Stemband magazine #2 dec 2014 by Koor&Stem vzw

2014

E N I Z A G MA # 02

ELIJKS DRIEM A A ND

decembe januari februari

M AG A ZINE VA

N KOOR & S

TEM

V.U. Koenraad De Meulder, Zirkstraat 36, B-2000 Antwerpen

De z

ntieel e t o p t f sa heean, Inez Carsauw s a m e m nne Halff wijgend

,A Ber voets n a J , s r e Els Cuyp Je stem

fun nken is laten kli

ja r d i Paul Du

damente

p opu Razend

o lair bij k

kins Karl Jen

ren

De zwijgende massa heeft potentieel Els Cuypers, Jan Bervoets, Anne Halffman, Inez Carsauw

Kort nieuws

Gesprek met

Paul Dujardin

Cd & cd kort

Koor

wereld

Karl Jenkins is razend

populair

Repertoiretips

Nieuwe partituren op Koorklank Het daget in den oosten, Loli Phabay

Onvoltooid Landschap Met volle goesting naar de creatie

Bewegen of stilstaan?

Agenda Koor&Stem

Koor zoekt dirigent

BESPAREN OF INVESTEREN? Besparen, besparen en nogmaals besparen. Ook de koorwereld ontsnapt niet aan de besparingsmaatregelen die door de Vlaamse Regering worden opgelegd. De maatregelen treffen de koren omdat zij in de toekomst geen subsidies meer zullen ontvangen van de provincies. Ook de organisatie Koor&Stem moet in 2015 en 2016 zwaar snijden in de beschikbare middelen, waardoor de organisatie aan slagkracht moet inboeten. We begrijpen natuurlijk wel dat we in West-Europa boven onze stand leven en dat besparingen noodzakelijk zijn om de komende generaties een goed economisch en ecologisch perspectief te kunnen bieden. De vraag is natuurlijk of besparen in de cultuursector zo verstandig is. Als we echt geloven in de doelstellingen van de UNESCO Seoul Agenda dan moeten we vooral verstandig investeren in de kunsten cultuursector. Alleen al de vaststelling dat vandaag nog steeds heel wat kinderen, jongeren en volwassenen geen toegang hebben

tot kunsten cultuureducatie is beschamend. Bovendien weten we uit wetenschappelijke studies van onder meer Guido De Brabandere (Universiteit Antwerpen) en Gerard Marlet (Muziek in de stad, VOC uitgevers) dat er op investeringen in de kunsten cultuursector een belangrijk economisch terugverdieneffect bestaat. Het concept ‘snoeien om te groeien’ gaat niet op voor de cultuursector. Investeringen in kunst en cultuur volgen een andere logica, met ruimte voor zelfontplooiing, emancipatie en creativiteit. Op die waarden staat geen prijs. Jammer dat het beleid niet ziet dat die waarden ook enorm belangrijk zijn voor de economische ontwikkeling van Vlaanderen. Vervang daarom maar snel het codewoord ‘besparen’ door het sleutelbegrip ‘investeren’! ––– Koenraad De Meulder, directeur Koor&Stem

VOORZANGSESSIES 26 JANUARI Om hun reserves te versterken, organiseert het Vlaams Radio Koor op 26 januari voorzangsessies met chef-dirigent Hervé Niquet. Kandidaten die slagen in deze voorzangsessies komen in aanmerking voor contracten van bepaalde duur. Interesse? www.vlaamsradiokoor.be/koor/vacatures.

VLAAMS RADIO KOOR ONTVANGT OLA GJEILO

win 30 X 2 TICKETS

Het Vlaams Radiokoor pakt in het voorjaar 2015 uit met het concertprogramma Light and Shadows. Ze brengen werk van onder meer Eric Whitacre, Ola Gjeilo, Arvo Pärt, Morten Lauridsen, Samuel Barber. Een avond voor herbronning en zelfreflectie, voor bezinning en ‘soulsearching’. Een avond om je te laven aan muziek. Een avond aangeboden door het Vlaams Radio Koor en Stemband magazine, want voor het concert in het Concertgebouw Brugge op 11 februari bieden we 10 gratis dubbeltickets aan.

LIEDEREN UIT DE GROOTEN OORLOG Nieuwe uitgave Koor&Stem

Op zoek naar

In opdracht van Koor&Stem selecteerde Bart Pilate vijf soldatenliederen van het vocale kwartet Les Voix Perdues. Samen met componist Geert Van der Straeten herwerkte hij ze voor gemengd basiskoor. De uitgave is binnenkort verkrijgbaar via de webshop van Koor&Stem. In het voorjaar van 2015 kunnen koren via een reeks workshops kennis maken met dit repertoire. ‘Het repertoire uit die tijd is immaterieel erfgoed dat we niet zo goed kennen’, licht Bart Pilate toe. ‘Bij herdenkingen wordt vaak repertoire gebracht dat veel later gecomponeerd is. Daarom willen we met deze liedbundel muziek van toen brengen, zoals Trench Songs (loopgravenliederen), soldatenliederen in het Engels en het Frans.’ Zelf heeft Bart PIlate ook enkele oorlogsgedichten op muziek gezet. Met de war poetry van Siegfried Sassoon,

Beginnen en eindigen doet de Noorse componist en pianist Ola Gjeilo, die zelf zijn twee zusterwerken op middeleeuwse teksten aan de piano zal vertolken: Dark Night of the Soul en Luminous Night of the Soul. Hij spint er een episch en mystiek geheel van, dat meandert van donkere schaduwen naar verlossend licht. De inspiratie uit oude polyfone en liturgische muziek is overigens een constante, ook bij de Amerikaanse componisten. Zonder woorden, maar door merg en been snijdend, is het Adagio van Samuel Barber: ‘vol pathos en catharsische passie – geen oog bleef droog…’. Méli Mélo mon Dieu De geur van het frisse gras, vogeltjes die fluiten, de joie de vivre van la douce France. Ook voor het programma Méli Mélo mon Dieu schenken we 2 maal 10 duotickets weg: op 27 februari in Flagey Brussel en op 6 maart in het Concertgebouw Brugge. Wat zullen we

