0 1 5 0 6 1
ระวงั ภยั
วัลญา นิ่มนวลศรี
HEALTH NEWS
HEALTH NEWS HEALTH
MEDICAL
SCIENCE
WELLBEING
ตรวจพบสารปนเปื้อน 3 ชนิดในปลาแซลมอน อาจดูเป็นการใจร้ายไปหน่อย หากจะ บอกว่าของโปรดของใครหลายคนอย่าง ปลาแซลมอนนั้ น อาจมี ส ารปนเปื ้ อ น ถึ ง 3 ชนิ ด ซึ่ ง จากการตรวจสารใน ปลาแซลมอนจากอ่ า วเม็ ก ซิ โ ก นอก ชายฝั่งของรัฐลุยเซียนาพบว่า มีปลา แซลมอนหลายตัวที่มีสารปนเปื้อน 3 ชนิด คือ สารปรอท ตะกัว่ และแคดเมียม โดยนิ ต ยสารวิ ท ยาศาสตร์ Journal Science Advances เผยว่ า สาร ปนเปื้อนนี้มีส่วนเข้าไปท�ำลายโปรตีนที่
ท�ำหน้าที่ปกป้องร่างกายจากเชื้อโรคให้ ท�ำงานผิดปกติ ทั้งนี้จากการตรวจพบ สารปนเปื ้ อ นในปลาแซลมอนมั ก จะ พบว่ า ปลาที่ ม าจากฟาร์ ม เลี้ ย งจะมี ระดับสารปนเปื้อนที่มากกว่าการเลี้ยง อย่างธรรมชาติ เนื่องจากมักใช้สารเคมี เพื่อเร่งการเจริญเติบโตของปลา เพราะ ฉะนั้ น ทางที่ ดี ค วรสอบถามที่ ม าของ เนื้ อ ปลาก่ อ นบริ โ ภคและเลื อ กรั บ ประทานจากร้านค้าทีเ่ ชือ่ ถือได้ จะได้ไม่ ต้องมานัง่ กังวลปัญหาสุขภาพในอนาคต
e
ทีม่ า : time.com
ทีมวิจัยเผย ‘ตัวเรือด’
ชอบซ่อนตัวในเตียงสีแดงและด�ำ มากกว่าสีเหลืองและเขียว สารภาพว่าตอนที่อ่านงานวิจัยนี้เราเองก็ตกใจ เหมือนกัน เพราะใครจะไปรู้ว่าตัวอันตรายอย่าง ตัวเรือดจะชอบซ่อนตัวอยู่ในเตียงสีแดงและด�ำ มากกว่าสีเหลืองและเขียว แต่ก็เป็นไปแล้วเมื่อ นักวิจัยจาก the University of Florida and Union College in Lincoln เผยว่า ตัวเรือดมีแนว โน้มจะซ่อนตัวอยูใ่ นเตียงสีแดงมากทีส่ ดุ เนือ่ งจาก สีแดงเป็นสีเดียวกับตัวของมันและสีดำ� เองก็งา่ ยต่อ การซ่อนตัว ส่วนสาเหตุที่ตัวเรือดไม่ชอบเตียง e
สีเหลืองและเขียวก็เพราะว่าเป็นสีทสี่ ว่างเกินไปอาจ ถูกก�ำจัดได้งา่ ย ส่วนความน่ากลัวของตัวเรือดคือ ถ้าหากเราถูกกัดทีบ่ ริเวณผิวหนังไม่วา่ จะเป็นส่วน ใดก็ตามจะท�ำให้เกิดการระคายเคืองและเกิดผืน่ แพ้ อาจท�ำให้เกิดการติดเชือ้ จนอักเสบตามมา แต่ทงั้ นี้ ก็ไม่ได้หมายความว่าจะให้รบี ไปเปลีย่ นผ้าปูทนี่ อน หรอกนะ เพราะสามารถก�ำจัดตัวเรือดด้วยการ หมั่นท�ำความสะอาดซอกเตียงและน�ำผ้าปูที่นอน ต้มในน�ำ้ ร้อนก็สามารถก�ำจัดตัวเรือดได้
ทีม่ า : www.sciencedaily.com 07
SOOK ACTIVITY
เทคนิคเพิม ่ พลัง ความคิดและความจ�ำ วันเวลา วันเสาร์ที่ 28 พฤษภาคม 2559 เวลา 13.00-15.00 น. สถานที่ Event Hall ชั้น 2 อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ
จะดีไหม ถ้ามีวธ ิ ท ี ำ� ให้คณ ุ ฉลาดขึน ้ ทุกวัน
มารู้จัก ‘สมอง’ อวัยวะแสนมหัศจรรย์ที่ยิ่งใช้ยิ่งเพิ่มพูนศักยภาพ เพื่อเข้าใจศักยภาพที่แท้จริง ของสมองและ Workshop เทคนิคการฝึกฝนเพื่อเพิ่มศักยภาพด้านความคิดและความจ�ำ เรียนรู้ ผ่านบททดสอบต่างๆ จากวิทยากรระดับแชมป์ Thailand Open Memory Championships ที่จะมาเปิดเผยทุกเคล็ดลับให้ทุกเพศทุกวัย สามารถน�ำไปใช้ได้จริงในรูปแบบที่เหมาะกับตัวเอง โดยคุณลัดดาวัลย์ ชูช่วย ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาความจ�ำและ Mind Map เพื่อการศึกษา
DIY ตุก ๊ ตาหุน ่ มือ
แอโรบิกเด็ก
วันเวลา วันเสาร์ที่ 14 พฤษภาคม 2559
วันเวลา วันเสาร์ที่ 28 พฤษภาคม 2559
เวลา 13.00-15.00 น. สถานที่ ห้อง 413-414 ชั้น 4 อาคารศู น ย์ เรี ย นรู ้ สุขภาวะ
เวลา 10.30-12.00 น. สถานที่ ห้องอาศรมสุขภาวะ ชั้น 3 อาคารศู น ย์ เรี ย นรู ้ สุ ข ภาวะ
มาประดิษฐ์ตุ๊กตาหุ่นมือสุดน่ารักจากตัวละครตัวโปรด เสริมสร้างความคิด สร้างสรรค์ การเล่นทีก่ ระตุน้ การใช้มอื ในเด็กนัน้ จะช่วยพัฒนากล้ามเนือ้ มัดเล็ก ซึง่ จะท�ำให้สมองสร้างเครือข่ายเส้นใยประสาทและจุดเชือ่ มต่อเซลล์สมองได้ดี ยิง่ ขึน้ ส่งผลต่อระบบความจ�ำและช่วยเสริมสร้างพัฒนาการทางสมองให้กบั เด็ก ให้มพี ฒ ั นาการสมวัย น�ำโดยคุณเต้าหู-้ ณฤต เลิศอุตสาหกูล เจ้าของเพจ Hoo DIY
ทุกกิจกรรมเข้าร่วมฟรี !!! รับจ�ำนวนจ�ำกัด กรุณาส�ำรองที่นั่งล่วงหน้า
ชวนคุณน้องๆ หนูๆ อายุ 7-12 ปี มาสนุกกับ ‘แอโรบิก’ การออกก�ำลังกาย ที่ อ อกแบบท่ ว งท่ า ส� ำ หรั บ เด็ ก ๆ โดยเฉพาะ เสริ ม สร้ า งพั ฒ นาการทาง ร่างกาย อารมณ์ และสังคม ให้กับเจ้าตัวเล็ก สนุกสนานเพลิดเพลินไปกับ คุณครูแมงปอ-นรีแพรว แก้วกังวาล ครูสาวนักเต้นฮิปฮอปจากเครือข่าย คนไทยไร้พุง
activity.thc@thaihealth.or.th ติดตามรายละเอียดกิจกรรมเพิ่มเติมได้ที่ 081-731-8270 (ส่ง SMS) หรือ 02-343-1500 www.thaihealthcenter.org กด 2 ภายในเวลา 9.00-17.00 น. วันจันทร์-เสาร์ Facebook : thaihealthcenter Line ID : Thaihealth_Center, @SOOK เว้นวันหยุดนักขัตฤกษ์
ผูส้ นใจเพียงส่ง ชือ่ -นามสกุล อายุ ทีอ่ ยู่ และ *ตั้งแต่เดือนพฤษภาคมเป็นต้นไป กิจกรรมสงวนสิทธิ์เฉพาะสมาชิกเท่านั้น เบอร์โทร ระบุกิจกรรมได้ตามช่องทาง ดังนี้ สมัครสมาชิกฟรี!! บนเว็บไซต์หรือที่ศูนย์เรียนรู้สุขภาวะชั้น 1 08
กองสุข
ปลดล็อคความคิดเพือ ่ ชีวต ิ มีสขุ วันเวลา วันเสาร์ที่ 14 พฤษภาคม 2559 เวลา 09.00-17.00 น. สถานที่ ห้อง Green ชั้น B1 อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ
MAT PILATES วันเวลา วันอังคารและพฤหัสบดี ตลอดเดือนพฤษภาคม
เวลา 17.30-18.30 น. สถานที่ Event Hall ชั้น 2 อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ
ชีวติ มีแต่ทกุ ข์ ไม่เคยสุข เพราะสือ่ สารกับตัวเองไม่เป็น ถ้าอยากมีสขุ ต้องมา ‘ปลดล็อคความคิดเพือ่ ชีวติ มีสขุ ’ กับหลักการของ NLP เพือ่ ก�ำหนดเป้าหมาย ให้เรามีสขุ ภาพทีด่ ี แล้ว NLP คืออะไร ได้ผลอย่างไร มาร่วมค้นหาค�ำตอบ กับอาจารย์เปีย่ มสุข สุทธปรีดา วิทยากรและ Transformational Coach ที่ได้รับการรับรองจาก International Coach Federation (ICF) และ พีน่ ง-ทนงศักดิ์ ศุภทรัพย์ทจี่ ะมาเป็นแขกรับเชิญในงานนีด้ ว้ ย
แค่เสื่อหนึ่งผืนก็ท�ำให้หุ่นดีได้ การออกก�ำลังกายที่ช่วยให้โครงสร้างภายใน ร่างกายแข็งแรงขึ้น ช่วยให้กล้ามเนื้อได้ผ่อนคลาย ร่างกายยืดหยุ่นได้ดีขึ้น อาการปวดเมื่อยต่างๆ ก็จะน้อยลง เหมาะกับผู้ที่ต้องการฟื้นฟูร่างกาย ปรับบุคลิกภาพ หรือต้องการดูแลรูปร่างให้สมส่วน แต่ไม่ชอบให้เหงื่อออก เยอะๆ น�ำฝึกโดยครูสุภาพร ราชประโคน จากเครือข่ายคนไทยไร้พุง
*รับสมัครเพียง 50 คนเท่านั้น* สนใจสมัคร กรุณาส่งชื่อ-นามสกุล อายุ อีเมล เบอร์โทรศัพท์ มาที่ E-mail : sookdee58@gmail.com สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม โทร. 094-116-6846 ไม่มีค่าใช้จ่ายในการเข้าร่วม (มีอาหารกลางวัน และของว่างบริการ สงวนสิทธิ์ให้เฉพาะผู้ที่อายุตั้งแต่ 22 ปีขึ้นไป)
*รับสมัครเพียง 50 คนเท่านั้น* (น� ำ เสื่ อ โยคะมาเอง) เนื่ อ งจากเป็ น กิจกรรมต่อเนื่องจากเดือนเมษายน หาก สนใจกรุณาส�ำรองทีน่ งั่ เป็น Waiting List เพื่อพิจารณาในล�ำดับถัดไป
เปิดฟลอร์ ชวนขยับ ขจัดพุง วันเวลา ทุกวันจันทร์-เสาร์ เวลา 17.30-18.30 น. สถานที่ ลานอเนกประสงค์ สวนสาธารณะเฉลิมพระเกียรติฯ
80 พรรษา (ติ ด กั บอาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ)
เอาใจคนรักสุขภาพด้วยการยกคลาสออกก�ำลังกายสุดฮิตจากฟิตเนส ออกมาให้ร่วมสนุกกันฟรีๆ ในกิจกรรม ‘เปิดฟลอร์ ชวนขยับ ขจัดพุง’ พบกับคลาสออกก�ำลังกายยอดนิยมให้คณ ุ ได้ฟติ ร่างกายแบบสบายกระเป๋า โดยทีมเทรนเนอร์จาก SOOK และเครือข่ายคนไทยไร้พุง วันจันทร์ วันอังคาร
: ร�ำไทเก๊ก มวยจีน เทควันโด : Cardio Kickboxing (นักเตะเท้าไฟ หัวใจฟิต) มวยไทย กระบี่กระบอง และกีฬาไทย วันพุธ : Sports Conditioning (ฝึกความฟิต พิชิตกีฬา) มวยไทย กระบี่กระบอง กีฬาไทย ไทเก๊ก มวยจีน เทควันโด วันพฤหัสบดี : Fighting Fit (ฟิต สู้ ฟัด) มวยไทย กระบี่กระบอง กีฬาไทย เทควันโด วันศุกร์ : Self Defense (ป้องกันตัว ชัวร์แข็งแกร่ง) มวยไทย กระบี่กระบอง กีฬาไทย ไทเก๊ก มวยจีน วันเสาร์ : Sports Conditioning (ฝึกความฟิต พิชิตกีฬา)
ทางออก
ถนนสาธุประดิษฐ์
(ถ.จันทน์ - นางลิ้นจี่)
ส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ เลขที่ 99/8 ซอยงามดูพลี แขวงทุ่งมหาเมฆ เขตสาทร กรุงเทพฯ 10120 09
SOOK SHARING
SHARING
สุขใจกับสินค้าเพื่อสังคม
HOPEWEAR : รองเท้าเพือ่ สุขภาพทีม ่ แี นวคิดดีๆ
URBIE : ชาเขียวออร์แกนิกกลิ่นข้าวคั่ว
รองเท้าทีอ่ อกแบบมาเพือ่ ผูส้ งู อายุไทยโดยเฉพาะ และมีราคาถูกกว่ารองเท้า แบรนด์น�ำเข้า โดยออกแบบให้กันลื่น, ปลอดกลิ่น, กระชับ, พยุงอุ้งเท้า, ปรับความอ้วนได้ และลดแรงกระแทก นอกจากนี้เมื่อเราซื้อรองเท้าหนึ่งคู่ ทางร้านจะมอบรองเท้าให้ฟรีกับผู้สูงอายุที่ขาดแคลนด้วยอีกหนึ่งคู่
ใบชาทีม่ าจากต้นชาทีเ่ ติบโตตามธรรมชาติใต้รม่ ไม้ในป่า โดยกลุม่ ป่าชุมชนที่ ต้องการส่งเสริมให้คนรุ่นใหม่เห็นคุณค่าของป่า พิเศษแตกต่างกับชาเขียว แบบอืน่ ๆ ตรงทีน่ ำ� ข้าวกล้องออร์แกนิกมาคัว่ ร่วมด้วย ท�ำให้มกี ลิน่ หอมมากขึน้ แถมยังมีประโยชน์ตอ่ ร่างกายอีกด้วย
Hopewear
UrbieThailand
กลุ่มใบไม้ : ตาข่ายดักฝันเพื่อสิ่งแวดล้อม
๑4๑ : ของเล่นไม้เพื่อสังคม
ตาข่ายดักฝัน (Dreamcatcher) สีสนั สวยงามทีป่ ระดิษฐ์ขนึ้ ด้วยมือชิน้ ต่อชิน้ เพือ่ ช่วยส่งเสริมอาชีพให้กบั คุณป้าคุณยายทีจ่ งั หวัดนครนายก และยังเป็นทุนไว้ ท�ำกิจกรรมเพือ่ การอนุรกั ษ์สงิ่ แวดล้อม เช่น โครงการสนับสนุนการอนุรกั ษ์ สัตว์ปา่ นอกถิน่ อาศัย เป็นต้น
ของเล่นคุณภาพส�ำหรับเด็กที่ท�ำจากไม้ ออกแบบให้มีช่องว่างแห่งการให้ (The Giving Space) ทีถ่ กู ฉลุออกไปเป็นของเล่นเชิงสร้างสรรค์ (The Missing Pieces) เพือ่ มอบให้แก่เด็กด้อยโอกาส เช่น ชุดของเล่นทีส่ ร้างกิจกรรมภายใน ครอบครัว ท�ำให้เด็กสามารถมีสว่ นร่วมในการท�ำของเล่นด้วยตัวเอง เป็นต้น
baimaigroup
รู้ไหม? นอนหลับก็ชว่ ยเผาผลาญพลังงานได้ นอนหลับ 1 ชัว่ โมงเผาผลาญพลังงานประมาณ 55-60 kcal.(ค่าโดยประมาณขึน้ อยูก่ บั น�ำ้ หนักตัว)
๑4๑ Social Enterprise
SOOK IDEA
PEPE
CHALOCHA
ะร วงั ภยั
ถ้าลองหมุนเข็มนาฬิกาย้อนอดีตกลับไป โรคระบาดมักวนเวียนมาสร้างปัญหาและความหวัน่ วิตก ให้แก่เราอยู่เสมอ อย่างในช่วงเกือบ 10 ปีที่ผ่านมาก็มีทั้งไข้หวัดนก, ไข้หวัดใหญ่ 2009, โรคซาร์ส, โรคติดเชื้อไวรัสอีโบลา, โรคเมอร์ส และล่าสุดกับโรคติดเชื้อไวรัสซิกา แถมยังมีอีก หลายโรคใกล้ตัวที่ยังคงระบาดและพร้อมจะท�ำให้เราป่วยได้ทุกเมื่อ ดังนั้นการรู้เท่าทัน ท�ำความ เข้าใจ และเรียนรู้วิธีการป้องกันตัวจากโรคระบาด จึงเป็นอีกหนึ่งทักษะส�ำคัญที่เราต้องเรียนรู้ 19
SOOK IDEA
ท� ำ ความรู ้ จั ก กับโรคระบาด โรคระบาดมีกี่ประเภท โรคติดเชื้ออุบัติใหม่ โรคติดเชือ้ ชนิดใหม่ๆ ทีม่ รี ายงานผูป้ ว่ ยเพิม่ ขึน้ ในระยะเวลา 20 ปีทผี่ า่ นมา หรือ โรคติดเชื้อที่มีแนวโน้มจะพบมากขึ้นในอนาคต รวมถึงโรคที่เกิดขึ้นใหม่ในที่ ใดทีห่ นึง่ หรือโรคทีเ่ พิง่ ระบาดเข้าไปยังอีกทีห่ นึง่ เช่น โรคเอดส์, ไข้หวัดใหญ่, ไข้หวัดนก เป็นต้น
โรคระบาด
คืออะไร?
