De slimste vierkante kilometer van het land Aanpak corona bewijst: samen werkt beter Energie halen uit water, licht en lucht
and& Leuven: gratis iCapital Shows met DJ Bobby Ewing Van 20 tot 24 april kan je naar and& Leuven, het tweejaarlijkse festival over maatschappelijke en technologische vernieuwing. Er staan meer dan 100 digitale talks op het programma, en ook daarbuiten valt er veel te beleven. Zoals deze reusachtige installatie van Amanda Parer – een van de negen kunstwerken die je in de stad zal kunnen bewonderen.
stad. Minister Frank Vandenbroucke en viroloog Johan Neyts komen er vertellen over vernieuwingen in de gezondheidszorg, en natuurlijk mag ook het thema sport en beweging niet ontbreken – Leuven is dit jaar Europese Sportstad. Je kan onder meer sessies volgen van veldloopster Imana Truyers en freerunner Nicolas Vanhole. Jimmy Dewit, alias DJ Bobby Ewing, zal de shows presenteren.
Hoogtepunt van het festival zijn de Leuven iCapital Shows op zaterdag 24 april. Dat zijn 4 online talkshows die een overzicht geven van de opmerkelijkste innovaties in onze
Je kan de iCapital Shows gratis online meevolgen. Reserveer je plekje op www.andleuven.com/nl. •
2 | Europese Innovatiehoofdstad
Inhoud 04 Burgemeester Mohamed Ridouani
‘In Leuven telt je toekomst’
06 Samen stad maken
20 jaar burgerparticipatie
08 Ruimte voor vernieuwing
Op deze plekken geven we de toekomst vorm
10
Innovatieve bedrijven kiezen voor Leuven ‘Voor ons is het een zegen dat we hier zitten’
13
Pioniers van vernieuwing Leuven 2030 en Leuven MindGate
14
Groenere energie, betere stad Warmte uit water, energie uit licht en lucht
16
Samen Onderwijs Maken SOM geeft iedereen de kans zijn talenten te ontwikkelen
17
Iedereen wetenschapper Leuven.cool, Telraam en een vernieuwende aanpak van nachtlawaai
18
Wetenschap ondersteunt zorg Een beter leven voor mensen met dementie
19
Leuven Europese Sportstad Voor top- en andere sporters
20 In de bres tegen corona
Leuven Helpt, supersnelle tests en een krachtig vaccin
22
Kunst en technologie slaan handen in elkaar Staat de Sixtijnse Kapel in Heverlee?
23
and& Leuven Innovatiefestival vindt zichzelf opnieuw uit
Colofon Verantwoordelijke uitgever: Mohamed Ridouani, burgemeester Samenstelling en (eind)redactie: stad Leuven i.s.m. Heyvaert & Jansen Fotografie: and& Leuven, aNNo architecten en FELT architecture & design, Karl Bruninx, Tim Buelens, Jan Crab, Julie Feyaerts, Joel Hoylaerts, imec, KU Leuven – Rob Stevens, Dirk Leemans, OHL - Guido Machurot, Jan Pollers, Sergison Bates Architects, Tom Van Dongen Opmaak: puur zout Druk: Artoos nv Luisterversie: je vindt een luisterversie van deze brochure op www.leuven.be/capitalofinnovation.
Een prestigieuze prijs voor onze stad In september 2020 kreeg Leuven de iCapital Award, de prijs voor de Europese Hoofdstad van de Innovatie. Dat is een prestigieuze onderscheiding waarmee de Europese Commissie de stad bekroont die innovatie het beste inzet om het leven van haar inwoners te verbeteren. Leuven is pas de zesde winnaar, en de eerste in België. Eerder sleepten wereldsteden als Barcelona, Parijs en Amsterdam de onderscheiding in de wacht. In deze brochure lees je wat die innovatie inhoudt, en hoe we er allemaal beter van worden. Innovatie is meer dan technische snufjes en slimme uitvindingen, hoe sterk we daar in Leuven ook in zijn. Het gaat ook en vooral om hoe we de handen in mekaar slaan en samen aan een betere toekomst bouwen. Met overheden, met bedrijven, organisaties en kennisinstellingen - en vooral ook met jou, inwoner van Leuven.
Waarom de Europese Commissie Leuven heeft bekroond ‘Leuven is een missiegedreven stad die uitblinkt in innovatieve bestuursmodellen. Ze biedt inwoners, overheden, bedrijven en de academische wereld niet alleen kansen om te innoveren, maar betrekt ze ook allemaal actief bij de manier waarop de stad vorm krijgt. Leuven stelt technologie ten dienste van de inwoners en is een plek waar naar ieders noden en behoeften wordt geluisterd.’ ‘Projecten zoals Leuven 2030, Leuven MindGate, Leuven Maak het Mee!, Leuven Helpt en Leuven Leert zijn maar enkele van de initiatieven die illustreren waarom Leuven de titel ‘iCapital’ kreeg. Leuven is een inspiratiebron voor andere steden en toont de weg die we moeten volgen om een duurzame en inclusieve toekomst voor iedereen te verzekeren.’ Mariya Gabriel Europees Commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd
For an English version of this brochure, please refer to www.leuven.be/en/capital-of-innovation. Listen to the podcast about the European Capital of Innovation on www.leuven.be/en/capital-of-innovation.
Deze brochure is gedrukt met milieuvriendelijke inkt op papier uit duurzaam beheerde bossen.
3
Waarom Leuven Europese Hoofdstad van de Innovatie is
‘Hier werken we samen aan de oplossingen van morgen’ De Europese Commissie heeft Leuven uitgeroepen tot Europese Hoofdstad van de Innovatie. ’Onze kracht is dat we innovatie inzetten om de levenskwaliteit te verbeteren, voor én met iedereen’, vertelt burgemeester Mohamed Ridouani. Leuven ontvangt ook een prijs van 1 miljoen euro. ‘Samenwerking is de rode draad door alles wat er in Leuven gebeurt. We gaan erop vooruit omdat we samenwerken en omdat we om elkaar geven. Kijk naar de coronacrisis: op enkele dagen tijd boden zich duizenden vrijwilligers aan bij Leuven Helpt, om hun stadsgenoten op allerlei manieren bij te staan. Dat maakte het voorbije jaar voor veel mensen draaglijk, ondanks de zware omstandigheden.’
Altijd samen ‘De kracht van Leuven is dat we innovatie inzetten om de levenskwaliteit te verbeteren, voor iedereen én met iedereen. We staan voor grote uitdagingen: klimaatopwarming, ziekte, uitsluiting, armoede en ongelijkheid … We geloven dat je die uitdagingen enkel kan aanpakken als je sámen zoekt naar vernieuwende oplossingen. We vertrekken altijd vanuit een gedeelde toekomstdroom, en met concrete oplossingen in het vizier. Dan gebeuren er ongelooflijk straffe dingen.’
4 | Europese Innovatiehoofdstad
‘Neem de klimaatverandering. Een paar jaar geleden zagen we veel goede wil om de CO2-uitstoot in de stad aan te pakken, maar de initiatieven waren erg versnipperd. Samen met een hoop partners – bedrijven, verenigingen, inwoners, de universiteit … – hebben we dan Leuven 2030 opgericht, de organisatie die van Leuven een klimaatneutrale stad zal maken. Ondertussen telt Leuven 2030 meer dan 600 partners en hebben we enorm geïnvesteerd in de renovatie van gebouwen, in hernieuwbare energie, in duurzame mobiliteit, in waterzuivering … Leuven is op alle vlakken spectaculair gegroeid en vooruitgegaan, maar één ding is gestaag áchteruitgegaan: de CO2-uitstoot.’
We zetten innovatie in om de levenskwaliteit te verbeteren, voor iedereen én met iedereen
‘Dat samenwerkingsmodel hebben we ook op andere vlakken ingezet. Leuven MindGate zorgt ervoor dat vernieuwende bedrijven hier kunnen floreren. En SOM, Samen Onderwijs Maken, versterkt de samenwerking in het onderwijs, van de kleuterklas tot de universiteit. Het bekendste voorbeeld is het buddyproject: elk jaar coachen honderden studenten ongeveer 1.500 jongeren en kinderen. Ze helpen hen niet alleen met hun huiswerk, maar ze motiveren hen ook, en ze trekken hen erdoor als ze willen afhaken. Heel Leuven wordt daar beter van.’ ‘Bij Leuven 2030 en Leuven MindGate zijn natuurlijk experts en specialisten betrokken, maar iederéén kan zijn steentje bijdragen. Dat is het wij-verhaal waar we in Leuven aan bouwen. En daarom zijn we ook bekroond door de Europese Commissie. Zij zien Leuven als het toekomstlabo voor Europa: een plek waar we samenwerken aan de oplossingen voor morgen. Met resultaat.’
Thuis in de stad ‘Onze aanpak verbetert niet alleen de levenskwaliteit voor alle Leuvenaars, hij zorgt ook voor meer betrokkenheid. Veel mensen voelen zich uitgesloten – van hun buurt, van de gemeenschap, van het beleid. In zulke omstandigheden is het makkelijk om groepen tegen elkaar op te zetten. We hebben dat gezien in de VS, en het gebeurt ook dichter bij huis.’ ‘Ik zie het, samen met het stadsbestuur, als een van mijn prioriteiten om te bouwen aan een stadsgemeenschap waar mensen zich thuis voelen, ongeacht hun achtergrond, geloof of identiteit. Waar iedereen zich aanvaard en gewaardeerd voelt. We zijn allemaal op zoek naar betekenis. En die krijg je door iets te kunnen bijdragen waarvan je weet: het wordt gezien, het wordt erkend.’ ‘Een stadsgemeenschap die samenwerkt, die iedereen kansen en mogelijkheden biedt om dromen te realiseren, die mensen het gevoel geeft dat ze erbij horen – zo’n stadsgemeenschap staat sterker. Er zit zoveel potentieel in mensen. Een samenleving die in je gelooft, geeft je de kracht en de energie om door te zetten en je dromen waar te maken. Je toekomst moet tellen, niet je afkomst.’
voorbije jaar je tv niet aanzetten of je zag wel een Leuvense expert aan het woord.’ ‘Qua wetenschappelijk onderzoek staan we aan de wereldtop. En uit die nieuwe wetenschappelijke inzichten, uit die uitvindingen die hier gedaan worden, komen straffe kenniscentra en bedrijven voort. Iedereen kent onderzoekscentrum imec en bedrijven als Materialise, maar er zijn er nog zoveel meer. We gaan meer ruimte voor hen maken, onder meer in een nieuw wetenschaps- en innovatiepark in Kessel-Lo: Leuven Noord. Daardoor kunnen we extra werkgelegenheid creëren voor iedereen – van toponderzoekers over logistiek personeel tot administratieve en technische mensen – en oplossingen ontwikkelen voor maatschappelijke vragen. Laten we hopen dat hier nog veel imec’s geboren worden.’