Wilfred Owen en John McCrae als leidraad, zochten Bart Pilate en Geert Van der Straeten naar sterke harmonieën, gevoelig en confronterend, warm en tegelijk ijskoud. Ze handelen over oorlog, maar vooral over vrede en verzoening. Uitermate geschikt material dus om aan je (herdenkings)programma toe te voegen! Momenteel werkt Les Voix Perdues aan een tweede cd met soldatenliederen, de opvolger van This Blasted War (2012). Meer info via www.lesvoixperdues.be ––– Vanaf 15 januari verkrijgbaar via www.koorenstem.be/webshop Inhoud liedbundel: Back (SATB), Died of Wounds (SAAB), Oh Susie behave (SAB), Quand Madelon (SAB), You’ll just wait (SATB) | Prijs: €12. Kooroplage vanaf 15 stuks: €7 | Contact en meer info: Erik Demarbaix, tel. 03 237 96 43, erik.demarbaix@koorenstem.be

doen? Een ritje op de fiets, met Yves Montand? Naar het circus – of neen: naar Parijs! Wat we ook doen, waar we ook gaan, één ding is zeker: pret verzekerd! Welkom in het doldwaze universum van het Franse cabaret – entertainment en ontspanning gegarandeerd! Waarover zingen we? De liefde natuurlijk! Speels voor Paulette en Valentine, elegant volgens Francis Poulenc, of burlesk in het Parijs van Offenbach. Een ritje door het Frankrijk van toen – toen heren nog hoeden droegen, en dames pluimen… Méli Mélo mon Dieu! ––– Stemband magazine & het Vlaams Radio Koor schenken 10 duotickets weg voor 3 voorstellingen: 11 februari 2014, Concertgebouw Brugge, Light and Shadows | 27 februari 2014, Flagey Brussel, Méli Mélo mon Dieu | 6 maart 2014, Concertgebouw Brugge, Méli Mélo mon Dieu | Stuur snel een mailtje naar info@koorenstem.be met vermelding van de gewenste datum | Tickets voor overige speeldata verkrijgbaar via www.vlaamsradiokoor.be

OPNAMES MET DIRK SNELLINGS Op 17 juli overleed Dirk Snellings. Met zijn verlies breekt ook een nieuw tijdperk aan voor de Capilla Flamenca, nu Capilla. Naast zijn werk als artistiek leider en bas in dat ensemble, leende hij als solist zijn stem aan tal van koorconcerten. Daar zaten veel passies tussen – Mache dich mein Herze rein uit de Matthespassie van Bach zal nooit meer hetzelfde zijn – en oratoria. Graag verzamelen we zoveel mogelijk live-opnames van koorconcerten waarin Dirk Snellings als solist optrad. Wie opnames heeft, mag die digitaal bezorgen aan Koor&Stem via info@koorenstem.be met vermelding van het koor, het werk, de componist en eventueel de datum van uitvoering. Koor&Stem zal de opnames bundelen en aan zijn vrouw Merle bezorgen.

Foto ÂŠ Kjeld Pickery

Bij Dr. Song willen we gewoon genieten van het moment. Bijpraten na een drukke week, gezellig samen zijn, zingen en een glas drinken. Jan Bervoets

De zwijgende massa heeft potentieel Heel graag willen zingen, maar de stap naar een koor niet durven of niet willen zetten: het komt vaker voor dan je denkt. Steeds meer mensen vinden echter hun weg naar open repetities, naar workshops of evenementen waar samen zingen met gelijkgestemden hen enthousiast en gelukkig maakt. De ik-kanniet-zingen koren zijn in opmars. Er schuilt een gigantisch potentieel in de voordien zwijgende massa. We praatten over het fenomeen met vier ervaringsdeskundigen. ‘Telkens moet je proberen mensen die niet durven zingen, of denken dat ze niet kunnen zingen, over de streep te trekken’, zegt Els Cuypers die met haar project Elk dorp een zingend dorp zoveel mogelijk mensen samen wil brengen om te zingen. Al gauw ontdekken ze het plezier van samen zingen. Een gelijkaardige vaststelling zullen al onze gesprekspartners doen: eens de koudwatervrees overwonnen, gaat er een nieuwe wereld voor de zingende mens open.

INVLOEDEN UIT DE WERELDMUZIEK Els Cuypers ruilde een loopbaan als hoorniste in voor het werken met koorzangers met geen of weinig zangervaring. ‘De werkvormen die ik gebruik zijn speels’, vertelt Els Cuypers. ‘Ik gebruik vaak invloeden uit de wereldmuziek zoals het principe van het cirkelzingen, een Afrikaanse manier van samen zingen met geïmproviseerde motiefjes die over groepen verspreid en opeengestapeld kunnen worden. De filosofie van communitysinging is dat muziek een middel is om mensen bij elkaar te brengen. In reguliere koren is de muziek zelf meestal het ultieme doel.

Dat vraagt een groot engagement en dat creëert een drempel waar sommige potentiële zangers niet overheen willen of kunnen stappen. Uiteraard kunnen beide werelden veel van elkaar leren. Ik heb de indruk dat de wederzijdse belangstelling de afgelopen jaren gegroeid is.’

IK-KAN-NIET-ZINGEN

Vanuit de nieuwsgierigheid naar hoe anderen een zangsessie met gelegenheidszangers aanpakken, volgde Inez Carsauw de workshop ikkan-niet-zingen van Choractiv uit Berlijn. Ze is voor Koor&Stem al jaren actief als koorcoach en sinds kort ook lid van de Raad van Bestuur. Zelf gaf Inez ook al workshops ‘intuïtieve zang’ waar de klemtoon ligt op zingen met je hele lijf: vanuit je eigen belevingswereld, via spel, boventoonzang en improvisatie. Als professionele zangeres was ze uiteraard een vreemde eend in de bijt in een workshop met onervaren koorzangers, maar ze stak er wel wat van op. Inez Carsauw: ‘Het was een speelse verkenning van de mogelijkheden van de stem: door het nabootsen van klanken, of het maken van geluiden bij beelden. Tegelijk peilde men er ook naar de essentie van het zingen. Er werd gewerkt op ademhaling, op expressie, op resonantie en op de projectie van de stem. Er waren ook werkvormen om het ijs te breken tussen zangers die elkaar helemaal nog niet kenden. Als je met beginnende zangers werkt moet je hen het gevoel geven dat ze niets fout kunnen doen.’ Ook Inez Carsauw heeft het over twee werelden – de reguliere koren versus de samenzangprojecten met onervaren zangers – met andere noden en een andere aanpak. Toch beklemtoont ze dat de aanpak die ze bij workshops als het ik-kan-niet-zingen koor zag, ook voor bestaande koren erg verrijkend kan zijn. ‘Ik beschouw zingen als een zeer breed gegeven’, vertelt Inez Carsauw. ‘De essentie is dat zingen leuk en gezond is en dat het een schitterende manier is om te communiceren met anderen én met jezelf. Dat principe geldt voor alle zangers en alle koren, maar het is geen evidentie. Bij zanginitiatie krijg je niet te maken met een deadline of opgelegd repertoire en daardoor is er meer ruimte voor experiment en de totaalbeleving. Daarom is het belangrijk om ook bij koren voldoende aandacht te geven aan lichaamsopwarming, stretching, ademvoering, resonantie, tekstinvulling. Het creëert een ontspannen sfeer waar mensen samen nieuwe klankervaringen opdoen.’