โรคระบาด คือสถานการณ์การติดเชื้อโรค หรื อ โรคติ ด เชื้ อ ที่ เ กิ ด ขึ้ น ในระยะเวลา เดียวกันในชุมชน ในถิ่น หรือในแหล่งใด แหล่งหนึง่ ด้วยอัตราทีส่ งู กว่าสถานการณ์ ปกติ โดยการติ ด เชื้ อ นั้ น ลุ ก ลามแพร่ กระจายอยู่ในแหล่งนั้นๆ ซึ่งอยู่ใกล้เคียง จุ ด เริ่ ม ต้ น ของโรคและสามารถแพร่ กระจายไปยังชุมชนอื่นที่อยู่ไกลออกไปได้ e ทีม่ า : บทความโรคระบาด โดยศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิงพวงทอง ไกรพิบูลย์
กินอย่างนี้ เดินเท่าไร ถึงจะหมด
5,600 ก้าว คุก๊ กี้ 4 ชิน้ ( 63 kcal )
10,666 ก้าว เค้ก 1 ชิน้ เล็ก ( 160 kcal )
20,200 ก้าว โดนัท 1 ชิน้ ( 330 kcal )
โรคติดเชื้ออุบัติซ�้ำ โรคติดเชือ้ ทีเ่ คยแพร่ระบาดในอดีตและสงบไปแล้วเป็นเวลาหลายปี แต่กลับ มาระบาดอีกครั้ง เช่น วัณโรค, ไข้เลือดออก, มาลาเรีย เป็นต้น
โรคติดต่อที่พบในพื้นที่ใหม่ เป็นโรคที่มาจากประเทศหนึ่ง แล้วแพร่กระจายไปยังอีกประเทศหนึ่ง หรือ ข้ามทวีป เช่น โรคซาร์ส เป็นต้น
เชื้อโรคดื้อยา เชื้อโรคที่มีการดื้อต่อยาที่ใช้รักษาและต้องใช้ยาแรงขึ้น แต่อาจดื้อยารุนแรง จนไม่มียารักษา แล้วท�ำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้
อาวุธชีวภาพ อาวุธทีผ่ ลิตขึน้ โดยใช้เชือ้ โรคหลายชนิด เช่น เชือ้ แอนแทรกซ์, ไข้ทรพิษ รวมถึง สารพิษที่เป็นผลผลิตของเชื้อจุลชีพต่างๆ หรือฮอร์โมนและสารอื่นๆ ที่สิ่ง มีชีวิตผลิตขึ้นมา
การค้าขายระดับสากล
ความก้าวหน้าทางด้านการแพทย์อาจท�ำให้ รักษาโรคง่ายขึ้น แต่ก็ท�ำให้เกิดผลเสีย เช่น นิยมซื้อยาทานเอง ใช้ยาไม่ถูกต้อง จนมีปัญหา เชื้อดื้อยา หรือเห็นว่าโรคบางโรคถูกกวาดล้าง แล้ว จึงขาดการฉีดวัคซีนที่เข้มงวด โรคจึงกลับ มาอุบัติใหม่ เป็นต้น
เช่ น การส่ ง สั ต ว์ ท ดลองอย่ า งลิ ง แสมจาก ฟิลิปปินส์ไปสหรัฐฯ ท�ำให้มีการอุบัติของเชื้อ ไวรัสอีโบลาสายพันธุ์เรสตัน หรือน�ำสัตว์จาก แหล่งต่างๆ ไปเลี้ยงในที่ห่างไกล ท�ำให้มีการ แพร่โรคจากต่างถิ่น
การเปลี่ยนแปลง วิถีด�ำรงชีวิต
อุตสาหกรรม ผลิตและจ�ำหน่ายอาหาร
ด้วยวิถชี วี ติ ทีเ่ ปลีย่ นไปส่งผลให้บางครัง้ การแพร่ กระจายของโรคต่างๆ เป็นไปได้งา่ ยขึน้ เช่น การ ใช้เครือ่ งปรับอากาศภายในอาคาร, การเดินทาง สัญจรข้ามประเทศที่สะดวกสบาย
กระแสการบริโภคทีเ่ ปลีย่ นไป ท�ำให้วธิ เี ลีย้ งสัตว์ เพื่อป้อนอุตสาหกรรมอาหารเปลี่ยนไป เช่น น�ำอวัยวะสัตว์ไปผลิตเป็นอาหารเสริมในการ เลี้ยงวัว ท�ำให้เกิดโรควัวบ้าในอังกฤษ เป็นต้น
ปัญหาสิ่งแวดล้อม
สงคราม
ปัจจัยอื่นๆ
ความแห้งแล้ง อดอยาก ท�ำให้สัตว์ป่าอาจเข้า สู่พื้นที่ชุมชน และการใช้สารเคมีต่อธรรมชาติ ท�ำให้มสี ารเคมีตกค้าง จนเป็นเหตุให้เกิดโรคต่างๆ
ภาวะสงครามท�ำให้มกี ารเคลือ่ นย้ายคนจ�ำนวน มาก จึงมีการน�ำโรคจากที่หนึ่งไปอีกที่ หรือ โจมตีกันด้วยอาวุธชีวภาพ
ยั ง มี ป ั จ จั ย อื่ น ๆ อี ก ที่ เ ป็ น สาเหตุ ใ ห้ เ กิ ด โรค ใหม่ๆ และการระบาดของโรค ซึ่งอาจมีการ เปลี่ยนแปลงไปในแต่ละยุค
ทีม่ า : ส�ำนักโรคติดต่ออุบัติใหม่ กรมควบคุมโรค
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี
e
ปัจจัย ที่ท�ำให้ เกิดการ ระบาด ของโรค
โรคพบแล้วต้องแจ้งความ!
โรคติดต่อที่กระทรวงสาธารณสุขประกาศว่า หากพบแล้วต้องแจ้งความในทันทีเพื่อความปลอดภัย โดยให้แจ้งความต่อเจ้าพนักงาน สาธารณสุขหรือพนักงานเจ้าหน้าที่ หากมีข้อสงสัยสามารถติดต่อสอบถามสายด่วนกรมควบคุมโรค 1422
1
อหิวาตกโรค
9
ไข้หวัดใหญ่
2
กาฬโรค
10
ไข้สมองอักเสบ
3
ไข้ทรพิษ
11
4
ไข้เหลือง
5
17
โรคอัมพาตกล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก อย่างเฉียบพลันในเด็ก
โรคพิษสุนัขบ้า
18
โรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง
12
ไข้รากสาดใหญ่
19
โรคไข้ปวดข้อยุงลาย
ไข้กาฬหลังแอ่น
13
วัณโรค
20
โรคไข้เลือดออก
6
คอตีบ
14
แอนแทรกซ์
21
โรคติดเชื้อไวรัสอีโบลา
7
โรคบาดทะยักในทารกแรกเกิด
15
โรคทริคิโนซิส
22
โรคเมอร์ส
8
โปลิโอ
16
โรคคุดทะราด เฉพาะในระยะติดต่อ
23
โรคติดเชื้อไวรัสซิกา
e
ทีม่ า : กระทรวงสาธารณสุข, กุมภาพันธ์ 2559
21
SOOK IDEA
รูท ้ น ั โรคระบาด
ประเทศไทยรับมือกับโรคระบาดมาตัง้ แต่อดีต บางโรคอาจถูกกวาดล้างไปแล้ว บางโรคก็ลดการระบาดลงไปเยอะ แต่ก็ยังมีอีกหลายโรคที่ยังมีการระบาดอยู่ แถมพร้อมจะเล่นงานเราได้ทุกเมื่อ ดังนั้นลองมาท�ำความรู้จักและ เทคนิคป้องกันตัวเองจากโรคระบาดที่เราเห็นว่าคนไทยควรพึงระวังกันไว้ดีกว่า
โรค มือ เท้า ปาก เป็ น โรคซึ่ ง เกิ ด จากเชื้ อ ไวรั ส ล� ำ ไส้ หรือเอนเทอโรไวรัสหลายชนิด โดย โรคมือ เท้า ปาก พบได้บ่อยในกลุ่ม เด็กที่อายุต�่ำกว่า 5 ปี และเกิดขึ้น ประปรายตลอดปี แต่จะระบาดมาก ช่วงหน้าฝนซึ่งมีอากาศเย็นและชื้น e ทีม่ า : กองควบคุมโรคติดต่อ ส�ำนักอนามัย กรุงเทพมหานคร และ Booklet โรคมือ เท้า ปาก โดยส�ำนักโรคติดต่ออุบัติใหม่ กรมควบคุมโรค
โรคมือ เท้า ปาก กับ โรคมือ เท้าปากเปือ่ ย คนละโรคกันนะ สองโรคนีเ้ ป็นคนละโรคกัน โดยโรค มือ เท้า ปากพบเฉพาะในคน และ ติดต่อจากคนสูค่ นเท่านัน้ ส่วนโรค มือเท้าปากเปือ่ ย เป็นโรคติดต่อที่ เกิดจากไวรัสตัวอืน่ และติดต่อกับ สัตว์เท้ากีบ แถมเชื้อไม่สามารถ แพร่มาถึงคนได้ 22
ปัจจัยเสี่ยงที่ท�ำให้เกิดโรค อาจเกิดจากความแออัดในพื้นที่ การ ถ่ า ยเทอากาศที่ ไ ม่ ดี และขาดการ ดูแลรักษาสุขอนามัยส่วนบุคคลและ สิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะในโรงเรียน
ติดต่อกันได้ทางไหนบ้าง สั ม ผั ส อุ จ จาระหรื อ สิ่ ง ของที่ เปื้อน น�้ำมูก น�้ำลายของผู้ป่วย ไอหรือจามใส่กัน
อาการป่วย หลังได้รับเชื้อ 3-6 วัน ผู้ติดเชื้อจะแสดงอาการป่วย โดยมีไข้ จุดหรือผื่นแดงในปาก ลิ้น เหงือก กระพุ้งแก้ม จะรูส้ กึ เจ็บจนไม่กนิ อาหาร อาจมีนำ�้ ลายไหล บางรายอาจไม่พบตุม่ พอง จากนัน้ จุดหรือผืน่ แดงจะกลายเป็นตุม่ พอง ใส ซึ่งบริเวณรอบๆ จะอักเสบแดง และแตกเป็นแผลตื้นๆ อาการจะทุเลาและหายเป็นปกติใน 7-10 วัน แต่หากมี อาการรุนแรงต่อไปนี้ให้รีบพบแพทย์ทันที แม้ไม่มีผื่นขึ้นก็ตาม
มีไข้สูง ซึม ชัก
อาเจียนบ่อย
หอบเหนื่อย
ป้องกันตัวจากโรคมือ เท้า ปาก โรคนีย้ งั ไม่มวี คั ซีนป้องกัน แต่เราสามารถป้องกันได้ดว้ ยวิธตี อ่ ไปนี้ ล้างมือด้วยน�้ำและสบู่เป็นประจ�ำ ทั้งก่อน-หลังทานอาหาร และหลังการขับถ่าย ไม่คลุกคลีและหลีกเลี่ยงการใช้ของร่วมกับผู้ป่วย เช่น แก้วน�้ำ ผ้าเช็ดหน้า ช้อน-ส้อม ฯลฯ ท�ำความสะอาดของเล่นเครื่องใช้ของเด็ก ด้วยการซักล้างแล้วผึ่งแดดให้แห้ง
แขนขาอ่อนแรง
ไม่ทานอาหาร
ผู้ใหญ่เป็นโรค มือ เท้า ปาก ได้ไหม? เป็นได้ แต่ส่วนใหญ่มักไม่แสดงอาการ ของโรคหรือมีอาการเพียงเล็กน้อย เพราะ ภูมิต้านทานต่อโรคนี้ของผู้ใหญ่แข็งแรง กว่าเด็กๆ กระนัน้ ผูป้ ว่ ยก็สามารถแพร่เชือ้ ไปสู่เด็กหรือคนอื่นๆ ได้เช่นกัน
โรคไข้เลือดออก
โรคไข้เลือดออกทีพ่ บในไทยเกิดจากเชือ้ เดงกี (Dengue Virus) โดยมี ยุงลายเป็นพาหะ เป็นได้ทงั้ เด็กและผูใ้ หญ่ ซึง่ ผูป้ ว่ ยทีเ่ คยเป็นแล้วสามารถ ติดเชื้อและเป็นซ�้ำได้อีก ส่วนช่วงเวลาการระบาดของโรคไข้เลือดออก สามารถพบได้ตลอดทั้งปี แต่จะระบาดมากในฤดูฝน ตั้งแต่เดือน พฤษภาคมถึงตุลาคม
อาการโรคไข้เลือดออก ไข้สูงลอย มี ไข้ สู ง 39-40 องศาเซลเซี ย ส ใบหน้ า แดง ส่วนมากไม่ค่อยมีอาการน�้ำมูกไหลหรือไอ เด็ก โตอาจมีอาการปวดเมื่อยตามตัวและปวดหัว อาการไข้สูงมักมีระยะ 2-7 วัน
ั ยุงชอบกด คนประเภทไหน?
