Stemband magazine #1 okt 2014 by Koor&Stem vzw

2014

E N I Z A G MA #â&#x20AC;&#x2030;01 ELIJKS DRIEM A A ND

oktober r novembe r e decemb

M AG A ZINE VA

N KOOR & S

TEM

V.U. Koenraad De Meulder, Zirkstraat 36, B-2000 Antwerpen

ent OO g i r i d t EN DE B E d L n R i A v M Koor et KOEN VITS en m Gesprek

Nieuwe

website

nk Koorkla

.be

een fr heeft er

isse ste

m bij

ra er Auwe d n a V Cara Klara

Koor vindt dirigent Gesprek met Koen Vits en Marleen de Boo

Kort nieuws

Interview

Cara Van der Auwera

Hans Helsen en Maarten van Ingelgem in de prijzen

Koor wereld

Gesprek met Kris De Ruysscher

Impressie

Singing Brussels

Nieuwe partituren op Koorklank

Hope is the thing with feathers Soldaat van de vrede

SAMENWERKEN INSPIREERT Samen met dit vernieuwde tijdschrift lanceert Koor&Stem ook Koorklank, een digitaal platform waar dirigenten, componisten, koren, zangers en andere geïnteresseerden elkaar kunnen ontmoeten en elkaar kunnen inspireren. Mijn collega’s hebben tijd noch moeite gespaard om tot dit schitterende resultaat te komen. Zij verdienen een pluim voor het geleverde werk. De website heeft een frisse en creatieve layout en is ook technisch mee met zijn tijd: zowel op desktopcomputer als op mobiele toestellen (smartphone, tablet) werkt Koorklank erg prettig. Het platform wordt het ankerpunt in een toekomstgerichte en inspirerende samenwerking tussen dirigenten, componis-

ten, koren en zangers in Vlaanderen. Het is ontzettend belangrijk dat Koor&Stem de samenwerking tussen die vier spelers voedt en inspireert. Samen zijn ze de bouwstenen van een rijk en dynamisch koorleven. Het huis Koorklank is evenzeer een work in progress. In de komende maanden zal er nog heel wat bijkomende informatie aan de site worden toegevoegd. Het wordt echt boeiend wanneer we jullie op dit platform zien verschijnen met vragen, commentaren en reacties. Wij kijken er alvast met veel belangstelling naar uit! ––– Koenraad De Meulder, directeur Koor&Stem

PERPETUUM JAZZILE komt naar België / WO 12.11 2014 Op woensdag 12 november doet het wereldberoemde vocale orkest Perpetuum Jazzile voor de eerste keer ons land aan. Deze XXL-zangformatie brengt a capella en bodypercussion met een hoog spektakelgehalte. Je kent hen ongetwijfeld van de klassieker Africa van Toto met de beroemde imitatie van regen, donder en bliksem. De unieke choreografie van handbewegingen, klikkende tongen en de aparte mix van stemmen zorgen voor een overweldigende live performance met de Stadsschouwburg in Antwerpen als locatie.

Hun programma bestond initieel vooral uit Sloveense volksmuziek. Maar het waren hun covers van ABBA, Toto, Earth, Wind and Fire, George Benson en andere popmuziek uit de jaren 80 die internationaal aandacht kregen. Tegenwoordig bestaat hun liveset uit een aaneenschakeling van pop- en rocknummers voor een breed publiek. Jazz- en latinsongs zorgen voor afwisseling. ––– www.perpetuumjazzile.si | 12 november 2014 om 20 uur | Stadsschouwburg Antwerpen - Theaterplein 1,   2000 Antwerpen | Tickets via www.sherpa.be |

Repertoiretips

Podiumstress

Agenda Koor&Stem

Koor zoekt dirigent

Hun artistiek leider is niemand minder dan componist, docent, dirigent en ex–zanger van The Real Group Peder Karlsson uit Zweden.

Prijzen variëren van 30 tot 47 euro

KOORKLANK Veel dirigenten die contact met ons opnemen zoeken artistieke inspiratie en/ in koormuziek. Die vind je uiteraard nog steeds in levenden lijve in onze kantoren en bibliotheek, maar nu eveneens op het gloednieuwe digitale dirigentenplatform Koorklank. Koorklank informeert over nieuws en activiteiten voor dirigenten, maar dient ook als instrument bij je zoektocht naar partituren. Vanaf oktober 2014 verschijnen onze koorpagina’s niet meer fysiek. Je kan ze nu - mits registratie - online raadplegen, beluisteren, inkijken, vrij downloaden en onder je zangers verspreiden via afdruk of tablet. Bij iedere koorpagina voegen we trouwens praktische tips, zodat je als dirigent gemakkelijker de juiste toon treft. Die rubriek Aan de slag wordt veelal geschreven door tal van gevestigde dirigenten of componisten met sterke pedagogische vaardigheden. Zo krijg je online praktijkadvies

vanuit verschillende invalshoeken. Bij iedere koorpagina kan je zelf ook commentaar toevoegen. Via de rubriek Vraag-Antwoord bereikt je prangende (repertoire)vraag zowel de koorconsulenten van Koor&Stem als een boel dirigenten uit Vlaanderen. Veel koorcomponisten hebben een eigen website, anderen werken nog met mond-tot-mondreclame. Op www.koorklank.be zetten we onze koorcomponisten op een rij aan de hand van een overzichtelijke componistenfiches met actueel nieuws en relevante links naar hun koorwerk. Koorklank lanceert ook een audiostream waar je allerlei koormuziek kan ontdekken: oud, nieuw, moeilijk, gemakkelijk, ver, dichtbij, door amateurs of professionelen, we hebben een doorgewinterde koordirigent gestrikt die je graag laat kennismaken met de mooiste en interessantste composities.

Vanaf oktober 2014 verschijnen onze koorpagina’s niet meer in druk. Je kan ze nu online raadplegen, beluisteren, vrij downloaden en onder je zangers verspreiden via afdruk of tablet.

win 10 X 2 TICKETS

Stemband magazine geeft 10 duotickets weg! Stuur snel een mailtje naar info@koorenstem.be Korenfestival Vlaanderen 2015

KOREN GEZOCHT

Op zaterdag 25 en zondag 26 april 2015 organiseert het Jeugd-en Kinderkoor De Konsinjoorkes uit Kontich voor de tiende maal het Korenfestival Vlaanderen. Het festival is toegankelijk voor alle genres en alle soorten koren: kinderkoren, jeugdkoren, volwassenenkoren…

Deelnemen aan dit koortreffen is een uitstekende gelegenheid om je koor te laten beoordelen door een professionele jury. Alle koren krijgen een geschreven beoordeling van de jury, een getuigschrift van deelname en een geluidsopname van het eigen optreden. Het Korenfestival Vlaanderen wordt georganiseerd in samenwerking met Koor&Stem vzw, het Gemeentebestuur van Kontich, de Cultuurraad van Kontich en het Sint-Jozefinstituut. ––– De locatie is de Sint-Martinuskerk te Kontich | 25-26 april 2015, telkens van 10.00 tot 17.00 uur. | Het inschrijvingsformulier, het wedstrijdreglement en alle inlichtingen betreffende de algemene organisatie: www.koorenstem.be. | Inschrijven voor 31 december 2014.

KOOR VINDT DIRIGENT Interview met Marleen de Boo en Koen Vits

‘Ik kijk tevreden terug op mijn vijf jaar bij het Leuvens Universitair Koor’, zegt Marleen De Boo. ‘Het was fijn om met zo’n groep jonge mensen te werken. Het is een bijzonder gezelschap. Ten eerste bestaat het koor op intellectueel vlak uit een select publiek. Dat betekent dat je bij de start van elke repetitie kan verder werken vanaf het punt waar je vorige keer gestopt was. Daarnaast zijn de zangers ook gekozen op basis van een toelatingsproef. Die is niet eens zo streng, maar een minimale drempel zorgt er wel voor dat eenvoudige partituren lezen vlot gaat. Ten derde is er de regel dat koorleden aan de KU Leuven moeten studeren: de zangers zijn tussen 18 en 25 jaar en ze blijven gemiddeld drie jaar in het koor. Dat geeft een groep met een grote dynamiek en véél enthousiasme. Als dirigent moet je er alles aan doen om de enorme energie en kracht die van zo’n groep uitgaat voor je kar te spannen. Stel je maar eens voor dat je die tegen je krijgt? (lacht)’

Bij de start van het nieuwe academiejaar neemt 4 Koen Vits de fakkel over van Marleen De Boo als dirigent van het Leuvens Universitair Koor (LUK). Met beide dirigenten hadden we een gesprek over het studentenkoor, en over de dirigentenwissel.

Hoe vind ik een goede dirigent voor mijn koor?

5 TIPS

je zoektocht tijdig aan. Het is 1 Vat niet eenvoudig een dirigent te vinden die goed bij je koor past. je koor! Welk repertoire zingen 2 Ken jullie, welke vaste optredens en verplichtingen komen jaarlijks terug? Stroken die met jullie ambities en doelen of wil het koor meer of minder optreden? En hoe vaak repeteert het koor? Wat wil het koor bereiken? Willen jullie deelnemen aan festivals en wedstrijden, welk niveau willen jullie bereiken, hoe wil je het koor zien evolueren? voor een duidelijke functiebe3 Zorg schrijving van de dirigent. Wat verwachten jullie van hem en wat hebben jullie hem (financieel) te bieden? zoeken, zoeken. Spreek 4 Zoeken, dirigenten in je omgeving aan. Hang zoekertjes uit in het DKO. Zoek ook bij de studenten koordirectie aan de conservatoria en aan het Lemmensinstituut. Plaats een zoekertje op de website van Koor&Stem en op Facebook. Informeer bij de koorconsulenten van Koor&Stem. een ruime keuze: las een proefre5 Bij petitie in. Veel succes!

Koen Vits, de kersverse dirigent van het LUK, zal zich ongetwijfeld afvragen hoe je dat dan aanpakt. ‘Ik zal Marleen in de loop van de maand zeker nog uitgebreid spreken over het LUK’, zegt Koen Vits wanneer we hem begin augustus contacteren. ‘Ik kijk alvast uit naar de openingsviering van het academiejaar. Het zal zeker aanpassen zijn omdat het Leuvens Universitair Koor op een andere manier werkt. Gewoonlijk ligt een groot deel van de eindver-

SOUND AFFAIR Vier leden van het Leuvens Universitair Koor besloten vorig academiejaar om samen een vocaal kwartet te vormen. Het viertal doopte zichzelf Sound Affair en werd binnen de Faculty Stars als afgevaardigde verkozen van de Rechtenfaculteit. De KU Leuven ondersteunt hen ondertussen door het aanbieden van een repetitieruimte met piano en coaching.