De EU ziet Leuven als het toekomstlabo voor Europa Leiders voor morgen
Economie van de toekomst
‘Bij de bekroning hoort ook een geldprijs van één miljoen euro. Met die centen willen we nog meer inzetten op vernieuwing en samenwerking.’
‘Natuurlijk zijn we ook Europese Innovatiehoofdstad geworden omdat hier zoveel knappe koppen bij elkaar zitten. We hebben KU Leuven, UZ Leuven, de hogeschool UCLL … Je kon het
‘Ik zou ook graag een internationaal instituut opstarten rond sterk en empathisch leiderschap met nadruk op samenwerking en respect voor anderen.
Dat leiderschap kan overal zitten: bij bedrijven, bij de overheid, in het onderwijs en onze talrijke verenigingen, en zeker ook bij jongeren. Laat jonge mensen mee nadenken over hoe we de klimaatcrisis kunnen oplossen, hoe we de stad beter kunnen maken voor iedereen … En als ze al eens tegen de muur lopen, geef ze dan de kans om het opnieuw te proberen. Zo zorg je ervoor dat er morgen mensen klaarstaan om het voortouw te nemen. En dat Leuven een baken van innovatie en hoop blijft, ook in de toekomst.’ • Beluister de podcast waarin burgemeester Mohamed Ridouani en Geertrui Vanloo (algemeen directeur stad Leuven) je bijpraten over de Europese Innovatiehoofdstad via www.leuven.be/capitalofinnovation.
5
Elise beslist mee over de herinrichting van de Vaartkomoevers
‘Meedoen aan een burgerjury: ik kan het iedereen aanraden’ Steeds meer steden experimenteren met burgerparticipatie: ze betrekken hun inwoners bij het beleid. In Leuven gebeurt dat al ruim twintig jaar - en de laatste tijd op verrassende nieuwe manieren. De oevers van de Vaartkom zijn een van de grootste publieke ruimtes van Leuven. Dus toen de stad besloot de plek opnieuw in te richten, wilde ze ook de mening van de Leuvenaars kennen. Ze stelde een burgerjury samen, die mee beslist welk ontwerp straks zal worden uitgevoerd. Elise* (44) is een van de juryleden. ‘Ik woon aan de andere kant van de stad, maar ik kom veel aan de Vaartkom: snuisteren in de winkeltjes, iets eten, uitgaan toen dat nog kon ... (lacht). In LVN had ik gelezen over de herinrichtingsplannen. Er zou een burgerjury komen, waarvan de leden zouden worden geloot. Ik dacht meteen: tof! Toevallig zat de volgende dag de uitnodiging in mijn bus. Ik heb me kandidaat gesteld, en een tijdje later vernam ik dat ik erbij was.’
stemmen lijkt niet veel, maar de beslissing van de jury is wel bindend: de stad moet zich eraan houden.’ ‘We hebben een opleidingsdag gehad waar stadsmedewerkers het project toelichtten. Ze benadrukten dat het een plek voor iedereen moet blijven, maar dat er soms ook tegenstrijdige belangen spelen. Heel interessant, omdat je mee afwegingen moet maken – vroeger deden overheden dat alléén.’ ‘Eind 2020 mochten vier teams hun ontwerp aan de jury voorstellen. Eerst stelden
De burgerjury maakt mee afwegingen – vroeger deden overheden dat alléén ‘De heraanleg verloopt via een wedstrijd: teams dienen een ontwerp in, en een jury beslist welk ontwerp wordt uitgevoerd. In die jury zitten acht experts - medewerkers van studiediensten van de stad, maar ook voormalig Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck. Zij hebben elk één stem. De negende stem is voor de burgerjury. We zijn met 13 leden, van wie er twee in de buurt van de Vaartkom wonen. Eén van de negen
6 | Europese Innovatiehoofdstad
de experts hun vragen; daarna trokken wij ons met de burgerjury terug om te overleggen en konden wij onze vragen stellen. Leo Van Broeck heeft ons achteraf bedankt en gezegd dat we goed op de hoogte waren. Dat is niet overal zo, vertelde hij.’
Stemmen ‘Later zijn we opnieuw samengekomen voor de stemming. Twee ontwerpen zijn afgevallen, en over de twee overblijvers hebben alle Leuvenaars in januari online hun mening kunnen geven. Voor de zomer komen we weer
samen om de bijgestuurde ontwerpen te beoordelen. Eind dit jaar wordt de knoop doorgehakt.’ ‘Als je de kans krijgt om je stad mee te maken, vind ik het maar normaal dat je dat ook doet. Ik kan het iedereen aanraden. Je moet er wat tijd in steken, maar je wordt supergoed begeleid. En ik kijk er nu al naar uit om later naar de Vaartkom te gaan, met mijn dochters te genieten van die prachtige groene plek en te beseffen dat ik zelf een steentje bijgedragen heb. En dan nog eens goed uit te gaan (lacht).’ •
Pionieren in burgerparticipatie
‘Mensen voelen dat we het menen’ Ruim 20 jaar geleden zette Leuven de eerste schuchtere pasjes om inwoners te betrekken bij het beleid. Inmiddels is burgerparticipatie een vaste waarde. Jan Mellebeek (diensthoofd gebiedsgerichte werking stad Leuven): ‘In 2000 zijn we gestart met Kom op voor je wijk: een permanente oproep aan inwoners om ideeën in te dienen voor hun wijk. Zoiets bestaat ook in andere steden, maar in Leuven zijn de budgetten een stuk hoger: mensen kunnen tot 18.600 euro krijgen om hun idee te realiseren, én ze krijgen ondersteuning van de stad. Vaak is dat een eerste stap naar meer betrokkenheid. Mensen beginnen pakweg met een boekentil – zo zijn er al ruim 50. Dan organiseren ze een straatfeest, en op den duur krijgen ze zin om mee te denken over stadsbrede projecten.’ ‘We vragen de Leuvenaars geregeld om hun mening, bij grote en minder grote projecten. Natuurlijk schep je zo verwachtingen. Als we ergens iets willen veranderen, gaan de bewoners ervan uit dat ze inspraak krijgen. Terecht: mensen voelen dat we het ménen. En zelfs een kleine aanpassing – meer groen, een speelveldje, een mobipunt ... – kan voor de buurt een groot verschil maken.’ ‘In 2019 zijn we begonnen met Leuven, maak het mee! Leuvenaars konden online ideeën indienen voor hun stad, en dat deden ze massaal: we hebben er 2.208 binnengekregen - mijn collega’s hebben het
geweten (lacht). Daarvan hebben we er 1.348 opgenomen in onze meerjarenplanning. In mei 2022 geven we een stand van zaken tijdens een inspiratiefestival. Via leuvenmaakhetmee.be kunnen mensen nog altijd ideeën insturen.’
Zelfs een kleine aanpassing kan voor de buurt een groot verschil maken Samen stad maken ‘We bereikten wel vooral oudere, hoger opgeleide mannen. Prima, maar we wilden ook graag andere stemmen horen. Daarom werken we nu ook met loting. Bij het begin van een project loten we uit alle meerderjarige Leuvenaars 1.000 tot 2.000 namen. Zij krijgen een brief met de vraag of ze willen meedoen. Uit de positieve antwoorden loten we een burgerpanel of een burgerjury, evenredig verdeeld volgens onder meer leeftijd, geslacht en opleiding. Dat maakt de samenstelling veel diverser. We merken dat de deelnemers meer oog hebben voor het bredere plaatje. Maar de andere Leuvenaars krijgen sowieso ook inspraak.’ ‘Voor de heraanleg van de Vaartkomoevers hebben
we zo een burgerjury aangesteld (zie p.6). En in november zijn we in Wijgmaal gestart met een burgerpanel. Inwoners van de deelgemeente buigen zich over thema’s als sluipverkeer, vrijetijdsvoorzieningen, behoud van de open ruimte ...’ ‘Sinds februari is er ook een burgerpanel in Kessel-Lo. Het maakt deel uit van Vorm 3010, een project van de stad en Leuven 2030 om samen vorm te geven aan een aantrekkelijke, duurzame openbare ruimte waar mensen zich vlot kunnen verplaatsen. Voor Vorm 3010 werken we samen met EIT Climate-KIC, een partnerschap waarin tien Europese steden kijken hoe ze sneller klimaatbestendig kunnen worden. We zijn in het gezelschap van
onder meer Kopenhagen, Wenen en Amsterdam – een hele eer!’ ‘De stad hecht veel belang aan participatie en houdt er zoveel mogelijk rekening mee, maar het moet wel te verzoenen zijn met de beleidsvisie van het bestuur. Mensen hebben het daar soms lastig mee als ze die visie niet delen, maar vaak waarderen ze toch dat ze betrokken worden. Dat er naar hen geluisterd wordt.’ •
i
www.leuven.be/ vaartkomoevers
www.leuven.be/ komopvoorjewijk www.leuven.be/wijgmaal www.vorm3010.be Beluister de podcast over burgerparticipatie in Leuven via www.leuven.be/ capitalofinnovation.
* Om privacyredenen wordt de volledige naam van de leden van burgerjury’s niet bekendgemaakt.
7
Maak plaats voor innovatie! Innovatie verbetert levens en creëert jobs – maar je moet er natuurlijk wel ruimte voor maken. Dat doen we op verschillende plaatsen in Leuven.