อาการเลือดออก มีเลือดก�ำเดาไหล เลือดออกตามไรฟัน เลือด ออกในกระเพาะ มีอาการอาเจียนเป็นเลือด หรือถ่ายด�ำ และมีจุดเลือดออกตามตัว
แน่นอนว่าการถูกยุงลายกัด ท�ำให้ป่วยเป็นไข้เลือด ออกได้ ฉะนั้นลองมาดูกันดีกว่าว่า คนประเภทไหน มีโอกาสเสี่ยงสูงกว่าเพื่อนที่จะถูกยุงกัด เด็กมีโอกาสเสี่ยงมากกว่าผู้ใหญ่ เพราะกลิ่นและลักษณะของผิวหนัง
ตับโต หากกดบริเวณชายโครงด้านขวาจะรู้สึกเจ็บ ระบบไหลเวียนเลือดผิดปกติหรือมีภาวะช็อค ช่ ว งไข้ ล ดจะมี ค วามรู ้ สึ ก กระสั บ กระส่ า ย มือเท้าเย็น ชีพจรเบาและเร็ว ความดันต�่ำ อาการรุนแรงอื่นๆ ในบางรายอาจมีอาการป่วยอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ไตวายหรือเกล็ดเลือดต�่ำ ฯลฯ
การรักษา ยังไม่มียาและการรักษาเฉพาะ แต่สามารถรักษาด้วยการประคับประคองเพื่อป้องกันภาวะช็อคและ เลือดออก ซึ่งมีแนวทางดังนี้
คนที่มีเหงื่อออกมาก คนที่หายใจแรง เพราะคาร์บอน ไดออกไซด์เป็นสิ่งที่ดึงดูดยุง คนที่ตัวร้อน (อุณหภูมิบริเวณ ผิวหนังสูง) ผู้หญิงมีโอกาสถูกยุงกัดมากกว่า ผู้ชาย เพราะฮอร์โมนต่างกัน
ให้ยาลดไข้และเช็ดตัว
ยาที่ควรใช้คือ พาราเซตามอล ไม่ควรใช้แอสไพริน เพราะจะ ท� ำ ให้ เ กล็ ด เลื อ ดผิ ด ปกติ แ ละ ระคายกระเพาะอาหาร
ผู ้ ป ่ ว ยมั ก มี ภ าวะขาดน�้ ำ ให้ ดื่มน�้ำเกลือแร่บ่อยๆ แต่หาก มีอาการอาเจียนหรือถ่ายเป็น เลือดต้องรีบพาไปโรงพยาบาล
หมั่นเฝ้าดูอาการ
หากผู ้ ป ่ ว ยมี อ าการปวดท้ อ ง ปัสสาวะน้อยลง กระสับกระส่าย มือเท้าเย็น โดยเฉพาะในช่วง ไข้ลด ให้รบี พาไปโรงพยาบาล
เป็นไข้เลือดออกหรือเปล่า…เช็คเองได้ง่ายๆ
คนที่ใส่เสื้อผ้าสีเข้ม
ใช้ยางหนังสติ๊กรัดบริเวณเหนือข้อศอกให้แน่นเล็กน้อย ให้พอคล�ำ ชีพจรที่ข้อมือได้ รัดไว้ 5 นาที จากนั้นลองเอาเหรียญกดทับที่ท้องแขน ถ้ามีจุดแดงๆ เป็นจุดเลือดออกขึ้นมาในบริเวณที่ใช้เหรียญกดทับมากกว่า 10 จุด ถือว่าเสี่ยงเป็นไข้เลือดออก และหากมีไข้อยู่ก่อนแล้ว โอกาสเสี่ยงยิ่งสูงถึง 80%
อย่างไรก็ตาม ทุกคนล้วนมีโอกาสถูกยุงลายกัดได้ หมด ควรระวังและป้องกันไม่ให้ถกู ยุงกัดได้จะดีทสี่ ดุ e ทีม่ า : บทความโรคไข้เลือดออก โดยเภสัชกรหญิงวิภารักษ์ บุญ มาก, ข้อมูลจากส�ำนักโรคติดต่อน�ำโดยแมลง กรมควบคุมโรค และ กระทรวงสาธารณสุข
ให้สารน�้ำชดเชย
e
ทีม่ า : สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข
23
SOOK IDEA
โรคไข้หวัดใหญ่
เป็นโรคติดเชื้อไวรัสของระบบทางเดินหายใจที่เกิดขึ้นได้ทุกเพศ ทุ ก วั ย มั ก พบการระบาดเป็ น ช่ ว งๆ โดยเฉพาะในหน้ า ฝนและ หน้าหนาว โรคนีม้ กั มีอาการรุนแรงกว่าไข้หวัดธรรมดา และมีโอกาส เกิดอาการแทรกซ้อนได้มากกว่า e ทีม่ า : แผ่นพับไข้หวัดใหญ่, รู้ไว้…ห่างไกลไข้หวัดใหญ่ โดยส�ำนักโรคติดต่ออุบัติใหม่ กรม ควบคุมโรค, บทความไข้หวัดใหญ่ โดยส�ำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค, บทความเกาะติด สถานการณ์โรคไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาล โดยศูนย์วิจัยสุขภาพกรุงเทพ
เราติดเชื้อได้อย่างไร? ถูกผู้ป่วยไอ-จามใส่ในระยะ 1 ช่วงแขน ใช้สิ่งของเครื่องใช้ที่ปนเปื้อนเชื้อร่วมกับผู้ป่วย เช่น หลอดดูดน�้ำ ผ้าเช็ดมือ ฯลฯ เชื้อเข้าสู่ร่างกายขณะขยี้ตา แคะจมูก จับปาก หายใจเอาเชื้อไวรัสในฟองละอองน�้ำมูก น�้ำลายที่อยู่ในอากาศเข้าร่างกาย
สาเหตุการเกิดโรคไข้หวัดใหญ่ เกิ ด จากเชื้ อ ไวรั ส ไข้ ห วั ด ใหญ่ ซึ่ ง อยู ่ ใ น น�ำ้ มูกและเสมหะของผูป้ ว่ ย การแพร่ตดิ ต่อ เกิดขึ้นได้ง่ายในระหว่างผู้ใกล้ชิดที่อยู่ใน สถานที่แออัด อากาศถ่ายเทไม่สะดวก เช่น รถโดยสาร โรงหนัง และอาคารบ้านเรือนที่ มีเครื่องปรับอากาศ
อาการป่วย หลังได้รับเชื้อ 1-3 วัน จะมีไข้สูงเฉียบพลัน หนาวสั่น ปวดหัว ปวดกล้ามเนื้อ ไอแห้งๆ เจ็บคอ อาจคัดจมูก น�้ำมูกไหล จามหรือมี เสมหะ เกิดตาแดงและตาแฉะตามมา ซึ่ง อาการมักดีขึ้นภายใน 5 วันหลังป่วย และ หายเป็นปกติภายใน 7-10 วัน ส่วนผู้ป่วย ที่เป็นผู้สูงอายุ เด็ก ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง อาจ มีอาการแทรกซ้อน เช่น ปอดบวม และ รุนแรงถึงเสียชีวิต
ท่าเด็ด สลัดเครียด!
ลุกขึน้ ยืนแล้วสัน่ ส่วนต่างๆ ของร่างกาย จะช่วย ผ่อนคลายความเครียดจากการท�ำงานได้ดเี ลยล่ะ
การรักษา รักษาตามอาการเป็นหลัก และควรดูแลตัวเองเบื้องต้น ดังนี้
กินยาลดไข้ เช็ดตัว ด้วยน�้ำธรรมดา
นอนพักมากๆ ในที่ อากาศถ่ายเทสะดวก
ดื่มน�้ำมากๆ งดดื่มน�้ำเย็น
ทานอาหารอ่อนๆ และ ควรเป็นอาหารปรุงสุก ใหม่ๆ รสไม่จัด
ทานผลไม้หรือดื่มน�้ำ ผลไม้มากๆ เช่น ฝรั่ง ส้ม ซึ่งให้วิตามินซีสูง
ถ้าอาการยังไม่ดีขึ้นใน 2 วัน หรือมีอาการหอบเหนื่อย ต้องรีบพบแพทย์ทันที
SOOK INTERVIEW
อุทิศตน เพื่องาน ป้องกัน โรคระบาด เมื่อความท้าทายและคุณค่าของงานที่ท�ำ คื อ สิ่ ง ที่ ช ายคนนี้ ใ ห้ ค วามส�ำ คั ญ เสมอมา ศาสตราจารย์ นพ.วีระศักดิ์ จงสูว่ วิ ฒ ั น์วงศ์ ผูก้ อ่ ตัง้ หน่วยระบาดวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ นักวิจยั ดีเด่น แห่ ง ชาติ ป ี 2552 สาขาวิ ท ยาศาสตร์ การแพทย์ จึ ง มุ ่ ง มั่ น ในการท� ำ วิ จั ย ด้ า น ระบาดวิทยา เป็นอาจารย์ที่ปรึกษาให้กับ นักวิจัยรุ่นใหม่ และสนับสนุนงานป้องกัน ควบคุมโรคอย่างต่อเนือ่ ง เพือ่ คุณภาพชีวติ ที่ ดีของคนไทย 28
เกี๊ยวกุ้ง
ศาสตราจารย์ นพ.วีระศักดิ์ จงสู่วิวัฒน์วงศ์
เรามีความสุข ที่ได้ท�ำงานที่รัก มีลูกศิษย์มากมาย และได้พัฒนาสังคม ให้ดียิ่งขึ้น เพราะ สิ่งเหล่านี้ ส�ำคัญกว่า ชื่อเสียงหรือ ทรัพย์สินเงินทอง