EEN ANDERE BAND TUSSEN KOORZANGERS EN PUBLIEK Anne Halffman is dirigente van het koor Cantabile in Hove. Daar wilde men de lokale verenigingen eens op een andere manier voorstellen bij het begin van het culturele jaar. Wat kon het alternatief zijn voor een regulier concert? De twee andere (basis)koren van de gemeente werden erbij betrokken en het idee ontstond om de bewoners uit te nodigen om mee te komen zingen en te ervaren wat het is een koorzanger te zijn. Er daagden meer dan 200 mensen op. Anne Halffman: ‘Ik deed verschillende oefeningen om de zangers te laten ontdekken welk stemtype ze hadden. Het was heel bijzonder om vast te stellen dat er dan plots ‘echte’ tenoren en diepe bassen tevoorschijn komen. Daarna hebben we vijf liederen gerepeteerd. Ik had op voorhand heel goed voorbereid hoe ik zo’n groep op korte tijd kon laten evolueren van begeleidend handen klappen, naar het zingen van één toon, naar melodie, naar canon of echolied. En hoe samen een rallentando zingen? Het afsluitende concert was een magisch moment.’ Het evenement creëerde volgens Anne Halffman een andere band tussen koorzangers en het publiek. ‘De zangers en de gastzangers werden één. Omdat de koorzangers een persoonlijk moment met de gastzangers hadden en hen iets bijleerden, namen ze ook rechtstreeks de bedankjes in ontvangst. Dat directe contact tussen zangers van verschillende niveaus is vaak efficienter dan een dirigent die als enige vertelt hoe het allemaal moet. Samen een ervaring delen en de emotie ervaren, daar steek je vaak meer van op.’ Anne Halffman verklaart het succes van de open repetitie vanuit de grote behoefte die bestaat aan een event-gebonden vrijetijdsbesteding. ‘Het klassieke koor is in de ogen van vele mensen een zeer statische formule. Misschien moet er een tussenoplossing komen? Op dat vlak is er vandaag erg weinig aanbod.’

SING-A-LONG UIT UW LIJF Een mogelijke tussenvorm is misschien het Antwerpse project Dr. Song? Jan Bervoets zong lange tijd in Voice Male en ligt mee aan de basis van het initiatief: één keer per maand, op vrijdagavond, staan de deuren van het Kievitsnest, de ontwijde kerk in de stationsbuurt, open voor alle zanglustigen. ‘Dr. Song is een zangcollectief, geen koor’, benadrukt Jan Bervoets. ‘Het ontstond nadat enkele mensen me hadden gevraagd om hen zangles te geven. Omdat meerstemmig a capella zingen een passie en een hobby is, zag ik het eerder zitten om met tien zangers tegelijk aan de slag te gaan

dan om met hen individueel te werken. Dankzij mond-tot-mondreclame komen er nu iedere maand gemiddeld 120 zangers tussen de 20 en 60 jaar bij elkaar. Het is heel laagdrempelig. Je moet niet kunnen zingen, maar wel graag willen zingen. We doen hedendaagse pop- en rocksongs die de meeste mensen kennen en het enige wat op papier staat is de tekst. De rest wordt via het gehoor opgepikt. Van mijn periode bij Voice Male heb ik geleerd om zelf meerstemmigheid en partijen toe te voegen. Zo ga ik ook met deze groep te werk.’ ‘Er is een vaste kern die al twee jaar regelmatig komt”, gaat Jan Bervoets verder. ‘Er zijn ook zangers die slechts één keer of heel onregelmatig komen. En iedere keer zijn er ook minstens 20 nieuwe gezichten. Het gaat om echte zangamateurs die vinden dat het allemaal niet te moeilijk en vooral gezellig moet zijn. De meeste zangers voelen niet de behoefte om iets tot in de puntjes af te werken. Een halfuurtje werken per song is het maximum. Zo doen we vier of vijf stukken per avond. We treden maar af en toe naar buiten, want ik merk dat een groot deel van de groep daar absoluut geen behoefte aan heeft. Slechts weinigen dromen ervan om in de kathedraal of in de Roma op te treden. Ze willen gewoon genieten van het moment. Bijpraten na een drukke week, gezellig samen zijn, zingen en een glas drinken. Voor velen is dat energie tanken en tot rust komen.’ ––– Tom Eelen

Als je met beginnende zangers werkt, moet je hen het gevoel geven dat ze niets fout kunnen doen Inez Carsauw

Foto © Merlijn Doomernik

REACHING OUT

De prachtige Catalaanse stad Barcelona was de locatie voor de Algemene Vergadering van de European Choral Association. Die vergadering werd gekoppeld aan een boeiende conferentie rond het thema Reaching Out, georganiseerd in het kader van het VOICE-project. Er werd nagedacht over nieuwe manieren om mensen aan het zingen te krijgen en warm te maken voor koormuziek. Hoe bouw je bijvoorbeeld een nieuw publiek uit voor je koor? Hoe ontwikkel je nieuwe inspirerende kooractiviteiten? Hoe kan je kansengeroepen integreren in je koorwerking? Natuurlijk kwam ook de vraag over de financiëring van kooractiviteiten aan bod. Ook werd er een nieuwe visie op Eurochoir voorgesteld. Vertegenwoordigers van kinderen jeugdkoororganisaties uit verschillende Europese landen zaten samen en wisselden kennis en ervaring uit. Binnen een andere werkgroep werd er nagedacht over het opstarten van nationale of regionale jeugdkoren. De jeugdwerking van Koor&Stem, VoxTase, was zo enthousiast dat zij meteen in Vlaanderen aan slag willen gaan.

