PEPE
INTERVIEW SHORT
FIADAR
ยายบัว Hipster สือ ่ รักต่างวัย ผ่านภาพถ่าย สองแม่ลูกคู่ Hipster คุณยายบัว ปัจจุบันอายุ 70 ค่ะ เป็น แม่บ้านและว่างๆ ก็จะมาเป็นนางแบบให้ ลูก ส่วนเฟีย เป็นลูกสาวของยายบัว ปัจจุบัน ท�ำงานเป็นช่างภาพอิสระกับค้าขายสินค้า แฮนด์เมดค่ะ
เชือ่ ว่าหลายคนคงเคยเห็นภาพ ‘ยายบัว Hipster’ ที่ เ ป็ น กระแสโด่ ง ดั ง ใน อินเทอร์เน็ตกันมาบ้าง ซึง่ ภาพถ่ายสุดเก๋ และน่ารักนีเ้ ป็นฝีมอื ของ คุณเฟีย-กุลชา สันธิโยธิน ลูกสาวของนางแบบสุดสวย บนหน้าปก SOOK ฉบับนีอ้ ย่าง คุณยาย บัว-มาลัย สันธิโยธิน โดยคุณเฟียหลงรัก การถ่ายภาพเป็นชีวติ จิตใจ จึงผุดไอเดีย น�ำสิ่งที่ตัวเองชอบมาใช้เป็นสื่อกลาง เสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างแม่-ลูก
จุดเริ่มต้นของการกดชัตเตอร์ เรามานั่งคิดเล่นๆ ว่าตัวเองถ่ายรูปคน มาเยอะ แต่ถ่ายรูปแม่ครั้งล่าสุดตอนอายุ 15 ผ่านมาเกือบ 20 ปี ยังไม่เคยถ่ายรูปแม่อีก เลย เฟียจึงชวนแม่มาถ่ายรูปเล่นกันหน้าบ้าน โดยเราเลือกเสื้อผ้าให้ดูสดใสและออกแบบ ท่าทางให้แม่ทำ� ตาม แม่กท็ ำ� ตามได้ ประกอบ กับช่วงนั้นกระแสค�ำว่า Hipster มาแรง เฟีย จึงแกล้งเรียกแม่ว่ายายบัว Hipster และ ไม่คิดว่าการเเชร์รูปภาพผ่านโลกโซเซียลใน วันนั้น จะท�ำให้คนรู้จักยายบัวได้ขนาดนี้ ถือ เป็นเรื่องดีมากค่ะ ขอบคุณทุกคนมากนะคะ วัยไม่ใช่อุปสรรค ถึงวัยจะห่างกัน แต่เฟียกับแม่สนิทกัน มาก ซึง่ ปกติไม่คอ่ ยได้เรียกเเม่ เพราะจะเรียก ชื่อเล่นว่ายายบัวจนติดปาก ยายบัวเป็นคน อารมณ์ดี เราชอบเล่นชอบคุยกับเขาเป็น ทุนเดิม แถมยายบัวเป็นคนคุยสนุก เวลาคุย กับเขา ต้องฟังและข�ำอย่างเดียว เพราะยาย บัวพูดเก่ง เล่นมุกใส่ตลอด ตอนขอให้เป็น นางเเบบ ก็ไม่ปฏิเสธเลย แถมอยากให้ทำ� อะไร
ใส่ชุดไหนก็พร้อม อาจเพราะความเชื่อใจ มั่นใจว่าเฟียต้องถ่ายเขาออกมาสวย บวกกับ ความสนิทใจกัน แม่เลยไม่เขินอายค่ะ สร้างความสุขให้ผู้สูงอายุ คุณแม่เห็นรูปแล้วเขาก็ยมิ้ และน่าจะดีใจ ที่มีคนมาคอมเมนต์ว่ายายบัวสวย หรือเวลา มีใครมาทีบ่ า้ น เขาชอบเรียกให้เราเปิดเฟซบุก๊ โชว์รูปให้ดู แถมบางครั้งยังเอารูปที่เฟียอัด ไว้ให้ออกมาโชว์ญาติๆ พร้อมเล่าเรื่องราว ต่างๆ ให้คนอื่นๆ ได้ฟังอีกด้วย เสริมสร้างความรัก ความสุขในครอบครัว ด้ ว ยความที่ เ ฟี ย เป็ น ช่ า งภาพอิ ส ระ การถ่ายรูปแม่ในยามว่างจึงถือเป็นการท�ำ กิจกรรมร่วมกันอย่างหนึง่ การถ่ายรูปทุกครัง้ คือการเรียนรู้ ได้เรียนรู้ท้ังงานถ่ายภาพและ ได้ให้ความส�ำคัญกับครอบครัวควบคู่กันไป รวมถึงการได้มีเวลาและใกล้ชิดกันทุกวัน ก็ ถือเป็นการช่วยลดช่องว่างระหว่างวัยด้วยค่ะ
ติดตามภาพถ่ายของ ยายบัว Hipster ได้ที่ facebook.com/fiadar.photography instagram.com/fiadar.photography
SOOK IDEA
กิจกรรมเพลิดเพลิน
แสงแดดยามเช้าเสริมสุขภาพ
ส�ำหรับผู้สูงวัย
การออกก�ำลังกายท่ามกลางแสงแดดอ่อนๆ ยามเช้าอย่างน้อยวันละ 30 นาที ถือเป็นการ ระบายพิษทางผิวหนัง และท�ำให้ได้รบั วิตามินดี ที่ช่วยในการดูดซึมแคลเซียมกับฟอสฟอรัส สามารถป้องกันการเกิดโรคกระดูกพรุน
หากปล่อยให้ผู้สูงวัยใช้ชีวิตหลังเกษียณโดยไม่ได้ท�ำ กิจกรรมใดๆ ท่านอาจเกิดความเบื่อหน่ายและมีโรค ตามมา ฉะนัน้ ลองหากิจกรรมทีเ่ รากับท่านท�ำร่วมกันได้ ซึ่งหากยังนึกไม่ออก เรามีมาแนะน�ำกัน กิจกรรม ทางสังคม
กิจกรรม ออกก�ำลังกาย
กิจกรรม ท่องเที่ยว
กิจกรรม งานอดิเรก
ผูส้ งู อายุยงั ควรเข้าสังคมผ่านกิจกรรม ต่างๆ เช่น ร่วมงานบุญ งานเทศกาล หรือเข้าชมรม อาทิ ชมรมผู้สูงอายุ พบปะพูดคุยกับเพื่อนฝูง
การออกก�ำลังกายช่วยชะลอความ เสื่อมอวัยวะ และลดความเครียด ลู ก หลานจึ ง ควรลองชวนท่ า นไป ออกก�ำลังกายทีส่ วนสาธารณะ
การท่องเทีย่ วช่วยให้ผสู้ งู อายุรสู้ กึ ว่า ไม่ ไ ด้ อ ยู ่ กั บ ที่ ต ลอดเวลา เช่ น พาไปชมพิ พิ ธ ภั ณ ฑ์ พระราชวั ง วัด เป็นต้น
ลองสั ง เกตหรื อ สอบถามสิ่ ง ที่ ผู้สูงอายุอยากหรือชอบท�ำ แล้วให้ ท่านได้ท�ำสิ่งเหล่านั้น ยิ่งถ้าเราได้ เข้าไปมีส่วนร่วมด้วยก็ยิ่งดี
e
ครอบครัว เสริมสร้าง คุณค่า ผู้สูงอายุ ในการจะสร้างเสริมให้ผู้สูงอายุ เป็ น ผู ้ สู ง อายุ ที่ มี คุ ณ ภาพและ มีคุณค่า ครอบครัวถือเป็นอีก หนึง่ แรงผลักดันส�ำคัญทีจ่ ะช่วย ให้ ไ ปถึ ง เป้ า หมายดั ง กล่ า วได้ โดยอาจแบ่งเป็น 3 ด้าน ดังนี้
ด้านร่างกาย ผู้สูงอายุจะมีความเสื่อมสภาพการท�ำงานของระบบต่างๆ ของร่างกายโดยธรรมชาติ ครอบครัวในฐานะผู้ดูแล จึงควรส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง ด้วยการดูแล 4 อย่างคือ ดูแลด้านอาหาร, ชักชวนให้ ออกก�ำลังกาย, ช่วยลดความเครียดและวิตกกังวล และป้องกันอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้น ซึ่งหากผู้สูงอายุมีปัญหา สุขภาพอยู่แล้ว เช่น ป่วยเรื้อรังหรือพิการ ยิ่งต้องดูแลเป็นพิเศษ พร้อมอยู่ในการดูแลของแพทย์
ด้านจิตใจ ผู้สูงอายุอาจมีปัญหาซึมเศร้า รู้สึกวิตกกังวลหรือสิ้นหวัง ครอบครัวจึงต้องเข้าใจและหาทางช่วยเหลือ เพราะ ปัญหาเหล่านี้เป็นอาการป่วยทางจิตใจ หรือเกี่ยวข้องกับสารในสมอง ซึ่งต้องการการดูแลและช่วยเหลือด้วย ความเข้าใจ แถมบางรายอาจต้องพึ่งการรักษาด้วยการใช้ยาหรือบ�ำบัดเฉพาะ
ด้านสังคม การมีกจิ กรรมทางสังคมน้อยลง ท�ำให้ผสู้ งู อายุรสู้ กึ แปลกแยกและมีคณ ุ ค่าในตัวเองลดลง ซึง่ มีผลต่อไปยังปัญหา ด้านจิตใจด้วย ครอบครัวสามารถเติมเต็มด้วยการให้โอกาสผูส้ งู อายุได้มสี ว่ นร่วมในการคิดและตัดสินใจเกีย่ วกับ ความเป็นไปในบ้าน หรือสนับสนุนและให้โอกาสผู้สูงอายุได้ร่วมกิจกรรมทางสังคมตามความสนใจของผู้สูงอายุ e
24
ทีม่ า : หนังสือคุณเป็นผู้สูงอายุที่มีความสุข? โดยสสส.
