Over frietsnijders en kersenontpitters

Je had decennia lang een landbouwhuishoudschool en dat heeft een collectie opgeleverd. Je hebt nu een grote onderwijscampus (Heilig Hart) en je werkt actief en intensief met je erfgoed, zoals Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee (CEAH) dat doet. Dat levert volop mogelijkheden op om in je onderwijscontext, die vandaag de dag per definitie superdivers is, met het erfgoed aan de slag te gaan.

Dat gebeurt dan ook. In het kader van het project Slimerfgoed zetten de Leuvense erfgoedpartners CAG, CEAH, Erfgoedcel Leuven en KADOC een proeftuin op. Leraren in opleiding van UCLL vormden duo’s met studenten NT2 en OKAN-leerlingen van het Heilig Hartinstituut Kessel-Lo. Aan de hand van de collectie van de voormalige landbouwhuishoudschool gingen ze met elkaar in dialoog: over koken, huishouden, gezonde voeding, etiquette... Oude bewaartech-

Censuur onder de scanner

1520. Er verschijnt een boekje waarin de auteur zijn onvrede ventileert over de politieke situatie. Dat is niet zonder gevaar. Daarom verpakt hij zijn klacht als een studie over het oude Rome, maar dan met overduidelijke verwijzingen naar de eigen tijd. Iemand anders nam daar aanstoot aan, zo te zien: een heel deel van de tekst is met zwart overschilderd en zo onleesbaar gemaakt. Voor altijd?

Over naar 2023 en en de VIEW Kernfaciliteit voor Erfgoedonderzoek en Digitaliseringstechnologieën van KU Leuven Bibliotheken. Want daar willen ze natuurlijk weten wat er in dat vermaledijde boekje te lezen staat onder al dat zwart. Wat moest hier zo nodig gecensureerd worden? Zo belandt het Zwarte Boekje als een soort patiënt onder een science-fictionachtige koepel vol met lichtjes en draadjes. Voor kenners: een multispectrale dome. Die heeft als groot voordeel dat je het materiaal – in dit geval het kwetsbare boekje – niet beschadigt.

De hoogtechnologische koepel met zijn diverse lichtsoorten is inzetbaar voor allerlei andere soorten erfgoed én hij is ook draagbaar en dus verplaatsbaar. Zo komt het dat het Leuvense VIEW vaak samenwerkt met partners binnen en buiten de KU Leuven.

nieken uittesten, volgens de regels van de kunst, poetsen en huishoudhulpjes als een frietsnijder en kersenontpitter gebruiken…: het maakte de tongen los en leidde tot een intense uitwisseling van ideeën en tradities.

Of hoe erfgoed kansen biedt om thema’s als gender, inclusie en diversiteit aan te snijden. Op school en in dialoog met de omgeving. Lekker intercultureel.

Handgeschreven doktersbriefjes, dat weten we: ze zijn maar met veel moeite leesbaar. Iets vergelijkbaars geldt voor de meesten van ons als het over historische handschriften gaat: het is zwoegen om ze te kunnen lezen, letter na letter. Frustrerend. Wie weet wat voor boeiends staat er niet allemaal in over onze voorouders. Maar change is coming

Er is beterschap op komst. Ferme beterschap. In de gedaante van technologie die handgeschreven historische documenten kan omzetten in digitaal doorzoekbare teksten: Handwritten Text Recognition (HTR), heet ze. Je moet de omgezette teksten nog corrigeren, maar het proces van het transcriberen kan voortaan ongelooflijk veel sneller gaan.

Het Stadsarchief volgt de ontwikkelingen op de voet. Die sluiten naadloos aan bij wat het archief al jaren doet: met een hele bende gepassioneerde vrijwilligers schepenregisters en stadsrekeningen omzetten in modern schrift. En kranten digitaliseren, dat ook. Kortom, inspelen op nieuwe mogelijkheden en op de kracht van mensen.