De Vaartkom vernieuwt Niet zo lang geleden was de Vaartkom een grijze, wat treurige plek. Maar sinds een jaar of tien krijgen de leegstaande fabriekspanden en silo’s er een nieuwe bestemming. Zo ontstaat stap voor stap een bruisende, creatieve stadswijk.
1 OPEK Een oud entrepot van de douane biedt sinds 2010 onderdak aan kunstencentrum OPEK. De theatergezelschappen fABULEUS en Het nieuwstedelijk repeteren er en geven er voorstellingen, en ‘t is ook de thuisbasis van heel wat sociaal-artistieke organisaties.
2 De Hoorn De Hoorn was ooit de bakermat van Stella Artois – de koperen brouwketels staan er nog te glimmen. Nu is het een broedplek voor creatieve bedrijven, met ruimte voor horeca, events en woongelegenheid.
3 maakleerplek De oude Molens van Orshoven worden tijdelijk ingericht als maakleerplek: een open atelier waar scholen, buurtbewoners, kunstenaars, startende ondernemers en andere Leuvenaars welkom zijn voor workshops, opleidingen en kampjes.
4 De chinezen Ooit werd hier graan gemalen, maar tegenwoordig huisvest de silo van Vaes en Zonen bedrijven uit de creatieve sector. Zoals De chinezen: het productiehuis achter tv-programma’s als Iedereen beroemd, Radio Gaga, Ten oorlog en De weekenden.
5
4 3
6 7 1
5 Marie Thumas Bijna honderd jaar lang werden bij Marie Thumas groenten ingeblikt. De komende jaren wordt het oude fabrieksgebouw gerenoveerd. In de toekomst zal het ruimte bieden aan bedrijven, woningen en sport- en recreatievoorzieningen.
8 | Europese Innovatiehoofdstad
2
6 Stroom Stroom: zo heet de nieuwe eerstegraadsschool die eind 2019 haar intrek nam in een al even nieuw gebouw nabij de Vaartkom. De nadruk ligt er op innovatie, wetenschap en creativiteit, en de school werkt nauw samen met de buren van onder meer OPEK en maakleerplek.
7 Vaartkomoevers De Vaartkomoevers worden heringericht, met veel aandacht voor water en groen. Een burgerjury beslist mee hoe dat zal gebeuren. Je leest er alles over op pagina 6-7. •
Cultuur in het hart Het Sint-Pietersziekenhuis aan de Brusselsestraat wordt op dit moment gesloopt. Over een paar jaar komt er een nieuw Podiumkunstengebouw voor in de plaats. Het gebouw is een ontwerp van het Britse architectenbureau Sergison Bates en zal over twee multifunctionele zalen beschikken, waarvan een met 800 tot 1.000 zitplaatsen. Het wordt een open huis waar altijd iets te beleven zal zijn: concerten, theater, dans, shows, markten, feesten ... Samen met de Romaanse Poort en de Predikherenkerk vormt het nieuwe gebouw straks het culturele hart van de stad: de Podiumkunstensite. De Dijle, die door de site stroomt, wordt opengelegd. Langs de oevers komen fiets- en wandelpaden in het groen. Als alles volgens plan verloopt, is de Podiumkunstensite in 2027 klaar. •
i
www.leuven.be/ podiumkunstensite
Leuven krijgt nieuw wetenschapspark Heel wat innovatieve bedrijven en instellingen willen zich in Leuven vestigen. Vanwege het succes van wetenschapspark Arenberg in Heverlee heeft de stad - samen met KU Leuven en de NMBS plannen voor een nieuw park: Leuven Noord. Het nieuwe, duurzame wetenschaps- en innovatiepark komt in Kessel-Lo, op een smalle, 2 km lange strook tussen de Eenmeilaan, de Kesseldallaan en het spoor. Er komen hightechbedrijven en kennisinstellingen, en onder de grond mogelijk een depot voor erfgoed en/of een hub voor milieuvriendelijke distributie van en naar de binnenstad. Het project is nog in de ontwerpfase, maar wellicht gaat over enkele jaren de eerste spade in
de grond. Het oudste wetenschapspark in Leuven is dat van Arenberg. Daar werken 1.600 mensen aan onder meer nieuwe medicijnen, geautomatiseerde voertuigen en nog betere smartphones. De komende jaren zal het uitbreiden met een tweede innovatie- en incubatiecentrum, zodat het aantal werknemers stijgt tot 4.000. Nog eens 12.000 mensen werken in het researchpark Haasrode. •
Facelift voor het stadhuis Het wereldberoemde gotische stadhuis krijgt een facelift. In 2027 wordt het een open huis voor Leuvenaars en toeristen. In 2023 sluit het monument voor vier jaar de deuren. De gevels en historische vertrekken worden gerestaureerd. Na afloop is het stadhuis weer een levendige plek in het hart van Leuven. Een plek waar je niet zomaar een bezoeker bent, maar wordt uitgedaagd om mee te schrijven aan het verhaal van de stad. Je stapt straks binnen via een achthoekig paviljoen waar ook het toeristisch onthaal een plaats krijgt. Op de bovenverdieping heb je een uitzicht over de Grote Markt én op de beelden in de stadhuisgevel. In het stadhuis maak je kennis met het rijke Leuvense verleden. Er is ook ruimte voor tentoonstellingen, debatten, lezingen en workshops. Die zullen draaien rond erfgoed en stadsontwikkeling, maar ook rond de vraag hoe we de maatschappelijke uitdagingen van morgen te lijf kunnen gaan, en welke rol innovatie daarin kan spelen. Het stadhuis behoudt een vaste stek voor de gemeenteraad, huwelijken, jubilea en recepties. Die zijn onlosmakelijk verbonden met het verhaal van deze bijzondere plek. Net zoals het Vrijthof: de binnentuin, die groener en toegankelijker wordt gemaakt. •
i
www.leuven.be/stadhuis
9
Waarom vernieuwende bedrijven zich in Leuven vestigen
‘We staan in binnen- en buitenland bekend als stad van de innovatie’ Als het op wetenschappelijke innovatie aankomt, heeft Leuven drie kanjers: KU Leuven, UZ Leuven en imec. Alle drie zijn ze wereldtop op hun domein. Uit de ontdekkingen en inzichten die er gedaan worden, ontstaan voortdurend nieuwe bedrijfjes – spin-offs of start-ups, in managementtaal. Sommige daarvan groeien door tot robuuste kmo’s, en hier
en daar schopt er zelfs één het op zijn beurt tot wereldleider. Bedrijfsleiders van Pulsify Medical, Comate en Materialise vertellen hoe dat werkt, en wat de band met Leuven voor hen betekent.
De slimste vierkante kilometer 1
imec
Onafhankelijk onderzoekscentrum voor nano-elektronica en digitale technologie. Wereldleider in zijn domein.
• + 4.500 personeelsleden van 100 verschillende nationaliteiten
3 4
2 1
• 121 spin-offbedrijven
• 640 miljoen euro omzet in 2019
• 4.200 actieve patenten en patentaanvragen
5
10 | Europese Innovatiehoofdstad
6
2
KU Leuven
De meest innovatieve universiteit van Europa volgens nieuwsagentschap Reuters.
• + 21.600 personeelsleden • 7.637 onderzoekers • ± 1,1 miljard euro omzet • 60.521 studenten van 140 verschillende nationaliteiten
Samen goed voor 144 spin-offbedrijven
3
UZ Leuven
UZ Leuven is het grootste universitaire ziekenhuis in België. Het heeft een belangrijk transplantatiecentrum en staat op de eerste plaats wat betreft klinische studies in ons land.
• 9.947 personeelsleden van 62 verschillende nationaliteiten
• 1.157 klinische studies begonnen in 2020 • ± 1,1 miljard euro omzet in 2019 • 1.656 bedden in het UZ, 98 in het Universitair Psychiatrisch Centrum
4
VIB
VIB (Vlaams Instituut voor Biotechnologie) is een wereldwijd toonaangevend onderzoeksinstituut. Kernactiviteit is basisonderzoek in de levenswetenschappen met het oog op praktische toepassingen voor patiënten en de brede maatschappij. VIBonderzoekers in Leuven houden zich onder meer bezig met het brein, kanker en micro-organismes.
5
Flanders Make
Zorgt ervoor dat Vlaamse bedrijven beter gewapend zijn voor de uitdagingen van morgen. Het onderzoekscentrum heeft verschillende labs waarin het samen met bedrijven strategisch onderzoek doet naar relevante toepassingen voor de maakindustrie.
6
Bio-incubator Leuven
Biedt plaats aan innovatieve start-ups en bedrijven die werken aan de geneesmiddelen, voeding en materialen van de toekomst. Er zijn 20 bedrijven gevestigd, samen goed voor 400 jobs.