ตั้งหน่วยระบาดวิทยา ตอนทีต่ งั้ หน่วยระบาดวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เรารู้สึกว่าสนุกกับ สิ่งที่ท�ำ อยากต่อยอดงานด้านนี้ให้เป็นรูปธรรม ก็ มีคนให้การสนับสนุนเยอะเลยท�ำมาจนถึงปัจจุบนั มีลูกศิษย์จากต่างประเทศมาเรียนถึง 17 ประเทศ เป็นหลักสูตรภาษาอังกฤษที่ได้รับการยอมรับใน ระดั บ นานาชาติ แ ละมี ค นมาสมั ค รเรี ย นจนล้ น แผนในอนาคตซึ่งเป็นเรื่องยากที่สุดคือการสร้าง อาจารย์ เ พื่ อ ตอบสนองความต้ อ งการพั ฒ นา ประเทศและให้ทุนนักเรียนมาเรียนเพิ่มขึ้น เพราะ นักระบาดวิทยาประเทศไทยมีจ�ำนวนน้อยทั้งที่ ส�ำคัญมาก เพราะข้อมูลทางระบาดวิทยาจะชี้น�ำ นโยบายสาธารณสุข รวมทั้งวิธีการปฏิบัติตัวด้าน สุขภาพ น�ำไปสูก่ ารป้องกัน บ�ำบัด แก้ปญ ั หา รวมทัง้ จัดล�ำดับความส�ำคัญของโรคที่เกิดขึ้น เลือกโรคที่ศึกษา ในการศึกษาโรคระบาดมีเงื่อนไขคือ ต้องเป็น โรคที่ส�ำคัญและมีประเด็นที่ยังไม่รู้ อย่างเรารู้ว่า โรคที่เกิดจากการดื่มเหล้ามีอะไรบ้าง แต่ไม่รู้ว่า ปัจจัยที่ท�ำให้หนุ่มสาวดื่มเหล้าคืออะไร อันที่ไม่รู้ ก็ต้องศึกษา เพราะเป็นโรคหรือพฤติกรรมที่น�ำไป
สู ่ โรคที่ เ กิ ด ขึ้ น กั บ คนจ� ำ นวนมากและมี ค วาม สูญเสียมาก ซึ่งในการท�ำวิจัยครั้งหนึ่งระยะเวลา จะขึ้ น อยู ่ กั บ โรค อย่ า งโรคเอดส์ จ ะเห็ น ได้ ว ่ า ใช้เวลานานถึง 30-40 ปี ขั้นแรกพบว่าสาเหตุเกิด จากการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ ทางสายเลือด แล้วจึงพบการป้องกันโดยใช้ถุงยางอนามัย ต่อมา อีกเป็นสิบปีถึงพบยารักษาเอดส์ เนื่องจากยาแพง มากก็ต้องศึกษาต่อทางนโยบายว่า ท�ำอย่างไร ให้คนเข้าถึงบริการ ก็มีเรื่องการวิจัยเชิงนโยบาย เข้าไปด้วย จะเห็นได้ว่าการวิจัยต้องอาศัยเวลา ยาวนาน จนปัจจุบันทั่วโลกมีผู้ป่วยและตายด้วย โรคเอดส์น้อยลง ทุกขั้นตอนต้องใส่ใจ นักระบาดวิทยาต้องรู้ธรรมชาติของโรคเป็น อันดับแรก คือเกิดที่ไหน เกิดกับใคร เป็นการ ศึกษาแนวโน้มของโรค ซึ่งต้องมีการเก็บข้อมูล จากนั้นจะต้องรู้ว่าอะไรที่ท�ำให้เกิดโรคนี้ หาว่า เชื้อนั้นคืออะไร ซึ่งไม่ได้ดูเฉพาะสารหรือเชื้อโรค ต้องดูว่าปัจจัยเสี่ยงคืออะไร พฤติกรรมที่ท�ำให้ เกิดหรือเงื่อนไขคืออะไร เหตุผลที่ท�ำให้เกิดโรค ถ้ารู้สาเหตุแล้วสามารถป้องกันไม่ให้เกิดโรคได้ อย่ า งไร หรื อ ถ้ า เกิ ด แล้ ว ท� ำ ให้ ห ายเร็ ว ขึ้ น และ
ไม่เสียชีวิตได้ไหม ยกตัวอย่างตอนนี้มีเรื่องไวรัส ซิกา (Zika Virus) โดยมีพาหะคือยุงลาย ก�ำลัง แพร่กระจายในหลายประเทศ เราก็ต้องรู้ว่าใน เมืองไทยมีหรือเปล่า เกิดที่ไหน สมมติมีคนเป็น 0.001% อาจตอบไม่ได้ว่าต้องท�ำอะไรบ้าง แต่ ถ้ามีคนติดเชื้อ 10% พอจะเก็บผลได้ว่าผลลัพธ์ เป็นอย่างไร ก็ตอ้ งศึกษาไปทีละขัน้ ตอน ข้ามขัน้ ตอน ไม่ได้ เพราะฉะนั้นต้องรู้ทันธรรมชาติของโรค ปัจจัยเสี่ยง บริบท แล้วต้องมีการรับรองหลายๆ อย่าง เช่น การทดลองกับคนจ�ำนวนมากๆ เพื่อให้ ได้ค�ำตอบที่ถูกต้อง สติปัญญาและความพยายาม ย้อนไปตอนที่ตัดสินใจเรียนด้านนี้ เพราะมี ครูอาจารย์แนะน�ำและเพิ่งเรียนแพทย์จบใหม่ๆ มีโรคใหม่เกิดขึ้น ซึ่งไม่รู้ว่าเกิดจากอะไร จึงต้อง ลงเรียนวิชาระบาดวิทยา เพื่อศึกษาว่าโรคนี้เกิด จากอะไร วิธีรักษาที่ถูกต้องเป็นอย่างไร ป้องกัน อย่างไร ซึ่งต้องการคนไปค้นคว้า เรารู้สึกว่างานนี้ ถู ก โฉลกกั บ เรา โรคแรกที่ ท� ำ เป็ น โรคที่ ต อนนี้ ไม่ระบาดแล้ว คือโรคล�ำไส้เน่าของเด็ก สมัยก่อน ไม่รวู้ า่ เกิดจากอะไร เด็กจะท้องอืดแล้วไส้เน่า รักษา ด้วยการตัดล�ำไส้เพือ่ ต่อใหม่ เป็นโรคทีเ่ ด็กเล็กเป็น 29
SOOK INTERVIEW
แล้วชัก ปัญญาอ่อน และร้ายแรงถึงเสียชีวติ ได้ เลย เป็นแรงบันดาลใจว่าต้องท�ำเรือ่ งพวกนี้ จะมีโรคใหม่ เกิดขึน้ เรือ่ ยๆ ทีเ่ ราต้องวิจยั ว่าเกิดจากอะไร และ จะป้องกันได้อย่างไร ซึ่งการท�ำงานระบาดวิทยา เป็นความท้าทายทางความพยายามและสติปญ ั ญา เพราะเข้าใจยากและต้องใช้เวลาในการศึกษา ระวังโรคติดต่อ ปัจจุบนั โรคทีท่ ำ� ให้คนเสียชีวติ เป็นจ�ำนวนมาก คือเอดส์และวัณโรค ซึ่งเป็นโรคที่มาคู่กัน ถ้าไป ตรวจคนเป็นวัณโรคจะพบ 20% ที่มีเชื้อ HIV ร่วมด้วย แต่ถ้าไปตรวจคนที่มีเชื้อ HIV แล้วไม่ได้ รับการรักษา 50% จะตายจากวัณโรค ซึง่ โรคเอดส์ หลังจากมียารักษาจ�ำนวนผูเ้ สียชีวติ ลดน้อยลงทุกปี แต่วัณโรคน่าเป็นห่วง เพราะถ้าดื้อยาแล้วไม่มียา รักษา หากไปติดใครก็แย่ เพราะวัณโรคเชื้อจะ ติดจากคนหนึ่งไปสู่อีกคนหนึ่งด้วยการจามไอ จึง ต้องสวมหน้ากาก และถ้าไอเกิน 2 อาทิตย์ก็ต้อง ให้หมอตรวจดูว่าเป็นหรือไม่ ถ้าเป็นเร็ว รักษาเร็ว กินยาครบก็หาย แต่ก็ต้องกินอย่างน้อย 6 เดือน จึงต้องตระหนักในเรื่องการป้องกันและสังเกต
อยูเ่ สมอ อีกโรคทีค่ าดว่าจะพบมากขึน้ คือ เบาหวาน เพราะพบเยอะในผู้ป่วยโรคเอดส์ เมื่อเป็นแล้ว ภูมติ า้ นทานวัณโรคก็จะต�ำ่ จึงต้องควบคุมเบาหวาน ให้ได้ ส่วนไข้เลือดออกก็ยังเป็นกันเยอะ แต่หมอ สมัยนี้เก่งรักษาได้ ใส่ใจสุขภาพต้านโรค การดูแลสุขภาพทัว่ ไปให้ดกี ป็ อ้ งกันโรคระบาด ได้เยอะมากแล้ว โดยเฉพาะเรื่องความสะอาด ระเบียบวินัย อาหารการกิน บ้านช่องที่อยู่อาศัย ที่อากาศถ่ายเทได้สะดวก รวมทั้งลมหายใจที่เรา หายใจออกไปต้องระวังอย่าให้ไปติดเชื้อคนอื่น หากมีอาการไม่ดีก็รีบพบแพทย์ ถ้าป่วยเป็นโรค ก็กินยาและรักษาให้หายขาด เมื่ออายุมากขึ้นก็ ฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันโรคตามความเหมาะสมของ ช่วงวัย ซึ่งการดูแลสุขภาพให้ดีเป็นตัวควบคุม เพราะเราไปควบคุมคนอื่นยาก แต่ถ้าเราแข็งแรง โรคก็น้อยลง และควรออกก�ำลังกาย ดูแลสุขภาพ จิตใจให้ดี ดื่มน�้ำสะอาด ล้างมือบ่อยๆ เพื่อป้องกัน เชื้อโรค จ�ำไว้เลยว่าการป้องกันที่ดีที่สุดคือ ท�ำให้ บริบทของเราเป็นบริบททีเ่ ชือ้ จะติดต่อจากข้างนอก
เข้ามายากและออกไปหาคนอื่นก็ยากด้วย สุขกายใจในวัย 66 ทุกวันนี้มีความสุขที่ได้ท�ำงานเป็นอาจารย์ และที่ ป รึ ก ษาให้ กั บ ที่ ต ่ า งๆ แต่ ต ่ อ ไปก็ ค งต้ อ ง ลดลงเพื่อที่จะได้สมดุลกับชีวิตมากขึ้น ส่วนตัว เป็นคนที่มีวินัยกับสุขภาพมาตั้งแต่หนุ่มๆ ท�ำให้ น�้ ำ หนั ก เท่ า เดิ ม มาตลอด เราดู แ ลสุ ข ภาพ ทั้ ง กิน นอน ขับถ่าย ออกก�ำลังกาย ความสะอาด จิ ต ใจครบทุ ก อย่ า ง พออายุ ม ากก็ รู ้ ว ่ า กิ น อะไร ได้บ้างไม่ตามใจปาก ไม่บริโภคล้นหรือน้อยไป ตอนนีก้ นิ โซเดียมต�ำ่ น�ำ้ ตาลต�ำ่ ไขมันต�ำ่ ไฟเบอร์สงู เนื้ อ สั ต ว์ ก็ทานบ้ า ง คื อ จะเลื อ กอาหารมากขึ้ น รวมทัง้ ออกก�ำลังกายว่ายน�ำ้ ทุกวัน ครัง้ ละชัว่ โมงกว่าๆ นอนตั้งแต่หัวค�่ำ คือต้องมีวินัยส�ำคัญที่สุด แล้ว ร่างกายจะแข็งแรง ตลอดชี วิ ต การท� ำ งานของคุ ณ หมอคนเก่ ง ได้สร้างผลงานและรับรางวัลมามากมายนับไม่ถว้ น ซึ่งการันตีได้ถึงความตั้งใจในการอุทิศตนเพื่องาน ป้องกันควบคุมโรคอย่างยั่งยืน
