1890 De Mannen van het Jaar worden opgericht

Leuven heeft een levendig verenigingsleven, met veel tradities en gebruiken die alles te maken hebben met feesten, zich ontspannen, samenkomen, in stoet door de straten lopen enz. Vaak gaan de diepste wortels van festiviteiten terug tot in de middeleeuwen, maar kregen ze hun huidige vorm in de 19de of pas in de 20ste eeuw. En ze evolueren voortdurend.

Dat is onder meer het geval met Leuven Kermis en de jaarmarkt. Of neem de oude traditie van carnaval, die in 1968 weer tot leven is gewekt door de vereniging de Orde van de Pietermannen. Er gingen ook tradities verloren, zoals de ommegang, die tot 1681 uittrok. Gelukkig is er het topstuk Stadskroniek van Willem Boonen uit 1596, waarin de ommegang met prachtige aquarellen integraal afgebeeld en ook beschreven wordt.

En Leuven heeft een voor Vlaanderen unieke ‘sociale praktijk’: de Mannen van het Jaar. Die bestaan sinds 1890.

Het Erfgoed En Zijn Spelers

‘LOTGENOTEN’:

MANNEN VAN HET JAAR

De Mannen van het Jaar verenigen zich op basis van hun gemeenschappelijk geboortejaar en bereiden vanaf hun veertigste verjaardag met allerhande activiteiten hun vijftigste verjaardag voor. Zo vormen ze op een al ietwat gevorderde leeftijd een nieuwe vriendenkring van lotgenoten en ‘ervaringsdeskundigen’. In 2018 zijn ook de Vrouwen van het Jaar in het leven geroepen.

Deze Leuvense traditie is in 2009 opgenomen in de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Daar is het niet bij gebleven: in 2011 erkende Unesco het Leuvense Jaartallenleven en sindsdien prijkt dat op de Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid.

Het Koninklijk Verbond der Jaartallen brengt alle jaartallen samen. Dat zijn er momenteel ongeveer 57. In totaal werden al 146 jaartallen gesticht. De bijbehorende documenten worden gedeponeerd in het Stadsarchief en de collectie objecten die bij deze traditie horen – denk aan vlaggen – werd tot in 2020 gepresenteerd in de raadskelders van het stadhuis. In 2022 is een waarderingstraject afgerond. Er wordt onderzocht hoe de collectie opnieuw gepresenteerd zal worden.

Leives

De Gielenhof, Boelenberg, Bummekes... Zegt je niets? Het zijn de Leuvense dialectnamen van het stadspark of Sint-Donatuspark, de Keizersberg en de Fonteinstraat-Tessenstraat.

Zo maakt erfgoed heel vaak ook een ‘banaal’ deel uit van ons leven, en dat bedoelen we niet negatief. ‘Banaal erfgoed’ is erfgoed dat zo dagelijks en overal aanwezig is dat we het niet meer als erfgoed zien. Of dat we vergeten dat het om erfgoed gaat. Zoals straatnamen. Heel vaak verwijzen die naar historische figuren, plaatsen, fenomenen…

In Leuven – en dat heb je niet op veel andere plaatsen – spant de Academie voor het Leuvense Dialect zich in om straatnamen ook in het Leuvense dialect in beeld te brengen, op de bekende blauwe bordjes. De Academie koestert en promoot het ‘Leives’ al sinds 1990.

Reuzeleuven

Ook de reuzencultuur is sinds 2015 opgenomen in de Vlaamse Inventaris voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. De reuzenstoet ReuzeLeuven trekt pas sinds enige tijd weer door de straten, maar de traditie zelf gaat al terug tot de 14de eeuw. De houten kop van de reuzin Megera in de collectie van M Leuven is daar nog een stokoude getuige van.

Hoe blaas je een oude traditie nieuw hedendaags leven in? Dat deden de Mannen van 73 van de Leuvense Jaartallen. Zij organiseerden in 2013 – toen ze collectief veertig werden – een reuzenstoet waarin ze hun persoonlijke groepsreuzin voorstelden: Fiere Margriet. Ondertussen heeft Leuven maar liefst negen reuzen, waaronder de Chinese reus Da Tong. Die is recent een kopje groter gemaakt.

Jan Van den Graetmolen (Buurtwerking Groot Redingenhof) is met zijn ferme 4,80 meter de grootste Leuvense reus en Kobe Koeienschieter van de Pietermannen de oudste. Met Nela en Jean Richard II, reuzin Iris en twee Poolse reuzinnen groeide de Leuvense familie verder aan en werd ze meer divers. Het netwerk van reuzenbeheerders komt geregeld samen om ideeën uit te wisselen. ReuzeLeuven vzw promoot de Leuvense reuzencultuur en organiseert de stoeten.