De starter: Pulsify Medical • Opgericht in 2019 •
6 personeelsleden van 4 nationaliteiten
Iwan van Vijfeijken (CEO): ‘Als je lijdt aan hartfalen kan het gebeuren dat je hart langzaamaan slechter gaat pompen. Het is belangrijk dat dat snel ontdekt wordt, maar op dit moment zijn er geen toestellen waarmee je de pompfunctie permanent kan meten. Daarom werken wij aan een totaal nieuwe oplossing: een medische pleister die je op je borstkas plakt, bovenop je hart. Hij zal ongeveer 10 bij 10 centimeter groot zijn en 24 uur per dag, zeven dagen per week monitoren of je hart wel goed pompt. Is dat niet het geval, dan brengt de pleister de arts en de patiënt meteen op de hoogte.’ ‘Om in het lichaam te kunnen kijken, gebruiken we ultrasoon geluid – tonen die zo hoog zijn dat je ze niet kan horen. Ons bedrijf is een spin-off van imec en UZ Leuven/KU Leuven, en van beide ouders hebben we technologie meegekregen. Imec heeft de sensor ontworpen. Die bestaat uit een minuscuul luidsprekertje dat ultrasoon geluid uitstuurt en een minuscuul microfoontje dat de weerkaatsingen ervan opvangt. De technologie
erachter en het fabricatieproces zijn revolutionair nieuw.’ ‘Nu, de signalen die terugkeren naar de omvormer, dat is een echt gekrakeel. Je hebt hele slimme software nodig om daaruit nauwkeurig de pompfunctie van je hart te bepalen. En net daar zijn KU Leuven en UZ Leuven heel goed in. Hun Medical Imaging Research Centre levert ons de kennis die nodig is om die software te maken. Ik vind het fantastisch dat die twee instituten met elkaar zijn gaan praten: ‘Hé, wacht eens … Als we die twee dingen nu eens combineren, dan kunnen we iets heel nuttigs maken.’ Eind 2024 willen we de pleister op de markt brengen.’ ‘Voor ons is het een zegen dat we in Leuven zitten. KU Leuven, UZ Leuven en imec zijn vlakbij, maar je hebt hier ook durfkapitaalfondsen die investeren in je bedrijf. En als je bijvoorbeeld een speciale chip moet laten ontwerpen, dan vind je wel een leverancier om de hoek. Leuven is echt een prachtplek voor hoogtechnologische medische bedrijven.’ •
11
De kmo: Comate
De wereldleider: Materialise
• Opgericht in 2010
•
Opgericht in 1990
•
631 medewerkers
•
27 vestingen in 20 landen, met samen 2.200 werknemers
•
50+ personeelsleden van 6 verschillende nationaliteiten
Wouter Foulon (CEO): ‘Kort gezegd: wij ontwikkelen hoogtechnologische toestellen. Je kan ons zien als architect en aannemer in één. Een architect luistert naar zijn klanten, gaat na wat hun behoeftes zijn en maakt dan een ontwerp. Bij ons zijn die klanten chirurgen die nieuwe operatiesets nodig hebben, topsporters die een nieuw soort toestel willen om optimaal te kunnen trainen, een start-up die een zelfrijdende sneeuwruimer op de markt wil brengen ... En vervolgens bouwen we het toestel, net als een aannemer zou doen. Onze focus ligt altijd op producten die een positieve impact hebben op mens en maatschappij.’ ‘Een concreet voorbeeld: we hebben een reinigingstoestel gemaakt dat in 2020 de Red Dot Design Award gewonnen heeft – de Oscar van de ontwerpwereld, zeg maar. Het gebruikt lasers om roest, verf en zelfs lagen giftig materiaal letterlijk van oppervlaktes te
schieten. Een zeer milieuvriendelijke manier van werken, want je gebruikt geen schadelijke reinigingsproducten. Het toestel wordt nu onder meer ingezet in Tsjernobyl.’ ‘Leuven is de perfecte plek voor een bedrijf als het onze. Er zit hier heel veel breinkracht bij elkaar, dankzij kleppers als KU Leuven, UZ Leuven en imec. Handig als je bijvoorbeeld geschikt personeel wil vinden. En niet te vergeten: de stad heeft ook veel hoogtechnologische bedrijven die misschien niet zo bekend zijn, maar die vaak wel tot de wereldtop in hun branche behoren. Leuven MindGate speelt daar een heel belangrijke rol in: zij brengen je dankzij hun netwerk in contact met bedrijven waarvan je het bestaan niet eens vermoedde. Daar komt heel vaak vuurwerk uit voort. Zo kunnen de hoogtechnologische bedrijven in Leuven elkaar naar een hoger niveau tillen.’ •
Eigen BAAS Ben je tussen 18 en 28 en heb je zin om zelf een zaak te beginnen? Dan is het zeker de moeite waard om je licht op te steken bij BAAS. Je kan er sessies volgen om je businessidee aan te scherpen en een beter zicht te krijgen op wat ondernemen allemaal inhoudt. Als je dat wil, kan je je idee ook pitchen op het BAAS boven BAAS-event en zo kans maken op individuele coaching en begeleiding. BAAS is een initiatief van MIJNLEUVEN, het jongerenlabel van stad Leuven. •
i
www.mijnleuven.be/baassessies
12 | Europese Innovatiehoofdstad
van 40 nationaliteiten in België
Bart Van der Schueren (CTO): ‘Onze oprichter en CEO, Wilfried Vancraen, werkte vroeger voor KU Leuven. In 1989 zag hij op een congres in Bremen een van de eerste 3D-printers. Als je een digitaal 3D-model had, kon je dat onderverdelen in laagjes en die één voor één laten printen in kunststof of metaal. Wilfried was daar zo van ondersteboven dat hij zijn baas probeerde over te halen om te investeren in de technologie. Het antwoord: ‘We gaan dat niet doen, want we zijn geen bedrijf. Maar waarom begin je niet met je eigen zaak?’’ ‘In het begin had Wilfried één personeelslid. Daarnaast kreeg hij hulp van een student die aan zijn eindwerk bezig was, en van een onderzoeksassistent - dat was ik. We zijn dus met z’n vieren van start gegaan, ergens in een lokaal van KU Leuven, en nu zijn we met 2.200. Dat is toch wel wat.’ ‘Voor veel van wat we nu doen, is de kiem in die beginjaren gelegd. We merkten bijvoorbeeld dat het printproces werkte, maar dat het heel moeilijk was om de printer te voeden met data. We zijn zelf software beginnen te schrijven, en daarmee lukte het wel. Wilfried heeft beslist om die software te koop aan
te bieden aan onze concurrenten. Een wijze zet, want industriële 3D-print-software ontwikkelen is nog altijd een belangrijke poot van Materialise.’ ‘Nog zoiets. Op een dag zei Wilfried: ‘De CT-scans die ze in ziekenhuizen nemen, zijn ook niet meer dan een opeenstapeling van laagjes. Zouden we niet eens kijken of we er printbare bestanden van kunnen maken?’ De eerste keer dat we een heupprothese printten, heb ik ongeveer vijf weken lang alle computers van de universiteit platgelegd. Maar het lukte, en die medische modellen zijn nog altijd heel belangrijk voor ons. Op die twee domeinen, software en medische modellen, zijn we wereldleider. En daarnaast printen we ook veel voor de industrie: autobouwers, vliegtuigbouwers …’ ‘Materialise is ontstaan en gegroeid in Leuven, en we hebben nog altijd uitstekende banden met KU Leuven en UZ Leuven. Voor een bedrijf als het onze is het cruciaal dat we jong talent kunnen aantrekken. En dat vind je hier. Mensen die aan KU Leuven gestudeerd hebben, maar ook mensen die afkomen op de naam die Leuven heeft in binnen- en buitenland: een stad van de innovatie.’ •
Leuven MindGate en Leuven 2030: samen werken aan een straffere stad
‘We staan steeds vaker in lijstjes van steden waar het goed leven is’ Dat Leuven verkozen werd tot Europese Innovatiehoofstad, heeft alles te maken met hoe we hier samenwerken. Twee organisaties hebben daar een spilfunctie in: Leuven MindGate en Leuven 2030. Zij dienden, samen met de stad, het winnende dossier in bij de Europese Commissie. Johan Merlevede (directeur Leuven MindGate) ‘Bedrijven, kennisinstellingen, overheden en Leuvenaars trekken samen aan de kar. Niet nu en dan eens, maar permanent en structureel. Dat zag je tijdens de coronacrisis: doordat we mekaar zo goed kennen, zijn de lijnen kort en kan je meteen aan de slag.’ ‘Leuven MindGate is begonnen in 2016, als een vzw met twee doelstellingen. Eén: Leuven internationaal op de kaart zetten. Dan is zo’n prijs een mijlpaal: wil je een bedrijf overtuigen om zich hier te vestigen en jobs te creëren, dan helpt het als je kan zeggen dat je Europese Innovatiehoofdstad bent.’ ‘En twee: we helpen onze innovatieve bedrijven en organisaties elkaar te versterken. Zo zetten we events op waar mensen met uiteenlopende achtergronden – hightech, de medische wereld, de creatieve sector ... – mekaar leren kennen. Daar zijn al veel interessante samenwerkingen uit voortgekomen.’
Experts en inwoners Katrien Rycken (directeur Leuven 2030): ‘Leuven 2030 is opgericht in 2013, als een vzw waarin de hele Leuvense samenleving vertegenwoordigd is. Inmiddels zijn we met ruim 600 leden, met één gedeelde missie: van Leuven een klimaatneutrale stad maken, die netto geen broeikasgassen zoals CO2 meer uitstoot. Zo bevorderen we de gezondheid en het welzijn van álle Leuvenaars.’ ‘In 2018 hebben we een Roadmap opgesteld - 70 experten hebben die samen geschreven. Een stevig en uniek document, met alle keuzes die we jaar na jaar willen maken: energiezuiniger (ver-) bouwen, hernieuwbare energie opwekken, duurzamer consumeren, de circulaire economie stimuleren, nieuwe financieringsmogelijkheden ontwikkelen ... Het document is ondertekend door 15 grote partners, waaronder de stad, KU en UZ Leuven, imec en Voka-Kamer van Koophandel. Samen zien zij de Roadmap als de weg vooruit.’
‘Nu, de stappen uit de Roadmap kan niemand in zijn eentje zetten. Daar ligt onze rol: Leuven 2030 brengt alle betrokkenen samen en ondersteunt ze maximaal. Daarom ben ik zo enthousiast over Vorm 3010, een nieuw inspraakproject in Kessel-Lo (zie p.7). Samen met de stad, inwoners en handelaars gaan we twee jaar lang onderzoeken hoe je gróte stappen kan zetten naar meer groen, ruimte voor ontmoeting en duurzame verplaatsingen. De klimaatverandering zal zich steeds meer laten voelen: dan is het gewoon verstandig om tijdig oplossingen te bedenken en in de praktijk te brengen.’
Leven en werken Katrien: ‘Tegen 2030 verwacht ik dat we in Leuven veel straffe oplossingen hebben ontwikkeld om die beloftevolle toekomst dichterbij te brengen, én dat we zo ook andere steden inspireren. Europa wil tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent zijn: daarvoor stelt het expertise en budgetten ter beschikking. Leuven heeft zich alvast op de eerste rij gezet.’ Johan: ‘Voor mij is Leuven in 2030 nóg meer een voorbeeldstad. We staan steeds vaker in lijstjes van steden waar het goed leven en werken is. Geen doel op zich, maar wel een erkenning voor de inspanningen die we samen leveren. Net als de bekroning tot Europese Innovatiehoofdstad.’ •
i
www.leuvenmindgate.be www.leuven2030.be Beluister de podcasts waarin Katrien en Johan je bijpraten over duurzaamheid en economie via www.leuven.be/capitalofinnovation.