koren een publiek kunnen opbouwen buiten de hechte kring van vrienden en familieleden. Slaagt de koorwereld erin het koorpubliek te verruimen, de vooroordelen te overstijgen, de kloof tussen generaties te overbruggen en in te spelen op de wisselende verwachtingen van jongeren? Wie denkt dat dit de klassieke peptalk is van een consultant, heeft het mis. Brendan Jan Walsh is een oud lid van het Antwerps kathedraalkoor en is als celist verbonden aan verschillende orkesten en gezelschappen. Met zijn achtergrond als zanger, dirigent en muzikant stelde hij de juiste vragen en wist hij het publiek zeker te inspireren. De conferentie gaf niet meteen een antwoord op alle vragen maar misschien is het voldoende om de juiste vragen te stellen en hierover samen na te denken. Een goede oefening voor elk koorbestuur: je vindt gedetailleerde verslaggeving van alle sessies online! www.thevoiceproject.eu

De keynote voor de conferentie werd gegeven door Brendan Jan Walsh. In zijn speech zette ook hij mensen aan het denken over het thema ‘Reaching out’. Hij vroeg zich af hoe

––– Koenraad De Meulder

INTERNATIONALE KOORWEDSTRIJD VLAANDEREN-MAASMECHELEN In het eerste weekend van oktober 2015 zet het Limburgse Maasmechelen zijn deuren open voor tal van binnen- en buitenlandse amateurkoren op de Internationale Koorwedstrijd van Vlaanderen-Maasmechelen. Dit tweejaarlijks gebeuren is bestemd voor gemengde en gelijkstemmige koren en is tevens het grootste op zijn gebied in België. De twaalf geselecteerde koren zullen in het Cultuurcentrum twee keer optreden met gevarieerde programma’s. Voor de 13de editie van de wedstrijd schreef de componist Peter Pieters de verplichte werken. De internationale jury onder voorzitterschap van Ludo Claesen kiest drie winnende koren per categorie. De deelnemende koren zullen de wedstrijd op de feestelijke prijsuitreiking met een kort optreden afsluiten. De Koorwedstrijd in Maasmechelen behoort samen met gelijkaardige wedstrijden in Arezzo, Cork, Marktoberdorf, Debrecen, Tolosa, Tours, Gorizia en Maribor, tot de meest toonaangevende koorwedstrijden in Europa. ––– Internationale Koorwedstrijd van Vlaanderen-Maasmechelen van 2 tot 5 oktober 2015. De inschrijvingen moeten vóór 10 januari 2015 op het secretariaat toekomen. Info: Gemeentehuis, t.a.v. Gert Vanderlee, Heirstraat 239, B-3630 Maasmechelen, tel. 0032 89 769668, www.ikv-maasmechelen.be

ANTWERPS CONSERVATORIUM VINDT BRIEVEN PROKOFIEV Bij het inventariseren van archiefstukken werd op maandag 17 november 2014 in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen correspondentie van de Russische componist en pianovirtuoos Sergei Prokofiev gevonden. Het betreft unieke documenten die ons meer vertellen over de muziekpraktijk omstreeks 1923.

De brieven handelen over het concert dat de Russische componist en pianovirtuoos Sergei Prokofiev (1891-1953) op 5 maart 1923 in Antwerpen gaf. Het concert vond plaats in de toenmalige Koninklijke Schouwburg van Antwerpen / Théâtre royal d’Anvers, de Bour-

la. De opgedoken correspondentie tussen de organiserende Antwerpse concertvereniging en Prokofiev is interessant voor een betere kennis van de toenmalige muziekpraktijk. Prokofievs derde concerto uit 1921 was nog niet gepubliceerd en hij toerde zelf rond met de enige orkestpartituur en de enige set orkestmateriaal. Pas bij zijn aankomst op 1 maart in Antwerpen konden dirigent Lodewijk De Vocht en zijn orkestleden het concerto beginnen instuderen, wat kort dag was voor een nieuwe compositie. Dat zorgde voor heel wat zenuwtoestanden.

OVER DE DREMPEL 15-01-2015 - Eeklo Inspiratie- en ontmoetingsdag

OVER DE DREMPEL AAN DE SLAG MET SOCIAAL KWETSBARE MENSEN EN MENSEN MET EEN BEPERKING

Inspiratie en ontmoetingsdag Hoe kunnen amateurkunsten, een kunstacademie of het lokaal cultuurbeleid zich inzetten voor mensen die leven in armoede of met andere beperkingen? Maak kennis met inspirerende voorbeelden en uitdagingen voor de toekomst tijdens de inspiratie- en ontmoetingsdag op donderdagnamiddag 15 januari 2015 in de Kunstacademie in Eeklo. De organsiatie voor amateurtheater OPENDOEK werkte de voorbije drie jaar aan een uniek participatieproject. Mia Maakt Scène biedt mensen in armoede in het Meetjesland via het amateurtheater kansen tot zelfontplooiing en artistieke creatie. De eindpublicatie van dit project wordt op deze ontmoetingsdag voorgesteld. www.opendoek-vzw.be

De erfgoedbibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen heeft een bijzonder omvangrijke en waardevolle erfgoedcollectie in huis, waarvan een aanzienlijk deel nog op inventarisering wacht. Deze belangrijke vondst is een aansporing om het arbeidsintensieve inventariseringswerk verder te zetten! www.ap.be/koninklijk-conservatorium

NEOSCORES IN DE PRIJZEN Het Antwerpse bedrijf NeoScores is eind november op de Startup Nations Summit in Seoel verkozen tot de op één na meest beloftevolle startup ter wereld. In totaal waren vijfenveertig bedrijven uit de hele wereld voor de prijs genomineerd. NeoScores ontwikkelde een online applicatie waarmee musici via tablet toegang kunnen krijgen tot hun eigen partituren en ook online nieuwe partituren kunnen aankopen. De ambitie is om op termijn ‘de Itunes van de partituren’ te worden, zo verteld CEO Bart Van der Roost. De applicatie maakt het voor muzikanten ook mogelijk om digitale aantekeningen te maken, te transponeren, MIDI-geluid af te spelen, een metronoom te activeren, enz. Sinds 10 december jl. is de applicatie uit bètafase en officieel gelanceerd. www.neoscores.com

Onze stem laten klinken is fundamenteel en universeel, een gesprek met

Paul Dujardin Paul Dujardin â&#x20AC;&#x201C; al jaren directeur-generaal van het Paleis voor Schone Kunsten â&#x20AC;&#x201C; is een man met veel titels. Hij combineert zijn functie met het voorzitterschap van de International Music Council van UNESCO, zit in talloze raden van bestuur en is mede-oprichter van verschillende artistieke organisaties. Maar bovenal is hij een man met een hart voor cultuur en voor schoonheid.