Ons repertoire loopt ondertussen van oude muziek over madrigalen tot liederen uit de beide Wereldoorlogen. Dit academiejaar treden we onder meer op tijdens de proclamatie van de rechtenfaculteit, een emeritaatsviering, uurKULtUUR…’

MAGAZINE # 01 2014

‘Drie van de vier zangers hebben ooit individuele zangles gevolgd, maar we worden nu vooral als kwartet gecoacht’, vertelt Charlotte Mondt van Sound Affair. ‘Als je in een vocaal kwartet zingt, heb je meer technische bagage nodig dan in een koor. Je kan bijvoorbeeld geen gebruik maken van koorademhaling. Elke noot die je zingt, wordt gehoord. Daarom is de coaching die we krijgen, onder meer door de voormalige Leuvense stadssopraan Noémie Schellens en door Inez Carsauw, wel erg nuttig.

juliaugustusseptember

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN KOOR & STEM

antwoordelijkheid bij de dirigent en voert het bestuur vooral de praktische zaken uit. Bij het LUK ligt dat anders. Ook artistieke beslissingen worden er democratisch genomen.’ ‘Het bestuur van het LUK wordt elk jaar verkozen uit de koorzangers’, zegt Marleen De Boo. ‘Bij een dirigentenwissel vallen er vaak nog meer zangers weg. Toen ik begon was haast iedereen nieuw, en kreeg ik bijgevolg weinig feedback. Daarom is het belangrijk met Koen rond de tafel te zitten om hem te informeren over de geplogenhedens. Zelf heb ik er meer dan een jaar over gedaan om daar voldoende zicht op te krijgen. Het inzicht in al die fijngevoeligheden zorgt ervoor dat de geweldige energie die van het koor uitgaat in de juiste banen geleid wordt.’ Koen Vits studeerde koordirectie aan het Lemmensinstituut. Hij dirigeert de Capella Beatae Mariae ad Lacum uit Tienen, dameskoor Camerata Ostendia uit Oostende, koor Dennegalm uit Keerbergen en het Wijgmaalse parochiekoor Hadricantus. Met al zijn ervaring bij deze koren is de stap naar het uitstekende studentenkoor van de KU Leuven voor hem een mooie opportuniteit. Hij werd door de koorleden verkozen uit enkele kandidaten na een oefensessie en een gesprek. ‘Het feit dat ik met een grote groep jonge stemmen kan werken, spreekt me enorm aan’, zegt Koen Vits.

Als dirigent moet je er alles aan doen om de enorme energie en kracht die van een groep uitgaat voor je kar te spannen. MARLEEN DE BOo

‘Ik hoop dat het LUK zich de komende jaren steeds meer wil openstellen voor alles wat de koorwereld te bieden heeft’, wenst Marleen De Boo het koor toe. ‘Het heeft een mooie traditie van ruim veertig jaar, maar het is geen goed idee om daar vandaag op terug te blijven kijken. Het is goed om een koor nu en dan eens met de realiteit van de koorwereld te confronteren. Daarom heb ik met hen al eens aan een provinciale koorwedstrijd meegedaan. Ook andere internationale koren aan het werk zien op een koorreis kan een stimulans betekenen om opnieuw grenzen te verleggen.’

Het is een geweldige kans om met een koor van 80 zangers te werken. Koen Vits Koen Vits wil eerst de situatie nog wat aftasten maar heeft toch al enkele ideeën voor het LUK in zijn achterhoofd. ‘Het is een geweldige kans om met een koor van 80 zangers te werken’, legt hij uit. ‘Ik droom bijvoorbeeld al luidop van het uitvoeren van een mooie psalmzetting van Jules Van Nuffel. Maar ik vind het belangrijk om dingen te doen uit verschillende genres en stijlen, van oude muziek tot lichte muziek. Los van elke politieke connotatie wil ik koormuziek uit Vlaanderen promoten. En ja, als het past in een programma zou ik ook werk van mezelf op het programma willen zetten.’ ––– Tom Eelen

WOULD YOU RISK YOUR LIFE FOR YOUR DREAMS? Componist Piet Swerts zit niet stil. Voor de herdenkingen van WOI schreef hij in opdracht van de Welsche overheid het werk War voor gemengd koor, dat voor het eerst uitgevoerd werd door het Vlaams Radio Koor o.l.v. Bart Van Reyn op het Gregynog Festival in juni. De tekst is van Hedd Wyn, die in 1917 in Passendale sneuvelde. In eigen land werd niet veel later The Sack of Louvain gecreëerd, een oratorium van een uur voor 4 solisten, koor en orkest waarin de gebeurtenissen in Leuven augustus 1914 verteld en becommentarieerd worden. Octopus mocht hier naast het Symfonieorkest Vlaanderen en solisten als symfonisch koor aantreden. Binnenkort zal trouwens ook het grote publiek kunnen kennis maken met de muziek van Swerts: in september 2014 ging de film Atlantic waarvoor hij de soundstrack schreef in première op het Toronto International Film Festival. Fettah droomt over Europa. Hij vertrekt voor een kilometerslange reis over zee vanuit Marokko... op een windsurfplank. Piet Swerts: ‘Regisseur Jan-Willem van Ewijk heeft mij gevonden via YouTube. Gedurende ongeveer een jaar heb ik meer dan 70 tracks gecomponeerd, waarvan er uiteindelijk 13 werden opgenomen en 9 werden gebruikt in de film. Twee weken voor de opnames

Piet Swerts: Het is erg beklijvende treurmuziek geworden waarin uiteindelijk het koor een zeer grote rol speelt. is Musa Horti erbij gekomen, amper één repetitie hadden ze om alles in te oefenen. Nog tot vijf dagen voor de opname bleef ik sleutelen aan de muziek totdat het perfect zat. Dankzij Facebook hebben we snel alle musici bijeengekregen. Het is erg beklijvende treurmuziek geworden waarin uiteindelijk het koor een zeer grote rol speelt.’ Trailer te bekijken op www.koorklank.be

WAK 2015

VR 24.04 - ZO 03.05 De kleine artiest In 2015 vindt de WAK plaats van vrijdag 24 april t.e.m. zondag 3 mei. Het thema is ‘De kleine artiest’. Over kinderen en kunst, over creatieve jongeren, over de kleine man in de straat, over kleine kunst, over de invloed van jong op oud en omgekeerd, over stimulerende plekken, over experimenteren, proberen en proeven, over nieuw en durven, over (her)ontdekken en doen! Plannen en samenwerkingen worden momenteel volop gesmeed… En het belooft spetterend te worden, met kleine tekeningetjes op alledaagse papiertjes, speelgoed als noemer voor kunst, minimalistische muziekstukken, een zoektocht naar ‘Lokale Helden’, een kunstzinnige ‘Vlieg’, en nog veel meer. Dit en meer vind je in het WAK-inspiratieboekje, dat je gratis kan downloaden op www.wak.be.

KOORLINK OOK IN GENT

De koorconcertorganisatie Koorlink groeit. Vanaf dit seizoen kan je ook in Gent (Sint-Niklaaskerk) en Merelbeke (Sint-Pieters-Bandenkerk) terecht voor interessante koorconcerten. Die lopen niet van oktober tot maart zoals in Antwerpen en Tielen, maar tussen april en juni. Dit jaar verwacht Koorlink Capella Brabant en het Nederlands Studenten Kamerkoor (o.l.v. Kurt Bikkembergs!) uit Nederland. Bij de Vlaamse liefhebberskoren staan het jeugdige Amarylca, het Orlandus ensemble en Dulcisona geprogram-

meerd. Vox Luminis en Psallentes verblijden de oudemuziekliefhebber en gevestigde waarden Ex Tempore en het Vlaams Radiokoor zijn niet meer weg te denken uit de cyclus. In Gent wordt er voor het eerst een workshop (begin april) verbonden aan een concert: amateurzangers krijgen de kans het podium te delen met het Zwitserse Cantaurora en Ex Tempore. De prijzen van de Koorlinkconcerten zijn extreem democratisch. www.koorlink.be

KRISTIAAN VAN INGELGEM

Kristiaan van Ingelgem mocht in juni 70 kaarsjes uitblazen. Als componist is vader Van Ingelgem erg vertrouwd met koren: er liggen tal van composities van zijn hand in onze bibliotheek waarbij hij de doelgroep steeds goed voor ogen houdt. Grotere koorwerken van hem zijn o.a. de Missa brevis voor drie gelijke stemmen en orgel, en het Te deum voor gemengd koor en orgel. Eerder dit jaar verscheen er nog een schitterend frisse cd bij Phaedra met enkele nieuwe werken voor vrouwenkoor van zijn hand: Cirkelzang en Kind tussen tijd en eeuwigheid, naast werk van zoon Maarten Van Ingelgem. Gelukkige verjaardag! Luisterfragmenten op www.koorklank.be

The Big Draw is een wereldwijd festival, met één geniaal en eenvoudig hoofddoel: iedereen aan het tekenen krijgen. Dit inspirerende tekenfestival wil zoveel mogelijk mensen aan zetten om hun ideeën uit te voeren

en aan de slag te gaan met verschillende materialen. Na de eerste succesvolle editie in Gent (2013) zet KUNSTWERKT in samenwerking met Antwerpse partners ‘The Big Draw Antwerpen’ op. Het festival loopt van 22 tot en met 26 oktober 2014. Vijf dagen lang, op zoveel mogelijk plaatsen, gaan mensen aan de slag met potlood, papier, inkt, maar ook met technologie en nieuwe materialen. Om zo tekenen opnieuw uit te vinden, te experimenteren en hun ervaring en vondsten te delen. Workshops, lezingen, tentoonstellingen en vooral tekenacties door de hele stad: dat wil The Big Draw tot stand brengen. Enkele Antwerpse basisscholen gaan trouwens aan de slag met de dolgekke figuren uit het muzische project Pluis het uit van Koor&Stem. Teken maar eens Gluiperige Snuistersnuit, de Stinkende Snorkelpork of de Glibberige Gibberdril!