13
Groene energie, betere stad Tegen 2050 wil de EU klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat we zoveel mogelijk moeten overschakelen op groene energie – iets waar Leuven nu al een voortrekker in is. Vier voorbeelden uit de praktijk.
Schorenshof wordt BEN Schorenshof is een woonwijk die bestaat uit vijf gebouwen met samen 230 sociale huurappartementen. Ze ligt in Wilsele-Dorp en is eigendom van Dijledal, de grootste huisvestingsmaatschappij in Leuven. Drie blokken, in het totaal 168 appartementen, worden op dit moment gerenoveerd: binnenkort zullen ze BEN zijn, kort voor Bijna Energie Neutraal. Jan Aerts (Leuven 2030): ‘Muren, daken en vloeren worden geïsoleerd en het schrijnwerk wordt vernieuwd. Er komen zonnepanelen, en een warmtepomp vervangt de oude elektrische verwarming. Door al die ingrepen verwachten we dat we 83% minder energie voor verwarming nodig hebben.’ ‘Voor een deel van de studiekosten hebben we een beroep kunnen doen op het ELENAfonds van de Europese Investeringsbank. De renovatie van Schorenshof maakte deel uit van een dossier dat
Leuven 2030 heeft opgesteld met grote gebouweneigenaars in de stad: KU Leuven, UZ Leuven, Dijledal, de stad zelf ... Maar het mooie is dat ook een paar kleinere gebouweigenaars mee zijn opgenomen: scholen, kinderdagverblijven, een opvanghuis voor drugsverslaafden … Samen hebben we 1,56 miljoen euro gekregen voor een eigen investering van meer dan 40 miljoen. Op zichzelf zouden de kleine gebouweigenaars nooit in aanmerking komen voor zulke subsidies, dus de grote maken die energierenovaties voor hen mogelijk. Ze helpen hen ook met technisch en administratief advies. Een mooi voorbeeld van hoe we in Leuven en bij Leuven 2030 aan onze klimaatambities werken.’ •
Propere pakjes Online shoppen is enorm gegroeid het voorbije jaar. Stad Leuven werkt aan een manier om al die pakjes op een milieuvriendelijke en efficiënte manier te bezorgen. Tim Asperges, adviseur mobiliteit stad Leuven: ‘De koeriers moeten almaar meer pakjes afleveren, en dus almaar meer kilometers afleggen. En dat is niet goed: hun bestelwagens stoten schadelijke stoffen en CO2 uit. En doordat er zoveel
rondrijden, raken de straten oververzadigd.’ ‘Daarom werken we aan een plan voor slimme stads‑ distributie. Aan de rand van de stad willen we een overslagdepot opzetten. De pakketjes voor heel
14 | Europese Innovatiehoofdstad
Leuven kunnen daar door grote vrachtwagens worden aangeleverd. Ze worden dan gebundeld en verder verdeeld met kleine, milieuvriendelijke voertuigen, zoals cargobikes of elektrische bestelwagentjes. Resultaat: minder kilometers, en minder uitstoot.’ ‘Die milieuvriendelijke voertuigen kunnen dan meteen ook pakjes oppikken die mensen gekocht hebben in de webshops van onze Leuvense handelaars. Die leveren die aankopen nu zelf of via koerierdiensten.
Dankzij de slimme stads‑ distributie zullen we hen kunnen ontlasten. Ze zullen hun klanten bovendien handsfree shoppen kunnen aanbieden: alle aankopen kunnen thuis geleverd worden.’ ‘We denken ook aan slimme automaten, waar je pakjes kan oppikken of afgeven. Als je er zo een hebt in iedere buurt, hoeven koeriers geen extra ritten te maken als mensen niet thuis zijn. Dat bespaart heel wat tijd en kilometers.’ •
Warmte uit drinkwater Historische gebouwen isoleren is praktisch onmogelijk. Maar hoe kan je ze dan milieu- en klimaatvriendelijk verwarmen en afkoelen? Bij de Abdij van Park hebben ze het klaargespeeld.
Lucht + licht = groene energie Stel je voor dat je energie zou kunnen halen uit licht en lucht – twee dingen die overal voorhanden zijn. Professor Johan Martens en onderzoeker Jan Rongé (Centrum voor Oppervlaktechemie en Katalyse van KU Leuven) zijn er volop mee bezig. Johan (rechts op de foto): ‘We hebben een paneel ontwikkeld dat water uit de lucht haalt en met behulp van zonlicht opsplitst in waterstofgas en zuurstofgas. Waterstofgas bevat veel energie. Je kan er bijvoorbeeld elektriciteit mee maken, en er wagens op laten rijden.’ ‘Onze technologie is erg groen: geen uitstoot van vervuilende stoffen of CO2. En het werkt overal waar er zon is en waterdamp in de lucht hangt. Dat is ongeveer overal op aarde, en zelfs op sommige andere planeten. Maar we beginnen hier in Leuven (lacht).’ Jan: ‘De wetenschap en technologie erachter zijn behoorlijk complex, maar het paneel zelf is eenvoudig te gebruiken. Dat is nieuw: om waterstofgas op te wekken had je tot nu toe een team ingenieurs nodig om de machines te bedienen.’
‘De grootste uitdaging was het opschalen. We hadden in het lab een prototype ter grootte van pakweg een vingernagel. Dat werkte goed, maar er een heel paneel van maken, da’s toch een ander paar mouwen. Veel wetenschappers over heel de wereld zijn daarmee bezig, maar voorlopig is het alleen onze groep gelukt.’
Wim Van Aerschot (Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Leuven): ‘De Watergroep pompt grondwater op in de site van de abdij. Dat loopt via gigantische buizen onder de vijvers naar de onthardingsinstallatie in Haasrode. Vandaar wordt het verder verdeeld naar Leuvens huishoudens. Wat wij in de Abdij van Park doen, is een deel van dat water – 50 kubieke meter per uur – naar de centrale stookplaats sturen. Daar onttrekken we er met behulp van warmte‑ wisselaars en warmtepompen warmte aan. Grondwater heeft een constante temperatuur van zowat 12 graden; die kunnen we verhogen tot 45 graden. Het principe is eenvoudig: het water wordt door dunne
buisjes geperst. Daardoor ontstaat druk, en dus ook warmte. Check maar eens als je de volgende keer je fietsbanden oppompt: je zal de pomp voelen opwarmen. Dat is precies hetzelfde effect.’ ‘Het warme water gaat vervolgens naar een gasketel, waar het wordt verhit tot een graad of 65. Daarna pompen we het naar de radiatoren in de gebouwen. Dat levert serieuze milieuwinsten op: je moet veel minder gas verbranden om water van 45 naar 65 graden te brengen dan van 12 naar 65. Bonus: we kunnen de installatie ook gebruiken om de abdij te koelen in de zomer.’ •
Johan: ‘En nu moeten we nóg eens gaan opschalen: we moeten een manier vinden om relatief eenvoudig en tegen een correcte prijs series van panelen te produceren. Daarvoor werken we samen met een Leuvens bedrijf, Comate. We gaan er vaart achter steken, want we krijgen constant mails uit alle hoeken van de wereld van mensen die onze technologie willen gebruiken. Zonder overdrijven: de wereld smeekt om onze panelen.’ •
De energiesnoeiers van RuimteVaart Mensen in armoede zijn zich heel erg bewust van hun energieverbruik, maar hebben geen geld voor zonnepanelen, een goed geïsoleerde woning of energiezuinige huishoudtoestellen. De energiesnoeiers van RuimteVaart gaan jaarlijks op huisbezoek bij zo’n 200 gezinnen die in armoede leven. Ze bekijken hun energiefactuur en doen een toer door het huis. Ze plaatsen gratis isolerende folie achter de verwarming, ledverlichting en spaardouchekoppen. Ze geven ook tips over energiebesparing. Dankzij de energiescan kunnen de mensen zo’n 10% besparen op hun energiefactuur. •
i
www.deruimtevaart.be/projecten/duurzaam-wonen
15
De kracht van Samen Onderwijs Maken
‘We hebben in drie weken 650 leerlingen aan een laptop geholpen’ Hoe zorg je ervoor dat iedereen de kans krijgt zijn talenten ten volle te ontwikkelen? De stad heeft er, samen met de Leuvense onderwijswereld, een platform voor opgericht: SOM – Samen Onderwijs Maken. En dat boekt tastbare resultaten.
L.*: ‘Ik zat in het tweede middelbaar, richting decoratie, toen de lockdown begon. De school ging dicht. We kregen een computer mee naar huis, maar ik wist niet hoe die werkte. Na een poosje belden ze me: waarom stuur je je taken niet? Ze probeerden me uit te leggen hoe het moest - probeer eens dit, probeer eens dat - maar het lukte me gewoon niet. Toen hebben ze me laten weten dat er iemand zou komen om daar eens over te praten. Hanne is langs geweest en zij heeft het opgelost: ze heeft ervoor gezorgd dat ik de taken op school kon komen maken, in plaats van thuis.’ Lore Baeyens (coördinator SOM): ‘Dat klinkt eenvoudig, maar dat we L. zo snel hebben kunnen helpen, ligt niet voor de hand. Al heel snel na de lockdown hadden we scenario’s klaarliggen om scholen bij te staan als die het contact met leerlingen dreigden te verliezen. Die jongen heeft daar niks van gemerkt, maar hij is geholpen door een hele keten van experts. En hij is niet alleen – we hebben ook veel andere leerlingen de juiste begeleiding kunnen bieden. Zonder de sterke netwerken die we hier in Leuven hebben, was dat niet gelukt.’
Proeftuinen ‘De stad is dat sterke onderwijsnetwerk, SOM, beginnen op te bouwen in 2016. Alle onderwijsinstellingen van Leuven zitten erin, van kleuterscholen tot de universiteit, plus onder meer het CLB.