ทีม่ า : บทความครอบครัวกับการดูแลและส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ โดยผศ.ดร.เกษร ส�ำเภาทอง
SOOK IDEA
ั ทำท กิจกรรมนอกบา้ น รบ ห ำ ส ส ่ ี ท น า ถ ส
สม
ั มบ้านปันรก ค า
น สร ว ส
าญรมย ์
ทีส่ มาคมบ้านปันรักมีกจิ กรรมและ Workshop มากมายให้ผสู้ งู อายุ ได้เข้าร่วม เช่น สอนคอมพิวเตอร์, โยคะ, มวยจีน, ภาษาอังกฤษ จีนกลาง และงานหัตถศิลป์ ฯลฯ ซึ่งทุกกิจกรรมเปิดสอนให้ฟรี (แต่สามารถบริจาคเงินให้สมาคมได้)
ถือเป็นอีกสถานที่ที่เหมาะให้เราพาผู้สูงอายุมาท�ำกิจกรรม โดย ภายในสวนสราญรมย์สามารถใช้เป็นพื้นที่พบปะสังสรรค์ พักผ่อน ออกก�ำลังกาย หรือจะมาฟังดนตรีในสวน พร้อมชมสถาปัตยกรรมที่ สวยงามตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ก็ได้
ซอยอารีย์ 1 ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400
ถนนเจริญกรุง แขวงพระราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200
นัง่ รถมาลงป้ายซอยอารีย์ แล้วเดินขึน้ มาอนุสาวรียฯ์ ทาง เข้าจะอยู่ระหว่างอาคาร EXIM กับปั๊ม
ลง BTS สถานีสะพานตากสิน ใช้ทางออกที่ 2 ต่อเรือด่วน เจ้าพระยาที่ท่าสาทร ขึ้นที่ท่าช้าง และต่อรถสาธารณะ
www.baanpunrak.org www.facebook.com/baanpunrak
ถึงความเสื่อมของสภาพร่างกายจะเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ในช่วงสูงวัย แต่เราสามารถเตรียมพร้อม รับความเปลี่ยนแปลงและช่วยดูแลผู้สูงวัยให้มีความสุขกับการใช้ชีวิตอย่างมีคุณค่าได้ 26
SOOK INTERVIEW
เกี๊ยวกุ้ง
ประวีร์ จันทร์ส่งเสริม
27
SOOK INTERVIEW
ตัวเลขอายุทเี่ พิม่ ขึน้ ทุกปีไม่ได้เป็นอุปสรรคกับการใช้ชวี ติ ให้ มีความสุขในสิง่ ทีร่ กั ของครูแป้น-พัชรบูรณ์ ด่านโพธิวฒ ั น์ อดี ต พนั ก งานบริ ษั ท ที่ ตั้ ง เป้ า เกษี ย ณก่ อ นก� ำ หนดและ เริม่ หัดท�ำขนมปังด้วยตนเองจากคูม่ อื เล่มต่างๆ เพือ่ ให้ลกู ชาย ที่รักทาน จนคนรอบข้างสั่งท�ำสั่งทานไม่ขาดสาย ครูแป้น จึงตัดสินใจเปิดห้องเรียนขนมปังท�ำเองเพื่อสอนการท�ำ ขนมปังแสนสนุกที่ทุกคนสามารถท�ำได้ง่ายๆ มาถึงวันนี้ก็ เข้าสู่ปีที่ 6 แล้ว
ทางเดินทีใ่ ช่ เราคิดมาตลอดว่าจะไม่ทำ� งานจนเกษียณอายุ เลยวางแผนจะไปอยูต่ า่ งจังหวัด ก็ไปเรียนรูเ้ กีย่ วกับ เกษตรอิ น ทรี ย ์ จนมี เรื่ อ งตลกคื อ ลู ก ชายเข้ า มหาวิทยาลัยแล้วเป็นนักมวยสากลสมัครเล่น ต้อง ฟิตร่างกาย กินแป้งเยอะเพือ่ ออกก�ำลังกาย เราเห็น ลูกซือ้ ขนมปังมาเต็มตูเ้ ย็น ตอนนัน้ ส่วนตัวไม่มนั่ ใจใน คุณภาพของขนมปังเลยคิดจะหัดท�ำเอง เพราะลูก จะได้กนิ ขนมปังของเรา เลยไปซือ้ เครือ่ งมา พอท�ำไป สักพักก็หงุดหงิด คิดว่าควรท�ำด้วยมือมากกว่า เลย ไปซือ้ หนังสือสอนท�ำขนมปังแบบนวดด้วยมือ ก็อา่ น และหัดท�ำไปเรือ่ ยๆ ใช้หนังสือเป็นครู พอสนุกก็ไป ลองขนมอืน่ ๆ ด้วย เช่น เค้ก คุก้ กี้ ครัวซอง ฯลฯ ขนมอบทัง้ หมดลองแล้วก็ไม่คอ่ ยถูกใจ พบว่าขนมปัง สนุกกว่าเพือ่ นเลยท�ำแต่ขนมปังมาเรือ่ ยๆ ทัง้ Basic Breads, Savoury Breads, Party Breads, Flat Breads และ Healthy Breads สนุกทุกโอกาส พอท�ำไปท�ำมาก็มีเพื่อนบ้านหลายคนมาสั่ง ขนมปังเรา มีออเดอร์เข้ามาเรือ่ ยๆ ท�ำให้มนั่ ใจมาก
28
ขึน้ เราอยากให้คนทานของดีๆ และชอบท�ำขนมปัง ทีห่ ลากหลาย ทัง้ โฮลวีต แซนด์วชิ ฯลฯ คืออยากท�ำ อะไรก็ทำ� เลย ผ่านไปได้ปหี นึง่ เราซ่อมบ้านทีแ่ ม่ให้มา แถวสีลมจนเสร็จ มีคนเชียร์ให้สอนท�ำขนมปัง เรา ไม่คอ่ ยแน่ใจ ครัง้ แรกจึงเกณฑ์เพือ่ นพนักงาน ลูกๆ หลานๆ มาเรียนแล้วจัดระบบการสอนจนลงตัว ก็เริม่ สอนจริงจังทีบ่ า้ นเรา คนทีม่ าเรียนไม่ตอ้ งซือ้ อะไรมา เลย ใช้เพียงแค่มอื นวด ท�ำง่ายมาก เป็นแนวการสอน ที่เรียบง่ายจริงๆ ซึ่งเราเชื่อว่าไม่มีใครสอนแบบนี้ และตอนนั้นมีน้องที่ออฟฟิศเสนอให้ท�ำหนังสือ และเว็บไซต์ไปด้วยกัน ก็เลยมีหนังสือชือ่ ห้องเรียน ขนมปังท�ำเอง สนุก สุข ทีบ่ า้ น กินดี อยูด่ อี อกมาด้วย หลงเสน่หข์ นมปัง ส่วนตัว ไม่ ช อบทานขนมปั ง ชอบทานข้ า ว มากกว่า แต่เวลาท�ำมันมีสีสัน รู้สึกสนุก ท�ำแล้ว รืน่ รมย์ เพราะสามารถใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการ สร้างรูปทรง เรามักจะใช้คำ� ว่า Feeling & Rhythm จังหวะกับความรู้สึกต้องท�ำงานด้วยกัน ต้องจับ ความรูส้ กึ ว่าชืน้ แห้ง เปียก เร็ว ช้า จะมีจงั หวะของมัน เหมือนกับการปฏิบัติธรรม จะต้องรู้ความรู้สึก
ตลอดเวลา รูป้ จั จุบนั จดจ่อกับสิง่ ทีท่ ำ� เนือ่ งจากใช้ มือสัมผัสตลอด เริม่ นวดอย่างหนึง่ ตรงกลางอย่าง หนึง่ ตอนปลายอย่างหนึง่ ต้องจับให้ได้ นีค่ อื หัวใจ ไม่เช่นนัน้ จะเหวีย่ งเหมือนเราเหวีย่ งซ้ายเหวีย่ งขวา เพราะฉะนั้นการสอนท�ำขนมปัง ท�ำให้เราเรียนรู้ ด้วยตัวเอง คนทีม่ าเรียนก็ได้ดว้ ย เอาไปใช้กบั เรือ่ ง อืน่ ๆ ได้ และไม่มอี ะไรตายตัว ซึง่ ถูกจริตเรา เพราะ ขนมปังเล่นได้ ถ้าให้ทำ� อะไรทีจ่ ำ� เจ เช่น ท�ำพายต้อง ทรงนีเ้ ท่านัน้ เป๊ะๆ เราจะไม่ทำ� เพราะไม่ชอบและ ไม่อยากสอนคนทีม่ าเรียนแบบนีด้ ว้ ย