2015 In november starten de inschrijvingen voor Aarschot Volkoren 2015. Uit de vele vragen naar informatie weten we dat veel koren hiervoor op vinkenslag zitten. De 3e editie van dit unieke festival vindt plaats op de tweede zaterdag van september in het gezellige Aarschot. Aarschot Volkoren zal het grote publiek opnieuw laten kennismaken met een breed scala aan koorgenres: van popkoren tot klassieke koren, van wereld- en solidariteitskoren tot jeugd- en kinderkoren… Kruis dus zaterdag 12 september 2015 alvast aan in je agenda. www.aarschotvolkoren.be

INTERVIEW

CARA VAN DER AUWERA ÂŠ www.Orphelia.be

In juni 2014 kreeg Klara er een frisse stem bij: Cara Van der Auwera startte als presentatrice van het ochtendprogramma Espresso. Voor wie haar carriĂ¨re niet vanaf het begin volgde, leek het misschien een vreemde wending. Maar de radiozender zit de klassiek opgeleide zangeres als gegoten.

Als je zingt, mag er niets in de weg zitten. je merkt het meteen wanneer iemand met twijfel een podium betreedt. In een koor kan je die hoogtes en laagtes delen, elkaar ondersteunen en optillen.

Hoe is muziek jouw leven binnengesijpeld? Mijn ouders zijn onderwijzers en zij vonden muzikale vorming heel belangrijk. Het was een uitgemaakte zaak dat ik naar de muziekschool zou gaan en gelukkig vond ik het zelf ook meteen leuk. Na mijn eerste jaar notenleer wou ik eigenlijk dwarsfluit gaan leren, maar dat instrument was toen zo populair dat er ellenlange wachtlijsten waren. Het werd piano, wat me later goed van pas zou komen. Tijdens de lessen samenzang viel mijn stem op één of andere manier op en ik ging al snel zangles volgen. Ik heb het grote geluk gehad dat ik goed kon opschieten met de lerares en dat ze de eerste jaren het plezier van het zingen benadrukte. Bobbejaan, klim die berg, Roodborstje tikt tegen het raam, dat soort liedjes zongen we vooral. Vanaf het derde jaar gingen we een versnelling hoger en waagde ik me aan lichte opera-aria’s. Vond je zang dan al snel leuker dan piano? Ik ben piano al snel als tweede instrument gaan beschouwen, als begeleidingsinstrument. Ik had gewoon meer talent voor zang, en daardoor kostte me het ook minder moeite om zang te oefenen. Maar ik speelde wel, hoor. Mijn piano stond in de woonkamer en het gebeurde regelmatig dat ik onderweg naar de keuken, zo’n beetje per ongeluk, even aan de piano ging zitten om dat plots vast te stellen dat er een uur voorbij was gegaan. Piano spelen bracht me in een bepaalde roes en wanneer ik die muzikaliteit dan in mijn lijf voelde, ging ik daarna vaak in mijn kamer nog wat zingen. Ja, muziek heeft mijn jeugd enorm bepaald. Het was duidelijk dat ik daar in verder wou gaan. Op mijn veertiende ben ik in de jeugdopera van Brussel gaan zingen. Daar zong ik onder meer Bastien und Bastienne, een opera die Mozart schreef toen hij twaalf was. En daarna studeerde ik klassieke zang aan het conservatorium in Gent. Nee, ik heb nooit liggen tobben over wat ik wou worden wanneer ik later groot was.

Toch is muziek als beroep geen voor de hand liggende keuze. Nee, dat klopt. Op het conservatorium was zingen plots niet meer vrijblijvend. Het ging over punten en volgend jaar halen en je carrière plannen. Het is een harde wereld, waarin je je probeert te onderscheiden van andere mensen met talent. Er kan er maar één de beste zijn en je hoort meteen wie er echt met kop en schouders bovenuit steekt. Dan denk ik bijvoorbeeld aan Hendrickje Van Kerckhove, die bij me in het jaar zat. Ze viel meteen op, in alles wat ze deed. De uitdaging is om te blijven voortbouwen aan je eigen weg en je niet te laten afleiden. Het bleek toch niet de perfecte plek voor jou? Je moet er voor gemaakt zijn. Ik heb vooral beseft dat een carrière in de muziekwereld niet enkel draait om talent, je moet er ook de juiste persoonlijkheid voor hebben. Je moet willen en kunnen meespelen en een behoorlijk dik vel kweken. Eens je op een bepaald niveau werkt, wijzen je docenten je constant op wat je nog niet kan, waar je nog niet klaar voor bent, waar je nog aan moet werken. Als je kritiek krijgt gaat het om jou, om jouw stem, om jouw expressie, om jouw persoonlijkheid. Dat vraagt doorzettingsvermogen en geduld, en ik was op dat moment te rusteloos om er 100% voor te gaan. Ik heb mijn rugzak altijd al willen vullen met verschillende ervaringen, in plaats van helemaal voor één iets te kiezen. Was er een plan B? Toen ik negentien was ben ik - via een oproep voor wrappers bij Ketnet - bij Spring beland. Ze zochten nog iemand, ik stond heel graag op een podium en ik kon het in de eerste fase combineren met mijn studies. Geleidelijk aan dienden er zich steeds meer televisie-opdrachten aan en toen ik drieëntwintig was, ben ik op het conservatorium vertrokken.

Finaal? Toen ik stopte, in mijn vierde jaar, had ik nog maar één jaar te gaan voor ik mijn diploma zou halen. Maar ik zag om me heen ook moeders van tweeëndertig met jonge kindjes die de draad weer hadden opgepikt. Dus ik dacht: het hoeft niet per se nu, er is nog tijd. Nu we zoveel jaar verder zijn merk ik wel hoe moeilijk het is om terug in die studies te stappen, met de discipline die dat vraagt. Het blijft een passie, maar ik heb mijn kans gehad, het moment is voorbij. Heb je ooit in een koor gezongen? Nee, dat is me nooit echt aangereikt. Ik ben vrij jong solo beginnen te zingen en dat vond ik heel fijn. Ik sta graag op het voorplan. Op het conservatorium zongen we natuurlijk als zangklas wel eens iets samen, maar samen zingen met andere solisten voelt toch anders. Ik kan me wel inbeelden dat het groepsgevoel en het sociale aspect van een koor veel mensen aantrekt. Als je zingt, mag er niets in de weg zitten. Je moet stevig in je schoenen staan. Zodra je begint te twijfelen, loopt het mis: je merkt het meteen wanneer iemand met twijfel een podium betreedt. In een koor kan je die hoogtes en laagtes delen, elkaar ondersteunen en optillen. Geloof je intussen, net als je eigen ouders, in de voordelen van muziekonderwijs? Absoluut. Maar zeker bij jonge kinderen moet het wel spelenderwijs gebeuren, met positieve stimulatie. Muziek – en zeker zingen – is voor alles goed. Het maakt je extraverter, het leert je om je uit te drukken, je emoties te kanaliseren. En het is heel ontspannend: een kind dat voor zich uit zingt terwijl het met iets anders bezig is, dat is een kind dat goed in zijn vel zit. Hoe meer muziek in het onderwijs, hoe beter dus. Niet om van elke leerling een wonderkind te maken, maar omdat het je neurologisch, linguïstisch en sociaal alleen maar ten goede komt.

Een ochtendprogramma presenteren, zit dat een sociaal leven niet in de weg? Ik moet om vier uur uit m’n bed, dus dan is het verleidelijk om elke avond op tijd naar bed te gaan. Ik moet dus selectief zijn, maar op donderdag- en vrijdagavond probeer ik toch concerten mee te pikken. Ik wil alle opera’s gezien hebben. En als dat betekent dat ik dan een kort nachtje heb, dan is dat maar zo. Ik wil niet op mijn eiland kruipen. Het is belangrijk om verschillende dingen te doen. Er is nog niet veel veranderd: je wil nog altijd van alles proeven. Ik wil me natuurlijk ontwikkelen in mijn radiowerk bij Klara, maar ik zit boordevol plannen, dat is waar. Ook om zelf op te treden. Zingen triggert een emotie in mij die ik bij niets anders ervaar. ––– Sofie Rycken

WIE IS

Cara Van der Auwera • klassiek zangopleiding aan het conservatorium • zangeres Chantal in de Ketnetreeks “Spring” • werkte voor VT4, VijfTV en Eén

Hans Helsen & Maarten Van Ingelgem in de prijzen En of er veel talent zit in de jonge generatie componisten uit Vlaanderen:

Je werkte eerder voor Ketnet, Vitaya, VT4 en één maar intussen zit je eerste zomer bij Klara er op. Hoe is dat geweest? Die eerste week hier was even wennen. Ik had net twee jaar in perfecte mediastilte geleefd en gewerkt en plots – zeker na dat beruchte interview met netmanager Chantal Pattyn – kreeg ik weer massa’s aandacht. Intussen heb ik me rustig kunnen inwerken en voel ik me hier heel goed. De jobs die ik doe kies ik niet in de hoop op erkenning, of om indruk te maken op iemand anders. Ik doe ze omdat ik dat zelf wil en mezelf wil ontplooien en verrijken. Bij ‘Vlaanderen Vandaag’ op VT4 kon ik me verdiepen in de actualiteit. En nu is het heerlijk om me terug muzikaal te voeden.

Hans Helsen (°1989) won op 18 september de European Award for Choral Composers, een wedstrijd van Europa Cantat, in categorie A (a cappella) met zijn werk Missa Brevis (2013) voor gemengd koor. In 2011 had Hans Helsen ook al de compositiewedstrijd van Koor&Stem gewonnen naar aanleiding van de Dag van de Vlaamse Koormuziek met Parafrasie Paranoica. Helsen was een leerling van Jeroen D’hoe en heeft een bijzondere affiniteit met de stem. Hij combineert les geven, componeren en uitvoeren. Hij schreef kinderliedjes voor Pluis het uit, een lagere schoolproject van Koor&Stem waarvan er nu ook een versie voor kinderkoor beschikbaar is. Meer informatie over het winnende werk Missa Brevis vind je bij de repertoirtips, verder in Stemband magazine. Het werk zal uitgevoerd worden op Europa Cantat in Pecs tussen 24 juli en 2 augustus 2015. Maarten Van Ingelgem (°1976) kreeg in dezelfde wedstrijd een eervolle vermelding in categorie B (met instrumenten) met Fairy Ring (2012) voor vrouwenkoor. In 2012 had Van Ingelgem in diezelfde categorie al gewonnen met 1914 voor mannenkoor. Fairy Ring is de Engelse versie van De Roes uit Jaarringen. Het werkje werd in de Nederlandstalige versie opgenomen op de schitterende cd In blijde verbijstering die begin 2014 bij Phaedra verscheen en waarop ook werk van vader Van Ingelgem prijkt. Maarten schreef recent de muziek voor Onvoltooid Landschap, een project van Altra Voce i.s.m. Koor&Stem op tekst van Annelies Verbeke. Tijdens de editie 2014/2015 werden er 39 composities van 31 componisten ingediend door 11 koororganisaties uit 9 Europese landen. Een Europese jury werd overtuigd van talent uit Vlaanderen. Wij waren dat natuurlijk al. Gefeliciteerd, Hans, proficiat, Maarten!