Ons doel is om iedereen de kans te geven om haar of zijn talenten maximaal te ontwikkelen. We hebben drie speerpunten: iedereen aan boord, diversiteit als kracht en betrokkenheid en welbevinden. Ons belangrijkste middel zijn de labo’s: proeftuinen die we opzetten rond moeilijke thema’s. We hebben er zowat twaalf lopen. Eén ervan, zerotolerantie tegen schooluitval, is erop gericht iedere leerling aan boord te houden. In de schoot van dat labo is het lockdownscenario opgesteld.’ ‘Nog een ander voorbeeld: we hebben ook een labo voor kinderen met een vluchtelingenachtergrond. Die hebben soms echt traumatische dingen meegemaakt, en dat kan tot uiting komen in hun gedrag in de klas. Uit dat labo is het Steunteam Vluchtelingen gegroeid, een team van experts dat de beste oplossingen probeert te vinden voor het kind, de klas en de school.’
* Om privacyredenen geven we niet de volledige naam van L.
16 | Europese Innovatiehoofdstad
650 laptops ‘Het fijne is dat er binnen die labo’s weer kleine netwerken ontstaan. Scholen staan vaak voor dezelfde problemen. Doordat ze samen oplossingen zoeken, ontstaat er een cultuur van vertrouwen. En dan kan je heel snel gaan als dat nodig is.’ ‘Toen de lockdown eraan kwam, zijn we meteen begonnen met Leuven Leert. In drie weken tijd hebben we 650 laptops verdeeld aan kinderen die er geen hadden. Dat hebben we alleen maar zo snel kunnen regelen omdat we bij wijze van spreken al klaarstonden. We kenden elkaar, we wisten wie wat moest doen, er was vertrouwen. Dat is uniek, hoor. Veel andere steden – ook uit het buitenland – zijn ons komen vragen: hoe hebben jullie dat in godsnaam klaargespeeld? Een simpel antwoord is er niet. Het komt erop neer dat je mensen samenbrengt en elkaar leert appreciëren en vertrouwen. En daar zijn we in Leuven sterk in.’ •
i
www.samenonderwijsmaken.be
Citizen science: Leuvenaars die aan wetenschap doen Wetenschap is niet alleen een zaak van proffen en specialisten; ook steeds meer burgers doen hun duit in het zakje. Citizen science heet dat, en Leuven heeft er een reputatie in opgebouwd. Bijvoorbeeld met het project Leuven.cool.
‘Een van de koelste tuinen van Leuven’ Hoe beïnvloeden hete zomers het microklimaat in de stad? Die vraag willen de onderzoekers van Leuven.cool beantwoorden. Ze krijgen hulp van tientallen Leuvenaars. Een van hen is Siel Van der Donckt. ‘De klimaatverandering baart me zorgen, dus ik help graag om de gevolgen in kaart te brengen. Ik ben met pensioen, maar vroeger was ik als journalist al veel bezig met wetenschap en milieu.’ ‘De onderzoekers hebben een meetstationnetje in onze tuin gezet. We kunnen de metingen online volgen – waar we ook zijn, we kunnen altijd zien wat voor weer het thuis is!’ ‘We wonen bij de Keizersberg. Vroeger was hier een park, en dat zie je: in onze tuin staan veel bomen, soms van meer dan een eeuw oud. Dankzij Leuven.cool
weten we nu dat onze tuin de op één na koelste van Leuven is – vermoedelijk door de schaduw van al die bomen.’ ‘We merken wel dat het droger wordt. We hebben veel beuken: die hebben oppervlakkige wortels, wat ze kwetsbaar maakt voor droogte. De laatste jaren zien we steeds meer kale plekken in de kruinen. We proberen ze te verzorgen met compost, en bij hittegolven geven we ze water uit onze regenputten, maar ik vrees dat ze het op lange termijn niet zullen halen.’ •
‘5 tot 6 graden warmer’ Leuven.cool is een onderzoek van KU Leuven, in samenwerking met de stad, Leuven 2030, het KMI en tientallen inwoners.
van inwoners. Ze geven permanent informatie door over de temperatuur, luchtvochtigheid, windsnelheid, uv-straling en neerslag.’
Eva Beele, onderzoeker KU Leuven: ‘Gebouwen, straten en pleinen houden warmte langer vast. Op hete dagen kunnen steden daardoor hitte-eilanden worden, waar de temperatuur flink hoger ligt dan in de omgeving. Wij willen die stijging meten en nagaan of je ze kan milderen door aanplantingen, en zo ja: welke. Leuven is de enige stad in Vlaanderen waar dat zo fijnmazig wordt onderzocht.’
‘Voor definitieve resultaten is het nog te vroeg, maar we hebben wel vastgesteld dat het tijdens een hittegolf minstens 5 tot 6 graden warmer is in het centrum dan op meer landelijke plekken in de deelgemeenten.’
‘We hebben honderd meetstationnetjes geplaatst: op straten en pleinen, in parken en plantsoenen, en in tuinen
‘Sinds kort loopt er een burgeronderzoek in heel Vlaanderen: Curieuzeneuzen in de Tuin. Zij zijn hun meetinstrumenten in ‘onze’ tuinen komen testen. Mooi dat we daarin een beetje vooroplopen.’ •
i
https://leuven.cool
Leuven.cool is niet het enige voorbeeld van citizen science in onze stad. Zo is er Telraam, een toestelletje waarmee honderden Leuvenaars het verkeer in hun straat tellen. En in een deel van de Naamsestraat zullen bewoners vanaf september nachtelijk straatlawaai kunnen melden via een drukknop. Tegelijk wordt het lawaai objectief gemeten door sensoren. Op termijn willen we de informatie gebruiken om van afstand in te grijpen, bijvoorbeeld door de straatverlichting feller te laten schijnen: zo kunnen we nagaan of dat nachtlawaai ontmoedigt. •
i
www.leuven.be/smart-city
17
Het Booghuys, een woonzorgcentrum voor mensen met dementie
‘Het voelt hier aan als thuis’ Hoe bezorg je de bewoners van een woonzorgcentrum een echte thuis? En hoe geef je hen de best mogelijke zorg? Het Booghuys koos ervoor om nieuwe wetenschappelijke inzichten en technologieën in te zetten.
Els Ronsmans (directeur): ‘Wij zijn een woonzorgcentrum van Zorg Leuven dat zich toelegt op mensen met dementie. Toen we een paar jaar geleden onze nieuwbouw begonnen te plannen, zijn we op zoek gegaan naar inspirerende voorbeelden en de nieuwste wetenschappelijke inzichten. En daarmee zijn we dan aan de slag gegaan. Zo zijn we uitgekomen bij kleinschalig genormaliseerd wonen. Bewoners leven samen in kleine groepen in een huiselijke omgeving – bijna een gezinssituatie. We hebben acht woningen in onze nieuwbouw met elk negen kamers. Iedere woning heeft een gezellige living met gashaard, een keuken en een eetruimte.’ ‘Mensen met dementie hebben vaak moeite om dag en nacht te onderscheiden. Daarom is het belangrijk dat ze veel natuurlijk daglicht zien. ’s Ochtends bevat dat veel blauwgroen licht, waardoor je lichaam weet: tijd om wakker te worden. ’s Avonds overheerst oranjerood licht, een signaal om te gaan slapen. De architecten hebben het gebouw oost-zuid-west gericht om zoveel mogelijk daglicht op te vangen. En de verlichting in het Booghuys volgt datzelfde patroon: ’s ochtends meer blauwgroen, ’s avonds meer roodachtig. Die aanpak steunt op onderzoek dat in 2017 bekroond is met de Nobelprijs voor Geneeskunde.’
We werken daarom met leefcirkels, met vijf niveaus van bewegingsvrijheid. Iedere bewoner heeft een armband met een bluetooth-zendertje en overal in het gebouw hangen sensoren. Die kennen de leefcirkel van elke bewoner. Deuren openen wel of niet op basis daarvan. Zo kan iedereen zich veilig verplaatsen in het gebouw, en zelfs in de tuin.’ ‘De bewoners merken bijna niets van al die snufjes. En zo hoort het. Het belangrijkste is dat het hier als een thuis aanvoelt. Een mevrouw die onlangs bij ons kwam wonen, zei tegen haar dochter: ‘Verkoop mijn appartement maar, ik ga niet meer terug. Hier voel ik me thuis.’’ •
i
‘Mensen met dementie hebben allemaal verschillende mogelijkheden. Maar in woonzorgcentra – vroeger ook bij ons – verblijven ze vaak achter dezelfde beveiligde deur. Dat wilden wij veranderen.
18 | Europese Innovatiehoofdstad
www.zorgleuven.be/ booghuys-zorginnovatie
Topzorg in een topgebouw In 2019 nam UZ Leuven een gloednieuw gebouw in gebruik. Alle diensten die werken rond vrouw, kind en erfelijkheid zitten er voortaan vlak bij elkaar. Gunnar Buyse, diensthoofd kindergeneeskunde: ‘De klinische zorg in UZ Leuven wordt steeds specialistischer, ook in de kindergeneeskunde. We behandelen aandoeningen waarvan we vroeger niet eens de oorzaak kenden, én we werken meer multidisciplinair. In het nieuwe gebouw zitten de afdelingen dicht bij elkaar, in plaats van verspreid over de campus zoals vroeger – de medische diensten waren trouwens nauw betrokken bij het concept en de ontwikkeling. De uitzonderlijke architectuur biedt grote voordelen voor een meer diepgaande medische samenwerking. We kunnen er aan hoogtechnologische geneeskunde doen in een omgeving die de patiënten rust, comfort en geborgenheid biedt. En het is er ook aangenaam werken voor alle zorgverleners die de klok rond het beste van zichzelf geven.’ ‘De patiënt staat hier écht centraal. De mama van een patiëntje zei ooit: het voelt hier niet aan als een ziekenhuis. Een heerlijk compliment!’ •
Health House: de toekomst is nu Op Campus Arenberg in Heverlee vind je Health House: een belevingscentrum waar je via onder meer 3D-films en virtual reality kennismaakt met de geneeskunde en de zorg van morgen. Je neemt er bijvoorbeeld een kijkje in het ziekenhuis van de toekomst, en leert hoe we ons beter kunnen voorbereiden op pandemieën. Individuele bezoekers kunnen elke derde donderdagavond van de maand een rondleiding volgen; groepen kunnen reserveren via www.health-house.be. •
Sport: wat beweegt er? De race naar de toekomst is ingezet, ook in de sport. Zeker nu Leuven zich dit jaar Europese Sportstad mag noemen én gaststad is van het WK Wielrennen.