Foto (c) Filip Naudts

Wat betekent zingen voor jou? Paul Dujardin: ‘Zingen is de basis van een sociale relatie, van een dialoog tussen mensen. Je moet je stem laten horen! Wie zich opwarmt, uitrekt en begint te zingen is bovendien ook bezig zijn met zijn lichaam, en zorgt dat hij zich goed voelt in dat lichaam. Samen zingen is zo therapeutisch, zo fantastisch.’ Tijdens Singning Brussels in september verwelkomde BOZAR professionele koren én amateurkoren. Wat was het idee erachter? Paul Dujardin: ‘Het kadert perfect in onze missie. Het is deel van de historische verantwoordelijkheid van BOZAR. We bestaan bijna honderd jaar: we zijn ontstaan na de Eerste Wereldoorlog vanuit een utopische beweging.

is wel duidelijk dat ze nog steeds toegankelijk zijn, allesbehalve elitair. Er is opnieuw een kloof aan het groeien tussen elitaire cultuur en meer socioculturele activiteiten, terwijl cultuur een basisbehoefte is onze maatschappij. En net daar kunnen koren fantastisch werk leveren. Er zit zoveel power in. ‘ Hoe kijkt u op het weekend terug? Paul Dujardin: ‘Ik vond het een succes. Veel mensen durven niet te zingen wanneer er anderen bij zijn. Wanneer dat dan toch gebeurt, is het echt iets emotioneels. Op 11 november was Herman van Rompuy in BOZAR. Er is toen – en dat kan je zelf ook zien, het filmpje staat op YouTube – een flashmob georganiseerd: 250 mensen hebben samen de Hymne van Europa gezongen en gemusiceerd. Kan je je dat voor-

daaruit ontstond dan weer het Ensemble Vocal Européen de la Chapelle Royale. Wat ik ook subliem vind, is de virtuositeit van polyfone muziek, waar ondermeer dirigent Paul van Nevel en zijn Huelgas Ensemble zich op toespitsen. Dat je tot zo’n schoonheid kan komen. Eigenlijk overstijgt het je bewustzijn. Maar mijn smaak is zeer breed. Met het recupereren van de liefdadigheidssingle Do they know it’s Christmas? van Bob Geldof dit jaar ben ik minder gelukkig, maar koorzang in combinatie met pop of rock kan geweldig zijn. Patti Smith heeft al opgetreden met het Canadese amateurkoor Choir!Choir!Choir!. En wat Alain Platel deed met C(H)OEURS: tachtig koorzangers die Verdi en Wagner brengen en specifiek operafragmenten over protest, over het verlangen naar vrijheid, over de stem van het volk. Een

Cultuur is een basisbehoefte in onze maatschappij. Net daar kunnen koren fantastisch werk leveren: er zit zoveel power in. 10 België was één van de eerste democratische

systemen waar je een verbreding en verdieping had van een soort middenklasse, door middel van onderwijs en cultuur en met dank aan enkele visionaire mensen. Ik vind dat de cultuursector voor iets moet staan en dat cultuur toegankelijk moet zijn voor iedereen. Ik vind het belangrijk dat BOZAR naast wat we al doen ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid opneemt. Een stad als Brussel is een microcosmos waarin wordt nagedacht over alle problemen van onze maatschappij: hoe samenleven, hoe integreren, hoe zorgen voor sociale cohesie. En wat zie je ook in Brussel? Mensen die in hun eigen buurt problemen proberen op te lossen, los van de politiek. En ze boeken resultaten. En dat doe je bijvoorbeeld door een koor op te richten, of een fanfare, of een brassband. Er zijn tientallen amateurkoren in Brussel, met mensen van alle leeftijden en overtuigingen. Koren hebben een heel lange traditie, en het

stellen? Het was heerlijk om te zien. Onze droom is om hier elke zondag een koor te laten repeteren, in een publieke ruimte zodat mensen ook kunnen komen kijken. Dat zou toch mooi zijn? Ons gebouw als werkplaats. Want niets komt uit het niets, je moet er werk insteken, je moet je inspannen om iets uitmuntend te bereiken. ‘

thematiek die nog steeds actueel is: we moeten meer dan ooit onze stem laten horen, in plaats gewoon te aanvaarden wat er gebeurt. Zelfs in dansvoorstellingen, zoals die van Anne Teresa De Keersmaeker, zie je dat de dansers zingen of roepen. Ik krijg daar kippenvel van. Onze stem laten klinken is fundamenteel en universeel.’

Wat is uw persoonlijke smaak? Van welke koormuziek hou je zelf? Paul Dujardin: ‘Dan denk ik meteen aan de barokmuziek die Philippe Herreweghe uitvoert. Nadat hij in 1970 Collegium Vocale Gent oprichtte, stichtte hij eind jaren ’70 ook het ensemble La Chapelle Royale op. En

Hebben ook jongeren oor naar wat BOZAR doet? Paul Dujardin: ‘In een prachtig rapport van de VN stond onlangs nog dat er nog nooit zoveel jongeren op onze planeet zijn geweest. Natuurlijk is dat vooral buiten Europa, maar desalniettemin blijven zij de toekomst. In Brus-

Coverbeeld Jeugkoor Villanella o.l.v. An Alen tijdens het Singing Brussels Celebration Weekend in BOZAR. Op de cover van dit Stemband magazine zie je De Tweede Adem o.l.v. Maarten Van Ingelgem, eveneens in BOZAR.