• presenteert nu Espresso op Klara Luisterfragment De Roes uit Jaarringen door Aquarius op www.koorklank.be

KOOR WERELD Jouw koor of zangproject hier in de kijker? Bezorg ons een recente en originele foto met een tekstje van maximum 100 woorden. De redactie selecteert 5 foto’s voor opname. Mail naar redactie@koorenstem.be voor 20 november 2014.

EUROCHOIR IN SAINTES Van 17 tot 24 augustus vond Eurochoir 2014 plaats in Saintes, Frankrijk. Eurochoir is een jaarlijks terugkerend project van de Europese koorfederatie waarin jonge zangers uit heel Europa een week lang met elkaar optrekken om samen te werken aan uitdagend koorrepertoire (o.a. Poulenc, Rehnqvist en Whitacre). Het koor stond onder leiding van dirigent Geoffroy Jourdain (FR) en gastdirigente Lone Larsen (DE). Na vijf dagen repetitie in de Abbaye-aux-Dames werd er geconcerteerd in Saintes, Poitiers en Parijs. Volgend jaar maakt Eurochoir plaats voor het grootse Europa Cantat te Pécs, maar in 2016 keert het project terug. Op de foto: alle deelnemers in het amfitheater van Saintes.

MEISJESKOOR ARTEMIS ‘OP’ DE MOEZEL Naar jaarlijkse gewoonte, trok ook deze zomer het Meisjeskoor Artemis uit Maaseik, onder leiding van Guido Beckers, naar het buitenland. Als voorbereiding voor een concertreis door China in 2015, deden ze dit jaar het Franse Saint-Maurice-sur-Moselle aan. Op de foto zie je de dames, na een concert in het rusthuis van Bussang, aan de bron en ‘op’ de Moezel staan. www.facebook.com/MeisjeskoorArtemis

www.facebook.com/theEurochoir

VOCAAL ENSEMBLE SEPTEM VIRI IN VERONA Vocaal Ensemble Septem Viri trok voorbije zomer naar het Verona Garda Estate Festival in Italië. Nooit eerder nam een klein ensemble met het profiel van Septem Viri deel aan dit festival. De acht heerschappen pakten deze kerk in Montichiari in met hun performance. Contacten werden gesmeed met andere koren en uitnodigingen zijn onderweg voor concerten in Duitsland en Frankrijk.

HOLIBIKOOR PINK NOISE VEROVERDE HARTEN IN DUBLIN POP-UPKOOR MET DJ Drie pop-upkoren zetten deze zomer een eenmalig live concert neer op het podium van deSingel & Cultuurpunt Altena, samen met professionele artiesten. Rockband Too Tangled zong met een dynamische bende 50-plussers, een jongerenkoor trad op met dj-muzikant Merdan Taplak. Uiteraard zongen we ook een nummer met de beide groepen samen (foto). Een week later was het de beurt aan Frank Vander linden - bekend van De Mens - die zong met de groep tussen 30 en 50 jaar.

www.facebook.com/SeptemViri www.zaterdagzondag.be

Een crescendo hier, wat gas terugnemen, duidelijk articuleren, luisteren naar elkaar... wie denkt dat de leden van Pink Noise tijdens hun wekelijkse repetitie op woensdagavond al dijenkletsend gezellig wat liedjes staan te zingen, heeft het mis. En dat weet inmiddels de hele wereld. Vorige zomer vond Dublin Various Voices plaats, een groots holebi korenfestival met 85 deelnemende koren. Het Antwerpse Pink Noise was een van hen. Op de foto zingen ze een barbershop arrangement van Mister Sandman. www.facebook.com/PinkNoiseAntwerp

In de kijker

LAAKDALS KOOR WORDT VILLA CANTANDO Het Laakdals Koor bestaat dit jaar 30 jaar, een ideale aanleiding voor een makeover. Ze noemen zich voortaan Gemengd koor Villa Cantando. Het koor staat onder leiding van dirigente An Alen. Om hun nieuwe start te vieren, gingen de koorleden op verrassingsuitstap. De groep trok naar Gent, waar de koorleden een workshop stemtechniek volgden. Voorzitter Annick Bienstman: ‘ De dag begon met een workshop stemcoaching in theater Tinnenpot, gegeven door zangeres Helena Fontyn. Zij introduceerde ons in de wereld van Estill Voice training. Dat is een op wetenschappelijk onderzoek gebaseerd systeem, waarbij op heldere wijze de verschillende mogelijkheden van de stem op een rijtje worden gezet. Het is toepasselijk op alle zangstijlen (rock, pop/soul, jazz, klassiek en musical), zolang we maar de stem gezond gebruiken.’ Maar ze mochten in Gent ook hun zangtalenten laten horen aan het publiek. Ze gaven een miniconcertje in de Sint-Baafskathedraal, een flashmob in de tram en tenslotte belanden ze in het het Sint-Pieterstation ‘aan de 123-piano’. 123-Piano is het jaarlijks weerkerende muzikale project van de Gentse singer-songwriter Frederik Sioen. 8 piano’s in de publieke ruimte, verspreid over de stad, nodigen uit tot live muziek. Het initiatief bracht in augustus en september vele mensen samen en lokte spontane reacties uit: zeer in trek bij koren, dat spreekt voor zich. De koorleden van Villa Cantando beleefden een onvergetelijke dag, een mooiere start konden zij zich niet voorstellen. www.villacantando.be

In de pers

ZINGENDE SCHOOL Op donderdag 25 september 2014 werd de Heilig Hartschool in Sint-Katelijne-Waver omgetoverd tot een Zingende School. Op initiatief van zorgleerkracht Anke Krause en met de steun van de schooldirectie en Koor&Stem (provinciale afdeling Antwerpen) werd een hele dag lang gezongen met alle kinderen van de lagere school. Liefst met 217 waren ze. Anke Krause is actief in de koorwereld als dirigente van het kinderkoor De Wielewalen uit Westmalle. Momenteel zingt ze in het kamerkoor Helicon o.l.v. Geert Hendrix. Anke Krause in de Gazet van Antwerpen (26/09): ‘Ik kende Koor&Stem omdat ik eerder cursussen volgde bij hen. Ik wist dat ze dergelijke schoolinitiatieven graag ondersteunen. Zingen is belangrijk omdat je er goedgezind van wordt; samenzang zorgt ook voor samenhorigheid. Kinderen met een zwakkere stem worden meegetrokken door de sterke groepsleden.’

Anke Krause: Van zingen word je goedgezind.

Pianist Kurt Hollants begeleidt op de ‘1-2-3 piano’ in het Sint-Pietersstation. Het koor zingt Bohemian Rapsody onder leiding van An Alen.

Per graad werd een reeks zorgvuldig uitgekozen liedjes ingeoefend uit de liedbundels Attakatamoeva en Do You like music van Koor&Stem. De formule sloeg meteen aan en naarmate de dag vorderde, groeide de spanning in het vooruitzicht van het toonmoment. Dit toonmoment – voor ouders en familie – was het sluitstuk van de dag. Op de speelplaats was een groot podium gebouwd waarop de kinderen enkele liedjes zongen. Uit het hoofd en vooral met een aanstekelijk enthousiasme. Tot slot zongen alle kinderen samen twee liedjes opgefrist met sprekende bewegingen, uit volle borst, maar héél mooi en precies. Het werd me meteen opnieuw erg duidelijk: zingen is aangeboren en iedereen kàn het – met verschillend resultaat natuurlijk. En mits een goede leiding en gedreven inzet kan er ook goed en mooi gezongen worden. Dit soort ‘Kinderzangdag’ wordt ook al enkele jaren met succes georganiseerd door de provinciale afdeling Vlaams-Brabant van Koor&Stem. Binnenkort ook in Ronse, Blanden, Tienen, Maaseik en Overpelt. ––– Urbain Van Asch

©www.lemmert.be

Van chocolade naar praliné 14

‘Ik hoor chocola, maak er praliné van! ’ spoort Kris De Ruysscher zijn koor, de Sint-Jozefcantorij van Kastel, aan. Naast dirigent is De Ruysscher ook pedagogisch begeleider bij het Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs (VVKBaO) en verantwoordelijk voor onder andere het leerplan muzische opvoeding in het basisonderwijs. We spreken hem in het kader van ‘Spelenderwijs’, een praktijkdag over zingen met kinderen die Koor&Stem op 18 oktober organiseerde. Zingen kinderen eigenlijk nog wel op school? En bestaat er nog zoiets als het schoolkoor? De invloed van de media is groot, vertelt De Ruysscher. Enerzijds kan dit positief zijn. Net zoals dansen en koken een enorme boost kreeg door succesvolle televisieprogramma’s, kunnen competities als Idool ook aan zingen een positieve uitstraling geven. Anderzijds spreekt De Ruysscher ook over het ‘verdansen’ van muziek. Zeker bij kleuters merkt hij op dat het commerciële circuit domineert en op veel scholen al te gemakkelijk gekopieerd wordt. Er wordt dus wel gezongen, maar vooral bekende popliedjes met een dansje erbij. En dat terwijl één van de onderwijsdoelstellingen precies is om kinderen ook in contact te brengen met ander repertoire, zoals volksliedjes en kunstmuziek.

Stemvorming

Aandacht voor de technische stemvormende aspecten van zingen gaat, hoewel onderdeel van het leerplan, veelal verloren. Dat is deels te wijten aan een gebrek aan muzikale bagage bij leerkrachten. De Ruysscher erkent het probleem, maar ziet niet direct een oplossing. ‘Leerkrachten hebben al zo’n druk programma. Gelukkig zijn er nog de witte raven, die muziek enthousiast op de kaart zetten en trouw nascholingen bezoeken.’

