INSPIREERT ONDERNEMERS
LUST EN LAST
HOE SANDY WENDERHOLD DRIE CRISES OVERLEEFDE ONDERZOEK
DIT VERDIENEN JE COLLLEGAONDERNEMERS FOOD TRUCKS
ZO OVERLEEF JE EEN
HYPE OP WIELEN
DEZE INVESTEERDERS MOET JE TE VRIEND HOUDEN
MEET THE
DRAGONS
N° 3 2016
SPROUT.NL
€ 9,95
Er is nu een betaalmiddel dat net zo makkelijk is als contant betalen Emirates Business Rewards, ons vernieuwde programma voor zakenreizigers, maakt het mogelijk Business Rewards Punten in te wisselen voor beschikbare stoelen. Alsof u contant betaalt – zelfs voor lastminutevluchten. Verdiende punten worden binnen twee weken bijgeschreven op uw account. Aanmelden is heel eenvoudig, dus meedoen is makkelijker dan ooit. Ontdek Emirates Business Rewards, net zo makkelijk als contant betalen.
emirates.com/nl/businessrewards
INHOUD PEOPLE BUSINESS IDEAS
26 76
BORN FOR PORN
SANDY WENDERHOLD VERDIENT AAN DE LUSTEN VAN DE MENSCH
THEMA: POEN ONDERNEMEN MÉT EN ZONDER GELD
ACHTER DE SCHERMEN
DIAMONDS ARE FOREVER BIJ ROYAL ASSCHER 22 24 34 36
GESPOT De beste ideeën
EN VERDER
07 11 12 14
SPROUT & JIJ op de agenda bij Sprout
HET NETWERK VAN Sungevity
INFORMALS Deze investeerders moet je te vriend houden
N° 3 2016
57 58 60 66 68 72 82
THE HARD WAY Als je startup faalt
BIERVILTJE De sportwagen van Burton
PRACTICE WHAT YOU PREACH Bottom of the Pyramid
40 46
BIJZONDER BEHEER Door de bank genomen
BOOTSTRAPPING Ondernemen zonder kapitaal
PHILIP TEST Minibrew
COLUMN Mark Vletter
COLUMN Janneke Niessen
39
TONY HSIEH Miljardair in een caravan COLUMN Jan van Setten
FOOD TRUCKS De hype voorbij
DE JAARREKENING Hoe succesvol is Triodos
DE HANDTAS VAN Jacqueline Zuidweg
3
VOORWOORD
WAT POEN KAN DOEN
KAPITAAL PEGELS KNAKEN
Remy Ludo Gieling
et ruim tweehonderd kilometer per uur scheuren we over een verlaten landweg bij Schiphol. Vliegtuigspotters kijken ons meelijwekkend na. Laagvliegers. Even snel als de wagen accelereert, komt het gevaarte tot stilstand. Op adem komen, omkeren en weer plankgas, terwijl de lederen massagestoel de stress van de werkdag eruit kneedt. Audi heeft kosten nog moeite gespaard om de toekomstige eigenaar van deze S8 te verwennen, maar met een prijskaartje. De factsheet in het dashboardkastje van dit testexemplaar meldt dat hij 220.000 euro moet kosten. Daar heb je in Amsterdam bijna een appartement voor! Zou jij dit geld uitgeven aan een auto? Voor ons, petrol heads, ligt het antwoord voor de hand, maar we vinden het toch een tikkeltje veel van het goede. Voor de duidelijkheid: ik rijd zelf in een Saab uit ’96. Een N° 3 2016
Jorn van Eck
1.01 min.
maal terug op de redactie ging de discussie verder: wie kopen dit soort wagens? Topmanagers of toch eerder ondernemers? Wat verdienen ondernemers eigenlijk en wat doen ze met hun geld? We legden het ze voor in een onderzoek. Wat blijkt vanaf pagina 50: jullie zijn best open over je inkomsten en uitgaven. Chris Hall kocht een Porsche youngtimer zodra zijn zaak het toeliet, Renzo Deurloo deed zijn ouders een horloge cadeau als dank voor zijn opvoeding. Ik weet dat ondernemen niet in de eerste plaats draait om het geld, maar droom eens over wat jij zou kopen na een mega-exit. Een (tweede) vakantiehuis? Een zeiljacht? En ach, zolang collega’s rondvliegen in een privévliegtuig, is zo’n decadente Audi van twee ton misschien niet eens zo megalomaan. Remy Ludo Gieling, Hoofdredacteur
5
JUST JOINED MEMBERS SPROUT NETWERK
JUST
SASKIA NOOIJ (45)
JOINED
Oprichtster Kywie, Amsterdam
Kijwie? Kiewie?! “Ik spreek het uit als het fruit, maar het staat voor Keep Your Woolie: Kywie levert wijnkoelers van schapenvacht. Die zij niet alleen fraai, ze koelen beter dan zo’n dubbelwandig model van staal of plastic: wol isoleert en de fles hoeft niet uit de koeler gehaald als je schenkt. Er zijn ook versies voor blikjes en waterflesjes.”
Een greep uit de helden die de afgelopen periode member zijn geworden van het Sprout ondernemersnetwerk.
Hoe ben je in de leren koelers gerold? “Ik ben jurist en werkte in allerlei functies voor grote bedrijven. In de media, en daarvoor bij een voedingsmiddelenconcern. Mijn opa had een bontwinkel, ik geloof dat dat me geholpen heeft om tien jaar geleden op het idee voor Kywie te komen. Pas nadat ik door mijn werkervaring het vertrouwen kreeg dat ik iets goeds in handen had dacht ik: nú moet ik het doen. In 2013 ging ik aan de slag, ik vond een ambachtelijke leerlooier en tegen kerst verkocht ik de eerste koelers.”
Philip Bueters
Loopt het goed? “Sinds oktober 2015 stort ik me fulltime op Kywie. Ik haal er nog geen volledig inkomen uit, maar de groei zit er goed in. Bedrijven zien de koelers als een bijzonder relatiegeschenk en er wordt goed gereageerd op het natuurlijke en ambachtelijke van het product. Wijnschrijver Harold Hamersma noemde het een van de weinige nuttige wijngadgets die hij kent.” Hoe ga je Kywie verder uitbouwen? “Ik heb grote aspiraties en ga internationaal. Ik heb nu een partij die een model met leren buitenkant kan produceren, voor de barbecueënde buitenman. Verder ben ik met investeerders in gesprek.” Waarmee kunnen Sprout-members helpen? “Een Kywie kopen natuurlijk, haha! Maar serieus, ik zou nu wel ideeën kunnen gebruiken voor guerrillamarketing, en natuurlijk over hoe je een internationale uitrol aanpakt.”
7
6 2 9 1
8
10 5 3
4
1 Maaike Huisman (40) THE PLAYMAKERS
6 Mark Werner (33) LIQUID SPIRIT
2 Bianca van der Lee (48) CHAUD DEVANT ORIGINAL CHEFWEAR
7 Ying Hao Ma (33) YTEC
3 Patricia Leeman (29) QUANTIBUS 4 Nick van den Berg (22) CLOUDROCKET 5 Kim van der Wel (35) COISA
6
8 Christian Hageraats (39) KLEEFSE WAARD 9 Roel Bakker (61) STATE OF FOOTBALL 10 Harro Messelink (45) RELATIEGESCHENKEN.NL
N° 3 2016
SPROUT & JIJ PEOPLE BUSINESS IDEAS
SPROUT EVENT 25 ONDER DE 25
Remy Ludo Gieling
Jorn van Eck
0.51 min.
Daar sta je dan als broekie op het podium jouw bedrijf te pitchen voor honderdvijftig paar priemende ogen. Op het 25 onder de 25-evenement in De Nieuwe Liefde in Amsterdam was het een aangename mix van gevestigde namen en jonge honden. Voor de tiende keer organiseerde Sprout de finale van het aanstormend ondernemerstalent van Nederland. Een driekoppige jury bestaande uit Johan van Mil (Peak Capital), Simone Brummelhuis (The Next Women) en Mark Tigchelaar (Useclark) luisterde naar pitches van Stefan Tan (Dashmote), Alexander Wijninga (Watermelon) en de gebroeders Milan en Patrick van der Meulen (Enie.nl). Na uitgebreid juryoverleg ging de titel dit jaar naar Wijninga en zijn compagnon Charl Haas. De euforie was helaas van korte duur. Het meningsverschil tussen Watermelon en techgigant Whatsapp bleek onoplosbaar waardoor eind juli het faillissement werd aangevraagd. Zo blijkt: ondernemen gaat met vallen en opstaan. Het publiek kon tussen de pitches door leren over de beweegredenen van informal investors uit handen van Johan van Mil en het internationaal uitrollen van je bedrijf vanuit de ervaring van oud-25’er Mark Tigchelaar. De Amerikaanse ondernemerscoach en auteur Buffi Duberman sloot de avond af met een pittige les do’s and don’ts bij pitchen in het engels: “Fuck de Nederlandse bescheidenheid. Als je talent hebt, deel het met de wereld.”
↑ Charl Haas en Alexander Wijninga, Watermelon
N° 3 2016
↓ Alexander Wijninga, Watermelon
↑ Stefan Tan, Dashmote
↑ Milan en Patrick van de Meulen, Enie.nl
7
SPROUT & JIJ PEOPLE BUSINESS IDEAS
BEST GELEZEN OP SPROUT.NL
NIEUW PLAATS JE PERSBERICHT OP SPROUT.NL
1 2 3 4 5
ZEVEN MANIEREN OM ZEKER FAILLIET TE GAAN sprout.nl/failliet
Ondernemers pivotten wat af, dus kunnen we bij Sprout niet achterblijven. Daarom vernieuwen we het abonnementsmodel en introduceren we met gepaste trots het Sprout Partnership. Wat kan je als Sprout Partner? Allereerst publiceer je tot zes keer per jaar persberichten op onze website, die goed is voor 160.000 unieke bezoekers per maand, breng je zakelijke evenementen onder de aandacht op de eventkalender en kom je met een seo-vriendelijk bedrijfsprofiel mét logovermelding supersympathiek en goed vindbaar voor de dag.
DIT ZIJN DE BESTE JONGE ONDERNEMERS VAN 2016 sprout.nl/25onder25
ZO WERD DONALD TRUMP RIJK sprout.nl/trump
HOE MATT SLEEPS DE MATRASSENMARKT WAKKER SCHUDT sprout.nl/mattsleeps
Geef jouw bedrijf of die van een collegaondernemer vandaag nog een steuntje in de rug op sprout.nl/partner.
