنمەمی لٍَّ هنَى مَ دٍسَات دٍهژت ُی خَڵل هژت ّ ئَّنى هَرجَع هي ،ماەژل دٍهٌَ چاّدێئ هَسَر دٍسَات ّ خَڵل ُەضیار دٍمًٍََّ لٍَّٓ ئَرمی دٍسَات چییَ ّ ُاّاەی لَم پئۆسَیَدن چی رۆڵژنٔ دٍهژت ،ئَّ ُژزنًَٓ مَ هَم هاًگَضَیَ هَەئسی لَسَر هًّْیاى درّست دٍهژت ،هَرًٍگارر دٍهٌٍَّ هَ َُر رێگَیَك مَ هَ یًْجآّ هزنًي َُرهەیَ لَّ سەًگَیَضٍَّ ئَّ َُهّْ ُژئش ّ پژطژلنارییَیاى َُیَ هَرنهبَر هَ رۆژًاهًَْساى ّ هیدیامارنى ڕێچار :ڕۆڵی یاسا َ دادگامان چۆن ٌەڵذەسەوگێىیت ىە یەمالیینردوەَەی مەیسەماوی ڕۆژوامەوُساوذا؟ ئازاد :دٍسَات لَ َُرێؤ مْردستاًدن یَك پامژجَ ،ئٍَّ ًییَ هتژٔ دٍسَاۀ جژبَجژنئدى خئنپَ ّ ُی یاسادنًاى هاضًََ ،خژئ ئَم دٍسَاەَ هَیطتٔ هًْیاد ّ پژنِاەَمَٓ خئنپَ ّ هَضژٍْیَمَ لَ خزهَۀ درێوٍدنًَ هَ هآًٍَّ جّْت حزهَمَ هَ ەایبَۀ ّ دژٍ هَ هافَ هٌریٌَییَمأً هئۆڤ ّ هافی هَضدنریی ُاّاەیاى لَ دٍسَات ّ لژپژریٌٍَّمئدى لژی ئَهَش ّنینئدٍّّ دندیاماًیص ًْسوَٓ لَهَرییئنٍّٓ دٍسَاەَمأً دیکە هي هَدنخٍَّ مارٍمَ یەیطتٍّْەَ ئاستژل مَ گۆرجار ُەڵْێستی دٍسَاۀ دندٍّریی لَهَرنًبَر رۆژًاهًَْساى ّ مَیسَمأً رۆژًاهَّنًیدن ،لَ ُی دٍسَاەَمأً دیکە خئنپتئٍ ،ەا ّنهاى لژدێت هتژیي" :رٍحوَت لَ مفي دگ!" ڕێچار :ئایا سەوذیناماوی ڕۆژوامەوُسان تا چەوذ ىەگەڵ ڕۆژوامەوُساوی ڕادیناڵ َ ئازادیخُاز َ بُێردان؟ ئازاد :سًَدینار رۆژًاهًَْساىٍّ ،مْ َُهّْ سًَدینامأً دیکەٓ ُەرێن ،هَ هَضبَضژٌَٓ حزهی پژنِژٌئنٍّ ،پەستَمأً هَ رێنَّۀٌ حزهَماى دنهَضنئنٍّ ّ ەًَاًَت َُڵبونردًَماًیطی َُهّْٓ هَ ەَّنفْق هٍّْ لَهئر ئٍَّٓ هَ هلوالًژیَمٔ پاك ّ ضارستأً هژت مَّنیَ ٍّك رۆژًاهَّنًأً ئاگندً ،اەْنًیي چاٍّڕێی گۆر هیي لَم سًَدینایَ ڕێچار :پێتُایە دەبێت سەوذینامان ىە ڕێگەی حسبەماوەَە دابىرێه یان خُدی ڕۆژوامەوُسان خۆیان؟ ئازادَُ :هّْ سًَدینایَك دٍهژت رًٍگدنًٍَّٓ خْنست ّ دنّنماریی ّ ُیْنمأً چیي یاى ەْێوٍمَٓ هژت ،ئَهَ لَ هٌَها سَرٍمیَمأً مارٓ سًَدیناییَ ،مَچٔ کر ئژوَ ّن ًییە ّ لەهئر ئەّە حزب ًْێٌَرٍمأً سًَدینا دیاریی دٍمات ًَُدێنجار مَساًژل دندًٍئێي لَ سًَدیناماًدن چ ٍّك ئًَدنم ّ چ ٍّك هَرپئن ،مَ ُیچ پَیًٍْدییاى هَ مارٓ ئَّ چیي ّ ەْێوٍٍّ ًییَ ّ لَ ّنقیعَمَیاًدن ًاژیي ّ ەەًِا هەُەکارە حزهییەکە خزێٌئنًّەەە هْنرەکە ،ئەهەش هّْەەە ُەر ئەّەر سًَدیناماى ٍّاهگەر ئَّ خْنست ّ دنّنمارییاًَ ًَهي مَ چیي ّ ەْێوٍماى َُیاًَ ئَهَ هە سًَدینار رۆژًاهًَْساًیص َُر ڕنستَ ڕێچار:
ئێستا
(ٌێمه
مامەوذ)
ىە
زیىذاوذایە،
ڕێچار :ئایا داخُازییەماوتان چیه؟ پێتاوُاوییە خەڵل زۆر تُڕەیە، ئەزمَُوی زۆری واڕەزایەتیطی مردََەَ ،ا پێُیست دەمات ئەمجارە واڕەزایەتییەمان زۆر ڕێنخراَتر َ فراَاوتر َ بەٌێستر به تامُ بتُاوێت فطار َ ماریگەریی ڕیطەیی دابىێت؟ ئەوجَُمەوی فطار :دنّنکارییەکاًواى گۆرى هەام ّەک ئەًجْهەًی فطار کار لەسەر ُەهّْ سژکتەرەکاى دەکەیي هەام هەپلەهەًدیی هەیطتی (خەضگْگنرنًی ،ضکەر هئۆڤ ،ئیدنرەدنًی ەەًدرّست) ئەم خااًەى هژگْهاى خەڵکی دەرئەًجاهەکاًی هە د ًەهّْە لەپژطتئدن، هەیە ئەهجارە پژْیستە هیکاًیزهی جیاّنگ هگیئێتەهەر ئژوە لەئاهادەکاریدنیي هە ئەّ ضژْنگە ًْێیە ّ ئەّ هْرکاًە جەهاّەرییە ڕێچار :ئەوذاماوی ئەوجَُمەوەمە دیارن َ خۆیان واساوذََە بە خەڵل مە ئەمە مارێنی زۆر باضە ،ئایا پێتاوُاوییە گروگ بێت مۆبَُوەَەی گطتیی بگرن ىەواَ باخی گطتی یان پارمی ٌەَاری ضاردا تامُ بتُاوه زەمیىەیەك بۆ بەضذاریی زۆرێل ىە چیه َ تُیژە جیاَازەماوی خەڵل ساز بنەن تامُ داَاماریی َ داخُازییەماوی خۆیان بخەوەبەردەست َ ئێُەش بتُاوه مۆیان
بنەوەَە َ بیىُسىەَە تامُ بتُاوه بە ضێُەیەمی دیمُمراسییاوەتر وُێىەرایەتی چیه َ تُیژەماوی خەڵل بنەن؟ ئەوجَُمەوی فطار :لەئژستادن خەریکی ئەًجاهدنًی ئەّ کارەیي هە ُەهّْ ضار ّ ضارۆچکەکاى ئژوە دەهاًەّێت فئەڕەًگ ّیەکدەًگ هیي ەا هەُژزەئهیي ڕێچار :ئێُە ٌەوگاَێنی گروگتان وا ىە سازداوی خۆپیطاوذاوی یەمەمذا َ ئێستاش ئەً ئەوجَُمەوە ىە ضار َ ضارۆچنەماوی دینەدا ىە فراَاوبَُوذایە ،ئایا گروگ وییە ئێستا ئامادەماری بۆ خۆپیطاوذاوی سەرتاسەری مُردستان بنەن؟ ئەوجَُمەوی فطار :لە ئژستادن لەئاهادەکاریدنیي ضاى هەضاًی ڕێکوستٌەّەر ئەًجْهەًەکەُ ،ەرّەُا ئاهادەکارر هە مارێکی یەّرەش دەمەیي هە ُەر پژٌو پارێزیاکەر ُەرێن لەژێئ ًاّر هْرکاًی جەهاّەرر هە ئاهاًجی ئەّەر هتْنًیي کەەاییبِژٌیي هە گّڵن ّ ستەم ّ ًادندر ّ هٌەهڕکئدًی یەًدەڵی ّ هەسزنیەیاًدًی یەًدەڵکارنى
ژمارە)٥( :
یەک شەمە )٥/٥/٠٥٠٢( -
ئەدەب و هونەر
5
ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی -کرێکاریی سۆسیالیستییە
دەربارەی پێگەی ىونەرمەندان و ڕۆڵی ىونەر لە کۆمەڵگادا
چاوپێکەوته لەگەڵ دوو هووەرمەود
یەکەًٌُ :وەرمەوذ فارَق عبذاىرحمه ،ىە ساڵّ ،٢٧٩٢ىً سيێماوی ىەدایک بَُە .دەرچَُِ بەضّ پەينەرسازییە "ساڵّ ،"٢٧٧٢ىە پەيماوگاِ ٌُوەري جُاوەمان .بً ضذارِ دََ پێطاوگەِ ٌاَبەضی مردََي ىً مُردستان، ٌەرَەٌا ىە ئەڵماویاش ىە دََ پێطاوگادا بەضذار بَُە .بۆ ماَەی چُار ساڵیص ىە گاىەری ریگىیگاه گیراىذ ىە ئەڵماویا ماری ٌُوەریی مردََە .ىە ئێستاضذا ىە مُردستان دادەویطێت.