Muzische vorming

Veel leerkrachten kiezen ervoor om mee te zingen met liedjes uit bijvoorbeeld godsdienst- en wereldoriëntatiemethodes. Muziek is ingebed in andere vakken. Met de invoering van het vak muzische vorming is ook de invulling van het vak muziek veranderd. Waar de traditionele muziekles bestond uit een uurtje zingen, muziek beluisteren en musiceren, is het opzet van muzische vorming breder: kinderen laten kennismaken met beeld, woord, drama, muziek en bewegingsexpressie (dans, mime). Muzische vorming is een cocktail, en het is aan de leerkracht om ervoor te zorgen dat alle disciplines evenwaardig aan bod komen. Ook is er meer aandacht voor wat De Ruysscher ‘kunstinitiatie’ noemt. Niet enkel vaktechnische aspecten komen aan bod, er is ook meer plaats voor beschouwende activiteiten als muziek beluisteren. Kinderen zingen niet alleen een lied, maar zien het in een bredere context: waar komt het vandaan? Zijn er verschillende opnames van? De Ruysscher: ‘De school moet garanderen dat alle kinderen kennis maken met de brede waaier aan muzische en kunstzinnige expressievormen.’

En het schoolkoor?

Vanaf het moment dat een kind meer interesse toont voor een discipline, er plezier in heeft en er meer over wil leren, zou het daartoe de kans moeten krijgen. Een schoolkoor kan daarbij een schakelfunctie hebben: je verlaat het muzische, initiërende terrein en verdiept je in het métier, het kunstzinnige. Niet blijven steken bij het repertoire dat voor iedereen toegankelijk is, maar trainen zoals een voetballer traint om wedstrijden te spelen. ‘Van chocolade praliné maken, dat is wat een goed draaiend kinderkoor moet doen met de ervaring van kinderen.’ ––– Mirjam de Wit

IMPRESSIE SINGING BRUSSELS

Tallis en Gabrieli klonken even opwindend als Nat King Cole Met zestig waren ze om Bozar te bestormen, zestig koren uit heel België plus een paar toppers uit het buitenland. Singing Brussels Celebration Weekend (12-14 september) trok vier professionele ensembles aan, maar was vooral een ontmoetingsplaats voor amateurkoren uit Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Stemband magazine stuurde Carlo Claes op pad voor een impressie.

Foto’s © Carine van Gerven

Het was gefrustreerd kiezen tussen hoofd en hart omdat er zoveel optredens tegelijk plaatsvonden. Wij kozen dan maar voor een mix van frisse kinderen, geraffineerde jongeren en trotse volwassenen. De vrouwentongen van Sanseveria deelden het podium met Li-

rica uit Genk. De mooie klank van zingende vrouwenstemmen kwam goed tot zijn recht. In de grote Hortahall zag je moeders baby’s te drinken geven en vaders met kleuters op de schoot, om te luisteren naar de kinderen van De Orgelpijpjes en Furiakanti-Furiosa. Mijmerklanken vulden de ruimte en De wereld wordt een wolkje. Tijd om vast te stellen dat de jeugd het plezier van het samen musiceren volop ontdekt. De toppers van de dag waren opvallend jong – hoop voor de toekomst. Dan naar Makeblijde uit Zele die op schitterende wijze het podium van de grote Henry Le Boeufzaal vulden en de harten van de toehoorders veroverden. Jonge vrouwen met een divers palet aan kleuren onder leiding van

Filip Haentjens. Een weekend zoals dit brengt mensen samen die – om het in voetbaltermen te zeggen – in verschillende afdelingen spelen. Elke divisie heeft zijn charmes en verdiensten. Makeblijde speelt mee in de hoogste afdeling. Vervolgens naar Wallonië voor een blij weerzien met Marie-Claude Remy en haar Spivaïmo uit Dinant. Kleine vrouw, grote dame die haar koor feilloos door de kerk-slavische muziek uit Oekraïne en Rusland loodst en een toon ontwikkelt, Russische kathedralen waardig. Uiteraard mocht Bohorodetse Divo (Rachmaninov) niet ontbreken, wat ons meteen zou toelaten om hun versie te vergelijken met die van de profs van Voces8. Het concert van deze Voces8 – acht zangers uit de UK – was een nieuw schot in de roos. Hun optreden liet nog maar eens de sterkte horen van de Engelse koortraditie, met hun uitzonderlijk gevoel voor frasering. Geen wonder dat hun album Eventide in februari 2014 twee weken lang nummer 1 was in de UK Official Charts. Tallis en Gabrieli klonken even opwindend als Nat King Cole. Jammer genoeg kon ik maar één dag aanwezig zijn; La Choraline, de Tallis Scholars, Witloof Bay, maar ook Arc Sonore, Viermaliks en anderen heb ik gemist. Het was 3 dagen feest in Brussel, dankzij Koor&Stem, A Coeur Joie en Bozar, met een klankweelde die ging van Rusland tot Afrika, van Arabische love songs tot Afrikaanse muziek. Feest voor al wie het koor in zijn hart draagt, hoop voor de toekomst en een schitterend beeld van eenheid in verscheidenheid. ––– Carlo Claes

Nieuwe partituren De koorpagina’s als bijlage bij dit tijdschrift zijn verdwenen. Je kan ze nu terugvinden op www.koorklank.be. Ook een hoop vroegere koorpagina’s hebben we daar voor je klaarstaan. Je kan ze gewoon zelf afdrukken of op je tablet gebruiken.

HOPE IS THE THING WITH FEATHERS

SOLDAAT VAN DE VREDE STEF MINNEBO

ELS DE SADELEER

Bij de start van het nieuwe koorjaar laten we je kennismaken met een nieuwe partituur van Els De Sadeleer (°1992). De Sadeleer studeert muziekpedagogie en compositie bij Jeroen D’hoe aan het Lemmensinstituut. Hope is the thing with feathers op tekst van Emily Dickinson is een fris werkje voor dameskoor. Besteed voldoende aandacht aan de samenklanken die niet altijd evident zijn. Online vind je repetitietips van Koen Vits bij dit werk: ‘Wat meteen opvalt bij het doorlezen van het stuk is de goed in het oor liggende, meteen herkenbare melodielijn die, geloof me, nog lang in mijn hoofdHope is blijven rondzweven.’ is the thing with feathers Text: E. Dickinson

C O = 50

ppp ! 86 C

[

Music: Els De Sadeleer

T SO

ppp ! 68 C

Hope,

ppp 6 ] ! 8 C

Hope,

[

C !

] !

T SO

hope,

mf g C C C h h pp C

C C

Feath

C C

hope,

C C h h

hope,

C C

C h

XCO

pp BO

T XC

hope,

mp C

C C

ers,

Traditional

[

C C h C

that

> g C T T 98 W B O

WCO CO

ers, feath - ers! Hope,

feath - ers,

> 9 C C 8WBO >

# YY 4 T Y4

C h

C C

]

Y ! YY C

g C

[

C 68

- we - e be -

Y ! YY

g X C T T 68 that

hope!

Y ! YY C

]

[

mp ! 68 C

mp ! 68 C O

C C

]

mp ! 68 C O

Feath

mp g C C

ers!

T W Cg .

ers!

Feath - ers! And

g C WC

perch - es in

Feath

g C WC

the soul,

T g W .C

g C. g C.

Feath - ers!

T C

C g C

C (X ) C C C , C h

C C C C T

and sings the tune with - out,

And

cresc.

C C C h SO

sings the tune with - out,

XCO

with - out,

, C

with - out the words,

with - out

YCO the

C g

and

, mpg g C. C.

and

words. Feath - ers,

Arrangement:: Stef Minnebo

g C

doch te - gen mijn be - ge - ren. ’k moet dag en nacht mar - che - ren. gij Duit -sers zijt, of De - nen,

g C

CO h

T B

g C O

T T

- we - e be -

ren. ren nen

Ik voor reik

werd ge lum - mels aan el

Ik voor reik

werd ge lum - mels aan el

C C

Toen ik het In plaats van uit Frank - rijk,

g C

mee, ik mocht mij niet ver vrij te zijn moet ik sa - lu blau - we broe - ken aan uw

Men trok mij In plaats van met rood of

mee, vrij blau

ik mocht mij niet ver zijn moet ik sa - lu - we broe - ken aan uw

Men trok mij In plaats van met rood of

mee, vrij blau

ik mocht mij niet ver zijn moet ik sa - lu - we broe - ken aan uw

g C

werd ge lum - mels aan el

ren. ren nen

g C

Ik voor reik

C h

Toen ik het In plaats van uit Frank - rijk,

Men trok mij In plaats van met rood of

mij niets ge vraagd. ken, schild - wacht staan. ten - rijk, En - ge - land,

ren. ren nen

C h

g g C XC

doch te - gen mijn be - ge - ren. ’k moet dag en nacht mar - che - ren. gij Duit -sers zijt, of De - nen,

g C

1. Ik ben sol - daat, 2. Ik ben sol - daat, 3. O broe - ders of

- we - e be -

# Y C YY

g C

doch te - gen mijn be - ge - ren. ’k moet dag en nacht mar - che - ren. gij Duit -sers zijt, of De - nen,

Y ! YY C

1. Ik ben sol - daat, 2. Ik ben sol - daat, 3. O broe - ders of

werd, wer Oos -

hope,

# YY Y CO ]

> g 6 C C WC 8

hope!

Y ! Y Y 44 T

werd heeft men mij niets ge - vraagd. wer - ken moet ik op schild - wacht staan. Oos - ten - rijk of uit En - ge - land,

ers.