sel zijn buurten waar een onaanvaardbaar percentage van jongeren geen werk hebben. Dat is een ramp. We moeten een hand uitsteken naar die jongeren, hen een platform bieden, zeker ook wij in de cultuurindustrie. Dus we zetten absoluut in op jongeren. Vandaag zijn er bijna 100.000 jongeren bij ons betrokken via Bozar Studios, onze afdeling kunsteducatie. Een dieet van Hollywoodfilms, dat is geen goed idee. We moeten het cultuurmenu zoveel mogelijk diversifiëren en er zo vroeg mogelijk aan beginnen. ‘ De cultuursector ligt alweer onder vuur. Maken de besparingen je onrustig? Paul Dujardin: ‘In mijn ervaring is dat een cyclische beweging, geen nieuw gegeven. Maar vooral: we moeten voort. De middelen zijn er gewoon niet. Dus nu is de uitdaging om opnieuw een evenwicht te vinden. Gaan we voor een meer Angelsaksisch model, waarbij we vertrekken vanuit individuele verantwoordelijkheid? Of voor een Zuid-Europees model waarin we meer belastingen betalen maar in ruil een goede dienstverlening en waarbij we kunnen genieten van onderwijs en cultuur van een hoog niveau? In dat spanningsveld zitten we. En er moeten keuzes worden gemaakt. Mijn idee is dat we de politici niet alleen mogen laten beslissen, maar een dialoog moeten aangaan. We moeten samen ons eigen model uitwerken, zodat we het belastinggeld op een juiste manier kunnen gebruiken. Ik zie het niet als een strijd tussen twee partijen, wij tegen zij, ik wil het echt samen uitzoeken. Je moet eerst praten en dan pas standpunten innemen en beslissen welk verhaal je wil vertellen. Cultuur is fundamenteel voor een democratie, en ik hoop dat er genoeg argumenten op tafel komen om dat te bewijzen.’ ––– Sofie Rycken

KORT MIS VOOR DE LEVENDEN ‘In de periode dat ik deze mis schreef, kwam ik vaak in contact met kankerpatiënten en dokters en medisch personeel die in de dienst oncologie werken… De patiënten staan in de schaduw van de dood, die plots naast hen staat als een ongevraagde ‘compagnon de route’, die nooit meer zal weggaan’. Dat schreef componist Alain De Ley over de nieuwste cd van het Ensemble Polyfoon. In 15 jaar tijd heeft de groep reeds 6 cd’s gerealiseerd: Missa Pro Vivis, gecomponeerd in opdracht van Polyfoon, maakt deel uit van dit klein jubileum. De compositie is opgedragen aan de kankerpatiënten en een deel van de opbrengst gaat naar ‘Kom Op Tegen Kanker’. De componist - ook artistiek verantwoordelijke van het VRK - is ex-zanger van het Ensemble Polyfoon en de huiscomponist van de groep. De delen van de 8-stemmige Missa Pro Vivis - voor de (over)levenden - worden door motetten afgewisseld. Centraal staat het Gloria dat het serene karakter van de mis weergeeft. De symbiose tussen de componist en de uitvoerders is opvallend, de mis voor het leven brengt Polyfoon met de nodige emotie en tegelijkertijd beheerst. Dirigent Lieven Deroo leidt het koor sinds de oprichting in 1999. Op één uitzondering na zijn alle composities a capella en voor de motetten doen ook andere koren mee: het Koriolis Kamerkoor, het Antwerps Kathedraalkoor en het Knapenkoor In Dulci Jubilo. Info: www.polyfoon.be

Dit overzicht begint Pools getint. De Polen hebben niet alleen Penderecki maar ook Lutoslawski en Górecki. Van Witold Lutoslawski verschenen vocaal-instrumentale werken met o.m. Trois poèmes in de vertolking van het Filharmonisch Koor Arthur Rubinstein uit Lódz. Lutoslawski schreef het werk in 1963 voor het Radiokoor uit Zagreb. De uitvoering is verzorgd! (DUX)

Totus Tuus is de titel van één van de geestelijke koorwerken van Henryk Górecki, op cd gerealiseerd door het National Youth Choir of Great Britain. Het koor van Mike Brewer telt meer dan 200 zangers, de Engelsen zorgen voor nieuw bloed in hun talrijke kathedraalkoren! (Delphian) Eén van hen is het St Paul’s Cathedral Choir uit Londen. Andrew Carwood koos voor hun recente cd English cathedral music met composities van o.m. Tippett, Walton, Stanford en Wood. Het is een degelijk koor, al haalt hij het niveau van zijn collega’s uit Cambridge niet. (Hyperion) N.a.v. de 250ste verjaardag van het overlijden van Rameaud dit jaar, brachten het Collegium Vocale Gent en Capriccio Stravagante Les 24 Violons Messe des Morts van Jean Gilles. Gilles schreef de mis voor de begrafenis van Rameau in 1764. De Brugse Sint-Walburga is een grote kerk en dat is op deze live-opname door de lange echo ook te horen. (Paradizo) ––– Mirek Cerny

KOOR WERELD Jouw koor of zangproject hier in de kijker? Bezorg ons een recente en originele foto met een tekstje van maximum 100 woorden. De redactie selecteert 5 foto’s voor opname. Mail naar redactie@koorenstem.be voor 10 februari 2015.

GOUDEN JUBILEUM VOOR KIN- MANNENKOOR DE HEIVINKEN DER- EN JEUGDKOOR KILIANA Kinder- en jeugdkoor Kiliana uit Overpelt mocht dit jaar 50 kaarsjes uitblazen. Het feestjaar kende een hoogtepunt in het weekend van 18 oktober toen ze met bevriende koren uit verschillende landen samen concerteerden. Het werd een warm feest waar vriendschap en muziek hand in hand gingen. Koorzangers uit Tsjechië, Frankrijk, Duitsland en België brachten tot slot enkele gemeenschappelijke liederen die tijdens een namiddagworkshop aangeleerd werden.

Mannenkoor De Heivinken organiseerde in oktober, voor het derde jaar op rij, een concert in Casino Modern in Waterschei. Het mannenkoor, opgericht in 1979 door enkele leden van het knapenkoor De Lustige Heivinken, kiest bewust voor Casino Modern als vaste locatie: ‘Het Casino van Waterschei luidde destijds het begin in van de concerten van het knapenkoor. Daarom besloten we om ook met De Heivinken in hetzelfde Casino Modern concerten te organiseren’. www.heivinken.be

www.facebook.com/Kinder-en-jeugdkoor-Kiliana

500STE REPETITIE VOOR LISENKO In 2004 stichtte dirigent Willy Pollet het vierstemmig gemengd koor Lisenko (LIchtervelds SENioren KOor). Momenteel telt het koor 35 zangers. Ze hielden (en vierden) in oktober hun 500ste repetitie. 10 jaar lang bijna elke week repetitie! Iedereen is van harte welkom om het koor te versterken. Noten kunnen lezen is mooi meegenomen, maar geen vereiste. Op 30 mei 2015 geven ze een jubileumconcert in het OC De Schouw te Lichtervelde. lefevere.monika@gmail.com