HOE DANIEL WELLINGTON EEN MILJOENENBUSINESS MAAKT VAN GOEDKOPE HORLOGES sprout.nl/wellington
SPROUT LEEST DE TED-METHODE Chris Anderson
Er is geen vaste formule voor een goede presentatie. Met die zin ontkracht Chris Anderson, de man achter de TED-conferenties, het idee dat je met behulp van een simpele checklist een killer keynote neerzet. Het boek geeft met pakkende voorbeelden uit diverse TED-conferenties richtlijnen die je helpen om een krachtig verhaal neer te zetten. Van een bloedzenuwachtige Monica Lewinsky (angst helpt) tot econoom Robin Hogarth over de valkuil van voorkennis. Onthoud voordat je gaat spreken: je staat niet op een podium voor je eigen ego, maar om het publiek te verwonderen en iets mee te geven. → Maven Publishing, paperback, 320 pagina’s, € 20
N° 3 2016
DE MAN DIE DE WERELD KOFFIE LEERDE DRINKEN Jasper Houtman
Onder koffiekenners is de Nederlander Alfred Peet een legende, terwijl hij voor het grote publiek onbekend bleef. Journalist Jasper Houtman schreef een boek over deze ondernemer achter Peet’s Coffee & Tea, die, volgens medeoprichter van Starbucks Gordon Bowker, voor de koffie-industrie meer heeft betekend dan Heineken in de biersector. Peet bleek een eigenzinnige ondernemer, die op het gebied van leiderschap nog het meest weg had van Steve Jobs. Met succes, want anders hadden we niet op elke straathoek een dubbelgeflipte soy latte macchiato kunnen scoren. → Business Contact, paperback, 256 pagina’s, € 19,99
MAAK ZE GEK! Aartjan van Erkel
‘Hoe je opvallend veel klanten trekt met online marketing’, dat zijn nog eens rake teksten. Marketingexpert en Sprout-member Aartjan van Erkel vertelt in Maak ze gek! in heldere taal hoe je online klanten vindt, bindt en converteert naar keiharde knaken. Van Erkel houdt je ook een spiegel voor wat je eigen online uitingen betreft: gebruik je niet dezelfde taal als al je concurrenten? Boeit je verhaal of is het een slap verkooppraatje? Begrijp en benoem je wel de problemen van jouw klant? Maak ze gek! staat boordevol tips die voor jezelf of je marktingteam superrelevant zijn. Een van de lessen die ons is bijgebleven: behandel je klant niet als een onenightstand, maar ga voor een vaste relatie. → Van Duuren Management, paperback, 200 pagina’s, € 22,50
9
Je financiĂŤle basis goed geregeld
Zodat jij het beste uit jezelf kunt halen
Geen zorgen over kosten met het Rabo Startersvoordeel Startende ondernemers krijgen het 1e jaar kosteloos een zakelijke rekening en aansprakelijkheidsverzekering. Ook kun je gebruik maken van onze betaaloplossingen. Zo is de basis goed geregeld en kun jij het beste uit jezelf halen.
Bekijk alle voordelen op rabobank.nl/startersvoordeel Een aandeel in elkaar
'GELD IS NIET WAAR JE IEDERE OCHTEND JE BED VOOR UITSPRINGT' JANNEKE NIESSEN
GELD EN EMOTIES 1.39 min.
Er is waarschijnlijk niets dat zo veel tegenstrijdige emoties oproept als geld: woede, stress, frustratie, wanhoop, verbazing, maar ook: vreugde, blijdschap en euforie. Die veelbelovende werknemer die je per jaar het equivalent van een klein appartement kost maar je bedrijf echt naar het volgende level kan brengen, maar eigenlijk een enorme failure blijkt? Die dus alleen maar geld heeft gekost en alsnog een fikse oprotvergoeding verwacht? Woede. De investering die veel meer tijd kost om binnen te halen terwijl door de aandacht die dat vergt je omzet minder hard groeit. Dat je al een paar keer geld van je spaarrekening hebt overgemaakt om facturen te betalen en dat die rekening nu echt helemaal leeg is. Stress. Dat je flessen champagne opentrekt om te vieren dat je die grote klant hebt binnengehaald maar dat de ‘daar kunnen we echt niet van afwijken’ 90 dagen betalingstermijn je bijna in de cashflowafgrond stort. Frustratie. De bank die je op basis van een sluitend plan een lening toezegt maar op het moment dat je die daadwerkelijk nodig hebt op basis van je cijfers de toezegging intrekt. Terwijl je de lening juist voor die situatie nodig hebt. Wanhoop. Bedrijven die denken dat je na het binnenhalen van funding ineens stopt met bootstrappen en overschakelt naar over-de-balk-smijtmodus en dus geïnteresseerd zou N° 3 2016
zijn in en tijd zou hebben voor heel veel kopjes koffie en irrelevante dienstverlening. Verbazing. Funding binnenhalen, je omzet zien groeien, het crushen van targets, een mogelijke exit. Euforie. (en knallende kurken).
Serie-ondernemer Janneke Niessen (38) is samen met Joëlle Frijters oprichter van Improve Digital (een snel groeiend veilingplatform voor online advertentieruimte), angel investor, mentor voor startups en initiatiefnemer van Inspiring Fifty, de lijst van topvrouwen in technologie.
Geld kan een hoop teweegbrengen, terwijl het voor ondernemers vaak helemaal niet het hoogste doel is. Dat is niet waar je iedere ochtend je bed voor uitspringt. Waarvoor je alles naast je bedrijf jaren op een laag pitje of zijspoor zet en ogenschijnlijk bizarre risico’s neemt. Als geld hun belangrijkste drijfveer zou zijn, zouden meer succesvolle ondernemers op het strand gaan liggen na hun eerste succes. Vaak zetten ze een nieuw bedrijf op, blijven ook na een exit hun bedrijf leiden of gaan investeren. De wereld veroveren met jouw idee; het samenbrengen van het allerbeste team; na jaren ploeteren ineens alle puzzelstukjes in elkaar zien vallen; doen waarvan anderen alleen maar roepen dat ze ooit een keer zullen gaan doen. Geld is essentieel, geld is handig, geld is prettig. Maar waar je hart echt een sprongetje van kan maken, waar je voor blijft rennen, is het bouwen van een bedrijf.
11
NETWERK DUURZAAM ZONNE-ENERGIE ADVIES
FRANK GOOVAERTS (41), COO, verantwoordelijk voor het zo soepel mogelijk laten verlopen van de operaties tijdens de groei. ROEBYEM ANDERS (47), Vice President Global Brand Sungevity International, maakt als oprichter van Sungevity overstappen op zonnestroom makkelijk en leuk. 12
J ESSE BURGER (28), Manager Processes & Technology, zorgt voor mooie en persoonlijke online offertes.
LISANNE BRUMMELHUIS (25), Project Manager Energy Management, denkt na over producten en diensten die klanten helpen hun energieverbruik te verlagen en hun huishouden zo veel mogelijk op zonnestroom te laten draaien.
N° 3 2016
DRIELUIK BUSINESS ANGELS EXIT STARTUPS
PAYPAL IN DE POLDER Succesvolle ondernemers verkopen op een goed moment hun bedrijf. Wat doe je dan met al dat geld op de bank? Precies: investeren in andere ondernemers. In Amerika is er de befaamde Paypal Mafia, maar wie zijn de business angels die het Nederlandse startuplandschap laten bloeien? Philip Bueters
14
Gerritjan Huinink
9.36 min.
nderhalf jaar nadat hij was gestart met Treatwell, een boekingsplatform voor schoonheidsspecialisten, verkocht LAURENS GROENENDIJK zijn startup aan het Britse Wahanda, voor een fenomenale 34 miljoen euro. Hij leeft de droom van veel ondernemers. Maar dat doet hij al sinds hij in 2013 de laatste aandelen in zijn vorige bedrijf, een restaurantboekingssite, verkocht aan het Deense Just-Eat. Groenendijk is teveel ondernemer om zich volledig toe te leggen op projecten als een nieuw huis in Wassenaar. Hij zette zijn geld aan het werk bij andere startups: schade-app Fixico, modeplatform Miinto, verhuursite Zoef.com. En hij stoomde in een moeite door met Treatwell, waar hij collega-ondernemers als MARCEL BEEMSTERBOER (ex-Vakantieveilingen) en Arthur Kosten (ex-Booking.com) bij haalde. De club waarmee Groenendijk zaken doet, leest als een wie is wie van Nederlandse business angels. Het lijkt Silicon Valley in de polder: oprichters van startups weten elkaar na een exit te vinden en doen samen mooie dingen met het kapitaal dat ze vergaren. In de VS is zo’n clubje bekend geworden als de Paypal Mafia: Tesla-visionair Elon Musk, superinvesteerder Peter Thiel, Yammer-oprichter David Sacks, Reid Hoffman van LinkedIn: stuk voor stuk liepen ze binnen op PayPal en allemaal deden ze vervolgens spectaculaire dingen met hun cash, kennis en ervaring. Treatwell, Drukwerkdeal, Vakantieveilingen: de Nederlandse scene kent inmiddels ook exits die een klein peloton ondernemers gefortuneerd maakten. En het beste moet misschien nog komen. Krijgt Nederland zijn eigen Polder Mafia? “Er is absoluut een stijgende lijn in het aantal investerende ondernemers en het kapitaal dat ze uitzetten”, zegt JOHAN VAN MIL, oprichter van Peak Capital en in feite zelf informal investor, maar wel een die een paar jaar geleden besloot met een klein clubje een venture capitalfirma op te zetten. Hij kent zijn pappenheimers. “Het gaat met golven: voor mijn gevoel had je een jaar of vier, vijf geleden N° MEI 3 2016 2016
DRIELUIK BUSINESS ANGELS EXIT STARTUPS
MAARTEN BEUCKER ANDREAE (42) Cashte met 2dehands.be Investeerde o.m. in Ace & Tate, Travelbird, Crowdyhouse, The Next Closet
“In Nederland was 2dehands.nl niet echt groot, vergeleken met Marktplaats, maar in België waren we wel een belangrijke partij. Die markt had Marktplaats links laten liggen. Toen eigenaar eBay ons benaderde, heb ik de boot aanvankelijk afgehouden, alles op alles gezet om van 2dehands.be de absolute marktleider te maken en de Amerikanen weer benaderd. Daar kwam in 2013 een topdeal uit: hoog in de multiples, volledig in cash en ik kon binnen een maand eruit. Dat was ook hoog tijd, want ik zag om me heen allerlei investeringen gebeuren waar ik zelf graag bij had willen zijn. Ik ben onder meer in Ace & Tate gestapt, omdat daar een superondernemer achter zit die snel internationaal schaalt, en van mijn investering in Travelbird heb ik ook geen spijt. Ik doe ook veel samen met mensen als Willem Sijthoff, Marcel Beemsterboer en Floris Rost van Tonningen: samen is het leuker investeren, met mensen op wiens oordeel je vertrouwt. En op die manier kost het je ook niet teveel tijd. Binnen TTY, het bedrijf waarmee we 2ehands opzetten, had ik namelijk al geparticipeerd in een handvol startups. Bij 2ehands moest er tot 2010 veel geld bij, en dat verdienden we door onze technische kennis te verkopen aan derden. Op een gegeven moment was nog maar een klein deel van onze 80 mensen met de marktplaats bezig. Maar toen door de crisis dat werk voor derden achteruitliep en ik
ARTHUR KOSTEN Cashte met Booking.com Investeerde o.m. in Catawiki, Rockstart, Treatwell, Crowdyhouse, Deskbookers
16
mensen op de bank had zitten, zijn we met onze teams als een soort derde man, een CTO, in nieuwe ventures gestapt. Als ik een goed en creatief idee zag waarvan ik dacht: dat kan veel beter, en er was een klik met de ondernemer, konden we in zaken. Na de verkoop van 2dehands staat hier nu Million Monkeys, een incubator met bedrijven als ClubCollect, billing software voor sportclubs, Makers Channel, een videoplatform voor influencers en Adgoji, een gaaf bedrijf dat op een totaal nieuwe manier handelt in online advertentieruimte. We beginnen meestal met een belang van minimaal een kwart maar ik betrek later ook externe investeerders bij de bedrijven: ik heb een lange adem, maar je wil niet de enige zijn die moet bijstorten. Zelf besteed ik één dag aan elke venture, ze zijn nu alle vier toe aan een grotere series A-ronde, wat betekent dat er ook groeikapitaal bij betrokken zal worden. Ik steek natuurlijk niet al mijn geld in startups: ik zit ook in vastgoed, net als alle informals. Ik ben nu bezig met een pand dat ik wil inrichten voor scale-ups die supersnel internationaal willen schalen en groot denken. Het verschil tussen ons als informals en venture capital: zij zijn vooral gedreven door cijfers en storten alleen bij als het goed gaat. Wij hebben een lange adem, snappen hoe vaak je als ondernemer moet pivotten, fouten moet maken om te komen tot succes.”