ڕێچار :بەڕێستان َەکُ ٌُوەرمەوذێکی ضێُەکار ئەَ کێطە َ گرفتاوەی کە بۆتان درَست دەبێ ىە وەبَُوی داٌاتێکی باش ،دەستىەکەَتىی کار، واچاربَُن بە َازٌێىان ىە کاری ٌُوەری َ ٌیتردا، چۆن دەبیىهٌ .ۆکار چییە َ پێتاوُایە کێ بەرپرسە ىەً کێطەَ گرفتاوە؟ ف.ع :لە مەهەڵگار ئژوەدن ًُْەر ًەهّْە هە ملتْر ّ هە یطتی ُاّاەی ئاهادە ًییە ماەی خەر هبەخطو هە هیٌیٌی پژطاًگایەك ُەرّەُا ُیچ گنًیارییەمیاى ًییە لە ًُْەردن هەیە ُیچ چیوێنیص لە ًُْەر ّەرًایئى ّ ئایٌیص سەرچاّەیەمی یئًگە لە دّرخستٌەّەیاى هەیە ُیچ هەُایەمی ًییە ّ پارەر پژٌادەى لەکیەمی ەئیطەّە ،دەسەات ُاّسەگ ّ ُاّخەهی ژیاًی ًُْەرهەًد ًییە ّ ُیچ یئًگییەك هە ًُْەرر ڕنستەقیٌە ًادنت ّ ُەهیطە لە ُەّڵی چەّنضەمئدًی ًُْەردنیە هە ڕّّر مەهەڵگەدن هەیە گۆرێل لە ضژْەمارنى دّّر دەمەًّەّە لە ًُْەر ّ ڕّّ لە سەرچاّەر دینە دەمەى هە هوێْیی ژیاًیاى
ڕێچار :بە برَای ئێُە کاتێک کۆمەڵگا وُقمی کێطە َ قەیران َ گرفتی جۆراَجۆرەٌُ ،وەرمەوذان دەبیت ٌەڵُێستان چۆوبێت َ چۆن مامەڵە ىەگەڵ ئەً دۆخاوەدا بکەن؟ ف.ع :هە ڕنر هي ًُْەر ّ ًُْەرهەًدیص ّەمْ ُەر مایەیەمی دینەر ًاّ مەهەڵگا هەرپئسیارە ّ دەهژت لە ڕێگەر مارە ًُْەرییەماًیەّە ُەڵْێستی خەر ُەهژت ّ ڕّّر ڕنستەقیٌەر ڕّّدنّ ّ قەیئنًەماى هواەەڕّّ چًْنە ًْسیي ئەیەرر گۆرە ًْسیي دەستنارر هنئێت لە هژوّّدن هەام مارر ًُْەرر دەەْنًژت دەقاّدەق ڕّّدنّ ّ قەیئنًەماى ەەهار هنات ّ هە ئەریجیٌاڵی لە هژوّّدن هوژٌژتەّە ئەهەش هە هەرجژل سەرچاّەیەك ُەهژت ۆّ پارێزیارینئدى لەّ مارە ًُْەرییاًە لە هەگەخاًەیەمدن ڕێچار :گروگی کاری ٌُوەری ىەچیذا دەبیىیتەَە ىە ساتی قەیراوە مرۆییەکاوذا؟ ىە کاتێکذا زۆریىەی خەڵک بە دەست دەیان گیرَگرفت َ کێطەی ژیاوی ڕۆژاوەَە دەواڵێىه؟ ٌُوەر چۆن دەبێت بە زەرَرەت ىە ژیاوذا؟ ف.ع :ماریگەریی ڕّّدنّ ّ قەیئنًەماى هەسەر ًُْەرهەًدنًەّە گیاەئ ڕەًگدنًەّەر دەهژت ّەك لە مەسژنی ئاسایی هەیە دەهژت ًُْەرهەًد جْنًتئیي ّردەمارییەماًی ئەّ ڕّّدنّنًە ّەرهگئێت ّ لە مارێنی ًُْەریدن هەرجەستەر هنات ّ هبژت هە سیوبْلی ڕّّدنّەماى ّ هە مەدێنی جیِاًی جژبەجژبنئێت ئەّ مات ًُْەر ماریگەریی دەهژت ّ دەهژتە گەرّرەت لە مەهەڵگەیەمی هەدەًی ّ ڕۆضٌبیئدن ڕێچار :بە برَای بەڕێست بارَدۆخی ٌُوەر َ کيتَُر ىە کُردستاوذا چۆوە؟ ڕەَضی ٌُوەر ىەچی ئاستێکذایە ىە کاتێکذا حیسب کۆوترۆڵی کایە جۆربەجۆرەکاوی کردََە؟ ف.ع :هە یطتی ًُْەر لە ئاستژنی گۆر ًزهدنیە هەەایبەت ًُْەرر ضژْەمارر گۆر کّنگە ئەّەش ڕنستییەمی حاضاُەڵٌەیئە دەسەات ّ حزب مەًتڕۆڵی جْهگە ًُْەرییەماًی مئدّّە ّ ًاُژتژت سەرهەستاًە ڕەّەی خەر ّەرهگئێت ّ ئیفلیجی مئدّّە ّ لەّ ڕّّەّە دیارە مە گۆرێل هەًاّ- ُەًەرهەًد ەەسلیوی ئەّ ّنقیعە هّْى مە دەسەات مەەْهەًدر هە دنًاّە مەساًژنی مەهي لە دەرەّەر هاگًەر دەسەات مارر ًُْەریی دەمەى ،ئەهەش هە ًُْەر ئەژهار ًامئێت لەهەرئەّەر ئاستی ئەمادیوی ّ فەلسەفی گۆر ًزهە ّ خیچ هەرجژنی مەدر ًُْەریی جیِاًیی ەژدن هەدر ًامئێت ڕێچار :ئەی جێگای مەترسی ویە ٌُوەرمەوذان ببىە بە ضێک ىە دەسەاڵت یان دەسەاڵت ئاڕاستەیان بکات؟ ف.ع :هە دڵٌیاییەّە گۆر هەەئسیدنرە ًُْەرهەًد دەستەهە هنئێت ّ هبژتە مەیلەر دەسەات ّ لە ڕێگەر دەسەاەەّە ئاڕنستە هنئێت هە ڕًّّیص دیارە گۆرێل لە ًُْەرهەًدنى مە لە ئاستی گۆر
هاضیطدنى هەام لەهەرنهبەر هڕێل پارە یاى پلەّپەستژل ًُْەرەمەیاى فئۆضتّْە ّ دّنەئیص ُەهّْ ضتژنیاى لە دەستدنّە ّ یەضتًّْەەەّە هە خاڵی سفئ ،مە پاضاى لە ضْێٌی ئەّنًدن چەًد چەًد مەسژنی ًەگنًی ًاّ مەهەڵگەیاى ُژٌاّەّ مئدّیاًي هە ئەستژئە ّەاهی هي هە ئەّ پئسیارە ئەّەیە مە دەسەات ًُْەرر مئدّّە هە هەیوْى ّ لە قەفەسژندن دنیٌاّە خەڵنی مەم ئایا ّ هەًاّ ڕۆضٌبیئ پژی پژبنەًي مە ئەهە هەدنخەّە لە ماەژندنیە خەڵناًژنی ڕۆضٌبیئ لە دڵەّە دڵتەًگي هەّ سْمایەەییەر هە ەْنًار ًُْەر دەمئێت ڕێچار :ئێُە َەکُ ٌُوەرمەوذێک پێطىیازتان چیە َ پێتاوُایە چۆن دەتُاورێت ٌُوەر ڕزگار بکرێت ىە ژێر ٌەژمَُوی دەزگا َ ئۆرگاوە حیسبیەکان؟ ف.ع :هە هەچًّْی هي ُەًدێل خاڵی کّنگ ُەیە لە ًُْەرهەًدر ضژْەماریدن پژْیستە ڕەچاّهنئێت هە ًوًّْە( :ئاستی ضژْەمارر مْرد گۆر ًزهە ،ەْنًار قبْڵنئدًی ڕەخٌەر ًییە ،هاگًەر هوارەسەر ًُْەرەمەر هرّْمە ،دنًی خژئ هە مەسدن ًاًژت ّ خەر پو هاضتئیٌە ّ ەْنًار هاهەڵەمئدًی ئەّنًیتئدن کّنگە ،لەیە ًُْەرییاًەر لەیە ئەّنًەضدن ّندەگنًي یەر ًزیل هبٌەّە لە دەسەات، ئیتئ سەرمەّەّْ ّ پژطنەّەّْ دەهي هەیە ئەّ خااًە ّنینئدّّە ًُْەر کّنگ هبژت ّ دەسەاەیص لەیەڵیدن چەًدیي مارر دینەر ئەًجاهدنّە هە کّنگمئدى ّ پەرەەّنگەمئدًی ًُْەرهەًدنى لەڕێگەر یئّپ ّ سەًدینا ّ هەڕێْهەرنیەەییەماًەّە مەهەڵینی گۆرر لەم ًُْەرهەًدنًە هە پلە ّ پارە دەستەهەمئدّّى ّ هە خْنست ّ ئاڕنستەر خەر ّ هەرژەّەًدیی دەسەات هەماریاًدەُژٌو هەیە گۆر ئاساًە کر دەسێەات مە دەسێت هێگێئێێت هەسێەر ُێێًْەرر کّنگدن ّ چەّنضێەر هێنێێات ّ هە ضژْەیەمی مئژچ ّ مێا ّ کّنگ پێیێطێاًێی هێدنەەّە ُەرّەك ّەن ،دەسەات دەەْنًێژێت ُێًْەر هێنێات هە دەعبایەك خەڵناًژنی ًاڕۆضٌبیئر پژی پژبنەًي ***
دََەًٌُ :وەرمەوذ گەیالن عەبذَڵاڵ ئیسماعیو ىە ساڵی ٢٧٩١ىە ضاری ٌەَىێر ىەدایک بَُە. دەرچَُی پەیماوگا َ کۆىێژی ٌُوەرە ىە بەضی َێىەکێطان َ ٌەڵگری بڕَاوامەی ماستەرە ىە میذیای وُێ َ ٌُوەری ٌاَچەرخذا.