VEEL SFEER BIJ CITÉ CHANTANT In het kader van 50 jaar migratie organiseerde Koor&Stem Limburg in november en december 2014 drie concerten onder de naam Cité Chantant. Het waren sfeervolle en kleurrijke namiddagen met de medewerking van koren en muziekgroepen uit Polen, Turkije, Spanje, Italië, Sardinië, Slovenië, de Filipijnen, … Op www.koorenstemlimburg.be kan je een videoreportage bekijken. www.koorenstemlimburg.be

ZINGET KIDS IN KERSTCLIP VAN KETNET Na hun cd’s ‘Beestenboel’ & ‘Vroemmm’ en hun theaterproductie ‘Vroemmm het Beest wil Koning worden’ staan Barbara Vandendriessche & Koen Garriau van Zinget vzw tijdens de eindejaarsdagen op de planken voor Ketnet Kerst. Samen met Ketnet wrappers Sien & Sander brengen de 30 Zinget Kids een spetterende show in de nieuwe theaterzaal van Plopsaland De Panne. De Zinget Kids zijn ook te horen op het Ketnet Kerstlied en te zien op tv in de Ketnet Kerstclip. www.facebook.com/zinget

In de kijker

UNIEKE DUBBELSLAG VOOR DIRIGENT RUDY VAN DER CRUYSSEN Op zondagavond 30 november schreven de twee Knokke-Heistse koren Rondinella en Voices! koorgeschiedenis door zich respectievelijk op de eerste en tweede plaats van het Provinciaal Koorfestival te plaatsen. Beide koren worden gedirigeerd door Rudy Van der Cruyssen. Eerder hadden een twintigtal West-Vlaamse koren zich aangeboden om aan de derde editie van het West-Vlaamse Provinciaal Koorfestival deel te nemen. De jury selecteerde op basis van hun dossier en een klankopname twaalf West-Vlaamse koren die mochten deelnemen aan de auditieconcerten. Van die twaalf bereikten er zes de finale in het Brugse Concertgebouw. Onder luid applaus van een talrijk opgekomen koorliefhebberspubliek, en tot grote trots van de meegereisde achterban werden de twee Knokke-Heistse koren door de vijfkoppige deskundigenjury tot eerste en tweede laureaat uitgeroepen. Con Cuore (Waregem) onder leiding van Jan Vuye kaapte de derde prijs weg. Jeugdkoor Rondinella kadert in de werking van deKunstAcademie Knokke-Heist en kaapte sinds haar oprichting in 1976 al tientallen prijzen weg. Dameskoor Voices! bestaat uit een twintigtal vrouwenstemmen met een Kneists koorverleden die de passie voor het zingen niet ontgroeid zijn. Beide koren brachten zondag een gedurfd, maar duidelijk geapprecieerd programma, met onder meer de creatie van het werk Nulla Vita van Rudi Tas. Bekijk Nulla Vita (Rudi Tas) door Rondella op www.koorklank.be

Johan Verminnen: ‘Verbaasd over de professionaliteit van de amateurkoren’

AMARANTHE DOOK MET JOHAN VERMINNEN DE STUDIO IN Onlangs bracht Johan Verminnen de cd ‘Stemmen’ uit. De zanger dook de studio in om zijn bekendste nummers opnieuw in te zingen en liet zich bijstaan door verschillende koren en enkele sterke vocalisten. Onder hen Zap Mamma, Scala en en kinderkoor De Arnootjes. Ook het meisjeskoor Amaranthe uit Oudenaarde, o.l.v. Johannes Dewilde, mocht deel uitmaken van dit project. Johan Verminnen en Amaranthe kwamen voor het eerst in contact op Nekkanacht 2013, waar Amaranthe was uitgenodigd door de folkgroep Kadril. Kort erna werd het koor gevraagd mee te werken aan Verminnens nieuwste cd. Enthousiast begonnen ze met het instuderen van de arrangementen door Philippe Decock (werkte o.a. met Adamo, Toots Thieleman). Johannes Dewilde: ‘Dit project was voor mezelf en de koorleden erg leerrijk, ook omdat Johan Verminnen aanwezig was tijdens de opnamesessies in Brussel: we kregen meteen feedback. Want een opname is helemaal anders dan een concert, waar je maar één kans krijgt en je uiteraard hoopt dat alles in één keer goed zit. Bij een opname kan je blijven zingen tot het helemaal perfect is en je volledig tevreden bent van het resultaat.’ Ook voor de koorleden zelf was dit een unieke belevenis. Voor velen was het de eerste keer in een opnamestudio. Johan Verminnen zelf was vol lof en ‘verbaasd over de professionaliteit van de amateurkoren’. Bekijk videoreportage op www.koorenstem.be/nieuws ––– Kim De Baere (koorlid Amaranthe)

Karl Jenkins is razend populair

Karl Jenkins is razend populair bij koren. Zijn eigen website beweert zelfs dat hij momenteel de meest uitgevoerde componist ter wereld is. Waarin schuilt de aantrekkingskracht en populariteit van zijn muziek? Tussen hier en overal

Veel van Jenkins’ werken vallen onder de noemer klassieke muziek met wereldse of etnische elementen. Critici wijzen zijn muziek daarom ook af, maar dat deert Jenkins niet. Hij ziet componeren als een intuïtief proces en hij schrijft om zichzelf te behagen, hoewel zijn werk natuurlijk geworteld is in opleidingen harmonie, contrapunt, fuga en orkestratie. Recensenten ergeren zich omdat er geen label op zijn muziek te kleven valt, voor Jenkins betekent dat universele net een meerwaarde: hij beschouwt zijn muziek dan ook niet als mainstream. Jenkins werd 70 in 2014. De lijst prestigieuze locaties waar zijn werk gespeeld werd/wordt dit jaar is lang. Je zeventigste mag gevierd worden natuurlijk. Ook in Vlaanderen vinden we talloze concerten terug waar werk van Jenkins op de affiche prijkt: Knesselare, Koksijde, Torhout, Diksmuide, Geel, Turnhout, Bornem, Zemst, St. Amands, Harelbeke, Vich-

te, Neerpelt, Lommel, Zele... noem maar op. Jenkins (°1944) werd geboren in het zuiden van Wales, speelde hobo in het National Youth Orchestra of Wales en studeerde muziek aan de Universiteit van Cardiff en aan de Royal Academy of Music in Londen. Hij hield van klassieke muziek, maar ook van jazz.