KEES KOOLEN Cashte met Booking.com Investeerde o.m. in GetYourGuide, Cloakroom, Super B, Mother Brain, Expa, behaview, Uber
ARCO VAN NIEUWLAND Cashte met Exact Investeerde o.m. in Yuki, Sign2Pay, Bynder, SocialExpress
N° MEI 3 2016 2016
DRIELUIK BUSINESS ANGELS EXIT STARTUPS
Maarten Beucker Andreae, Million Monkeys ↑
N° 3 2016
17
DRIELUIK BUSINESS ANGELS EXIT STARTUPS
MARCO AARNINK (31) Cashte met Drukwerkdeal Investeerde o.m. in B.I.G., Legalloyd, PIMMR, Bolt Mobility
“Een jaar nadat ik Drukwerkdeal had verkocht begon het bij mij te kriebelen: ik wilde weer iets van nul af aan opnieuw opbouwen en nam ik afscheid. Maar dan kom je van de ene dag op de andere thuis: iedereen is aan het werk en jij hebt niks te doen. Ik begon mijn investeringsverhikel St. Elmo’s Fire, betrok er een financiële man bij en vervolgens kwam de een na de ander op me af: wil je meedoen met ons businessplan? Dat voelde goed, want het betekent ook letterlijk: weer ergens bij horen. Ik miste de spanning en de drive die een bedrijf met zich meebrengen enorm, en vooral mijn collega’s. Ik heb me daardoor te vaak laten verleiden door ‘te’ leuke gasten. Ik heb nu ook geleerd: niet alleen met emotie instappen, maar echt op basis van gedegen onderzoek. De hoeveelheid die ik investeer, doe ik op gevoel. En als het zo uitkomt, investeer ik samen met anderen. Hoewel ik niet alle borrels afloop en niet echt bij een netwerkje zit. Dat is niet mijn wereldje: ik sta liever met mijn poten in de klei. Ik had zelf vrij snel een portfoliootje van een stuk of acht bedrijven maar ik werd er niet gelukkig van. Zodra je investeert, krijg je allerlei vragen om hulp en advies. Dan word je meer adviseur of directeur. Zo’n rol past minder bij me, heb ik wel gemerkt na de verkoop van Drukwerkdeal aan VistaPrint. Ik miste de passie van het ondernemen. Werd wakker met het gevoel: daar heb je weer zo’n dag. Het
PATRICK KERSSEMAKERS Cashte met Fonq Investeerde o.m. in Springest, Starred, Zoef, Africamps, Voicebooking
N° 3 2016
is toch niet je eigen onderneming, je eigen idee of cultuur waar je je tijd in steekt. Ik besteed nu een paar vaste momenten in de week aan deelnemingen als bijvoorbeeld een textielbedrijf als Rhinetex, dat een slag naar on demand levering moet maken. Heerlijk om je dagen van acht tot acht gevuld te zien, samen met de ondernemers een groeipad uit te stippelen, de markt internationaal verkennen, op zoek naar acquisities. De waarde van een informal moet ook niet alleen in zijn geld zitten, maar het belangrijkste is: inspiratie voor het team. Zij moeten het verder oppakken. In een bedrijf waarin je investeert, zitten als het goed namelijk al uitstekende ondernemers. Daarom moet je je er als investeerder eigenlijk ook niet mee bemoeien. Ik zeg nu dus eerlijk: dit is mijn portefeuille en daar blijft het bij. Ik ben ook in drie venture capitalfondsen gestapt. Ik geef gewoon een committment af, en daar word ik heel blij van: zij doen het werk waar ik niet goed in ben. Ze houden me ook in het netwerk, je krijgt zicht op wat er in de markt gebeurt, wat de interessante proposities zijn. Dat werkt voor mij heel goed. Ik wil nu drie markten verkennen en deze zomer de keuze maken waar ik me op ga toeleggen. Ik ben een hele onrustige jonge gast die nog een keer zelf iets vanaf nul wil opbouwen.”
JANNEKE NIESSEN Cashte met Improve Digital Investeerde o.m. in Swogo, 7write, Bomberbot
THEO HOEKSEMA Cashte met Paylogic Investeerde o.m. in Fanly, KINBoats, Homerr
19
DRIELUIK BUSINESS ANGELS EXIT STARTUPS
↑ Laurens Groenendijk, Happy Investments
N° 3 2016
21
GESPOT IDEEËN INSPIRATIE CONCEPTEN
ANANASLEER Ananastelers gooien de bladeren weg, BEDRIJF het loof zien ze vooral als lastig. Toen Ananas Anam Carmen Hijosa dat tijdens een bezoek aan ONDERNEMER de Filipijnen zag, ging er een lampje branCarmen Hijosa den. Wat als ze van de vezels uit dat afval LAND een niet-geweven textiel met leerachtiFilipijnen ge eigenschappen maakte? Zo ontstond VERDIENMODEL het idee voor pinatex. Het is natuurlijk Verkoop aan geen echt leer, omdat het geen dierenhuid consumenten is, maar het lijkt er wel sterk op. Inmidfontus.at dels worden al verscheidene producten van pinatex gemaakt, zoals de laptoptas Pinabook (199 dollar). Het populairst zijn momenteel sneakers van het merk NAE. Onder meer de populaire Filipijnse staatssecretaris van Landbouw loopt ermee weg. Nog meer toepassingen van het ananastextiel zijn in voorbereiding, waaronder autobekleding.
BOOMHUIS Architecten ontwerpen wel vaker bijzondere gebouwen, maar deze boomhut is echt uniek. De Kazachse architect Aibek Almassov tekende een cilindervormig huis dat om een boom heen kronkelt. Vanuit alle vier de verdiepingen heb je een weergaloos uitzicht over het bos en natuurlijk de boom zelf. Nadat Almassov het ontwerp had gemaakt, werd hem verteld dat het onmogelijk was om het te realiseren. Maar hij gaf zijn droomhuis niet op, zijn glazen cilinderhuis wordt volgend jaar echt gebouwd, stelt hij. Het wordt uitgerust met transparante zonnepanelen, de architect wil er een toevluchtsoord van maken voor drukke stadsmensen.
BEDRIJF
A. Masow Architects ONDERNEMER
Aibek Almassov LAND
Kazachstan VERDIENMODEL
Verkoop aan consumenten amasow.com
N° 3 2016
23
B
beste business events
DE PSYCHOLOGIE VAN HET OVERTUIGEN
ROBERT CIALDINI (VS)
leert je de geheimen van effectief overtuigen
6 superkrachtige technieken om alles gedaan te krijgen
De Amerikaanse gedragspsycholoog Dr. Robert Cialdini is bekend door zijn internationale bestseller Invloed (wereldwijd meer dan drie miljoen exemplaren verkocht). Hierin beschrijft hij de zes kernprincipes van beïnvloeding. Op 30 septemeber staat hij met meestersprekers Jim Stolze, Remco Claassen, Jeroen Busscher, Sharon Kroes, Pacelle van Goethem, Jan van Setten en Jos Burgers op het podium. Wil jij elke (toekomstige) klant overtuigen van jouw gelijk? Dan mag je deze dag niet missen.
30 SEPT 2016
Locatie: DELAMAR THEATER, AMSTERDAM Prijs: € 995,- (ex. btw)
Schrijf je in op BesteBusinessEvents.nl Beste Business Events selecteert en verzamelt de beste zakelijke evenementen voor ondernemers en managers in Nederland en publiceert deze op één plek. Je vindt hier een zorgvuldig geselecteerd en betrouwbaar overzicht van inhoudelijke zakelijke evenementen, seminars, workshops en masterclasses. Powered by Sprout en Management Team
'DE MARKTEN DOEN VAAK IETS WAT WE EIGENLIJK NIET WILLEN'
MARK VLETTER
CROWDFUND HET KLIMAAT 1.42 min.
Eind 2015 spraken wereldleiders in Parijs af dat de aarde niet meer dan twee graden zal opwarmen. Shell is één van de grootste verkopers van olie en gas. De reactie op het klimaatverdrag van topman Ben van Beurden was eenvoudig: we moeten leveren wat de samenleving vraagt en dus pompen we alles op wat we op kunnen pompen. Shell is in handen van aandeelhouders. Minder olie uit de grond halen is niet wat zij willen, aldus Van Beurden. Die aandeelhouders zijn wij: onze pensioenfondsen en banken die – in opdracht van ons – dividend willen zien. Een externe aandeelhouder heeft maar één belang: rendement. Meer aan zijn investering overhouden dan wat hij erin heeft gestopt. Zelfs als dit gevolgen heeft die de aandeelhouder in een andere rol, bijvoorbeeld als bewoner van de planeet aarde, onwenselijk vindt. Toch blijven we enthousiast het ophalen van externe financiering en de komst van aandeelhouders van buiten vieren. De startup die miljoenen funding krijgt, de beursgang van bedrijf X en de overname van bedrijf Y: de pers schrijft erover, bevriende ondernemers feliciteren elkaar: ik doe daar net zo goed aan mee. Ook ik zie dat geld mogelijkheden schept voor groei. De anonieme financiering op aandelen heeft veel welvaart opgeleverd, maar leidt er ook vaak toe dat ‘de markten’ iets doen wat we eigenlijk niet willen. De mooiste vorm van financiering vind ik daarom crowdfunding. Daar is de investeerder niet anoniem, maar juist betrokken. Deze investeerders geloven wat de ondernemer gelooft en willen daar geld in steken. Het gaat ze vaak N° 3 2016
niet eens om zeggenschap Ondernemer Mark Vletter (34) of rendement, maar om is oprichter en eigenaar van de wens dat een product Voys, aanbieder van zakelijke of dienst tot stand komt. telefonie. Hij is daarnaast Wat zou er gebeuren als we blogger, spreker en gast crowdfunding loslaten op docent op de Rijksuniversiteit het klimaatvraagstuk? Er Groningen en de Hanze is een hoop geld nodig om Hogeschool Groningen. onze energievoorziening duurzaam te maken, maar er is ook een hoop geld beschikbaar. Om te beginnen de ruim duizend miljard euro van onze pensioenfondsen: die hebben wij als crowd reeds gefund. En vervolgens het geld dat Shell en concurrenten klaar hebben liggen voor het boven de grond halen van nog meer olie, gas en kolen. Investeer een flink deel van dat geld in zonnepanelen en maatregelen om alle woningen in Nederland energieneutraal te maken. Laat de crowd - wij allemaal dus - deze ‘lening’ vervolgens in vijftien jaar met rente terugbetalen uit de besparing op de energierekening. Voor de aandeelhouder maakt dit geen verschil: hij krijgt zijn rendement. Voor de consument ook niet: die heeft vijftien jaar lang dezelfde lasten als nu. Het enige verschil dat we samen maken is dat we de aarde niet in de fik hebben gezet en onszelf niet onder water. Na die vijftien jaar zijn bovendien onze vaste lasten lager en houden we geld over. Kunnen we dat weer mooi investeren in de startup die maatschappelijk de volgende stap zet.
25
INTERVIEW DROOM FAMILIE CRISIS
SANDY WENDERHOLD overleefde met haar erotische uitgeefconcern SANSYL maar liefst drie
crises. Ze is in de loop der jaren softer geworden, niet meer de keiharde zakenvrouw van vroeger. ‘Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen om die arme drommels in de schulden te drukken.’ Jeroen Siebelink
26
Jorn van Eck
8.12 min.