ڕێچار :بەڕێستان َەکُ ٌُوەرمەوذێکی ضێُەکار ئەَ کێطە َ گرفتاوەی کە بۆتان درَست دەبێ ىە وەبَُوی داٌاتێکی باش ،دەستىەکەَتىی کار، واچاربَُن بە َازٌێىان ىە کاری ٌُوەری َ ٌیتردا، چۆن دەبیىهٌ .ۆکار چییە َ پێتاوُایە کێ بەرپرسە ىەً کێطەَ گرفتاوە؟ گ.ع :پئسیارٍمَ لژئٍدن گۆر ڕّّى ًییَ مَ هَهَستتاى لە ّنقعی ًَُْرییَ یاى ّنقعی ژیاى هَام ئَیَر هَهستتاى لَ یەڕنًنارر لَ خْدر ًَُْرٍ ئَّن َُر ئَم ًَُْرر ُاّچَرخَ لَ مْردستاًدن یەڕنًنارر درّستنئدٍّّ ّ ضژٍْهاٍّمَر ًَُْرر ەژنطناًدٍّّ مَ ەا پژص سااًی ًٍَّدٍماى هاّ هّْ هَهَستن ڕٍەنئدًٍَّر ضژْنگر مارمئدًی ًَُْرهًَدنًی پژص خەهاى ًییَ ،هَڵنْ گۆر رێزیطیاى لژدٍیئم ،هَام دٍهژت ئژوَش ٍّك َُر هیللَەژنی ەئ یەڕنًنارر لَخەهاًدن هنَیي سَهارٍت هَ یەڕنًنارر لَ ّنقعیص هَڵو ًَُْر دٍەْنًژت هَ پژی ضژْنگر خەر یەڕنًنارر لَ ّنقعدن درّست هنات چًْنَ ًَُْر جیاّنگٍ لَ َُر دۆیوایَمیی ەئ مَ لَ ًژْ مْلتّْردن هًّْی َُیَ َُر ئَّ دیٍْ ڕٍخٌَیئییَر ًَُْر ّ ڕًٍَُدٍ ڕگیارمَرٍمَر ئَیَر ّنقعیص ًَیەڕێت ،ئَّن دٍەْنًژت ەژڕّنًیٌی هَردًٍگ هَرنًبَر هَ ّنقیع هگەڕێت ،هەیَ ًَُْر یەضًَیگار ئژوَ هە ّنقیع دٍیەڕیت ًَُْرهًَد دٍهژتە چاّێنی هئۆیی هە هَردًٍگَماًی هە ئٍَّر لَ یەضَر ەئٍٍّ ّنقیع هبیٌیي ّ ،ئَّ ّنقعَر مَ پژطتئ ٍّك َُقیقَت دٍهیٌئن هَُاماًی دٍمَّى ّ لَ ەژڕّنًیٌی هیٌَرٍٍّ ّنقیع ّ َُقیقَەی ًْێتئ لَ دنیل دٍهژت ،هەیَ ًَُْرهًَد ًایَّێت لَهسی ّنقع هنات ّ ّنقیع هَ ضژٍْیَمی مەًنئێتی هگەڕێت ،چًْنَ َُر ّنقع خەر پئسژنی ئاڵەگٍ ،هەیَ دێت دیدر ّ ًیگار ئەّنًیتئ هە ّنقیع دٍیەڕێت ّ َُر یەڕنًژل مَ درّست هبژت لَ ّنقعدن لَ ڕێگار ئَّ چاّەّەیَ مَ ًَُْرهًَد هَ هَردًٍگَماًی دٍهَخطژت ڕێچچچچچار :دامەزراَە ٌچچُوەریچچیەکچچان، مارگێرییەکان ىە ڕابردََدا سەوچتەری کاری ٌچُوەری بچَُن .ئەً دامەزراَاوە زۆربەی کات ىەژێچچچر ٌەژمچچچَُوچچچی دەسەاڵتذان ،پێتُاویچیە گروگە ٌچُوەرمەوچذان ئەً دەرەَەی ىە
سەوتەراوە کار بچکەن بچۆ ئەَەی خۆیان ڕزگار بکەن ىە ٌەژمَُوی ئەً دامەزراَاوە َ ئچازادی تەَاَ َەربگرن بۆ کارکردن؟ گ.ع :خێێێێێەضێێێێێبێێێێێَخێێێێێتێێێێێاًێێێێێَ لَمْردستاًدن هێي ّ مێەهێَڵێژێل ًَُْرهًَدر ُاّچَرخ ُیچ مێات خەهێاى ًێَخسێتێّْەەێَ ژێێئ ئێَم َُژهًَّْ ّ ًَهْیٌَەێَ دنردٍسێتێی ُێێێێیێێێێچ مێێێێام لێێێێَّ مێێێێَسێێێێاًێێێێَر مێێَسێێَرپێێَرضێێتێێی دنهێێَگرنٍّیێێَمێێی ًَُْرر یێاى یێَلێَریێیێَك دٍمێَىُ ،ێَر یَلَرر پئۆفیطٌا هێًّْێی ًێیێیێَەێا ئێژێسێتێا لَمْردستاى ،ئٍَّضی مَ ُێَیێَ لێًَێاچێاریێدن ًاّیدٍهَیي هَیَلَرر ڕێچار :کێطەی ویُان بیىەر َ ٌُوەرمەوذی ٌاَچەرخ کێطەیەکی باَە ٌۆکارەکاوی بۆچی دەگێریتەَە؟ ئایا کێطەکە ٌُوەرمەوذاوه یان بیىەری ضێُەکاری؟ گ.عًَُْ :رر ُاّچَرخ ًَك هە هیٌَرر مْرد هَڵنْ هە َُر مَسژل لَ َُر ّات ّ لَ َُر ئاستژنی مەهَایَەی دن هژێت ًَُْرێنی ئاڵەگٍ چًْنَ ًَُْرر ّ یطتییَماى هَُا ُاّچَرخ دنّنلیزهَماًی ەژپَڕنًدٍّّ ،جْنًی/ ًاضئیٌی ،سیاسی ًَُْ /رر ّ ُتد، هەیَ ماەژل هیٌَرێل هَم پژٍْرنًَ ڕّّهَرّّر ًَُْرێل دٍهژتٍَّ مَ ُیرناهیاى هەر هَ ئاضنئن ًاهیٌئێت ەّْضی مژطَ دٍهژت ،هەیَ لژئٍدن هیٌَر دٍهژت لَ سَر هٌَهار جیامارر ئیص هنات ،ضتژنی جیاّنگ لَّ ًیطاًَ ّ دٍکلَەاًَر پژطّْ مَ دیْیَەی ًَُْرر ُاّچَرخیص ئیطی یژڕنًٍَّ ّ حینایَت ًییََُّ ،ڵژنَ هە هَرجَستَمئدًی گٍیٌژنی ئَهستئنمتی ًَُْرهًَد مَ لَ ڕێگار مَرٍستَماًییٍَّ هَ ضژٍْیَمی مەًنئێتی ٍّك هَرَُهژل ڕًٍگی پو دنٍّەٍَّ
ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی -کرێکاریی سۆسیالیستییە
6
الپەڕەی ژنان
ژمارە)٥( :
یەک شەمە )٥/٥/٠٥٠٢( -
دەربارەی دۆخی ژنان لە کۆمەڵگادا ڕێچار چەَساوذوەَەی ژوان َ جیاَازی ڕەگەزی ،مێژََەیەکی دێریىی ىە پطتەَەیە َ تا ٌەوَُکەش بەردەَامی ٌەیە .ڕۆژوامەی ڕێچار ىە ڕێگەی ئەً چاَپێنەَتىەَە ىەگەڵ چەوذ ژوێنی جیاَازداٌ ،ەَڵی خستىەڕََی بۆچَُن َ میطەماوی ژوان دەدات ىە جیٍاوبیىی خۆیاوەَە .ىەً چاَپێکەَتىەدا پێىج ژن بەضذارن بە واَەکاوی( :داىیا ئەمیه ،یەریڤان ضاسُار ،ڕۆز جەماه ،چیا وادر ،چرۆ ڕەحمان) .کە بە داخەَە دیسان ىەبەر دۆخی کۆمەاڵیەتی َ وەبَُوی ئازادییەَە واَەکاوی (چیا وادر َ چرۆ ڕەحمان) واَی خُازراَن .بۆ ئەَەی بۆ خُێىەراویص ڕََن بێت َ جیاَازی َەاڵمەکان َ دۆخی ژواوی بەضذاربَُ بە پێی ئەزمَُوی خۆیان ببیىرێتَ ،ەاڵمی ئەً خاتُواوە یەک بە دَای یەک بۆ ئەَ پرسیارەی ئاڕاستەیان کراَە دادەوێیه. ڕێچار :ئایا پێتاوُایە بەگطتی ژوان َ پیاَان ىە مۆمەڵگای مُردیذا یەمسان به؟ ئەگەر بەڵێ ،یان وەخێر چۆن َ ىە چی ڕََیەمەَە؟ داىیاً :ەخژئ لە مەهەڵی خەهاًدن ژًاى ّ پیاّنى یەمساى ًیي، هەەایبەەی ەامْ گیاەئ هڕّنت هە ًوًّْە لە ضارەّە هە ضارۆچنە، دّنەئیص هە یًْد ّ کدێناى ّ مەهەڵگا گۆرەهلژناى مە ئاستی مئنًەّە هەُەر دنهەگیٌی ئاستی ملتْریی ّ گنڵبًّْی هیئمئدًەّەر ئایٌییەّە ،ئەّن پیاّنى گنڵتئى ّ پیاّساکریص هەُژزەئ دەهژت یەریڤان: ئژستە ّ یەکساًی چّْە لە ًەهّْە ّ
ئەیەر هەرنّردر کەهەڵگەر کْردر هکئێت لە ًژْنى ڕنهئدّدن ،هەضژْەیەکی یطتی دۆگر ژى لە ڕّّر ّ دەستەهەرکئدًی هافەکاًیەّە لە ئژستادن هەرەّپژطتئ ُەًدێک ڕّەّە هەام لە ئاستی خْنست ّ دنّنر ژًدن ًییە
ڕۆزّ :ەاهە کْرت ّ یطتگیئەکەً ،ەخژئە چیاً :ەخژئ ژًاى ّ پیاّنى لە مەهەڵگار مْردیدن یەمساى ًیي پیاّ ُەهیطە پژیْنیە مە خەر عاقتتئ ّ هە دەسەاەتئە ئەّ هافەر هە ئافئەت ًەدنّە مە پژکەّە یەمساى هیي چرۆً :ەخژئ ،لە گۆر ڕّەّە جیاّنگییاى ُەیەّ ،ەکْ ئەّەر کە ُەهّْ ضتژک هە پیاّنى ڕێگەپژدرنّە هەام کچ ًاهژت هیکات