นักระบาดวิทยา ต้องรู้ ธรรมชาติของโรค คือเกิดที่ไหน เกิดกับใคร และต้องเก็บข้อมูล หาว่าเชื้อนั้นคืออะไร สาเหตุ ที่ท�ำให้เกิดโรค เพื่อหาสาเหตุ ในการป้องกันโรค
30
โยเกิร์ต
ส่วนประกอบ
ราดซอสบลูเบอร์รี่
เมนู ข องว่ า งแสนอร่ อ ยที่ มี ทั้ ง โปรไบโอติ ก จากโยเกิ ร ์ ต ใยอาหาร และสารต้านอนุมูลอิสระจากบลูเบอร์รี่ ช่วยเพิ่ม จุ ลิ น ทรี ย ์ สุ ข ภาพในล� ำ ไส้ เสริ ม การท� ำ งานของระบบ ภูมิคุ้มกัน และท�ำให้ระบบขับถ่ายท�ำงานได้ดี
(ส�ำหรับ 4 ที่ ให้พลังงาน 540 กิโลแคลอรี่)
บลูเบอร์รี่สด (หรือแช่แข็ง) น�้ำเปล่า น�้ำตาลทรายแดง น�้ำมะนาว โยเกิร์ตรสธรรมชาติ
1 ½ ½ ¼ 2 2
ถ้วย ถ้วย ถ้วย ช้อนโต๊ะ ถ้วย
วิธีท�ำ
ตั้งกระทะไฟกลาง ใส่ส่วนผสมทุกอย่างยกเว้นโยเกิร์ตลงใน กระทะ คนส่วนผสมให้เข้ากัน เมื่อเริ่มเดือดและมีฟองปุดๆ ให้ ลดเป็นไฟอ่อน คนต่อประมาณ 10 นาที หรือจนกว่าส่วนผสมข้น ตักโยเกิร์ตใส่ถ้วย ราดซอสบลูเบอร์รี่ด้านบน ตกแต่งด้วย ใบสะระแหน่ หรือผลบลูเบอร์รี่สด พร้อมเสิร์ฟ
RHeigdh FaAtle& rHigt!h Sugar Food มิคุ้มกันที่ดี เลี่ยงไขมันและน�้ำตาลสูง เพื่อภู
อาหารทีม่ ไี ขมันและน�ำ้ ตาลสูง มีสว่ นท�ำให้ประสิทธิภาพของ ระบบภูมคิ มุ้ กันลดลง เพราะท�ำให้กระบวนการต่อสูเ้ ชือ้ โรค ของร่างกาย (Phagocytosis) ท�ำงานได้ไม่ดี e
ทีม่ า : www.prevention.com
โปรไบโอติก (Probiotics) มาจากภาษากรีก หมายถึง ‘เพื่อชีวิต’ (For Life) อันได้แก่ จุลินทรีย์ที่มีชีวิต พบในอาหาร ช่วยปรับสมดุลให้จลุ นิ ทรีย์ ในล�ำไส้ ได้แก่ แบคทีเรียกรดแลคติก มีประโยชน์ตอ่ ร่างกาย ดังนี้ e
ช่วยให้การย่อยดีขนึ้ เพิม่ การดูดซึมของแร่ธาตุและวิตามิน ป้องกันการติดเชือ้ ในล�ำไส้ ลดการอักเสบ ลดคอเลสเตอรอล ลดโอกาสเกิดฟันผุ
ทีม่ า : lib3.dss.go.th 37
HAPPY MOVE
MEDITATI N
TH RAPY สมาธิบำ� บัด
ใครทีม่ อี าการปวดเมือ่ ย ปวดกระดูก ปวดเข่า หรือไม่อยากโหมออกก�ำลังกายหนักๆ ลองมาฝึกสมาธิ บ�ำบัด SKT ที่น�ำหลักประสาทวิทยาศาสตร์มาผสมผสานกับการปฏิบัติสมาธิ ช่วยลดอาการปวด ตามร่างกาย และช่วยบ�ำบัดเยียวยาโรคต่างๆ เช่น ภูมิแพ้ กรดไหลย้อน ท้องผูก ฯลฯ แถมยังช่วย ฟื้นฟูให้กลับมามีสุขภาพที่ดีขึ้นได้ง่ายๆ เพียงท�ำสมาธิ 5 ท่าและท�ำอย่างต่อเนื่องเป็นประจ�ำ
ท่าที่ 1 นัง่ ขัดสมาธิ ทดสอบลมหายใจด้วยการเอานิว้ ชีจ้ อ่ ทีป่ ากพร้อมหลับตา แล้วเป่าลม ทางปากให้ยาวทีส่ ดุ ตามด้วยหายใจทางจมูกลึกๆ และกลัน้ ลมหายใจไว้นบั 1-3 แล้วผ่อนลมหายใจออกทางปากช้าๆ ท�ำซ�้ำ 20 รอบต่อการสูดลมหายใจ เข้า-ออก ท่านีจ้ ะช่วยให้รา่ งกายขับของเสียออกมาและผ่อนคลายกล้ามเนือ้ 40
ท่าที่ 2 ยืนแยกขาออกห่างเท่ากับช่วงไหล่ ชูมือ 2 ข้างขึ้นประกบกันไว้ ให้ต้นแขน แนบหู สูดลมหายใจเข้า-ออก 20 รอบแล้วปล่อยมือลงช้าๆ นับ 1-30 ท่านี้ จะช่วยลดความดันโลหิตและลดน�้ำตาลในผู้ป่วยเบาหวาน
Matinee
ท่าที่ 3 นัง่ เหยียดเท้าราบไปกับพืน้ เอามือวางบนเข่า หายใจเข้าลึกๆ พร้อมกับโน้มตัว มาข้างหน้า เหยียดแขนทัง้ 2 ข้างจนแขนตึง ผ่อนลมหายใจออกทางปากช้าๆ พร้อมกับเอนตัวไปด้านหลังให้มากทีส่ ดุ ท�ำ 30 รอบการหายใจ ท่านีจ้ ะช่วยแก้ อาการท้องผูก กรดไหลย้อน ปวดหลัง และปวดเข่า
ท่าที่ 4 ยืนตรงเอามือไขว้หลัง สูดลมหายใจเข้า พร้อมยกขาก้าวไปข้างหน้า จากนั้น ผ่อนลมหายใจออกพร้อมวางเท้าลง ท�ำสลับข้างไปเรือ่ ยๆ ซ�ำ้ ๆ 90-120 รอบ โดยใช้เวลา 45-60 นาที ท่านีจ้ ะช่วยบ�ำบัดผูป้ ว่ ยทางโรคพันธุกรรม เบาหวาน และโรคเกี่ยวกับไขกระดูก
ท่าที่ 5 ขัน้ แรก ชูมอื 2 ข้างขึน้ ประกบกัน ให้ตน้ แขนแนบหู สูดลมหายใจเข้าลึกๆ ผ่อนลมหายใจออกยาวๆ ก้มตัวและลดแขนลงช้าๆ นับเป็น 1 รอบการหายใจ ท�ำ 30 รอบการหายใจ ขั้นที่ 2 ค้างท่าเดิมอยู่ ที่พื้น 10 รอบการหายใจ ขั้นที่ 3 จากนั้นค่อยๆ ยกตัวขึ้น ท�ำซ�้ำตามขั้นแรกอีก 30 รอบลมหายใจ กลับไปยืนท่าเดิม ท่านี้ช่วยลดอาการปวดส�ำหรับผู้ที่มีปัญหาระบบกล้ามเนื้อและกระดูก e ทีม่ า :
PLOY
S K T คื อ ตั ว ย ่ อ ที่ ม า จ า ก ชื่ อ ข อ ง รศ.ดร.สมพร กันทรดุษฎี เตรียมชัยศรี อาจารย์ประจ�ำคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งเป็นผู้พัฒนา เทคนิคการท�ำสมาธิบำ� บัดนีข้ นึ้ มา โดยได้ น�ำองค์ความรู้ทั้งเรื่องสมาธิ โยคะ ชี่กง การออกก� ำ ลั ง กายแบบยื ด เหยี ย ด การปฏิบตั สิ มาธิดว้ ยเทคนิคการหายใจ และการควบคุมประสาทสัมผัสทางตา และหู น�ำมาผสมผสานกันและพัฒนา เป็นสมาธิบ�ำบัดแบบใหม่ขึ้นมา
รายการ Change (by Mahidol) ตอนสมาธิบำ� บัด SKT ทางเลือกใหม่ไร้โรค 41
THE LESSON
THE LESSON #42 ใจ ไม่เคย ป่วย 48
เดช, เกี๊ยวกุ้ง
ขาดได้ ย า ้ ห ให า ษ ั ก ร คทไี่ มส่ ามารถ โร ็ น ใหอ้ ยู่ เป ย ง ่ ว ้ อ ่ ช ต ต ก า แ ง ่ ห ี ย ต แ พ ่ เ ฐิ อยเู่ สมอ ไม จ าภอนั ประเสร ใ ล ั ง ็ น ล อู้ นื่ ได้ เป ผ พ ั ง ค ิ ม ร ย ี ต โ เ ่ ม ไป ่ ั น ี ๆ ม ด ห ว ะ การไม า ล ะสง่ ตอ่ เรอื่ งร ใหแ้ ขง็ แรงแ ล ย า ์ แ ก น ง ช ่ า โย ร ะ ล ร ู แ ไอวี / เอดส์ ป ช � ำ ท เอ ั ง ้ ื อ การด ่ ย เช ต ิ ด แ ู ้ ต ็ ง ผ อ้ ยา่ งเขม้ แข านเครอื ขา่ ย ไ่ มเ่ คยยอ่ ทอ้ ต แ ี บนโลกใบนไี้ ด นามสพรรค ผปู้ ระสานง ป 9 1 ึ ง ชไอวนี านถ มชาย เอ ส ้ ื อ ุ ณ เช ่ ี ค ิ ด ดสเ์ สมอมา ท ู ้ ต ง เอ ผ ่ า ค ย ) t โร อ e ั บ ก .n ว s ่ ี ย ทถี่ กู ตอ้ งเก ww.thaiplu ใจ w ้ า ( เข ง า ม า ล ว ก ค ค ง า ้ า ภ อาสาเพอื่ สร ิ ต จ น า ง � ำ ท ่ ั น และมงุ่ ม ท�ำใจเมื่อรู้ว่าป่วย ผมจบระดับการศึกษาสูงสุดด้านประกาศนียบัตร วิชาชีพ (ปวช.) ช่างโลหะในจังหวัดนนทบุรีเมื่อปี พ.ศ. 2537 และรู้ว่าตนเองติดเชื้อเอชไอวีในปี พ.ศ. 2540 จากการป่วยด้วยวัณโรคที่ปอดและ ล�ำไส้ ซึ่งเป็นโรคฉวยโอกาสตอนที่ภูมิคุ้มกันใน ร่างกายต�่ำมากๆ จากการติดเชื้อเอชไอวี ตอนนั้น น�้ ำ หนั ก เหลื อ เพี ย ง 38 กิ โ ลกรั ม มี แ ต่ ห นั ง หุม้ กระดูก ทานอาหารไม่ได้ นอนอยูบ่ า้ นประมาณ 10 วัน จนทางบ้านพาไปส่งโรงพยาบาลเพื่อรับ การรักษา ช่วงที่นอนโรงพยาบาลไม่เคยหลับสนิท เพราะเพื่อนหลายคนที่นอนเตียงข้างๆ เสียชีวิต จากอาการป่ ว ยเอดส์ จ� ำ ได้ ว ่ า คื น แรกที่ กิ น ยา วัณโรคประมาณ 10 เม็ด กินไม่ได้เลย ช่วงนั้น ทรมานมาก ร่างกายไม่มีแรง ไม่เคยหลับตาลง สักคืน จนวันทีส่ องอายพยาบาลทีเ่ ปลีย่ นเสือ้ ผ้าจึง แข็งใจไปอาบน�้ำเอง ตั้งแต่นั้นก็เริ่มดีขึ้น กินยาได้ ทานอาหารได้ เดินได้ แม้จะยังเหนื่อยอยู่ จนครบ 6 วันหมอจึงให้กลับมาพักรักษาตัวต่อที่บ้าน ครอบครัวคือแรงใจ หลั ง จากนั้ น หนึ่ ง เดื อ นต่ อ มาผมมารั บ ยา วั ณ โรค คนในบ้ า นเริ่ ม สงสั ย เรื่ อ งการติ ด เชื้ อ เอชไอวีของผม วันรับยาผมจึงถามหมออีกครั้ง
และได้ค�ำตอบว่าผมติดเชื้อ รู้สึกอึ้งท�ำอะไรไม่ถูก สับสนไปหมด คิดอย่างเดียวว่าจะกลับไปบอกคนที่ บ้านอย่างไร พอกลับไปถึงบ้านก็นงั่ ทีห่ วั สะพานน�ำ้ หน้าบ้าน นัง่ คิดว่าอยูไ่ ด้อกี กีป่ ถี งึ จะตายและนึกถึง ข้อมูลที่เคยได้ยินมาว่าเอดส์เป็นแล้วตาย รักษา ไม่ได้ เป็นโรคทีน่ า่ รังเกียจ สิง่ เหล่านีม้ นั วนอยูใ่ นหัว ตลอดเวลา จนกระทั่งเย็นวันนั้นก็บอกคนในบ้าน ทั้งพ่อ แม่ พี่สาว ไม่กล้าสบตาสู้หน้าใครเลย จน แม่พูดว่าอย่างไรข้าก็ไปก่อนเอ็งอยู่แล้ว เดี๋ยวก็ ดีขึ้นเอง ไม่ต้องกลัวหรอก แล้วพ่อก็พูดปลอบใจ ว่า เดี๋ยวไปหายามาให้กิน ไม่เป็นไรหรอก ท�ำให้ เรารู้ว่าพ่อ แม่ พี่สาวไม่ทอดทิ้งเรา จึงมีก�ำลังใจที่ อยากมีชีวิตอยู่ต่อ จากนั้นกินยารักษาวัณโรคจน ครบ 8 เดือน น�้ำหนักก็เพิ่มเป็น 72 กิโลกรัมและ ร่างกายดีขึ้นเรื่อยๆ ก้าวสู่กลุ่มใหม่ ช่วงทีผ่ มท�ำการรักษามียาต้านไวรัสเพียงไม่กตี่ วั และราคาค่อนข้างแพง สิ่งที่ผมท�ำได้ในขณะนั้น คือการกินยาป้องกันโรคฉวยโอกาสอย่างเดียว ที่สามารถป้องกันโรคปอดอักเสบและฝีในสมอง 2 โรคเท่านั้น เพราะภูมิคุ้มกันของผมยังต�่ำอยู่ มาก ผมจึงตั้งใจดูแลสุขภาพของตนเอง จนช่วง ปีพ.ศ. 2543 ได้มีโอกาสเข้าร่วมอบรมกับกลุ่ม ผู ้ ติ ด เชื้ อ เพื่ อ พั ฒ นาศั ก ยภาพการใช้ ชี วิ ต อยู ่ ใ น
ประวีร์ จันทร์ส่งเสริม
สังคมและเสริมสร้างก�ำลังใจให้กับตัวเองในการ อยู่ร่วมกับเชื้อเอชไอวี ท�ำให้ได้รู้จักเพื่อนเพิ่ม มากขึ้น มีกิจกรรมร่วมกัน รู้สึกว่าไม่โดดเดี่ยว แม้บางครั้งน�้ำตาจะไหลออกมาเอง แต่เรารับรู้ได้ ว่ามีเพื่อนหัวอกเดียวกันมากมาย จึงมีก�ำลังใจที่ จะเดินต่อไปและใช้ชีวิตในสังคม จนเพื่อนชักชวน ให้ เข้ า มาร่ ว มเป็ น แกนน� ำ กลุ ่ ม ผู ้ ติ ด เชื้ อ ในการ ช่วยเหลือเพื่อนผู้ติดเชื้อด้วยกัน เพื่อนผู้ติดเชื้อคือเพื่อนเรา ในการเป็นแกนน�ำกลุม่ ผูต้ ดิ เชือ้ กิจกรรมทีเ่ รา ท�ำคือให้คำ� ปรึกษากับเพือ่ นผูต้ ดิ เชือ้ และครอบครัว เรื่องการอยู่ร่วมกับเชื้อเอชไอวี การรักษาอาการ ป่วยเอดส์ในปัจจุบนั หมัน่ ให้กำ� ลังใจซึง่ กันและกัน เพราะช่วงนัน้ การเข้าถึงการรักษาด้วยยาต้านไวรัส มีน้อยมาก มีการลงไปเยี่ยมบ้านเพื่อนที่มีภาวะ ป่วยเอดส์เพื่อติดตามการกินยารักษาโรคที่เกิดขึ้น ใช้ประสบการณ์ของตนเองเล่าให้เพือ่ นฟัง เพือ่ เป็น ก�ำลังใจทีจ่ ะต่อสูก้ บั อาการป่วยทีเ่ กิดขึน้ บางครัง้ ก็ ไปรับเพือ่ นทีม่ อี าการป่วยไปโรงพยาบาล พูดคุยกับ หมอแทนเพือ่ นถึงอาการป่วยทีเ่ กิดขึน้ หาแนวทาง การรักษาแล้วพากลับมาส่งทีบ่ า้ น ผมมีความสุขกับ สิ่งที่ได้ท�ำ พอท�ำแล้วรู้สึกสบายใจ มีความสุขที่ได้ เห็นเพื่อนมีรอยยิ้มและได้ค�ำขอบคุณจากเพื่อน ซึ่งผมไม่ได้คาดหวังอะไรจากเพื่อน แต่เป็นสิ่งลึกๆ ข้างในตัวเองที่บอกว่าผมต้องท�ำ โดยผลตอบแทน ที่ได้คือ ผมได้เพื่อนอีกเยอะแยะมากมาย 49
THE LESSON
เอชไอวีไม่ได้ติดต่อกันง่ายๆ ดังนั้นความเข้าใจ เรื่องข้อมูลในการติดต่อจึงเป็นสิ่งส�ำคัญ รวมทั้งทัศนคติต่อเรื่องเอชไอวี เปิดใจด้วยใจ ปีพ.ศ. 2553 ผมได้มโี อกาสร่วมงานกับเครือข่าย ผู ้ ติ ด เชื้ อ ในการพั ฒ นาศั ก ยภาพข้ อ มู ล และ องค์ความรูด้ า้ นต่างๆ ผลักดันเรือ่ งการเข้าถึงการรักษา ด้วยยาต้านไวรัส รณรงค์เพื่อลดจ�ำนวนผู้ติดเชื้อ รายใหม่ ท�ำให้คนประเมินความเสี่ยงของตนเอง ส่งเสริมการป้องกัน รวมทัง้ รณรงค์การอยูร่ ว่ มกันใน สังคม ซึ่งยังพบว่ามีการรังเกียจเกิดขึ้นอยู่ ทั้งการ ตรวจเลื อ ดก่ อ นเข้ า ท� ำ งานและเข้ า เรี ย นใน สถานศึ ก ษาหรื อ การถู ก บี บ ให้ อ อกจากชุ ม ชน จากความไม่เข้าใจข้อเท็จจริงในการอยู่ร่วมกัน หรืออาจเป็นเพราะความรูส้ กึ ความกังวลจากข้อมูล ที่ได้รับมาแบบไม่ถูกต้อง ซึ่งผมเชื่อว่าคนเหล่านี้ ไม่มีใครเจตนาให้ตัวเองติดเชื้อเอชไอวี เขาไม่ได้ ต้องการความสงสาร แค่ต้องการพื้นที่ยืนในการ ด�ำเนินชีวิตไม่ต่างจากคนทั่วไป ต้องการเพียงการ เปิดใจยอมรับการอยู่ร่วมกันในสังคม เพราะเขามี ความรัก ความฝัน เป้าหมายในชีวิต ศักดิ์ศรี และ คุณค่าที่ไม่ได้ต่างจากคนที่ไม่ติดเชื้อเอชไอวี เข้าใจให้ถูกต้อง เอชไอวีไม่ได้ติดต่อกันง่ายๆ จากการเรียน ด้วยกัน ท�ำงานร่วมกัน กอดกัน จับมือกัน หรือ แม้กระทั่งกินน�้ำแก้วเดียวกัน ดังนั้นความเข้าใจ เรื่องข้อมูลในการติดต่อจึงเป็นสิ่งส�ำคัญ รวมทั้ง ทั ศ นคติ ต ่ อ เรื่ อ งเอชไอวี ห รื อ เอดส์ ในปั จ จุ บั น ถ้ารูว้ า่ ติดเชือ้ เอชไอวีสามารถเริม่ รักษาด้วยยาต้าน ไวรัสตามสิทธิได้เลย ทั้งบัตรทอง ประกันสังคม และสิทธิข้าราชการโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย อีกทั้งมี บริการตรวจเลือดหาการติดเชื้อเอชไอวีฟรีปีละ 2 ครั้ง ส�ำหรับคนที่มีความเสี่ยง มีเพศสัมพันธ์โดย 50