ลูกศิษย์สด ุ พิเศษ จริงๆ ประทับใจทุกคน แต่มคี รัง้ หนึง่ ครูของเด็ก ออทิสติกวางแผนให้เด็กผูช้ ายคนนีม้ าเรียน ตัง้ แต่ ให้เขาโทรมานัดเองจนมาเรียน เขาอายุประมาณ 21-22 แล้ว ตัง้ ใจมาก ท�ำออกมาได้ดแี ละสวยเลย ซึง่ ครูพเี่ ลีย้ งอยากฝึกการเดินทางและการมีปฏิสมั พันธ์ กับคนแปลกหน้าให้เขา รู้สึกว่าเป็นเคสที่แปลกดี หรืออย่างเคสคนอายุ 79 ปีมาเรียนเพราะเป็นคน ชอบเรียนรูต้ ลอดเวลา ลูกต้องมาเฝ้าเพราะแกเป็น เบาหวาน ปรากฏว่าสนุกสนานมาก การเป็นครู สอนท�ำขนมปังเป็นการเรียนรู้ที่มีเสน่ห์อย่างหนึ่ง ของชีวิต คนเรียนได้อะไรแปลกใหม่ คนสอนก็มี เรือ่ งใหม่ให้ทดลองเรือ่ ยๆ เช่น นักเรียนอยากเรียน แซนด์วชิ ทีเ่ ราไม่เคยท�ำ เราก็ตอ้ งลองก่อนแล้วค่อย สอน หลักสูตรเราไม่เหมือนคนอืน่ คืออยากเรียน อะไรเลือกกันมาได้เลย
เข้าสู่วัยสูงอายุ เราต้องปรับตัวมาก โชคดีที่มีโอกาส ไปปฏิบัติธรรม ท�ำให้เข้าใจว่า มันเป็นอย่างนี้เอง ปรับตัวสูอ ่ ก ี วัย ช่วงที่เปลี่ยนเข้าสู่วัยสูงอายุ โดยเฉพาะช่วง วัยทอง ต้องปรับตัวมาก เพราะตอนนั้นฮอร์โมน เปลีย่ นแปลง แล้วลูกเข้าสูว่ ยั รุน่ พอดี เลยฟัดกันดีที เดียว ตอนนัน้ เราก็งงเหมือนกัน แต่โชคดีทมี่ โี อกาส ไปปฏิ บั ติ ธ รรมจากการชั ก ชวนของคนใกล้ ตั ว ท�ำให้เข้าใจว่ามันเป็นอย่างนี้เอง เราเข้าใจและไม่ ไปยุ่งอะไรกับลูกเยอะ เป็นเพื่อนกับเขา พอน�้ำ เสียงเราดีขนึ้ อะไรก็ดขี นึ้ เราเข้าใจว่าทุกคนมีความ เป็นปัจเจกเป็นตัวของตัวเอง แต่ก่อนเราไม่เข้าใจ คิดว่าเราเป็นแม่ ต้องจัดการนู่นนี่นั่น จริงๆ ลูกก็ ต้องดูแลตัวเองด้วย พอเราเข้าใจชีวติ มากขึน้ รูเ้ นือ้ รูต้ วั รูว้ า่ เราเปลีย่ นแปลง จึงอยูก่ บั คนรอบข้างได้ดี ตอนนั้นเลยเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านที่ดีมากที่เข้าใจตัว เองและผ่านไปได้ด้วยดี ท�ำให้คุยกันในครอบครัว ได้สนุกสนานมากขึ้น ออกก�ำลังให้แข็งแรง ทุกสัปดาห์จะเล่นโยคะ 2 วัน โดยเรียนจาก หนังสือและเล่นที่บ้าน ถ้าไม่เล่นอายุขนาดนี้จะ ไม่สามารถยืนสอนนานๆ ได้ เพราะต้องเตรียม ของตั้งแต่ 6 โมงเช้า คนมาเรียน 10 โมงเช้า เลย
เป็นวินัยโดยอัตโนมัติ แล้วก็มีไปปั่นจักรยานกับ เพื่อนๆ ที่บางกระเจ้าด้วย นอกจากนี้ก็นั่งสมาธิ ท�ำให้หายใจคล่องและมีพลัง อีกทั้งก่อนหน้านี้ 7-8 ปี กินมังสวิรัติเพราะระบบย่อยไม่ดีก็ช่วยได้ เยอะ ท�ำให้ขบั ถ่ายดีขนึ้ แต่ตอนนีก้ ก็ นิ เนือ้ ปลาบ้าง เล็กน้อย ชอบทานผักกับน�้ำพริก จะทานผักและ ผลไม้เยอะมากๆ ที่ขาดไม่ได้เลยคือท�ำอาหารเช้า ทานเอง เพราะเป็นมื้อศักดิ์สิทธิ์ ท�ำให้มีพลังไป ตลอดทั้งวันและมื้อเย็นไม่ต้องทานได้ด้วย สุขใจท�ำสิง ่ ดีงาม เราเชื่ อ ว่ า มนุ ษ ย์ ทุ ก คนมี ท างของตั ว เอง อย่างเราเองมีจุดประสงค์คือการสอนให้คนพึ่งพา ตั ว เอง พอคุ ณ ท� ำ ขนมปั ง ได้ คุ ณ จะเชื่ อ มั่ น ใน ตัวเอง เวลาท�ำอะไรด้วยมือของเราตัง้ แต่ตน้ จนจบ ถ้ารักชอบจะสนุกและมีทางเดินไป ขอให้ได้ลงมือ ท�ำแล้วจะเข้าใจตัวเอง นอกจากนี้อย่าท�ำสิ่งที่ไม่ ดีเพราะจะขุ่นมัว และที่ส�ำคัญอยากให้คิดว่าเรา เป็นส่วนหนึง่ ของสังคม ทุกคนมีเมล็ดพันธุท์ งี่ ดงาม อยู่แล้ว เพียงแต่เราดูแลให้งอกงามหรือเปล่า ถ้า ทุกคนเป็นเมล็ดพันธุ์ที่ดี สังคมก็จะดี ต้องเริ่มที่ ตัวเรา
29
THE THINGS ABOUT
ทานมือ ้ เช้าทีม ่ ี ประโยชน์ทก ุ วัน
เคล็ดลับ กิน-อยู่ ให้อายุยืน ใครๆ ก็อยากมีอายุยนื ยาวเพือ่ ทีจ่ ะ อยูก่ บั ลูกหลานหรือคนรักไปนานๆ นอกจากพั น ธุ ก รรมที่ อ าจเป็ น สาเหตุหนึง่ ทีท่ ำ� ให้เราอายุยนื แต่ สาเหตุส�ำคัญที่แท้จริงคือ การใช้ ชีวติ ทีถ่ กู ต้องและเหมาะสม SOOK ฉบับนี้จึงขอน�ำเสนอ 8 เคล็ดลับ กิน-อยูอ่ ย่างไรให้อายุยนื ยาวอย่าง มีความสุข ทีม่ า : หนังสือกฎแห่งอายุยนื 100 ปี ไม่อว้ น ไม่แก่ ไม่หลง โดยศาสตราจารย์ นายแพทย์ชิระซะวะทะคุจิ และหนังสืออยู่ 100 ปี ด้วย 100 วิธีรักษาสุขภาพ โดยนายแพทย์โรเจอร์ เฮนเดอร์สัน
e
30
ควรเลือกทานอาหารทีม่ เี ส้นใยอาหารสูงอย่างธัญพืชหรือข้าวกล้อง เพราะจะช่วยท�ำให้นำ�้ ตาลในเลือด อยูใ่ นภาวะทีส่ มดุลตลอดทัง้ วัน ลดความเสีย่ งต่อโรคหัวใจ โรคเบาหวาน ซึง่ เป็นสาเหตุหนึง่ ของการ เสียชีวติ ก่อนวัยอันควร
นอนหลับ ให้เพียงพอ
หากอยากมีอายุยืนยาวต้องนอนหลับพักผ่อนให้ เพียงพออย่างน้อย 7 ชัว่ โมงต่อวัน เพราะการนอน ถือเป็นสิง่ ส�ำคัญทีส่ ดุ ทีร่ า่ งกายต้องการและยังช่วย ฟืน้ ฟูเซลล์ตา่ งๆ ในร่างกาย
หมัน ่ บริหาร ความคิด