C CO C g 9 C 8 C h

werd heeft men mij niets ge - vraagd. wer - ken moet ik op schild - wacht staan. Oos - ten - rijk of uit En - ge - land,

p g C C

Y = 90 ! Y Y 44 T

1. Ik ben sol - daat, 2. Ik ben sol - daat, 3. O broe - ders of

C C

mp C

[

feath - ers.

feath

hope is the thing with feath - ers, with

ers, feath - ers! Hope,

g T g C C C C

Soldaat van de vrede

pp WCO

C , g C

pp C

feath - ers, with feath

hope!

pp g g C C C T C pp

with

Feath

hope,

T SO

the soul,

T C

C C

hope is the thing

hope,

perch - es in

T SO

Hope,

hope,

Stef Minnebo levert ons Soldaat van de Vrede in een eenvoudige driestemmige homofone bewerking voor gemengd koor. De oorspronkelijke melodie Dis moi, soldat t’en souviens tu is een Frans soldatenlied uit de Napoleontische tijd. Wannes Van de Velde zong het lied ook in een kortere, aangepaste vorm Ik ben soldaat. Reinhard Andries bezorgde ons meer achtergrond en didactische aanwijzingen die online te raadplegen zijn.

g C

g C O

g g C XC C

van vol kaar

gen en als van dom - me voor - goed de

van vol kaar

gen en als van dom - me voor - goed de

wild ge ei - gen broe - der -

van vol kaar

gen, van de

ge gen der

C C

wild ei broe

wild ge ei - gen broe - der -

g CO

BELUISTER OP KOORKLANK.BE Op Koorklank kan je ook gewoon luisteren. Naar In de lente is mijn liefje gekomen, bijvoorbeeld. Een melodieus pareltje van Lode Dieltiens, die op 10 juli jl. overleed. De componist wist precies hoe hij op maat van de basiskoren moest schrijven. Ook uit Vlaanderen komt het Miserere voor gemengd koor en cello van Rudi Tas, pièce de resistance in deze speellijst. Het werk werd uitgegeven door Schirmer/Hal Leonard en wordt nu wereldwijd verspreid. Bij ons kan je de versie van het Ensemble Commatio o.l.v. Matthew Berry beluisteren, maar ook Musa Horti o.l.v. Peter Dejans bracht het werk op cd uit op het label Vox Temporis/René Gailly. Of leg je oor te luisteren bij Sumer is icumen in, een eenvoudige canon uit de dertiende eeuw waar je eindeloos mee kan improviseren, o.a. door belletjes toe te voegen . The ritual dance van Jukka Linkola is dan weer een erg moeilijk, maar boeiend hedendaags werk voor vrouwenkoor. En jeugdkoren zullen zeker geïnteresseerd zijn in I’se the b’y, een frisse bewerking van een volkslied uit Newfoundland. Ook het arrangement van Goldeneye door Voces 8 is erg de moeite. Het ensemble was onlangs te gast op het Singing Brussels Celebration Weekend en toonde daar zijn pedagogisch en muzikaal meesterschap. Pure schoonheid uit de orthodoxe ritus vind je bij Nine sili nebesniye van Alexander Sheremetiev. De diepe sonore klanken van de Russische mannenstemmen zijn een genot voor het oor. En wie destijds het Koorleven in Vlaanderen op Radio 3 beluisterde, herinnert zich vast nog het Spinnelied van Robert Schumann, de begintune van het programma. Het is slechts een greep uit de koormuziek die je op Koorklank kan ontdekken. Luister en geniet.

Repertoiretips EDUCATIEF

GEMENGD KOOR

Missa Brevis

Verboden voor muziek! Koorkaften def

Doortje woont in een land waar muziek verboden is. Niet zo makkelijk, als je heel graag een muziekinstrument wilt leren bespelen! Eigenwijs als ze is, besluit ze op zoek te gaan. Stiekem trekt ze erop uit: er gaat een muzikale wereld voor haar open. Terwijl Doortje rondzwerft, staat ook het thuisfront niet stil en voor ze het weet zit ze in grote problemen… Met Doe maar Doortje en de verboden muziek ontwierp Mirjam de Wit een muzikaal sprookje voor kinderen. Spelenderwijs maken de kinderen kennis met muzikale elementen als melodie, dynamiek en tempo, maar gaan ze ook aan

6/17/06

8:48 AM

Pagina 2

de slag met poëzie, beeld, en beweging…. Eigen creativiteit staat voorop; de kinderen zingen liedjes en maken op een speelse manier kennis met dirigeren, componeren en improviseren. Het verhaal is opgedeeld in tien hoofdstukken, die elk een eigen muziekpedagogisch lesonderwerp behandelen. Zowel muzikanten als leerkrachten met minder muzikale bagage kunnen ermee uit de voeten. Ook is het mogelijk het verhaal en de opdrachtjes zelfstandig uit te voeren. Ideaal voor de lessen muziekinitiatie in het DKO of muzische vorming in de 1ste graad van het lager onderwijs. Uitgave in eigen beheer. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. Copyright Euprint ed. Parkbosstraat 3 B-3001 Heverlee tel.: +32-16-40.40.49 fax: +32-16-40.70.49 info@euprint.be www.euprint.be

www.cettiacetti.com

Coverontwerp: Stefaan Vermeulen

Hans Helsen (°1989) schreef zijn Missa Brevis in opdracht van Cantores Hans Helsen uit Brugge. Het werk MISSA BREVIS werd gecreëerd op de zeewijding in Blankenberge. De mis is uitdagend maar haalbaar voor parochiekoren die gewend zijn om vierstemmig te zingen. De partituur is voorzien van een klavierreductie voor eventuele ondersteuning. Het Kyrie en het Agnus Dei zijn het eenvoudigste en worden gekenmerkt door melodieuze, warme samenklanken. Het Gloria en Credo zijn uitdagender, maar blijven structureel logisch met referenties naar het Gloria of terugkerende principes. Fijne compositie. Uitgegeven bij Euprint en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. SATB

D/2013/6045/039

Euprint ed.

GEMENGD KOOR

O rest in the Lord KINDERKOOR

Pluis het uit voor kinderkoor De docentenhandleiding en leerlingenportfolio’s krijgen meer en meer bijval in de scholen. En kinderkoren willen Pluis het uit ook graag uitvoeren. Daarom voorzag Hans Helsen een versie voor kinderkoor met een tweede stem ad libitum. Het geheel werd uitgegeven als pianoreductie met daarbij het verhaal en enkele didactische opdrachten die je als kinderkoor ook gemakkelijk kan uitvoeren. Vanaf oktober beschikbaar in de webshop van Koor&Stem.

Motets by Karl Jenkins Motets is een verzameling intieme en spirituele a cappella koorwerken van Karl Jenkins met nieuw werk en arrangementen van zijn populairste werken, zoals The Armed Man, Requiem, Adiemus en The Peacemakers. Uitgegeven bij Boosey & Hawkes en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

De solowerken waarop de koorwerken uit deze bundel gebaseerd zijn, vertegenwoordigen een belangrijke plaats in het repertoire van veel solisten. In O Rest in the Lord arrangeerde Gwyn Arch 9 bekende solowerken voor gemengd koor en piano. Panis Angelicus van Franck, Bist du bei mir van Bach, Ave Maria van Gounod of Mariä Wiegenlied van Reger: wondermooie melodieën krijgen een eenvoudige bewerking en gepaste pianobegeleiding. De Chorleiterausgabe werd tevens voorzien van een cd. Helbling blijft er in slagen toegankelijk materiaal uit te brengen. Uitgegeven bij Helbling en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Repertoiretips

KORT

KINDERKOOR

Zoektocht naar teksten van Vic Nees

Er was eens… Jan Van der Roost zette 4 sprookjes van Grimm centraal in zijn Singspiel Er was eens…, voor kinderkoor, harmonieorkest, harp en keyboard. Het sprookje De Gouden Sleutel opent als het ware op symbolische wijze de drie overige verhalen Roodkapje, Repelsteeltje en Doornroosje. Het sleutelmotief weerklinkt via een verfijnde en rinkelende instrumentatie. De originele verhaallijnen worden grotendeels gevolgd, maar ingekort. Zang en gesproken tekst wisselen elkaar voortdurend af en ook het orkest speelt een belangrijke rol. We horen een grote diversiteit tussen de verschillende delen: van lief-

lijk tot angstaanjagend, van dromerig tot bombastisch en grotest, van schilderend tot triomfantelijk. Het werk ging in het Duits in première op 29 september 2013 in het Duitse Hanau. Ondertussen is de Nederlandstalige versie in vertaling van Fred Brouwers te verkrijgen via De Haske. De volgende maanden staat het werk geprogrammeerd in Oostenrijk, Luxemburg, Zwitserland, België, Spanje, Canada en Japan. Uitgegeven bij De Haske en aanwezig in de bib van Koor&Stem.

GEMENGD KOOR

The Novello Book Of Music For Lent & Easter

Christal

Verleden jaar verscheen er bij Novello een interessante collectie met 64 koorwerken voor voor gemengd koor, van gemakkelijk tot moeilijk. Je vindt er werken van Aswoensdag tot Pasen in terug, met muziek voor Palmzondag, de Goede Week, Witte Donderdag en Goede Vrijdag. Met o.a. Lotti’s zesstemmige Cruxifixus en een arrangement van Steal away. Charles-Marie Widors Surrexit a mortuis wordt hier voor het eerst gepubliceerd in een versie voor orgel en koor, een prachtig openingswerk voor de paasdienst. Uitgegeven bij Novello en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

In 2007/2008 schreef Raymond Schroyens (°1933) een kerstsuite die verleden jaar bij Euprint verscheen. Schroyens rijgt 4 oude, maar mooie kerstliederen – Laet ons met herten reyne, Herders hij is geboren, In dulci jubilo, O kerstnacht, schoner dan de dagen – aan elkaar in een hedendaagse bewerking voor gemengd koor a cappella. Daarbij varieert hij in klankkleur door het koor niet louter vierstemmig te laten aantreden, maar hier en daar ook een tamboerijn, triangel en handgeklap toe te voegen. Tevens interessant om weten is dat het tweede en het vierde lied per strofe eigen zelfstandige zettingen hebben gekregen, en dat de overgangen van het ene naar het andere lied door thematisch gebonden korte intermezzo’s worden aangebracht. Aan het einde breekt het koor open tot zevenstemmigheid. Het ontdekken waard! Uitgegeven bij Euprint, aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek zoekt niet-gepubliceerde teksten van de hand van Vic Nees, zowel correspondentie als inleidingen en lezingen, beschouwingen of andere teksten. Het is de bedoeling de geschreven nalatenschap van componist Vic Nees te verzamelen en te bewaren met het oog op musicologische studie of eventuele publicatie in de toekomst. Neem contact op met jan.dewilde@ap.be of 03 244 18 20

Bedankt!

Via wilde weldoeners krijgen we regelmatig partiturenschenkingen in de bibliotheek. Zo schenkt Dirk Maes regelmatig muziek voor mannenkoor en ontvingen we van uitgeverij Sulasol een stapel veelbelovende koormuziek uit Finland van componisten als Jaakko Mäntyjärvi, Kaj-Erik Gustafsson, Pekka Kostiaianen en Jukka Linkola. Van die laatste kan je op de website Koorklank ook meeslepend werk beluisteren. Ere-voorzitter Michäel Scheck bezorgde ons recent heel wat kooren orkestpartituren van o.a. Schütz, Händel en Mozart.