N° 3 2016
INTERVIEW DROOM FAMILIE CRISIS
Sandy Wenderhold, Sansyl ↑
N° 3 2016
27
INTERVIEW DROOM FAMILIE CRISIS
en inwisselbare vergaderkamer in een degelijk kantoorpand in Uitgeest. Het is in deze ruimte moeilijk voor te stellen, maar verderop in de gang wordt nieuw materiaal voor website ClubSeventeen.com en tv-zender Passie XXX geschoten. Exclusieve content, om in deze tijden van gratis internetporno toch betaald verkeer te blijven lokken naar de vele websites en tv-kanalen die SANDY WENDERHOLD (48) met haar uitgeefconcern SANSYL BV in de lucht houdt. Achttien jaar geleden was haar vader Jan, pornopionier en in de jaren zestig oprichter van de toen illegale blaadjes Chick en Candy, de sector zat. Internet kwam net op, hij had nog geprobeerd aan te haken bij de nieuwe tijd maar hij verdroeg de nieuwe generatie medewerkers slecht. Zijn dochter, van jongs af aan vertrouwd met de business, fotografeerde en handelde zelf al in erotische foto’s. Haar handen jeukten om de zaak over te nemen. Maar daar kon geen sprake van zijn. Vrouwen in zaken? Allemaal kenaus. Maar toen een partner hem influisterde dat juist Sandy de beste kandidaat was om de boel aan over te dragen, schoof hij van de ene dag op de andere alles op haar bord. Aan inwerken deed hij niet. En Sandy? Die was alleen maar blij. “Alsof ik weer maagd was. Onbevlekt dreef ik dit kantoor binnen, op een roze wolk. De opwinding over wat hier gebeurde, het gevoel een vooruitgeschoven post te zijn: het bruiste. Ik begreep niet dat hij het zat was. Maar nu begrijp ik dat wel.”
zedenwetgeving in een land met veel afnemers wordt aangescherpt – maar dan zit een ander onderdeel ineens in de lift, zoals de livechat van Secret Friends. De laatste tijd moet Wenderhold op veel borden tegelijk schaken. Vanmiddag heeft ze MT-overleg met de managers van de zeven bedrijfsonderdelen. Het gaat al jaren bergafwaarts met het beetje papier dat nog in huis is (Candy, Passie, Seventeen en het vorig jaar gelanceerde Oh Magazine, ‘erotisch tijdschrift voor vrouwen die tegen een stoo tje kunnen’). “Bij alle tien tankstations waar ik langsrij op weg naar kantoor lag vroeger onze hele range. Nu liggen we nog maar bij één van de tien. Bij de AKO of Bruna kopen mannen niet, seksshops zijn er steeds minder, postorder is geen optie. Ze willen hem na het tanken kopen, drie stations verder gooien ze hem weer weg. Deze generatie sterft uit, veel abonnees overlijden. Toch is en blijft papier lekker veilig: moeder de vrouw vindt er niks van terug op de apparaten. Het is in potentie een grote markt, maar er is geen distributie. Het is vermoeiend om steeds strakkere budgetten te moeten maken. Dan kunnen we ons maar beter concentreren op zaken die wel geld opleveren. Alleen Oh Magazine mag blijven.” De samenwerking tussen de oude en nieuwe media van Sansyl verloopt moeizaam. Eilandjes zijn het, ze vinden elkaar maar niks. En dat verwijt zij zichzelf. “Ik heb niet altijd de juiste mensen op de juiste plekken gezet. Mijn vader deed dat anders. Die liep ergens binnen, veegde werk dat hem niet beviel van tafel en dan begonnen ze opnieuw. Mensen zijn nu mondiger. Ze willen je geld en je go, je mening boeit niet. In het begin riep ik dat mijn nachtrust niet onder mijn werk mocht lijden, maar dit principe breng ik al een tijdje niet meer in de praktijk.”
Sandy van de Candy, zo noemen ze haar bewonderend in de kringen waarin zij zich beweegt. Sansyl overleefde maar liefst drie crises. De economische recessie, de digitalisering en de crisis in de porno. En nog zijn de tijden onzeker. Soms stort de omzet van een activiteit in doordat grote afnemers als Ziggo en UPC samengaan, of doordat de
28
N° 3 2016
INTERVIEW DROOM FAMILIE CRISIS
PROFIEL SANDY WENDERHOLD Na haar havodiploma reisde Sandy Wenderhold (1968) als fotografe de wereld rond en handelde in foto’s voor het bedrijf van haar vader Jan, Sansyl: zij is San, Syl is haar zus die in Australië woont. Toen Sandy dertig was en internet opkwam, werd ze volledig eigenaar. Ze volgde opleidingen financieel management en uitgeverij, haalde de bezem door het personeel, bracht structuur aan in de wildgroei van activiteiten en bouwde zonder één banklening de papieren uitgeverij om tot een modern internetbedrijf. Vanaf haar elfde tennist ze op hoog niveau. Ze speelt nog regelmatig internationale veteranentoernooien. Daar wordt ze meestal tweede.
30
N° 3 2016
INTERVIEW DROOM FAMILIE CRISIS
Sansyl groeit beheerst. Je breidt niet uit naar escort, seksshops, datingsites. Verstandig, vrouwelijk leiderschap? “Het is gewoon soft. Ik was vroeger rete -ambitieus en superzakelijk, ik wist precies wat ik wilde. Nu kan ik soms vreselijk twijfelen en moet oppassen niet emotioneel te betrokken te raken bij mensen. Ik merk ook dat ik softer ben geworden. Minder doortastend. Daar ben ik niet zo blij mee. Maar ik heb ook principes. Ik doe niet aan datingsites die je in de maling nemen. Wat een klant opbouwt met onze modellen is ook een illusie, maar dat vind ik toch iets anders dan chatten met een computer of soms zelfs een kerel. Tegen de tijd dat een eenzame man erachter komt dat ie met een computer heeft gechat, is hij honderden euro’s armer. De mannen die dit runnen zitten de hele dag geld te tellen. Maar ik kan het niet over mijn hart verkrijgen om die arme drommels in de schulden te drukken.” Wat kun je van mannen leren? “Ik heb alleen maar van mannen geleerd. Mijn ooms, mijn vader, al mijn vrienden waren jongens. Toen ik ging trouwen, hebben ze stad en land moeten afzoeken voor vrouwen voor mijn
SANSYL & DE PORNOMARKT In de grootste media-industrie ter wereld is erotisch uitgeefconcern Sansyl BV in 48 jaar uitgegroeid tot een wereldspeler. Het iconische seksblaadje Chick waarmee het allemaal begon bestaat niet meer, maar op internet leven de nostalgische merken Candy, Passie en Seventeen voort. Het geld wordt vooral verdiend met online en digitale content van eigen makelij, softcore en hardcore, een vijftigtal winstgevende membersites en chatrooms en tv-kanalen voor kabelmaatschappijen en hotels. Er werkten ooit honderd man, nu zijn dat er veertig. De omzet schommelt tussen de vijftien en twintig miljoen euro en is verdeeld over websites (45%), tv (19%), film en foto’s (13%), hosting en billing (12%) en de bladen (11%). 32
N° 3 2016
BIERVILTJE RETRO ROADSTER 2CV
RECYCLEN EN INNOVEREN DOEN DE BROERS IWAN (47) EN DIMITRI (49) GÖBEL AL ZOLANG ZE ZICH KUNNEN HERINNEREN. ZE BOUWDEN OP HET ONDERSTEL VAN EEN OUDE EEND EEN ENERGIEZUINIGE SPORTWAGEN: BURTON. Katja Keuchenius
34
2.08 min.
N° 3 2016
PRACTICE WHAT YOU PREACH THEORIE CONSUMENT PRAKTIJK
BOTTOM OF THE PYRAMID Stapels management boeken kun je lezen om je bedrijf vooruit te helpen. Het kost alleen zoveel tijd... Sprout bespaart je die uurtjes en vat theorie en praktijk voor je samen. Remy Ludo Gieling
36
3.55 min.
01
WAT HOUDT HET IN?
De Bottom of the Pyramid beschrijft een markt die bestaat uit drie miljard wereldburgers: de aller aller armsten. Deze groep leeft van minder dan 2,50 dollar per dag maar tegelijkertijd een gezamenlijke koopkracht van 5.000 miljard dollar. Een doelgroep die vaak wordt vergeten door marketeers vanwege misverstanden over behoeftes en wensen. Zo zouden BoP’ers alleen geld uitgeven aan eerste levensbehoeften (terwijl een groot gedeelte van hun inkomen naar onder meer brandstof en telecommunicatie gaat) en zouden ze niet op kwaliteit letten (fout, ze zijn bovendien erg merktrouw). Met het juiste aanvalsplan kun je een geweldige impact maken op het leven van mensen, terwijl je tegelijkertijd goed verdient. Je moet dan alleen inzetten op volume in plaats van op marges.
eel te duur, dat gaan ze nooit kopen”, kreeg Judith Walker veelvuldig te horen als ze mensen vertelde over African Clean Energy. Het familiebedrijf dat ze samen met haar broer en ouders runt, maakt een ‘multifunc tionele energiebron’: een kwalitatief hoog waardige oven voor de Bottom of the Pyra mid. 99 euro kost het apparaat, dat werkt op takjes, bladeren of nog liever gedroogde koeienmest ‘want dat brandt het allerbeste’. Walker, die eerder dit jaar door het Amerikaanse For bes op de Europese 30 under 30-lijst werd gezet, heeft de sceptici achter zich gelaten. Dit jaar verdrievoudig de de verkoop en levert ACE ruim zeshonderd ovens per maand in het startland Lesotho. Pa Walker zag in zijn tijd bij Philips dat de lokale bevol king veel geld kwijt was aan vervuilende brandstoffen die zorgden voor ernstige gezondheidsklachten. Na on derzoek en door goed te luisteren naar de klantbehoefte kwam hij op de ACE1, een fornuisje waarop je veilig en goedkoop kookt, die een ledlamp van stroom voorziet én via USB je mobieltje oplaadt. “Een van de redenen voor het succes is dat mensen het apparaat binnen een half jaar kunnen terugverdienen”, zegt Walker. ACE helpt bij het regelen van microfinanciering, waardoor de doelgroep vrijwel direct geld bespaart. Dat is een van de belangrijkste koopoverwegingen, dat de energiebron op lange termijn levens redt, is secundair. “We hebben N° 3 2016
‘Eindelijk worden de belangrijkste managementtheorieën in één boek duidelijk en makkelijk leesbaar uitgelegd!’ – Arko van Brakel, serieondernemer ‘Wat een superboek! Het gaat je helpen om beter na te denken over je bedrijf, je privéleven of de zin van alles wat je doet.’ – Taco Oosterkamp, business thinker ‘Voor iedere ondernemer die verder wil. Dit boek bespaart je een paar jaar saaie managementboeken lezen!’ – Marnix Geus, oprichter hpb Companies
KOOP NU JOUW EXEMPLAAR OP SPROUT.NL/100BB uitgeverij business contact
POEN THEMA GELD ONDERNEMEN
p. 40 Geen prettige sfeer bij Bijzonder Beheer p. 46 Ondernemen zonder poen p. 50 Wat ondernemers verdienen . N° 3 2016
39
POEN BANKEN BIJZONDER BEHEER TEGENSLAG
Bijzonder beheer. Het klinkt als een exclusieve club, maar de afdeling voor financiële probleemgevallen bij de bank is de schrik van veel ondernemers. Knijpt de bank je echt uit, of valt het mee? En: hoe hou je je schuldheer te vriend? Mirjam van Immerzeel
40
Autobahn
7.14 min.