‘Proefdraaien voor de toekomst bij OH Leuven’ ‘Wij zien OH Leuven als een club of the future,’ zegt Peter Willems, CEO van de voetbalclub. ‘We willen op het veld strijden tegen de gevestigde waarden, maar ook proefdraaien voor de toekomst.’ ‘We gebruiken geavanceerde technieken om spelers en wedstrijden te analyseren, onze terreinverzorgers zijn top in België, maar het gaat verder. We willen een lab zijn waar bedrijven innovaties kunnen uittesten – kandidaten welkom! Zo hebben we KU Leuven ondersteund in de ontwikkeling van een app die sporters helpt loopblessures te voorkomen. En met Cronos, een Leuvens bedrijf, hebben we een systeem bedacht dat data verzamelt om de fans een meer gepersonaliseerde beleving te geven.’ ‘OHL heeft ook vernieuwende sociale projecten, waarvoor
we samenwerken met de stad. Zoals OHL Younited, een zaalvoetbalploeg voor daken thuislozen, en het OHL World Team, een veldploeg voor vluchtelingen en andere nieuwkomers.’ ‘Veel kinderen willen voetballen, maar de clubs zitten vol. Daarom zijn we begin dit jaar in de Casablancawijk begonnen met OHL in de buurt (foto): trainingen voor jongens en meisjes van 6 tot 12, gegeven door jongeren uit de wijk. De interesse is groot, ook uit andere wijken. Wordt vervolgd!’ •
Meten is weten Veel Leuvenaars sporten buiten, zeker sinds corona. Maar wat doen ze precies, wanneer, en hoe intensief? De stad gaat het meten. Cindy Winters (directeur sport stad Leuven): ‘In mei plaatsen we sensoren op de Philipssite en in Park Den Bruul. Die meten 2,5 jaar lang hoeveel mensen er komen sporten, wanneer, welke sporten ze doen en hoe lang, of ze in groep sporten of alleen ... Ze herkennen het verschil tussen wandelaars en joggers en tussen recreatieve en sportieve fietsers, en mogelijk ook tussen verschillende soorten
sporten. Alle metingen gebeuren anoniem en volgens de privacyregels.’ Sport Vlaanderen werkt mee aan het project. Beleidsmedewerker Jasper Truyens: ‘Leuven is de eerste stad waar we dit uittesten. We hopen er veel uit te leren dat we elders in Vlaanderen kunnen toepassen.’ •
i
www.leuven.be/ smart-sporting-cities
‘Voor topsporters en recreanten’ Weinig plekken in Leuven waar sport en innovatie zo samengaan als in de Bakala Academy. Professor Peter Hespel, wetenschappelijk directeur: ‘Bakala Academy is een onderzoeks- en testcentrum dat verbonden is aan KU Leuven. We werken veel met topsporters: de wielerploeg Deceuninck-QuickStep, de Rode Duivels, de Red Flames ... De voorbije jaren hebben we onderzoek gedaan naar ketonen. Da’s de noodbrandstof van ons lichaam: de lever kan ze aanmaken wanneer de hersenen te weinig suiker krijgen. Wij hebben vooral onderzocht hoe ketonen werken tijdens
de inspanning en hoe ze sporters kunnen helpen om beter te recupereren. Sindsdien gebruiken duursporters ze steeds vaker – ’t is lichaamseigen, perfect in orde dus.’ ‘Maar we werken evengoed voor recreanten. Mensen die willen meedoen aan de Antwerp 10 Miles of de Ronde van Vlaanderen voor wielertoeristen, kunnen zich hier laten testen. Wij leren ze efficiënter te trainen en geven ook voedingsadvies.’ •
19
In de bres tegen corona De straten van Leuven waren onbehaaglijk stil toen de coronapandemie uitbrak. Maar achter de schermen werd er al van dag één druk gewerkt aan oplossingen. Door wetenschappers, maar ook door de stad.
‘Leuven Helpt is een blijver’ Dries Wiercx is coördinator buurtwerk bij stad Leuven. Hij werkte mee aan het opzetten en coördineren van Leuven Helpt. ‘Leuven Helpt is een platform waarmee we ondersteuning bieden aan mensen die dat nodig hebben. Stel: je bent alleenstaand, je moet in quarantaine en je hebt niemand om je boodschappen te doen. Dan kan je een vraag indienen bij Leuven Helpt, en wij brengen je in contact met een vrijwilliger uit je buurt.’ ‘We zijn zaterdag 14 maart beginnen te werken aan het platform, met de hulp van vrijwilligersorganisatie Give a Day. Zondag 15 maart hebben we Leuven Helpt gelanceerd. Heel wat mensen hebben er zich een heel weekend voor gesmeten. Wij van het buurtwerk, de burgemeester en de algemeen directeur, de mensen van communicatie … We zaten midden in een enorme crisis, maar er was een groot samenhorigheidsgevoel en een grote drive. Als er problemen opdoken of iets duurde te lang, dan deed de algemeen directeur of de burgemeester een paar telefoontjes en we konden weer verder. Dat geeft je vleugels.’
‘Het mooie is dat Leuven Helpt onmiddellijk gekopieerd is door 300 andere gemeenten - ook buiten Europa. In Leuven sloeg het idee meteen geweldig aan. In een wip hadden zich 2.000 vrijwilligers opgegeven. Wij matchen hen met de mensen die om ondersteuning vragen.’ ‘De stad heeft de voorbije jaren hard geïnvesteerd in buurtwerk. Toen ik hier negen jaar geleden begon, waren we met vijf, nu met 22. Onze buurtwerkers kennen hun wijk door en door. Ze weten wie de kwetsbare mensen zijn en wat ze nodig hebben. En we hebben een breed netwerk – we kennen alle andere organisaties die in Leuven bezig zijn met kwetsbare mensen. In een crisis is dat een grote troef: je kan heel snel schakelen.’ ‘Die netwerken hebben ons ook in staat gesteld kwetsbare mensen in de stad op te bellen. Gewoon om eens te vragen hoe het was, en of de stad hen met iets kon helpen. Dat werd erg gewaardeerd. En
Er zit iets in het water ... Sinds september wordt in Leuven onderzocht of je rioolwater kan gebruiken als een vroeg waarschuwingssysteem voor coronabesmettingen. Het virus is namelijk terug te vinden in de ontlasting, tot zelfs vier weken na de eerste symptomen. Om de week worden er stalen genomen in vijf Leuvense wijken, op twee plekken op Campus Gasthuisberg en in het waterzuiveringsstation van Aquafin in Kessel-Lo. Uit de eerste resultaten blijkt dat het virus inderdaad kan worden opgespoord in rioolwater, maar dat het waarschuwingssysteem beter werkt op kleinere schaal – bijvoorbeeld in woonzorgcentra of andere plekken waar veel mensen samenwonen. Het project wordt geleid door de Groep Biomedische Wetenschappen van KU Leuven in samenwerking met het Rega Instituut en het Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde en de technische diensten van de stad. •
20 | Europese Innovatiehoofdstad
de senioreninspecteurs van de Leuvense politie hebben alle 70-plussers opgebeld.’ ‘Leuven Helpt is een blijver. We gaan ermee door na corona, want er zullen altijd mensen zijn die ondersteuning nodig hebben, en mensen die hun buren willen helpen. We hebben er keihard aan gewerkt, zeven dagen per week, maandenlang, maar het is de moeite geweest.’ •
i
www.leuven.be/leuven-helpt
Imec ontwikkelt supersnelle coronatest Zolang het coronavirus niet volledig is uitgeroeid, zal testen heel belangrijk blijven. Bij imec werken ze aan een revolutionaire nieuwe methode: een apparaatje dat in vijf minuten uitsluitsel geeft of je besmettelijk bent of niet. Het zal er een beetje uitzien als een alcoholtester, met een pijpje waarin je gewoon uitademt. De lucht stroomt door een plakje silicium met heel precies vormgegeven piepkleine gangetjes erin. Die werken als een zeef en isoleren het virus. Er worden dan stoffen bijgevoegd die het mogelijk maken het virus te detecteren. Een tweede toestelletje, een optische lezer, vertelt je het resultaat. De procedure is even betrouwbaar als de PCR-test, de beste test die we nu hebben, maar neemt amper vijf minuten in beslag. Je hebt ook geen medisch personeel nodig voor de afname, én geen vervelende neuswissers. Deze zomer komt er een proefproject met de tester in Brussels Airport. •
Professor Johan Neyts (Rega Instituut) zit het virus op de hielen
‘We werken aan een vaccin – én aan een medicijn’ Het Rega Instituut van KU Leuven, een onderzoeksinstelling van wereldformaat, staat al een jaar in de frontlijn in de strijd tegen corona. Johan Neyts (viroloog): ‘Toen het coronavirus opdook, zijn we meteen aan een vaccin beginnen te werken. De basis is een vaccin tegen gele koorts dat al meer dan 80 jaar goede diensten bewijst. Wij hebben een stukje genetische code van het coronavirus in het gelekoortsvaccin geplakt. Ondertussen hebben we aangetoond dat het bij proefdieren heel goed werkt. In december hebben we een paper daarover gepubliceerd in Nature.’ ‘Een Nederlandse firma zoekt nu uit hoe we het vaccin zo efficiënt mogelijk kunnen produceren op grote schaal. Daarna volgen nog klinische proeven. We gaan razendsnel – wat we sinds januari 2020 gedaan hebben, duurt anders jaren – maar zo hard als de grote jongens kunnen wij helaas niet lopen. Ondertussen maken we een versie 2.0 van ons vaccin dat werkzaam moet zijn tegen de Britse, Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse varianten.’
tegen het virus. Ondertussen hebben we er al twee miljoen getest. We werken samen met het Centre for Drug Design and Discovery, een spin-off van KU Leuven, maar ook met veel andere teams wereldwijd. We zijn bijvoorbeeld één van de partners van een Europees consortium dat artificiële intelligentie inzet om moleculen te vinden die werken tegen het virus. Nadat de computers hun werk hebben gedaan, testen wij die molecules in het lab. Eigenlijk zijn wij hier een internationaal draaipunt voor onderzoek naar coronamedicijnen.’ ‘Samen met het Leuvense bedrijf Aligos Therapeutics
werken we aan een andere strategie: we proberen op maat een remmer te maken die een heel specifieke plek van het virus aanvalt.’