ไม่ได้ป้องกันหรือมีการใช้เข็มร่วมกัน การรู้สถานะ การติดเชื้อของตัวเองเร็วจะท�ำให้เข้าสู่ระบบการ รักษาได้เลย ไม่ต้องรอให้ป่วยก่อน เพราะหากกิน ยาต้านไวรัสทุกวันก็สามารถมีชวี ติ อยูไ่ ด้จนแก่ตาย เพราะฉะนัน้ เอชไอวีปอ้ งกันได้ เอดส์รกั ษาได้ และ เราสามารถอยู่ด้วยกันได้ สนับสนุนทุกโอกาส ปัจจุบันร่างกายผมแข็งแรงเหมือนคนอื่นๆ ที่ ไม่ได้ติดเชื้อเอชไอวี เพราะกินยาต้านไวรัสทุกวัน กินอาหารได้ตามปกติทุกอย่าง รวมทั้งท�ำงานร่วม กับเพือ่ นทีไ่ ม่ได้ตดิ เชือ้ เอชไอวี ในช่วงวันหยุดผมได้ มีส่วนร่วมกับคนในชุมชนเล่นกีฬาเปตองร่วมกัน ผมมองว่าถึงเราจะมีเชื้อเอชไอวีก็สามารถท�ำอะไร ได้เหมือนคนอืน่ ๆ ไม่ได้เป็นปัญหาอุปสรรคต่อการ ด�ำเนินชีวิตของผมแต่อย่างใด ที่ส�ำคัญคือก�ำลังใจ จากคนในครอบครัวและการเปิดใจ เข้าใจ ยอมรับ กั บ เรื่ อ งเอชไอวี นอกจากนี้ ทุ ก ครั้ ง ที่ ล งพื้ น ที่ เพื่อสนับสนุนกิจกรรมของกลุ่มผู้ติดเชื้อในแต่ละ โรงพยาบาล ผมมองเห็นว่าเราทุกคนควรช่วยกัน ผลั ก ดั น ให้ เ ด็ ก ที่ มี เชื้ อ เอชไอวี ไ ด้ เรี ย นหนั ง สื อ เหมือนเด็กทั่วไป ให้บริษัทไม่มีการตรวจเลือด ก่อนเข้าท�ำงาน เพื่อช่วยลดช่องว่างของผู้ติดเชื้อที่ เกิดขึ้นในสังคมไทย ตลอดจนเพิ่มเรื่องการตรวจ คัดกรองและการรักษาไวรัสตับอักเสบซีในระบบ หลักประกันสุขภาพด้วย
กว่าคน และยังมีคนทีย่ งั ไม่ทราบสถานะการติดเชือ้ ของตัวเองและยังไม่ได้เข้าสูร่ ะบบการรักษาด้วยยา ต้านไวรัสหลายแสนคน ผมจึงอยากเป็นก�ำลังใจให้ กับคนทุกคนที่ก�ำลังรักษาด้วยยาต้านไวรัส อยาก ให้ทานยาให้ตลอดต่อเนื่อง อย่าหลุดหายไปจาก ระบบการรักษา รวมทัง้ เป็นก�ำลังใจให้กบั คนทีเ่ ริม่ สงสัยว่าตัวเองมีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี แนะน�ำให้เข้ามารับบริการตรวจเลือด หากติดเชือ้ ก็ เข้าสูร่ ะบบการรักษาของตัวเอง แต่หากไม่ตดิ เชือ้ ก็ ขอให้พงึ ระวังว่าจะท�ำอย่างไรไม่ให้ตดิ เชือ้ ไปตลอด
ส่งต่อก�ำลังใจ ขณะนี้มีผู้ติดเชื้อที่อยู่ในระบบการรักษาด้วย ยาต้านไวรัสประมาณ 3 แสนกว่าคน มีเด็กที่ติด เชื้อเอชไอวีที่ได้รับการรักษาอยู่ประมาณ 2 หมื่น
แม้จะป่วยด้วยโรคทีไ่ ม่คาดคิดก็ไม่เป็นอุปสรรค ในการใช้ชีวิตและการท�ำความดีเพื่อผู้อื่นอย่างไม่ หยุดยัง้ ของชายคนนี้ เพราะเขาเชือ่ เสมอว่า “ความดี มันไม่นา่ อาย แล้วเราจะภาคภูมใิ จในตัวของเรา”
EDUTAINMENT
“รู้เท่าทันโรคระบาดผ่านสื่อต่างๆ”
ต้อง อ่าน
โรคระบาด โรคติดเชือ ้ ทีต ่ อ ้ งระวัง เขียน : ดร.ภากร โภไคยพงศ์ ส�ำนักพิมพ์ : ต้นธรรม หนั ง สื อ เล่ ม นี้ ข ออาสามาแนะน� ำ โรคระบาด ชนิดต่างๆ ทั้งสาเหตุ การป้องกัน การดูแล รั ก ษา และการปฏิ บั ติ อ ย่ า งถู ก สุ ข ลั ก ษณะ พร้อมการปฏิบัติตนเพื่อให้ห่างไกลโรค แล้วคุณ จะกลายเป็นฮีโร่พาตัวเองและคนใกล้ชิดให้มี สุขภาพแข็งแรงในทันที
ส�ำรวจรอยโรค : บุกเบิกฐาน ข้อมูลความป่วยไข้ที่ไม่เคย ปรากฏใน “โรงหมอ” เขียน ปรารถนา จันทร์พันธุ์ ผู้จัดท�ำ ส�ำนักงานพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสาร
สุขภาพและส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการ สร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
หนังสือเล่มนี้นำ� เสนอความเคลื่อนไหวของ การปฏิรูประบบข้อมูลข่าวสารสุขภาพของ ประเทศไทย พร้อมรายงานสถานการณ์ สุขภาพของคนไทย ความเสี่ยงต่อการเกิด โรคภัยไข้เจ็บ เพือ่ เพิม่ โอกาสปลดชนวนความ เสีย่ งจากการป่วยให้ออกไป ก่อนจะลุกลาม กลายเป็นโรคร้ายนัน่ เอง
CONTAGION เพียงชายคนหนึง่ ไอบนรถบัส ที่มีผู้โดยสารอัดแน่น โลกทั้ง ใบก็สนั่ สะเทือน หลังจากนัน้ ไม่นานผู้คนจ�ำนวนมากใน หลากหลายประเทศก็ มี อาการไออย่างรุนแรง มีไข้ ตามมาด้ ว ยอาการลมชั ก เลือ ดคั่งในสมอง และเสีย ชีวิต จากหนึ่งกลายเป็นพัน จนเหล่านักวิจัย ณ ศูนย์ ควบคุมและป้องกันโรคในอเมริกาต้องระดมก�ำลังหา ต้นตอของเชื้อ คิดค้นตัวยา วิธีการรักษา ภายใต้ความ หวาดระแวงอันน่าตระหนกของคนทั้งโลก 54
ต้อง ดู
รายการต้องรอด : โรคระบาด มฤตยูร้ายในกายคน โรคระบาดในอดีตจนถึงปัจจุบนั ทีค่ ร่าชีวติ ประชากรโลกไป เป็นจ�ำนวนมาก ได้ถูกน�ำมารวบรวมและร้อยเรียงอยู่ใน รายการต้องรอด ตอนโรคระบาด มฤตยูรา้ ยในกายคน เพือ่ เล่าถึงวิกฤตการณ์ความน่าสะพรึงกลัวที่เกิดขึ้น พร้อม แนะน�ำวิธปี อ้ งกันตัวเองเบือ้ งต้น เพือ่ ไม่ให้ตกอยูใ่ นวงล้อม ของโรคระบาดนัน่ เอง OUTBREAK เชื้อร้ายชื่อ “Motaba” ติดต่อทางการสัมผัส ผู้ที่ได้รับเชื้อนี้จะตาย อย่างช้าๆ ในเวลาไม่นาน เพราะเหล่าไวรัสจะแพร่ขยายพันธุ์และ กัดกินทุกเซลล์ในร่างกาย ผู้พัน Sam Daniels ได้พบกับฤทธิ์ของ ไวรัสตัวนี้ จึงพยายามแจ้งกับท่านนายพล เพื่อให้ศึกษาไวรัสนี้ อย่างจริงจัง แต่เขากลับเพิกเฉย จนมีคนลักลอบน�ำลิงที่มีไวรัสตัวนี้ มาถึงอเมริกา นายพลจึงหันหัวเรือมาร่วมมือเพื่อยับยั้งหายนะครั้งนี้ ก่อนที่มันจะแพร่ไปคร่าชีวิตคนอเมริกันทุกคน
เสริมสิน
ต้อง ไลค์
ส�ำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค
ความรู้สนุกๆ แบบหมอแมว
โรคและภั ย อาจมาเยื อ นโดยที่ เราไม่ ทั น ตั้ ง ตั ว FANPAGE ส�ำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค จะเป็นดั่งเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย เฝ้าระวัง และแจ้ ง ข่ า วสารน่ า รู ้ เ กี่ ย วกั บ โรคระบาดตลอด 24 ชั่วโมง คลิก : www.facebook.com /ส�ำนักระบาด วิทยา-กรมควบคุมโรค
ไม่เพียงแค่นานาสาระสุขภาพน่ารูท้ คี่ นส่วนใหญ่ไม่รู้ หรือเข้าใจผิดเท่านั้น หมอแมวยังหยิบยกเรื่องฮิต ฮอตในกระแสโซเชี ย ลที่ ส ่ ว นใหญ่ เ กี่ ย วข้ อ งกั บ สุ ข ภาพมาบอกเล่ า พร้ อ มอธิ บ ายด้ ว ยภาษาที่ เข้าใจง่ายและอ่านสนุก คลิก : www.facebook.com /HmxMaew
ต้อง โหลด PODD CM ONE HEALTH “ผ่อดีดี” แอปพลิเคชันที่มีความหมายว่า “ดูดดี ”ี ออกแบบมาเพือ่ ให้เกษตรกรหรือ ชาวบ้านสามารถส่งรายงานความผิดปกติของ สัตว์ ด้วยการถ่ายภาพและกรอกรายละเอียด ผ่ า นแอปฯ แบบเรี ย ลไทม์ ช่ ว ยให้ ที ม สัตวแพทย์ไปดูอาการของสัตว์ได้ภายในเวลา ไม่กชี่ วั่ โมง ป้องกันการเกิดโรคระบาดในสัตว์ ทีอ่ าจกระทบรายได้ชาวบ้าน และส่งต่อมาถึง คนได้อย่างทันท่วงที
DOCTOR ME ใส่ใจสุขภาพด้วยแอปพลิเคชันทีใ่ ห้ความรูเ้ พือ่ ดูแล อาการเจ็บป่วยเบือ้ งต้นด้วยตัวเอง โดยเลือกดูอาการ เจ็บป่วยจากส่วนต่างๆ ของร่างกาย ไม่วา่ จะเป็นศีรษะ ล�ำตัว และล�ำตัวส่วนล่าง ซึ่งแอปฯ นี้จะแสดง รายละเอียดของโรคนัน้ ๆ พร้อมแนวทางการรักษา รายชื่อยา และยังมีข้อมูลการปฐมพยาบาลเมื่อ เกิดเหตุฉกุ เฉินอย่างเลือดออก จมน�ำ้ และกระดูกหัก อีกด้วย 55