N° 3 2016
POEN BANKEN BIJZONDER BEHEER TEGENSLAG
GEMANGELD ‘DE MENSELIJKE MAAT WAS HELEMAAL ZOEK’ Ondernemers Jan en Ria Wasman kregen een paar jaar geleden een telefoontje van hun bank: of ze niet eens wilden praten over een ruimer krediet voor hun tuinbouwbedrijf. “Dan kunnen jullie een paar investeringen in een keer doen. Wat is jullie wensenlijstje? vroegen ze”, vertelt Jan. Ze gingen praten, met hun accountant, want er waren inderdaad wel wat projecten die ze wilden aanpakken. “We rekenden samen alles door, het extra krediet zou zo voor elkaar zijn. We gingen alvast aan de slag, kochten materialen en gingen verplichtingen aan. Toen belde ons bankcontact: het krediet was afgeblazen. Een reden kon hij niet geven. Wel kwamen we erachter dat ons bedrijf ineens onder Bijzonder Beheer was komen te vallen.” De rente ging ineens naar zeven procent en de ondernemers moesten opnieuw het bedrijf laten taxeren, maar dan wel door iemand die de bank naar voren schoof. De taxatie viel tonnen lager uit dan ze jaarlijks gewend waren. “Onmogelijk. Maar wat doe je er tegen? De bank mag dat allemaal doen. Mijn vrouw en ik kregen zo langzamerhand het gevoel dat de bank al ergens een opkoper aan de zijlijn had staan. Ik was pislink. Als je bank, waarmee je al jaren een goede zakelijke relatie hebt, je gezonde bedrijf kapot maakt is de onmacht enorm.” De menselijke maat was helemaal zoek, meent hij. “Een jonge medewerkster die je vertelt dat je bij de Aldi je boodschappen moet doen om kosten te besparen. Ik heb mijn bedrijfssleutels naar haar toegeschoven: hier, pak aan, dat willen jullie toch? Wat een negatieve energie.” Vroeger had hij binding met de bank omdat die lokaal geworteld was, nu komen er orders vanuit het hoofdkantoor, van mensen voor wie ondernemers alleen op papier bestaan en een vervelend risico zijn. “We hadden geen bewegingsruimte. Toen we onze verzekeringen bij een dochterbedrijf van de bank weghaalden, werden prompt de duimschroeven verder aangedraaid door Bijzonder Beheer. Dat kan geen toeval zijn.” Jan Wasman moet zich inhouden, want hij heeft ze nog even nodig. “Maar we blijven ondernemers, dus werken we allang aan plan B: weg van de bank en met investeerders in zee. Daarom weet ik dat we er wel bovenop komen. Mijn advies: zet alles op papier, alles! En nog beter: ga niet naar een bank voor financiering, regel het zelf met crowdfunding of andere ondernemers die geld hebben staan. Ik zal nooit meer bij een bank lenen. Ze zijn alleen nog goed voor de afhandeling van transacties, verder niets.”
'DE BANK HOEFT JE BEDRIJF ER NIET BOVENOP TE HELPEN ALS JE ZELF HEBT GEFAALD
De namen van Jan en Ria Wasman zijn gefingeerd.
42
N° 3 2016
POEN BANKEN BIJZONDER BEHEER TEGENSLAG
ondernemers kan vrij groot zijn. Ze hebben altijd succes gehad, waarom zou dat ineens afgelopen zijn? Als ik ze een spiegel voorhoud, is het vaak moeilijk echt tot ze door te dringen, en duidelijk te maken dat het roer om moet. Zit je in Bijzonder Beheer, dan is het twee voor twaalf en is er geen tijd meer voor eigenwijsheid.” Steek sneller de hand in eigen boezem, zegt Overing. “Als ondernemer sta jij aan het roer. Het kan niet zo zijn dat de winst voor jou is en het risico voor de bank. Die bank hoeft namelijk helemaal niet je bedrijf er bovenop te helpen als je zelf hebt gefaald of je niet hebt verdiept in zaken. Vrouwelijke ondernemers zijn wat dat betreft wat realistischer en meer gericht op oplossingen dan mannen, merk ik. Mannen vinden fouten toegeven vaak nog heel lastig.” Met hulp van een investeerder én de bank wist Van Veen vorig jaar het bedrijf te herpositioneren als hello.smile. Ze werkt zelfs aan uitbreiding en won vorig jaar twee ondernemersprijzen. Het bedrijf valt nog altijd onder Bijzonder Beheer. Maar daar zit ze niet meer mee, integendeel. “We kunnen nu goed schakelen met elkaar. Alleen merk ik dat de regeltjes nog altijd leidend zijn, boven ondernemerschap. Alles is afgewikkeld, de bank heeft geen schade opgelopen. Je zou denken dat iedereen blij is, maar dan komt er toch nog een boeterente achteraan omdat we aflossen.” sparringpower.nl rabobank.nl/bedrijven/zakelijk-financieren verdermetfinancieren.abnamro.nl ing.nl/zakelijk/financieren
'ZORG DAT JE NIET IN BIJZONDER BEHEER TERECHT KOMT. ERUIT KOMEN IS EEN ILLUSIE EERSTE HULP BIJ BIJZONDER BEHEER
1
HOUD DE REGIE “Wacht nooit af tot je bank belt. Dan ben je te laat. Jij bent de ondernemer en weet precies hoe het met je bedrijf gaat. Wees proactief en kom niet alleen met een probleem, maar ook met de oplossing. Slik je trots in, houdt schaamte buiten de deur, en wees al helemaal niet eigenwijs. Zorg ook dat je niet alleen staat. Regel knowhow voordat je met de bank gaat praten, en neem altijd een expert mee.” Michiel Werkman, auteur Rotbanken
2
WEES NIET NAÏEF “Vergis je niet in het belang van de bank. In de eerste fase lijk je samen op te trekken en naar een oplossing toe te werken. In die fase is voortkabbelen risicovol. Dikwijls zijn ondernemers verrast als de bank even later alsnog de relatie opzegt en alle schulden ineens opeist. Leg vanaf het begin een eigen dossier aan. Maak van elk gesprek een verslag en communiceer dat naar de bank. En een tip voor starters: lees en bespreek altijd de voorwaarden bij een lening en de algemene voorwaarden van een bank.” Derk van Geel, advocaat
N° 3 2016
45
POEN VREKKENTIPS BOOTSTRAPPEN DELEN
46
N° 3 2016
POEN VREKKENTIPS BOOTSTRAPPEN DELEN
Ondernemen is nog nooit zo goedkoop geweest als nu. Maar hoe ver kun je komen zonder poen? Sprout verzamelde vrekkentips: over vragen, delen en het betere bootstrappen. Katja Keuchenius
iStock
7.12 min.
roei hoeft geen extra geld te kosten, vindt PETER ROS (50). “Ondernemen was nog nooit zo goedkoop.” Nu iedereen met elkaar in verbinding staat en informatie in overvloed voorhanden is, is steeds meer mogelijk met gesloten portemonnee. Wat precies, dat onderzoekt Ros samen met een ‘zwerm mensen’ onder de naam PERMANENT BETA: nooit af. Omdat ze hun kennis en meer willen delen, zetten de 3.800 ondernemende leden van alles op poten. Lezingen, demonstraties van nieuwe technologie en deze zomer zelfs een dag met vijftig sprekers en workshops voor ruim zevenhonderd man. Gratis dus? “Dat woord wil ik vermijden”, zegt Ros. “Het lijkt dan alsof het niets waard is.” Ros ziet juist dat onder de radar van het geld overal ter wereld waarde wordt gecreëerd. “Economen kunnen het maar moeilijk meten of in modellen passen.” Het idee voor Permanent Beta begon bij de ‘gratis’ kantoorruimte van Ros’ mede-initiator MARTIJN ASLANDER. De Rabobank bood hem een kamer aan, zodat de bank Aslander in de wandelgangen kon aanspreken over zaken waarvoor hij anders als adviseur zou worden ingehuurd. Voort N° 3 2016
bordurend op dat idee ging Ros met JAN-HENK BOUMAN, de derde man achter Permanent Beta, in 2012 langs bij de Kamer van Koophandel in Amersfoort. Die was net een centrum aan het opzetten met ondernemers, de Belastingdienst en de gemeente onder één dak. Er was nog een vleugel over. Konden Ros en Bouman die niet gebruiken om écht leuke dingen voor ondernemers te organiseren? Een kwartier later hadden ze een deal. Inmiddels heeft de organisatie vijf hubs, verspreid over Nederland. Voed je netwerk
De kunst van gratis ruimte of sprekers regelen zit ’m volgens Ros in denken vanuit overvloed, beschikbaarheid en samenwerking. “Ondernemers zijn vaak zo vol van hun eigen verhaal dat ze vergeten dat het voor de toehoorder ook relevant moet zijn.” Ros heeft geleerd om in de eerste vijf zinnen van een lezing een what’s in it for me te stoppen. “Begin bijvoorbeeld met het thema dat je ‘samen’ op de agenda wil zetten of beloof een filmpje van de spreker op je website te plaatsen.” Essentieel bij het putten uit je netwerk is dat je dat netwerk eerst voedt. “Als je dat pas doet als je hulp nodig hebt, ben je te laat”, zegt Ros. “De KvK kende mij bijvoorbeeld al. Anders had ik na één belletje nooit de volgende dag langs kunnen komen om te praten over mijn plannen voor die lege vleugel.” Niet iedereen is overigens gecharmeerd van ondernemen on the cheap. SABRINA BOS (28), oprichter van online kunstmarktplaats ACCESSART, ontmoette een storm van kritiek met haar verhaal over een animatiefilmpje dat ze goedkoop had laten maken. Ze deed zo veel mogelijk zelf en kocht een voice-over en het animatiewerk online in. De ‘explanimation’ kostte haar zo in totaal zestig euro. Handig om te weten voor andere ondernemers, dacht ze. Nadat ze erover blogde werd ze platgemaild en bedolven onder boze tweets. Mensen noemden haar een uitbuiter van de creatieve industrie. Had ze geen marketingbudget? Bos: “Ze snapten er dus helemaal niks van.” Tot dat moment had ze welgeteld tweehonderd euro in haar onderneming gestoken. “Ik doe alles houtje-touwtje, net zoals de andere 95 procent van de startups die niet extern gefinancierd zijn.” Als ze een nieuwe feature op haar website nodig had, kluste Bos bij als freelancer om geld te genereren. Ze verhuurt haar huis regelmatig via Airbnb en gaat misschien één keer per maand uit eten. AccessART heeft veel buitenlandse stagiaires in dienst, via ANGELLIST (angel.co). Onbetaald, maar wel heel goed begeleid. “Dat is meer waard”, weet Bos nog uit haar eigen stagetijd. “De studenten zijn bovendien allemaal heel blij om hun stage in Amsterdam te kunnen lopen.” Goedkoop ondernemen slurpt wel uren, maar dat vindt Bos geen
47
Vrijheid en onafhankelijkheid
POEN ONDERZOEK ONDERNEMERS INKOMEN Mooie ervaringen: reizen, uitgaan
Bewijs van het succes dat ik met mijn bedrijf heb
Het gemiddelde salaris van loonslaven is makkelijk te vinden. Maar ondernemers belonen zichzelf, en kennen weinig vastigheid. Sprout was benieuwd: wat verdienen Neder- landse ondernemers eigenlijk?