Eight Russian Songs

Ensemble Leporello ging verleden jaar voor zijn theateropvoering Het laatste feest aan de slag met het oeuvre van Anton Tsjechov. Kurt Bikkembergs zorgde daarbij voor ‘tableaux chantants’ bij de sleutelscènes van Ivanov, De meeuw, Oom Wanja, Drie zusters en De kersentuin. De koorwerken uit het theaterwerk werden gecomprimeerd tot volwaardige composities en zijn nu ook afzonderlijk verkrijgbaar bij Edition Ferrimontana als Eight Russian Songs. Buiten één lied van Bikkembergs zelf zijn alle songs bewerkingen van Russische volksliederen. De Eight Russian Songs werden opgedragen aan Marleen Annemans en Hans Scholiers, als dank voor de voortreffelijke leiding van de koren tijdens de uitvoeringen van Het laatste feest. Ook in het najaar en begin 2015 zijn er nog voorstellingen gepland

25 jaar Clari Cantuli - Clari Cantus In januari 1989 richtte Ria Vanwing het kinderkoor Clari Cantuli op. Ondertussen, meer dan 25 jaar later, groeide het koortje uit tot een heuse korenfamilie: ook gemengd jeugdkoor Clari Cantus en oefenkoor de Cantulietjes zorgen steeds voor concerten op hoog niveau. Ja, er is zelfs een volwassenkoor in de maak. Naar aanleiding van al die feestvreugde componeerde Jeroen D’hoe Feest vandaag! op tekst van Jos Stroobants, een persoonlijk geschenk ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum der heldere stemmen.

Twee hoorns en piano vierhandig begeleiden de koorfamilie. De tekst is feestelijk, maar algemeen, zodanig dat het werk ook interessant is voor andere koorfamilies. De première was op zondag 19 oktober 2014 in het Lemmensinstituut in Leuven. Feest Vandaag zal uitgegeven worden door Euprint.

Moesten we een prijs voor de mooiste uitgave uitreiken dan zou de reeks Leidse koorboeken de absolute winnaar worden. De zes koorboeken van de Pieterskerk in Leiden zijn van onschatbare waarde. De volumes IV en V omvatten naast topcomponisten van onze muzikale roemperiode (Willaert, de Monte, non Papa, de Rore en noem maar op) ook mindere goden (Flamingus, Jonckers). Zoals steeds brengt het Nederlandse Egidius Kwartet versterkt met een twintigtal andere zangers, een verzorgde uitvoering. (Etcetera)

uitvoering aan een vrouwenkoor, kinderkoor of mannenkoor, de dirigent opteerde voor de eerste versie. De Corydon Singers bevestigen hun faam als één van de belangrijkste koren in Groot-Brittanië. (Helios)

De Braziliaanse componist en cellist Heitor Villa-Lobos is bekend door zijn orkestrale muziek, vooral voor gitaar, maar hij schreef ook koormuziek, vaak voor kinderkoor. Die vinden we op de recente heruitgave van een oude opname van de Corydon Singers en Ochestra o.l.v. Matthew Best uit 1993. Centraal staat de driestemmige Missa São Sebastião voor koor a capella uit 1937. Villa-Lobos biedt de

www.claricantus.be

De Leidse koorboeken krijgen de prijs voor de mooiste uitgave, maar de prijs voor de beste uitvoering gaat zonder meer naar Martinů Voices voor hun cd Testamentum. Dat is de titel van het inleidend werk van de Moravische componist Jan Novák. Ook de andere, meestal a capella werken voor gemengd koor van Novák (1921-1984) zijn op Latijnse teksten geschre-

Naar aanleiding van de feestvreugde componeerde Jeroen D’hoe Feest vandaag! ven: Fugae Vergilianae, Invitatio pastorum en Exercitia mythologica. Het mij onbekende Tsjechisch kamerkoor Martinů Voices is een grote verrassing. Dit is een in alle opzichten perfect presterende formatie van jonge professionele zangers. Ondanks de prille leeftijd van het koor dat in 2010 in Praag door Lukáš Vasilek werd opgericht, presteren de zangers als een lang getraind ensemble. Het koor werd genoemd naar Bohuslav Martinů die bovendien de leraar van Jan Novák was en een grote invloed op Ňovak uitoefende. (Supraphon) ––– Mirek Cerny

Podiumstress Tien minuten voor het doek. Emoties gaan in overdrive. Destructieve gedachten. Je gedrag wordt oncontroleerbaar en je lichaam doet rare dingen. Kortom, je hebt stress. Herkenbaar? Vast wel! Stress is noch negatief noch positief. We hebben het net nodig om een topprestatie 20 te kunnen neerzetten. Stress is niet het probleem, maar wel het in staat zijn om de bijhorende verhoogde energie in je voordeel te gebruiken. Jezelf – of iemand anders! – opleggen om te kalmeren werkt niet: het is mogelijk dat je er nog angstiger door wordt. Focus liever op positieve strategieën om met stress om te gaan. We nemen een kijkje in onze hersenen. De hersenstam is het oerdeel dat verantwoordelijk is voor de vecht- of vluchtreactie. Het lichaam wordt voorbereid om in een bedreigende situatie te kunnen vechten of vluchten. Er worden meer stresshormonen aangemaakt. Adrenaline, bijvoorbeeld, droogt je slijmvliezen uit, waardoor je die vervelende droge mond krijgt. Je bloeddruk en hartslag gaan omhoog en je spieren spannen zich op. Het limbisch systeem regelt je emoties en motivatie. En tenslotte is er nog de neocortex die verantwoordelijk is voor de zintuigen en het redeneren. De hersenstam en het limbisch systeem communiceren in een cirkel met elkaar. Je primitieve automatismen controleren zo je emoties en omgekeerd. Je slaagt er niet meer in om te zien dat er geen levensbedreigende situatie is. Door contact te maken met de realiteit activeer je de neocortex en kan je de vicieuze cirkel doorbreken. Ja, maar… hoe? Probeer het teveel aan ener-

gie kwijt te raken door bijvoorbeeld rond te springen of ergens tegen aan te schoppen (niet de pianist!). Uit je gevoelens. Door hulp te vragen aan anderen – bijvoorbeeld een knuffel – komt het hormoon oxytocine vrij, wat je helpt om positief om te gaan met stress. Leer technieken om je ademhaling laag en langzaam te krijgen. Kijk rond in de kamer. Zie dat er geen levensbedreigende situatie is. Kijk in vriendelijke ogen die je in het nu halen om de overweldiging weg te halen. Zoek een plaats in je lichaam die wél goed aanvoelt, bijvoorbeeld rustige benen, en focus daarop. Het verschil tussen een piekperformance en een prestatie die nét niet goed genoeg is, wordt niet gemaakt door de uren studie of slaap, je strategie of je voeding, maar wel door de positieve mentale oefeningen in het laatste stadium van je voorbereiding. Gebruik de kracht van de suggestie. Zie jezelf slagen en voel het applaus. Verhoog je status. Neem de ruimte in, sta rechtop en open je schouders. Je lichaamshouding heeft een duidelijk effect op je emoties. Focus op je taak als muzikant: je persoonlijke interpretatie van de muziek en je verhaal. Denk in positieve woorden en gebruik je energie wijs. Onze drang naar perfectie moet gezond blijven. Werk keihard om piekprestaties neer te kunnen zetten, maar ga juist om met de klappen die je onderweg ongetwijfeld zal krijgen.

Maak het verschil tussen kritiek op je performance en kritiek op je persoon. Je bent een zanger(es), geen machine, geniet ervan! Het publiek krijgt dan zoveel meer. ––– Sarah Algoet

WIE IS

Sarah Algoet • zangeres • vocal coach bij singsing! in Gent • authorized CVT teacher werkt met zangers uit alle muziekgenres • ondervoorzitter Evta-Be

NOVEMBER .14

ZA 25 - ZO 26 OKT | Wetteren

WO 5 NOV | Oudenaarde

Koorweekend voor Jongeren

Zangavond Zingt Jubilate www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Koen Maris,

Laat van je horen op hét koorweekend voor jongeren! Dit jaar onder leiding van Marleen De Boo (Waelrantkoren, Borgerhout) en Carlo Pavese (italië). Carlo Pavese leidt verschillende kinderkoren en gemengde jeugdkoren in zijn geboortestad Turijn, Hij maakte indruk in de internationale koorwereld als artistiek manager van Europa Cantat Turijn 2012. www.koorenstem.be | Contact: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be

ZA 30 OKT | Antwerpen

Infosessie De Stem van ons Geheugen www.zingenmetdementie.be | Contact: Frieda Wyns, tel. 03 237 96 43, frieda.wyns@koorenstem.be | Praktisch: WZC De Gulden Lelie, Schoytestraat 19 in Antwerpen, van 09.30 tot 15.30 uur.

tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

VR 7 – ZO 9 NOV | Brugge

Polyfonieweekend Tijdens de zestiende eeuw beleefde Engeland culturele hoogdagen. Muzikaal was het de tijd van Thomas Tallis en William Byrd, die de Engelse polyfonie op de kaart zetten met expressieve lijnen en welluidende harmonieën. Dit polyfonieweekend verkent de rijke wereld van Engelse polyfonie aan de hand van religieuze composities voor vier stemmen. Geen veertigstemmig Spem in alium dus, en ook geen intieme luitliederen van Dowland. Wel de knappe melodieën en zoete klanken van Tallis, Byrd en tijdgenoten zoals Morley en Tomkins. Docenten: Ignace Thevelein, SImon Van Damme, Arnout Malfliet (masterclass) www.kooracademiebrugge.be |

AGENDA

OKTOBER .14

Contact: Chris Castelein, tel. 0486 57 43 48, west-vlaanderen@koorenstem.be

ZO 31 OKT – DI 11 NOV | Antwerpen

Koor&Stem op de Boekenbeurs Voor de vierde maal op rij zet het Forum voor Amateurkunsten de amateurkunstenaars en hun organisaties (waaronder Koor&Stem) in de kijker. Met een gloednieuwe stand en een mix van kunstzinnige en ludieke activiteiten op het programma wordt het zeker de moeite om eens langs te komen! Je vindt ons in hall 2, stand 208, waar ook een selectie uitgaven van Koor&Stem te koop is.

illustratie: Serge Baeken • vorm: www.magelaan.be

vrwww.boekenbeurs.be 31/10 - di 11/11

alle dagen 10 - 18u di 4 & do 6/11 tot 22u Antwerp Expo

ZO 16 NOV | Genk

ZO 16 NOV | Tienen

Cité Chantant

Kinderkoornamiddag

Koor&Stem Limburg werkt mee aan een project van het solidariteitskoor Kantikune uit Zonhoven naar aanleiding van 50 jaar migratie naar België. Heel diverse en etnisch gekleurde zanggroepen staan samen op het podium: Sueño Flamenco, het Genker mijnwerkerskoor, Kantikune, Gruppo Feminine della Baracca, een Filippijns koor e.a. Uitvoeringen zijn voorzien in het Casino van Genk op 16 november, in de Kunstacademie Maasmechelen (30 nov) en het Casino van Beringen (10 dec). www.koorenstemlimburg.be | Contact: Goedele Schepers, tel. 089 36 13 93, limburg@koorenstem.be | Praktisch: Gratis toegang

Koor&Stem Vlaams-Brabant organiseert een kinderkoornamiddag rond de nieuwe liedbundel Pluis het uit voor kinderkoor, incl. muzische workshops. Docenten: Sien De Smet en Hans Helsen. www.pluishetuit.be | Contact: Katleen de Vos, tel. 0495 53 84 06, katleen.de.vos@pandora.be | Praktisch: van 14 tot 18 uur, Academie Regio Tienen, Grote Markt 3, 3300 Tienen. Prijs: €15 per koor.

