Stemband magazine #20 juni 2019

STEMBAND 2019

# 20

juni juli augustus

Afgiftekantoor Leuven MassPost – P802021

MoSaIC driemaandelijks magazine // V.U. Koenraad De Meulder, Pater Pirestraat 50, 2018 Antwerpen // Best Of IK-WCG © Nolte Photography

Gesprek met Aurélie Nyirabikali Lierman, artistiek coördinator

Koorsalon:

Op afternoon tea bij vocaal ensemble Reflection

World Choir Games: zoveel meer dan een wedstrijd Gesprek met artistiek leider Maarten Van Ingelgem

4

MoSaIC

7

Greentrack

8

Koornieuws

11

Decreet bovenlokale cultuurwerking

12

Koorsalon: Op afternoon tea bij vocaal ensemble Reflection

14

Koor

16

World Choir Games: zoveel meer dan een wedstrijd

wereld

18

Repertoiretips

20

Nieuwe partituren

21

Column: Alt-gevaar

22

Koor zoekt dirigent

23

Agenda Koor&Stem gebruikt heel graag mooie koorfoto’s op haar website, op facebook, in Stemband etc. Zo tonen wij de Vlaamse koorwereld in al haar kleuren

en klanken. Wil jij ook jouw koor of zangers wel eens zien verschijnen? Bezorg ons dan jouw mooiste foto’s in hoge resolutie.

Je mag de foto’s opsturen via WeTransfer naar redactie@koorenstem.be. Voeg er ook een tekst bij waarin jouw koor en alle mensen op de foto zich ermee akkoord verklaren dat Koor&Stem de foto’s zal gebruiken. Ook de naam van de fotograaf vermelden we, indien gewenst.

DIT IS MIJN LAATSTE EDITORIAAL Dit is mijn laatste editoriaal als directeur van Koor&Stem vzw. Weldra zal mijn opvolger, Jeroen Keymeulen, of iemand van de redactie invulling geven aan deze rubriek. Op een dergelijk schakelmoment ga je bijna spontaan op zoek naar de rode draad in je werk en in de bijdragen die je voor het tijdschrift Stemband schreef.

In de voorbije 25 jaar heeft het koorleven net zoals onze samenleving een heuse metamorfose ondergaan en toch vind je in de koorwerking één constante: verbinding. Hoe je de wereld ook bekijkt, hoe je de wereld ook wil ontwikkelen, welke impulsen je die ook wil geven, hoe je de wereld ook wil vernieuwen, telkens opnieuw kom je terecht bij het veelzijdig verbindend karakter van samen zingen.

Als de Notre Dame in vuur en vlam staat, beginnen mensen samen te zingen om hun onmacht uit schreeuwen. In bijna alle religies wordt er op belangrijke momenten in het leven samen gezongen om emoties van geluk, liefde of verdriet met elkaar te delen. Hoeveel klimaatjongeren trekken er vandaag niet al zingend door de straten om op die manier uiting te geven aan hun gemeenschappelijke bekommernissen?

Hoe sterk is het signaal wanneer duizenden voetbalsupporters hun clublied samen zingen?

Hoe ontroerend is het wanneer mensen met dementie samen ontluiken in de samenzang van een lied dat ze kennen vanuit hun jeugd? Ik kan zo nog even doorgaan maar ondertussen is het duidelijk: zingen verbindt, het brengt mensen samen en het helpt hen om emoties te delen.

Koren zijn in onze samenleving de dragers van emoties die mensen niet of moeilijk onder woorden kunnen brengen. Wellicht is juist daarom het netwerk van de koorwereld zo sterk. De zangers zijn voor mij de dragers van die verbinding.

Vroeger zei men wel eens: ‘zingen is twee keer bidden’. In een eigentijdse vertaling zou je kunnen stellen: zingen is de kwadratuur van de verbinding.

We leven vandaag in een maatschappij waarin heel wat spanningen leven en waarin ‘samenleven’ niet altijd evident is. De verbinding tussen mensen van verschillende religies, culturen en overtuigingen is vandaag niet gemakkelijk en dreigt soms in een proces van radicalisering en oorlog terecht te komen.

De koorwereld kan op een bescheiden manier een bijdrage leveren tot het herstel van die verbinding in onze samenleving. Elke bijdrage tot de kwadratuur van de verbinding, hoe klein ook, kan het verschil maken. Die overtuiging is ongetwijfeld mijn rode draad geweest in het werk voor de koorwereld en voor Koor&Stem.

Ik wens mijn opvolger, Jeroen Keymeulen, alle succes toe in zijn nieuwe job als directeur van Koor&Stem en ik hoop dat ook hij een bedrage kan leveren tot de kwadratuur van de verbinding.

Koenraad De Meulder World Choir Games Director

Foto: Michiel Hendryckx V.U. Koenraad De Meulder, Zirkstraat 36, 2000 Antwerpen

Zingen onder leiding van gerenommeerde dirigenten, genieten van koorconcerten, cultuur en cuberdons in een internationale sfeer, het kan allemaal tijdens de tweede editie van de Internationale Zingweek Gent van 8 tot 14 juli 2019.

De Internationale Zingweek is een internationaal koorevenement in hartje Gent. Op het programma staan workshops voor alle leeftijden o.l.v. internationale top-koordirigenten, Open Singing, koorconcerten, een muzikaal programma voor kinderen, een dirigentencursus en nog veel meer! We kunnen ook al verklappen dat de volgende inspirerende docenten hun opwachting zullen maken: Benoît Giaux (BE), Basilio Astulez (ES), Virginia Bono

(ARG), Carlo Pavese (IT), Jeroen Beckers, Dieter Staelens en Annick Desair (BE).

Internationale Zingweek Gent, 8-14 juli 2019 I voor alle info: marleen.moortgat@koorenstem.be

KOOR&STEM VZW KRIJGT NIEUWE DIRECTEUR Lieselotte Goessens

Jeroen Keymeulen (1982) volgde een masteropleiding klassieke gitaar, kamermuziek en orkestdirectie aan LUCA School of Arts, campus Lemmens en volgde tevens verschillende masterclasses koordirectie. Hij verdiende zijn strepen als Netwerkdirecteur DKO – de Academies van het Stedelijk Lucille Lamaker, Jeroen Keymeulen, Koenraad De Meulder, Thomas De Baets Onderwijs Antwerpen, als Jeroen Keymeulen wordt de nieuwe directeur algemeen directeur van de Academie van van Koor&Stem vzw vanaf augustus 2019. Hij Borgerhout, als artistiek directeur van de volgt hiermee de huidige directeur Koenraad Academie van Wilrijk en als gitaarleerkracht.

De Meulder op die vanaf 1 januari startte als Maar ook binnen de koorwereld is Jeroen World Choir Games Director. De aanstelling geen onbekende. Hij dirigeert momenteel de van Jeroen als directeur vervolledigt het direckoren Musica Nova uit Wilrijk, Vivente Voce tieteam van Koor&Stem vzw, in tandem met uit Gent en het Onze-Lieve-Vrouwkoor uit adjunct-directeur Lucille Lamaker.

Mechelen. In zijn nieuwe functie wil Jeroen

Keymeulen zowel zijn artistieke passie doorgeven als het beleidsvoerend vermogen van Koor&Stem vzw versterken.

Uiteraard willen we Koenraad De Meulder van harte bedanken voor zijn jarenlange gedreven inzet voor Koor&Stem vzw. Als eerste directeur van Koor&Stem vzw is hij een belangrijke drijvende kracht geweest achter de fusie van de Vlaamse koororganisaties en de opbouw van een nieuwe en eigentijdse koororganisatie. Daarbij heeft hij veel oog gehad voor de ontwikkelingen in het werkveld, zowel nationaal als internationaal. We zijn dan ook blij dat Koenraad De Meulder zijn kennis en ervaring voor Koor&Stem vzw blijft inzetten als World Choir Games Director.

Een dikke dankjewel aan Koenraad De Meulder en veel succes gewenst aan het nieuwe directieteam Jeroen Keymeulen en Lucille Lamaker!

3

© Stefaan Van Damme

FESTIVAL KERKMUZIEK,

HOOGMIS VOOR LIEFHEBBERS VAN KERKMUZIEK Het Festival Kerkmuziek is een tweedaags evenement voor liefhebbers van kerkmuziek. Het vindt plaats in de Oude Abdij Drongen. Via actieve workshops voor zangers, dirigenten én organisten, maak je kennis met Gregoriaanse en Slavisch-Byzantijnse gezangen, polyfonie, gospel, psalmen en nog zoveel meer. Wil je je liever verdiepen in de muziek van een bepaalde componist, meer leren over zingen met kinderen of vocaal werken met ouder wordende stemmen?

Ook dát is mogelijk. Nagenieten kan tijdens de afsluitende concertjes. Inspiratie opdoen kan dan weer op de info- en repertoiremarkt. Niet te missen voor kerkmuziekfanaten!

Festival Koormuziek, 23-24 augustus 2019 I Voor alle info: www.koorenstem.be/festivalkerkmuziek of via kerkmuziek@koorenstem.be

Stemband geeft twee tickets weg voor dit festival. Die kan je gebruiken op een van de twee festivaldagen naar keuze. Wil je kans maken, stuur dan voor 30 juni 2019 een mailtje naar kerkmuziek@koorenstem.be.

Een onschuldige hand trekt twee winnaars uit de inzendingen.

win 2 TICKE T

S

©Lierman

4

MoSaIC

MoSaIC – Music for Sound Integration in the Creative Sector, een hele mond vol. Tussen oktober 2018 en december 2020 werkt Koor&Stem mee aan een Europees project waarbij we muziek gebruiken als middel voor sociale participatie. Ensemble AMADEUS (Italië, projectleider), Swinging Europe (Denemarken), Sound Cultural Foundation (Roemenië) en Koor&Stem (België) werken daarvoor samen met een rits boeiende artiesten.

Ieder partnerland bracht negen artiesten bijeen die in het partnerland wonen, en afkomstig zijn uit verschillende landen binnen en buiten Europa. Koor&Stem engageerde Greet Wielemans (België, dirigente Regenboogkoor), Mirjam de Wit (Nederland, muziekpedagoge), Anja Kowalski (Duitsland, gitariste, zangeres, componist), Zeno Popescu (Roemenië, dirigent Singing Molenbeek, zanger Opéra de Wallonie), Natalia Bachtina (Rusland, zangeres), Emre

Gültekin (België-Turkije, sas en aanverwante instrumenten), Moufadhel Adhoum (Tunesië, ud), Vida Razavi (Iran, dutar, sociologe) en Paul Sojo Machado (Venezuela, zanger, dirigent).

In februari en maart interviewde Koor&Stem alle artiesten. Zo kwamen we meer te weten over hun achtergrond en hun fascinatie voor muziek.

Iedere artiest heeft zijn verhaal, zijn muziektraditie. Het waren razend interessante uren.

Die persoonlijke verhalen vormen straks de basis voor de samenwerking tussen de negen artiesten. Het algemene doel van het project is Europese en niet-Europese muzikanten samen te brengen om gezamenlijke kennis te vergaren en elkaars muzikale tradities te delen.

Dat doen we vervolgens in concerten met de artiesten, en ook in school- en koorprojecten met kinderen, jongeren en volwassenen.

UBUNTU Voor België trokken we tevens Aurélie Nyirabikali Lierman aan om het geheel artistiek te coördineren. Aurélie komt uit Rwanda, werd geadopteerd en groeide op in Brugge.

Ze is radioproducer, vocalist en componist.

Momenteel woont ze in Nederland.

Hoe ben je in België beland?

Ik ben als tweejarige peuter geadopteerd.

Aangezien ik heel ziek was, bleek adoptie de enige manier om te overleven. Toen ik begin twintig was, ben ik teruggegaan naar Rwanda.