ee
3%
f VO
F 4 3%
T w e
me
a
o f N V 57 BV %
er p
e r s o n e e l 67 %
ko
50
l3
aa
536 REACTIES OP DIT ONDERZOEK
of
M
moet er wel vanaf kunnen: bijna driekwart van de ondernemers laat zijn inkomen afhangen van het bedrijfsresultaat. Niet alle bedrijven in het onderzoek maakten vorig jaar winst: bijna 15 procent draaide verlies. De ondernemers daarachter hielden hun inkomen begrijpelijkerwijs laag: nog geen 30 mille haalden ze uit hun bedrijf. M a a k t wi n st Zijn we een beetje tevreden met 85 Z o n d e ,3 wat we verdienen? Best wel. % rp er Dertig procent vond zijn inso E e n m n komen te laag, tweederde an sz kwalificeerde het als voldoende tot ruim voldoende. De 7 procent die het inkomen als riant kenmerkte, kunnen we wel gelijk geven: 180K haalden ze gemiddeld binnen. Is genoeg ook genoeg? We vroegen ondernemers naar hun ideale inkomen, en dat ligt met gemiddeld 120.000 euro een stuk boven de werkelijke inkomsten. Doorbuffelen maar! Nou is geld ook maar een middel tot een doel. Wat is de waarde van geld voor ondernemers? In volgorde van belang: geld betekent vrijheid en onafhankelijkheid, nog vóór zekerheid en het genieten van het leven door het stuk te slaan aan reizen of andere mooie ervaringen. Maar dat het een noodzakelijk kwaad is, daar geloven we niet in. e
W
e vroegen het ze op de man en vrouw af. Op verzoek van Sprout gaven meer dan vijfhonderd ondernemers een inkijkje in hun verdiensten. Eerste conclusie: het is geen sinecure om een uitspraak te doen over het gemiddelde inkomen van de on,7 % s 14 dernemer. Als het dan toch moet: rlie e tv ondernemers verdienden in 2015 ak gemiddeld net geen 70 mille. Een overgrote meerderheid gaat ervanuit, dat dit inkomen dit jaar zal toenemen. Maar de ene beloning is de andere niet. We kennen ondernemers die een eenmanszaak drijven en hun bedrijfswinst als inkomen opgeven aan de Belastingdienst. Van de respondenten vormden zij een minderheid: de meeste ondernemers drijven een BV of NV met een afgescheiden vermogen, een groot deel van hen heeft ook werknemers in dienst. Zij kunnen zichzelf een salaris toekennen, maar de meesten gaven zichzelf een managementfee. Het grootste verschil in inkomen blijkt te liggen tussen de zzp’ers en de ondernemers mét personeel: de eersten zitten op gemiddeld 45 mille, de werkgevers op 80 mille. Het
N° 3 2016
POEN SPENDEN ONDERNEMERS INKOMEN
Je onderneemt niet voor het geld, maar als je bedrijf goed draait en het kan er vanaf
VERDIEN JE AF EN TOE IETS EXTRA’S. Sprout vroeg zes
ondernemers waarmee ze zichzelf of hun team belonen. Philip Bueters
CHRIS ZADEH (40) Oprichter Ohpen Bijzondere uitgave: duiken op de Galapagoseilanden
7.18 min.
CHRIS HALL (37) Oprichter Bynder en Label A Bijzondere uitgave: een Porsche 911
“Ik hecht niet overdreven aan mooie spullen, maar als jochie was ik al Porschegek. Ooit wilde ik een zwarte 911 cabrio bezitten, dus toen ik als ondernemer na jaren een beetje geld overhield, ben ik op zoek gegaan. Eerst heb ik half Duitsland afgezocht en daar een paar keer proefgereden, maar de perfecte 911 van de 964-serie bleek bijna bij mij om de hoek te staan, in het zwart met beige leer. Het was toen al een klassieker, maar hij was wel nog betaalbaar. Het is mijn beste aankoop ooit: vijf jaar later kost hij bijna het dubbele, en ik rij er altijd met een dikke smile in rond. Zo’n oude Porsche wordt zelfs in Nederland niet als patserbak beschouwd. Het is wel lullig dat ik er Rotterdam niet meer mee in mag vanwege milieuregels, maar hij gaat echt niet meer de deur uit! Die Porsche beschouw ik als mijn enige uitspatting en ik kon hem ook niet zomaar van mijn salaris betalen. Bij Bynder, waarmee klanten hun marketingcontent in de cloud kunnen beheren en bewerken, werken inmiddels tweehonderd man en de salarissen zijn er marktconform. Zelf zit ik als ceo nog onder de Balkenendenorm. Maar ik heb wel salesmensen in de VS aangenomen, die verdienen twee keer zoveel als ik zelf. En mijn ontwikkelaars krijgen ook stukken meer dan ik op die leeftijd. Maar ik kijk dan ook niet naar leeftijd: het gaat erom wat je kunt. En vóór alles geldt: een sterke bedrijfscultuur is vele malen belangrijker dan salaris.”
52
“Mijn eerste uitgaven zijn niet zo heel spannend, hoor: van mijn eerste bonusje ooit – ik werkte bij BinckBank – heb ik mijn studieschuld afbetaald, van mijn tweede bonus heb ik een goed bed aangeschaft. Ik was net student af en gunde mezelf een Hästens. Maar ook nu ik als ondernemer meer geld te besteden heb, ben ik niet zo geïnteresseerd in materiële beloning. Mijn vrouw en ik hebben een bucket list, een keer per jaar willen we een ervaring meemaken. Dat kan een reis zijn, maar ook een cursus. In een helikopter over de Grand Canyon vliegen, in een kano de Zambezi afpeddelen – voor je olifanten in het water, rechts krokodillen en links zingende kuddes nijlpaarden – daar kunnen geen honderd Porsches tegenop. Ik geef mijn geld ook niet alleen maar uit aan mezelf. Op een gegeven moment vroeg ik mijn moeder naar haar grootste wens. “Dat jullie het goed hebben.” Ik weer: “Nee ma: wat zou je doen als je de loterij zou winnen?” “Dan zou ik het geld aan jou en je broer geven.” Enfin, uiteindelijk bleek dat ze een keer naar Afrika wilde. Hebben we haar meegenomen naar Tanzania. Mijn broer nam ik mee naar de Galapagoseilanden, een unieke plek om te duiken waar je echt niet zomaar komt. En dat kunnen meemaken met degene met wie je sinds je vijftiende duikt! Dat zijn de momenten waarop je weet: hier doe ik het voor, als ik zondag weer eens op kantoor zit terwijl iedereen weekend viert. Het volgende item op onze bucket list? Een reis door Italië, en wat mij betreft: een appartement huren in Buenos Aires, waar mijn vrouw en ik tussen de locals leven en een maand lang elke dag tangoles nemen. Hoe tof zou dat zijn: een Nederlands stel dat de tango beheerst zoals de Argentijnen?”
N° 3 2016
PHILIP TEST DINGEN STARTUP BROUWMACHINE AANRECHT
PHILIP TEST DINGEN MINIBREW Philip Bueters
Daan Paans
1.27 min.
Een bierbrouwinstallatie die op het aanrecht past en waarmee ie dereen kan brouwen? Dat maakt zó nieuwsgierig, dat we de markt introductie van de Minibrew niet wilden afwachten en gingen proeven met de bètaversie die Bart van de Kooij en Olivier van Oord het afgelopen jaar vanuit een Utrechtse werfkelder hebben ontwikkeld. Hart van hun Minibrew is een brouwketeltje, vanwaaruit water op de juiste temperatuur langs de mout in een transparante kom erboven wordt gepompt. Mout wordt wort, waarna het brouwsel klaar is om te worden gekookt met de hop en even later ook de gist. Na het koken klik je het vat los, het deksel met tapkraan gaat erop en de gist kan zijn werk doen. Het 5 litervat blijft dankzij zijn eigen koel/verwarmingselement op de juiste temperatuur. Via wifi stuurt de Minibrew-app het hele brouwproces van begin tot eind aan en afhankelijk van het type bier kan de tapkraan na een paar dagen al open. De Pale Ale uit de Minibrew die Van de Kooij en Van Oord serveren tijdens de test, is kraakhelder en smaakt prima.
N° 3 2016
En of ze nu op Indiegogo crowdfunden, The Next Web bezoeken of met grote en kleine brouwers spreken: overal schrijven Van de Kooij en Van Oord - voorlopige - orders. “Brouwers kunnen er uitstekend nieuwe recepten mee proefdraaien”, zegt Van Oord. De eerste 50 Minibrews gaan nog handgemaakt de wereld in, voor een volgende batch van 1.000 machines is Minibrew al bijna rond met een Chinese fabrikant van huishoudelijke apparaten die de eindfase van het (technische) ontwerp voor zijn rekening neemt, en de rompslomp rond certificering. “We zijn net terug uit China, ze zien hem daar als een interessante nieuwe categorie”, zegt Van de Kooij. “Anders zouden ze bij dit volume geen zaken willen doen.” Datzelfde geldt voor leveranciers van hop en gerst – Minibrew gaat zijn eigen brouwingrediënten leveren volgens het Nespres so-model – maar ambachtelijke merken als De Leckere en de Schot se punkbrouwer BrewDog willen ook samenwerken. “Kleinschalig bierbrouwen is wereldwijd enorm in opkomst, wij zijn de eerste die het met technologie perfect beheersbaar maken voor beginners.” prijs 1.950 euro minibrew.io
57
THE HARD WAY FOCUS SOCIAL NETWORK CRISIS
'VOOR EEN BAAS MOETEN WERKEN WAS EEN
Ondernemer JAN-
WILLEM VAN BEEK van GREENBERRY zag zijn startup
DistrictWorld mislukken en vreesde het einde van zijn ondernemerschap. Uiteindelijk kwam hij sterker terug. ‘Als je faalt, leer er dan van.’ ↑ Jan-Willem van Beek, Greenberry Miloe van Beek
58
Bas Losekoot
5.08 min.
N° 3 2016
PORTRET KLANTTEVREDENHEID ZAPPOS HOLACRACY
TONY HSIEH
↑ Tony Hsieh, Zappos
MILJARDAIR
IN CARAVAN
60
N° 3 2016
PORTRET KLANTTEVREDENHEID ZAPPOS HOLACRACY
FACTS & FIGURES ZAPPOS
OPGERICHT IN 1999 AANTAL MEDWERKERS 1.500 HOOFDKANTOOR IN LAS VEGAS MAGAZIJN IN SHEPPERDSVILLE, KENTUCKY ONDERDEEL VAN AMAZON (SINDS 2009) OMZET 1 MRD DOLLAR, WAARVAN 80% UIT SCHOENEN BIJZONDER: 75% VAN DE OMZET KOMT VAN BESTAANDE KLANTEN FORBES BEST COMPANIES: 86 (2015), 38 (2014), 31 (2013), 11 (2012) Tony Hsieh investeerde 350 miljoen dollar van zijn eigen geld in de stadsontwikkeling van Las Vegas. In 2014 verhuisde hij naar een trailer park met caravans en houten huisjes. Daar woont hij met zijn lama’s Marley en Triton.