การบริหารความคิดนั้นส�ำคัญเท่าๆ กับการบริหาร ร่างกายและยังเป็นหนทางหนึง่ สูก่ ารมีอายุยนื ยาว มา ฝึ ก บริ ห ารความคิ ด อย่ า งสม�่ ำ เสมอ ด้ ว ยการเล่ น ปริศนาอักษรไขว้ เล่นหมากรุก อ่านหนังสือ หรือ เรียนรูภ้ าษาใหม่ๆ เป็นต้น
นพชนก
ท�ำอาหาร ด้วยตัวเอง
การท�ำอาหารเองจะช่วยป้องกันภาวะสมองเสื่อม เพราะเวลาท�ำ อาหารต้องคิดเมนูไล่เลียงล�ำดับขัน้ ตอน ดมกลิน่ สังเกต ชิมรส เท่ากับ เป็นการได้ใช้ประสาทสัมผัสทั้งห้า ทั้งยังได้กระตุ้นสมองหลายส่วน และร่างกายแบบองค์รวม
YUGARMAT
บริจาค เลือดบ้าง
การบริจาคเลือดจะช่วยลดปริมาณธาตุเหล็กทีม่ อี ยูม่ ากเกินไปในเลือด ได้บา้ ง ธาตุเหล็กท�ำหน้าทีเ่ ป็นสารทีจ่ บั กับออกซิเจนในร่างกาย แต่หาก มีมากเกินไปก็อาจเป็นผลเสียกับสุขภาพได้ การลดระดับธาตุเหล็กใน ร่างกายยังจะช่วยลดกระบวนการร่วงโรยต่างๆ ในระดับเซลล์ได้อกี ด้วย
ใส่ใจ สุขภาพฟัน
หายใจ ให้ถก ู วิธี
การเกิดฟันผุอาจส่งผลเสียต่อร่างกาย หากกลืนแบคทีเรียเข้าไป แบคทีเรียอาจจะเข้าสูก่ ระแสเลือด ถ้าเข้าสูป่ อดหรือหัวใจอาจก่อให้ เกิดโรคหัวใจและโรคหลอดเลือดแดงแข็งได้ การแปรงฟันให้สะอาด และตรวจสุขภาพฟันอย่างสม�ำ่ เสมอจะช่วยป้องกันโรคเหล่านีไ้ ด้
การหายใจด้วยท้องจะช่วยให้กระบังลมขยับขึน้ ลง ท�ำให้รา่ งกายและ สมองได้รบั ออกซิเจนอย่างเพียงพอ และเซลล์ตา่ งๆ ในร่างกายก็จะ ถูกกระตุน้ ให้ทำ� งานอย่างเต็มที่ ถ้าฝึกหายใจให้ถกู วิธจี นติดเป็นนิสยั จะช่วยให้สขุ ภาพดีขนึ้ ระยะยาว
อย่าอยูว ่ า่ งๆ
หากถึงวัยที่ต้องเกษียณก็อย่าหยุดท�ำงานไปเลย ลองมองหางาน จิตอาสาที่ถนัด หรือเป็นอาสาสมัครในที่ท�ำงานต่างๆ นอกจากจะ ไม่ตอ้ งนัง่ เหงาอยูบ่ า้ นแล้ว ยังได้ขยับตัวให้รา่ งกายแข็งแรง ได้บริหาร สมอง ใช้ความรูท้ ถี่ นัดให้เกิดประโยชน์อกี ด้วย 31
ธนิสร
HAPPY MEAL
HEALTHY FOOD
FOR ELDERLY อาหารสุขภาพเพื่อผู้สูงวัย
ELDERLY EATING ISSUES
เมือ่ มีคนในครอบครัวของเราอายุลว่ งเข้าสู่ ปีที่ 60 ก็มกั มีปญ ั หาสุขภาพตามมา เพราะ อวั ย วะต่ า งๆ จะเริ่ ม เข้ า สู ่ ภ าวะถดถอย ก�ำลังวังชาก็ลดลง แม้การเปลี่ยนแปลง เหล่านี้เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ยังมีวิธี บ�ำรุงสุขภาพโดยปรับและเลือกกินอาหาร ให้เหมาะสมกับวัยได้ e ที่มา : จุลสารคุณรู้เรื่องอาหารของผู้สูงอายุดีพอ? โดยศูนย์เรียนรู้ สุขภาวะและหนังสือคู่มือบริโภคอาหารส�ำหรับผู้สูงอายุ โดย สสส. และ ศูนย์อนามัย จังหวัดสระบุรี กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
BEST MENU FOR ELDERLY ตัวอย่างเมนูสุขภาพส�ำหรับผู้สูงวัย
ปัญหาสุขภาพผู้สูงวัยที่จ�ำเป็นต้องปรับอาหาร ความเสือ่ มทีเ่ กิดขึน้ กับผูส้ งู วัยซึง่ กระทบต่อการบริโภค อาหารทีม่ กั พบบ่อยนัน้ มีดงั นี้ โรคฟันผุ ฟันหลอ หรือไม่มฟี นั เหลือเลย ต่อมน�ำ้ ลายหลัง่ น�ำ้ ลายน้อยลง
มือ ้ เช้า
มือ ้ กลางวัน
ข้าวต้มเครือ่ ง โจ๊ก ผัดผักรวม ซุปใส กล้วยน�ำ้ ว้า นมถัว่ เหลือง กล้วยหอม ฯลฯ
ก๋วยเตีย๋ ว ราดหน้า เกีย๊ วน�ำ้ ขนมจีน ข้าวผัด ฯลฯ
น�ำ้ ย่อยในกระเพาะและล�ำไส้เล็กลดลง การเคลือ่ นไหวของล�ำไส้ลดลง
มือ ้ เย็น
ข้าวกล้อง แกงเลียง แกงส้ม ต้มจืด แกงป่า ฯลฯ
33
HAPPY MEAL
FOOD CONSUMPTION FOR ELDERLY
TIP
ปริมาณอาหารที่ผู้สูงอายุควรกินใน 1 วัน
FOR ELDERLY
จากหนั ง สื อ คู ่ มื อ บริ โ ภคอาหารส� ำ หรั บ ผู ้ สู ง อายุ แยกตามหลักอาหาร 5 หมู่ มีดงั นี้
โปรตีน
เคล็ดลับส�ำหรับผู้สูงวัย การทานอาหารของผู้สูงวัยแต่ละคนอาจไม่เหมือน กัน บางคนทานง่าย บางคนทานยาก บางคนทานได้ น้ อ ยหรื อ เลื อ กทาน แต่ เ พื่ อ ให้ ไ ด้ คุ ณ ค่ า และ สารอาหารที่ครบถ้วน ลองน�ำวิธีนี้ไปใช้ดู อาจจะ ช่วยให้ผสู้ งู วัยทานอาหารได้มากขึน้ ดัดแปลงลักษณะอาหารให้เคี้ยวง่ายขึ้น เช่น สับละเอียด ต้มเปือ่ ย หรือปรุงให้มี ลักษณะค่อนข้างเหลว เป็นต้น ปรุงรสชาติตามความชอบของแต่ละคน อาจเพิ่มรสหวานขึ้นเล็กน้อยหรือจืดลง และไม่ควรปรุงรสให้เค็มมาก ลดปริ ม าณอาหารแต่ละมื้อ แล้วเพิ่ม จ�ำนวนมือ้ ขึน้ เช่น จากวันละ 3 มือ้ เป็น 5 มือ้ เพือ่ ให้ทานได้หลากหลายขึน้ เป็นต้น
แป้ง ผัก
เลีย่ งน�ำ้ ชาหรือกาแฟ เพราะจะท�ำให้นอน ไม่หลับตอนดึก 34
เน้นข้าวกล้อง (6-8 ทัพพี) หรืออาหารประเภทแป้ง ชนิดอื่นที่ผ่านการขัดสีน้อย เช่น ขนมปังโฮลวีต 1 แผ่น ให้พลังงานเทียบเท่าข้าวกล้อง 1 ทัพพี สามารถ กินทดแทนสลับกับข้าวกล้องในบางมือ้
ผักใบเขียว (2 ทัพพี) ผักหลากสี เช่น สีเหลือง, ส้ม (1 ทัพพี) ควรต้มหรือนึ่งจนสุก ไม่ควรทานผักดิบ เพราะย่อยยากและอาจเกิดปัญหาท้องอืดท้องเฟ้อได้
ผลไม้
ควรเลีย่ งผลไม้รสหวานจัด (1 ส่วน) ปริมาณ 1 ส่วน ของผลไม้เทียบตามขนาด เช่น ส้ม 1 ผล, แอปเปิล ขนาดเล็ก 1 ผล, ฝรัง่ 1/3 ผล, กล้วยน�ำ้ ว้า 1 ผล, กล้วยหอมขนาดกลาง ½ ผล, มะละกอหรือสับปะรด 8-10 ชิน้ ค�ำ