یەریڤانّ :ضەر "ژًی هاڵەّەش" دەەْنًیي هتژیي هەجەرێک چەّساًدًەّە ّ یژرە پژکئدًی ژًە هەّەر کە لە ڕنهئدّّ ّ ئژستا ّ دنُاەّْدن ژى جژگەر هاڵە ،ئەهەش گیاەئ دیي ّ کەهەڵگەر پیاّساکرر گەقی دەکەًەّە هە ئەّەر لە ڕّّر دەرًّّییەّە هاّەڕ هە ژًاًی چْنردەّریاى هِژٌي کە ئیطی ئژْە لەها ّ هٌدن هەخژْکئدًدنیە ،لە کیەکی ەئەّە هەستٌەّەر پیاّ هەدەرەّە ّ پارە پەیدن کئدًەّە ّنر لە پیاّکئدّّە کە هەُژز دەرکەّێ لە هەرنهبەر ژًژکی کّنگ کە لە چْنرچژْەر هاڵدنیە ّ هژئد گیاەئ ئەرکەکەر ەژٌاپەڕێت ڕۆز :لە گۆریٌەر خژزنًەکاًدن ،هەڵو ،هگئە ّنیکئدّّە پژگەر ئەّ ئافئەەە ًەک لە کەهەڵگادن ،هەڵکْ لە خژزنًەکەر خەضیدن هرّْک هبژتەّە ئەهەش هە ئەّ هیئۆکەیە دەیەڕێتەّە کە هەخژْکەر یاخْد (رب نلوٌزه) هە یەّرەەئیي ّ دەسەاەدنرەئیي کەن دیاریکئنّە لە خژزنًدن هەام خەضبەختاًە ،ژًاًژکی گۆریص ُەى ضاى هە ضاًی پیاّنى کار دەکەى
ڕێچار :ئایا تُوذَتیژی َ ٌێرش بۆ سەر مەسایەتی ژوان ىە واَ خێسان َ مۆمەڵگای مُردیذا ىە چی ئاستێنذایە؟ داىیا :ەًْدّەیور ّ ُژئضنئدًە سەر مەسایەەی ژًاى لەًژْ خژزنى چیا :هەڵی هە دڵٌییایەّە جیاّنگییەمە گۆر لەّە یەّرەەئە مە
ّ مەهەڵگار مْردیدن لە ئاستژنی هەرگ ّ خئنپدنیە ئەهەش چ هەُەر هارر مەهەایەەی ّ دنرنییەّە هژت مە چەًدەُا حاڵەەی ەًْدّەیور هە سەر ژًاى ُەیە ّ مە گۆرێنیص ُەى ُەر ەەهار ًامئێي ّ ّەمْ حاڵەت ئەژهار ًامئێي یەریڤان :ەًْدّ ەیور ّ ُژئش هە سەر کەسایەەی ژًاى هەردەّنم لە گیاد هًّْدنیە ئەّەش ُەکارر هەرُەڵستی ژًاًە هەرنهبەر دەستەهەکئدى ّ هژدەًگ کئدًیاى ،ئەّەضی ئەم ُژئضکئدًە سەرکەسایەەییەر گەقتئ کئدّّەەەّە هئیتییە لە فئّنًی هەکارُژٌاًی هژسەرّهەرەر هیدیا ّ سەضیا هیدیا کە ەەًِا هەضْێي هاهەەدن دەیەرێي جا چ هاهەەەکاى کەسی هژت یاى لە کار ّ کەهەڵگەدنهي ّ ەەًاًەت ئەیەر ئاهاًجیص لژیاى ضکاًدًی کەسایەەی ژى هژت ڕۆز :خەر ەًْدّەیور دژر ژًاى دەکئێت چەًدەُا فەڕهی ُەهژت هەرج ًییە ەەًِا لەّ چْنرچژْە ەەسکەدن هژت کە گۆریٌەر خەڵک هیئر لو دەکەًەّە هەام هە یطتی ،لە خژزنًژکەّە هە خژزنًژک ،لە ژیٌگەیەکی کەهەایەەیەّە هە ژیٌگەیەکی دیکە ،ەەًاًەت لە ەاکژکەّە هە ەاکژکی دیکە دەیەڕێ ئەهەش ّەستاّە لەسەر کەهەڵژک فاکتەرر ّەک ُەضیارر کەهەایەەیُ ،ەضیارر ئەخالقیُ ،ەرّەُا هارر دەرًّّی ّ ئاستی ڕۆضٌبیئیص ڕۆڵینی یئًگ دەهیٌژت لەم ڕّّەّە چیا :لە ئاستژنی گۆر خئنپدنیە ّ ڕۆژ لە دّنر ڕۆژیص خئنپتئ دەهژت هەیە ئافئەت هەردەّنم لە ًائْهژدیدن دەژر چئۆ :ەا ئاستژک لە ُەًدێ خژزنى ەًْدّەیور هە سەر ژًاى هًْی ًەهاّە هە هەًەر پژطکەّەٌەّە ،هەام لە ُەًدێ خژزنًیص ُەر هاّە ّ ئافئەەەکاًی ًاّ خژزنًەکە دەچەّسژٌئێتەّە
ڕێچار :بەضێنی زۆر ىە ژواوی مُرد تامُ ئێستا پێیاوذەَترێت "ژوی ماڵەَە"َ ،ە ئەً مارەضیان ٌیچ پارەیەك دەستىاخات بۆ خێساوەمە ،ماری پیاَ پارە دەٌێىێت .ئایا ئەمە جیاَازیی وێُان ژن َ پیاَ زەقتر دەماتەَە؟ داىیا ئەمیه :هەڵو ژًاًی هاڵەّە یاى ماهاًی هاڵەّە مە خاّەًنارر خەر ًەهژت یاى خاّەى دنُات ّ سەرهەخەیی دنرنیی خەر ًەهژت ،جیاّنگیی درّست دەمات ئەهەش پژواًدەڵژت مە پژگەر ئاهْریی مەسەماى گۆر ماریگەریی لەسەر پئسی مەسایەەی ّ ەًْدّەیور ّ جیاماریی درّست دەمات ّەك ئەّەر لە پژگەر ژًاًدن هە ڕًّّی دەردەمەّێت
دەیبیٌیي ّندەگنًئێت مارمئدًی ئافئەت لە دەرەّە عەیبەیە
گنڵە لە کەهەڵگادن ئەیەریص ًەهاهژت کر چەًد خژزنًژکُ ،ژطتا هە ەەّنّر ًییە چًْکە کیاى ّنیە ئەم فیکئەر ئەهاى ضتژکی گۆر ًاهەیە هە کەهەڵگا ّ خژزنًی کْردر یاخْد ضتژکی قبْ ًەکئنّە ئەهەش دّّهارە دەیەڕێتەّە هە ئاستی ُەضیاریی کەهەڵگا ّ ەاک چًْکە گۆرێک لە خەڵکی ُژطتا ًەیەیطتًّْەەە ئەّ قەًاعەەەر ژى ّ پیاّ دّّ هەخلْق ّ هًّْەّەرر یەکساًي ُەرّەُا پژاًْنیە ئەیەر کەسژک هەپژی عەقتژتی پیاّساکرر ًەژر ،ئەّن ئەّ کەسە ُەڵەیەکی گۆر یەّرە ّ قژزەًّی کئدّّە هەّ پژیەر کیاى ّنیە کە هە هو هًّْی ئەّ فیکئ ّ هەچًّْاًە ،ئەّن ئەخالق ّ ڕێز هًّْی ًاهژٌژت ،یاخْد ضەه دەهژت چیا :هەڵی گۆریص جیاّنگە ،لەهەر ئەّەر پیاّنى خەیاى لە دەسەات دندەًژي ّ ُیچ هافژل هە ئافئەت ًادەى ّ هە ڕەّن ًاهیٌي ،چًْنە هە چاّێنی گۆر هرْك لە ئافئەت دەڕّنًي چرۆ :هەڵو دەسەاەی پیاّ گنڵتئە ّەک لە ژى ،چًْکە ُەر لە کەًەّە پیاّ ئیطی کئدّّە ّ هوێْر ژیاًی خژزنًەکەر دنهیي کئدّّە ّ ژًەکەش هەن ئیطی ًاّ هاڵەکەر کئدّّە ئەهەش ّنر کئدّّە کە دنین پیاّەکە گن هژت
چئۆ :هەڵو هژگْهاى ،لەهەر ئەّەر کە ئافئەەەکە ضتژکی هْێت ُەر ڕێچار :پێتاوُایە پێُیستە چۆن دەتُاوه بە ضێُەیەمی ئەهو لە پیاّەکەر دنّن هکات ڕیطەیی گۆڕان ىە ژیان َ پێگەی خۆیان َ مۆمەڵگاضذا درَست دەمەن؟ ڕێچار :ئایا تۆ خۆت َەمُ ژوێل ٌەست بەَە دەمەیت مە مۆمەڵگای مُردی مۆمەڵگایەمە پیاَ َ دەسەاڵتی پیاَ َ دنلیا :پژوْنیە هە ڕەخساًدًی ُەلی مارر گیاەئ ّ مەڕ ّ هەرًاهەر عەقڵییەتی پیاَ تێیذا زاڵە؟ ئەگەر بەڵێ یان وەخێرە بۆچی ەایبەت هە ُەضیارر ّ ًاساًدًی ڕۆ ّ هافە ًژْدەّڵەەییەماًی ژًاى ّ هاف ّ ئەرمی مارمئدى ،یەڕنى درّست هبژت َ چۆن؟ داىیا :مەهەڵگار مْردر ُەرچەًدە ّەمْ مەهەڵگاماًی ەئ یەڕنًناریی هەسەردن ُاەّْە ّ ڕۆڵی ژًاى گیاەئ هەرجەستە دەمئێت لەچاّ ڕنهئدّّدن ،هەام ُژطتا پیاّساکرێتی ّ عەقتییەەی پیاّ گنڵتئە چًْنە هە ئژستاضەّە پیاّنًي مە خاّەى هڕیارى ّ ضتەماى یەمال دەمەًەّە ًەك ژًاى لەًاّ دەسەات ّ پەستە ُەستیارەماًیطدن ُەر پیاّنى هاادەست ّ هڕیاردەرى ّ ماریگەریی ژًاى ّ ڕێنوئنّەماًی ژًاى ڕۆڵژنی ئەّەەیاى ًەهیٌیْە مە هتْنًئێت ُەًدێل یاسا ّ حاڵەت هگەڕدرێت ًەخْنستە مەیسە ڕەّنماًی پەیْەست هە هافی ژًاى لژئەّلەّێ ُەّڵدنى ّ مەضطی ژًاى سەرُەڵدەدنت هە یەڕنًنارر ّ دنمەمی لە هافەماًیاى هەام لە ئاستی پژْیسدن ًییە ّ پژْیستە ئاستی ُەضیارر ّ ڕۆضٌبیئیی ژًاى هەرگ هنئێتەّە ّ مار هنئێت هە ئەم هەهەستە ّ ژًاى ڕۆڵی یەّرە ّ هەُژزیاى ُەهژت هە هئیاردنى لە چارەًْن ّ هافەماًیاى یەریڤان :هەدڵٌیایەّە کەهەڵگار کْردیص هەدەر ًییە لەّ کەهەڵگا ڕۆژُەاەییاًەر کە پیاّ ساکرر هٌەهار دەسەاەی هەڕێْەهئدًیاًە ،کەهی ژهارەر ژًاى لە پژگە ّ دەسەاەە جەرهەجەرەکاًی هەڕێْەهئدى ّ کایەماًی کەهەڵگەدن هەڵگەر ئەم جەرە دەسەاەەى لە کەهەڵگەر کْردیدن ئەّ چەًد دنًە ژًاًەر کە خاّەى پژگە ّ دەسەاەي ،خْدر سیستەم هە سەپاًدًی دەسەاەژکی پیاّساکرر دنیٌاّى ،ئەییٌا کەهي ئەّ ژًاًەر هە ەْنًا ّ پطتیْنًی ژًاى ّ هە خزهەەکئدًی دۆگر ژى ّ کەهەڵگەیەکی یەکساى دەەْنًي پژگە ّ ضْێٌی خەیاى هگئى ئەیەر ئەّ ژًاًەر خاّەى پژگەى هتْنًي ڕۆلی خەیاى هبیٌي لە هًْیادًاًی کەهەڵگەیەکی یەکساى ّ ەەًدرّست ئەّە جارێکی ەئ ئەهي هەقْرهاًی سیستەم ّ دەست هە کەسایەەییاى درێو ئەکئێت، ُەّڵی ضکاًدًیاى ئەدرێت ّ ئەکئێٌەّە هەّ ژًەر کە لە خْنست ّ ّیستی کەهەڵگەیەکی هاّکساکر دەرًەچژت ڕۆز :هژگْهاى هەڵو! ئەهە لە گۆرهەر هگئە ُەهّْ خژزنًەکاى هە گۆر کئنّەکاًیطەّە ،هًّْی ُەیە چًْکە عەقلژتی پیاّساکرر
یەریڤان :ژى ئەیەر ەْنًی لە کەهەڵگە دّنکەّەّْەکاًدن پطتیْنًی ُاّڕەیەگەکاًی هًّْ ،ەهّْ هە دنردەستی سیستەهی کەیلەکئدًی هئۆڤەکاى ّ هتْنًژت ًەک هە دژنیەەیکئدًی ڕەیەگر هەرنهبەر، هەڵکْ هبژت هە ُەکارر پتەّکئدًی پژگەر خەر لەکەهەڵگە ّ خژزنًدن ،ئەّ کات دەەْنًژت پژگەر خەر دیارر هکات ّەک هەضدنرر ڕەّڕەّەر ژیاى کە خەر ەژیدن سەردەستە دەهژت ئەهەش ەەًِا هە خەڕۆضٌبیئکئدى ّ پطتیْنًی ژًاى خەیاى ڕّّدەدنت چًْکە ُیچ سیستەهژکی هاّکساکریی ّ پیاّساکریی ّ سەرهایەدنرر ًاەْنًژت دەستەهەرر هافی ژًاى هکات ،ئەّنى ُەهّْ ُەّڵیاى هە ەْنًەّەر پژگە ّ ڕۆڵی ژًە ًەک پتەّکئدًی ڕۆز :یەڕنًی ڕیطەیی ضتژکی یەکسەریی ًییە پژْیستی هە کاەە ُەرّەُا ُەًگاّر جددر ئەهەش خەر لە کەهەڵژک ضت دەهیٌژتەّە ّەک دنهیي کئدًی هەًِەجژکی دنڕێورنّر ەایبەت هە ُەضیارر کەهەایەەی ،کە لە هاخرە ّ خْێٌدًگەکاى دەست پو دەکات ّ ەا گنًکەکاًیص هەردەّنم دەهژت ُەرّەُا ،هیدیاکاى ڕۆڵژکی گۆر یئًگیاى ُەیە ّ پژْیستە لەسەریاى کە ەەًِا لە ٨ر هارن ًەهژت کە رًّّاکی دەخەًە سەر دۆگ ّ دۆخی ژًاًی کەهەڵگا ژًاًی کەهەڵگا ئەّەًدە هو ئەُەهییەت ًیي! ژًاى خەضیاى دەهژت ُەضیار هي دەهژت چیدر ەْنًا ّ هەُئەکاًی خەیاى هوەًە یەڕ ّ پژگە ّ ەْنًاکاًی خەیاى هٌاسي چیدر دەستەّەستاى ًەهي هە دۆگر خەیاى چیا :هەڵو دەهژت ُەهّْ مەن لە خەیەّە دەستپژبنات دّنەئ دەرّهەرر ّ پاضاى پژْیستە حنْهەت لە ریگەر یاساماًەّە هەرپئن هژت لە هاضتئمئدًی هاردّۆخ ّ ژیاًی ژًاى لە مەهەڵگادن چرۆ :پژْیستە ئافئەەیص ضاى هە ضاًی پیاّ ئیص هکات ّ پیاّیص ضاى هە ضاًی ئافئەت ئیطی ًاّ ها هکات هە ئەّەر یەکساى هي لە ُەهّْ ضتژکدن
یەک شەمە )٥/٥/٠٥٠٢( -
ژمارە)٥( :
تەواوکەری الپەڕەکانی تر
تەواوکەری بابەتی کێشە و گرفتەکانی خوێندکاران:
لە کیەکی دیکەضەّە هەردەست ًەهًّْی پژدنّیستی پئنکتیکی یئفتژکی دیکەیە کە خْێٌدکار هە پسپەڕر هْنرەکەیەّە ًا هەستژتەّە ،دّنەئیص هًّْی سیاسەەی حزهە کْردییەکاى ّ دەست خستٌە ًاّ خْێٌدًەّە یئفتژکی سەرەکی دّنکەّەٌی پئۆسەر خْێٌدًە لە کْردستاى سبارەت هە ەایبەەی هّْى ّ یطتی هًّْی گنًکەکاًیص جیاکاریەکی هەرچاّ ُەیە لە گنًکە ئەُلیەکاًدن هە هەرنّرد هە گنًکەر یطتیُ ،ەم لە ڕّّر هەًِەج ّ ُەم لە پەرّەردە کئدًی خْێٌدکارنًیطدن هە یطتی ،لە گنًکە ئەُلیەکاًدن یئًگییەکی گیاەئ هە خْێٌدکار دەدرێت ّ سەًتەرر یئًگی پژدنى لە گنًکە ئەُلییەکاًدن خْێٌدکارە هەیە ُیچ ئْهژدێک ًییە هە گنهٌی دنُاەّْر خْێٌدکارنى لە گنًکەکاًدن ،هە ەایبەت لەّ هارّ دۆخ ّ قەیئنًەر ئژستادن کە خْێٌدکارنى هە ەەّنّەەی هو ئْهژدهّْى لە هًّْی دنُاەّْیەکی ضایستە هە ژیاًیاى لە دّنر ەەّنّکئدًی پئۆسەر خْێٌدى هە ُەهاًطژْەر خْێٌدکارنًی ًاّهئنّ ،ضاًە ستاریص کە خْێٌدکارر گنًکەر سلژواًییە ،هەچًّْی خەر سەهارەت هە قەیئنًی خْێٌدًی گنًکەیی دەرهڕر ّ ّەی :هي ٍّك خْێٌدمارێنی گنًنە ،پئۆسەر خْێٌدى ُیچ لَئاستی پژْیستدن ًاهیٌن یئفتی خْێٌدى لَڕّّر ئَّ گنًستەّە کە دەهژت هَ خْێٌدمار هگات لَ ئاستژنی سَرٍەاییدنیَ ّ ُیچ هَرٍّپژطرًّْی هَخەٍّ ًَهیٌیٍْ ّ هگئٍ خئنپتئ هٍّْ لَگۆریٌَر َُرٍگۆرر هَضَماًی گنًنەدن ّنًەکاى ەًَِا هَ ەیەرر دەخْێٌدرێي ّ ّنًەر پئکتیکی لە ئارندن ًییَ ،کە هي ٍّك خەم هەم ُەیەّە سْدم لَگۆرهَر دٍرسَماًن ًَهیٌیٍْ یئفتژنی دیکەر خْێٌدمار ئٍَّیَ مَ رنّێور پژٌامئێت سَهارٍت هَّ هڕیارنًَر لَ مەلژو ّ هَضَمَیدن دٍدرێيّ ،نەە ژیٌگَیَمی لَهار هە خْیٌدمار ًَرٍخساٍّ مَ هتْنًژت ەًَیا هیئُّەضی کر خْێٌدى هژت ،هَهَستیطن لَهَ ڕەچاّ ًەکئدًی هارر دنرنیی خْێٌدکارنًی گنًنەیَ ،خْێٌدمار َُیَ لَپا خْێٌدًەکەیدن مار دٍمات ،چًْنَ لَئژستادن ُیچ هیوَیَك ًییَ لَکیَى حنْهَەٍَّ هە خْێٌدکارنى دنهیي کئنهژت هَهَش تەواوکەری بابەتی قەیرانی کەرتی تەندروستی و دۆخی دکتۆرەکان و ىاواڵتییان د .یەکەًً :ەک ُەر ًەهًّْی هْچە ،ەەًاًەت ًەهًّْی ئاهئنگەکاًی خە پارنستٌیص لە کاەی دەّنهدن هەخەر یئفتژکی یەّرەیە، سەهارەت هە هْچەش ّن دەیەیٌە هاًگی پیٌجی ساڵو دّّ ُەگنر ّ هیست ،کەچی ُیچ هْچەیەک ّەرًەییئنّە لەم ساڵەدن ،ئەهەش کاردنًەّەر ًەرێٌی ُەهّْە لە سەر پزیطکاى ّ کارهەًدنًی ەەًدرّستی ،ەەًاًەت لەسەر ُەهّْ کەرەەکاًی دیکەش هّْەەە ُەر سستبّْى ّ خاّهًّْەّەر کارهەًدنى لە کارەکاًیاًدن ،کە هە دڵٌیاییەّە لژکەّەی خئنپی لژدەکەّێتەّە لە سەرجەم کەرەەکاًی سیستەهەکەدن ًەک هەەەًیا لە کەرەی ەەًدرّستیدن د .دََەًّ :ەکْ پزیطک ئژوە هەردەّنم هّْیي لەسەر ئەرکی پزیطکی ،هەام ئەرک هو هًّْی هاف گەحوەەە هەردەّنم هژت ڕنستە پیطەکەهاى پیطەیەکی ئيٌساًییە ،هەام ّەکْ ُەهّْ تەواوکەری بابەتی سێ مامۆستا و فەرمانبەرێک بۆ ڕێچار دەدوێن چوارەم /محومود نوری /فەرمانبەر