Daar ben ik een zoektocht gestart naar mijn biologische familie. Ik ging ervan uit dat er eigenlijk niets te vinden was en dat ik een weeskind ben, zoals ook op mijn papieren

stond. Maar - om een lang verhaal kort te houden - er is een mirakel gebeurd en ik heb na twee of drie weken mijn hele familie ontmoet, inclusief mijn biologische ouders!

de kleinste van de groep. De koorleden stonden in een cirkel liedjes in te oefenen met de dirigent in het midden. Ik kende de liedjes niet en ik was een beetje bang, maar toch probeerde ik mee te zingen. Ik had toen veel schrik dat de dirigent tegen me zou zeggen dat ik vals zong en dat ik beter mijn best moest doen. Maar ondanks die angst en die onzekerheid, voelde ik toch een moment van intens geluk. Ik besefte toen dat ik heel mijn leven wilde zingen.

Verhalen en muziek met elkaar linken zorgt voor verbondenheid en begrip.

Hoe beïnvloedt je culturele achtergrond je manier van leven en denken?

Er is een bepaald aspect uit Rwanda dat ik heel graag overneem. Het is namelijk het gebruik daar dat wanneer je bij vrienden of familie op bezoek bent gegaan, ze je niet enkel aan de deur uitwuiven, maar ook een stukje met je meewandelen tot ze het gevoel hebben dat je op een route bent die je veilig kan voortzetten.

Soms vinden ze het bezoek zo fijn, dat ze zelfs tot aan de bushalte meestappen of mee op de bus stappen tot bij je huis. Als ik bezoek heb, dan probeer ik ook gewoon om bij afloop mee te gaan om mijn gast het gevoel te geven dat hij of zij heel welkom was. Het is een teken van appreciatie en verbondenheid. Of je nu arm of rijk bent, je zorgt voor elkaar. Men noemt het ‘ubuntu’ en het wordt heel veel in CentraalAfrika toegepast. Het is de Afrikaanse vorm van humanisme.

Tijdens mijn opleiding journalistiek dacht ik voor het eerst na over hoe je dingen kunt doen met de stem, hoe je verhalen kunt vertellen, puur aan de hand van woorden. Op het einde van die opleiding, toen ik al voor de radio werkte, merkte ik dat ik niet alleen maar de droom had om gewoon verhalen te vertellen met taal, maar dat ik de mogelijkheden van de stem verder wilde ontdekken. Ik ben toen toevallig bij jazz beland, omdat ik zag dat je daar kunt improviseren. Dat gaf een soort vrijheid.

En zo ben ik ook beland bij compositie en alle andere dingen die ik op dit moment doe.

Steeds vraag ik me af wat ik kan doen met de stem, telkens vanuit de herinnering aan het geluk bij het zingen als kleine peuter in bed.

MIJN ERFENIS

IK HAD TWEE DROMEN: MUZIEK EN JOURNALISTIEK

Mijn oudste herinneringen zijn gelinkt aan muziek. Het is iets waar ik mee bezig was, alvorens ik bewust kon denken of spreken. Ik herinner me dat ik, mede door het bruuske verhuizen van het ene land naar het andere, me in bed probeerde te troosten door liedjes te verzinnen. Keer op keer hoorde ik de strenge stem van mijn adoptiemoeder die me toeriep dat ik moest slapen i.p.v. zingen (lacht). En meestal luisterde ik naar die stem, maar bij het zingen ’s nachts was er toch iets dat krachtiger was dan mezelf. Jaren later werd ik me pas echt bewust van de kracht die ik op jonge leeftijd al in me had om dingen te verzinnen en te improviseren.

©Michel Martins @ Het Nutshuis, The Hague 2013

Wat betekent muziek voor jou?

Muziek betekent alles voor mij. Ik heb er heel veel voor opgegeven. Ik had een erg comfortabele job bij de VRT. Op een bepaald moment liep het contract af en heb ik, ondanks de mogelijkheid om via een ander contract verder te gaan, de sprong in het diepe gewaagd door helemaal voor de muziek te kiezen.

Zong je als kind ook in een koor?

Toen ik zes jaar was, brachten mijn ouders me een keer naar een muziekacademie om mee te zingen in het koor. Ik was een verlegen meisje en er stonden daar allemaal mensen die een paar koppen groter waren dan ik. Ik was

Jaren later reisde ik naar mijn familie in Rwanda en bleef ik een nacht bij mijn moeder logeren. Het huisje waarin ze woonde, was vrij afgelegen, ver van de stad. Er was nergens elektriciteit of licht. Buiten had je enkel de maan en de sterren als verlichting. De keuken bestond uit een paar rotsblokken waartussen een vuurtje was gemaakt waaraan we ons warm hielden. Een broer wiens Frans niet zo goed was, probeerde te vertalen. Maar op een bepaald moment waren de woorden gewoon op en moest ik vooral observeren. Het was niet altijd even gemakkelijk tussen mij en mijn moeder, de communicatie liep vaak heel stroef. Maar ik herinner me dat op een bepaald moment de kleine broertjes begonnen te improviseren met allerlei potten en pannen. Er is toen een soort van closeharmonykoor ontstaan waarbij iemand af en toe een zangsolo mocht geven, eerst mijn broertjes, dan mijn zusjes en

5

toen mijn moeder. Ik was stomverbaasd.

Het geheel klonk ongelooflijk en mijn Rwandese moeder zong erg goed, vol gevoel en met zoveel passie. Het was hemels. De familie bleef maar zingen en musiceren. Het bleek iets te zijn dat ze dagelijks doen, net zoals eten en drinken. Ik leerde dat mijn grootvader langs moederszijde ook een goede zanger geweest was en dat hij het vuur bij mijn moeder aangewakkerd had.

Toen besefte ik waar mijn muzikale interesse vandaan kwam. Van mijn geboorte tot in het weeshuis en vervolgens tot mijn adoptie in België, had ik voortdurend livemuziek gehoord. Dat is mijn erfenis.

Is je huidige werk gelinkt aan je achtergrond?

Veel van mijn werken gaan over de reizen die ik heb gemaakt in Oost-Afrika. Ik combineer daarbij mijn achtergrond als journaliste met mijn compositiepraktijk en akoestische muziek met elektronica. Ik maak veel opnames, bv. op mijn reizen in Rwanda, die ik in mijn werk integreer. Ik gebruik die geluidsopnames vaak als omgevingsgeluid en als een documentair element in mijn composities.

6

Zingen is in Rwanda zoals eten en drinken.

Ik ben gefascineerd door geluid en door hoe een ruimte klinkt (akoestiek). Ik vind het daarbij fijn om bij muziek uit te gaan van de meest inclusieve manier van kijken naar muziek, om niet alleen te denken over hoe een viool of een piano klinken, maar ook om geluiden uit het dagelijkse leven als muzikaal gegeven te ervaren. Dat kan de soundscape van mijn jeugd in Brugge zijn, maar evengoed de soundscape van het landschap waar mijn grootvader en mijn moeder wonen. Het kan gaan van abstracte elektronica met heel veel ruis en blieps tot heel fijne poëtische lijntjes. Ik ben vooral geïnteresseerd in hoe ik het allemaal samen kan brengen, hoe ik er op een muzikale manier mee kan omgaan om de luisteraar er helemaal in onder te dompelen.

Wat kan muziek doen om een echte culturele participatie in Europa tot stand te brengen?

Ik hoorde onlangs op de radio een prachtig interview waarbij iemand een stukje muziek liet horen dat zij had meegebracht. Prachtige muziek. Het bleek te gaan om muziek van een amateurstrijkkwartet dat had samengewerkt met een professionele Syrische componist, een vluchteling die nog niet zo lang hier was en die vanuit zijn muziek een plekje probeerde te vinden in België. Wanneer we vaker zulke muziek met zijn verhalen en contexten te horen krijgen via radio en televisie, creëer je een genuanceerder beeld van vluchtelingen en migranten. Verhalen en muziek met elkaar linken, zorgt voor verbondenheid en begrip. Dat hopen we in MoSaIC te doen.

Liesbeth Segers & Nathalie Germain Bekijk de interviews met de andere artiesten via onze website www.koorenstem.be.

Het was aanvankelijk niet de bedoeling om mijn ervaringen in Oost-Afrika te betrekken in mijn muziek, maar bijna per toeval is dat toch een groot onderdeel van mijn muziekpraktijk geworden.

© Sissel Marie Tonn en Flora Reznik Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze mededeling ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.

GREENTRACK WIST JE DAT....

Koor&Stem steeds meer inzet op duurzaamheid?

Sinds enkele jaren maken we deel uit van GreenTrack, een vereniging van culturele organisaties in Antwerpen, Kortrijk, Gent, Brussel en Brugge die de ecologische voetafdruk van de cultuursector wil verkleinen. Concreet betekent dit dat we bewust verbruiken en aankopen, ons verbruik (papier, water, energie) meten en zoveel mogelijk verplaatsingen met de fiets of het openbaar vervoer doen.

Onze nieuwe locatie in de Pater Pirestraat is handig bereikbaar met trein, tram, bus en fiets door de nabijheid van het station van Antwerpen-Berchem en de fietsostrade naar Mechelen. Het gebouw beschikt over een betere isolatie door dubbele beglazing en werkt grotendeels op sensorverlichting. Onze drukker (o.a. van deze Stemband!) werkt met ecologisch verantwoord papier en biologisch afbreekbare verpakking; een aantal uitgaves is trouwens enkel digitaal beschikbaar. Maar we kunnen nog zoveel meer doen: onze actielijst is lang. Langzaam maar zeker proberen we die verder uit te voeren.

Met Mei Plasticvrij nog vers in het geheugen inspireren we ook onze aangesloten koren.

In deze rubriek geven we je vereniging alvast een eerste eenvoudige tip om milieubewust te zingen. We beginnen eenvoudig: catering en afval.

Als koor organiseer je regelmatig concerten.

Daarbij voorzie je in catering voor je koorleden en misschien ook een drankje voor je publiek achteraf. Dat genereert veel afval.

Voor je koorleden kan je herbruikbare bekers aankopen. Heel handig als een koorlid die bewaart en gewoon op de dag van het concert meebrengt. Of je investeert eenmalig in een drinkbus voor iedere zanger met het logo van de vereniging. Dat oogt tevens professioneel.

Voor je publiek kan je herbruikbare bekers huren, bv. bij intercommunale afvalverenigingen zoals IVAGO (Gent) of IVAREM (Mechelen).

Vaak kan je zowel frisdrankmodellen als pilsglazen gratis huren en betaal je alleen een waarborg. Je kan je afvalberg nog verder verkleinen door producten in grootverpakkingen aan te kopen en drank uit glazen in plaats van uit plastic flessen te schenken. Vermijd het gebruik van plastic bestek – handig is dat sowieso niet.

Heb jij ook een tip om de ecologische voetafdruk van je koor te verkleinen? Laat het ons weten. Als we elkaars ideeën delen, groeit de kennis.

7

©Karel De Puysseleir

KORENFESTIVAL VLAANDEREN KONTICH

hun recht. Tijdens het festival luisterde de jury aandachtig en gaf nadien de koren leerrijke feedback. Er waren een geldprijs van de Gemeente Kontich, een publieksprijs en een professionele video-opname te winnen.

Er namen in het totaal niet minder dan zesentwintig koren (zowel kinder- en jeugdkoren, vrouwenkoren als gemengde koren) aan het festival deel, goed voor zo’n 800 koorzangers.

Het repertoire ging van gregoriaans via koorklassiekers en hedendaagse composities tot poparrangementen van Ed Sheeran.

Op zaterdag sleepte Furiosa o.l.v. Steve De Veirman de juryprijs in de wacht. Op zondag viel de keuze van de jury op het Jeugdkoor Waelrant o.l.v. Marleen De Boo. De publieksprijzen gingen dan weer respectievelijk naar Muzamies o.l.v. Jos Vanden Abeele en Vivo! o.l.v. Heidi De Caluwe.