N° 3 2016
63
PORTRET KLANTTEVREDENHEID ZAPPOS HOLACRACY
LEER MEER Veel van zijn inzichten haalt Tony Hsieh uit managementboeken. Voor zijn medewerkers heeft hij een bibliotheek aangelegd. Hierin vind je onder meer: Sh*t product
Of holacratie Zappos nieuw elan geeft, is een gok die pokeraar Hsieh wel wil wagen. Maar hij speelt hoog spel. In de Forbes Best Companies to Work For is zijn bedrijf in 2015 gekelderd van plek 38 naar 86. Ook intern rommelt het. Bijna twintig procent van de medewerkers, 260 vaste krachten, hebben Zappos vanwege het alternatieve besturingsmodel verlaten. Uiteraard wel met een goudgerande vertrekregeling. Want zo is Hsieh dan ook wel weer. Tony Hsieh is een wonderkind, vernieuwer en original die bij de overname door Amazon afdwong dat hij zijn eigen koers mocht blijven varen. Het heeft geresulteerd in een eigenzinnig bedrijf met veel humor. Het zelfverklaarde mode-icoon Kanye West dacht in 2013 een fittie te beginnen met Tony Hsieh. ‘He sells all this s--- product to everybody, his whole thing is based off of selling s--- product’, aldus de man van de leren joggingbroek. Zappos reageerde soeverein met een tweet: ‘Kanye West says Zappos sells s--- product. It’s true.’ En daarbij een foto van een toiletpot. ‘Here at Zappos. com we happily sell s--- products to everybody!’ Speciaal voor Kanye West was de prijs slechts 100.000 dollar.
From Good To Great van Jim Collins: wat onderscheidt de echte winners van andere bedrijven die het goed doen? (Ze hebben een hoger doel dan alleen geld verdienen.)
Flow van Mihaly Csikszentmihalyi: hoe je zo gepassioneerd raakt door de uitdagingen die je aangaat,dat je in een toestand van permanent geluk belandt.
The Happiness Hypothesis: Finding Modern Truth in Ancient Wisdom van Jonathan Haidt: Een boek over geluk (en hoe het te bereiken) door de eeuwen heen.
zappos.com Originals. How Non-Conformists Move the World door Adam Grant: Hoe belangrijk creatieve geesten zijn, maar ook hoe ze kunnen functioneren in een team.
Do It Tomorrow door Mark Foster: Een revolutionaire kijk op time management. Waarom vandaag doen waar je morgen aan kunt beginnen.
Holacracy door Brian Robertson: De grondlegger van deze stroming, die elke hiërarchie in bedrijven wil afschaffen om ruimte te geven aan eigen verantwoordelijkheid en innovatie.
Aan dit rijtje mag Hsieh zijn eigen boek inmiddels toevoegen. Delivering Happiness. A path to profits, passion and purpose is een vermakelijk en inspirerend boek, met als belangrijkste les: geef nooit op als je ergens in gelooft.
N° 3 2016
65
'MET ALLES WAT JE KUNT UITLEGGEN IN HET BELANG VAN JE KLANT, KOM JE WEG' Jan van Setten is expert in gedragsverandering, klantgerichtheid en leiderschap. Hij schreef onder meer de bestseller De Klantenfluisteraar. JAN VAN SETTEN
NIET ALLES WAT TELT, KUN JE TELLEN 1.52 min.
Opgetogen trokken we naar de bank om te kijken of we ons droomhuis konden bemachtigen. Enthousiast vertelden we de hypotheekadviseur over het nieuwe huis dat we in Doorn gezien hadden. “Mooi, laten we eerst maar eens kijken naar de mogelijkheden die u heeft”, sprak hij formeel en verstandig. Hij trok de monitor naar ons toe en toonde een invulscherm. “Heeft u Funda op dit apparaat, dan zal ik het huis eens laten zien”, opperde ik enthousiast: als je enthousiast bent, wil je dat delen. “Jawel, maar het is verstandig eerst naar uw financiële situatie te kijken”, vervolgde hij. Het was hem gelukt: ons enthousiasme was intussen ook naar binnen gekeerd. Helemaal klaar voor de financiële zoektocht naar zekerheid. De man had natuurlijk een zeer valide punt, maar de manier waarop hij met ons ‘danste’ gaf geen warm gevoel. Oké, voor een warm gevoel ga je niet naar een bank. Maar het is des te leuker als je het er wel krijgt. Als we even inzoomen op de belangrijke aanjagers van het fenomeen vertrouwen, blijken persoonlijke interesse, enthousiasme en gemeende interesse in het belang van de ander zeer hoog te scoren. Open deuren? Ga toch eens mee naar binnen. Als we het ongrijpbare fenomeen ‘vertrouwen’ in een formule zouden gieten, ziet die er ongeveer zo (↑) uit. Boven de streep: Vertrouwen is je Betrouwbaarheid (je daden) maal In-team-iteit (emotie) maal je Geloofwaar-
digheid (je woorden): doe je wat je zegt, op een plezierige wijze. Je kunt de V-factor nog flink naar beneden trekken door onder de streep het E.B, ofwel het Eigen Belang, als drijfveer stevig aan te zetten. Daarmee laat je de ander goed merken dat het vooral niet om zijn belang gaat. Mag je dan je eigen belang niet inbrengen? Zeker wel! Maar let daarbij op de evenwichtigheid met het belang van de ander, en de volgorde die je merkbaar aanbrengt in de belangen: het belang van de klant = jouw belang. Zo niet, doe je geen zaken. Alles wat je mede uit kunt leggen in het belang van je klant, daar kom je mee weg met behoud van relatie. De rest is ‘egotripperij’. Even terug naar het voorbeeld. Stel dat de adviseur werkelijk geïnteresseerd zou zijn in de klant en diens enthousiasme, dan zou hij op dat niveau prettig contact maken: in-team-iteit. Als hij daarnaast in zijn communicatie het belang van de klant vooropstelt (een droom verantwoord realiseren) en zo de koppeling maakt naar een deal waar ook zijn belang mee is gediend, is iedereen blij. In de financiële wereld wordt het de hoogste tijd voor meer evenwicht in de belangen. Wie weet heb je dan echt een hypotheek binnen een week. Of krijg je uitgelegd waarom iets in jouw belang niet kan, met liefde.
V=BxIxG E.B.
66
We wonen hier trouwens heerlijk, in Doorn. N° 3 2016
Albert Heijn: de ideale partner voor uw zakelijke boodschappen De grootste Albert Heijn Meer dan 28.000 producten, ook van Etos en Gall & Gall
Gemakkelijk bestellen Via ah.nl of de Appie app
Vandaag besteld, morgen in huis Van ma t/m za tussen 7.00 en 22.30 uur
GRATIS BEZORGING* met actiecode:
SPRT16
Actievoorwaarden: Met de actiecode SPRT16 heeft u recht op gratis bezorging bij uw eerste bestelling op ah.nl. Deze code is éénmalig geldig en alleen bij zakelijke klanten. Deze actie geldt t/m 28-11-2016. Minimaal bestelbedrag is €40 bij Pick Up Points en €70 bij thuisbezorging. Uitgesloten van deze actie zijn: tabak, geneesmiddelen, zuigelingenvoeding voor kinderen tot 1 jaar en statiegeld. Niet geldig in combinatie met andere acties en kortingen. Algemene voorwaarden voor online bestellen zijn van toepassing.
Bestel op ah.nl/zakelijk
FEATURE CATERING HYPE HOWTO
Biologische pizza’s, speltpannenkoeken en ‘gourmet’ hot dogs: food trucks serveren het allemaal, en je struikelt er bijna over op festivals en bedrijfsevents. Hoe halen foodtruckende ondernemers nog een behoorlijk inkomen uit hun mobiele catering? Maarten Keswiel
C
atering krijgt kleur, nu je mobiele keukens tegenkomt in een schaftkeet, caravan, tuktuk, oldtimerbusje en Vespacar, met namen als Car Paccio, Pofferdikkie, Bakblik, Buskruid en Full of Crêpe. En wat zijn het er veel! Igor Sorko kreeg met moeite twintig foodtrucks bij elkaar voor de eerste editie van de Rollende Keukens in 2008. “De enige die wij konden vinden, waren cateraars van tv- en filmsets.” Het eetfestijn werd een groot succes en luidde de onofficiële geboorte in van de food truckrage in Nederland. Acht jaar later moet Sorko kiezen uit een kleine vijfhonderd aanmeldingen en struinen bezoekers langs 130 wagens. En het aanbod groeit nog steeds. De food truck werd geholpen door de financiële crisis. Koks en mensen met culinaire ambities moesten iets anders gaan doen, maar lang niet iedereen had genoeg kapi 68
Autobahn
3.36 min.
taal achter de hand om een restaurant te openen. Een food truck verlaagde die drempel. Het hielp ook dat festivalgangers beter eten eisten. Mensen die de markt kunnen overzien, schatten het aantal foodtrucks in Nederland inmiddels op tegen de zeshonderd. De concurrentie is groot en het is voor ondernemers flink aanpoten om nog op te vallen, terwijl ze het leeuwendeel van hun omzet in drie (zomer)maanden moet scoren. Sorko: “Als je drie jaar hetzelfde doet, lig je eruit. We krijgen op elke veertig pizzabakkers een truck die linksdraaiende quinoa-yoghurt verkoopt. Die plaatsen we dan bijna vanzelfsprekend.” In de food truckwereld wemelt het van de copycats, zegt Sorko. “Vier jaar geleden kapte iemand voor het eerst kokosnoten open en deed er een rietje in. Het jaar daarna kregen we denk ik wel vijftien wagens met kokosnoten.” Nieuw is dit seizoen de drink truck, oftewel een mobiele bar. N° 3 2016
FEATURE CATERING HYPE HOWTO
WAT VERDIEN JE MET... EEN HAMBURGERTRUCK? Een flinke food truck kost wat, maar tijdens festivals kun je ook goede omzet draaien. Daar gaan wel inschrijfgeld, omzet afdracht en je eigen kosten vanaf. Stel dat je 1.500 broodjes hamburger verkoopt in een weekend à 8 euro per stuk. Dan bedraagt de omzet:
k
x €8 per stu
1500 = €12.000
chrijfgeld
- €500 ins 00 x 30%) .0 2 (1 t h c a r d f a ) - €3600 koop per in ,5 3 x 0 0 5 (1 koop dagen x ) 3 - €5250 in x 15 € x r uu rsoneel (9 - €810 pe en reiskosten ud o h r e d n o 0 - €20
P Sle ann ch e tw c Fa ill oncu eer iss rre em en ntie tf est iva
l
rengst = €1640 opb
Aantal food trucks in Nederland: 600
70
thefoodconvoy.com
toettoetfood.nl
Rollende keukens in 2008: 2 0 wagens. In 2016 : 130 wagen s.