จัดแต่งอาหารให้มสี สี นั หลากหลาย และ เสิรฟ์ ขณะทีย่ งั ร้อนๆ ใหม่ๆ จะช่วยกระตุน้ น�ำ้ ย่อยได้ดกี ว่า ควรให้ทานมื้อหนักเป็นมื้อกลางวันหรือ บ่าย แทนมือ้ เย็น จะช่วยให้หลับสบายขึน้
เน้นปลา (4-5 ช้อนโต๊ะ) นมพร่องมันเนย (1 แก้ว) ทานไข่ได้สปั ดาห์ละ 3-4 ฟอง ส่วนผูส้ งู อายุทม่ี ภี าวะ ไขมันในเลือดสูง ควรเลือกทานเฉพาะไข่ขาว ถัว่ เมล็ด แห้ง เช่น ถัว่ เขียว แดง ด�ำ ส่วนเต้าหูก้ นิ สลับกับอาหาร ประเภทเนือ้ สัตว์
ไขมัน
ไขมัน 2 ช้อนโต๊ะ เลีย่ งไขมันจากสัตว์ เช่น น�ำ้ มันหมู เนย เลือกน�้ำมันพืชที่มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวสูง เช่น น�ำ้ มันร�ำข้าว (ส�ำหรับผัดทอด) น�ำ้ มันมะกอก (ผัดไฟ อ่อน ปรุงน�ำ้ สลัด)
น�้ำมันงา 1 ช้อนชา
ม ่ส นผสลัด ว น�้ำส
เกลือป่น ½ ช้อนชา น�้ำมะนาว 1 ช้อนโต๊ะ
หู้นนำ้ มัน ้ า ต ่ เ ก งา ัด ไ
ล
ส
น�้ำส้มคั้น 2 ช้อนโต๊ะ
น�้ำผึ้ง 1 ช้อนชา
พริกไทยป่น เล็กน้อย
ส่วนผสม สลัด
หอมแดงสับ 1 ช้อนโต๊ะ
ังงา น2 35 แ คลอรี่
ผักสดหลากสี 150 กรัม
อกไก่ต้มสุกฉีก 50 กรัม
พล
วิธีท�ำ
ห้
งาขาว 1 ช้อนชา
ับ สสำหร
ี่ ใ 2ท
เต้าหู้ญี่ปุ่นแบบนิ่ม นึ่งสุกหั่นลูกเต๋า 50 กรัม
HEALTHY TIP้ำหSนัก แนะน�ำให้เลือกผักที่ให้ ผสมส่วนผสมน�้ำสลัด ทั้ ง หมดเข้ า ด้ ว ยกั น ในชามผสมคนให้ เข้ากันแล้วพักไว้
น�ำผักสลัดมาล้าง พัก ให้สะเด็ดน�้ำ วางเรียง ในจานให้ ส วยงาม แล้ววางอกไก่ฉีกและ เต้าหู้ไว้ด้านบน
ราดน�้ ำ สลั ด และโรย ด้วยงาคั่วก่อนยกไป เสิร์ฟ
หากใครก�ำลังควบคุมน� ดหอม แตงกวา มะเขือเทศ กกา พลังงานต�่ำมาก เช่น ผั ุ่นและเนื้ออกไก่มีโปรตีนสูง ู้ญี่ป โหระพา ส�ำหรับเต้าห ดี่ ว้ ยเนือ้ สันในไก่ ปลาทนู า่ ได้ นท ไขมันอิม่ ตัวต�ำ่ สามารถแท ถเพิ่มแคลเซียมให้กับจาน าร เช่นกัน นอกจากนี้สาม อปลาเล็กปลาน้อยอบกรอบ ุหรื สลัด โดยโรยงาด�ำคั่วบ
35
HAPPY MOVE
R SISTANCE BAND W RKOUT ผูส้ งู อายุมกั มีอาการปวดโน่นปวดนีอ่ ยูบ่ อ่ ยๆ ซึง่ หนึง่ ในวิธคี ลายปวดเมือ่ ย และช่วยบริหารกล้ามเนือ้ ได้ดี คือการออกก�ำลังกายด้วยยางยืด แถมเป็นอุปกรณ์ที่ลงทุนไม่มากและท�ำเองได้ง่าย ดังนั้นเราจึงมีท่าออกก�ำลังกายด้วยยางยืดมาฝากกัน
ท่าบริหารกล้ามเนื้อ ส่วนบนด้านหลัง ยืนตรง กางขากว้างประมาณไหล่ ยืน่ แขนสองข้างออกมาด้านหน้า พร้อมจับ ยางให้กว้างกว่าไหล่เล็กน้อย จากนั้นดึงยางในลักษณะกางแขนออกช้าๆ มือ ทัง้ สองข้างอยูใ่ นระดับอกตัวเอง แล้วเหยียดแขนออกไปให้มากทีส่ ดุ หรือจน ยางมาแตะบริเวณเหนือหน้าอก ก่อนดึงยางกลับมาอยู่ในท่าเดิม ท�ำซ�้ำไปมา 10-12 ครั้ง นับเป็น 1 เซ็ต ท�ำ 1-3 เซ็ต 38
ท่าบริหารกล้ามเนื้อ ส่วนบนด้านหน้า น�ำยางคล้องไปด้านหลัง ให้ยางอยู่ใต้รักแร้ จับยางให้มั่นคง แล้วยกศอก ทั้ ง สองขึ้ น ระดั บ อกตั ว เอง คว�่ ำ ฝ่ า มื อ ลง พร้ อ มเหยี ย ดแขนทั้ ง สอง ออกไปข้างหน้า จนแขนเหยียดตึงคู่ขนานกัน จึงค่อยๆ ชักศอกกลับช้าๆ จนศอกอยู ่ ข ้ า งล� ำ ตั ว เลยไปทางด้ า นหลั ง ท� ำ 8-12 ครั้ ง นั บ เป็ น 1 เซ็ต ท�ำ 1-3 เซ็ต
PEPE
PLOY
ท่าบริหารกล้ามเนื้อ หัวไหล่และบ่า
ท่าบริหารกล้ามเนื้อล�ำตัว ด้านข้าง ไหล่ หลัง เอว
น�ำยางคล้องไว้ที่ด้านหลังให้ยางอยู่ใต้รักแร้ ยกแขนอยู่ข้างล�ำตัว มือทั้งสอง อยูเ่ หนือไหล่เล็กน้อย ฝ่ามือหันออกด้านหน้า แล้วเหยียดแขนทัง้ สองขึน้ เหนือ หัว จนแขนเหยียดตึงขนานกัน แล้วค่อยๆ ลดแขนลงมาข้างล�ำตัว ท�ำ 8-12 ครั้ง นับเป็น 1 เซ็ต ท�ำ 1-3 เซ็ต
นั่งเหยียดขาทั้งสองข้างไปด้านหน้า กางขาออก ใช้ยางคล้องไว้ที่ฝ่าเท้าข้าง ซ้าย แล้วมือขวาจับยาง ส่วนมือซ้ายเท้าไว้ด้านหลังล�ำตัว เสร็จแล้วใช้มือขวา เหนี่ยวดึงยางให้ตึง พร้อมกับบิดตัวไปทางด้านขวา ท�ำ 8-12 ครั้ง นับเป็น 1 เซ็ต ท�ำ 1-3 เซ็ต เสร็จแล้วสลับท�ำอีกข้าง
ท่าบริหารกล้ามเนื้อล�ำตัว
ท่าบริหารกล้ามเนื้อต้นขา
มือข้างหนึ่งจับยางไว้พร้อมเหยียดแขนขึ้นเหนือหัวให้ปลายยางห้อยลงมา แล้วน�ำมืออีกข้างหนึ่งจับปลายยาง จากนั้นกางแขนข้างที่จับปลายยาง ออก แล้วค่อยๆ กดแขนลงข้างล�ำตัวช้าๆ ท�ำ 8-12 ครั้ง นับเป็น 1 เซ็ต ท�ำ 1-3 เซ็ต
ใช้เท้าทัง้ สองข้างเหยียบไว้ทกี่ งึ่ กลางยาง จับปลายยางไว้ดว้ ยมือสองข้าง ค่อยๆ ย่อเข่าลง ไม่ให้เข่าเลยปลายเท้า หลังเหยียดตรง เงยหน้าไว้เล็กน้อย จากนัน้ ค่อยๆ เหยียดตัวตรงขึน้ เสร็จแล้วย่อเข่ากลับไปอยูใ่ นท่าเดิม ท�ำ 8-12 ครัง้ นับเป็น 1 เซ็ต ท�ำ 1-3 เซ็ต
การออกก�ำลังกายด้วยยาง ช่วยกระตุน ้ กล้ามเนือ ้ ระบบประสาท พัฒนาความแข็งแรง ท�ำให้กล้ามเนือ ้ เอ็นข้อต่อ มีความแข็งแรงมากขึน ้ แถมยังช่วยป้องกันโรคกระดูกพรุนและปัญหาข้อยึดข้อติดด้วย e ทีม่ า :
แนะน�ำท่าการออกก�ำลังกายด้วยยางยืด โดยรศ.ดร.เจริญ กระบวนรัตน์และเครือข่ายคนไทยไร้พงุ 39
SOOK TRAVEL