Opleiding

Ik dirigeer een koor! Startweekend | ZA 22 & ZO 23 NOV | Oostmalle Deze opleiding is bedoeld voor dirigenten en leerkrachten DKO die meer uit het repetitieproces willen halen en sterker voor hun amateurkoor willen staan. De opleiding loopt van november 2014 tot april 2015, bestaat uit een startweekend en zes cursusdagen.

gers

jn om cie ies ers en hten. hen een en ontactkoor.

mentie eel wat erking

WZC ing

orenstem.be

Alle aspecten van het vak koordirectie zitten vervat in de opleiding maar een hands-on aanpak staat voorop. Je werkt intensief aan dirigeertechnieken, je krijgt aanwijzingen over goed stemgebruik, je wordt ingewijd in koordidactiek. Daarnaast worden er modulair thema’s aangesneden zoals repertoiresamenstel-

ling, podiumpresentatie, repertoire, enzomeer. Je dient te beschikken over een basisopleiding notenleer. Docenten die je doorheen de opleiding loodsen: Jan Vuye, Dieter Staelens, Kim Meyns.

WO 19 NOV | Maaseik

ZA 22 NOV | Eeklo

Zangavond Zingt Jubilate

De tweede Koorronde

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Koen Maris, tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

ZA 20 & 21 NOV | Beerse & Bonheiden

Infosessie De Stem van ons Geheugen Hoe en waarom een contactkoor opstarten voor mensen met dementie en zangers uit hun omgeving? Het is een hele uitdaging op muzikaal en op organisatorisch vlak. Tijdens infodagen in Antwerpen Infosessies Provincie Antwerpen (30okt), Beerse (20 nov) en Bonheiden (21 nov) kan je leren hoe dit aan te pakken. In VlaanDonderdag, 30 oktober 2014 deren bestaan +25 contactkoren voor mensen Donderdag, 20 november 2014 met dementie en er is veel belangstelling om bijVrijdag, 21 novembercontactkoren 2014 komende op te starten. Woon- en Zorgcentrum De Gulden Lelie Antwerpen

Lokaal Dienstencentrum De Ontmoeting Beerse

Woon- en Zorgcentrum Den Olm Bonheiden

www.zingenmetdementie.be | Contact: Frieda Wyns,

www.koorenstem.be/ik-dirigeer-een-koor | Contact: Erik Demarbaix, tel. 03 237 96 43, erik.demarbaix@koorenstem.be | Locatie startweekend: Provinciaal Vormingscentrum Malle, Smekenstraat 61, 2390 Malle. Volgende cursusdagen in deSingel te Antwerpen: 14 dec, 11 jan, 1 febr, 1 & 22 maa, 19 apr. | Prijs: €400 pp. incl. syllabus, partituren, verblijf startweekend

Koor&Stem Oost-Vlaanderen organiseert een korenontmoeting in de regio Eeklo – Meetesland met spetterende samenzang, workshops en een verrassingsconcert. Doelgroep: alle Oost-Vlaamse koren, speciaal die uit de regio Eeklo – Meetjesland, klassen samenzang van de Kunstacademie Eeklo, Balgerhoeke, Waarschoot en Zomergem, leraren AMV, geïnteresseerde individuele zangers.

VERDER ZA 28 FEB | Antwerpen

Repertoiredag orthodoxe muziek

Contact: Majo Simoens, tel. 0499 22 11 59, oost-vlaanderen@koorenstem.be | Locatie: Kunstacademie Eeklo, Pastoor De Nevestraat 26, 9900 Eeklo.

Op zaterdag 28 februari 2015 zijn we opnieuw te gast in Amuz in Antwerpen voor een repertoiredag rond orthodoxe muziek. Musicoloog en koordirigent Bogdan Djakovic weet er alles van en laat ons kennis maken met 19de en 20ste eeuwse Orthodoxe muziek uit Servië, Bulgarije, Rusland en Griekenland. Inschrijven kan via de websiet van Koor&Stem. www.koorenstem.be | Contact: Liesbeth Segers,

initiatiefnemers:

tel. 03 237 96 43, frieda.wyns@koorenstem.be | Praktisch: Lokaal Dienstencentrum De Ontmoeting, Boudewijnstraat 10 in Beerse; WZC Den Olm, Schoolstraat 55 in Bonheiden; telkens van 09.30 tot 15.30 uur.

tel. 03 237 96 43, liesbeth.segers@koorenstem.be

Koor zkt dirigent Merkem

JONGERENKOOR SINT-BAVO Het jongerenkoor Sint-Bavo uit Merkem zoekt vanaf 1 januari 2015 een dirigent. Het koor bestaat 25 jaar en is samengesteld uit jongeren tussen 9 en 16 jaar. We repeteren vanaf half november tot 30 juni op vrijdagavond van 18.30 tot 20 uur. Tijdens de zomervakantie repeteren we 2x per week in functie van de jaarlijkse musical. Meestal zingen we eenstemmige liederen, soms wagen we ons eens aan een meerstemmig of anderstalig liedje. Maar wat er wordt gezongen kan in samenspraak met de nieuwe dirigent en bestuur altijd aangepast worden. Contact: Marian Veryser of Sandra Geldof, marianveryser@telenet.be, Sandraje.geldof@gmail.com

Bocholt

Rosselaar

Het gemengd koor Bocanto is op zoek naar een dirigent. Wij zijn een gemengd koor met ongeveer 40 leden. We zingen graag klassiek en we rekenen ons tot de betere koren van Noord-Limburg. In oktober 2015 zet onze huidige dirigent er een punt achter. We hopen met een nieuwe enthousiaste dirigent ook in de toekomst ons niveau te kunnen behouden of te verbeteren. We repeteren elke donderdag van 20 tot 22 uur in de Steen te Bocholt.

ROOWA Kids is hét jeugdkoor van Rosselaar, ook met leden uit Mol en Balen. Zonder grenzen dus. Een superdynamische groep kinderen van 6 tot 12 jaar die elke week samenkomen om te zingen. We zijn geen engeltjes- maar een bengeltjeskoor! We zingen rock, country, en pop om uit de bol te gaan, maar ook mooie ballades om stil van te worden. We bestaan sinds eind 2013 en zijn op zoek naar een enthousiaste, professionele dirigent(e) om het koor verder uit te bouwen. Repetities vinden plaats op vrijdagavond van 19 tot 20 uur.

GEMENGD KOOR BOCANTO

www.bocanto.be | Contact: Nicole Thijs, tel. 0497 182881, nicolethijs@icloud.com

Boechout

OLENZEA KOOR Word jij onze nieuwe dirigent(e)? Het familiekoor Olenzea bestaat uit 40 leden van de families Onzea, Lens en vrienden. Wij zingen al 15 jaar samen met plezier en repeteren op dinsdag van 20 tot 22 uur. We beschikken over een vaste pianiste die de repetities begeleidt. En niet onbelangrijk: onze muziekkeuze gaat van klassiek tot hedendaags. Uiteraard is een vergoeding voorzien. Contact: Marleen Onzea, tel. 03 236 10 11, marleenonzea@gmail.com

ROOWA KIDS

Contact: Els Lodewyckx, tel. 0473 827988, tantie@telenet.be

Hove

COEURS EN CHOEUR Het Antwerpse koor Coeurs en choeur bestaat sinds 2010 en heeft een dertigtal koorleden, een pianist en een gitarist. We hebben een heel gevarieerd repertorium (klassiek, hedendaags, alle talen en continenten). We zingen niet om de top te bereiken, maar we mikken op het brengen van een gevarieerd programma, met mogelijk een voorstelling per jaar te organiseren. We repeteren tweewekelijks. Onze huidige dirigent moet helaas afhaken. Interesse om deze uitdaging aan te gaan? Contact: Denis Wauters, tel. 0476 797967

Colofon Stemband magazine #1 oktober / november / december 2014 Verschijnt vier keer per jaar Oplage: 3.000 exemplaren

Redactieadres redactie@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift

Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek

+32 (0)3 237 96 43

in Vlaanderen. Koor&Stem ondersteunt iedereen die

Zirkstraat 36 - 2000 Antwerpen

graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot

Uitgave: Koor&Stem vzw

Abonnement

Coördinatie: Jan Stofferis

Binnenland: €25 / Buitenland: €35

Eindredactie: Ivo Jacobs

Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis

Werkten mee aan dit nummer: Tom Eelen, Koenraad de Meulder, Liesbeth Segers,

www.facebook.com/koorenstem www.twitter.com/koorenstem

Druk: Vanderpoorten

www.koorenstem.be

Volg ons via Facebook en Twitter

Urbain van Asch

Vormgeving: Apple-n.be / Brand-ink.be

beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen.

abonnementen.

Sofie Rycken, Mirjam de Wit, Sara Algoet, Carlo Claes,

Coverfoto: Rob Stevens

koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om

Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

WWWW.GONEWEST.BE

Maarten Van Ingelgem TEKST Annelies Verbeke

MUZIEK

KORTRIJK Schouwburg 20 DECEMBER 2014

GENK C-mine 31 MEI 2015

ANTWERPEN St-Pauluskerk 15 NOVEMBER 2015

GENT Heilig Kruiskerk Westveld 21 DECEMBER 2014

EDEGEM Basiliek 11 NOVEMBER 2015

Meer info: