Stemband magazine #28 september 2021 by Koor&Stem vzw

STEMBAND 2021

# 28

september oktober november

Afgiftekantoor Leuven MassPost – P802021

Workshops

tijdens de World Choir Games, pag. 11

The most inclusive Games ever

De World Choir Games zijn van iedereen, pag. 15

Het Spreekgestoelte

met Astrid Stockman, pag. 29

30.10 - 07.11.2021 ANTWERP & GHENT

WORLD CHOIR GAMES 2021 Sing together share happiness

WCG_STEMBAND MAG COVER_210x190.indd 1

23/08/2021 14:28

DE ‘LEGACY’ IS VAN EN VOOR IEDEREEN!

opentrekken, zijn middelen om dit te stimuleren en te doen groeien. Als je erin slaagt om zo’n processen te activeren, zorgt het meteen voor een ketting aan effecten die we kunnen definiëren als de legacy van het evenement.

We hebben er lang op moeten wachten, maar binnenkort kunnen we eindelijk het startschot geven van de 11de editie van de Vlaamse editie van de World Choir Games (WCG). Een lang gekoesterde droom wordt werkelijkheid! Hoe dichter bij het evenement, hoe meer je de dynamiek voelt groeien. En tezamen met die dynamiek stijgen ook de verwachtingen, voor zowel de WCG op zich als voor wat ze kunnen betekenen, maatschappelijk en in het bijzonder voor de Vlaamse en Internationale koorgemeenschap. Het hoeft niet te verwonderen dat Koor&Stem van bij het begin reeds vooruitkeek naar wat de ‘legacy’ van deze WCG kan zijn. Wat betekent zo een ‘legacy’ van een evenement? Sommigen verstaan het als ‘de nalatenschap’. Dat begrip verwijst echter naar een statische afsluiting van een traject en houdt geen rekening met de meer dynamische ontwikkelingskansen die een evenement creëert voor de toekomst. Anderen ambiëren met een legacy dan weer dat de wereld na het evenement er niet meer hetzelfde uitziet. Hoe wij de legacy van onze WCG zien, ligt wellicht tussen deze twee invalshoeken. Elk groot evenement genereert een culturele, sociale en economische impact door bewust ruimte te creëren voor verandering en creatieve innovatie. Cross-sectorale partnerships aangaan, verregaande samenwerkingsverbanden sluiten en nieuwe sociale netwerken

Had Koor&Stem zich aan de basis format van de WCG gehouden, dan was de Vlaamse WCG-legacy boeiend maar eerder beperkt gebleven. Daarom stelden we ons van bij de start de vraag hoe we met dit evenement een bredere impact zouden kunnen genereren. Welke inhoudelijke trajecten zouden kunnen zorgen voor de creatie van duurzame verandering? Voor de maatschappelijke impact bood de WCG een open speelruimte, die we invulden vanuit de eigen visie en sterktes van Koor&Stem en de Vlaamse koorwereld. Zo beslisten we voluit in te zetten op talentontwikkeling, met de organisatie van talrijke presentatieconcerten en doorgedreven koorcoaching. Een ander speerpunt werd inclusie – the most inclusive games ever – met onder andere de reis van de Koorvlam, de betrokkenheid van sociaal geëngageerde organisaties en de toenadering tot kwetsbare doelgroepen. Voor de toekomst levert dit ons nieuwe inzichten, nieuwe contacten en inspirerende voorbeelden. Ook op het vlak van economie en toerisme zal de WCG zeker een impact nalaten. We leerden dat er heel wat kansen liggen in een goed uitgebouwde inhoudelijke culturele samenwerking met economische en toeristische sectoren. Hier staat de deur op een kier maar de mogelijkheden zijn haast onuitputtelijk. De resultaten van een economische impactstudie zullen ons hierover nog interessant cijfermateriaal bezorgen.

De WCG zorgden reeds in de voorbije twee jaar voor een verruimde aandacht voor onderzoek en innovatie in relatie tot zang en de koorwereld. Universiteiten, hogescholen en onderzoeks- en gespecialiseerde centra voor innovatie pikten onderzoeksvragen op rond de maatschappelijke rol van het koorzingen in Vlaanderen, de rol van leiderschap in de koorwereld, het zingen op afstand, het belang van vrijwilligerswerk, … Sommige van die studies resulteerden reeds in concrete en kwaliteitsvolle projecten met een duurzame impact op de nationale en internationale koorwerking. Die wisselwerking tussen onderzoek en koorpraktijk zal ook in de toekomst meer en meer zorgen voor een wetenschappelijk onderbouwde en duurzame koorwerking. Het is duidelijk dat de organisatie van de WCG belangrijke veranderingsprocessen op gang bracht binnen de Vlaamse koorwereld, soms sneller dan het licht, dan weer wat traag en moeizaam. Soms ‘instant-effectief’, dan weer zonder een direct tastbaar resultaat. De golfbeweging die ontstond door die veranderingen - successen en tegenslagen - noemen we de legacy van de WCG, waarop we de komende jaren kunnen verder surfen. Op minder dan een maand voor het evenement mogen we gerust spreken van een legacy met een mooi en hoopvol resultaat. Dank aan iedereen die zich hiervoor heeft ingezet. Koenraad De Meulder, Games Director, World Choir Games Flanders

DE WORLD CHOIR GAMES. MAAK ZE MEE! DE WORLD CHOIR GAMES. MAAK ZE MEE! Jeroen Keymeulen, Directeur Koor&Stem

En dat mag je letterlijk nemen. Met je koor, groep vrienden of alleen kan jij de World Choir Games achter de schermen ervaren en opbouwen: allerlei taakjes tot een goed einde brengen, nieuwe mensen leren kennen én World Choir Games-activiteiten bijwonen. Gezelligheid en amusement troef. Word op enkele vaste Antwerpen En datvrijwilliger mag je letterlijk nemen. Metlocaties je koor,ingroep vriendenenofGent. alleen kan jij de World Schrijf je in opachter wcg2021.be/vrijwilligers Choir Games de schermen ervaren en opbouwen: allerlei taakjes tot een goed einde brengen, nieuwe mensen leren kennen én World Choir Games-activiteiten bijwonen. Gezelligheid en amusement troef. Word vrijwilliger op enkele vaste locaties in Antwerpen en Gent. Schrijf je in op wcg2021.be/vrijwilligers

INHOUD

DAG VAN DE ZINGENDE LEERKRACHT Iedereen kent de Dag van de Leerkracht, die in België traditiegetrouw op 5 oktober valt. Koor&Stem organiseert nu ook de Dag van de Zingende Leerkracht: voor leerkrachten die het zingen op school ter harte nemen. Het doel is om elkaar te ontmoeten en inspiratie op te doen. Docente Sterre De Raedt werkt in twee sessies van 50 minuten aan pittige liederen met beweging. Verder geven we je veel informatie mee waar je in de school meteen mee aan de slag kan. Zo bouwen we een netwerk van Zingende Leerkrachten en muzikale

ambassadeurs in de basisscholen en ga je met veel goesting terug naar je school. Tip: kom met twee collega’s om samen van je school een Zingende School te maken. We organiseren deze ontmoeting op 2 en 3 oktober in Gent en Diest van 13 tot 17 uur voor leerkrachten lager onderwijs. Meer info en inschrijven via www.koorenstem.be/vormingen

KOM MET JE KINDEROF JEUGDKOOR NAAR EMJ IN 2022! Het Europees Muziekfestival voor de Jeugd (EMJ) Neerpelt is al jaren een vertrouwd begrip waar jongerenkoren en hun dirigenten tweejaarlijks naar toe werken. Na het digitale festival van 2021 verdienen de koren in 2022 weer een echt podium tijdens de 70ste editie. De internationale jury staat te popelen om hen weer een waardevol advies en beoordeling te kunnen geven. Naast de juryconcerten zijn er workshops, masterclasses, de happening, laureatenconcerten, verbroederingsconcerten en de sfeervolle proclamatie.

Het EMJ draagt met de internationale verspreiding van zijn bijna 200 plichtwerken de Vlaamse koorcomponisten hoog in het vaandel. Voor deze editie kregen opnieuw zes Vlaamse componisten de opdracht een plichtwerk te schrijven. Je ontdekt hun muziek van vrijdag 29 april 2022 tot maandag 2 mei 2022. Graag nodigt EMJ alle kinderof jeugdkoren uit Vlaanderen uit om zich in te schrijven. Alle info over het 70ste EMJ en inschrijvingsvoorwaarden vind je terug op onze website www.emj.be. Schrijf in en bezorg je koorleden opnieuw een onvergetelijke en waardevolle festivalervaring.

2 Editoriaal 3-4 Dag van de zingende leerkracht - Europees Muziekfestival voor de Jeugd - Kamiel Cooremans 90! - Koorwandelingen 5-7 World Choir Games 2021 Uitkijken naar onvergetelijke internationale ervaringen 8-10 Een dirigent confronteert Johannes Dewilde en Marleen De Boo 12-13 World Choir Games Workshops 14-15 Sing Together, #share happiness! World Choir Games gaan hybride toer op met een virtual village 16-19 De World Choir Games zijn van iedereen 20-21 Vrijwilliger op de World Choir Games 22-23 Choral Music from Flanders tijdens de World Choir Games 24-26 wereld@koor Friendshipconcerts on tour 28-29 Het Spreekgestoelte Astrid Stockman 30-31 In Memoriam Raymond Schroyens

KAMIEL COOREMANS 90! Kamiel Cooremans (°17 augustus 1931), muziekhistoricus en gewezen directeur van het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen (1980–1991) werd 90! Proficiat, Kamiel! Kamiel Cooremans is tijdens zijn actieve beroepsperiode en lang daarna steeds innig verstrengeld geweest met de ontwikkelingen van het koorleven in Vlaanderen. Tussen 1960 en 1999 dirigeerde hij het koor Audite Nova uit Antwerpen dat zich vooral toelegde op de uitvoering van oude en nieuwe koormuziek a capella. Cooremans programmeerde renaissance- en barokwerken, naast hedendaagse koormuziek, van o.a. zijn goede vriend Vic Nees. Diens prachtige Magnificat uit 1980 werd bijvoorbeeld speciaal voor Audite Nova geschreven, alsook de mooie koorliedcyclus Teergeliefde in Tien Talen. Op initiatief van Cooremans zag in 1989 de A Capella Cyclus Prom Audite Nova het licht, een koorcyclus met een zestal concerten per jaar in de kapel van het Elzenveld. Daarin werden – en worden nog steeds – amateur- en professionele koren

geprogrammeerd. Het Vlaams Radiokoor, toen onder leiding van Vic Nees, kwam en komt er ieder jaar optreden. Sinds 2005 staat deze koorcyclus bekend als Koorlink. Cooremans zetelt er nog steeds in de algemene vergadering. Uit de versmelting van zijn Audite Nova en het koor Alauda groeide trouwens in 2009 het huidige A-koor onder leiding van Patrick Windmolders.

Op zondag 10 oktober kan je genieten van een wandeling met gezellige koormuziek onderweg in jouw buurt. Laat je betoveren door koren die het beste van zichzelf geven en geniet intussen van de prachtige omgeving. Sinds de eerste lockdown is Vlaanderen nog meer aan het wandelen gegaan. Koor&Stem wil dit ondersteunen door muzikale wandelingen te organiseren: een wandeling waarlangs verschillende koren mini-optredens brengen uit de bundel Gelukkig Zijn. Voor de wandelaars een aangename verrassing en voor de koren een unieke podiumkans. Het project Gelukkig Zijn

We wensen Kamiel nog vele jaren toe in het gezelschap van zijn lieve familie en vrienden, muziek, een fijn aperitiefje en een goed gesprek met te gepasten tijde een memorabele woordspeling. Liesbeth Segers

Als muziekhistoricus en begenadigd schrijver verleende Cooremans zijn medewerking aan verschillende tijdschriften en encyclopedieën. Voor Koor&Stem werkte hij in 2010-2011 mee aan het boek O Song, portret van een koorcomponist, naar aanleiding van de 75ste verjaardag van Vic Nees (1936–2013). Cooremans, die regelmatig over het werk van Nees schreef, opent er met een uitgebreide, gedetailleerde en boeiende biografie. Het boek is nog steeds verkrijgbaar in de webshop van Koor&Stem. Met negentig levensjaren spelen fysieke ongemakken gewis op. Een ongelukkige val in

KOORWANDELINGEN GELUKKIG ZIJN OP ZO. 10 OKTOBER

januari zorgde ervoor dat Kamiel momenteel herstelt van een heupletsel. Maar, zoals hij zelf zegt: “Heup doet leven.”

vertrekt vanuit een bundel Nederlandstalige kleinkunstliederen, in eenvoudige arrangementen voor gemengd koor en piano. Van een selectie liederen werden opnames gemaakt zodat zangers thuis zelfstandig kunnen oefenen. Er zijn wandelingen over heel Vlaanderen: Hasselt // Duffel // Izegem // Sint-MartensLatem Alle info over vertrekplaatsen, vertrekuren en routes vind je terug op koorenstem.be > gelukkig-zijn.

MEER DAN 25 DEELNEMENDE KOREN Meer dan 25 koren nemen deel aan deze wandeling. Benieuwd wie waar en wanneer zingt? Bekijk de volledige lijst op koorenstem.be > gelukkig-zijn. Daar vind je een paar dagen voor de wandeling ook meer info over het programma dat wordt gezongen, de route en de bezienswaardigheden onderweg.

ZELF LIEDEREN ZINGEN UIT DE BUNDEL GELUKKIG ZIJN OF EEN KOORWANDELING ORGANISEREN?

Heb je zin gekregen om zelf liederen uit de bundel Gelukkig Zijn te zingen, en liederen zoals Ik hou van u, De eerste sneeuw en Porselein voor een publiek te brengen? Dat kan! De bundel is steeds verkrijgbaar via onze webshop. Zin gekregen om in je buurt een koorwandeling te organiseren? Ook dat is mogelijk. We bundelden alle tips en tricks in een handig overzicht, dat je kan verkrijgen bij Valerie Konings (valerie.konings@koorenstem.be).

WORLD CHOIR GAMES 2021 UITKIJKEN NAAR ONVERGETELIJKE INTERNATIONALE ERVARINGEN Wat hebben koorzangers er afgelopen maanden van genoten om elkaar weer te mogen ontmoeten. En hoe heerlijk was het om de vertrouwde koorklank weer tot leven te kunnen brengen nadat beperkende maatregelen roet in het eten hadden gegooid. Ondertussen branden vele koren van verlangen om hun zielsverwanten uit andere landen te kunnen ontmoeten. Daar zijn de drie dirigenten uit Kosovo, Italië en Denemarken met wie we afgelopen zomer fijne gesprekken voerden, het helemaal mee eens. Ze kijken dan ook enorm uit naar de World Choir Games (WCG). We hadden het met hen ook over identiteit, solidariteit, samenhorigheid en samenwerking, over de impact van de covidpandemie op hun koor en over de wel heel bijzondere aanloop naar deze editie van de World Choir Games.

SIPARANTUM CHOIR De WCG dragen diversiteit en samenhorigheid hoog in het vaandel. Het zijn waarden die ook het Kosovaarse koor Siparantum op het lijf geschreven zijn. Ze hebben hun thuisbasis in Peja, de stad die de oude Romeinen Siparantum noemden. Afgelopen decennia werden er in de hele regio heftige conflicten uitgevochten,

er werden diepe wonden geslagen en nieuwe landsgrenzen kregen er vorm. Ook de koorwereld bouwt er opnieuw mee aan de toekomst. In Peja ontstond in 2017 een nieuw koor dat, zo vertelt hun bio, ‘door het zingen vertrouwen, liefde en hoop wil geven aan al wie in een betere toekomst voor de wereld gelooft. Iedereen is welkom, ongeacht leeftijd, geslacht, ras, religie of sociale status.’

“In Peja bestaat een lange en sterke vocale traditie”, vertelt stichter-dirigent Memli Kelmendi. “We willen positiviteit uitstralen met het koor en samenwerken met mensen met verschillende achtergronden. We rekruteerden zangers die voor de oorlog nog bij andere koren zongen, maar gingen ook op zoek naar jonge zangers, zoals studenten uit Peja. Omdat we ondertussen ook makkelijker online audities kunnen doen, zijn we nu met 42 zangers uit verschillende steden in Kosovo. Iedereen, ook ikzelf, zet zijn of haar schouders volledig onbezoldigd onder dit prachtige project.”

Siparantum Choir © Agron Shujaku, Photography

“We zijn pas in 2017 van start gegaan en we hebben ondertussen toch al 85 keer opgetreden waarvan 25 keer buiten Kosovo”, gaat Memli Kelmendi verder. “Zo zongen we in Italië, Kroatië, Macedonië en Albanië. In 2019 waren we al eens in België tijdens het International Choir Contest Flanders (IKV) in C-Mine in Genk en we gaven toen ook een concert in Brussel. Ook op het International Choir Festival Nancy Voix du Monde in Frankrijk waren we al te gast. Bij die gelegenheden geef je je oren en ogen de kost, ontdek je nieuwe muziek en ontmoet je boeiende koren en collega’s. De verbondenheid door muziek staat er centraal. Iedereen is er, los van politieke of religieuze overtuiging, verbonden in dezelfde geest.” Siparantum zal dit najaar voor het eerst deelnemen aan de WCG. “We beschouwen het als een grote eer om er ons land te kunnen vertegenwoordigen en we willen er ook veel bijleren van andere koren”, vertelt Memli Kelmendi, die als Kosovaars lid van de World Choir Council deze internationale koorontmoetingen een warm hart toedraagt. “Ik ben benieuwd om te zien hoe andere koren werken, welke stijlen ze uitvoeren of welke technieken ze toepassen.” Tijdens de WCG zal Siparantum aantreden in de categorie Musica Contemporanea. “Tijdens de wedstrijd brengen we Amor io fallo van de Vlaamse componist Jan Van der Roost dat we eerder al in Genk zongen en het werk Siparantum van Kreshnik Alickaj”, gaat Memli verder. “Ik ben ook erg tevreden dat het artistiek comité geaccepteerd heeft dat we Pax, een werk van mezelf, in wereldpremière

Dat deze aanpak heel beklijvend kan zijn, kan je zien op hun opname van World On Our Shoulders die op YouTube te vinden is. Ze vertolken deze song die oproept om de klimaatcrisis aan te pakken als een hommage aan hun aan covid overleden voorzitter en medezanger, Fatmir Bajraktari. Voor een projectiescherm zingt Siparantum het lied waarin ook een opname van de stem van de overleden zanger geïntegreerd wordt. “Dit was een emotionele gebeurtenis, maar dit eerbetoon hielp ons enorm om verder te doen”, vertelt Memli Kelmendi. “We moeten vooruitkijken. Muziek bracht ons weer samen.”

Tijdens de lockdown hield de dirigent contact met zijn zangers via virtuele platformen. Memli Kelmendi zocht en vond ook steun en motivatie voor zijn koor in internationale virtuele projecten. “We deden mee aan virtual choirs zoals Better is one day van de World Choir Games en aan Joshua fit the battle of Jericho van Carsten Gerlitz en zijn koor The Happy Disharmonists uit Berlijn”, vertelt hij. En we namen virtueel deel aan het Europees Muziekfestival voor de jeugd in Neerpelt. Voor de INTERKULTUR Video Award 2020 hadden we een onvergetelijke samenwerking met het gerenommeerde Cobra Chorale en hun dirigent William Bennett uit de Verenigde Staten.” “Toen we weer samen mochten komen om te zingen, werkten we meteen aan een concertprogramma”, besluit Memli Kelmendi. “Deze eerste live ervaring na de lockdown was heel aangenaam, maar ze leerde ons ook dat we heel hard moesten werken om ons op de WCG voor te bereiden.”

mogen brengen. Ik heb er enkele ritmische elementen uit de volksmuziek en een choreografie in verwerkt.” Het koor trekt graag de kaart van een attractieve scenografie. Natuurlijk voelt een dirigent-componist die zelf ook heel wat partituren schreef voor film of theater zich dan als een vis in het water. “Ik vind het fijn om aandacht te besteden aan een aantrekkelijke visuele presentatie”, beaamt Memli Kelmendi. “De zangers en het publiek appreciëren het ook enorm. Soms vraag ik wel eens raad aan regisseurs met wie ik als componist samenwerkte of aan de leraars van de balletschool uit Peja.”

LADINIA WOMEN’S CHORUS Het Ladinia Women’s Chorus vertegenwoordigt een kleine gemeenschap in het noordoosten van Italië, in Zuid-Tirol, die nog een unieke, lokale taal spreekt: het Ladin. Ten tijde van het Romeinse Rijk nam de bevolking er het volkse Latijn over. De samensmelting van verschillende idiomen lag aan de basis van het Reto-Romaans dat vandaag Ladin genoemd wordt. Zo wordt het vandaag in de Dolomieten nog gesproken in de Val Gardena waar het Ladinia Women’s Chorus vandaan komt. “Het koorzingen is een mooie manier om ons te profileren”, vertelt dirigent Martin Runggaldier. “In onze gemeenschap van slechts enkele duizenden mensen is er toch een ontzettend rijke muziekcultuur met een grote diversiteit aan koren. Op de WCG zullen we zeker een werk in het Ladin zingen. We zingen naast onze taal trouwens ook in het Duits, Italiaans of Engels.” Het Ladinia Women’s Chorus ging in 2017 van start. “Bij de selectie zochten we naar zangers die vooral gepassioneerd zijn door het zingen en over een grote muzikaliteit beschikken”, vertelt Martin Runggaldier. “We hebben een dertigtal zangers tussen de 18 en 50 jaar die tijdens die eerste maanden enorm gegroeid zijn in het koorzingen. Het was dan ook met de nodige trots dat we al in 2019 op de wedstrijd in Riva del Garda konden aantreden en dat we in onze categorie wonnen. Tijdens de WCG treden we aan in de categorie Musica Contemporanea. Maar we zingen ondertussen een uitgebreid repertoire. We hebben ons voor de WCG ook opgegeven om een vriendschapsconcert te zingen. Daar kunnen we een divers repertoire laten horen.”

Voor het Ladinia Women’s Chorus wordt het de eerste deelname aan de WCG. Hun dirigent is echter al aan zijn derde deelname toe en staat te trappelen van ongeduld om zijn koor deze unieke ervaring te laten beleven. “De eerste keer zong ik nog met het jeugdkoor uit onze vallei mee en waren we te gast tijdens de WCG in Riga”, klinkt het enthousiast bij Martin Runggaldier. “Het is de allerbeste koorervaring die ik ooit heb gehad. Het is fantastisch om deel uit te maken van een grote familie waar iedereen ongeacht taal, kleur, afkomst, religie of geslacht één grote passie voor het zingen deelt. Je groeit er als zanger, maar ook als mens. De tweede keer ging ik kijken in ZuidAfrika, waar ik een halfjaar verbleef om te leren van mijn vriend en mentor Christo Burger en de Akustika Chamber Singers. Daar verenigde de koorwereld zich opnieuw en werd ze ondergedompeld in de Afrikaanse cultuur. Nu kijk ik er natuurlijk geweldig naar uit om in Vlaanderen met het Ladinia Women’s Chorus aan te treden in de hoop er een goed resultaat neer te zetten. Ik wens mijn zangers toe wat ik zelf op mijn twee vorige deelnames heb mogen beleven: andere culturen ontdekken en onuitwisbare indrukken opdoen. Ik weet zeker dat ze dat nog nooit hebben meegemaakt. Het is zo interessant om andere koren bezig te zien en te ontdekken hoe ze opwarmen, zingen of alleen al te kijken hoe ze op het podium staan. Ik hoop dat het ditmaal echt door kan gaan. Antwerpen en Gent zijn ook prachtige steden en in Vlaanderen zijn uitstekende koren die ik graag wil beluisteren en ontmoeten.” Hopelijk wordt de deelname voor het Ladinia Women’s Chorus voor hen ook een flinke opsteker na maanden van rampspoed en onzekerheid. “De beginperiode van de pandemie was erg frustrerend”, vertelt Martin Runggaldier. “Onze vallei was, omdat ze tijdens het winterseizoen een toeristische

hotspot is, het epicentrum van de eerste uitbraak in de regio. Er zijn dan ook heel wat zangers die naaste familie en vrienden verloren hebben. We hebben in 2020 nauwelijks repetities kunnen organiseren omdat de regels voortdurend aangepast werden en omdat ik helemaal niet in het onlineverhaal geloof. Ik zond wel eens filmpjes naar mijn zangers door en gaf wat luistertips, maar muziek maken dat kan je uiteindelijk enkel samen in groep! Uiteindelijk zijn we voorzichtig begonnen met 15 zangers, eerst in aparte groepjes, dan met heel het koor. Maar de schade die we in die maanden hadden opgelopen was groot. Ik kon mijn oren haast niet geloven. Toen hebben we naar de opname geluisterd van de koorwedstrijd die we in 2019 wonnen. Met een hele reeks basisoefeningen hebben we de stemmen weer wakker moeten maken. We zijn geleidelijk op zoek moeten gaan naar onze eigen koorklank. En na twee maanden was het geluid weer helemaal terug. Pas toen konden we aan het repertoire beginnen te werken en ondertussen zijn we echt goed op weg naar de WCG.”

VOCAL LINE Een van de blikvangers op de galaconcerten van de WCG is het Deense koor Vocal Line. Ze stonden al vaak op het concertpodium en wonnen diverse wedstrijden, waaronder het Eurovision Choir Festival in Göteborg. Afgelopen zomer vierden ze hun 30-jarig bestaan met hun dirigent en stichter Jens Johansen. Vanaf de start was het zijn doel om de sterke koortraditie uit het Noorden te verrijken met pop-rock-jazz en het ritmische koorzingen concertwaardig te maken. “Die

Noordse traditie wordt volgens mij vooral bepaald door de lichtere kleuren van de stemmen en van het zingen in vergelijking met de meer donkere kleuren van de meer zuidelijke landen”, vertelt Jens Johansen. “De belangstelling voor het koorzingen is nog steeds bijzonder groot in Denemarken, zowel voor klassieke koren als voor de groepen die in de ritmische koorstijl werken. Soms wordt wat deze laatste groepen brengen, ook wel eens lichte muziek genoemd, maar daar hou ik niet zo van. We wilden van meet af aan dat ritmische koorzingen uit het louter entertainmentsfeertje halen en er concertmuziek van maken. Dat betekent dat het publiek, zoals bij klassieke muziek, geconcentreerd luistert, en zo ook de emoties ervaart.” Ook tijdens audities wordt gezocht naar koorzangers die het potentieel hebben om boeiende concerten te brengen waar het publiek zich graag even voor wil neerzetten. “Naast hun stem- en zangkwaliteiten, zijn we vooral benieuwd naar hoe goed ze kunnen luisteren naar andere stemmen en er in slagen ermee te blenden. En het is ook belangrijk dat ze emoties kunnen uiten bij het zingen”, legt de dirigent uit. Tijdens de WCG brengt Vocal Line een greep uit hun laatste programma True North dat ze eerder ook opnamen en dat hun vocale identiteit weerspiegelt. In de Engelstalige songs gaat het over het vertrouwen op een innerlijk kompas ondanks allerlei verleidingen, verwachtingen en vooroordelen. De Noordse natuur neemt daarbij een centrale plaats in: geen wonder als je weet dat alle songs door Noordse componisten werden geschreven. De vakkundige en inspirerende arrangementen zijn van Jens Johansen. “En ook van andere zangers uit het koor”, vult hij meteen aan. “Ik wil echt

benadrukken dat dit resultaat niet alleen mijn verdienste is, maar dat er ook assistenten en co-dirigenten zijn, die de sound mee helpen ontwikkelen. Het is echt teamwork.” Die eigen sound van Vocal Line is ondertussen ook hun handelsmerk geworden en dat maakt dat Jens Johansen ook een veelgevraagde coach is. “Als we met Vocal Line naar festivals of wedstrijden trekken dan zetten we onze oren goed open en worden we ook geïnspireerd door andere koren. En we willen natuurlijk ook graag iets aan anderen geven. De ontmoetingen op de WCG zijn dus bijzonder inspirerend langs beide kanten. We participeren ditmaal ook aan twee workshops.” Kan die fascinatie voor andere inspirerende voorbeelden ook bedreigend zijn voor de eigen muzikale identiteit? “Zeker”, beaamt Jens Johansen. “In Denemarken is de zogenaamde Complete Vocal Technique ontstaan en velen kwamen daarvoor naar Kopenhagen. Soms leidt dat naar meer van hetzelfde, maar het is belangrijk om je eigenheid te bewaren. Wat mij betreft, is die gebaseerd op mijn opleiding waar ik instrumentatie en orkestratie leerde als basis om te arrangeren. Ik hou ook bewust vast aan een koor van rond de 30 stemmen. Dat vertegenwoordigt de klank waaraan al die jaren gewerkt is. Nieuwe zangers nemen die over door in het koor goed naar elkaar te luisteren.”

Vocal Line © Jonas Normann

Ondanks de beperkende maatregelen wegens de covidpandemie heeft Vocal Line er het voorbije anderhalf jaar het beste van proberen te maken. “De covidmaatregelen stuurden ons aanvankelijk naar een digitaal verhaal dat vooral eenrichtingsverkeer was”, legt Jens Johansen uit. “Ik stuurde aparte partijen en opnames door, en gaf daarbij veel uitleg in de hoop dat het resultaat zou klinken zoals ik in mijn hoofd had. Bij het begin van de winter mochten we elkaar in open lucht opnieuw ontmoeten. Ondanks de koude was het heerlijk om gedurende een uurtje op twee meter afstand weer samen te kunnen zingen. Tegen de zomer mochten we binnen repeteren en we deden toen een eerste bescheiden concert met vijf liederen. De klank was er nog! We zongen heel levendige muziek en iedereen werd er ontzettend blij van. Begin augustus, een halfjaar later dan gepland, hebben we de 30ste verjaardag van Vocal Line ook muzikaal kunnen vieren. Het was meteen het moment om de draad weer helemaal op te nemen en het najaar, in aanloop naar de WCG, voor te bereiden. We zullen er staan!” Tom Eelen

Johannes Dewilde © Florian Keirse

EEN DIRIGENT CONFRONTEERT

JOHANNES DEWILDE

Een goed wedstrijdprogramma samenstellen vraagt veel denken zoekwerk: het toont in enkele werken het technische kunnen en de veelzijdigheid van een koor. Daarnaast ademt het emoties en contrasten zodat het optreden niet enkel een showcase wordt, maar ook een beleving waarin de zangers optimaal de 8

communicatie met hun publiek kunnen aangaan. Hoe gingen Johannes Dewilde en Marleen De Boo daarbij te werk nu de wedstrijd aller wedstrijden – de

OVER ZIJN PROGRAMMAKEUZE MET AMARANTHE

World Choir Games – dichterbij komen? Als dirigent zoek je naar werken die je koor kunnen optillen, die een publiek kunnen begeesteren en doen nadenken, maar tegelijk ook een koorgroep kunnen voeden en oefenen. Je komt tegemoet aan de wens van het koor, maar je vergeet niet de behoefte te belichten. Goede muziek speelt hier uiteraard een cruciale rol. Het maakt het evolueren, vormen en bijleren tot een deugd. Het koor staat ten dienste van de muziek, maar uiteraard is het omgekeerde even juist.

Bij Amaranthe vinden we het belangrijk om zoveel mogelijk de begane paden te vermijden. Goede muziek vinden vertaalt zich voor mij als dirigent in het zowat dagelijks doorploegen van Spotify en/of YouTube en catalogussen van uitgeverijen, op zoek naar die ene verborgen parel. Aan de oppervlakte drijven de werken die goed zijn, maar die iedereen zingt. In de diepste lagen ligt het mooiste goed verborgen. Werken met een specifieke compositie-opdracht, is ondertussen ook een beproefd recept voor Amaranthe en een nagenoeg zekere garantie voor goede nieuwe muziek die ons op het lijf geschreven is.

COMPOSITIE-OPDRACHT BIJ PETER PIETERS: A DREAM WITHIN A DREAM Voor de reeks Contemporary music equal voices van de World Choir Games (WCG) klopte ik aan bij Peter Pieters. Peter is een bijzonder begaafde en fijne man die als componist reeds een uitgebreid en veelzijdig oeuvre bij elkaar

schreef en in een recent verleden de opgelegde werken voor IKV Maasmechelen mocht componeren. Het plichtwerk A Sick Rose voor SSAA voor de editie van 2015 was voor mij een eye-opener en een aangename eerste kennismaking. Voor zijn werk voor Amaranthe koos hij voor het gedicht A Dream within a Dream van de Amerikaanse dichter Edgar Allan Poe, geschreven in 1827, toen Poe 18 jaar was. De inhoud van de tekst is gemakkelijk te transponeren naar ’het eigen turbulente en harde leven van Poe. In deel 1 uit hij zijn vermoeden, dat het leven niets anders is dan een reeks gebeurtenissen die de geest uitvindt in een onwerkelijke omgeving die door God is geschapen. Het leven is als een menselijke droom in een goddelijke droom: A Dream within a Dream. Het tweede tafereel verplaatst ons naar het strand. De woestheid van de zee wordt gebruikt als metafoor voor de emotionele onrust van de schrijver: het ontglippen van de zandkorrels als beeld voor de ongrijpbare werkelijkheid. Hij vindt houvast in zijn idee

Peter Pieters zette de tekst op krachtige en tegelijk subtiele wijze op muziek. De gehele klanktextuur is treffend en beeldend. De dubbelkorigheid staat symbool voor de gespleten persoonlijkheid en dualiteit van de dichter. Koor 1 en 2 voeren een intrigerende dialoog, dikwijls met uiteenlopend thematisch materiaal dat zich tegelijk afspeelt en op verschillende manieren boven elkaar wordt geplaatst. Het gevoel van bitonaliteit is nooit veraf. Ook dynamisch spelen zich tegelijk verschillende werelden af, waardoor soms het ene, soms het andere koor de aandacht opeist. Zowel op melodisch als op harmonisch vlak is de muziek weinig voorspelbaar en staat ze net daarom dichtbij de diepere laag van de poëzie. Het veelvuldig gebruik van de octotonische toonladder geeft de geestelijke onrust weer, het zoeken naar houvast en aanknopingspunten om tot innerlijke rust te komen. De technische moeilijkheden die overwonnen dienen te worden, zijn nuttig en dragen resoluut bij tot een beter begrip van de zielenroerselen van de dichter. Na elke repetitie heb je het gevoel Edgar Allan Poe beter te begrijpen. Al zingend komt Poe tot leven. PETER PIETERS (°1957) • Studeerde aan het Lemmensinstituut orgel, muziekpedagogie, compositie, fuga • Organist aan de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen • Componist van hoofdzakelijk vocale muziek, kamermuziek, enkele orkeststukken en werken voor koor en orkest • Concerten in binnen- en buitenland • Diverse cd-realisaties

ANDRIS SĒJĀNS ALS CONTRAST: SAULĪT’ VĒLU AKARĀI Voor de samenstelling van de rest van ons programma heb ik gewacht tot na de eerste kennismaking met het werk van Peter Pieters. Ik kwam al snel uit bij Saulīt’ vēlu akarāi (Evening, when the Sun sets) van de Letse componist Andris Sējāns. Het is een werk dat muzikaal in groot contrast staat met de compositie van Peter Pieters, maar inhoudelijk een prachtig raakpunt heeft. De tekst gaat

over weeskinderen (ook Edgar Allan Poe was een weeskind). ‘Als de zon onder gaat, welke warmte is er dan nog voor de weeskinderen?’ De compositie is een zeer mooie en goed geschreven transcriptie van een Lets volkslied. Het volkslied garandeert een vormelijk logisch verloop, mooie melodieën en een eenvoudige harmonische textuur. Het werk is technisch niet halsbrekend, maar net daarom maakt het een goede uitvoering uitdagend en komt het werk van Pieters in een nog prominenter daglicht te staan. En vice versa uiteraard. Sējāns levert met zijn muziek overigens dankbaar materiaal om een koor te vormen en te vervolmaken op stemtechnisch vlak, om te werken rond harmonie, het zingen van lijnen, klankstroom, balans etc. Hoewel mijn ervaring leert dat het veel moeite kost om het werk moeiteloos en natuurlijk tot klinken te brengen, laat het niemand onberoerd zodra alles op zijn plaats zit. De muziek beklijft, biedt rust en comfort aan publiek en zangers, maakt een publiek ontvankelijk, scherpt de gevoeligheid aan en vergroot de impact van de andere werken. ANDRIS SĒJĀNS (°1978) • Zanger, dirigent, componist, arrangeur en producer • Sinds 2010 manager bij Musica Baltica, belangrijkste uitgever voor Letse muziek • Als lid en arrangeur van de Letse groep Cosmos werkte hij samen met Lets Radiokoor, Bobby McFerrin en The Real Group • Hij won verschillende prijzen als lid van Cosmos, als componist en als cd-producer.

JOHANNES DEWILDE A Dream within a Dream wordt tijdens de World Choir Games gecreëerd door Amaranthe, uitgegeven bij Buon Mercato Press en verkrijgbaar via de componist. Saulīt’ vēlu akarāi in arrangement van Andris Sējāns werd uitgegeven door Musica Baltica. Tijdens de eerste lockdown in maart 2020 publiceerde Amaranthe een virtual choir van het werk op hun Facebookpagina. Op Youtube vind je ook live uitvoeringen van koren uit o.a. Letland en Duitsland.

Marleen De Boo © Marleen Peeters

dat niets echt te bevatten of te controleren is: Alles wat we zien, is maar een droom binnen een droom. Terwijl de eerste strofe eindigt met een bevestiging, sluit de tweede strofe af met een vraagteken: is alles wat we zien werkelijkheid of lijkt alles slechts een droom in een droom? Op het einde klinkt een verrassend Mi groot akkoord, allesbehalve grandioos of feestelijk in deze context, maar eerder mysterieus en zeer kwetsbaar.

MARLEEN DE BOO OVER HAAR PROGRAMMAKEUZE MET JEUGDKOOR WAELRANT Na het uitstel van de WCG2020 had het wedstrijdprogramma van Jeugdkoor Waelrant behoefte aan opfrissing. Sommige werken waren net over dat punt heen waarop het koor het nog met gretige nieuwsgierigheid wil repeteren en met eerlijke verwondering op het podium kan creëren. Daarom was ik op zoek naar een niet te moeilijke Vlaamse compositie in een specifieke emotie met het vermogen om een publiek onmiddellijk aan te spreken. Ik vond niet direct wat ik zocht.

COMPOSITIE-OPDRACHT BIJ LARA DENIES OP TEKST VAN FIEN ANDRIES De 21-jarige Lara Denies, winnaar van de eerste ‘Compositiewedstrijd Vic Nees’ zingt al een 10-tal jaar in Waelrant. Ik vroeg haar in september 2020 om een werk te schrijven op maat van het jeugdkoor en passend in ons

IN CONFRONTATIE MET EEN SLOVEENS FEESTLIED

wedstrijdprogramma. Lara kreeg van mij een waslijst criteria zoals gewenste maatsoort, tonaliteit, karakter, vorm, stemverdeling,… En ik wilde het graag op een Nederlandstalige tekst zodat de jeugdige zangers de emotie optimaal zouden kunnen beleven tijdens het zingen. Precies daar begon de eerste zoektocht. Lara stelde voor om een nieuwe tekst te laten schrijven door Fien Andries (°1998) een ander lid van Jeugdkoor Waelrant. Zij schreef het gedicht Bitterzoet in volle tweede lockdown. Het melancholische verlangen naar omarming beschrijft ontroerend mooi de emotie van haar generatie tijdens die moeilijke maanden.

Bitterzoet Je huid is nog zo jong Laat mijn armen ze bewaren de vruchten plukken van al die jaren Die zullen rijpen in de zon Mijn huid is nu van glas Ze barst al van verlangen naar jouw perzikzachte wangen Van dorst naar wat ooit was En omarm me met je zoete lach Je zoute tranen als je rouwt Voor we vluchten naar de lentedag

Lara’s compositie opent met een herhaling van de woorden ‘je huid’ op warme kleurakkoorden in het lage register van de vrouwenstemmen. Je voelt haast onmiddellijk het verlangen naar menselijk contact. Daaruit ontstaat dan de eerste strofe waarin de melodie verdeeld wordt tussen sopraan en alt op een klanktapijt van de mannenstemmen. In de tweede strofe komt deze melodie meer uitgewerkt terug, tenoren en bassen repliceren nu op de vrouwenstemmen en leiden de tweede strofe mee naar een hoogtepunt op ‘perzikzachte wangen’. Tussen en na deze twee strofes horen we het tweede thema van de compositie op de tekst ‘omarm me’. Ook hier kiest Lara aanvankelijk voor een laag register waardoor de luisteraar zich omhelsd voelt door warme sonoriteit. Na de tweede strofe evolueert dit thema een eerste keer naar de hogere tessituur zonder de ingetogen emotie te verliezen. De opbouw wordt dan plots afgebroken op het woord ‘vluchten’ waarna, na een aangehouden stilte, een nieuwe ontwikkeling van dit thema start. Dit leidt naar het hoogtepunt van het werk op de derde herhaling van het ‘omarm me’-thema. Voor het eerst komt de dynamiek tot volle ontwikkeling, de ingetogen en meditatieve sfeer maakt plaats voor een krachtige uitdrukking van hoop en troost. Daarna keert het werk weer helemaal terug naar een unisono van de mannenstemmen op de openingszin van het gedicht. De cirkel is rond.

Fien Andries

Tijdens de WCG combineert het jeugdkoor dit Bitterzoet met een werk dat bulkt van de energie: het Sloveense Ta na solbici van Samo Vovk. Deze compositie, vol levensvreugde en plezier, beschrijft een dansfeest in het dorp Solbica. Er wordt zo heftig gedanst dat het geluid van de rivier en de kerkklokken helemaal overstemd wordt en dat het gestamp van de voeten teruggekaatst wordt door de berg Kanin. De toonverwantschap tussen beide werken (do-klein en Mi b-groot) zorgt voor een vlotte schakeling tussen de introverte melancholische sfeer en de hartverwarmende feestelijke stemming. De openingsbourdon in Ta na solbici verwijst bovendien naar de open kwint waarmee de mannenstemmen de eerste woorden van Bitterzoet ondersteunen. Ta na solbici is tamelijk eenvoudig qua harmonie en melodie waardoor de energie optimaal naar de expressie van het werk kan gaan. Ritmisch is er wel wat uitdaging. En ook de uitgeschreven body percussion vraagt een grote inzet van het koor. Een krachtige finale voor het wedstrijdprogramma en een metafoor voor een uitbundige terugkeer naar het normale koorleven na bijna anderhalf jaar stilte. SAMO VOVK (°1989) • Arrangeur, componist, zanger, gitarist/ bassist • Sinds 2012 arrangeur, producer en zanger van het bekende a-capellakoor Perpetuum Jazzile • Met zijn Ta na Solbici voor vrouwenkoor won het Sloveense Carmen Manet Choir de eerste editie van Eurovision choir in 2017. MARLEEN DE BOO Bitterzoet van Lara Denies is nog niet uitgegeven en is verkrijgbaar bij de componiste zelf. Ta na Solbici bestaat in een versie voor vrouwenkoor en in een versie voor gemengd koor, uitgegeven bij het Sloveense Samo in Barbara: www.samoinbarbara.si

Liesbeth Segers, Marleen De Boo en Johannes Dewilde

LARA DENIES (°2000) • Studeert compositie aan Koninklijk Conservatorium van Antwerpen bij Wim Henderickx en Steven Prengels, met koordirectie als keuzevak bij Luc Anthonis. • Zingt zelf in jeugdkoor Waelrant • Won de eerste Compositiewedstrijd Vic Nees in 2020. Lees er meer over op www.koorklank.be

WCG

DE GALANTE GALACONCERTEN VAN DE WORLD CHOIR GAMES De World Choir Games komen eraan. En daar horen Galaconcerten bij met ‘s werelds topkoren zoals Scala, Vlaams Radiokoor, Rise Up, Waelrant, Vocal Line, Die Verdammte Spielerei, e.a. Zij brengen zowel jazz, gospel, pop, klassiek, folk als hedendaagse muziek op onze prachtige cultuurplekken.

31 OKT 1

NOV

6 NOV

OUT OF THE VOICE BOX I 18:00 I GENT I BIJLOKE, SHOUT AT CANCER Out of The Voice Box wordt onvergetelijk. Dat komt door het stembandloze koor OverStem Kanker met steun van Die Verdammte Spielerei, Samowar, Schola Cantorum Cantate Domino en meer kruit van eigen bodem. Het is een inclusief concert waaraan ook andere groepen met communicatiemoeilijkheden deelnemen.

RISE UP AND SING! I 20:30 I ANTWERPEN I K. ELISABETHZAAL Aan steengoede pop en jazz is er in Vlaanderen geen gebrek. Sinds een paar jaar zit het popkoor hier stevig in de lift. De World Choir Games zullen voor een stroomversnelling zorgen. Swingen zal je er.

VISIONS OF SOUND I 20:30 I ANTWERPEN I SINT-PAULUSKERK

Vlaamse componisten hebben al vaak voor internationale vernieuwing gezorgd. Denk maar aan Adriaan Willaert of Wim Hendrickx. Daarom willen we jonge componisten een podium geven via de Internationale Compositiestage Soundmine van Musica. Kom luisteren naar dit jonge vuur!

CHORAL DIAMONDS I 20:30 I ANTWERPEN I K. ELISABETHZAAL Michaël Ghijs vergelijkt de stem met een diamant. Na zorgvuldig de stemmen van zijn Aalsterse knapen- en mannenkoor Schola Cantorum Cantate Domino te slijpen en polijsten krijg je een fonkelende en heldere kracht te horen. Honderden stemmen die het podium betreden. Daar wil je bij zijn.

MUSICA CAELESTIS I 20:30 I GENT I SINT-BAAFSKATHEDRAAL De Schola Cantorum van de Sint-Baafskathedraal, de Schola Cantorum Cantate Domino Aalst en de Schola Gregoriana Cantabo bijten de spits af met authentiek Gents gregoriaans dat de Van Eyck’s misschien zelf ooit hoorden weerklinken onder de spitsbogen van de kathedraal. Binnen- en buitenlandse koren brengen je die avond naar hogere sferen!

Heb jij de smaak te pakken om één of meerdere galaconcerten bij te wonen?

WORLD CHOIR GAMES 2021 Info en tickets op www.wcg2021.be

WCG_ADV OK.indd 2

23/08/2021 14:18

WORLD CHOIR GAMES WORKSHOPS FEEL EVERY NOTE THE CONSCIOUS WAY TO CREATE MUSIC DONKA MITEVA HANDELSBEURS, ANTWERPEN ZO. 31/10, 11:00 Mindfulness en zelfbewustzijn, ze zijn al decennia in opmars. Meditatie, leven in het moment, echt aanwezig zijn en voelen dat je leeft. Bij het musiceren gebeurt alles in het moment, en toch zingen we vaak muziekwerken voor de 100ste keer en klinken ze steeds hetzelfde. Onze gedachten zijn er niet bij, maar zwerven ergens anders, onze dagelijkse worstelingen, onze dromen, onze herinneringen van de vorige keer dat we de muziek zongen.

Je leert in deze workshop echt de tijd nemen en heel bewust bezig zijn met muziek, aan de hand van enkele simpele technieken.

BEATBOX BEGINNERS ROXORLOOPS

DE KUNST VAN HET VIRTUELE KOOR

HORTA, ANTWERPEN

NOAH THYS

31/10, 14:00

VIRTUAL VILLAGE (ONLINE ONLY)

Beatboxen begint bij het leren van basisritme- en ademhalingstechnieken die een naadloze overgang naar vocale percussie mogelijk maken. Je leert in deze workshop fundamentele vocale percussiegeluiden zoals de kickdrum, hi-hat, rimshot, snaredrum en crashbekkens. Je vertrekt met oefenpatronen om mee naar huis te nemen en de nodige tools om live op te treden. Beatbox Beginners is voor iedereen die gefascineerd is door de kunst van vocale percussie: dit is je kans om ermee te beginnen!

SINGING OUTSIDE THE BOX

MARIETTE MOREL WILSON (FR) HORTA, ANTWERPEN 31/10, 20:00 Om onze stem tot bloei te laten komen, moeten we ons volledig vrij en levend voelen. Maar vaak zijn we gehinderd door het idee van hoe een “mooie stem” zou moeten klinken en dat stopt de stroom van energie in ons systeem. In deze workshop vergeet je voor een tijdje de gebruikelijke doelen van toonhoogte, schoonheid, harmonie, stijl... Via opwarmingen en spelletjes kan je experimenteren met nieuwe klanken die buiten de lijntjes kleuren. Misschien mag je zo ervaren dat door vrijheid en spontaniteit pure schoonheid kan ontstaan.

MA. 1/11, 14:00 Wat als je nu eens op je eentje een heel koor kon worden? Noah Thys weet alles over het zingen als ‘eenmans-koor’. Met behulp van enkel Logic Pro X en een microfoon leer je tijdens deze online workshop alles over het opnemen en verwerken van digitale vocale muziek. Dit is een waardevol hulpmiddel voor iedereen die de koormuziek verkent! Noah Thys is componist en zanger, met een voorliefde voor koormuziek. Hij arrangeert vaak “one-man a capella” covers en neemt ze op voor zijn YouTube-kanaal. Neem er maar eens een kijkje!

SING LIKE A TRAPPIST! SCHOLA GREGORIANA CANTABO (BE) SINT-PAULUSKERK, ANTWERPEN MA. 1/11 & 5/11, 20:00 Dat zingen en drinken samengaan, wisten de Benedictijner monniken al twaalf eeuwen geleden. In 820 vinden we een eerste vermelding terug van een mouterij en een brouwerij binnen de muren van een abdij. Rond dezelfde periode schreven en verluchtten monniken ook cantatoria, de allereerste ‘zangboeken’. In deze workshop leidt Cantabo je meer dan een millennium terug in de tijd. De cantor leert je de gezangen, zoals ze toen klonken. Eindigen doen we in stijl met een abdijbier in de hand.

FLEMISH POLYPHONY MARNIX DE CAT (BE) SINT-PAULUSKERK, ANTWERPEN ZA. 6/11, 20:00

ENSEMBLE SINGING ON A HIGHER LEVEL ANDERS JALKÉUS (SE) HORTA, ANTWERPEN DI. 2/11, 14:00

SINGING INSTRUMENTS & VOCAL PERCUSSION DEKE SHARON (USA) HANDELSBEURS, ANTWERPEN DI. 2/11, 11:00

Vocal Line © Jonas Normann

Tien jaar geleden bestond a capella zingen uit niet veel meer dan bum en doo. Tegenwoordig klinken mensen als drums, gitaren, hoorns en nog heel wat andere instrumenten. Vocale percussie is bovendien een essentieel element geworden voor een dynamisch, actueel geluid. Je leert in deze workshop hoe je een of meer stemmen kan laten klinken als instrumenten en spin je de grondbeginselen van de kickdrum, snare en hi-hat tot een meeslepende groove. Of zitten bij jou al de cimbalen, shakers en woodblocks al klaar?

Anders Jalkéus is mede-oprichter en bas van het meest befaamde Zweedse vocaal ensemble The Real Group. In deze workshop vertelt hij je het verhaal van The Real Group en ontdek je hoe de groep haar specifieke klank ontwikkelde en experimenteerde met de mogelijkheden van het zingen in een vocaal ensemble. Hij demonstreert oefeningen en tips die je op weg kunnen helpen om zelf de wereld van ensemble- en koorzang te ontdekken op een hoog niveau.

De 15de en 16de eeuwse Vlaamse polyfonisten werden opgeleid in schola cantora verbonden aan kerken. Dat hun muziek bewaard bleef in talloze, prachtig verzorgde manuscripten is een bewijs van de appreciatie voor hun kunnen. Minder bekend is dat ze als jonge knapen getraind werden in vocale improvisatie. In deze workshop reis je 500 jaar terug, voer je muziek uit op basis van kleurrijke facsimiles en probeer je enkele improvisatietechnieken. Een snelcursus in mensuraalnotatie, gymel, canon en faux bourdon.

MEET AND SING WITH VOCAL LINE VOCAL LINE VR. 5/11 & ZA. 6/11, 11:00 HANDELSBEURS, ANTWERPEN Vocal Line uit Denemarken won in 2019 de titel van Eurovision Choir 2019. Tijdens deze workshop krijg je de unieke kans de groep te ontmoeten en met hen te zingen. Je krijgt er een kijk in de repetitietechnieken van Vocal Line, hun opwarmoefeningen, hoe ze werken met sound en blend en zoveel meer. Je krijgt bovendien de kans om je te verdiepen in hun unieke arrangementen en even mee te zingen in het koor!

SONG INTERPRETATION AND PERFORMANCE RACHEL WALKER MASON (GB) HANDELSBEURS, ANTWERPEN ZO. 7/11, 11:00 Enkel wanneer je een popnummer begrijpt, kan je een authentieke en memorabele uitvoering creëren. Tijdens deze workshop zoek je aanwijzingen in de tekst om verhalen te creëren achter een reeks liedjes. Je verkent ook hoe je het verhaal kan vertellen door middel van gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal en je krijgt vocale technieken aangereikt, waarmee je kan zoeken naar de juiste emotie voor elke melodielijn, zoals bv. snikken, twang en diverse aanzetten.

©Sarah Corynen

SING TOGETHER, #SHARE HAPPINESS! WORLD CHOIR GAMES GAAN HYBRIDE TOER OP MET EEN VIRTUAL VILLAGE De World Choir Games (WCG) staan bekend om hun internationale insteek. De focus op internationale ontmoetingen staat echter onder druk door de reisbeperkingen en corona-gerelateerde onzekerheden die nog steeds heersen. Daarom gaan de WCG in Vlaanderen de hybride toer op: het nieuwe concept Virtual Village moet het internationale aspect en de netwerkingsmogelijkheden faciliteren.

KOREN VAN OVERAL Hoewel er dankzij de lopende vaccinatiecampagne zicht is op een levendige editie van de WCG, is het nog steeds niet zeker of alle koren live aanwezig zullen kunnen zijn. Om de afwezige koren er toch bij te kunnen betrekken, werd vanuit Koor&Stem het Virtual Village-project op poten gezet. Het productiehuis Sylvester werd aangesteld om een online platform te ontwerpen, waarop het internationale karakter en de

aandacht voor netwerkingsmogelijkheden van de WCG worden waargemaakt. Zo kunnen alle deelnemende koren zich online presenteren, en kunnen ze zelfs deelnemen aan de plechtigheden van het evenement. De plechtige openingsceremonie, bijvoorbeeld, waar de olympische koorvlam zal worden aangestoken, zal worden gelivestreamd. Bovendien zullen de koorwedstrijden worden gecapteerd, zodat de opnames achteraf beschikbaar kunnen worden gesteld in de Virtual Village.

De Virtual Village is er niet alleen voor de afwezige koren, maar ook voor de trouwe supporters van deelnemende koren en andere liefhebbende bezoekers. Iedereen mag zich registreren om toegang te krijgen tot de toepassingen van het platform. Bovendien werd er ook gedacht aan de inclusiviteit die het evenement vooropstelt in deze editie: zo krijgen Vlaamse woon- en zorgvoorzieningen, zoals woonzorgcentra, opvangcentra, ziekenhuizen en zelfs gevangenissen toegang tot de Virtual Village als ze dit wensen, zodat ook minder mobiele doelgroepen op een coronaveilige manier de concerten en wedstrijden kunnen bijwonen. De Virtual Village zal ook worden geïntegreerd in de live activiteiten, zo legt productieverantwoordelijke Isabel Verhaert uit: “Samen met Sylvester en Studio 100, die de live evenementen van technische ondersteuning voorzien, zitten we rond de tafel om op een creatieve manier de virtuele wereld te laten interageren met de live versie. De concrete lijnen van bijvoorbeeld een virtuele muur met applaudisserend publiek, of een studio met nabesprekingen, worden momenteel uitgetekend.”

WATCH TOGETHER, SHARE A DRINK! In de geest van de slogan van deze WCG-editie – Sing together, share happiness – wordt er op het platform aandacht geschonken aan de manieren waarop deelnemende koren met elkaar kunnen netwerken en banden scheppen. Terwijl er in een live editie normaal gezien jamsessies, workshops, singalongs en andere sociale randactiviteiten worden georganiseerd, biedt de Virtual Village dit keer online alternatieven aan. Zo zullen er online watchparty’s worden georganiseerd, waaraan zowel de thuisbasis als de koren zelf kunnen deelnemen. Koren kunnen dan elkaar uitnodigen en concertervaringen uitwisselen. Tijdens deze party’s is het bovendien mogelijk om in een chatbox te communiceren over de performance, en zal er zelfs een applaudisseerknop beschikbaar zijn. “We zijn ook van plan om op basis van vrijwillige inschrijving sommige aanwezige koren te koppelen aan een koor dat noodgedwongen moest thuisblijven, zodat elk koor een zusterkoor heeft waarvoor ze kunnen supporteren”, vertelt Isabel. Daarnaast vind je in de Virtual Village ook een virtueel café, kunnen er online spelletjes worden gespeeld, wordt er een quiz gehouden en zullen er online workshops plaatsvinden. “Echt hetzelfde als een live ervaring is het niet, maar het is wel the next best thing”, beweert Isabel. Als koorzangeres weet zij ook hoe belangrijk die gesmede banden zijn voor deelnemende koren: “Samen zingen schept een band, wat zelfs vaak de motivatie is voor koren om mee te doen aan de WCG. Het internationale aspect van dit evenement, het leren van elkaar en de diepe connectie die je met elkaar creëert, is werkelijk uniek. We hopen dat de Virtual Village deze fantastische ervaring kan vrijwaren.”

#SHARE! Bovendien is het de bedoeling dat er een online community ontstaat in de Virtual Village. Zo legt Isabel uit dat er een socialmediafactor verbonden is aan het platform: “We werken samen met twee andere amateurkunstenverenigingen, namelijk Creatief Schrijven en Breedbeeld, die zich respectievelijk bezighouden met het geschreven woord en fotografie en video. Aan deze organisaties hebben we gevraagd om na elke dag blogs en vlogs te creëren, die dan op de Virtual Village kunnen worden geüpload. Bovendien hebben we ook een internationale oproep gedaan aan hobbybloggers en -vloggers: zij mogen massaal onze events komen volgen en erover

verslaggeven, we delen met plezier hun verhalen in de Virtual Village. Hetzelfde geldt trouwens voor de deelnemers en het publiek: beleef je iets leuks, hoor je iets prachtigs of zie je iets unieks? Deel het met de Virtual Village, want het is de bedoeling dat dit platform leeft.”

VLAANDEREN KRIJGT EEN KLEURTJE Levendig is de look van de Virtual Village alvast dankzij ontwerpster Sarah Corynen, die de illustraties van het online platform voor haar rekening nam. Na jarenlange ervaring in de modesector als textielontwerpster, legt ze zich sinds begin 2020 toe op grafische ontwerpen. Als trouwe volgster van haar creaties, kwam Isabel bij Sarah terecht om het project de juiste touch and feel te geven. Binnen de lijnen die Sylvester uittekende, creëerde Sarah een aantal illustraties via dewelke de gebruikers hun weg kunnen vinden naar de verschillende activiteiten die de Virtual Village aanbiedt. Zo tekende Sarah een music hall waar mensen naar de opnames van concerten kunnen kijken, een café waar de online borrels kunnen worden gehouden en een echte marktplaats met de meest belangrijke Vlaamse toeristische trekpleisters. “Deze marktplaats wordt de centrumpagina van het online platform, waar de bezoekers meteen kunnen navigeren naar de gewenste eventlocatie.” “Bovendien tekende ik ook twee kaarten van de steden Antwerpen en Gent, waarbij de getekende gebouwen verbonden zijn met wat toeristische info. Zo leren de internationale bezoekers meteen wat bij over ons Vlaamse erfgoed”, legt Sarah uit. Volgens Isabel is deze online Tourist Office een van de belangrijkste onderdelen van de Virtual Village: “De steden Antwerpen en Gent missen nu natuurlijk een stuk de toeristische boost die zo’n event met zich meebrengt. Ze zijn WCG-partners en worden op die manier extra in de verf gezet. Online toeristen kunnen dankzij de virtuele Tourist Office langs de meest prachtige landmarks van beide steden geleid worden.” Sarah beschrijft haar stijl als fris, kleurrijk en eenvoudig: “De figuren zijn duidelijk in een stripalbumstijl getekend, iets wat ook typisch is voor de Vlaamse cultuur. De gebouwen zijn ook niet waarheidsgetrouw getekend, noch zo ingekleurd: elke Vlaamse trekpleister krijgt een uniek kleurenpallet dat past in mijn stijl.” Ook voor de inclusiviteit die zo centraal staat in deze editie van de WCG, had Sarah aandacht: een zo groot mogelijke diversiteit aan

huidskleuren wordt gerepresenteerd in haar illustraties. De slogan van deze WCG-editie bracht Sarah op het goede spoor: “Het is voor mij vooral belangrijk dat de happiness uit de slogan duidelijk wordt door mijn illustraties, want zowel van het zingen zelf als van het luisteren naar samenzang gaat een bepaald geluksgevoel uit. Ook aan de togetherness heb ik aandacht besteed: de zingende koortjes staan dicht tegen elkaar aan, dragen één T-shirt of delen een broek. Deze concrete verbondenheid, en het gebruik van happy colours, moeten de slogan duidelijk illustreren.” Of de Virtual Village druk bezocht zal worden, is nog maar de vraag, aldus Isabel: “We hopen dat dit innovatieve concept zal aanslaan. Nooit eerder werd er bij de WCG zoiets op poten gezet, dus het is echt koffiedik kijken hoe dit project zal lopen. Bovendien zullen we ons continu moeten aanpassen aan wijzigende omstandigheden: dat wordt nog de grootste uitdaging. Voor mij zal het project geslaagd zijn als de Sing together, share happiness-vibe verspreid wordt door de deelnemende koren, hetzij door een online babbeltje met een koorlid aan de andere kant van de wereld, hetzij met een virtuele borrel.” Eline Hadermann

WAT VALT ER TE BELEVEN IN DE VIRTUAL VILLAGE? • Watchparty’s met chatbox en online applaus-feature • Virtueel café • Online spelletjes • Online quizavond • Livestreams en opnames • Vlogs en blogs • Fotobooth • …

EUROVISION CHOIR 2019 © Jonas Persson

DE WORLD CHOIR GAMES ZIJN VAN IEDEREEN Toen in 2018, op de slotceremonie van de World Choir Games (WCG) in ZuidAfrika, met een flitsend filmpje Vlaanderen werd aangekondigd als volgende gastregio voor de Games, sprongen niet enkel de mooie beelden van Gent en

Antwerpen in het oog, maar ook de aankondiging dat dit the most inclusive Games ever zouden worden. Een doelstelling om u tegen te zeggen! En één die Koor&Stem sterk ter harte heeft genomen bij de aanvang en de verdere ontwikkeling van het festival. We vertellen er graag alles over!

DOOR EN VOOR DE VLAAMSE KOORWERELD Onze eerste bekommernis, vanaf dag één, was om ervoor te zorgen dat de hele Vlaamse koorwereld zich welkom zou voelen op het evenement. Dat is niet vanzelfsprekend met een evenement dat in de eerste plaats focust op wedstrijden. Vlaanderen heeft een aantal sterke wedstrijdkoren, maar het wedstrijdzingen zit over het algemeen niet erg sterk in onze cultuur. De format van de WCG is daar op zich wel op voorzien. Met de Open Competities en Evaluatieconcerten naast de wedstrijden voor Championskoren, staat het festival open voor koren met minder wedstrijd- of podiumervaring en met de Friendship Concerts verwelkomt het alle soorten koren die zonder stress en beoordeling het podium op willen en kennis willen maken met buitenlandse koren. Maar om heel eerlijk te zijn, overtrof de wervingscampagne in 2019 onze eigen wildste verwachtingen toen 135 Vlaamse

koren zich inschreven. Het was met veel pijn in het hart dat we koren bij het uitstel naar de herfst onder druk van de beperkte repetitiemogelijkheden zagen afhaken. We zijn blij dat 55 Vlaamse koren toch nog de uitdaging aangaan om wedstrijden en concerten te zingen. Maar wij als lokale organisator van dit internationale format, wilden verder gaan dan de standaard deelname-opties. Met de Friendship Concerts On Tour voegden we een concertreeks toe aan het festival, dat buitenlandse koren naar tal van steden en gemeenten brengt, waar ze onder de goede zorgen komen van onze eigen plaatselijke koren. Dat geeft onze Vlaamse koren de kans om zich enerzijds sterker te engageren voor het festival met veel ruimte voor eigen inbreng en anderzijds om veel intenser contact te leggen met bezoekende koren. Ook steden en gemeenten zijn blij hun steentje te kunnen bijdragen aan de geëngageerde inzet van plaatselijke koren – in de vorm van het aanbieden van rondleidingen, maaltijden, logistieke ondersteuning en vooral een gastvrije ontvangst – en vormen zo een

hefboom voor het evenement. Op heel wat locaties zorgt het evenement dan ook voor een fijne samenwerking tussen lokale koren en hun eigen stad/gemeente. “Wij zetten met onze stad hard in op de kunsten, zowel professionele als amateurkunsten”, vertelt Jan Balcaen, cultuurcoördinator van Kortrijk, die samen met lokale koorvrijwilligers de schouders zet onder zo een Friendshipconcert on Tour. “Wij zetten in op een gediversifieerd ondersteunningsbeleid, met diverse subsidiemogelijkheden, het ter beschikking stellen van infrastructuur, eigen projecten, maar ook het meewerken aan projecten van derden die een stimulans kunnen betekenen voor het cultureel leven in Kortrijk. Evenementen zoals dit zetten de sector in de spotlights en kunnen op die manier een sterke boost geven aan de koorwereld.” Reeds maandenlang voeren we, in samenwerking met een vrijwilligersraad vol geëngageerde mensen uit onze koorwereld, campagne om koren te overtuigen om als groep te komen vrijwilligen tijdens de Games. Ook daar kwam heel veel enthousiaste respons op. Pop- en rockkoren KINDaMAGIC (Kapellen) en One of a Kind (Berchem) en Chassé Koor (Breda) horen bij de koren die zich engageren voor de WCG en die het zien als de ideale teambuilding, aldus bestuurslid Anick Van Dam, die als coördinator optreedt voor de 25 vrijwilligers uit deze koren. Ze willen vooral van heel nabij het festival meemaken en de kans krijgen veel buitenlandse zangers te ontmoeten.

Koren- en orkestfamilie Arte Musicale, die met twee koren aan de wedstrijden meedoet, zal met een tiental eigen leden in Gent buitenlandse koren ontvangen op concerten. Zij spreken over een unieke kans. “Zo kunnen we proeven van de sfeer op, naast én achter het podium”, getuigt dirigent Steve de Veirman. “Door mee onze schouders te zetten onder dit belangrijke koorevenement kunnen we ook zelf veel leren. We dromen immers van de organisatie van een eigen festival of tornooi in Gent op termijn!” De goesting is er alleszins helemaal. “Dit soort internationale events,” gaat Steve verder, “geven dynamiek, goesting en energie. Goesting om als zanger of muzikant te blijven groeien, om als bestuurslid geëngageerd te blijven, om als fan unieke concerten te kunnen meemaken. Maar ook om onze eigen werking bij te sturen en verder te ontwikkelen.” Verder worden Vlaamse koren gevraagd voor Galaconcerten, betrokken bij Workshops, maar ook promotiecampagnes, spotjes, persconferenties etc. Op het moment dat dit artikel werd geschreven waren buiten de 55 ingeschreven

Vlaamse koren nog eens 70 Vlaamse koren op een of andere manier betrokken bij het evenement. We hopen dat, nu de ticketverkoop is gestart voor de Workshops, nog veel meer koren en zangers op basis van hun eigen interesse hun weg vinden naar het festival.

DE KOORVLAM VERBINDT ONS ALLEN In 2020 vonden reeds tal van Koorvlam Concerten plaats bij Vlaamse koren. Vertrokken op 24 januari ging de Koorvlam op amper zes weken door de handen van 30 koren. Ook dit jaar zal de Koorvlam zoveel mogelijk koren verbinden. We maken er een estafette van en dagen de koorwereld uit om de vlam in beweging te houden en op zoveel mogelijk plaatsen in Vlaanderen te brengen. Zo reist ze van Antwerpen naar Gent in 5 weken tijd. De apotheose van de Koorvlamreis vindt plaats van 22 t.e.m. 28 oktober. Dan reizen we rond met Studio Koorvlam, een caravan die

voor de gelegenheid werd omgebouwd tot intieme Studio. Vanuit de Studio maken we elke dag van op een andere locatie een uitzending. In de Studio zitten niet enkel een presentator, maar ook muzikanten en nodigen we bijzondere gasten uit. Op elk van de locaties zijn we namelijk op bezoek bij één of twee bijzondere zangprojecten, waarmee onze Studio Koorvlam ploeg gaat zingen én praten. Zo gaan we bijvoorbeeld in Geel langs bij Gelijkgestemd, een koor voor mensen met een beperking verbonden aan het mpi Oosterlo, en contactkoor De Betties dat mensen met dementie en hun mantelzorgers samen laat zingen; zijn we in Antwerpen te gast bij Onze Rijkdom, een enthousiast koor dat zich bijzonder inzet voor nieuwkomers en mensen in armoede; en werken we ook samen met het opvangcentrum van Fedasil in Broechem. De volledige programmatie kan je bekijken op onze website. De reportages geven ons een intiem beeld van de geselecteerde projecten; ze kunnen dagelijks worden bekeken op de digitale platformen van de World Choir Games.

MET BEPERKINGEN HOUDEN WE REKENING Als evenement inclusief zijn, stopt uiteraard niet bij het betrekken van de hele Vlaamse koor- en zangwereld. Zowel voor deelnemers als voor bezoekers wordt er strikt gewaakt over de toegankelijkheid van het evenement. Of het nu gaat over de rolstoeltoegankelijkheid van de podia, het gebruik van ringleidingen voor slechthorenden of het tegemoetkomen in kosten, het team van de WCG onderzocht zoveel mogelijk manieren om voor iedereen in de juiste faciliteiten, begeleiding, planning of tegemoetkoming te voorzien. Koor&Stem deed dit echter niet alleen, maar ging te rade bij experten om zich met raad en daad te laten bijstaan. In samenwerking met On Wheels deed het team opmetingen op alle evenementenlocaties van het festival om voor rolstoelgebruikers de toegankelijkheid van de zalen, toiletten, toegangswegen, … niet alleen tijdens het evenement maar ook erna nog permanent beschikbaar te maken in de handige On Wheels app. De app geeft niet enkel info – in acht verschillende

talen! – over de concertlocaties zelf, maar ook over bv. omliggende cafés of restaurants en rolstoelvriendelijke routes. Een student maakte zelfs een eindwerk waarmee hij de meest toegankelijke routes in kaart bracht tussen de diverse WCG-locaties. Ook op de website van de WCG zal in detail over elke evenementenlocatie informatie te vinden zijn over de toegankelijkheid van het gebouw, sanitair, bereikbaarheid enz. Daarmee willen we voor mensen met een rolstoel toch zoveel mogelijk stress wegnemen wanneer ze een dagje naar het festival komen. We laten mensen met een beperking echter niet zomaar aan hun lot over met een app en een website. Voor én tijdens de WCG zal er steeds een hulplijn beschikbaar zijn voor wie een vraag heeft inzake toegankelijkheid; op de website kan je op de pagina Toegankelijkheid via een online formulier nu al je ondersteuningsbehoeften doorgeven en wie een European Disability Card kan voorleggen, neemt gratis zijn begeleider mee naar ieder concert of iedere workshop. Ook wordt er met diverse organisaties samenwerkt om begeleide uitstappen te maken naar

concerten tijdens de WCG. Op deze manier kan een sterker kader worden uitgewerkt voor bepaalde concerten om aan specifieke behoeften tegemoet te komen. Zo kunnen we bijvoorbeeld gericht ringleiding verzorgen of tekstuele ondersteuning bieden wanneer we weten dat er slechthorenden in de zaal zitten (we werken hiervoor samen met Ahosa), kunnen we plaatsen met goed zicht vooraan reserveren voor blinden en slechtzienden en hun blindengeleidehonden (een samenwerking met VeBes), of kunnen we ons samen met de gidsen van TMB voorbereiden op het gidsen van blinden, slechtzienden en slechthorenden tijdens de Koorwandelingen in Gent en Antwerpen. Tot slot volgt Koor&Stem een traject bij Konekt om met hun hulp mensen met een beperking de juiste omkadering te geven om vrijwilligerswerk te komen doen op de World Choir Games. Ook iemands inkomen mag geen hindernis vormen om van de WCG te genieten. INTERKULTUR schold op verzoek van Koor&Stem enkele bijzondere groepen hun inschrijvingskosten kwijt zodat ze op onze podia kunnen optreden, de Friendshipconcerts in Gent en Antwerpen worden gratis aangeboden op locaties die met het openbaar vervoer toegankelijk zijn en via VrijUit (het vroegere Fonds Vrijetijdsparticipatie) worden ook de (live én virtuele) betalende concerten en de ceremonies aan € 1 aangeboden voor mensen met een beperkt budget.

STREAMEN NAAR MINDER MOBIEL PUBLIEK

©Sien Verstraeten

Maar hoe toegankelijk we de WCG ook maken, er zullen altijd mensen zijn voor wie het te moeilijk is om zich te verplaatsen naar Gent of Antwerpen of zelfs naar een lokaal concert. Daarom brengen we de Games ook naar je toe via virtuele weg. Het is ons niet meer vreemd sinds Corona: de live concert streaming. Voor wie eindelijk weer zijn kot uit kan en weer live cultuur mag meemaken, trekt het idee misschien niet meer aan om gekluisterd aan het computer- of tv-scherm naar een concert te kijken, maar voor wie aan de andere kant van de wereld zit en al twee jaar uitkijkt naar de Games, maar door de pandemie niet kan komen … Die kan zijn of haar hart ophalen in de eerste WCG Virtual Village, waar concerten, wedstrijden en ceremonies kunnen worden gevolgd en mensen zelfs met elkaar kunnen interageren.

Doet u vrijwilligerswerk?

moussa wel

Vrijwilligerswerk als hefboom voor integratie Ook voor mensen gewoon hier in Vlaanderen die niet meer zomaar naar de concertzaal kunnen afzakken – mensen die ziek zijn, of wonen in woonzorgcentra, ziekenhuizen, gevangenissen, opvangcentra, … – kan de livestream een welkome vorm van cultuurparticipatie zijn. Omdat we echter de schermmoeheid toch niet onderschatten en het belang van het samen beleven van cultuur blijven onderschrijven, zetten we maximaal in op de live beleving rond een streaming. Geïnspireerd door de livestreamwerking van Cultuurconnect, gingen we op zoek naar cultuurcellen (bv. cultuurhuis, cultuurdienst van een stad, …) die bij lokale woon- en zorgvoorzieningen een livestream willen ondersteunen. Wij voorzien de cultuurcel van de nodige tips en tricks, een gratis link tot de stream, een hulplijn en een belevingspakket dat de live beleving kan ondersteunen (met bv. vlaggetjes, echte tickets, affiches …). De cultuurcel ondersteunt op haar beurt x aantal voorzieningen in haar buurt. In tal van steden werd er gretig ingegaan op dit aanbod en wordt er in diverse zorgcentra tegelijkertijd gekeken naar een galaconcert van de WCG.

NIEUWKOMERS Enkele van de meest bijzondere samenwerkingen in de organisatie van de WCG, zijn toch die met Refu Interim en Fedasil. Dankzij die samenwerkingen kunnen we het juiste kader zorgen om erkende vluchtelingen én asielzoekers die verblijven in opvangcentra de kans te geven om op de WCG te komen vrijwilligen. Je zal hen tijdens de Games voornamelijk tegenkomen als zaalmedewerkers. Hun talenkennis kan in een internationaal festival een troef zijn, en we bieden hun de kans om deel te nemen aan het culturele leven en een lokaal netwerk uit te bouwen, dankzij de samenwerking met andere vrijwilligers. “Vrijwilligerswerk is enorm waardevol”, vertelt Elias Abdullah van opvangcentrum Fedasil Zaventem. “Het geeft mensen een zinvolle dagbesteding (alles is beter dan 24 op 7 met je vingers te draaien in het centrum), het geeft hun de kans om nieuwe mensen te leren kennen, Nederlands te oefenen en hier en daar een centje mee te pikken.” Ook in het opvangcentrum van Fedasil Deurne reageert men enthousiast op de samenwerking met de WCG. “Het uitbouwen

van een netwerk is een belangrijk deel van het integratieproces”, getuigt Yoni Bertels. “Dit is belangrijk in het helpen starten van hun zoektocht naar een job, maar ook voor het mentaal welzijn.” De aantrekkingskracht van de samenwerking zit echter ook in de muziek! “We hebben gemerkt dat er heel wat bewoners zijn met een muzikaal talent”, aldus Elias. “Dankzij de samenwerking met de WCG kunnen ze meewerken aan een groots muzikaal gebeuren en mensen uit verschillende landen leren kennen die hun passie delen.” “Ze kunnen tijdens en na hun werkuren kennis maken met een wereld vol muziek en ambiance”, vult Yoni aan. “Een en ander vormt zo een mooie kans op integratie én ontspanning. Bovendien is door het internationale karakter van het festival de stap minder groot om het vrijwilligerswerk uit te proberen.” Net als voor zoveel mensen die zich inzetten voor vrijwilligerswerk, zorgt het samen werken op een fijn evenement voor ontmoeting, voldoening en een positief zelfbeeld. Op hun beurt zijn nieuwkomers en asielzoekers vaak een troef voor een vrijwilligersploeg, benadrukken onze partners. “Hun motivatie en talenkennis!”, bevestigt Elias enthousiast wanneer we hem vragen wat de grootste sterktes blijken van de bewoners in Zaventem. “Hoewel het voor sommigen even wennen is in het begin, merken we dat bewoners van ons centrum vaak heel gemotiveerd zijn om ergens aan de slag te gaan als vrijwilliger. Ze willen bijleren en nieuwe mensen leren kennen.” We hopen nu al dat er uit de World Choir Games fijne vriendschappen voortkomen! Lieselotte Goessens

VRIJWILLIGER OP DE WORLD CHOIR GAMES

©James Boey

ERVARING INZETTEN EN OPDOEN. MAAK KENNIS MET ENKELE VRIJWILLIGE COÖRDINATOREN De World Choir Games brengen koren van over de hele wereld naar Vlaanderen. Een immense organisatie waarvoor er een beroep wordt gedaan op een grote groep enthousiaste vrijwilligers. Zij worden aangestuurd door coördinatoren met ervaring. Wie zijn deze spilfiguren, wat verwachten zij van de Olympische Spelen van de koormuziek, wat is hun doel en welke tips hebben ze voor ons in petto? Een gesprek met Hanne en Johan Van Espen, Geert Lejeune en Boje Moons. ERVARING INZETTEN EN ERVARING OPDOEN Johan en Hanne zijn vader en dochter en besloten in een enthousiaste bui om zich samen op te geven als coördinatoren voor de vrijwilligers van de WCG. Hanne zingt bij de C-koren in Ekeren, vader Johan is vooral actief achter de schermen bij het tweejaarlijkse Aarschot Volkoren festival.

Zijn jullie een geolied team? Hanne: “Neen, het is voor mij een eerste keer dat ik samen met mijn vader zal werken. Hij is degene die voorstelde om ons kandidaat te stellen voor deze functie. Coördinatoren werken namelijk altijd per twee. Ik heb meteen ja gezegd! Johan: Ik denk dat we elkaar wel goed verstaan. We zijn het niet altijd met elkaar eens, dat botst wel eens, maar ik ben haar erg dankbaar dat ze dit wil doen. Ik heb makkelijk

praten met de tijd die ik zelf heb, nu ik op pensioen ben, maar zij moet er tijd voor maken!“ Als je kiest voor zo een coördinerende taak, weet je dat je zelf minder concerten zal kunnen bijwonen. Hoe kom je tot die keuze? Hanne: “Papa zei tegen mij: kies jij maar. We hebben met onze C-koren al regelmatig deelgenomen aan workshops en vriendschapsconcerten en daar ontmoet je altijd koren in een vriendschappelijke, niet-competitieve sfeer. Vaak worden daar afspraken gemaakt om elkaar later nog eens te bezoeken. Om zoiets als vrijwilliger mee mogelijk te maken, dat sprak me wel aan. En misschien kan ik vanuit de coulissen nog wel wat leuke momenten horen of zien. Johan: Zowel mijn zoon als dochter hebben bij de C-koren gezongen, dus dan voel je je als geïnteresseerde ouder snel betrokken. Bij Aarschot Volkoren was ik tijdens de eerste editie nog gewoon toeschouwer. Al snel heb ik daar mee mijn schouders onder gezet, dus ook daar kan ik slechts hier en daar een stukje optreden meepikken. Maar deel zijn van de organisatie van de WCG is op zichzelf een unieke ervaring die ik vermoedelijk nog maar een keer in mijn leven zal kunnen meemaken. Ik wilde er dus vooral bij zijn, en een actieve rol spelen die in de lijn ligt van mijn ervaringen in Aarschot.“ Waar kijken jullie het meeste naar uit? Hanne: “De ontmoetingen met koren. Precorona was mijn koor zich al aan het voorbereiden om die ontmoetingen ook al zingend te doen, want als je koren samen zet, dan wordt er gezongen! Dus onze dirigent deelde partituren rond en zei: dit zijn de stukken die de Afrikaanse koren zullen kennen, dit zijn de stukken die de Europese koren kennen etc. Zo zouden we dan bij alle mogelijke ontmoetingen samen kunnen zingen. Ik weet niet wat het nu met corona zal geven, maar ik kijk wel uit naar al die muzikale ontmoetingen.” Wanneer zijn de WCG voor jullie geslaagd? Hanne: “Eerste en vooral als het veilig verlopen is. Precorona zouden we dit nooit zo hebben geformuleerd, maar nu is dat zo belangrijk. Maar het is voor mij pas écht geslaagd als het een woweffect uitlokt bij zowel zangers als publiek.“ Johan: “Ja, publiek en koren moeten het gevoel hebben dat ze iets bijgewoond hebben dat het dagelijkse overstijgt.“ Hanne: “Als zanger kan je dat plotse gevoel hebben dat iets op zijn plaats klikt, maar dat kan ook luisterend. Daar kijk ik naar uit, dat plotse gevoel dat het klopt.“

EEN GOEDE FLOW IS ALLES Geert Lejeune zingt bij de Koninklijke Gentse Oratorium Vereniging en het Ch@m-koor in Destelbergen en was vroeger nog voorzitter van de GOV. Boje Moons zingt en dirigeert bij de Waelrant koren en is er actief in het bestuur. Beiden zetten ze hun persoonlijke ervaringen graag in voor een groter evenement. Ze combineren daarbij hun eigen dromen en wensen als zanger met hun bestuurlijke inzichten. Vinden jullie het niet jammer dat je als coördinator minder tijd hebt om naar concerten te gaan luisteren? Geert: “Ik voel mij in de eerste plaats een zanger en een organisator. Alleen luisteren, dat kan maar ligt niet in mijn aard. Ik steek er graag mijn energie in. Ik kan wel wat meer gaan luisteren tijdens het tweede deel van de WCG, maar daar heb ik minder over nagedacht tot hiertoe. Ik deed vroeger al eens een koorfestival in Tallinn. Er is zo’n grote verscheidenheid aan koren en optredens op zo een festival. Als het goed gebracht is, geeft zo een optreden altijd wel voldoening. Vermoedelijk zullen vooral jongere koren komen, zeker wanneer ze van verder komen. Die

Wat verwacht je van jezelf of wat hoop je van je ‘job’ als coördinator op te steken? Boje: “Als coördinator hoop ik veel te leren over het coachen van een groep vrijwilligers. Het zijn zowel vrienden, familie, kennissen en vreemden die samenkomen. Het zal niet altijd van een leien dakje lopen, en dus moet je naar oplossingen zoeken. Dat ben ik wel gewend van de wedstrijden die ik met het Jeugdkoor Waelrant zong. Ik ben ook wel benieuwd hoe wij allemaal onze passie voor muziek, en koren in het bijzonder, zo kunnen inzetten dat we daar een vloeiende organisatie van kunnen maken. Ik vind het wel spannend, want als zanger heb ik naar waarde leren schatten hoe belangrijk die ‘flow’ is wanneer je moet optreden. Je wordt meestal begeleid door iemand die je naar de plaatsen begeleidt om om te kleden, in te zingen, de zaal te verkennen etc. Nu draag ik die verantwoordelijkheid, en ik vond dat superbelangrijk dat alles vlot verloopt: dit zorgt ervoor dat een koor minder stress heeft, omdat men hiermee niet hoeft bezig te zijn. Het koor kan focussen op de muziek, ook voor de dirigent is dat, denk ik, cruciaal. Vooral bij wedstrijden speelt die stress, voor gewone optredens valt dat nog wel mee. Ik heb zowel goeie als slechte voorbeelden gezien, dus ik heb wel een goed idee van wat wel werkt en wat niet.” Geert: “Een goeie voorbereiding is alles. Dat maakt het ook mogelijk om te improviseren als het moet. Je kan een probleem dat opduikt op het moment zelf gemakkelijker aan. Maar als je niet goed voorbereid bent: begin er niet aan. Dat geldt trouwens zowel voor het zingen als voor het organiseren!”

Hebben jullie bepaalde verwachtingen van de WCG? Boje: “Het plezier van zingen opnieuw mee beleven. Ik heb daar zo vaak zelf van mogen genieten, als zanger, en nu zie ik ook de achterkant van zo een gebeuren eens. Ik kijk ernaar uit te zien hoe zo’n organisatie in elkaar zit, wat er wel of niet werkt. Maar het plezier van het zingen, na corona, daar hoop ik vooral veel van mee te pikken.”

Geert Lejeune © Geert Lejeune

Boje Moons © Marleen Peeters

groepen brengen veel energie mee, en daar heb je echt iets aan, zowel als organisator als als luisteraar.” Boje: “Gelukkig is de job van coördinator een duobaan. Het gevolg is dat ik misschien toch nog iets kan zien van familie en vrienden die meezingen. Het is ook allemaal in de buurt, dus met de fiets kan ik wel snel van de ene zaal naar de andere mocht dat nodig zijn.”

Wanneer is het evenement voor jullie geslaagd? Boje:” Wanneer alles vlot verlopen is en zangers een goede flow hebben kunnen ervaren. Geert: Ik ben gelukkig wanneer de koren die komen nadien kunnen zeggen: hier was het goed, we hebben ons ding kunnen doen zonder problemen te hebben. Of ze nu eerst of laatst zijn, dat maakt niet uit. Als ze maar kunnen focussen op hetgeen ze willen doen, en kunnen doen wat ze willen doen, ook al vindt de jury het maar niks. Ik zal tevreden zijn wanneer we de koren daarbij hebben kunnen ondersteunen. Dat zou mij heel veel voldoening geven.” Heb je nog een laatste tip voor wie naar de WCG komt? Boje: “Kijk in de eerste plaats naar welke muziekstijl je het liefste hoort. Als niet-koorkenner zal het wel moeilijk selecteren zijn in het grote aanbod, dus ga te rade bij iemand die de weg in de koorwereld wat kent, of ga naar koren die je kent. Kijk vooral naar de wedstrijdprogramma’s. De hoogste categorieën zijn natuurlijk de topkoren, dus daarvoor kan je zeker al kiezen. We hebben in Vlaanderen supergoeie koren, dat wordt door veel mensen onderschat. Daar moet je er zeker een aantal van gezien en gehoord hebben, zowel binnen- als buitenlandse. En dan: de folklore. Dat is echt heel cool. We hebben dat totaal niet in België, die folkore is echt fascinerend om naar te kijken en te luisteren. De popkoren zijn ook wel echt straf. We hebben er een aantal in België, maar in het buitenland is die stijl nog veel bekender. Wat ik daarvan al heb gezien, was echt knap. Mijn koorleden heb ik aangeraden de hele week vrij te nemen, naar zo mogelijk elk concert te gaan en gewoon cultuur te gaan opsnuiven. Natuurlijk zal niet elk optreden even sterk zijn, maar dat is ook de charme van de muziek: je leert wat je goed of minder goed vindt.” James Boey, Lieselotte Goessens

In de prachtige historische Handelsbeurs van Antwerpen vind je tijdens de WCG een bruisende plek vol muziek, theater, kunstenaars, uitgevers en zoveel meer. Het is de ideale plek om af te spreken met je koorconnecties, een plaats waar je terecht kan met al je vragen, waar je lastminutetickets kan kopen, en gratis concerten of voorstellingen kan meepikken. Dagelijks geven uitgevers er demo’s rond interessant koorrepertoire uit Vlaanderen; en gedurende de hele namiddag is er wat te beleven op het podium. Elke dag kan je er kunstenaars aan het werk zien, van tekenaars tot straattheater, van popkoren tot rockbands. Je vindt er de merchandisestand van de WCG, waar je WCGkledij of een WCG-souvenir kan kopen, en je kan er de uitgeversbeurs bezoeken voor talloze interessante partituren. PROGRAMMA 10.00 - 18.00 u. Onthaal, helpdesk en tickets: 11.00 - 12.30 u. Workshop: (ticket vooraf kopen verplicht!) 12.30 - 18.00 u. Bar, activiteiten (uitgeversbeurs, art corners, …), voorstellingen & concerten op 31/10, 1/11, 5/11 en 6/11, 18.00 u. - 23.00 u. Extra avondbar 3/11 gesloten

WCG HOTSPOT!

CHORAL MUSIC FROM FLANDERS

TIJDENS DE WORLD CHOIR GAMES

De World Choir Games (WCG) bieden de uitgelezen kans om koormuziek uit Vlaanderen in de schijnwerpers te plaatsen en te ontdekken. Wij geven je

op je favoriet. De publiekslieveling wordt op 7 november bekend gemaakt en de winnende werken maken kans op publicatie op Choral Music from Flanders.

EEN UITGEVERSBEURS

enkele tips die je helpen bij het grasduinen.

EEN AWARD

Mogelijk ken je Koorklank.be al. Daar vind je reeds een hele tijd informatie over componisten uit Vlaanderen naast een beperkt aantal partituren (voorlopig 129) die je vrij kan downloaden en verspreiden. Met de WCG in het vooruitzicht stapten we af van het idee om daar alleen componisten uit de 20ste en 21ste eeuw te bundelen maar werden belangrijke componisten sinds de renaissance ook toegevoegd. Concreet betekent dat momenteel van Dufay (1397-1474) tot Denies (°2000). Op het platform vind je werk in allerlei talen voor tal van bezettingen, geschikt voor amateurkoren.Om dit overzicht ook voor buitenlandse koordirigenten toegankelijk te maken, bestaat er sinds meer dan een jaar een Engelstalige poot: Choral Music from Flanders. Voorlopig kunnen buitenlandse bezoekers daar meer dan 50 partituren van Lassus, Benoit, Schroyens, Nees en Bikkembergs bekijken, beluisteren of er informatie over inwinnen.

Om werken uit Vlaanderen nog meer visibiliteit te geven werd speciaal voor deze editie de Flemish Video Award in het leven werd geroepen. Koren van over heel de wereld – en dus ook uit Vlaanderen - mogen daarvoor een video-opname inzenden van een werk van een Vlaamse componist. Dat mag in ‘iedereensamen-op-het-podium-klaar-voor-het-concert’-modus of in de formule die ondertussen gemeenzaam bekend is: als virtueel koor. Voor koren die vanwege de (naweeën van de) pandemie niet in België geraken, is dit een interessante wedstrijdcategorie. Koren kunnen tot 30 september video’s inzenden. De video’s worden weliswaar door een professionele jury beoordeeld, maar tijdens de wedstrijdweek krijgt ook het publiek een stem in de Virtual Village! Ga daar dus zeker luisteren en stem

De collectie is gedoemd tot eeuwige onvolledigheid en blijft zodoende aangroeien. We ontsluiten enerzijds oude parels die vrij zijn voor publicatie en gaan reikhalzend op zoek naar nieuw compositorisch talent.

EEN YOUTUBEKANAAL Via het kanaal Choral Music from Flanders bundelen we voortdurend koorwerk van Vlaamse componisten. Wil je je al luisterend inwerken in het repertoire, dan is dit een mooi uitgangspunt. Kies een playlist op bezetting of componist en ontdek een keure aan koren en werken.

EEN WEBSITE

Maar kom vooral ook langs, in levende lijve. De Handelsbeurs in Antwerpen zal op de benedenverdieping plaats bieden aan een aantal uitgeverijen en organisaties met een focus op muziek uit Vlaanderen. Dé belangrijkste uitgeverij voor koormuziek uit Vlaanderen – Euprint – zal alvast van de partij zijn. Ook de stand van Choral Music from Flanders zal partituren herbergen, zowel fysiek als digitaal. Onze vrijwilligers die instaan voor het zetwerk van de digitale partituren, staan klaar voor je als je vragen hebt over het gebruik van Musescore. De benedenverdieping huisvest regelmatig korte gratis demo-repertoireworkshops, georganiseerd door de uitgeverijen. Noteer zondag 31 oktober en kom mee proeven en zingen: rond de middag stellen we dan muziek voor van Lara Denies en Stijn Dierickx, de winnaars van de eerste editie van de Vic Nees Compositiewedstrijd.

WERELD@KOOR

FRIENDSHIPCONCERTS ON TOUR Tijdens de periode van de World Choir Games (WCG) vindt de concertreeks Friendshipconcerts On Tour plaats. 10 Vlaamse steden en gemeenten

IEPER

ontvangen voor de gelegenheid buitenlandse koren voor een concert, maar bieden de buitenlandse koren ook de gelegenheid de locaties en hun koren te leren kennen. Een fijne samenwerking tussen Vlaamse koren en hun eigen stad of gemeente zorgt keer op keer voor een bijzondere dag voor de bezoekende buitenlandse koren. Alle concerten zijn (uiteraard) open voor publiek, kijk dus gauw welk concert er in jouw buurt plaatsvindt!

In Waasmunster wordt het Vriendschapsconcert georganiseerd door vzw het Warmste Hart. Het Warmste Hart is een vzw die allerlei evenementen organiseert ter ondersteuning van goede doelen. “We geven daarbij vooral jonge ontluikende talenten een kans, ondersteund door ervaren artiesten, om hun kunnen op het gebied van muziek, dans, zang te tonen aan ons publiek”, vertelt drijvende kracht Geert Vernimmen, voorzitter van het Warmste Hart. Voor het

Vriendschapsconcert kozen ze voor Hippofarm: een vzw die inzet op paardentherapie voor jongeren met een fysieke of mentale beperking. “Toen ik voor de eerste keer hoorde over de WCG, was ik direct verkocht”, vertelt Geert verder. “Ik zag de foto’s en filmpjes van vorige edities vol enthousiasme, geluk en vriendschap. Mijn eerste gedachte was direct: stel je voor, zulk een prachtevenement naar Waasmunster brengen, dat zou toch fantastisch zijn! Wij hebben onze droom kunnen realiseren dankzij de fijne samenwerking met de WCG Flanders Organisatie.” De bezoekende koren krijgen een ontspannende wandeling aangeboden van de Abdij van Roosenberg naar het centrum en een kennismaking met de Kunstacademie en lokale koren. “Wij hebben de Sint-Jozef Cantorij en het Jeugdkoor Ükehele uitgenodigd om met de buitenlandse koren te verbroederen”, aldus Geert. “Er is een gezamelijk repetitiemoment, ze kunnen genieten van een buffet met echt Vlaamse gerechten en genieten van elkaars optreden…” Het is nu al volop uitkijken tot het zo ver is. “Ik hoop echt dat we kunnen aantonen waar koorzang voor staat, of het nu internationaal is, Vlaams of wat ook: samen één, in vriendschap/enthousiasme/ respect ... ZINGEN MET ONS HART! Ik kijk nu al uit naar het moment dat deze koren genieten van elkaars optreden en ons publiek dit zal smaken met een daverend applaus… En ik hoop dat wanneer iedereen terug thuis of in het hotel is aangekomen, een beetje magisch gevoel overblijft van wat zij gehoord, gezien en gevoeld hebben op dit vriendschapsconcert.” Vriendschapsconcert@Waasmunster: 31 oktober 2021, kerk van Waasmunster

In Ieper worden WCG-koren ontvangen voor een concert, voorafgegaan door een bezoek aan het Flanders Fields Museum, waar de bezoekende zangers meer leren over de trieste maar belangrijke geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. “Ieper is een gastvrije stad, waar toerisme en dus ook buitenlands bezoek zeer naar waarde geschat wordt”, vertelt Lynn Coene van Stad Ieper. “Toen we de vraag kregen om buitenlandse koren te ontvangen, hebben we niet getwijfeld.” Bij de stad zien ze dit concert als een mooie opportuniteit om nieuwe buitenlandse bezoekers kennis te laten maken met de stad en haar verleden. “Als de koorleden tevreden zijn over hun bezoek aan Ieper zullen ze daarover spreken in hun land en deze mond-tot-mondreclame kan dan weer tot nieuw bezoek leiden.” Wat hen echter vooral aantrekt aan het evenement, is het centrale gegeven van ontmoeting. “De WCG is een festival waar ontmoeting centraal staat. En in Ieper als vredesstad staan ontmoetingen ook steeds centraal. Ontmoetingen met de personages uit de Eerste Wereldoorlog in het In Flanders Fields Museum, maar ook ontmoetingen tussen buitenlandse bezoekers en Ieperlingen, in het kader van schooluitwisselingen, conferenties, enz…We zullen de koorleden dan ook gastvrij onthalen, we willen hun een mooi concert bieden en kijken uit naar warme en hartelijke contacten met hen. We hopen dat ze met een goede indruk uit Ieper vertrekken.” Vriendschapsconcert@Ieper: 31 oktober 2021, Sint-Jacobskerk

TIELT

BROECHEM

Jammer genoeg zorgt corona voor onzekerheid. “Wij hopen heel hard dat deze dag zal mogen doorgaan. We hopen dat het zowel voor onze bewoners als voor de koorleden een fijne kennismaking mag zijn. Een ontspannen en sfeervolle dag waarvan iedereen ten volle kan genieten en waar heel fijne herinneringen uit mogen voortkomen, waar iedereen nog lang met een goed en warm gevoel aan mag terugdenken.” Vriendschapsconcert@Broechem OC: 5 november 2021

SINT-NIKLAAS

In Tielt beperkt men zich niet tot één Vriendschapsconcert, maar maakt men er een lokaal mini-festival van, op initiatief van vtbKultuur | ProMusica². Na een openingsconcert met Tieltse koren op 30 oktober, ontvangt men er twee dagen buitenlandse koren voor Vriendschapsconcerten, maar daarnaast genieten de bezoekende koren ook van een gegidste stadswandeling en een rondleiding in het voormalige patersklooster, in samenwerking met vtbKultuur | Tielt. De concerten vinden plaats in de Paterskerk en er wordt gelegenheid gecreëerd voor het publiek om kennis te maken met de zangers. Wie zich eraan durft te wagen, kan zelfs proeven van het Tielts Kloosterbier! Initiatiefnemer is Werner Mareels van ProMusica², die zijn muzikale passie opdeed bij Waelrant in Borgerhout. “Het feit dat Jeugdkoor Waelrant laureaat was tijdens de WCG in Zuid-Afrika in 2018 en dat het koor nu ambassadeur is voor de WCG Vlaanderen, zette me ertoe aan de WCG naar Tielt te brengen.” Zelf hoopt hij dat het festival een sterk startschot kan zijn voor de heropleving van het culturele leven in Vlaanderen en meer specifiek in Tielt, na de moeilijke periode van de pandemie. “We hopen dan ook op een talrijk publiek vanuit Tielt en omstreken om de diverse binnen- en buitenlandse koren te mogen verwelkomen!” Vriendschapsconcert@Tielt: 1 november 2021, 11:30, Paterskerk

In Broechem konden we een bijzondere samenwerking aangaan. Onze buitenlandse koren zijn er te gast in het Opvangcentrum (O.C.) van Fedasil. Fedasil is het federaal agentschap dat instaat voor de opvang van asielzoekers. Naast materiële hulp, biedt Fedasil verblijvers tijdens de duur van hun aanvraag andere vormen van ondersteuning. Met het concert voorziet Fedasil enerzijds in een fijn evenement voor wie op dat moment in het centrum verblijft en anderzijds laat Fedasil koorleden kennis maken met het leven in het opvangcentrum. “Voor de sportieve koorleden voorzien we graag in een initiatie cricket, dé nationale sport van heel wat bewoners”, vertelt Vanessa Goris, coördinator externe contacten en de drijvende kracht achter het concert in het O.C. in Broechem. “Voor de koorleden die het liever wat rustiger aan doen, plannen we een creatieve workshop samen met de bewoners.” De koorleden schuiven er ook aan tafel met de bewoners. “Onze bewoners zullen speciaal voor de koorleden een aantal gerechten uit hun land van herkomst bereiden. Wat dat precies zal zijn, blijft voorlopig nog geheim!” Wat Fedasil aantrekt in het evenement, is het universele en deelbare karakter van muziek én van eten. “Muziek is op vele vlakken een belangrijk gegeven. Het heeft veel positieve effecten: via muziek kan je je emoties kwijt, het leert je omgaan met je gevoelens. Ook voor onze bewoners is dit zo. Het maakt niet uit welke taal je spreekt of uit welk land je afkomstig bent, eten en muziek brengt mensen samen, het zijn verbindende factoren en dat is vandaag de dag zeer belangrijk.”

25 In Sint-Niklaas neemt vooral de stad zelf het voortouw en nodigt er ook lokale koren uit om deel te nemen aan het concert. We kregen er een exclusief interview met burgemeester Lieven Dehandschutter en diensthoofd Toerisme Geert de Bock, die de drijvende krachten zijn achter het Vriendschapsconcert ter plaatse. Wat heeft Sint-Niklaas ertoe gebracht zich op te geven als gaststad voor een Vriendschapsconcert? Burgemeester LD: “Daar spelen twee elementen in mee. Enerzijds het muzikale, culturele. Als centrumstad hebben we een sterk cultureel leven. Ook op het vlak van koren, onze muziekacademie enzovoort. We hechten daar veel waarde aan. Anderzijds het internationale. We hebben een traditie van een tiental jaren van verzustering met buitenlandse steden. Twee jaar geleden hebben we hier nog de Special Olympics georganiseerd en we hebben ook een internationaal volksdansfestival in de stad. Het is die combinatie tussen het internationale en het culturele/muzikale karakter van het evenement dat ervoor zorgt dat we hier graag de schouders onder zetten.”

Wat willen jullie graag dat de buitenlandse koren meepikken van hun bezoek aan de stad? Geert de Bock: “De beperkte tijd dat de koren hier bij ons zijn, willen we op twee manieren fijn invullen. Enerzijds willen we zorgen voor een mooi onthaal, we zorgen voor goede repetitieruimtes zodat de koren hun concert adequaat kunnen voorbereiden en anderzijds willen we hen kennis laten maken met de troeven van onze stadskern. We hopen dat we hun kunnen laten zien wat een kleinere stad, die tussen Gent en Antwerpen geprangd ligt, te bieden heeft. Bovendien willen we hen gastronomisch verwennen met het aanbod van onze horeca.” Hoe sluiten de WCG Vriendschapsconcerten aan bij de waarden die de stad zelf wil uitdragen? Burgemeester LD: “Sint-Niklaas heeft zich altijd gemanifesteerd als een bewust Europese stad met een open blik op de wereld, een mondiaal beleid dat we al enige tijd voeren. Dit jaar kennen we bijvoorbeeld voor het eerst de vredeprijs toe, gekoppeld aan de viering van de bevrijding van de stad in september 1944. Cultuur, muziek en zang zijn verbindend op mondiaal vlak, zo spoort dit festival mooi met de kernwaarden van ons bestuur.”

26 Waar kijk je zelf naar uit tijdens dit evene-

ment? Burgemeester LD: “Ook in mijn eigen leven probeer ik steeds het culturele en internationale te verbinden. Ik beschouw zelf Wales en Estland als mijn extra vaderlanden en dat zijn twee regio’s met een eigen sterke culturele traditie, maar vooral ook een sterke koortraditie. Wales wordt ook wel het land of song genoemd, Gwlad y gân in het Welsh en ik ben er al vaak naar grote culturele festivals geweest, zoals het Eisteddfod festival, waar koren toch wel een sterk element in zijn. In Estland ging ik al meermaals naar de Laulupidu, de grote zangfeesten van Estland. Wie weet, kunnen we in Sint-Niklaas Welshe en Estste koren ontvangen en dan zal ik hen met plezier in hun eigen taal ontvangen: Tere tulemast!” Ga je zelf aanwezig zijn? Burgemeester LD: “Met graagte! En volle overtuiging! Overigens: als ik ooit op pensioen ga, heb ik het vaste voornemen om mij aan te sluiten bij een koor in Sint-Niklaas. Omdat ik dit al jaren zeg, trekt men vanuit de koren soms wel eens aan mijn mouw, maar momenteel gaat de plicht nog voor.” Vriendschapsconcert@Sint-Niklaas OC: 2 november 2021, 11:30, Sint-Nicolaaskerk

TURNHOUT

KORTRIJK

Ook in Turnhout zijn buitenlandse koren te gast. Ze worden er ontvangen door het Koninklijk gemengd koor De Vedel, het mannenkoor Animato en het damesensemble CantaBella, in samenwerking met de stad Turnhout zelf. De organiserende koren en de stad plannen een fijne dag in het wereldcentrum van de speelkaart. “We bezoeken samen het nationale speelkaartenmuseum en maken een wandeltocht door het mooie stadscentrum met de Grote Markt en de Sint-Pieterskerk waar het concert plaatsvindt”, vertelt Els Germonpré, dirigente van de drie koren. “We komen langs de indrukwekkende waterburcht van de hertogen van Brabant, en langs het uniek mooie begijnhof, gesticht in de 12e eeuw, waar in de Begijnhofkerk uiteraard de akoestiek getest kan worden.” De zangers van de lokale koren gaan graag mee op stap en staan ook samen met de buitenlandse koren op het podium op het avondconcert. Ze sluiten de dag samen af met lokale bieren. “Het wordt ongetwijfeld een geslaagde muzikale dag waar we nog lang van zullen nagenieten!”, weet Els zeker. “We kijken er erg naar uit om de buitenlandse koren te ontvangen en zo onze stadsgenoten mee te laten genieten van nieuwe klanken, van onbekende muziek, van een verschillende manier van zingen, en kennismaken met andere culturen.”

In Kortrijk wordt de cultuurdienst bijgestaan door o.m. koorvrijwilliger Lieve Wannyn, secretaris van het Kortrijks Vocaal Ensemble en bestuurslid van Koor&Stem West-Vlaanderen, voor de organisatie van een rondleiding en een Vriendschapsconcertin de stad. “Als koorzangeres en bestuurslid van Koor&Stem WestVlaanderen vind ik het heel erg belangrijk dat koorzangers hun blik verruimen door o.a. naar andere koren in de eigen regio te gaan luisteren, maar ook naar buitenlandse koren. De WCG zijn een unieke gelegenheid om koren uit andere landen en culturen te ontdekken”, vertelt Lieve. “Bovendien is het een uitgelezen kans om nieuw repertoire te ontdekken! Ik kijk er dan ook hoopvol naar uit om na het concert een aangename babbel met de zangers te hebben.” Na de koorstilte veroorzaakt door corona, kijkt Lieve er extra hard naar uit om weer concerten te kunnen meemaken. “Het wordt vast en zeker een emotioneel moment! Grote dank aan de Stad Kortrijk en het fantastische team van de Dienst Evenementen om dit alles mogelijk te maken.”

Vriendschapsconcert@Turnhout: 5 november 2021, Sint-Pieterskerk

Vriendschapsconcert@Kortrijk: 7 november 2021, 11:30, Onze-Lieve-Vrouwekerk

Pelt kon uiteraard niet ontbreken in het lijstje gaststeden voor de WCG Friendship Concerts on Tour! Als echte koorstad, organisator van het jaarlijkse Europees Muziekfestival voor de Jeugd, zitten muziek en verbroedering er in de genen, beaamt Carine Custers van de Dienst Vrije Tijd van Pelt. Bovendien nemen verschillende Peltse koren deel aan de wedstrijden van de WCG. Het Peltse showkoor Rise Up is zelfs ambassadeur van de WCG in Vlaanderen dankzij hun deelname aan de WCG in Zuid-Afrika. “Toen we het voorstel ontvingen om host te worden van een Vriendschapsconcert, sprongen we in Pelt dan ook meteen mee op de kar”, vertelt Carine. “We kijken er als gemeente Pelt samen met de vrijwilligers van het EMJ en de deelnemende Pelter koren dan ook naar uit om buitenlandse koren in Pelt te mogen ontvangen en samen te zingen en te verbroederen. Misschien wordt het wel een start van nieuwe vriendschappen of zelfs uitwisselingen.” De koren maken er samen een wandeling naar het Provinciaal Domein Dommelhof en het Klankenbos. Tussen de bomen van Klankenbos zit een unieke verzameling klankinstallaties verscholen, die zorgen voor een prikkeling voor het oor. “Tijdens een bezoek aan Klankenbos word je uitgedaagd om op een bewuste manier met geluid en stilte om te gaan. Een bijzondere ervaring!”, gaat Carine verder. “Bovendien vindt er op het domein van Dommelhof het internationale festival Theater op de Markt plaats, wat voor extra beleving zal zorgen tijdens onze wandeling. Als avondeten presenteren we hun de nationale trots van België: een authentiek frietkraam.” Vriendschapsconcert@Pelt: 5 november 2021, Hubertustheater

GRIMBERGEN Ook in Grimbergen liggen de plannen voor een concert al bijna twee jaar te rijpen. De concertorganisatie wordt er verzorgd door het lokale koor Basaltes, maar zij zochten en vonden vele partners in de omgeving. “Met de steun van de cultuurraad, het gemeentebestuur, de abdijgemeenschap, het cultuurcentrum Strombeek-Grimbergen, de parochie Sint-Servaas én Beiaardvrienden is dit echt een heel ruim gedragen project”, weet Ria Turcksin, de initiatiefneemster voor dit concert, ons te vertellen. Basaltes heeft als uitvalsbasis de prachtige Basiliek Sint-Servaas en het is ook daar dat het concert zal plaatsvinden. “Het is een van de mooiste en meest harmonieuze barokkerken in de Lage Landen”, aldus Ria. “Dus het is een gegeerde locatie, die gretig gebruikt wordt voor concerten en opnames.” Maar de basiliek is niet de enige troef die de organisatoren willen uitspelen. “Natuurlijk willen wij onze gasten graag in de watten leggen”, vertelt Ria verder. “We zorgen voor gidsen voor bezoeken aan de beiaard, de volkssterrenwacht Mira, de schilderachtige graanwatermolens, de donjon van het prinsenkasteel enzovoort.” Als corona het mogelijk maakt, hopen ze met alle koren Listen te zingen, het officiële lied van de WCG, dat ook de beiaardier die dag volop zal uitvoeren. De verse soep zal dan weer komen van de sociale werkplaats en bioboerderij Diepen Boomgaard.

“Wegens een recente dirigentenwissel wilden we als koor zelf niet deelnemen aan de wedstrijden van de WCG, maar we wilden dit unieke gebeuren toch van dichtbij meemaken en delen met de ruime omgeving”, verklaart Ria. “Want geef toe, wat is er mooier dan samen zingen en nieuwe muziek ontdekken? Je op elkaar afstemmen, zwoegen en genieten schept een unieke band tussen mensen. Als de contacten die hieruit voortkomen, een vervolg kunnen vinden in latere uitwisselingen of projecten, dan zou dat geweldig zijn!” Vriendschapsconcert@Grimbergen: 6 november 2021, Basiliek Sint-Servaas Lieselotte Goessens

Spreekgestoelte is een rubriek in Stemband waarin we aan de hand van enkele standaardvragen op zoek gaan naar de favoriete boeken, cd’s of films van bekende mensen uit de artistieke wereld in het algemeen en de koorwereld in het bijzonder. Benieuwd naar wat Astrid Stockman interesseert en inspireert? Astrid Stockman is pianiste en sopraan. In 2019 mocht haar frisse stem nog Erik Van Looy verrassen in De Slimste Mens, waar ze de finale haalde, maar tijdens de herfstvakantie laat ze zich als ambassadeur van de World Choir Games Vlaanderen graag zelf verrassen door binnen- en buitenlands talent. Wij mochten haar in het Spreekgestoelte van Stemband plaatsen. Frederik Sioen is de andere WCGambassadeur. Zijn Spreekgestoelte vind je terug in de maarteditie van StemBand. Wat is je favoriete boek en waarom? Ik ben heel gevoelig voor poëzie. Het muzikale en spitsvondige taalgebruik prikkelt me en aangezien gedichten altijd relatief kort zijn, kan je ook, als je maar een kwartier tijd hebt, al heel wat gelezen hebben. In dat opzicht is het favoriete boek uit mijn collectie het verzameld werk van Jotie ’t Hooft. Ik kocht het toen ik ging studeren aan het Lemmensinstituut. Jotie was een dichter uit mijn geboortestreek, van de generatie van mijn vader. De verhalen over hem tierden daar welig. Zijn taalgebruik is erg intuïtief, soms donker, maar ook van een ongekende sensibiliteit en schoonheid. In zijn verzameld werk vind je ook proza en teksten die een soort stream of conciousness zijn, en die hebben mijn beeld over de dichter nog vervolledigd. Wat is je favoriete film en waarom? Mijn favoriete films zijn de oudere films uit de tijd van mijn grootouders, genre Casablanca of Breakfast in Tiffany’s. Vooral omdat er in die films enorm veel aandacht was voor de muziek. Meestal is die symfonisch. De films zijn trager wat de actie betreft, maar dragen daardoor een zekere poëzie in zich. Dat levert vaak mooie en tijdloze citaten op. In BOZAR zag ik enkele jaren geleden een screening van Casablanca met de muziek live gespeeld door een symfonisch orkest. Het was tegelijk ingenieus en ontroerend om mee te maken. Er zit zoveel (doorgecomponeerde) muziek in die films die de actie prachtig ondersteunen. Wat is je favoriete cd en waarom? Ik heb geen echt lievelingsalbum. Wat ik wel doe, is de albums die me echt inspireren, kopen op vinyl. Ik heb een platenspeler met

een beperkte collectie vinyl, de helft klassiek, de andere helft chansons, singer-songwriter, Nederlandstalig, bigband, crooners, neostijlen, … Er is wel één album waar een ritueel aan vasthangt. Elk jaar rond eind november, begin december, is er een moment waarop ik voor het eerst en zeer bewust White Christmas van Bing Crosby opleg. Het is een album vol kitscherige maar tegelijk spitsvondige muzikale bewerkingen van bekende en minder bekende kerstliederen. Het is zo over-the-top dat je het bijna niet serieus kan nemen. Maar voor mij is dat moment telkens het officiële begin van de kerstperiode. Is er een concert dat eventueel je leven heeft beïnvloed? Toen ik pas piano studeerde aan het toenmalige Lemmensinstituut, nodigde mijn pianodocent Alan Weiss me uit op een concert dat hij in Brussel op de Amerikaanse ambassade gaf. Ik was nog erg jong. Hij speelde voornamelijk romantisch werk, wat zijn specialiteit is: Chopin, Alkan, … Vaak werken die enorm bekend zijn en waar een bepaalde uitvoeringstraditie omheen hangt. Hij bracht alles zo creatief, zo persoonlijk, zo gedurfd, dat dit een diepe indruk op me naliet. Dit concert heeft me aan het begin van mijn studie reeds enorm gemotiveerd om mijn eigen invalshoeken te vinden bij alles wat ik doe! Welke rol speelt (vocale) muziek in je leven en wat betekent muziek voor jou? Muziek betekent voor mij niet minder dan … alles! Het is mijn hobby en tevens mijn beroep. Als kind werd het meteen duidelijk dat muziek me enorm aantrok, dat het me een manier gaf om mezelf te uiten. Sinds mijn eerste lessen in de muziekschool was muziek een soort van boei in mijn leven: een constante waar ik altijd op kon terugvallen als er ergens storm op zee was. Het is een manier om nieuwe literatuur, geschiedenis en idiomen te ontdekken. Een oneindige schatkist vol rijkdom. Wat betekent muziek beluisteren voor jou? Als ik naar muziek luister, analyseert mijn onderbewustzijn voortdurend. De noten van de melodie passeren in mijn hoofd, ik hoor onderliggende harmonische structuren, bepaalde vormkenmerken… Daarom is het erg moeilijk

voor mij om echt ontspannen naar muziek te luisteren. Als ik echt wil ontspannen, moet ik erg complexe muziek opzetten, zo complex dat mijn hoofd het ‘opgeeft’. Ik vind de Pianoetudes van Ligeti bijvoorbeeld fantastisch om helemaal tot rust te komen, net omdat die zo chaotisch en onvatbaar klinken. Wanneer luister je het liefst naar muziek? Ik luister de hele dag door naar muziek, maar mijn favoriete moment is tijdens de autorit huiswaarts, na een concert. Vaak is dat ’s avonds laat. Om mijn hoofd leeg te maken laat ik de muziekkeuze dan vaak over aan de radio. De nacht van Radio 1 is een van mijn favoriete programma’s als soundtrack van zulke autoritten: veel muziek, weinig onderbrekingen en de muziekkeuze is om de een of andere manier telkens een schot in de roos. Op die playlist passeren altijd enkele van mijn lievelingsartiesten, aangevuld met onbekende namen die voor mij aangename ontdekkingen zijn. Hoe belangrijk is het om naar een live concert te gaan en waarom? Heel erg belangrijk omdat ik dan even uitzoom van de projecten die ik zelf doe en mij kan laten inspireren door collega’s, of het nu muzikanten, beeldende kunstenaars of podiumkunstenaars zijn. Het geeft mij inspiratie om iemand te horen vertellen, musiceren. Te zien durven. Het is ook erg goed dat je blijft ervaren wat het is om luisteraar of publiek te zijn. Is er een bepaald muziekstuk waarbij je terugdenkt aan een bepaald moment in je leven? Dat is de muziek uit de befaamde commendatore-scène uit Mozart’s Don Giovanni. Mijn allereerste naschoolse productie was een bewerking van die opera door Laika en Muziektheater Transparant. Die scène was daarin herschreven naar een wraakscène van de drie vrouwen met wiens voeten Giovanni had gespeeld. Ik heb die scène zo ontzettend vaak gezongen met Laurie (Janssens, n.v.d.r.) en Marnie (Zschöckner, n.v.d.r.), die Zerlina en Donna Anna speelden. Elke keer als ik de scène zie of hoor, word ik terug gekatapulteerd naar die fijne tijd. Astrid Stockman, Johan Geerts

IN MEMORIAM RAYMOND SCHROYENS 14 MAART 1933–13 JULI 2021 Hoe schrijf je een memoriam voor iemand als Raymond Schroyens? Hoe kan je zó’n rijk leven, zó’n innemende persoonlijkheid proberen samen te vatten in een tweetal A4’tjes? Het lijkt een onmogelijke opgave. Wie Raymond goed kende, weet bovendien dat hij zelf een groot schrijftalent bezat en de

bijzonder gesmaakt. Maar geheel onverwacht werd er op het moment zelf een speciale prijs in het leven geroepen, voor de exemplarische en creatieve pianobegeleiding van Raymond!

DE DERDE GROTE LIEFDE: HET KLAVECIMBEL

mooiste teksten uit z’n pen toverde. Dat talent bezit ik helaas niet, maar toch zal ik trachten om Raymond alle eer aan te doen in dit In memoriam. Hij verdient niet minder.

Vele koren in Vlaanderen zongen muziek van Raymond Schroyens. Samen met onder andere zijn goede vriend Vic Nees (1936-2013) is hij verantwoordelijk voor een hele schat aan boeiende en prachtige koormuziek. Ze groeiden samen op in Mechelen, waar ze als kinderen hand in hand naar de repetities van het Sint-Romboutskoor liepen. Aan het roer van dit koor stond Jules Van Nuffel, tevens toenmalig directeur van het Lemmensinstituut. De kleine Raymond keek ongelooflijk op naar deze gróte meneer. Van Nuffel zou een van zijn grote inspiratoren blijven. Aan het orgel hoorde en zag Raymond hoe orgelvirtuoos Flor Peeters de meest fantastische klanken uit het majestueuze instrument van de kathedraal toverde. Reeds op jonge leeftijd bevond hij zich dus, ondanks de bittere Tweede Wereldoorlog, in een muzikaal prikkelende omgeving. Het orgel werd Raymonds eerste grote liefde.

Na zijn verplichte legerdienst (van 1954 tot 1956) schreef Raymond zich aldus meteen in aan het Antwerps conservatorium waar hij zich aanmeldde bij Flor Peeters. Hij mocht meteen aansluiten in januari, ook al was het reeds halverwege het academiejaar, daar directeur Peeters het eindexamen van Raymond in het Lemmens had gehoord en wist welk vlees hij in de kuip had. Zijn grote vriendschap met Flor Peeters kwam in het bijzonder tot stand dankzij hun samenwerking voor het Festival van VlaanderenMechelen, vele jaren later. Ze maakten wandelingen door Mechelen, hielden lange gesprekken en bleven zeer goede vrienden tot aan de dood van Flor Peeters in 1986. Boven de trap in het huis van Raymond en Alleine, in Gent, hangt nog steeds een gehandtekende foto van hun geliefde meester.

DE EERSTE GROTE LIEFDE: HET ORGEL

DE TWEEDE GROTE LIEFDE: LIEDBEGELEIDING

Geïnspireerd door Flor Peeters, vatte Raymond zijn studies aan het Lemmensinstituut (toen nog in Mechelen gevestigd) aan in 1949. Na een toegangsproef bij de directeur thuis bleek helaas dat de lessen bij Flor Peeters enkel voor de hogere jaren waren weggelegd. Raymond kreeg zijn eerste orgellessen van Staf Nees, vader van zijn goede vriend Vic. Toen hij in 1952 oud genoeg was om eindelijk les te krijgen van Flor Peeters (het ultieme doel dat hij al zo lang voor ogen had), verhuisde die naar het Antwerps conservatorium om er directeur te worden.

In het Lemmens ontmoette hij bariton Eddy Legraive, die hem zijn liefde voor de begeleidingskunst deed ontdekken en dankzij wie hij in contact kwam met Duitse, Franse en Engelse vocale muziek, een vruchtbare basis voor zijn latere compositiearbeid. Later zou hij nog andere zangers – bijvoorbeeld Roland Bufkens en Herman Bekaert – begeleiden. Met die laatste nam hij onder andere deel aan een internationale zangwedstrijd in de Bulgaarse hoofdstad Sofia. De prijzen gingen bijna allemaal naar Bulgaarse zangers, de internationale zangers werden door de Bulgaarse jury niet

Raymonds volgende grote liefde was het klavecimbel. Halfweg de 20e eeuw was er geen erkende opleiding en dito diploma in België voor dit instrument. Raymond trok naar Londen om er klavecimbel te volgen bij Thurston Dart. Dit leidde dan weer tot de oprichting van het Concertino Jean Baptiste Loeillet, een ensemble voor oude muziek waarbij Raymond gedurende tien jaar de basso-continuopartij verzorgde. Ook gaf hij klavecimbellessen tijdens de zomerkampen van Jeugd & Muziek in Irchonwelz. Toen in 1970 de opleiding Klavecimbel en Basso Continuo werd opgericht aan het Brussels Conservatorium, werd Raymond docent, en dit tot 1993. Ook startte Raymond op 1 maart 1963 als radioprogrammator bij de BRT. Hij zou hier nagenoeg ononderbroken blijven werken tot aan zijn pensioen. Hij klom er op tot Productieleider Muziek en was zelfs een tijd de verantwoordelijke producer voor het BRTjazzorkest. Tussendoor vond hij óók nog tijd om te componeren. Aanvankelijk schreef hij instrumentale muziek, sololiederen en kleine liedjes voor kinderkoor, bijvoorbeeld voor de muziekpedagogische beweging van Marcel Andries (1921–1965), in de geest van de Orff-school. Nadien, vooral na zijn pensioen, steeg zijn compositorische arbeid sterk. Tegenwoordig kennen we hem vooral als koorcomponist. Enkele hoogtepunten uit zijn koorœuvre zijn zonder twijfel de Drie nocturnes op tekst van Alice Nahon (1896-1933), het prachtige Pentalpha en de Six Dickinson Miniatures, allemaal ontstaan in de vroege jaren 80. In zijn vroegere werken zijn de Three canticles, de Adagio-Triptiek op tekst van Felix Timmermans (1886–1947) en Voorbij de zon en de wind

enkele pareltjes die gelukkig al eens op het podium te horen zijn. In het recenter repertoire zijn Ronsard en amour, Inner voices en Equinox het vermelden waard, maar dat geldt eigenlijk voor álle werken. De muziek van Raymond is namelijk altijd van het allerhoogste poëtische niveau. De toontaal is fris en hedendaags, het karakter herbergt de romantische geest die de componist meekreeg in de Mechelse muzikale omgeving. Steeds opnieuw weet zijn muziek de mensen te beroeren en begeesteren. Hoewel sommige koren zich verstoppen achter de vermeende moeilijkheidsgraad van zijn muziek, is de beloning voor die koren die ten minste durven, immens groot. Zijn muziek blijft bij de onbetwiste hoogtepunten van de Vlaamse koormuziek van de laatste decennia.

DE ALLERGROOTSTE LIEFDE: ALLEINE EN ZIJN KINDEREN Aan het Antwerps conservatorium bestond de klas niet enkel uit Vlaamse, maar ook uit internationale studenten. Een van deze studenten, Alleine Lurton, kwam uit de VS om bij de inmiddels internationaal vermaarde Flor Peeters orgel te studeren. Het klikte goed tussen Alleine en Raymond, en in 1958 verloofden ze zich. Vooraleer ze huwden, maakten ze plannen om te verhuizen naar de VS, waar Raymonds vriend Eddy Legraive een betrekking voor hem had gevonden als organist in Dearborn, MI. Het was hier dat Raymond en Alleine trouwden in september 1958 in een door de plaatselijke katholieke clerus slechts oogluikend toegestaan huwelijk (Alleine was immers van huis uit lid van de Baptist Church en dit huwelijk was voor de fundamentalistische katholieken not done!) In de VS werd hun dochtertje Ann geboren, maar niet lang daarna werd de onvrede jegens de ultraconservatieve katholieke werkgever zo groot, dat in 1960 besloten werd tot een terugkeer naar Mechelen. Daar kon Raymond terug aansluiten bij het Sint-Romboutskoor, en kon de vriendschap met Vic weer opgepikt worden. Ze maakten samen plezier en muziek, en stichtten een eigen koor ter promotie van de renaissancemuziek en de hedendaagse muziek. Het Vocaal Ensemble Philippus De Monte was geboren. De vriendschap was zo sterk, alsof Raymond nooit weg was geweest. Bij de geboorte van Raymonds zoon, Daniël, werd Vic peter van het kind. Midden jaren 90 van de vorige eeuw leek Mechelen in niets nog op de mooie stad van

weleer. Raymond en Alleine zochten een uitweg in een stad die nog zoemde, activiteit en creativiteit bood, tevens universitaire uitstraling bezat en een jonge dynamiek vertoonde. Ze verhuisden naar Gent, waar Raymond en Alleine in 2008 hun gouden huwelijksjubileum vierden. Enkele jaren geleden werd bij de componist echter de verschrikkelijke ziekte van Lewy body vastgesteld. Raymond overleed op 13 juli 2021. Ik heb het geluk en de eer gehad om de componist in 2012 te ontmoeten en hem sindsdien steeds beter en beter te leren kennen. We werden zeer goede vrienden. Wie hem kende, kende hem als een levensgenieter met een ongelooflijk gevoel voor fijnbesnaarde humor (onder andere in taal), en tegelijk als een integer en zéér intelligent musicus met een immense bagage aan muzikale wijsheden, verhalen en ontmoetingen. Hij kon uren vertellen over de meest interessante onderwerpen op zulk een geanimeerde manier dat ieder aan zijn lippen hing. Van zijn brieven heb ik er geen een weggegooid omdat ze vol taalkundige spitsvondigheden zitten en stuk voor stuk prachtig leesvoer zijn. Raymond was een monument als muzikant en componist. Als mens was hij een prachtige man voor familie, vrienden en ieder die hij tegenkwam. Hij zal als persoon gemist worden, maar leeft nog eeuwig verder in de schat aan muzikale pareltjes die hij ons achterliet.

COLOFON Stemband magazine #28, september, oktober, november 2021 Redactieraad: Liesbeth Segers, Jan Stofferis, Jeroen Keymeulen, Johan Geerts Coördinatie: Johan Geerts Verschijnt vier keer per jaar / Oplage: 5.500 exemplaren Uitgave: Koor&Stem vzw Werkten mee aan dit nummer: Marianne van Scherpenzeel, Koenraad de Meulder, Jeroen Keymeulen, Lieselotte Goessens, Marjolein Braspenningx, Valerie Konings, Astrid Stockman, James Boey, Liesbeth Segers, Jan Stofferis, Erik Demarbaix, Eline Hadermann, Marleen De Boo, Johannes Dewilde, Tom Eelen, Koen Vits, Johan Geerts Coverdesign: Lucy Agency, Brussel Vormgeving: apple–n.be / brand–ink.be / Druk: Van der Poorten Redactieadres stemband@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift +32 (0)3 237 96 43 Pater Pirestraat 50, 2018 Antwerpen Abonnement: Binnenland: €30 / Buitenland: €40 Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis abonnementen. Volg ons via Facebook en Twitter www.facebook.com/koorenstemvzw www.twitter.com/koorenstem

Rust in vrede, Raymond. Het ga je goed. Koen Vits Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek in Vlaanderen. Koor&Stem ondersteunt iedereen die graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen. www.koorenstem.be

Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

SSSH HHT... De openingsceremonies van de World Choir Games gaan beginnen. Op 30 oktober en 4 november in Antwerp Expo. En jij kan erbij zijn. Vanop de eerste rij, in het midden, links of rechts. Waar je ook zit, het wordt één groot feest. 32

30 OKTOBER Dat wordt de nacht van dé Vlaamse hits. Met Josquin des Prez, Vic Nees en Bluesette. Maar denk ook aan Noordkaap, Stromae en Toots Thielemans. Geniet opnieuw van koorzangen zoals je ze altijd hebt gekend. 4 NOVEMBER Dan gaan we op een vocale wereldreis. Met onder andere Morten Lauridsen, Toto’s Africa, highlights uit West Side Story en een aanstekelijke ABBA-medley. Woon op 30 oktober en/of 4 november een openingsceremonie bij van de World Choir Games.

WORLD CHOIR GAMES 2021 Info en tickets op www.wcg2021.be