ڕێچار :دۆخی گُزەراوی تۆ َەکُ فەرماوبەرێک ،بە گطتی َ ىەً قەیراوەی دَایذا چۆن بَُ؟ محەمەد :ڕنستی ّەکْ فەرهاًبەرێکی هي دەستی ئەم حکّْهەەە ّێئنًبّْەً ،ەک هەەەًُا یْگەرنًی هي هەڵکْ دەکئێت ُەهّْ ُاّرێ ّ ُاّپیطەکاًن ،هەیطتی هەدۆخژکی خئنپ هان هکەم هّْچە کە لە ئژستادن هیکاًیزهی یەکەهی هوێْر هەضژکی گۆرر ُاّاەیاًە ،هەام لەهي دەستی ئەم سەرهایەدنرە سەخیفاًەدنّ ،ەکْ ئاهئنگر یەکەهی سەرکْەکئدًی رّّحیەەی هەرەًگارر ّ دّنجاریص ّەکْ ُەکارێکی هەکەیلەکئدى ّ ژێئدەستەکئدًی فەرهاًبەرنى هەکارر دێٌي پئسیارە یئًگەکە هەهي ئەّەیە :هّْچە کە ُەکارر سەرەکی هوێْر هەضژکی گۆرر دنًطتْنًی ئەم ُەرێوە هژت ،هەچی هەم ضژْەیە دنهەضدەکئێت؟ هەدەر لەّ ڕّّەر کە دەکئێت هتژیي لە ڕنستیدن ئەهە ئەّپەرر ًاهەرپئسیارێتییە هەرنهبەر ژیاًی فەرهاًبەرنىُ ،اّکات دیْێکی دیکەر ًائەخالقی ئەم دەسەاەەیە سەهارەت هەخەم ّ ُاّپیطەکاًیطن ،ڕنستی دەکئێت هتژن یْگەرنًژکی هاش ّ ژیاًژکی ضایستەهاى ًییە
ڕێچار :ڕەخىەی تۆ چییە ىەً دەسەاڵتە؟ محەمەد :لە ڕنستیدن هیکاًیزهی رەخٌەیئەيّ ،ەکْ ُاًدنًژک هەرەّ ُەًگاّر جدیتئ هەرەّ دیْێکی خەهوەرر ّ یەڕنًکارر، هەئەهئۆهاى هەسەرچّْە ! ،چًْکە رەخٌەیئەي هەهو کاردنًەّەر
تەواوکەری سەروتار
7
ڕۆژنامەیەکی سیاسیی جەماوەریی -کرێکاریی سۆسیالیستییە
خْێٌدمار لە خْێٌدى هژزنر دەهژت ّ ئارەگّّر ئەّە دەکات گّّ گنًنە ەَّنّهنات ّ ئَّ ئَرمَر لَسَر مَم هنئێتٍَّ ،کە خْێٌدى ّ کارکئدًیطە لە یەک کاەدن گنًنە لەم سااًەدن ّنر لژِاەٍّْ مَ ماەی پژٍْ دٍمْژیي ّ ًاُژتژت خەهاى درّستبنَیيّ ،نەَ یًَجی ئژوَ دٍگنًژت دّنر ەەّنّکئدًی خْێٌدى ُیچ دنُاەّْیَمی ًاهژت، هەیَ دٍڵژت ئَیَر ئَم چًَد ساڵە ئیطی سَرهَخەم هنئدنیَ، ئژستا لَ ضْێٌژنی دیکە هّْم هەیە هَڕنر هي خْێٌدى لََُرێوی ئژوەدن ەًَِا مات مْضتٌَ ُەڵبەت مژطَ ّ ییئّیئفتَماى گۆر لەهاًەیص گیاەئى؛ هە ًوًَّْ جیامارر لًَژْنى گنًنەماًدن ّ درّستبًّْی گنًکەر ەایبەەی ،کە هژگْهاى لە گنًنە حنْهییَماًدن ًیٍْر ئَّ خزهَەاًە ًامئێت مَ لە گنًنە ئَُلییَماًدن دٍمئێت ئَهەش هَ دڵٌیاییەّە گیاًی گۆرە ،چًْنَ دەسەاەدنرنى هَمئدًٍَّر گنًنە ئَُلییَماى پَیاهی ئٍَّیاى هَئژوَدن مَ خْێٌدى ّ پلَّپایَ هَپارٍ دٍمڕدرێت ،جگە لەّەش گیاًژکی دیکەر ئەم گنًکە ەایبەەاًە ئەّەیە کە چاًسی دنهَگرنًدًی دەرچّْنًی گنًنەر حنْهی مَم دەکەًەّە لەم سەًگەیەضەّە ٍّمْ پژطبیٌی هە دٍستَهَرر ُەلی مار دٍەْنًن هتژن لە ١٩٪ر َُهّْ هَضَماًی گنًنەماًی َُرێوی مْردستاًدن چاًسی ماریاى ەژدن ًاهیٌن هە خْێٌدمارنى کە سبەر ڕۆژ خْێٌدى ەەّنّ دەکەى هەدەر لەهاًەش دٍرفَەی مارمئدى لَگنًنە ئَُلی ّحنْهییەکاًدن یَمساى ًیي ،چًْنَ کر ئژوَ ّ لَ َُرێوی ئژوەدن ُژٌدەر یئًگی هَ هاددٍ دٍدرێت ُژٌدە یئًگی هَ ضارٍگنیی ًادرێتّ ،نەە خْێٌدمار َُیَ گۆر لژِاەٍّْ ّ َُیطَ مَسژنی ًزینی سَر هَ یَمژل لَ حزهَماًَ ،دەهیٌیي ئَّمات لژِاەّْیی دٍمئێتَ قْرهاًی ّ کەسە حزهییەکە دندەهەگرێت خەًدە جەکه ،خْێٌدکارر هەضی یاسایە لە گنًکەر سلژواًی ّ دّن هەضدنرهّْر ئەم ڕیپەرەاژەیە ّ دید ّ هیئّڕنر خەر هەم ضژْەیە لەهەڕ کژطەکاًی خْێٌدکارنًی هەضی یاسا لە گنًکەکاًی کْردستاًدن خستەڕّّ :هژگْهاى خْێٌدى لە گنًکەکاًدن کژطەر گۆر ەژدنیە؛ هە ًوًْە دەەْنًیي ئاهاژە هە یئفتەکاًی ًەهًّْی هاهەستار پژْیست ّ پسپەر هکەیي ،لە هڕیاردنى ّ چەًیەەی پیطەیەکی دیکەیە ّ پژْیستی هە هّْچە ُەیە ُاّاەیاى پژْیستە لەّە ەژبگەى چیتئ هەُا ّ ُیالکی پیطەکە ًەهەستٌەّە هە کیەًی ئيٌساًی پیطەکەّە ڕێچارَ :يك ديزاویه ڤایرۆسی مۆرۆوا بً ڕێژيیًمی مًً ىً مُردستاوذا باڵَ بَُیًَي ،بًاڵً ٌێطتا بۆ ئًً ڕێژي مًمًش مًريستًی پێُیستی پسیطنی ىً وًخۆضخاوًماوذا وًبَُ، پێتان َایً بًً حاڵًَي مًرتی تًوذرَستی ىً ًٌرێمی مُردستاوذا ،بًرگًی باڵَبَُوًَيی ٌیچ ڤایرۆسێنی دینً بگرێت ىً داٌاتَُدا؟ د .یەکەً :خەضبەختاًە کە ڤایئۆسەکە لە ُەرێوی کْردستاى هە ضژْەیەکی ئژجگار کەم هاڵّهّْیەّە ،پژْیستە ئەّەش هزنًیي ُژطتا هە ەەّنّر لەّ هەەئسییە هە دّّر ًیي ،کە ڤایئۆسەکە هە ضژْەیەکی گۆر هاڵّ هبژتەّە ،هەیە پژْیستە ڕیکارە
یطتی ُاّاەیاى لەّ هاّەڕەدنًین سّْدێکی ئەّەەر ُەهژت ئژوە ئەهئۆ پژْیستواى هەگیٌدّّکئدًەّەر ەارهاییەکەر«کاره هارکس»ێە، پژْیستواى هەەئنّهایەکی هەُژزر ّەکْ«لیٌیي»ێەُ ،ەم دژر سستەم ّ دەسەکت ّ دّنجاریص ّەکْ پیطاًدنًی گەرّّریەەژکی ضەڕضکئدى ئەیەر هواًەّێت هەجدر رەخٌەکاًواى یاریگەرییەکی قّْ جو هُژتژت ،کًیکەم دەهژت لەسەًگەر خەهوەریواى هژت هەچیٌی پئۆلیتار ،ئەّ چیٌەر ئەهئۆ ُەیە ّ دەچەّسژٌئێتەّە رەخٌەیئەي هە ئەهئۆهاى دژر دەسەاەژکی گۆردنر ّ ًاهەرپئسیار، یەرًەهژتە گیادٍڕەّر پژوْنیە هیکاًیزهژکی ًاسکی ضاعیئنًەیە دژر دەسەات ئژوە ئەهئۆ پژْیستواى هەدّّهارە کئدًەّەر هژوّّر سەرّەرر سەسیالیزهە ،گیٌدّّکئدًەّەر ضەرضی ئەکتەهەرر هەگًی ١١١١یە
ڕێچار :ئایا مَُچەکەی تۆ ،بەگُێرەی پێُیست بەضت دەکات؟ محەمەد :ڕنستی هتژن ًەخژئ ،هەڵکْ گۆرجاریص لەرێگەر قەرگکئدى لەُاّرێیاًوەّە دەەْنًن پژدنّیستی هاًگاًەر خەم ّ خژزنًەکەم دنهیي هکەم هەیەًجژکی ّەکْ هي لە ەەهەًی ئژستادن هژگْهاى لەڕّّر دنرنییەّە ًاەْنًن هەەەًُا پطت هەهّْچەکەم هبەستن! هەام دّنجاریص ًاچاریي پژی ڕنهژیي دەهەّێت ئەّ پئسیارە هُژٌوەّە پژطەّە هەچی هەم ضژْەیە دەژیي؟ سەرهارر ُەستکئدًواى هەًاڕێکی ژیاًواى ،ئایا هەچی ًاەْنًیي رێگەچارەیەکی یًْجاّ هدۆگیٌەّە؟ ەاکْ چیتئ لەژێئ سایەر سیستەهژکدن ژیاًژکی کْلەهەریی قەهّْ ًەکەیي ُاّکات ًاضتْنًیي هْێئییەک دەرهڕیي ّ ڕنیبگەًیي کەئژوە ژیاًواى هەرەّ هاّضی هئدى دەڕّنت لەڕنستیدن هیئلەّە دەکەهەّە ئایا دەسەات ّ کیەًی هەرپئن ،یەر هَهَستیاى
یەڕیٌی ساڵەکاًی خْێٌدًدن ،هەهەستیطن لەهە گیادکئدًی ساڵەمەًی خْێٌدًی هەضی یاسایە هەهو هًّْی ُیچ ئەگهّْى ّ لژکەڵیٌەّە ّ دەستەهەرییەک لەسەر ڕندەر سەرکەّەّْیی ئەم سیستەهە جگە لەّەش کە هاسکئن جیاکارییەکی هەرچاّ ُەیە لە ًژْنى گنًکەر حکْهیی ّ گنًکەر ئەُلیدن ،هە جەرێک کە خْێٌدکارنًی گنًکەر ئەُلی لەهەر ئەّەر پارە دەدەى چەًد دەرسژکیص هکەّى دەریاى دەچژٌي ,ئەهەش گەرەرێکی گۆر هە ئژوە دەیەیەًژت؛ لەهەر ئەّەر هڕّنًاهە دەهەخطٌە ڕێوەیەکی گۆر لە خْێٌدکارنى لەسەر هٌەهایەکی گنًستی گۆر کّنگ ،ئەهەش خەر کژطەیەکی یەّرەیە ُەم هە ئژوە ّ ُەم هە کەهەڵگەش هي ّەک خەم ڕەًگە هتْنًن سْد هڕّنًاهەکەم هبیٌن هە کارکئى ،چًْکە ئەّ هەضەر هي گیاەئ پطت هە ەْنًا ّ لژُاەْیی خەم دەهەستژت ّ هڕّنًاهەکەیطن دەهژتە ئاهڕنگێک هە دەرخستٌی ەْنًاکاًن سەهارەت هە خْێٌدکارنًی دیکەش هە هەسەلەر دەرفەەی دەستوستٌی ُەلی کار ،دیساى ّەک هەضەکەر خەم ُیچ جیاّنگییەک ًاهیٌن ّ پژوْنیە یەکساى هي ،چًْکە ّەک ّەن کارکئدى پطت هە لژُاەّْیی خەت دەهەستژت لژئەدن ّ لە هیاًەر ڕنّهەچًّْی جیاّنگر خْێٌدکارنًەّە ،دەیەیٌە ئەّ دەرئەًجاهەر کە هتژیي ەا ڕندەیەکی گۆر خْێٌدکارنى ُاّڕنى لە هەچّْى ّ سەرًجەکاًیاًدن سەهارەت هە ڕەّضی خْێٌدى لە گنًکەکاًی ُەرێن ّ ئەّ ییئّیئفتاًەدن کە لەسایەر حکْهڕنًی جّْت حزهی دەسەاەدنرەّە درّستبّْى هژگْهاى ڕێرار ّ ئەلتەرًاەیڵی ڕنستەقیٌەش هە ڕگیارر ئەم ەْێوە یئًگەر کەهەڵگە ّ سەرجەم چیي ّ ەْێوەکاًی دیکەش ،کەەایی ُژٌاًە هەم ضژْنگ ّ هەدێلی دەسەاەدنرێتییەر کە هە هژوّّر خەر جگە لە جەّر ّ ستەم ّ چەّساًەّەر سەرجەم چیي ّ ەْێوەکاًی کەهەڵگە ُیری دیکەر هەرُەم ًەُژٌاّە ئاضکئنیە خْێٌدکارنًیص دەەْنًي لەهەدن ڕۆڵژکی کاریگەر ّ هەرچاّیاى ُەهژت ،چًْکە ئەّەر کە لەسایەر ئەم دەسەاەدنرێتی ّ هەدێلی حکْهڕنًییەدن ّەک ئیوکاى ّ ەْنًار ّەرچەرخاى لژیاى سەًدرنّەەەّە ،هاًار ئەّە ًییە کە ئەّنى ُەڵگئر هاەە ّگەّ پەەاًطژتی یەڕنًکارر ًیي ەەًدرّستییەکاى هەُەًد ّەرهگیئێي ّەک ئاهاژەضتاى پژکئد، لەیە ئەّەر ڤایئۆسەکە هە ضژْەیەکی کەم هاڵّهّْیەّە ،هەام ُەر سەخت هّْ هە سیستەهی هەڕێْەهئدى لژئە ،چًْکە ەّْضی کْرەِژٌاى ّ ّضکبًّْەّە هّْى لە ئاستی دنهیٌکئدًی کەرەستە ّ پژدنّیستییە ەەًدرّستییەکاًدن ّ ئاستەًگژکی سەختی درّست کئد لەسەر ئاهْرر ُەرێن ئەهەش پژواى دەڵژت ًەک ُەر ئەّەر ڤایئۆسژکی دیکە هاڵّ هبژتەّە ،هەڵکْ ەەًاًەت یەر ئەم ڤایئۆسەش هە ضژْەیەکی قْرن ّ هەرهاڵّ ڕّّر هکئدنیە لە ُەرێن ،کەر سیستەم ّ ًاّچەکە ەْضی ضکاًەٍّیەکی قْرن دەهّْى د .دََەًُ :ەرێوی کْردستاى کّنگە لە هەردەم ُاەٌی کارەسات ّ درّستبًّْی کژطەکاًدن لەًاّ کەرەی ەەًدرّستیدنً ،ەخژئ هەم دۆخەر ئژستایەّە لە ەْنًایدن ًییە ڕّّهەڕّّر کژطەکاى هبژتەّە، چًْکە گۆر کەلژي ُەى لە ًەخەضواًەکاًدن ّ ئەیەر لە ئایٌدەضدن ُەر ًەخەضییەکی دیکە هاڵّ هبژتەّە ،گەرەرهەًدر یەکەم ُاّاەییاًي چەّساًەّە ّ گۆردنرر ًەهژت دژر ُاّاەیاًی خەیاى ،دەکئێت هەهَستژنی دیکەیاى ُەهژت؟
ڕێچارٌ :ەست دەکەیت ئەمڕۆ جۆرێکی چیىایەتی بَُوی ٌەیە؟ محەمەد :هەڵو ُەرّەُا هەجدر ًیگەرنًن ،ژیاًژک کە ُەیە ّ ضایستەر ُەهّْهاًە ،هەچی هەم ضژْەیە دنهەضکئنّە؟ ئژوە ئەهڕۆ لەسەر گەهیٌی ًەّت ّ ساهاًە سئّّضتیەکاى دەژیي، هەام هەچی ژیاى هەضژْەیەکی یەکساى هەُەهّْهاى ًییە؟ دّنجاریص ئەیەرر هاڵّهًّْەّەر دیاردەکاًی دگر ّ پیاّکْضتي لەپژٌاّ هڕێکی پارەُ ،ەرّەُا ُەڵکْەاًە سەرهاڵی ُاّاەیاى ّ ُتد، ئەیەرێکی هەُژزر لژکەّەەر هەردەّنم هًّْی ئەم دۆخەیە هەجدر هیئکئدًەّە لەم دەرکەّەاًەش ُەستژکی قّْڵی ًیگەرنًین پژدەهەخطژت ُەستژک دّنجار ّ لەپژص ُەهّْ ضتژکدن ّنهلژدەکات خەهژکن ُەهژت هەرنهبەر ژیاى ّ ُاّڕێ ّ ُاًّیطتیواًیاًن لەڕنستیدن پژوْنیە ئەهڕۆ چیٌایەەییەک ئەیەر ُەهژت هەرُەهی سستەهی سەرهایەدنرییە ّەکْ ئەّەر ُەستی پژدەکئێت ئەهڕۆ ئژوەش سەرجەهی ّگە ّ هەرُەهەکاًواى ،لەخزهەەی چیٌژکەر دیکەیە! ّنەە ئەهئۆ دەکئێت هەگەقی ُەست هەّە هکەیي ڕەفاُیەت ّ خْضگْگەرنًی ئەّنى ُەهیطە لەسەر هاًدّّهّْى ّ سکی هئسی ئژوە هّْە لژئەّەیە ەژزەکەر کاره هارکس(ًاهەهّْى هە هەرُەم) ڕنست دەهژتەّە ّ دەهاًواەە سەر رێگایەکی هیئکئدًەّە هەام دەهژت ئەّەش هپئسیي؛ ئایا دەکئێت ُەەا کەەایی ُەر ًاهەهیي هە هەرُەهەکاًی خەهاى؟
مەهەڵگا مە چەپەمی ستەم ّ یەًدەڵی ژیاًیاًی مئدّّە هە جیِاًژل مە ضایستەر ئەّەیە ُەهّْ هئۆڤژل هەهو چیي ّ
یئًگ ئەّەیە مئێنارنًی ًاّ ماریەماى ،فەرهاًبەرنًی ًاّ فەرهاًگە دۆگەخژنی یەّرە ،ئیتئ ەْڕەیی ّ دەًگ ّ خەهاەیاى یەمبوەى ّ چەّساًدًەّە ّ پڕ لە دندّەرر ّ ئاگندر ەژیدن هور لژئەّە ّ دەگیا ّ مەهپاًیاماى ،خْێٌدمارنى ،هاهەستایاى ّ پزیطناى ّ ئەم دۆخە قەیئنًاّییەر مْردستاى مە ڕۆژێل ەئسی ضەڕر دەڵژیي :یەر ەا ئژستا خەڵک هڕیارر لە ژیاى ّ چارەًْسی خەر
دندّەرنى ّ ُەهّْ چیي ّ ەْێوە هەضوْرنّ ّ هو هاف کئنّەکاًی
ًاّخەیە ّ ڕۆژێل هو هْچەییە ،هگەڕى هە دۆخژنی ضەڕضگژڕنًە ًەدنّە ،ئیتئ پژْیستە هڕیار لە ژیاًی خەر هدنت ّ لە ڕێگەر ڕێنوئنّێتی ّ ییاًی خەهاەنارنًەیاًەّە ەژبنەضي هە
خاوەنی ئیمتیاز :دەشنێ نەریمان سەرنووسەر :حەمەی مەال
()Facebook: Rechar Rozhnama ()20036213212
هەر بابەت و وتارێک لە چوارچێوەی سیاسەتی ڕۆژنامەکەدا بێت لە ڕێگەی ئەم ئیمەیڵەوە بە دەستمان دەگات بۆ باڵو کردنەوە: Rechar.paper@gmail.com
ژمارە))٠٠(( : ژمارە:
))٠٥٠٥٠٠٠٠٥ دََضەمە ضەمە٠٥٠٥٠٠٠٢( (-- یەک
ڕۆژ سیاس یی ڕۆژواموام جەم ەیەەیە کیکی ییاَەجریی- ەماکر سیا َەرێکا س ریی س ۆس یاىی ست یی ییە کرێ کار یی سۆ سیاىیستییە
کێشە و گرفتەکانی خوێندکاران
ّەک هاّە ّ دەّەئێت ،خْێٌدکارنى ەْێوێکی گیٌدّّر کەهەڵگەى ّ دنیٌەهەر ّەرچەرخاى ّ یەڕنًکاریي ّ هًْیادًەرر ئایٌدەیەکی یەش ّ ًەّەر دّنڕۆژى ،هەام لەسایەر خئنپی ُەلْهەرجی ئاهْریی ّ سیاسی ئەم ّاەەدن هەُەر ًْخبەر دەسەاەدنر ّ کەهپاًیاکاًیاًەّە ،ئەم ەْێوە یئًگەر کەهەڵگە پەرنّێزخئنّى ّ ەا ڕندەر ًائْهژدهّْى دەستیاى لە هاضبًّْی هاردۆخی ژیاًیاى ضەردّّە ّ ئاسەیەک هەدر ًاکەى ّەام هە ُەّ ّ کەضطەکاًیاى هدنەەّە ّ لەسایەر ضەًّوًْییەکاًیاًدن لە هەرر ڕەًو ّ هاًدّّهًّْیاى هوەى ڕۆژًاهەر ڕێرار لەم ڕێپەرەاژەدن ژهارەیەک لە خْێٌدکارنى لە گنًکە جیاّنگەکاًی کْردستاًدن دەُژٌژتە یە ّ لە ًزیکەّە پئسەکاًی ّەک؛ پئۆسەر خْێٌدًی گنًکەیی ّ جیاّنگر ًژْنى گنًکە یطتیی ّ ەایبەەەکاى ّ کژطەر دنًەهەگرنًدى ،لەیە خْێٌدکارنًدن ضەًْکەّ دەکات ّ دەیاًواەە هەرهان ّ لژیاى دەکەڵژتەّە ُژدر جَگن ،کە خْێٌدکارر گنًنەر یَضَپژدنًە ،سەهارەت هە ڕەّضی خْێٌدًی گنًکەیی ّ جیاّنگر ًژْنى گنًکە ئەُلییەکاى ّ گنًکەر حکْهی لە ڕّّر دنهیٌکئدًی کەرەستەکاًی خْێٌدى ّ دنُاەّْر خْێٌدکارنًەّە ّەی :لە ُەر خْێٌدکارێک هپئسیت پژتدەڵژت؛ خْێٌدًی گنًکە ّەک پژْیست ًییە ،هٌیص هە چەضٌی ئەّنى ُەهاى هەچًْن ُەیە ّ هەضژکی یئفتەکاًیص هە هاهەستا ّەک (فژئکەر) ّ قْەاهی ّەک(ّەریئ) دەیەڕێتەّە ،چًْکە ُەم ئاستی هاهەستا لەّ هْنرەدن هەضژْەیەکی پژئفژکت ًییەُ ،ەم گۆرهەر خْێٌدکارر ئژوەش لەڕّّر ڕۆضٌبیئییەّە لە ئاستژکی هاادن ًیي ،کە ُەّڵی فژئهّْى هدەى هە ّنەایەکی دیکە؛ جەرر فژئکئدًی گنًکەکاى فژئکئدًژکی ًاچارییە ّ ُیچ جەرە خْنستژکی قْڵیص هە فژئهّْى لەًاّیاًدن ًییە ئەهە سەرەڕنر ئەّەر جیاّنگیەکی گۆر ُەیە لە ڕّّر پسپەڕر هاهەستاکاًەّە لە ضژْنگر فژئکئدى ّ ئاهڕنگەکاًی ّنًە ّەٌەّەدن ،کە لە گنًکە
ئەُلیەکاًدن گیاەئ هەردەستە ّ ضژْنگر خْێٌدى فژئهًّْی گهاًی دُّّەهی لەیەڵدنیە سەهارەت هە دنُاەّْر خْێٌدکارنًیص ُیچ ُیْنیەک هەدر ًاکئێت ًە لە کەرەی ەایبەت ّ ًە لە کەرەی یطتیدن ،چًْکە ّەک ئاضکئنیە کەرەی یطتی یئفتی گۆرە ّ کەرەی ەایبەەیص هەرجی خەر ُەیە هە ّەریئەٌی دەرچّْنًی گنًکە ّ پەیواًگاکاى ُەر سەهارەت هە ُەهاى ئەّ کژطە ّ ییئّیئفتاًەر خْێٌدکارنى، کە لەسەرەّە ئاهاژەیاى پژکئن ،پژطْنى سَرمَّت ،لە گنًنەر خاًَقیيّ ،ەی :خْێٌدًی گنًکە لە ئاستی پژْیستدن ًییە ،چًْکە کەًتاکتی خْێٌدى لە گنًکەر یطتیدن لە ڕّّر گنًستییەّە کەًتاکتژکی سارد ّ سڕە ّ گیاەئ ّەک هەًەیەکە ەاکەکاى لەسەر ئاستی پەیْەًدر کەهەایەەی کە دەکاەەّە دەەْنًن هتژن ەا ڕندەیەک ّەریئەٌی گنًست لە گنًکە حْکوی یاخْد یطتیەکاًدن ًەهّْەەە کلتْر ّ خەضەّیستی هە گنًست کر خْێٌدکار درّست ًەکئنّە لە ًژْنى گنًکە ئەُلییەکاى ّ حکْهییەکاًیطدن لەسەر ئاستی گنًستی جیاّنگر گۆر هەرچاّیاى ُەیە ،هەام ّەک ًاّەًدێکی فژئکارر ئاستی فژئهّْى لە ُەردّّکیاًدن جیاّنگییەکی ئەّەەر ًییە ،چًْکە دّنجار ُەردّّکیاى کەهەڵژک کژطەّ هەرهەستی خەیاى ُەیە ،هەام لە کیەًە حکْهییەکەّە ُیچ ُیْنیەک هە دنُاەّْ لە خْێٌدى هەدر ًاکئێت لە چْنر چژْەر ُەهاى هاسدن ،ضٌئّێ کاهەرنى ،کە خْێٌدکارر گنًکەر سلژواًییەُ ،ژوار هە ئاستی خْێٌدًی قْەاهواًەکاًیص کئد ّ هەم ضژْەیە سەرًجی خەر خستەڕّّ :خْێٌدى لە ُەرێوی کْردستاًدن ًەک ەەًیا لە گنًکە ّ پەیواًگاکاًدن ،هەڵکْ لە قْەاهواًەکاًیطدن لە ئاستی پژْیستدن ًییەُ ،ەر لە هەًِەج ّ هیٌار خْێٌدى ّ کەضی خْێٌدًەّە هیگئیي ەا دەیات هە ُاەّْچەر خْێٌدکارنى ڕنستییەکەر یئفتەکاى گۆرى؛ هە ًوًْە ُەلْهەرجی
خْێٌدى لە ّاەژکدن کە ًە ئاسایص ّ ئارنهی ەژدن هەرقەرنرە ّ ًە هارّدۆخی سیاسیص جژگیئە ،هژگْهاى لە هاضیدن ًاهژت ّ دّنەئیص ًاڕًّّی دنُاەّْر خْێٌدکارنى کە خْێٌدى ەەّنّ دەکەى ّ دنًاهەگرێي ،دەهژتە ُەر ًەهًّْی ُەلی کارر هاش ّ ئەهەش ّن لە خْێٌدکارنى دەکات کە خْێٌدى ەەًِا ّەک هە دەستِژٌاًی هڕّنًاهەیەک هبیٌي سەرهارر ئەهاًەش جیاکارییەکی گۆر ُەیە لەًژْنى گنًکە حْکوی ّ ئەُلییەکاًدنُ ،ەر ئەّنًەر حْکوڕنى ّ دەسەاەدنرى لەم ُەرێوەدن خەیاى خاّەًی گنًکە گۆر جیاّنگر ئەُلییەکاًي ّ لە پژٌاّ قاگنًجی خەیاًدن چیٌایەەییاى درّستکئدّّە ئەهە جگە لەّەر گۆرهەر ُەلی کار هە دەرچّْنًی گنًکە ئەُلییەکاًە لە کەهپاًیا ّ ڕێکوئنّ ّ ضْێٌە ەایبەەەکاًدنُ ،ەًژک جاریص ڕەًگە ُەلی کار هە دەرچّْنًی گنًکە حکْهییەکاى ُەهژت ،هەام ەا خْێٌدکارر گنًکەر ئەُلی ُەهژت ُی گنًکە حْکوییەکاى ّەرًایئى گۆرهەر ئەّنًەر کە لەم سااًەر دّنیطدن لە گنًکە حکْهییەکاى دەرچّْى یەر کاریطیاى دەسکەّەبژت دّّرە لە پسپەڕر خْێٌدًیاًەّە ،گنًکە ئژستا ەەًِا هە هەدەستِژٌاًی ضەُادەیە ًەک کار هحود ستاریص ،کە خْێٌدکارێکی دیکەر گنًکەر خاًەقیٌە، هەچًّْی خەر لەهارەر پئۆسەر خْێٌدى ّ جیاّنگر ًژْنى گنًکە ئەُلی ّ حکْهییەکاى ّ دنُاەّْر خْێٌدکارنًەّە هەم ضژْەیە هە ڕێرار دەرهڕرً :ەخژئ پڕۆسەر خْێٌدى لە گنًکەکاًدن لە ئاستی پژْیستدن ًیي ّ گنًیاریی ّ هاهەەەکاى خْنستی خْێٌدکار ەژئ ًاکەى ّ ئاست ًزهی ّ کْنلژتی هاهەستا ّ ًەهًّْی پسپەڕر ەایبەەی لە هاهەەەکاًدن ّنیکئدّّە پئۆسەر خْێٌدى سست هبژت ّ ُەکارێکیص هژت هە درّست ًەکئدًی پەیْەًدر گنًستی لە ًژْنى خْێٌدکارنى ّ هاهەستایاًدن بۆ ل٧