Ons lab is uniek in de wereld: we kunnen er 24/7 mee nagaan welke moleculen werken tegen het virus ‘We hebben ook nog een mooie samenwerking lopen met onze Gentse collega’s
Xavier Saelens en Nico Callewaert. Zij hebben heel krachtige antilichamen tegen het coronavirus ontwikkeld, gebaseerd op antilichamen van lama’s. We hebben in het lab aangetoond dat die de vermenigvuldiging van het virus – ook van de varianten – remmen. En ook bij proefdieren werken ze alvast heel goed.’ ‘De andere benaderingen hebben eveneens mooie resultaten opgeleverd. Een timing voor een coronageneesmiddel kunnen we niet geven, maar we zitten zeker op de goede weg.’ •
Draaipunt ‘We zijn zelfs nóg intensiever bezig aan een geneesmiddel tegen COVID-19. Ons belangrijkste wapen is Caps-It, een volautomatisch lab dat hier ontwikkeld en gebouwd is. Er bestaat er maar één van op de hele wereld, en we kunnen er 24/7 mee nagaan welke moleculen werken
Beluister de podcast over Leuven Helpt en Leuven Leert via www.leuven.be/capitalofinnovation.
21
Horen, zien en spreken Als creativiteit en technologie de handen in elkaar slaan, kan dat verbluffende resultaten opleveren. Vraag maar aan Alamire Foundation, M Leuven en Say It Labs.
De Sixtijnse Kapel van Leuven In de 15e en 16e eeuw waren de componisten uit de Lage Landen even bekend en invloedrijk als de Vlaamse Primitieven. In de loop der eeuwen zijn ze echter wat op de achtergrond geraakt, en daar wil de Alamire Foundation, verbonden aan KU Leuven, iets aan doen. Bart Demuyt, algemeen directeur: ‘Wij zetten de modernste middelen in om de muziek van de Franco-Vlaamse polyfonisten een nieuw leven te geven. Eén daarvan is ons Alamire Sound Lab, dat ons in staat stelt de akoestiek van ruimtes na te bootsen. Belangrijk, want in de late middeleeuwen en de renaissance was muziek heel erg verbonden met één plek: een kerk, de muziekkamer van een vorst … De componist, vaak zelf ook musicus, schreef dag in dag uit muziek voor diezelfde plek. Hij kende de akoestiek door en door. De Sixtijnse Kapel in het Vaticaan heeft bijvoorbeeld een zeer
rustige, mooie akoestiek. In de NotreDame van Parijs krijg je dan weer een immens geluid, dat maar blijft nagalmen. Daar moest de componist rekening mee houden als hij muziek schreef.’ ‘We hebben ons Sound Lab ontwikkeld samen met briljante ingenieurs van het Departement Elektrotechniek van KU Leuven. Het geeft ons de mogelijkheid te onderzoeken hoe ruimtes mee uitvoeringen bepalen. Daardoor gaan we muziekstukken ook beter kunnen begrijpen – en dat is uiteindelijk waar we naar streven met de Alamire Foundation.’ •
De toekomst beleven op een van de oudste plekken van Leuven? Het kan met de HoloLenstour in de Sint-Pieterskerk. Bij twaalf topstukken krijg je spectaculaire 3D-animaties te zien – ‘Het Laatste Avondmaal’ van Dieric Bouts, bijvoorbeeld. De HoloLens is een door Microsoft ontwikkelde slimme 3D-bril. M Leuven ontwikkelde de tour en zorgde daarmee voor een Belgische primeur. •
i
Vloeiende vrienden Het Leuvense SAY IT Labs bestaat twee jaar, telt acht personeelsleden en werkt aan een heel bijzonder videogame. Erich Reiter (medeoprichter): ‘Fluency Friends heet het, en het is gericht op mensen die stotteren. Het speelt zich af op tien verschillende eilanden en je bestuurt het volledig met je stem. Op ieder eiland oefen je een techniek die stotteren tegengaat. Rustiger praten, bijvoorbeeld. Op dat eiland zitten dan hongerige krokodillen, die wakker worden als je te snel spreekt. Het hoofdpersonage is Zumi, een bijzonder sympathiek paard.’ Lukas Latacz (medeoprichter) ‘Erich en ik hebben samen spraaktechnologie gestudeerd. Gaandeweg merkten we allebei dat er nood was aan technologische hulpmiddelen voor mensen met een spraakprobleem. Als je veel geluk hebt, kan je twee keer per week een halfuurtje naar de therapeut. Maar thuis degelijk oefenen, met correcte feedback, daarvoor bestond zo goed als niets. Dat willen wij verhelpen. De sleutel is de spraakherkenning, die we zelf ontwikkelen. Die kan heel kleine details uit je spraak analyseren – dingen die een mens nooit zou oppikken.’ Erich: ‘Fluency Friends komt uit op 22 oktober, Wereldstotterdag. Het wordt nu volop getest in Californië. En daarna willen we zo snel mogelijk de Nederlandse versie op de markt brengen. Vingers gekruist!’ •
www.diericbouts.be/hololens
Gezocht: creatieveling Ben je op zoek naar iemand die een logo voor je firma kan ontwerpen? Of wil je een filmpje laten maken over je vereniging? Neem eens een kijkje op Creatief Leuven, een databank met meer dan 300 creatieve Leuvense
22 | Europese Innovatiehoofdstad
ondernemers. Creatief Leuven is een initiatief van Leuven MindGate en stad Leuven. •
i
https://creativity.leuvenmindgate.be
and& Leuven in het nieuw
‘We dachten: we zijn een innovatiefestival, laten we onszelf maar eens innoveren’ and& Leuven: zo heet het tweejaarlijkse stadsfestival waar je ziet en beleeft wat innovatie concreet betekent. De editie 2021 is vanwege corona grotendeels digitaal, maar bij and& Leuven gaan ze daar – hoe kan het anders - innovatief mee om. Pieter Goiris is de intendant van het festival, een initiatief van Leuven MindGate. ‘Onze eerste editie, in 2018, trok 20.000 bezoekers. We keken dus heel erg uit naar 2020, maar toen kwam corona. We hebben het festival een jaar uitgesteld en gekozen voor een hybride evenement: een combinatie van live en digitaal.’ ‘Samen met Toerisme Vlaanderen en Technopolis hebben we een digitaal platform ontwikkeld, HYBR, dat we op het festival lanceren. Via het platform kunnen deelnemers vragen stellen aan onze sprekers – mensen als EU-commissaris Margrethe Vestager, Wikipedia-oprichter Jimmy Wales, Uri Levine van de navigatie-app Waze, minister Frank Vandenbroucke, viroloog Johan Neyts ... Deelnemers kunnen ook met elkaar in discussie gaan, én ze kunnen inner circles maken: groepjes van collega’s, vrienden of mensen met dezelfde interesses. Zo kunnen ze ideeën uitwisselen en contacten leggen terwijl ze samen naar een interessante talk of een panelgesprek kijken. Hybride evenementen zijn blijvers, ook na corona, en we hopen dat ons platform daarin de standaard wordt. We dachten: we zijn een innovatiefestival, laten we onszelf dan ook maar innoveren.’
met de sprekers, en ook de entrepreneurial summit voor ondernemers, zijn betalend en in het Engels. Maar we hebben ook een uitgebreid gratis en Nederlandstalig aanbod voor het brede publiek.’ ‘Het hoogtepunt worden de Leuven iCapital Shows, op zaterdag 24 april. Er zijn vier shows van een uur, telkens rond één thema: #gezond, #klimaatneutraal, #inbeweging en #iedereenmee. Alles wordt live uitgezonden vanuit Het Depot, en je kan online meevolgen én reageren – gratis, je moet je alleen even registreren. Het wordt een soort talkshow met muziek,
humor, gesprekken en filmpjes over wat innovatie in Leuven concreet betekent. Echt een aanrader.’ ‘We hebben ook een aanbod voor kinderen: Play. In maakleerplek aan de Vaartkom kunnen ze bijvoorbeeld arcadegames spelen en meedoen aan Edison-workshops over robotica.’
Ook muziek en kunst ‘We zijn ervan overtuigd dat innovatie meer is dan technologische snufjes: creativiteit is net zo belangrijk. Daarom hebben we ook een muzikaal en artistiek programma. In STUK, het stadspark en
KADOC kan je kijken naar negen werken van binnen- en buitenlandse kunstenaars – zoals een indrukwekkende klankkast van 200 kartonnen dozen van de Zwitserse geluidskunstenaar Zimoun. En in de Sint-Michielskerk kan je naar Max Cooper, een Britse wetenschapper die zich heeft omgeschoold tot electro- en technoproducer. Voor and& maakte hij ‘Transcendence’: muziek die je kan voelen en zien. Schrijf je in en laat je verrassen!’ •
i
and& loopt van 20 tot 25 april. Programma, tickets en registratielinks voor het gratis programma: www.andleuven.com/nl
Voor alle Leuvenaars ‘Het festival is voor iedereen toegankelijk. De conferentie
23
Verbinding en samenwerking
Knappe koppen
Een hart voor creativiteit
Passionele zielen
Het beste moet nog komen
Voor de volgende generatie
Voor het welzijn van alle Leuvenaars
Innoveren om te verbeteren, met én voor iedereen
Podcasts over innovatie Meer weten over Leuvense innovaties? Beluister de podcasts via www.leuven.be/capitalofinnovation.