Naar het Korenfestival kom je niet met het koor om snel jouw ding te doen. Er is plaats voor ontmoeting en koren luisteren er naar elkaar en zingen er voor elkaar. De energie en uitdaging die dit koren geeft, voel je terstond wanneer ze het podium beklimmen.

Het wedstrijdelement zit vervat in enkele opgelegde opdrachten, jurypunten, klasseringen, uitgebreide prijsuitreikingen, … Vanaf deze editie werden de koren uitgedaagd om zich te presenteren vooral met het repertoire dat hun het meeste ligt: zo komen ze het best tot

8 © Jens Van Durme

MEER STEMMIG GENT Meer Stemmig Gent, het stemmigste festival van Gent. Zoals elk jaar kan je genieten van een mix van concerten met polyfonie uit de renaissance, een workshop, duiding en achtergrond en veel Gentse gezelligheid in de festivalbar en de foodtruck tussen kerk en abdij.

De ticketverkoop ging van start op donderdag 2 mei, maar je kan nog steeds à la carte het menu van je favoriete ensembles of repertoire

samenstellen.

Onderkant formulier Engelse polyfonie met de Tallis Scholars?

Het Vagevuur van Lassus en de Kerle met El Grillo? De zeventiende eeuw induiken met Schütz en Polyharmonique?

Het Requiem van Jean Richafort ontdekken met Cinquecento? Of heb je een boon voor de intieme klank van de zes gamba’s van het Hathor Consort die Elisabethaanse huismuziek spelen?

Je beslist zelf hoeveel moois je op een dag wil horen! En lukt het je niet om te kiezen, dan zijn er nog steeds de voordelige festival- of dagpassen!

Meer Stemmig Gent I 28–29 juni 2019 I Meer info, tickets en het volledige programma: www.meerstemmiggent.be

De jury bestond uit Liesbeth Verbeeck, Carine Spiloes en Johan De Lombaert. Het festival is een samenwerking met het koor Dainavimo, de Montfortschool, het Gemeentebestuur Kontich en Koor&Stem.

ALBANOVA ‘EN ROUTE’

MIDZOMERFESTIVAL

Begin je zomer tijdens het midzomerfestival AlbaNova.

Neem onder begeleiding van Psallentes deel aan een uitdagend familieparcours vol gregoriaanse en polyfone klanken. Luister hoe Les Belles Dames Sans Merci het bewogen leven van kunstenares Artemisia verklanken. Bekijk de pakkende documentaire Lassus en ontdek hoe de boetepsalmen van Lassus een gesprek met drie vrouwelijke geïnterneerden over hun beleving van schuld en verlossing op gang brengen. Laat je verrassen door onconventionele jodelkunst, ontdek het werk van jonge, beloftevolle makers zoals Vocem Flentium en geniet van al het overige moois dat AlbaNova te bieden heeft in de pittoreske omgeving van Landcommanderij Alden Biesen (Bilzen).

AlbaNova I 30 juni 2019 I Meer info, tickets en het volledige programma: www.albanovafestival.com.

LAUS POLYPHONIAE Voor deze 26ste editie spreidt Laus Polyphoniae weer de mooiste muziek uit de middeleeuwen en de renaissance uit over de Antwerpse historische binnenstad. Tijdens deze editie wordt het bloeiende muzikale leven ten tijde van Maria Van Bourgondië belicht.

Honderd jaar na Huizinga’s Herfsttij der Middeleeuwen wekte Bart Van Loo met De Bourgondiërs deze roemrijke dynastie weer tot leven. Het Bourgondische hof doet denken aan veldslagen, steekspelen en ridderidealen. Maar ook aan muziek, want het Bourgondische hertogdom was de bakermat van de Franco-Vlaamse polyfonie.

Het muziekleven aan het Bourgondische hof was tijdens het bewind van Karel De Stoute, de vader van Maria, van het allerhoogste niveau en zette de macht en rijkdom van de Bourgondiërs extra in de verf. AMUZ nodigde dan ook het kruim van binnen- en buitenlandse ensembles uit om het indrukwekkende Bourgondische muziekleven gestalte te geven zoals Sollazzo Ensemble, Stile Antico, Tasto Solo, Mircologus en Gothic Voices maar ook Huelgas Ensemble, Utopia, ClubMédiaval en graindelavoix.

Laus Polyphoniae I 16–25 augustus 2019 I Meer info en het volledige programma: www.amuz.be.

AMERICA CANTAT

6–13 APRIL 2019, PANAMA STAD

America Cantat is een festival dat samen met zusterorganisaties Europa Cantat en Africa Cantat de vrede en verdraagzaamheid promoot via het samen zingen in koor. Voor dit festival bracht organisatie Musica Viva de koren, de vocale ensembles en het nationale orkest van Panama samen. De koren kregen een podium tijdens de galaconcerten en brachten een hommage aan de koormuziek uit Panama.

De lijst met hoogtepunten tijdens het festival is lang. Zo was er het ontroerende concert

met het Cubaanse kamerkoor Coro de Cámara de Matanzas, onder leiding van José Antonio Méndez Valencia. Maar ook het concert met het grote koor uit Panama waarbij drie jonge dirigenten de leiding kregen, bezorgde het publiek kippenvel. Het meer actieve publiek kon dan weer deelnemen aan de workshops met jonge zangers en expressieve dirigenten uit Panama waarbij de deelnemers kennismaakten met de Zuid-Amerikaanse koormuziek.

Of het kon aanschuiven aan de rondetafelgesprekken met dirigenten en organisatoren uit Panama, Argentinië, Canada, Chili, Mexico, Costa Rica, … Het festival bruiste en liet koormuziek en muziekopvoeding een prominente plaats veroveren in Panama Stad. Jonge zangers, koorzangers en dirigenten zullen het koorleven in Panama een stevige boost geven.

Marieke Missinne, voorzitter Koor&Stem Oost-Vlaanderen

GESLAAGDE 5E EDITIE VAN SINGING BRUSSELS Kinderen, volwassenen, families, zangers van over het hele land, 25 koren, individuele zangers, amateurzangers, professionelen, ... verzamelden zich op zondag 5 mei in BOZAR in Brussel. De vijfde editie was een zeer geslaagde; 1500 zangers deden het gebouw daveren met een rijk en divers repertoire. Het was dan ook een intense festivaldag met vele blije gezichten en een feestelijke en uitgelaten sfeer.

Enkele reacties van zangers:

‘Het is een fantastisch evenement en we zijn als Famuuz ontzettend dankbaar dat wij hier deel van mochten uitmaken!’

‘Bedankt voor deze mooie momenten, vol emotie. Een voorrecht waar ik totaal van genoten heb zondagnamiddag. Alles was perfect; van de kleinste tot grotere bijzonderheden.’

Kortom, we kijken al uit naar de volgende Singing Brussels! Noteer alvast zaterdag 6 juni en zondag 7 juni 2020 in je agenda.

9

©Jed Niezgoda

2-6 MEI CORK INTERNATIONAL CHORAL FESTIVAL

SLOT­CONCERT

10

Het is een uniek gebeuren met een grote diversiteit aan evenementen: galaconcerten, randconcerten, symposia, workshops, nationale competities voor schoolkoren, jeugdkoren, mannen- en vrouwenkoren, koor van het jaar, lichte muziek, kerkmuziek, internationale competitie, compositiewedstrijd, … Het is de bedoeling om de verschillende disciplines, kwaliteiten, leeftijden met elkaar in contact te brengen. De nationale en internationale koren waren zichtbaar aanwezig in de stad met verscheidene optredens.

De eigen Ierse traditie wordt in ere gehouden door enkele korte optredens met Ierse folkloristische muziek en dans. Er was een ‘Meet en Greet’ waarin alle koren buiten de wedstrijd voor elkaar een lied zongen om zichzelf met hun eigen cultuur voor te stellen.

Het festival wordt goed gesteund door de overheid en de stad en het kan rekenen op een grote groep van plaatselijke logistieke medewerkers.

In de ‘The Fleischmann International Trophy Competition’ oordeelden vijf juryleden over de

prestaties van elf koren. De kwaliteit van alle deelnemende koren lag dit jaar zeer hoog. Zij kwamen uit Zweden(2), Noorwegen, Finland(3), Polen, Duitsland, Slovenië, Ierland en Oekraïne.

De eerste prijs ging naar het Sloveense koor KGBL Chamber Choir uit Ljubljana o.l.v. Ambroz Chopi.

Het festival in Cork is een mooi voorbeeld van organisatie, gedrevenheid en liefde voor het koorzingen. Daarbij onthoud ik vooral de duidelijke stijging van het niveau van de Ierse amateur- en schoolkoren, niet alleen door de steun van de federaties en overheid maar ook door de festivalformule waarbij koren elkaar ontmoeten, horen, waarderen en van elkaar kunnen leren.

De competitie waarbij het vooral belangrijk is dat koren zich op hun best laten horen, luisteren naar de goede voorbeelden van de anderen en – wie weet – die goede voorbeelden ooit evenaren, paste perfect in het hele festivalconcept.

De Internationale Zingweek Gent sluit af met een groots en gratis slotconcert. Niet minder dan 250 zangers uit Europa, koorgroepen uit Vlaanderen, Cyprus, Spanje, Portugal, Slovenië, … o.l.v. Basilio Astulez (ES), Virginia Bono (ARG), Benoît Giaux (BE), Carlo Pavese (IT) en Jeroen Beckers (BE) zullen het beste van zichzelf geven. Er zijn ook atelierconcerten en een creatie van Elementary Seasons op een tekst van Jos Stroobants.

De muziek wordt gebracht door Ludo Claesen, Martin Slootmaekers, Maarten Van Ingelgem en Hans Helsen.

Slotconcert Internationale Zingweek Gent, SintMachariuskerk Gent I 14 juli om 15.00 u. I Toegang gratis I zingweek@koorenstem.be

Jos Venken

CITY OF EAR TIJDENS ODEGAND WEEKEND Als daverende afsluiter van het OdeGandweekend stelt Gent Festival samen met componist Joris Blanckaert City of Ear, een gloednieuw event, voor. City of Ear is een soundscape voor de stad. Hiermee wordt aandacht gevraagd voor de akoestische ecologie in een van de meest lawaaierige tijdperken. Met dit event krijgt ‘de stem’ haar plaats (terug) in de stad. In totaal weerklinken vanuit alle hoeken in de binnenstad honderden stemmen. Al

INTERNATIONALE ZINGWEEK GENT

wandelend tussen de koren krijg je een unieke beleving van de steeds weer veranderende muziek in interactie met de klanken van de stad. De stem zegeviert in Gent!

Gent Festival I 14 september–5 oktober 2019 I Meer info en het volledige programma via www.gentfestival.be City of Ear I 15 september I Meer info via www.gentfestival.be/nl/programma/city-of-ear/216/

DECREET BOVENLOKALE CULTUURWERKING

EEN MOOIE KANS VOOR DE VLAAMSE KOREN

Het decreet Bovenlokale Cultuurwerking werd van kracht op 1 januari 2019. Met dit decreet wil de Vlaamse Gemeenschap een kwalitatieve, duurzame, diverse en geïntegreerde bovenlokale cultuurwerking uitbouwen, stimuleren en optimaliseren met als belangrijkste aandachtspunten de versterking en de bevordering van cultuurparticipatie.

Verbinding en samenwerking zijn twee sleutelwoorden in het decreet. De Vlaamse Overheid wil verbinding en samenwerking versterken tussen de verschillende disciplines binnen de cultuursector, tussen de cultuursector en andere beleidsdomeinen zoals o.a. onderwijs, welzijn, toerisme, economie, én tussen het lokale en het Vlaamse niveau.

Het decreet voorziet in drie subsidielijnen: • Projectsubsidie voor bovenlokale cultuurprojecten; de lokale koorwerking krijgt de kans om artistiek te groeien en om binnen de eigen werking te experimenteren.