เที่ยวย่านนางเลิ้ง แหล่งเรียนรูว้ ฒ ั นธรรมเก่าทีย ่ ง ั มีลมหายใจ นับวันศิลปวัฒนธรรมดั้งเดิมของคนกรุงเทพฯ เริ่มเลือนหายไปตามกาลเวลา แต่ยังมีสถานที่แห่งหนึ่ง ที่ยังคงอนุรักษ์ศิลปะที่เป็นรากเหง้าของคนกรุงเทพฯ เอาไว้อยู่ก็คือ ‘ย่านนางเลิ้ง’ นั่นเอง นางเลิ้งถือเป็นย่านการค้าและย่านศิลปะที่เคยเจริญมากๆ ในอดีต เป็นย่านที่มีของดีมากมายซ่อนอยู่ ปัจจุบนั สถานทีแ่ ห่งนีย้ งั หลงเหลือร่องรอยของอดีต ไม่วา่ จะเป็นบ้านเรือน อาหาร อาชีพและลักษณะวิถชี วี ติ ใครจะไปคิดว่าย่านเก่าแก่แห่งนี้จะมีเสน่ห์ซ่อนอยู่มากมาย เป็นแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมดั้งเดิมที่แทบจะ สูญหายไปจากกรุงเทพฯ ของเรา ควรค่าแก่การอนุรกั ษ์เอาไว้ให้แก่คนรุน่ หลัง ให้ได้มารูจ้ กั กับประวัตศิ าสตร์ ที่ใกล้จะเลือนหายไปจากเมืองหลวงแห่งนี้ ลองมาดูกันว่า ที่นี่มีอะไรรอเราอยู่บ้าง
START
ตลาดนางเลิง้
สตาร์ทจุดแรกกันที่ตลาดนางเลิ้ง ตลาดเก่าแก่ของ ย่านนี้ที่เต็มไปด้วยของกินอร่อยๆ มากมาย ครบ เครือ่ งอาหารคาวหวาน กองทัพก็ตอ้ งเดินด้วยท้อง มีทงั้ แบบ นัง่ กิน ซือ้ กลับบ้าน หรือซือ้ เป็นของฝาก แต่บอกเลยนะว่า ต้องมากันแต่เช้าหน่อย เพราะถ้ามาสายของก็จะเริม่ หมด ยิง่ ถ้ามาหลังบ่ายโมงตลาดวายหมดนะจ๊ะ หลังจากเติมพลังกัน เป็นที่เรียบร้อยแล้ว เดินออกมาไม่ไกลจากตลาดจะเจอ อาคารไม้ชนั้ เดียวเก่าๆ หลังใหญ่ ทีน่ เี่ คยเป็นโรงหนังทีเ่ คย ได้รบั ความนิยมเป็นอย่างมากในอดีต หรือทีเ่ คยมีชอื่ ในอดีตว่า ศาลาเฉลิมธานี แม้ปจั จุบนั จะเลิกกิจการไปนานแล้ว แต่กย็ งั เป็นสถาปัตยกรรมที่สะท้อนความเจริญของย่านนี้ ใ นอดีต ได้เป็นอย่างดี
44
วัดแคนางเลิง้
ซอยหลานหลวง 1
โรงหนัง
ชมตลาดเก่าแก่ โรงหนังในอดีต
แผนทีี่ เทีย ่ วย่านนางเลิง ้ บ้านเต้นร�ำ บ้านศิลปิน ร้านกล้วยทอด
ถนนหลานหลวง
บ้านนราศิลป์
กรกมล เชี่ยววานิช
ประวีร์ จันทร์ส่งเสริม
บ้านศิลปะ
เรียนรูศ ้ ล ิ ปวัฒนธรรมโบราณ จากโรงหนังไม่ไกลก็จะเจอกับวัดแคนางเลิ้งหรือวัดสุนทร ธรรมทาน เรียกได้ว่าเป็นศูนย์กลางของคนในชุมชนย่าน นางเลิง้ เลยก็วา่ ได้ เดินเลยมาอีกนิดก็จะเจอตรอกละคร ด้านในมี แหล่งเรียนรูศ้ ลิ ปะทีน่ า่ สนใจรอเราอยู่ บ้านศิลปะเป็นพืน้ ทีท่ เี่ ปิดให้ นั กท่ อ งเที่ ย ว นั กเรี ย น นั กศึ กษา และผู ้ ค นที่ ส นใจมาเรี ย นรู ้ ศิลปวัฒนธรรมโบราณ ไม่วา่ จะเป็นการเล่นละครชาตรี ละครพืน้ บ้าน ที่ถูกน�ำมาปัดฝุ่นใหม่ ใ ห้ คนรุ่นหลังได้รู้จัก การประดิษฐ์ข้าวของ เครือ่ งใช้แบบโบราณ หรืออาชีพต่างๆ ในชุมชน เช่น การท�ำอาหาร โบราณ ซึง่ สิง่ ต่างๆ เหล่านีค้ นในชุมชนได้รว่ มมือกันในการฟืน้ ฟูให้ กลับมามีชวี ติ อีกครัง้ โดยทุกวันศุกร์จะมีคลาสสอนละครชาตรี ไม่มคี า่ ใช้จา่ ย และคอร์ส สอนวิธที ำ� อาหารโบราณ เช่น ขนมเรไร ข้าวตู มะพร้าวแก้ว แกงเขียว หวาน ฯลฯ ทีน่ นี่ อกเหนือจากการเป็นแหล่งเรียนรูแ้ ล้ว ยังเป็นที่ ประชุม เป็นศูนย์รวมของเด็กๆ ในละแวกนีท้ มี่ าท�ำงานหัตถกรรมต่างๆ
บ้านเต้นรำ�
สอนเต้นลีลาศแบบคนยุคก่อน ถัดจากบ้านศิลปะเข้าไปก็จะเป็นบ้านเต้นร�ำหรือบ้านสามัคคีลลี าศ เป็นแหล่งพบปะเต้นร�ำเต้นลีลาศของคนในยุคก่อน ซึง่ ถูกฟืน้ ฟูขนึ้ มา ใหม่แล้วตกแต่งในสไตล์ยอ้ นยุค เหมือนกับว่าเราได้นงั่ ไทม์แมชชีนย้อนเวลา กลับไปเลย ทีน่ เี่ ป็นทัง้ โรงเรียนสอนลีลาศทีม่ าเรียนได้ฟรีเป็นพืน้ ทีส่ ว่ นกลางที่ ให้ชุมชนได้มาใช้พื้นที่ในการท�ำกิจกรรม และเป็นพิพิธภัณฑ์ซึ่งจัดแสดง นิทรรศการหมุนเวียน 3 เดือน อย่างนิทรรศการทีจ่ ดั แสดงอยูต่ อนนีก้ แ็ สดง ให้เห็นถึงการร่วมแรงร่วมใจของคนในชุมชนในการฟื้นฟูที่นี่ตั้งแต่เริ่มต้น เป็นการเล่าเรือ่ งของกระบวนการในการท�ำงาน ก่อนกลับเราได้แวะไปบ้านนราศิลป์ที่อยู่ถัดไปอีกตรอกหนึ่ง ซึ่งที่นี่ได้ อนุรกั ษ์ศลิ ปะการแสดงดัง้ เดิมอย่างโขน ดนตรีไทยเอาไว้ รวมถึงการอนุรกั ษ์ ภูมิปัญญาและศิลปะของไทย อย่างการท�ำหัวโขน ปักชุดโขนชุดละคร ที่ต้องอาศัยฝีมือทางศิลปะชั้นสูง
ใครทีอ่ ยากลองเปลีย่ นวันหยุดหนึง่ วันของคุณจากการเดินแต่หา้ งหรือนอน อยูบ่ า้ นเฉยๆ มาสัมผัสบรรยากาศเก่าๆ ของกรุงเทพฯ ทีห่ าไม่ได้จากทีไ่ หน รวมถึงได้มาเรียนรูศ้ ลิ ปวัฒนธรรมดัง้ เดิมของไทยก็มากันได้นะคะ แต่แอบ กระซิบว่า มากันเป็นกลุม่ เล็กๆ พอนะจะได้เรียนรูก้ นั อย่างทัว่ ถึงยังไงล่ะ ติดตามกิจกรรมบ้านศิลปะ (บ้านนางเลิง้ ) ได้ทแี่ ฟนเพจ https://web.facebook.com/BaanNanglerng 45
THE LESSON
46
เกี๊ยวกุ้ง
THE LESSON#41 สงบสุขบนทางเดินพันกิโล
ใครจะเชือ่ ว่าชายคนหนึง่ ตัดสินใจเดินเท้าจากเชียงใหม่กลับไปยังบ้านเกิดทีเ่ กาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยไม่พกเงิน ไม่พบคนรู้จัก ไม่ร้องขออาหาร และไร้การ วางแผนใดๆ เพื่อน�ำดินก้อนเดิมที่พกติดตัวกลับคืนสู่ธรรมชาติและค้นหาค�ำตอบ ของชีวติ ด้วยตนเอง ซึง่ ในทีส่ ดุ ดร.ประมวล เพ็งจันทร์ อดีตอาจารย์ประจ�ำภาควิชา ปรัชญาและศาสนา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่มากว่า 16 ปีและ นักเขียนผู้ฝากผลงานไว้มากมายก็ได้สัมผัสคุณค่าของชีวิตที่แท้จริงด้วยหัวใจ