( Boeking ) pl atforms
foodtruckbooking.nl thefoodlineup.nl
llend Rrro
Festivals:OPETWERIEIJLE
N
TREK ROLLEND
E ENS
KEUK
Meest verkochte snacks: 1. BBQ (hamburgers, worst e.d.) 2. Frites 3. Saté,/Aziatisch 4. Pizza 5. Mexicaans,/taco’s N° 3 2016
DE JAARREKENING BANK DUURZAAM FINANCIËN
LTD
Je krijgt een beeld van wat de impact van ‘goed geld’ is voor de wereld. Maar nu de financiële parameters. Hoe staat het met de ‘loansto- deposits ratio’ bijvoorbeeld? Een te hoge LTD-ratio van ver boven de 100% kan betekenen dat een bank mogelijk te weinig liquide middelen heeft als klanten massaal geld opnemen. Is de verhouding te laag, dan kan dat zeggen dat de bank onvoldoende rendement maakt op ingelegd geld. De LTD-ratio van Triodos is 62%. Andere Nederlandse banken zitten vanwege het grote aantal hypotheekleningen vaak ver boven de 100%. Welke conclusie we hieraan mogen verbinden? Geen. “Het financieringsmodel van Triodos Bank is vrij uniek,” zegt woordvoerder Christine van Wonderen. “Wij financieren onze kredieten uitsluitend met spaartegoeden. Andere banken willen of kunnen dat niet en financieren aanvullend op de geld- en kapitaalmarkt waardoor hun LTD-ratio totaal anders is dan die van ons.” Meer uitlenen?
heel Europa. Dit betekent landbouwgrond ter grootte van één voetbalveld voor elke 10 klanten.’ Eén miljoen Europese huishoudens kregen mede dankzij investeringen van Triodos duurzame stroom. Per klant financierde Triodos 15 zorgdagen , waar 25.000 ouderen van profiteerden. In de Derde Wereld financieerde de Zeister bank 316 gemeenschapsprojecten en 169 sociale huisvestingsprojecten, die direct en indirect onderdak bieden aan circa 12.400 mensen. De microfinancieringsfondsen van Triodos Investment Management verstrekten kredieten aan 100 financiële instellingen in 45 landen, die circa 10,2 miljoen spaarders en 15,5 miljoen kredietnemers bereikten. Westerse bedrijven probeert Triodos vooral enthousiast te krijgen voor duurzaam ondernemen. ‘In 2015 zijn we 661 keer de dialoog aangegaan met 280 ondernemingen’, schrijft de bank. N° 3 2016
Kunnen we de kosten dan wel vergelijken? Die zorgen vaak voor hoofdpijn bij banken. Neem de Rabobank, die duizenden mensen moet ontslaan, vanwege de vermaledijde ‘kostenratio’. Maar wat blijkt? Triodos scoort nog slechter dan de Rabobank. De kostenratio (uitgaven gedeeld door opbrengsten) kwam in 2015 uit op 71%, bijna twee keer zo hoog als die van duurzame concurrent ASN Bank. Triodos probeert de nieuwe regelgeving en strenge eisen, bijvoorbeeld aan buffers, de schuld te geven van de hoge kosten. Maar daar hebben toch alle banken mee te maken? “Jawel,” zegt Van Wonderen, “Maar banken kunnen niet zo eenvoudig met elkaar vergeleken worden. Kleinere banken en of die met een bewerkelijke kredietportefeuille hebben in verhouding meer kosten. Veel banken in Nederland zijn grote spelers in het verstrekken van hypotheken, wat gestandaardiseerde low cost-processen zijn. Triodos Bank is veel meer gericht op kredietverlening aan bedrijven, vaak ook nog relatief klein.” Eet smakelijk
Kortom, wie Triodos wil vergelijken met ‘gewone’ banken heeft aan de cijfers in jaarverslagen niet zo heel erg veel. Beter is het gewoon lekker te lezen over wat er met al die centen gebeurt. Het beeld van 25.000 tevreden ouderen die 33,6 miljoen biologische maaltijden proberen weg te werken: daar word je toch gewoon blij van?
73
PITCH STARTUP BIDON FUNDING
← Leonard Kollen, Clipon
PITCH LEONARD KOLLEN
(29) pitcht de CLIPON, een water fles en bidonhouder in één. Bas van Essen Selfie 3.00 min.
74
HET IDEE “Als fietsfanaat maak ik veel kilometers op mijn mountainbike en stadsfiets. Op die laatste heb ik geen bidonhouder, wat het lastig maakt water bij de hand te hebben als ik geen tas draag. Zo is het idee ontstaan voor de Clipon. Een her bruikbare fles die je aan elke fiets of object kunt klemmen. Daardoor hoef je geen houder te plaatsen en hij past ook op je kinderwagen of golfbuggy.”
ONDERSCHEIDENDE WAARDE “De Clipon is overal aan te beves tigen en bestaat uit twee delen. Daardoor kun je twee verschillende drankjes in één fles meenemen. De Clipon zorgt dat je ruimte over houdt in je tas of in het opbergvak van je golfkar of kinderwagen.”
DOELGROEP “De doelgroep die wij voor ogen hebben is voornamelijk de recre atieve fietser. Die heeft vaak geen bidonhouder. Maar natuurlijk kan de Clipon ook erg nuttig zijn voor de fanatieke sportfietser, als extra fles voor langere tochten.” N° 3 2016
ACHTER DE SCHERMEN JUWELEN FAMILIEBEDRIJF EXPORT
ACHTER DE SCHERMEN BIJ...
ROYAL ASSCHER DIAMOND COMPANY
Al sinds 1854 is Royal Asscher actief in diamanten en juwelen. MIKE ASSCHER (35) en zijn zus LITA (39) zijn de zesde generatie die het familiebedrijf leiden, samen met hun vader EDWARD.
76
Ronald van den Heerik
2.35 min.
N° 3 2016
ACHTER DE SCHERMEN JUWELEN FAMILIEBEDRIJF EXPORT
↑ Monique en Jan Prins
N° 3 2016
77
ACHTER DE SCHERMEN JUWELEN FAMILIEBEDRIJF EXPORT
Mike Asscher heeft binnen zijn bedrijf een opleiding gehad tot slijper. “Ik heb maar drie maanden aan de slijptafel gezeten, maar als ik nu naar het werk van anderen kijk, zie ik dat ik het niet zo slecht deed.” De Royal Asscher Cut is een slijpmethode die resulteert in een herkenbare en wereldwijd hooggewaardeerde diamant met 74 facetten, die de schittering en kleur optimaal uit de steen haalt.
Toen Joseph Asscher in in 1908 gevraagd werd om de Cullinan diamant, de grootste ruwe diamant ooit gevonden, te kloven en slijpen voor de Britse koning Edward VII, moest er eerst gereedschap en apparatuur gemaakt worden om die diamant te lijf te kunnen gaan. Het werk resulteerde in negen grote en 43 kleine diamanten, waarvan de grootste twee gezet zijn in de kroon en scepter van de Britse kroonjuwelen, die nu in de Tower of London getoond worden.
N° 3 2016
79
DE BINNENZAK PRIVÉ ONDERNEMER SPULLEN
Jacqueline Zuidweg (50) geeft met haar bureau Zuidweg & Partners schuldhulp aan ondernemers in financiële moeilijkheden. Het liefst adviseert ze haar klanten voordat een faillissement zich aandient, en dat is ook de insteek van MKB Doorstart, de stichting die ze twee jaar geleden opzette met de Ondernemerspleinen van de Kamer van Koophandel. Dit wordt nu landelijk uitgerold: als je een in de kern gezonde onderneming op tijd helpt, voorkom je onnodige bedrijfssluiting. Philip Bueters
'Mijn tweede Land Rover. Ik koop ze met de kop eraf, liefst crèmekleurig, dus aan deze witte moest ik wel wennen. Hij rijdt zalig, al maak ik flink wat kilometers: zo’n 50.000 per jaar. Hij staat niet op de zaak, daarvoor is hij te duur. Wat wel grappig was: ik had hem een jaar toen lampjes gingen branden. Ik de dealer bellen: geen gehoor. Bleek die failliet! Een hele deftige zaak, toen ik mijn auto kocht gingen ze er nog prat op dat ze mijn adviezen niet nodig hadden. Gelukkig maakte de garage een doorstart. Toen ik de nieuwe eigenaar belde om eens te kijken hoe het met mijn garantie zat, hebben we meteen zaken kunnen doen. Hij een salestraining, en mijn auto wordt voortaan thuis afgehaald voor de beurtjes.'
N° 3 2016
Remy Ludo Gieling
1.53 min.
'Ik ben nogal van de natuur en de bloemetjes en plantjes. Ik geloof dat ik elke week wel bij de Intratuin kom. Daarom heb ik een spaarkaart van ze: ik ben dol op voordeel. Hier: van Simon Lévelt heb ik ook een spaarkaart. Koffie is ook een must voor me, al drink ik die het liefste buiten de deur.' 'Elke vrouw heeft in haar handtas natuurlijk een make-uptasje. Dat van mij bevat al sinds jaar en dag mijn favoriete parfum, L'eau d'issey van Issey Miyake, en lipstick van Sensai.'
'Die moet ik binnenkort weer eens laten bijmaken: onze why what en how in ceditcardvorm. Heel handig om uit te delen aan relaties en mijn nieuwe medewerkers: hij past mooi in het hoesje van een mobiele telefoon. We geloven dat ondernemers eerder om hulp vragen als we de vooroordelen over falen kunnen wegnemen, wat faillissementen voorkomt en het taboe over schulden kleiner maakt. Dat doen we door als schuldhulpverlener zo zichtbaar mogelijk te zijn en advies te geven. Het what zijn onze schuldhulpplannen.' 'Een Samsung S6 Edge, die heb ik omdat ik nou eenmaal dol ben op mooie dingen. Een iPhone? Heb ik nooit wat aan gevonden: vanaf mijn eerste smartphone was het altijd een Samsung. 's Ochtends aan het ontbijt is thuis de regel: eerst het eten naar binnen, dan pas de telefoon pakken. Zo zitten we dan met zijn vieren aan de ontbijttafel allemaal de mail en apps te checken.'
82
COLOFON
Is jouw bedrIjf een fintechvoorloper?
BLOED ZWEET TRANEN
REDACTIE 020 262 07 00 / redactie@sprout.nl Paul van Vlissingenstraat 10E 1096 BK Amsterdam Redactie Hoofdredacteur Remy Ludo Gieling Chef redactie Philip Bueters Eindredacteur Miloe van Beek Online coördinator Maarten Keswiel Community manager Guido Dongen Uitgever Berend Jan Veldkamp Creatief directeur Ewald Smits Secretariaat Astrid Terpstra Met medewerking van Bas van Essen / Mirjam van Immerzeel / Katja Keuchenius / Janneke Niessen / Jan van Setten / Jeroen Siebelink / Rutger Vahl / Robert Visscher / Mark Vletter / Steven Heijtel / Lennart Klein / Ewoud Uphof / Sue Cowell / Wilma Wijdoogen / Mariska Habets Art direction en vormgeving Autobahn Druk Senefelder Misset Lithografie Djeeks Fotografie Peter Arno Broer / Jorn van Eck / Ronald van den Heerik / Gerritjan Huinink / Bas Losekoot Daan Paans Illustraties Autobahn / Enkeling
De beste managers doen het liefst zaken met de beste financiële dienstverleners. Daarom vraagt MT zijn lezers elk jaar met welke dienstverleners zij het liefst in zee gaan. Banken, pensioenverzekeraars, leasepartijen, alle mogelijke partners komen aan bod. En jouw bedrijf kan daar bij horen. Reserveer een plek in de MTFinance en presenteer u op een aantrekkelijke manier aan ruim 70.000 zakelijke beslissers.
neem voor meer informatie contact op met Adformix via 088-8777888 of mt@adformix.com
Sales 020 262 07 00 / sales@sprout.nl Bas Endhoven / Erik Touwslager / Remco Hoogendoorn / Patrick Bröcker Marketing 020 262 07 25 / marketing@sprout.nl José van den Haak / Andres van der Boor / Aimee Verburgt
JOUW PERS BERICHT ZICHTBAAR BIJ 160.000 ONDERNEMERS EN INVESTEERDERS?
WORD PARTNER VAN
EN ONTVANG DIRECT DE VOORDELEN: PE
R JA A R
€499 ex. btw
üü Publiceer 6x per jaar je eigen persberichten op Sprout.nl üü Plaats 6x per jaar evenementen op de eventkalender üü Draai het gehele jaar een gratis advertentie op Sprout.nl üü SEO-vriendelijk bedrijfsprofiel op Sprout.nl
SPROUT.NL/PARTNER EN MELD JE AAN!
GA NU NAAR