• Werkingssubsidie voor intergemeentelijke samenwerkingsverbanden.

• Werkingssubsidie voor een steunpunt bovenlokale cultuurwerking.

Koren die een projectsubsidie aanvragen, moeten beschikken over een rechtspersoonlijkheid. 75% van de koren is echter een feitelijke vereniging (FV) en komt dus niet in aanmerking voor deze ondersteuning. Nochtans is de stap van een feitelijke vereniging naar een vzw niet moeilijk. Een vzw geeft bovendien meer bescherming voor de vrijwilligers die in het koor actief zijn. Meer info hierover vind je in de gratis infomap van Koor&Stem (te vinden in de webshop). Koren die meewerken aan een project, maar geen aanvrager zijn van de subsidie, hoeven geen rechtspersoonlijkheid te hebben.

Tot voor kort werden projectsubsidies bijna uitsluitend toegekend voor één jaar. Het nieuwe decreet maakt het nu mogelijk om projecten in te dienen met een looptijd van maximaal drie opeenvolgende jaren.

Het project moet voldoen aan een aantal inhoudelijke en formele punten.

Op inhoudelijk vlak moet het project aan minstens twee van de volgende functies beantwoorden: • Experimenteren en innoveren: het ontwikkelen of begeleiden van de culturele praktijk, talent, carrière, methode, organisatie en repertoire.

• Creëren en produceren: het doelgericht creëren en realiseren van culturele producten, methodes of diensten.

• Spreiden en presenteren: een reeds gecreëerde culturele output logistiek brengen naar en delen met een publiek.

• Leren en participeren: het deelnemen aan en het deelhebben in het cultuuraanbod van bovenlokale producten, methodes of diensten die de creërende, lerende, participerende en interpreterende vaardigheden van individuen, groepen of gemeenschappen ontwikkelen en bevorderen.

De functies sluiten naadloos aan bij de dagelijkse praktijk in de lokale koorwerking.

Uiteraard moeten ze samengebracht worden met de uitgangspunten waarop het decreet steunt: verbinding en samenwerking. Met wat creativiteit moet het mogelijk zijn om vanuit de lokale koorwerking in te spelen op de inhoudelijke bepalingen van dit decreet.

De formele vereisten liggen voor de hand: • Het project overstijgt de reguliere werking van het koor dat de aanvraag indient; • Het project heeft een cultureel doel; • Het project heeft een afgebakend karakter; • Het project heeft een zakelijk deel dat financieel sluitend is.

De eerste indiendata voor de aanvraag van de projectsubsidie zijn de volgende: • 15 november 2019 voor projecten die starten vanaf 1 juli 2020 en maximum 3 jaar lopen.

De aanvraagdossiers worden beoordeeld door een beoordelingscommissie, samengesteld door de Vlaamse Regering. De commissie maakt gebruik van een aantal beoordelingscriteria die in het decreet Bovenlokale Cultuurwerking zijn opgenomen.

Als de aanvraag wordt goedgekeurd, wordt de toegekende projectsubsidie verkregen na de beslissing. Als de toegekende projectsubsidie meer dan 7.000 euro bedraagt, wordt de subsidie via voorschotten uitbetaald na de beslissing.

Het stelsel van provinciale wedstrijden wordt dus vervangen door een projectsubsidie die focust op verbinding en inhoudelijke samenwerking over de grenzen van de eigen sector heen. Lokale koorbesturen worden uitgedaagd om die focus te vertalen naar concrete projecten die beantwoorden aan de voorwaarden van het decreet. Het is aan de koorwereld om creatief in te spelen op de mogelijkheden die het nieuwe decreet biedt. Koor&Stem ondersteunt graag de lokale koren hierbij.

Koenraad De Meulder Directeur Koor&Stem Bronnen: Decreet Bovenlokale Cultuurwerking Uitvoeringsbesluit bij het decreet Bovenlokale Cultuurwerking Memorie van Toelichting bij het decreet Bovenlokale Cultuurwerking Lees ook: www.koorenstem.be/infomap

11

©Chris Blom

KOORSALON:

OP AFTERNOON TEA BIJ VOCAAL ENSEMBLE REFLECTION

12

Vocaal ensemble Reflection gaat met zijn oprichter en dirigent Patrick Windmolders in hun projecten, uit respect voor het historische kader van de muziek, resoluut op onderzoek naar de ziel en de zeggingskracht ervan. Daarbij onderstrepen ze het belang van wat al te vaak als evident wordt beschouwd: de spankracht tussen de tekst en de muziek, de onderliggende stijlkenmerken van de componist en zijn of haar inspirerende context. Hun nieuwe initiatief ‘het Koorsalon’ past perfect in deze filosofie. Een gesprek met Patrick Windmolders.

MUZIEK IS EMOTIE Het is voor elk koor of vocaal ensemble belangrijk om binnen de eigen missie en traditie steeds op zoek te gaan naar nieuw repertoire en originele invalshoeken om zichzelf en het publiek te verrassen. En dat is geen sinecure.

Bovendien is een concert immers meer dan een aaneenschakeling van een gefragmenteerde esthetische beleving. Het publiek boeien, het gevoel geven dat er tijdens een concert iets gebeurt en dat die beleving langer dan een tijdsspanne van pakweg anderhalf uur blijft nazinderen, dat is voor Patrick Windmolders de essentie van (koor)concerten en bij uitbreiding koorzingen.

Patrick: ‘de naam Reflection is niet zomaar gekozen. Het begrip reflectie heeft voor mij een dubbele betekenis: weerspiegeling en beschouwing, twee eigenschappen die kenmerkend zijn voor het ensemble. We proberen de partituur meer dan qua noten alleen zo getrouw mogelijk uit te voeren. Daarnaast denken we veel na over hoe we deze muziek tot bij ons concertpubliek kunnen brengen en hoe we daar vernieuwend in kunnen zijn.

Ons publiek verdient zo’n constante alertheid.

We horen te vaak dat de koorwereld behoefte heeft aan vernieuwing en originaliteit.’

Het nieuwe concertconcept ‘Koorsalon’ past perfect binnen deze filosofie. Bij zo’n concert

nodigt vocaal ensemble Reflection een centrale gast en een moderator uit in de zetel op het podium. In het gesprek dat in een ontspannen sfeer wordt gevoerd – de Koorsalons vinden plaats in de intimiteit van een hal in de Thomas More hogeschool in Antwerpen – wordt gepeild naar de muzikale voorkeuren, inspiratiebronnen en favoriete componisten van de centrale gast. Besproken composities of voor de desbetreffende componist relevante koorwerken worden tussen het gesprek heen geweven en live gebracht.

Patrick: ‘Meer nog dan bij andere kunstvormen is muziek emotie en omdat ik me tijdens de voorbereidingen van een nieuw project heel intensief inwerk in het leven en het werk van de geprogrammeerde componist, ervaar ik die emoties redelijk heftig. Tekst is uiteraard ook heel belangrijk. Elke componist en dirigent en zelfs zanger moet tenslotte de tekst en zoveel mogelijk de achterliggende betekenissen bevatten om de expressie van de muziek nog levendiger te maken en de emoties van de componist in zijn werk te (her)kennen. Al deze aspecten maken ‘muziek op zich’ en ‘muziek maken’ iets dat naar de ziel grijpt. Ik vind het dan bijzonder jammer dat de luisteraar deze ervaring niet volledig ondergaat omdat tijdens een traditioneel

koorconcert informatie verloren gaat of zelfs niet aangeboden wordt. Met onze Koorsalons willen we de persoonlijke ervaringen, belevingen en emoties van de centrale gast kleur en klank geven aan de hand van de muzikale intermezzi. De luisteraar wordt ondergedompeld in een persoonlijk muzikaal bad en voelt mee met de gast, het ensemble én de componist.’

RAYMOND SCHROYENS TE GAST De gast van het eerste Koorsalon in het voorjaar was Jan Vandenhouwe, de nieuwe artistiek directeur bij Kunsthuis Opera Vlaanderen/Ballet Vlaanderen. Het gesprek werd geleid door musicoloog Steven Marien.

Op 12 mei vond de tweede editie plaats en verliet Reflection de geijkte formule lichtjes om een bijzondere reden: de ‘centrale gast’ componist Raymond Schroyens (°1933) was wel aanwezig maar het gesprek werd niet met hem maar over hem gevoerd. Journalist Rudy Tambuyser modereerde het gesprek met componist en dirigent Kurt Bikkembergs en Ann Schroyens, dochter en biografe van Raymond.

Patrick: ‘Ik koester al lang veel respect voor het oeuvre van Raymond Schroyens. Het is veelzijdig en die veelzijdigheid wilden we tijdens het Koorsalon laten horen door zijn muziek te combineren met werken van componisten die hem inspireerden. Tegelijkertijd belichtten we enkele stijlkenmerken die zijn werk zo uniek maken. Kurt kaderde de muziek in een bredere context en Ann situeerde met veel liefde en respect de gekozen composities in het rijke leven van haar vader.’

Het Koorsalon opende zijn deuren met My love is like a red red rose, met zekerheid het meest uitgevoerde koorwerk van Schroyens en ontstaan na een weddenschap waarbij hij vrienden wilde bewijzen een eenvoudig

lied te kunnen schrijven volgens het Brahmsidioom. Na het intermezzo – waarin verteld werd hoe de centrale gast in zijn jeugd via het St.-Romboutskoor in Mechelen in contact kwam met de muziek en de persoon van Jules Van Nuffel en hoe dat invloed had op de ontwikkeling en het werk van Schroyens – zong Reflection Gemini 4, een ingenieuze zetting van My love en O Stille dies Verlangen. De twee a-capellaminiatuurtjes versmolten tot een geheel. Via Van Nuffel leerde Schroyens de kracht van de eenvoud en van de tekst.

In het tweede deel – waar melancholie en duisterheid letterlijk en figuurlijk de toon zetten – werd Winterwijding van Schroyens gecombineerd met Heu mihi van Heinrich Schütz. Een op het eerste gezicht niet evidente combinatie; toch kon je duidelijk horen dat de tekstverklanking van Schütz in een klaar en sober lijnenspel en de – ondanks de sombere sfeer - absolute musiceervreugde die zijn muziek uitstraalt als inspiratie-elementen terugkomen in het werk van de gevierde componist. Ann raakte haar vaders synesthesie aan, zijn gave om met muziek te schilderen.

Met Hannelore, een springerig lied op tekst van Jos Stroobants, werd de link gelegd met Vic Nees. Zijn The tom-tit nest sloot qua stijl en vorm perfect aan. Tekstgevoeligheid, onomatopee, poëzie, … begrippen die automatisch opwellen bij het horen van deze composities. Nees en Schroyens waren gedurende hun hele leven boezemvrienden die elkaar beïnvloedden en uitdaagden.

©Chris Blom

Als inleiding op het volgende tweeluik met Bladeren Rijzen van Schroyens versus Tochter der Heide van Hugo Distler schetste Kurt Bikkembergs het belang van de muziek van deze Duitse lutherse componist en vergeleek hem met Poulenc. Distlers muziek wordt nog weinig uitgevoerd en dat heeft alles te maken met de moeilijkheidsgraad ervan: wrange tooncentra die te anders zijn waardoor hedendaagse musici er verder en verder van verwijderd raken.

Toch impliceert deze muziek een bepaalde levendige soberheid die afrekent met de bombarie van de Neudeutsche Schule. En dat element vinden we

terug in de muziek van Schroyens: hij schuwt het complexe en zet zich af tegen het massale klankbeeld dat eigen is aan de vorige generatie Vlaamse componisten.

HART, ZIEL, REDE De namiddag werd afgesloten met Spring song at midnight dat naast Let all the world in every corner sing van Vaughan-Williams werd geplaatst waarmee het postromantische karakter van Schroyens’ muziek werd benadrukt, muziek die volgens Ann bij haar vader vaak uit het hart kwam.

Het concept ‘het Koorsalon’ van vocaal ensemble Reflection o.l.v. Patrick Windmolders is vernieuwend en absoluut waardevol. Het is een bad waarin je jezelf naast aan subtiel gekozen en dito uitgevoerde muziek ook kan laven aan het waarom en de emotionele achtergrond van de keuze. Er ontstaat een persoonlijke dialoog tussen de uitvoerders en de centrale gast maar ook tussen hen en het publiek. Pythagoras zocht eeuwen geleden al naar de betekenis van de ‘taal’ die muziek voor hem was en naar het antwoord op de vraag of deze iets uit de niet-muzikale werkelijkheid kon representeren. Hij vroeg zich af of componisten emoties in een melodie kunnen stoppen of dat die emoties niet in de melodie maar in onszelf zitten. Een interessante vraag die te situeren is op het raakvlak tussen rede, ziel en hart.

Het Koorsalon bevindt zich precies op dat raakvlak.

De volgende editie van het Koorsalon zal plaatsvinden in het najaar (datum nog niet bekend) met Klara- en KEW-presentatrice Katelijne Boon en componist Wim Henderickx. www.reflectionvocaal.com

Johan Geerts

13

Jouw koor of zangproject hier in de kijker?

Bezorg ons een recente en originele foto met een tekstje van maximum 100 woorden.

Mail naar stemband@koorenstem.be

14

MUSICAL OP Z'N ZWEEDS Het Zweedse koor van Brussel is een gemengd koor dat zowel klassieke en traditionele als hedendaagse en popliederen zingt.

Het koor bestaat uit leden van verschillende nationaliteiten, maar zingt voornamelijk in het Zweeds. Op 18 mei 2019 brachten ze in de Lumenzaal in Elsene een sprankelend concert met populaire liederen uit musicals zoals Mamma Mia, The Lion King, Kristina from Duvemåla, Chess en Phantom of the Opera. www.swedishchoir.com.

(c)Fotostudio Persoons

KOOR WERELD

CANTATE DOMINO 60 JAAR JONG!

Het koor Cantorum Cantate Domino uit Aalst bestaat in 2019 zestig jaar en dat vierde het koor met een jubelconcert op 3 mei in de Sint-Martinuskerk. In samenwerking met de stad Aalst, werd dit concert een unieke en extra feestelijke editie waarbij, naast Cantate Domino ook voor de eerste keer verscheidene professionele solisten, oud-leden van Cantate Domino én andere groepen met oud-zangers een voorname plaats innamen.

Het concert bevatte ook een primeur: het eerste optreden van de kersverse groep OverStem Kanker, bestaande uit laryngectomie-patiënten onder leiding van dirigent Andries De Winter. Aalstenaar Maarten Van Ingelgem schreef er speciaal voor deze gelegenheid een compositie voor. De groep de Malufi Singers, bestaande uit zes oud-zangers die intussen allen een hogere muziekopleiding

volgden en doorgroeiden tot gerenommeerde solisten, bracht voor het eerst sinds lang Philippe Souvagie, Ludwig Van Gijsegem, Lieven Deroo, Marc Meersman, Joris Bosman en Jan Caals weer samen op het podium.

Naast het Vocaal Ensemble Incensum, bestaande uit zeven gewezen zangers van Cantate Domino, bracht ook het eigenzinnige mannenensemble Kratzfuss, samen met het speciaal voor het feestjaar opgerichte ad-hockoor van oud-zangers van Cantate Domino, werken van o.a. Schubert, Mozart, Kristiaan Van Ingelgem, Josquin des Prez en Ken Burton. Het koor werd opgericht door oud koorlid Philippe Souvagie. Tom Deneckere begeleidde op de piano, Kristiaan Van Ingelgem op het orgel. Het internationale karakter kreeg gestalte door de aanwezigheid van een twaalftal vertegenwoordigers van ambassades. Ook dat was een primeur in Aalst.

KOOR ASEM’ GAF WERVELEND CONCERT Amper een jaar na de oprichting van Asem’, het gemengde koor onder leiding van Anna Nuytten, stond het met een groot aantal leden én een stevige dosis goesting klaar om de pannen van het dak te zingen. Samen met de muzikanten van de Wervikse folkgroep The Swigshift en het Strijkkwintet Westhoek Consort werd het muzikale verhaal verteld van gezinnen die terugkeerden naar het vernielde Wervik na de Eerste Wereldoorlog. Het werd een onvergetelijke avond vol oorstrelende muziek en meeslepende verhalen. Asem heeft het koor in ieder geval genoeg!

©Marcel Mous

Het Regenboogkoor van Kapellen is een solidariteitskoor dat liederen zingt van zowat overal ter wereld. Dit jaar bestaat het koor twintig jaar en dat liet het koor niet zomaar passeren. Het jubileumconcert werd groots opgevat met als het thema ‘Kleuren van hoop’. De opbrengst ging integraal naar Oxfam Wereldwinkels. De

leden traden hiervoor uit hun comfortzone want ze gaven nooit eerder zulk een groot concert. Tot dan toe zongen ze voornamelijk om solidariteitsacties met zang te ondersteunen; gaande van acties van Broederlijk Delen tot acties van de plaatselijke Oxfamwinkel.

Het concert wist tot tweemaal toe de zaal tot in de nok te vullen. Na afloop kreeg het koor niets dan lof. Kortom, het was een prachtig concert waarvan zowel het publiek als de zangers nog steeds nagenieten. En de Stedelijke Muziekacademie van Ekeren? Die davert nog steeds op haar grondvesten.

IN DE SCHADUW

VAN NAPOLEON

© Johny Verschelden

JUBILEUMJAAR REGENBOOGKOOR KAPELLEN

MIDZOMERCONCERT

LEUVEN

Proef van de midzomersfeer met Cappella Concinite!

Midzomerfeesten stammen uit de voorchristelijke traditie en worden vooral gevierd in Noord-Europa, met uitbundige bloemenkransen, dansen en vreugdevuren. Wij zetten Sint-Kwinten ook figuurlijk in vuur en vlam, door je te vergasten op vreugdeliederen over het begin van de zomer, sprookjesachtige mythes en ontluikende liefdes. Je hoort zingende elfjes uit Shakespeares ‘A Midsummer Night’s Dream’, maar ook Keltische liederen, Estse volksmuziek van Veljo Tormis en een vleugje romantiek. De muzikale leiding is in handen van Ludo Claesen. Catherine Mertens begeleidt op de piano.

Midzomerconcert, Leuven I 22 juni 2019 om 20.00 u. I

APERITIEFCONCERT

DENDERMONDE

De koren Viva Voce uit Dendermonde en Fine-tuned uit Sint-Niklaas brengen romantische koormuziek. Op het programma staan onder meer de Liebeslieder Walzer van Johannes Brahms. Pianisten zijn Tim De Knop en Lieve Pas. Aperitiefconcert, Dendermonde I 23 juni 2019 om 11.00 u. I Info en tickets via www.vivavoce.be

Aan het begin van de zomervakantie programmeert de Koninklijke Harmonie Eendracht Aalbeke haar meest omvangrijke project tot nog toe. De harmonie, onder leiding van Aaron Eggermont, waagt zich aan de Belgische première van de musical In de schaduw van Napoleon. Dit musicalspektakel zal plaatsvinden in de unieke omgeving van Houtimport Vandecasteele in Aalbeke (Kortrijk).De muziek van deze musical voor harmonie orkest werd geschreven door Bert Appermont. Dit musicalspektakel zal plaatsvinden in de unieke omgeving van Houtimport Vandecasteele in Aalbeke (Kortrijk).

Met in totaal zo’n 200 uitvoerders belooft het een uniek spektakel te worden dat mensen uit verschillende hoeken van (West-)Vlaanderen bij elkaar brengt.

In de schaduw van Napoleon I 5-6 juli 2019, 20.00 u. I Meer info en tickets via www.indeschaduwvannapoleon.org

Info en tickets via http://www.concinite.be/

KIOSKCONCERT

WAKEFIELD GIRLS’ HIGH SCHOOL

De Wakefield Girls’ High School Junior School werd opgericht in 1881 en maakt deel uit van de Wakefield Grammar School Foundation, die jongens en meisjes in West en South Yorkshire opleidt. Het Under 11 Choir is een van de vier koren van de school.

Kioskconcert Wakefield Girls’ High School, Oostende I 5 juli 2019 om 15.00 u. I Wapenplein, Oostende I Toegang gratis

15

ZOVEEL MEER DAN EEN WEDSTRIJD IN GESPREK MET MAARTEN VAN INGELGEM, ARTISTIEK LEIDER WORLD CHOIR GAMES De World Choir Games, dé grootste koorwedstrijd 16 ter wereld, komt in juli 2020 voor de elfde editie

naar Vlaanderen. En we zullen het geweten hebben! Maar liefst 500 koren uit de hele wereld zakken af naar België, samen goed voor 20.000 buitenlandse gasten. De wedstrijd zal plaatsvinden in concertzalen in Antwerpen en in Gent, maar als het van artistiek leider Maarten Van Ingelgem afhangt, zal heel Vlaanderen kunnen meegenieten van dit gigantische koorfeest. Hij vertelt er alles over tijdens een interview.

Ik kan me inbeelden dat voor velen de World Choir Games nieuw in de oren klinkt. Hoe zou je het idee achter de wedstrijd in een paar zinnen kunnen omschrijven?

Bij de Games gaat het om een vrij nieuw concept van de Duitse organisatie INTERKULTUR, die overal ter wereld dergelijke events organiseert. De tweejaarlijkse World Choir Games vinden sinds 2000 plaats. Wat ik zelf zo boeiend vind aan het initiatief, is dat het veel meer dan een wedstrijd is. Het is een festival waarbij de overheid, de toeristische diensten van de betrokken steden én de Vlaamse koorwereld betrokken worden. De Games bestaan uit twee delen: een ‘champions competition’ en een ‘open competition’. De ‘champions competition’ is gericht op koren die al eerder meededen aan internationale wedstrijden, terwijl de ‘open competition’ bestaat uit concerten, workshops en coachingsessies. Voor dit niet-competitieve gedeelte is elk koor welkom om deel te nemen.

De leuze van de ‘open competition’ is dezelfde als bij de Olympische Spelen: meedoen is belangrijker dan winnen.

Je bent voor deze editie van de World Choir Games de artistiek leider. Hoe is Koor&Stem bij jou terecht gekomen?

Ik denk dat mijn profiel daarin bepalend is geweest. Aan de ene kant ben ik koordirigent, pianist, zanger en componist, en aan de andere kant heb ik ook een managersprofiel. Ik heb recent een aantal grote projecten mee georganiseerd zoals het vredesoratorium Onvoltooid Landschap in samenwerking met Koor&Stem.

Ook heb ik de voorbije 25 jaar op vrijwillige basis veel voorstellingen georganiseerd, gaande van schoolconcerten tot kleine festivals. Dit is de eerste keer dat ik eens betaald zal worden. (lacht) Met het organiseren van de World Choir Games komt nu echt alles samen: mijn liefde voor de koorwereld, mijn passie voor het organiseren, en mijn wens om bepaalde dingen onder de aandacht te brengen zoals de muziek van Vlaamse componisten.

Wat houdt je functie precies in?

In de eerste plaats sta ik samen met het team van Koor&Stem en met onze Legacy Manager Lieselotte Goessens ervoor in dat het initiatief vlekkeloos verloopt. INTERKULTUR heeft ons een aantal basisingrediënten aangeleverd, zoals de grootse openingsceremonie, de workshops of de internationale jury van zo’n tachtig leden om de wedstrijd te beoordelen.

Het is mijn taak om de Vlaamse juryleden te kiezen, waarbij ik rekening houd met diversiteit, met de verhouding tussen mannen en vrouwen, met achtergrond, met muziekgenres enzovoort. Ik vind dat elk koor zich thuis en welkom moet voelen tijdens deze wedstrijd. Maar

tegelijkertijd zie ik de Games voor de Vlaamse koorwereld ook als een soort investering waarvan we nog lang de vruchten zullen plukken.

Welke koren willen jullie bereiken met het evenement?

Alle koren! Dat is net het mooie aan het project.

Een jaar of tien geleden kende het koorleven in Vlaanderen al eens een hoogtepunt: het Canvasprogramma Koor van het Jaar, in samenwerking met Flagey en Koor&Stem. Dat was een wedstrijd om een hoog niveau te behalen.

Voor velen was het een eyeopener. Men stond immers versteld van wat een goed amateurkoor allemaal kon. En ook het visuele aspect kwam in de kijker. Het was toen nog een heel nieuw gegeven dat er op wedstrijden en op festivals met beweging op het podium werd gewerkt. De koorwereld werd plots zichtbaar.

Dat wedstrijdgegeven is er ook bij de World Choir Games, maar alle niveaus en genres komen aan bod. Er zijn niet minder dan 27 categorieën waarvoor koren zich kunnen inschrijven, en voor elk van die categorieën kan men kiezen om mee te doen aan de ‘open competition’ of aan de ‘champions competition’. 13 categorieën hebben te maken met het koor zelf: ben je een seniorenkoor, een kinderkoor of een studentenkoor? De overige 14 categorieën hangen af van het genre, gaande van klassieke muziek tot popmuziek, show choir, folklore enzovoort. Veel mensen zullen versteld staan van de verschillende soorten muziek die er bestaan voor koor!

Ook voorafgaand aan de wedstrijd staat er al heel wat op stapel.

Inderdaad. Wat ik wil bereiken, is dat heel Vlaanderen toeleeft naar de Games. Zo zal, geïnspireerd op de Olympische spelen, de vlam van de World Choir Games in januari 2020 aangestoken worden. Die koorvlam zal als een lopend vuurtje door de Vlaamse koorwereld gaan. Onder het label ‘Koorvlam’ zullen concerten vallen, maar ook sociale zanginitiatieven zoals bijvoorbeeld De Stem van ons Geheugen, waarbij er gezongen wordt samen met mensen die aan dementie lijden. Om het even welk koor, welke vereniging – of zelfs gemeentebestuur, DKO of school – kan met ideeën komen die onder het label vallen. De vlam zal telkens fysiek overhandigd worden van het ene initiatief aan het volgende. We hopen zo met de vlam de hele Vlaamse koorwereld in kaart te brengen.

Zijn er ook initiatieven die specifiek gericht zijn op de koren die deelnemen aan de wedstrijd?

In de maanden voorafgaand aan de Games zullen er verscheidene presentatieconcerten op poten worden gezet. Telkens zal er een vertegenwoordiger van INTERKULTUR uitgenodigd worden die feedback zal geven.

Daarnaast kan je ook aan experts vragen om je koor een aantal weken te coachen én biedt Koor&Stem extra coachingsessies aan. Op die manier kan elk koor gericht toewerken naar de Games in juli 2020. Dat is het mooie van het initiatief. Er is in Vlaanderen veel groeipotentieel, en dat kunnen we met de World Choir Games een serieuze boost geven.

Welke oproep zou je aan de Vlaamse koren willen doen?

Voor de deelnemende koren beloven de World Choir Games een ongelooflijk ontmoetingsmoment te worden met andere koren, met andere culturen, met andere manieren van zingen. Die internationale koren ga je niet alleen aan het werk horen, je gaat er samen mee kunnen zingen en plezier maken. Er zullen Friendship Concerts georganiseerd worden waarbij vier koren uit alle hoeken van de wereld samengebracht worden. Zingen in een koor, dat is verbroederen, dat is dingen samen doen. Bovendien ben ik er zeker van dat de koren die hiernaartoe komen, Vlaanderen en de Vlaamse koren willen leren kennen. Daarom doe ik graag een warme oproep om al contacten op voorhand te leggen met buitenlandse koren. Op de website van Koor&Stem zullen we daarvoor enkele handige hulpmiddelen aanreiken. En ook omgekeerd zijn we nu al buitenlandse koren aan het stimuleren om zoekertjes te plaatsen. Houd de website dus zeker in de gaten. De banden die via koren gesmeed worden, zijn voor het leven. Ze leveren aan onze eigen koren heel wat kansen op om in het buitenland op te treden. Kortom, de World Choir Games beloven iets heel speciaals te worden. Je zal zien, Vlaanderen zal die weken echt even te klein worden.

Waldo Geuns Voor alle informatie in het Nederlands en de updates van Koor&Stem, zie www.wcg2020.be & wcg2020@koorenstem.be.

Volg ons ook op Facebook: www.facebook.com/worldchoirgames2020Vlaanderen

17

REPERTOIRENIEUWS NIEUWE LOCATIE

meerstemmigheid wisselen elkaar af boven een kabbelende pianobegeleiding. Zo wil elk kind meteen meevaren.

Op 5 april 2019 verhuisde Koor&Stem naar de Pater Pirestraat in het Groen Kwartier, Antwerpen. Inclusief de bibliotheek. Onze partituren staan in een heldere ruimte waar je aangenaam kan ‘snuisteren’. In een apart hoekje kan je partituren doorspelen of zelfs cd’s beluisteren. Onze bladmuziek kan je momenteel niet zelf raadplegen omdat we die wegens plaatsgebrek elders hebben ondergebracht. Om je zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn, vragen we je altijd een afspraak te maken als je partituren wilt ontlenen.

Partituren terugbrengen kan gewoon zonder afspraak.

18

KINDERKOOR ZINGEN OVER ZEE – JAN VAN DER ROOST Opnieuw hoogdagen voor de zangertjes Zingen en kinderkoordiriover zee genten tijdens de kinderkoordagen in Wetteren. Naast een aantal bekende kinderkoorliederen ontJan Van der Roost dek je hier ieder jaar nieuw repertoire dat speciaal voor de koordagen geschreven wordt.

Zo ook dit jaar het driedelige werk Zingen over zee van Jan Van der Roost (°1956).

Uit een short list van een tiental gedichten kozen de kleinkinderen van de componist gedichten uit van Johanna Kruit (Zoutelande, °1940), Linda Vogelesang (Hooge Zwaluwe – NL, °1974) en Firmin Van der Poorten (Aalst, 1921-2013).

Johanna Kruit groeide op in Zeeland, waar de zee altijd aanwezig is, net zoals in haar werk.

Jan Van der Roost schreef een prachtige lyrische melodie op de kinderlijk dromerige tekst Varen. Eenstemmigheid en eenvoudige Koorkaften def

Euprint ed.

6/17/06

8:48 AM

KOUD - JAN COECK

Pagina 1

%

Copyright Euprint ed.

Parkbosstraat 3 B-3001 Heverlee tel.: +32-16-40.40.49 fax: +32-16-40.70.49 info@euprint.be www.euprint.be

Met Storm op Zee verplaatsen we ons naar de afwasbak. Vogelesang schreef een humoristisch kindergedicht dat zich uitstekend leent voor een verhalend kinderlied vol afwisseling en beeldende elementen. Zo horen we hoe vet en broodkruimels proberen de storm te doorstaan, maar – ook muzikaal – verzuipen.

De zanglijn wisselt af tussen eenstemmigheid en tweestemmigheid. De kinderen spreken en mogen wind en storm tevoorschijn toveren.

De piano begeleidt, vertelt zelfs, tot het geheel uitmondt in een overtuigend slot.

Met het laatste deel Avond aan zee sluit Van der Roost in alle rust af. Het kabbelende karakter van de 6/8 maat uit Varen keert terug.

In vier schilderijtjes schetsen dichter en componist telkens een ander beeld van een avond aan zee. Elk tableau krijgt een eigen melodie en ritmiek, sober begeleid door de piano. In de tussenspelen treedt de piano helemaal op de voorgrond en schildert zijn eigen beeld.

De uitgave van Euprint plaatst de werkjes in deze volgorde, maar de componist laat de uitvoerder vrij die te wijzigen en zelf te bepalen.

De tweede stem kan je ook weglaten, de piano kleurt de harmonieën voldoende bij. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. Aanrader!

Coverontwerp: Stefaan Vermeulen

Voor Caloroso schreef Jan Coeck (°1950) twee nieuwe kerstliederen die op het kerstconcert van Jan Coeck Caloroso op vrijdag Koud 28 december 2018 in Wijnegem gecreëerd werden. Wintertijd is een vrolijk jazzy nummer, Koud biedt de tegenpool: ís het wel zo’n mooie tijd voor iedereen? Euprint bundelde deze liederen samen met een reeds bestaand kerstlied van Jan Coeck: Zwart Schaap.

Eenstemmig met piano.

Kinderkoor & Piano

D/2019/6045/021

Euprint ed.

UIT FINLAND

De Finse uitgeverij Sulasol stuurt vaak nieuwe werken naar onze bibliotheek. En daar zit regelmatig werk tussen van de Fin Jaakko Mäntyjärvi (°1963), bekend om zijn soms hilarische insteken en inspiratie. Ook nu weer.

Met Juliet November Tango daagt hij zichzelf uit een compositie voor vrouwenkoor te schrijven op tekst van het NATO-alfabet. Dat alfabet blijkt de basis van een verzonnen drama.

Het alfabet bevat slechts één vrouwennaam (Juliet) en meerdere mannennamen (Charlie, Mike, Oscar, Victor en gelukkig ook Romeo).

De componist voegde locaties als Québec, India en Lima uit het alfabet aan het stuk toe en schreef zodoende een hilarisch verhaal voor vrouwenkoor. De componist nodigt de uitvoerders uit om het verhaal ook uit te beelden. Het stuk werd geschreven in opdracht van het World Choral Symposium on Choral Music in Barcelona in 2017.

Een ander werk – Canon indeed, een opdracht van het koor van de Tampere University of Technology – verwijst naar de Canon van Pachelbel op tekst van het bekende lorem ipsum dat al sinds de renaissance als dummytekst gebruikt wordt voor lay-outdesign. Mäntyjärvi gebruikte echter ook de originele tekst waaruit lorem ipsum een mismeesterde versie is, nl. een passage uit De finibus bonorum et malorum van Marcus Tullius Cicero. Een werk voor drie gelijke

bovenstemmen, tenor en dubbele bas a capella. Niet eenvoudig, wel heel leuk.

Sulasol verspreidt ook werk van niet-Finse componisten, zoals een aantal composities van Kurt Bikkembergs (°1963). Tombeau à 5 verscheen destijds als déploration sur la mort de Vic Nees, Tombeau à 6 beweent de in 2016 gestorven Frans Mariman, oprichter van het Gregoriaans Koor in Leuven. In 2017 zou hij tachtig geworden zijn. Het zesstemmige complex op de tekst van Psalm 111 Beatus vir herinnert aan het gregoriaans: geen voorgeschreven maat, eenstemmige passages – weliswaar boven bourdon, flarden melodie die herinneren aan het gregoriaans, rust. Een mooi werk!

We ontdekten ook Four Medieval Carols uit Ierland van de jonge Ierse componist Eoghan Desmond (°1989). Hij zette vier prachtige laatmiddeleeuwse teksten, de ene al bekender dan de andere: Adam lay ybounden, There is no rose, Coventry Carol en A babe is born.

De eerste twee werden gecreëerd door de New Dublin Voices onder leiding van Bernie Sherlock eind 2016, de laatste twee door Chamber Choir Ireland onder leiding van Paul Hillier eind 2017. Voor vierstemmig koor divisi met hier en daar solopartijen.

Zingen met Bruegel is een zang- en doebundel met oude liedjes en spelletjes voor jonge kinderen. Inspiratiebron is het indrukwekkende schilderij Kinderspelen van Pieter Bruegel de Oude (1525?-1569). Bruegel schilderde het doek met 230 spelende kinderen in 1560, maar nu nog altijd amuseren kinderen over de hele wereld zich met dezelfde spelletjes die hij eeuwen geleden afbeeldde. Het schilderij straalt kinderlijke vreugde uit, vol vrolijkheid en deugnieterij. Een plezier dat ook in oude volksliederen te vinden is!

Met Bruegels Kinderspelen als gids (her)ontdekken kinderen, samen met hun (groot)ouders en leerkrachten, op een speelse manier liedjes en spelletjes die de tijd trotseren.

Een bundel vol bruegeliaans zang- en spelplezier!

ONTDEKKING UIT VLAANDEREN FLEMISH REQUIEM Pierre-Hercule Bréhy (1673-1737) is niet de meest bekende componist. Onterecht, zo FLEMISH REQUIEM CantoLX blijkt. Als voorganger FRANK AGSTERIBBE direction JOSEPH-HECTOR FIOCCO van Joseph Hector Fiocco (1703-1743) PIERRE-HERCULE BREHY was hij zangmeester aan de kapittelkerk van Sint-Michiels en Sint-Goedele. Hij schreef voornamelijk religieuze muziek, waarvan de instrumentale composities nagenoeg allemaal verloren gingen. Op de cd Flemish Requiem hoor je een Missa pro defunctis van zijn hand naast enkele motetten en werk van (wellicht) Joseph Hector Fiocco (of een familielid). Wat een mooie muziek! De cd presenteert vergeten barokcomposities uit de Zuidelijke Nederlanden, uitgevoerd door CantoLX onder leiding van Frank Agsteribbe. Een absoluut pareltje, uitgegeven door Et’cetera.

IN DE KLAS ZINGEN EN SPELEN MET BRUEGEL! Zit er ook muziek in de schilderijen van Bruegel? Zeker!

Zingen met Bruegel Het Studiecentrum Oude liedjes voor jonge kinderen voor Vlaamse Muziek zette samen met het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) een volksliedjesproject op rond Bruegels schilderij De Kinderspelen. De link is niet ver te zoeken, er zijn op Bruegels schilderijen veel muziekinstrumenten te vinden. Ook het speelse, vrolijke maar anderzijds maatschappijkritische karakter past bij de sfeer van veel oude Vlaamse volksliedjes. Jan mijne man, Katootje, De vier weverkens, ze lijken zo van het doek af te spatten! Muzikanten Piet Decalf, Gregory Van Seghbroeck, Pat Riske, Koen Garriau, Hilde Frateur en Andries Boone tekenden voor de arrangementen. Elk op hun eigen manier gaven ze de oude liedjes een nieuwe glans, om ook de jeugd van nu te begeesteren met de rijkdom van het volkslied. Ondertussen is er een liedbundel met cd, speciaal voor kinderen. Daarin staan niet alleen volksliedjes die samenhangen met het schilderij, maar ook spelletjes en knutselactiviteiten. Uitgegeven door ANZ en aldaar te verkrijgen.

Geïnspireerd door de Kinderspelen van Pieter Bruegel de Oude

PARADE VAN DE VLAAMSE KOORMUZIEK Op 11 mei wijdde het Mechelse muziekfestival Lunalia een volledige dag aan koormuziek uit Vlaanderen. Twaalf koren passeerden de revue met een bijzonder divers muziekpalet. Alles werd netjes ingeblikt en zal dus binnenkort op youtube beschikbaar zijn – onder meer vindbaar via het Koor&Stem youtube kanaal Choral Music From Flanders.

Enkel CantusAmici waagde zich aan onze polyfone voorvaderen zoals Pierre de la Rue, Ludovicus Episcopius en Philippus de Monte. Hier en daar zagen we romantische 19de en vroeg 20ste eeuwse namen passeren, zoals Lodewijk de Vocht, Edgard Tinel, August De Boeck, Renaat Veremans, maar over het algemeen kozen koren voornamelijk latere 20ste en ook veel 21ste-eeuwse muziek, doorgaans van nog levende componisten. Vic Nees en Raymond Schroyens verschenen er naast Lucien Posman, Kris Wittevrongel, Jan Van der Roost, Johan Duyck, Alain De Ley, Luco Claessen, Frits Celis, Sebastiaan van Steenberge en andere ons bekende namen. Verrassend fris en nauwelijks gekend was de muziek van Erik Vinken, Laurent Beeckmans en van Michiel Verfaillie, die de kans had zijn eigen muziek uit te voeren als tenor bij Viermaliks. Joris Derder zag eigen werk, naast dat van Bart Vandewege uitgevoerd door zijn eigen koor en Maarten Van Ingelgem voerde werk uit van vader Kristiaan.

Commendationes

Missa pro defunctis

Motet De Profundis Motet Libera me

Missa pro defunctis

Een bijzonder optreden was dat van De Betties uit Geel. Dit intergenerationele contactkoor, dat zich inzet om een stem te geven aan dementie, bracht muziek uit Mathilde pakt de zon van Molenberghs en Van Wouwe, in arrangementen van o.a. dirigente Kaat Hertecant en cellist Stijn Kuppens, die met zijn Violoncello Orchestra het optreden tot een mooi artistiek geheel maakte. De warmte van de groep deed de rest.

19

KOORKLANK

NIEUWE PARTITUREN

FORTUNA VITREA

20

DRIE WIJZEN UIT HET OOSTEN

voor driestemmig gemengd koor en piano

voor kinderkoor

VIGDIS HANSA ELST

INGE SYKORA

Vigdis Hansa Elst (°1991) studeerde Compositie aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen bij Wim Henderickx en Luc Van Hove, waar ze in 2018 haar master beëindigde met grote onderscheiding. Haar afstudeerproject was de muziektheatervoorstelling Bloot, gecreëerd in het kader van Muziektheater Transparants TRANSLAB met tekst en muziek van haar eigen hand, gecoacht door Wouter Van Looy.

Daarin performde ze zelf ook als vocaliste, want gedurende meer dan tien jaar volgde ze stemvorming en zangles (zowel klassiek als jazz). Ze was ook lid van vocaal ensemble Caloroso en tweemaal van het Dorset Opera Festival Choir.

Haar passie voor de stem vinden we dan ook terug in haar oeuvre. Zo werd in 2018 haar koorwerk How Sweet The Moonlight, dat ze schreef voor het jubileum van vocaal ensemble Caloroso, uitgegeven bij Euprint.

Naast muziek schrijft en performt Vigdis zelf teksten. In 2014 won ze de derde prijs in de Antwerpse voorronde van Write Now!, de grootste schrijfwedstrijd van het Nederlandse taalgebied.

Voor Koorklank schreef Vigdis een driestemmig werk met pianobegeleiding op een mooie spreuk in het Latijn: Fortuna vitrea est. Oorspronkelijk werd dit stuk geschreven voor SSA, maar in die bezetting werd het nog niet uitgevoerd. Speciaal voor Koor&Stem herwerkte ze het stuk tot een versie voor SAB met piano; het bestaande materiaal gaf vorm aan een gloednieuw stuk. De componiste werkt een aantal pagina’s rond de tekst Fortuna vitrea est tum cum splendit (Geluk is als glas, wanneer het het hardste schittert...) om pas in de laatste maat de pointe frangitur (breekt het) in korte noten als ontknoping van het stuk op het publiek los te laten.

Inge Sykora (°1975) doceert klassieke zang, stemvorming en samenzang aan de Gemeentelijke Muziekacademie van Brasschaat en Kapellen. Ze is tevens dirigent van het kinderkoor en het jeugdkoor van deze academie. Als freelancezangeres verleent Inge haar medewerking aan diverse projecten en ensembles. Verder is Inge ook oprichter én dirigent van de Caloroso-koren. Naast vocaal ensemble Caloroso richtte ze ook kinderkoor Caloroso, senior kinderkoor Caloroso en vocaal damesensemble Caloroso op. Ze is er ook de drijvende kracht achter Caloroso muziek voor kleuters. Vanuit haar achtergrond als klassieke zangeres besteedt Inge in haar koorwerking veel aandacht aan gezond stemgebruik en probeert ze de (jonge) koorzangers tijdens het repetitieproces een vocaal-technische basis bij te brengen. Verder wil Inge Sykora met haar koren ambassadeur zijn van de Vlaamse hedendaagse koormuziek. De koren van Caloroso vzw hebben al wereldpremières op hun naam staan van o.a. Maarten Van Ingelgem, Sebastiaan van Steenberge, Rudi Tas, Hans Helsen, Jan Coeck, Vigdis Hansa Elst. Inge verleent als docent of dirigent graag haar medewerking aan projecten van Koor&Stem, o.a. Doewap, repertoiredag en studytour tijdens de Koordagen voor Kinderen in Wetteren. In samenwerking met Koor&Stem organiseert Inge Sykora met Caloroso vzw eveneens ‘beVOICEd’, de tweejaarlijkse happening voor gelijkstemmige jeugdkoren. Een aantal jaren geleden vroeg Inge Sykora Luc Verreth om een kersttekst te schrijven voor een kinderlied: Drie wijzen uit het Oosten, die in april 2019 ook voorgesteld werd tijdens de Koordagen voor Kinderen in Wetteren. In drie strofes maak je kennis met Melchior, Balthazar en Gaspar. Hier en daar een overmatige interval zorgt voor een oosterse touch. Charmant kinderlied met pianobegeleiding.

Annemarie Peeters neemt je via haar column mee in haar kijk op het wervelende koorleven. Ze studeerde muziek (barok- en renaissancemuziek & blokfluit) en schrijft over klassieke muziek voor De Standaard. Daarnaast is ze ook in de culturele sector actief als

CO LU MN

dramaturg. In 2018 debuteerde ze met haar roman Ook bomen slapen.

ALT-GEVAAR Misschien ben je haar al eens tegengekomen.

Ze zingt alleen in kleine koortjes. Vocale ensembles. Twee per stem, meer hoeft voor haar echt niet. Ze volgt zangles, een volle alt heeft ze. En ze speelt piano, je zou haar eens moeten bezig horen. Professioneel niveau, fluistert de tenor naast je in je oor. Bovendien is ze iets heel hoogs in haar werk. Wiskundig genie, fluistert diezelfde tenor vol ontzag.

En jij? Een passant. Iemand die zomaar is komen aanwaaien halverwege de repetitieperiode.

Je ontmoette de dirigent in een koffiebar. Of je kan zingen, vroeg hij opeens. En jij aarzelde, zei dat je dacht dat je het misschien nog wel kon.

Héél misschien. Kom, zei hij. Dinsdagavond.

Daar sta je. In een gezellige repetitie-studio, de altpartij in je handen. Oude muziek. Noten lezen kan je als de beste, maar de stembanden zijn stroef. Er suist lucht door je keel, je hapt af en toe naar adem. Gelukkig staat zij aan je zijde. Ze helpt je op weg, complimenteert je omdat je zo

vlotjes van het blad zingt. Haar stem is robuust.

Zelfverzekerd. Op haar kan je rekenen, denk je en je schuift je stem stilletjes tegen de hare aan.

De dirigent knipoogt. Mooi he?

Dan een hedendaags werk. Iets met schurende noten, onbestemde clusters, hoge uithalen.

Je struikelt af en toe pardoes van de partituur af. Zij houdt je vanuit haar ooghoeken bezorgd in de gaten. Tijdens de pauze snelt ze naar voren. Na wat heen- en weer gefluister met de dirigent komt ze naar je toe. Ze neemt even je onderarm vast, kijkt je verontschuldigend in de ogen. Dit stuk doe je niet mee. Het is te delicaat. Ze hoopt dat je het begrijpt.

Je begrijpt het. Natuurlijk. Je glimlacht.

Naarmate de repetities vorderen, komt je stem weer boven water. Je geniet van de klanken om je heen, van de statige slotakkoorden, van je eigen kleine kleur in het geheel. Tegelijk voel je iets groeien aan je rechterzijde. Het is doornig en puntig. Het verbaast je. En toch: het is er. Hoe zelfverzekerder je staat te zingen, hoe scherper de stekels. Is zij het?

Haar stem snelt telkens een fractie van een seconde voor je uit, haar slotnoten weerklinken langer dan de jouwe en vooral: veel luider.

Ze legt geïrriteerd haar vinger op de partituur bij elke gemiste inzet van jou, elke ritmische aarzeling. Ze vraagt je met aandrang niet zo enthousiast op je tenen te wippen.

En dan nog eens en nog eens. Je stoort de groep, snap je dat niet?

Je knikt. Je snapt het. Maar lachen lukt slechts moeizaam. Het prikt.

Tijdens de generale repetitie barst ze tijdens het hedendaagse werk in tranen uit. Het is ook zo waanzinnig mooi. De dirigent omhelst haar.

Zij zal de presentatie voor het publiek verzorgen. Hopelijk vergeet ze dan haar zakdoek niet, lacht hij. Ze knikt, verdrinkt een moment liefdevol in zijn ogen.

Ook dat prikt.

Dan komt de dag – D-day – dé dag. Niets minder dan een ontwerpersjurk heeft ze aan.

Rood gestifte lippen. Ze lijkt er helemaal klaar voor. Maar in haar ogen staat iets anders.

Paniek? Ze heeft iets. Iets onduidelijks. Een allergie. Ontstoken amandelen. Gezwollen klieren. Ze zal niet zingen.

Jij moet het doen, zegt ze indringend.

Jij? Met je wippende tenen, je valse slotnoten, je eeuwige ademnood? Háár stuk, dat je alleen van horen kent? Nee, denk je.

Maar je doet het toch. Je clustert, haalt uit, wipt met heel je lijf op en neer. Op de deining van het koor. Je pikt het vuur op in de ogen van de dirigent, ramt de slotnoot uit je vermoeide longen. Bibbert van de adrenaline als het gedaan is.

Dan kijk je de zaal in. Je zoekt iets. Een blik, een blijk van erkenning. Maar ze is er al niet meer. Ze is na haar presentatie met tranen en zakdoek en schijnbaar perfect functionerende amandelen meteen naar huis gegaan.

Herken je haar?

Annemarie Peeters

21

KR ZKT DRGNT KINDERKOOR CANTECLAER VAN HOEVENEN-STABROEK ZOEKT DIRIGENT(E)

22

Het kinderkoor Canteclaer te HoevenenStabroek zoekt een jonge enthousiaste dirigent(e) vanaf september 2019. De kinderen repeteren wekelijks op zaterdagvoormiddag van 9.30u tot 11.00u in het J.O.S., Blokwegvelden in 2940 Hoevenen-Stabroek. Ze geven een tweetal concerten per jaar samen met het jeugd- en volwassenenkoor Canteclaer.

Jos Van Thillo via jos_van_thillo@hotmail.com of via www.koorcanteclaer.be.

GEMENGD KOOR ANDANTE ZOEKT DIRIGENT Het vierstemmige koor Andante zoekt vanaf januari 2020 een dynamische dirigent(e) die de wekelijkse repetities en de optredens kan leiden. De repetities vinden plaats op dinsdagen van 20.00u tot 22.00u in Perk. Het koor werd in 1978 opgericht en groeide uit tot een vijftigkoppig enthousiast gezelschap. Andante heeft een breed repertoire met zowel religieuze als profane koormuziek. Typerend voor het koor is de warme, vriendschappelijke sfeer die er heerst.

Dirk Robberechts via dirkrobberechts56@gmail.com.

JONGERENKOOR MAVELLE ZOEKT DIRIGENT

KONINKLIJK SINTCATHARINAKOOR ZOEKT DIRIGENT

Jongerenkoor Mavelle uit Hasselt kiest resoluut voor een hedendaags klassiek repertoire.

Daarmee wil het de klassieke koorzang uit zijn stoffige imago halen en omtoveren tot iets actueels dat jongeren aanspreekt. Unplugged.

Puur. Wij zijn op zoek naar iemand die met veel zin dit koorconcept wil vertalen in een muzikaal programma.

Het Koninklijk Sint‐Catharinakoor van Hasselt is een bloeiend kerkkoor met vijfentwintig enthousiaste zangers en zangeressen. Het koor luistert op zondagen de eucharistievieringen en feestelijke vieringen op. Daarnaast verzorgt het ook de huwelijksmissen, begrafenissen, de zevenjaarlijkse Virga Jesse Feesten en neemt het om de twee jaar deel aan het korenfestival Bekoorlijk in Hasselt.

Tot onze spijt heeft dirigent Stephanie Corstjens ons verlaten voor een nieuwe muzikale uitdaging. We zijn dan ook dringend op zoek naar een andere jonge en geestdriftige dirigent.

jongerenkoor.mavelle@gmail.com.

CUM GAUDIO ZOEKT DIRIGENT Wegens langdurige ziekte van de huidige dirigent is het kamerkoor Cum Gaudio uit Sint-Martens-Latem op zoek naar een vervanger. Het koor, dat uit een vijftiental ervaren zangers bestaat, heeft zich gespecialiseerd in zowel geestelijke als wereldlijke oude muziek.

Het jaarprogramma bestaat gewoonlijk uit een aantal misvieringen en een paar concerten, afhankelijk van de opportuniteiten die zich aanbieden. voorzitter Jan Milh via 0474 88 05 22 of jan.milh@pandora.be

E.H. Deken Ali Cornelissis via 0478 205024 of ali.cornelissis@skynet.be I JP Thomas via 473 761122 of jpierthomas@gmail.com

KOOR MET SPIRIT ZOEKT DIRIGENT MET PIT De 45 leden, variërend tussen de dertig tot zeventig jaar, van het gemengd amateurkoor Musica Vera uit Malle zingen van klassiek over ballades tot fragmenten uit musicals.

Religieuze liederen zijn hun echter ook niet vreemd. Tweemaal werd deelgenomen aan het provinciaal koortornooi Antwerpen en het koor behaalde telkens de onderscheiding cum laude. Thans is het koor op zoek naar een enthousiast, dynamisch en sociaalvoelend dirigent met onder meer ook zin voor humor.

Repetitie: woensdag van 20.00u. – 22.00u.

Herman Van de Heyning via 0477 509678 of herman.vandeheyning@telenet.be

AGENDA 6 JUL | DE MARKTEN | BRUSSEL

WORLD CHOIR GAMES KICK-OFF DAY

Koor&Stem organiseert kick-off infodagen om alle mogelijkheden tot deelname aan de koren te presenteren. Van wedstrijden tot concerten of coachings, er is zoveel mogelijk; we vertellen je er alles over!

Maar bovenal staat het team klaar om op al je vragen te antwoorden. Aarzel niet om deel te nemen aan deze laatste gratis infosessies.

De Markten, Brussel, 6 juli 2019 I www.koorenstem.be I wcg2020@koorenstem.be

8-14 JUL | ST.-BAVOHUMANIORA | GENT

INTERNATIONALE CURSUS VOOR JONGE KOORDIRIGENTEN

Droom je ervan een koor te leiden? Hier is je kans om het eens te proberen en de smaak te pakken te krijgen. Tijdens de Internationale Zingweek Gent is er een starterscursus voor jonge dirigenten (16-33 jaar). Maak kennis met de diverse aspecten van koordirectie: slagtechnieken, didactiek, repertoire en stemvorming. Je werkt gedurende vijf dagen in kleine groep en individueel onder de deskundige leiding van dirigent Dieter Staelens en stempedagoge Annick Desair aan alle aspecten van het dirigeren.

Sint-Bavohumaniora, 8-14 juli 2019 | www.koorenstem.be | marleen.moorgat@koorenstem.be

23-24 AUG | OUDE ABDIJ | DRONGEN

FESTIVAL KERKMUZIEK

Festival Kerkmuziek is een tweedaags evenement voor liefhebbers van kerkmuziek met actieve workshops voor zangers, dirigenten én organisten. Je maakt kennis met Gregoriaanse en Slavisch-Byzantijnse gezangen, polyfonie, gospel, psalmen, … Je verdiepen in de muziek van een bepaalde componist kan ook. Je leert er meer over zingen met kinderen of over vocaal werken met ouder wordende stemmen.

Met actieve workshops o.l.v. Ludo Claesen, Hera Wyckers, Jos Bielen, Anita Dur, Geert Hendrix en vele anderen.

Oude Abdij, Drongen, 8-14 aug 2019 I

COLOFON Stemband magazine #19 maart 2019 Redactieraad: Koenraad De Meulder, Liesbeth Segers, Jan Stofferis, Erik Demarbaix, Lieselotte Goessens, Haryanti Frateur Verschijnt vier keer per jaar / Oplage: 3.000 exemplaren Uitgave: Koor&Stem vzw / Coördinatie: Haryanti Frateur Werkten mee aan dit nummer: Marianne van Scherpenzeel, Koenraad De Meulder, Lieselotte Goessens, Liesbeth Segers, Haryanti Frateur, Sofie Rycken, Johan Geerts, Waldo Geuns, Erik Demarbaix, Nathalie Germain Coverfoto: Best Of IK-WCG © Nolte Photography Vormgeving: apple–n.be / brand–ink.be / Druk: Van der Poorten

Redactieadres stemband@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift +32 (0)3 237 96 43 Pater Pirestraat 50, 2018 Antwerpen

Abonnement: Binnenland: €30 / Buitenland: €40 Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis abonnementen.

Volg ons via Facebook en Twitter www.facebook.com/koorenstemvzw www.twitter.com/koorenstem

www.koorenstem.be I Valerie Konings via kerkmuziek@koorenstem.be

25 AUG | ST.-MICHIELSKERK | LEUVEN

KOOR XL

Heb je er altijd van gedroomd om met velen samen te zingen? Wil je weten hoe fantastisch het voelt als jouw stem zich vermengt met die van honderd anderen? Dan is deze uitnodiging voor jou! Op zondag 25 augustus organiseert Koor&Stem Vlaams-Brabant opnieuw een uniek kooratelier, ditmaal met muziek van Van Nuffel en Mendelssohns Warum toben die Heiden.

Sint-Michielskerk, Leuven, 25 aug 2019 I www.koorenstem.be I Katleen de Vos via info@koorenstemvlaamsbrabant.be

5-6 OKT | C-MINE | GENK

OBSERVATIESTAGE VOOR DIRIGENTEN

Twee dagen lang wordt C-mine in het kader van de Internationale Koorwedstrijd Vlaanderen omgetoverd tot een koor-hub.

Masterclasses, een openingsconcert, wedstrijdconcerten en presentatieconcerten, er valt zoveel te zien en te horen. Dirigenten kunnen deelnemen aan een observatiestage tijdens dit weekend, waarin observatie en bespreking worden afgewisseld en samensmelten tot een boeiend en leerzaam geheel.

Je wordt twee dagen begeleid door dirigent, bariton en vocal coach Joris Derder, die vanuit zijn eigen ervaringen de focus legt op vocaal ondersteunend dirigeren.

C-Mine, Genk, 5-6 okt 2019 I www.koorenstem.be I erik.demarbaix@koorenstem.be

Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek in Vlaanderen.

Koor&Stem ondersteunt iedereen die graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen. www.koorenstem.be

Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

23

23-24 AUGUSTUS 2019 OUDE ABDIJ DRONGEN

FESTIVAL KERKMUZIEK

• WORKSHOPS VOOR ZANGERS, KOREN, DIRIGENTEN, CANTORES EN ORGANISTEN • • INFO- EN REPERTOIREMARKT • CONCERTEN •

RAADPLEEG HET VOLLEDIGE PROGRAMMA ONLINE

WWW.KOORENSTEM.BE/FESTIVALKERKMUZIEK VcLM Vlaams Centrum Liturgische Muziek Het Madrigaal vzw

Herestraat 53 B-3000 Leuven tel.: 016/23 39 67 BE 407 761 373 KBC 734-0105074-32 www.vclm.be