บ�ำบัดใจด้วยการบวช ย้อนไปช่วงวัยรุ่นสมัยอายุ 17 ปี ผมเป็น กรรมกรรับจ้างที่บ้านเกิดคือเกาะสมุย จังหวัด สุราษฎร์ธานีแล้วเกิดเหตุการณ์เพื่อนเสียชีวิต จึง รู้สึกว่าไม่สามารถทนอยู่ในสภาพแวดล้อมนั้นได้ คิดว่าอยากไปบวชเพราะเป็นสถานที่ปลอดภัย และรู้สึกว่าชีวิตนักบวชน่าจะเป็นชีวิตที่ไม่มีความ กลัวไปรบกวน ซึ่งตอนที่บวชนั้นอายุยังไม่ครบ ที่จะบวชพระจึงบวชเณรก่อน ลุงของผมพาผม ไปอยู่กับพระอาจารย์ที่มีความรู้ในชั้นเปรียญสูง ซึ่งท่านแนะน�ำให้ผมเรียนบาลีเพราะผมจดจ�ำได้ดี และขยัน ผมเลยอุทิศให้กับการเรียนหนังสือ จน กระทั่งการบวชเป็นความส�ำเร็จ สามารถสอบ เปรียญได้ในขณะที่เป็นสามเณร ความรู้สึกภาค ภู มิ ใจและเสี ย งชื่ น ชมจากคนรอบข้ า งเป็ น แรง กระตุ้นที่ท�ำให้รู้ว่าสิ่งที่ท�ำมีคุณค่าและรู้สึกว่าการ บวชคือทางที่ผมเดินมาถูกต้องแล้ว จุดเปลี่ยนสู่โลกกว้าง วั น หนึ่ ง พระอาจารย์ ที่ เ ป็ น ครู ข องผมท่ า น ตัดสินใจออกจากเกาะสมุย ตรงนัน้ เป็นจุดพลิกผัน คือผมตัดสินใจประท้วงท่านด้วยการอดอาหาร
จนท่านได้ก�ำหนดสองสิ่งให้ผมท�ำคือ ขอให้มา เรี ย นหนั ง สื อ ต่ อ ที่ วั ด สระเกศราชวรมหาวิ ห าร กรุงเทพฯ เพราะเชื่อว่าถ้าอยู่กับพระเถระผู้ใหญ่ จะเป็นกรอบว่าผมจะไม่ท�ำอะไรผิดไป อันที่สอง คือ การไปเรี ย นหนั ง สื อ ที่ ม หาวิ ทยาลั ย สงฆ์ เพื่ อ จะได้พบกับบุคคลที่เป็นผู้รู้และท�ำให้ก้าวหน้า ในการบวชเรียน เมื่อผมมาอยู่ที่กรุงเทพฯ ท่าน เจ้ า อาวาสวั ด สระเกศในตอนนั้ น อยากให้ ส อบ เปรียญเพิ่มอีก 1 เปรียญให้ได้ก่อนบวชพระ ผม จึงตัดสินใจย้ายไปอยู่วัดแถวฝั่งธนแล้วก็ได้บวช เป็นพระภิกษุ จนเมื่อเกิดเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 ชีวิตก็พลิกผันเมื่อรู้สึกว่าตนเองไม่สามารถ อยู ่ ใ นเพศพระได้ เพราะไม่ ไ ด้ ท� ำ ให้ ห ายกลั ว จึงตัดสินใจไปลาสิกขา หลวงพ่อท่านแนะน�ำว่า ผมควรเรียนรูต้ อ่ ไปและเสนอให้ผมไปเรียนหนังสือ ต่อที่ประเทศอินเดีย มุ่งหน้าสู่อินเดีย เมื่อไปถึงอินเดียผมได้ไปอยู่ในวิทยาลัยเก่า แก่ แ ละอยู ่ ท ่ า มกลางเพื่ อ นๆ ที่ เ ป็ น มุ ส ลิ ม ผม ตั้งใจเรียนอย่างจริงจัง ครูของผมท่านเป็นฮินดู ตอนนั้นรู้สึกดีที่ได้พบผู้รู้และผู้รู้เหล่านั้นท�ำให้
ประวีร์ จันทร์ส่งเสริม
ความสุข คือ การที่เรามี ชีวิตอยู่และ จิตใจของเรา เบิกบานกับ อารมณ์กับ สิ่งที่เกิดขึ้น ณ ขณะนั้น ผมมุ่งมั่นตั้งใจที่จะก้าวหน้า โดยเฉพาะเมื่อเรียน จบปริ ญ ญาตรี แ ล้ ว ครู ที่ ส อนพระเวทให้ กั บ ผม ท่ า นบอกว่ า อยากไปเรี ย นที่ ไ หน ท่ า นยิ น ดี จ ะ ช่วยเหลือ เพราะการไปเรียนต่อปริญญาโท ผมต้อง มีหนังสือรับรองจากศาสตราจารย์สักท่านหนึ่ง ที่มีความรู้เป็นที่ยอมรับในมหาวิทยาลัย ซึ่งท่าน ยินดีเขียนหนังสือรับรองให้ผม ผมจึงตัดสินใจที่จะ เรียนปริญญาโททางด้านปรัชญา เพราะชอบเรื่อง ปรัชญาจากการอ่านหนังสืออยู่ก่อนแล้ว พอได้ไป อ่านงานทางปรัชญาก็ยิ่งชอบและมีความรู้สึกว่า ผมเกิดมาเพื่อเป็นนักปรัชญา จึงได้เรียนต่อจน จบปริญญาเอกที่นั่น ชีวิตใหม่กับบทบาทอาจารย์ ก้ า วแรกที่ เ หยี ย บอิ น เดี ย กั บ วั น ที่ ก ลั บ จาก อิ น เดี ย มาถึ ง เมื อ งไทย ผมรู ้ สึ ก เชื่ อ มั่ น ว่ า เป็ น ครูที่ดีได้ สามารถเผยแพร่ความรู้บางอย่างที่มีอยู่ ในตั ว เองได้ จึ ง คิ ด ว่ า จะต้ อ งเป็ น ครู ห รื อ ไม่ ก็ นักเขียน แต่เมือ่ ไปสมัครทีก่ ระทรวงศึกษาธิการแล้ว พบว่าเป็นไม่ได้เพราะไม่ได้จบด้านครุศาสตร์หรือ ศึกษาศาสตร์ จึงคิดจะไปเป็นนักเขียนและคิดว่า เชียงใหม่เป็นเมืองที่มีนักเขียนเยอะ ควรไปอยู่ 47
THE LESSON
ตรงนั้นเพื่อคลุกคลีกับคนในแวดวงเดียวกัน แต่ เมื่อไปถึงแล้วปรากฏว่าถูกชวนให้ไปสอนหนังสือ เสียก่อน ก็เลยมีความสุขกับการสอนปรัชญาที่ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ตลอดระยะเวลา 16 ปี ผมประทับใจทุกอย่าง มีความสุขที่ได้รอต้อนรับ คนหนุ่มสาวในห้องเรียนแคบๆ ที่เขาได้มอบพื้นที่ ให้กับผม เป็นคนที่ผ่านการคัดสรรโดยผมไม่ต้อง ลงแรงอะไร และทุกปีก็มีคนหนุ่มสาวหน้าใหม่ มาพบผม รูส้ กึ ว่าชีวติ ได้รบั การบ่มเพาะอย่างลึกซึง้ ปั ญ หาชี วิ ต จิ ต ใจของนั ก ศึ ก ษาเป็ น โจทย์ ใ นใจ ผมด้วยว่า จะพาเขาข้ามพ้นสายพานแห่งความ ทุกข์โศกไปได้อย่างไร ก็เลยกลายเป็นการเรียนรู้ ของผมด้วย คู่ชีวิตและพันธะสัญญา ส�ำหรับผมครั้งแรกที่ได้เจอผู้หญิงคนนี้ขณะ เป็นนักศึกษาที่อินเดียรู้สึกเฉยๆ แต่เมื่อกลับมา เมืองไทยได้มีโอกาสพูดคุยสร้างความสัมพันธ์ที่ดี ต่อกัน ผมก็ได้พบว่าผู้หญิงคนนี้งดงามที่สุดในใจ ผม และมีความพร้อมที่จะใช้ชีวิตคู่ในบทบาทของ คฤหัสถ์ ผมเชื่อว่าชีวิตที่จะมีคุณค่าประเสริฐคือ เราต้องมีจิตใจน้อมไปเพื่อจะรับใช้ใครสักคนหนึ่ง นอกเหนื อ จากพ่ อ แม่ และผมพร้ อ มจะรั บ ใช้ ผู้หญิงคนนี้ให้ดีที่สุด จึงได้แต่งงานและใช้ชีวิต ร่วมกันมาถึงตอนนี้ ซึง่ ผมบอกลูกศิษย์เสมอว่า นีเ่ ป็น โอกาสที่ผมจะได้ปฏิบัติตามพันธะสัญญาที่ผมได้ เคยท�ำไว้ แต่ไม่ว่าจะถูกก�ำหนดหรือไม่ถูกก�ำหนด มานั้นไม่ใช่ประเด็น เพราะสุดท้ายแล้วอยู่ท่ีเรา ก�ำหนดต่างหากว่าจะเป็นเช่นนั้นไหม เดินเท้ากลับบ้านเกิด ผมอยากท� ำ สิ่ ง ที่ ป รารถนาจะท� ำ และยั ง ไม่ได้ท�ำให้ส�ำเร็จ ประกอบกับชีวิตมาถึงจุดหนึ่งที่ ลงตัว ผมเชื่อมั่นอย่างสุจริตใจว่าการเกิดความรู้ ที่แท้จริงไม่ใช่เรื่องความคิด การเรียนรู้ท่ีอินเดีย ทั้งพุทธและฮินดูมีสิ่งหนึ่งที่บอกให้รู้ว่า ความรู้ ที่ แ ท้ จ ริ ง คื อ เราสามารถสงบเย็ น ได้ ท ่ า มกลาง กองเพลิง เราสามารถนิ่งสงบได้ในความวุ่นวาย ปัน่ ป่วนของโลกใบนี้ และความรูช้ ดุ นีไ้ ม่สามารถเกิด ขึ้นได้ผ่านการครุ่นคิดใคร่ครวญ จะเกิดขึ้นต่อเมื่อ เราสัมผัสอยู่กับธรรมชาติอย่างแท้จริง โดยไม่มี ความแปลกแยกเป็นอื่น ประกอบกับมีสิ่งอื่นที่อยู่ ในใจผมคือ ครั้งที่ออกจากเกาะสมุยไปกรุงเทพฯ ผมหยิบดินจ�ำนวนเล็กๆ ก�ำไว้ในมือ แล้วตั้งจิตว่า จะออกเดิ น ทางเพื่ อ แสวงหาความรู ้ แ ล้ ว ก็ เ อา 48
การเรียนรู้ที่ อินเดียสอนให้รู้ว่า ความรู้ที่แท้จริง คือเราสามารถ สงบได้ท่ามกลาง กองเพลิง นิ่งสงบ ได้ในความวุ่นวาย ปั่นป่วนของ โลกใบนี้
ดินนี้ติดตัวตลอดเป็นเวลา 30 กว่าปี จึงคิดว่า เมื่อชีวิตจะเปลี่ยนจากวัยคฤหัสถ์ ซึ่งคุณค่าและ ความหมายของชีวิตอยู่ที่การได้ครอบครองพื้นที่ ของโลก สังคม ความรู้สึกที่ดีในใจเพื่อนมนุษย์ ไปสู่วัยวานปรัสถ์ที่ต้องอยู่กับธรรมชาติ ดินนี้คือ ตัวผม ผมมาจากทีไ่ หนก็ตอ้ งกลับไปสูท่ นี่ นั่ โดยวิถี ศักดิส์ ทิ ธิท์ ส่ี ดุ ตามคติของชาวอินเดียคือ การจาริก ไปสู่ท่าแห่งความหลุดพ้นโดยอาศัยกายของเรา ดังนั้นทางที่ผมท�ำคือการเดินกลับสู่บ้านของผม รู้แจ้งด้วยตนเอง เมื่อต้องออกเดินเท้าผมตั้งเงื่อนไขคือ ไม่พก เงินติดตัวไป ไม่ร้องขอความช่วยเหลือจากผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นด้วยการพูด การกระท�ำ หรือการ คิด ที่ส�ำคัญคือไม่มีจิตปรารถนาพบปะคนรู้จัก
มีความรู้สึกเพียงอย่างเดียวว่า สิ่งใดที่เคยเป็น ความมั่นคงในอดีต นั่นคือเงิน มิตร และผู้คน อันเป็นทีร่ กั ซึง่ เป็นสัญลักษณ์ของคฤหัสถ์ ถ้าจะไปสู่ การเป็นบุคคลผู้ปล่อยวางต้องจัดการตรงนี้ ผม เชื่อว่าความกลัวที่แท้จริงไม่ได้อยู่ในโลกข้างนอก แต่อยู่ในใจของผมเอง สิ่งที่ผมอยากจะท�ำคือ เดิน ออกจากความกลัวที่อยู่ในใจผม ตอนนั้นใช้เวลา เดินทั้งหมด 66 วัน ไม่มีความท้อเลย เพราะความ ท้อเกิดขึ้นเนื่องจากเราไปคิดถึงอนาคต ผมอยู่กับ ปัจจุบันเท่านั้น ช่วงที่เดินทุกเหตุการณ์ที่เจอคือ ความมหัศจรรย์ในชีวิต ผมมีความสุขเป็นล้นพ้น ที่ได้นอนกับหมาขี้เรื้อนตัวเหม็น ผมมีความสุข เป็นล้นพ้นที่ได้กินอาหารที่คนอื่นไม่กินแล้ว ผม มีความสุขที่คนเร่ร่อนเก็บขยะตามถนนซื้ออาหาร ให้ผมกิน ทุกอย่างมีคุณค่าส�ำหรับผม ตอนที่ผม เดิ น กลั บ ถึ ง บ้ า นเรี ย บร้ อ ย ผมรู ้ เ ลยว่ า สิ่ ง ที่ ผ ม ปรารถนาทั้งหมดไม่ได้อยู่ที่ไหน มันอยู่ที่ใจผม อยู่ในช่วงขณะปัจจุบันนี้ ค�ำพูดของท่านอาจารย์ พุทธทาสดังขึ้นมาในใจผมว่า ที่นี่และเดี๋ยวนี้ ไม่ใช่ ที่อื่น ไม่ใช่เวลาอื่น สุขคือความเบิกบาน ทุกวันนี้ผมมีความสุขที่ได้ท�ำตามค�ำพิพากษา ที่ผมพิพากษาไว้แล้ว เพราะความสุขไม่ใช่อะไร อื่นเลย คือการที่เรามีชีวิตอยู่และจิตใจของเรา เบิกบานกับอารมณ์กับสิ่งที่เกิดขึ้น ณ ขณะนั้น ตอนนั้น ในที่นั้น มนุษย์จ�ำนวนมากที่ไม่มีความ สุข เพราะไปคิดใฝ่หาความสุขที่อื่นในเวลาอื่น เรา คิดว่าความสุขอยู่ในอนาคต จึงพยายามวิ่งจาก ทีน่ ไี่ ปสูท่ อี่ นื่ พยายามออกจากปัจจุบนั ไปสูอ่ นาคต แล้ ว ก็ สู ญ เสี ย เวลาทั้ ง ชี วิ ต ไปกั บ ความเหนื่ อ ย ยากล� ำ บากในการดิ้ น รนเพื่ อ แสวงหาความสุ ข ในอนาคตที่ไม่ใช่ในปัจจุบัน นี่เป็นหัวใจส�ำคัญที่ ผมเรียนรู้ทั้งชีวิตและพบว่าชีวิตที่มาถึงจุดๆ หนึ่ง เราสามารถเป็นสุขได้ในขณะนี้และในที่นี้ ผมอยู่ กับปัจจุบันและผมอยากช่วยเหลือคนทุกคนที่มี โอกาสพบโดยที่ไม่ต้องรอคนถัดไป แม้วันเวลาจะล่วงเลยไป แต่ความสุขสงบใน จิตใจคือสิ่งที่ชายคนนี้ได้ค้นพบแล้ว “ไม่ผิดหรอก ที่ เ มื่ อ ตอนอยู ่ ใ นวั ย หนุ ่ ม สาวจะคิ ด ถึ ง อนาคต เพราะเวลามั น ทอดยาวออกไป แต่ ถ ้ า หากเรา รู้ตัวว่าตนเองสูงวัยแล้ว อยากให้คิดถึงเวลาที่จะ มีความสุขกับปัจจุบัน เพราะเวลาในปัจจุบันคือ เวลาที่มีค่าที่สุด ไม่ใช่เวลาในอนาคต”