Reclamecomponist

De eerste jaren van zijn carrière speelde Jenkins dan ook piano en hobo in de jazz rockband Soft Machine. Van daaruit rolde hij in de. In 1994 was Jenkins bezig aan het stuk Adiemus. Op dat moment vroeg Delta Airlines hem voor de muziek van hun televisiespot. Jenkins stelde Adiemus voor. Het succes was overweldigend. Het werk werd uitgebreid en tussen 1995 en 2003 verschenen er 7 Adiemusalbums. Het zijn stuk voor stuk verzamelingen met harmonieuze vocale melodieën tegen een orkestrale achtergrond. Opvallend

is dat er geen teksten zijn, alleen lettergrepen die door Jenkins zelf bedacht werden: de stem moet louter als instrument functioneren. Op Youtube vind je tal van filmpjes in indrukwekkende choreografieën zoals van de Carmina Slovenica, maar ook Carmina uit Ekeren (Koor van het Jaar 2005-2006) en Villanella uit Laakdal (Koor van het Jaar 2010-2011 en Amuz, maart 2013) leverden dichter bij huis erg mooie producties met deze muziek. ‘Met Jeugdkoor Villanella zong ik 2 stukken uit de bundel Adiemus voor Koor van het Jaar 2010-2011 en ze zijn me nog steeds bijgebleven. Verrassend hoe mooi iets kan zijn zonder dat de tekst ook maar iets betekent. Nog maar eens een bewijs dat muziek een universele taal is.’ - Sanne Deprez, via Facebook

In de Adiemusalbums zijn er invloeden van jazz te herkennen, maar ook van klezmer (instrumentale muziek van de Jiddisch sprekende Joden in Oost-Europa, ook wel Joodse bruiloftsmuziek genoemd) en azan (oproep tot gebed binnen de Islam die wordt uitgesproken door de muezzin vanuit een minaret). Deze invloeden en het feit dat Jenkins geen bestaande taal gebruikte, droeg zeker ook bij tot de universele populariteit van de Adiemusalbums.

Bruikbare thema’s

Met als ondertitel A Mass for peace, duikt The Armed man (1999) overal op. Het is zelfs het meest uitgevoerde werk van een nog levende 21ste eeuwse componist, met meer dan 1500 uitvoeringen. De opdracht voor dit werk kwam van het Royal Armouries Museum for the Millennium Celebrations en werd opgedragen aan de slachtoffers van de Kosovocrisis. Het is een anti-oorlogswerk, gebaseerd op de katholieke mis, maar zoals te verwachten valt bij Jenkins, gecombineerd met Islamitische en Indische elementen. In het eerste en laatste deel weerklinkt de 15de eeuwse gekende melodie l’homme armé. Met de herdenkingen rond ’14-’18 is dit werk een logische keuze van veel koren. ‘Op 11 en 14 november 2014 voerden de koren Couleur Vocale Berchem, Villa Cantando, Capriccio en De Vedel een aantal delen van The Armed Man uit met de Centrumharmonie Geel, in het Great War Remembrance Concert in Geel en Turnhout. De stukken passen zeer goed in een programma rond oorlogsherdenking. Samen met een orkest dat het koor opzweept naar de finale, wordt het een heel bijzonder werk en geeft het een evolutie in oorlogsdreiging weer. Het Sanctus verwijst naar het disciplinaire stappen van een leger. Agnus Dei en Benedictus vormen een grote tegenstelling, het zijn heel lieflijke stukken, die verwijzen naar de rust die we de gesneuvelden toewensen.’ - Hildegard Van Oevelen, via Facebook Ook in zijn Requiem (2004) laat Jenkins niet-Europese elementen toe. Hij gebruikt de teksten van het Latijnse Requiem (o.a. Requiem aeternam, Dies irae, Lux aeterna), maar zet ook 5 Japanse haiku’s die naar de dood verwijzen. Die 17-lettergrepige tekstjes uit het Oosten worden op twee plaatsen meteen gecombineerd met de Westerse fragmenten Benedictus en Agnus dei. De mannenstemmen zingen in het Latijn, de vrouwen in het Japans. De haikuzettingen krijgen een oud Japans blaasinstrument mee ter begeleiding (shakuhachi).

‘Eigenlijk ben ik geen fan van Jenkins: zijn muziek ligt gemakkelijk in het oor, maar wordt ook snel een beetje langdradig. Om die reden hebben we een act met Japanse drums toegevoegd aan het Requiem. We plaatsten enkele sfeervolle lampions op de scène, voegden een aparte lichtsetting toe en projecteerden beelden. Het publiek – zeker ook de jongeren – heeft daar erg van genoten. Ook het ruime slagwerkarsenaal maakte indruk. Voor de Chorale Caecilia bleek het interessant om in contact te komen met een andere muziekstijl. Wat mij betrefd zeker geslaagd!’ - Paul Dinneweth over de concerten met het Requiem van Jenkins op 1 en 2 november 2014 in deSingel) Het Stabat Mater (2006-2007) is geschreven in de stijl van de Adiemusprojecten. De tekst volgt het traditionele 13de eeuwse gedicht van Jacopone da Todi dat reeds door tal van componisten (Pergolesi, Vivaldi, Alessandro Scarlatti, Domenica Scarlatti, Haydn, Verdi,…) gezet werd en steeds verbluffende muziek voortbracht. Daar voegde Jenkins 6 teksten aan toe: een Ave Verum (oorspronkelijk geschreven voor de bekende bas-bariton Bryn Terfel), And the mother did weep (1 tekstlijn van Jenkins zelf in het Engels, Hebreeuws, Latijn, Grieks en Aramees), Lament van Carol Barratt (speciaal voor dit werk geschreven), Incantation (half geimproviseerd en gedeeltelijk in vroeg-Arabisch), één oude tekst uit het Gilgameshepos (oud-babylonische beschaving, wat nu Irak is) over de dood van een vriend en een 13de eeuwse tekst van Jalal al-Din Rumi, een Perzische mysticus. In de partituur tref je oude instrumenten uit het Midden-Oosten aan zoals de darboeka, maar er bestaat ook een alternatieve partituur met standaardinstrumenten.

‘Voor ons jubileum was ik voor de start van een nieuw koorjaar op zoek naar een groot werk voor koor dat door de oud-leden op korte tijd ingestudeerd kan worden, mits de huidige leden al een basis kennen. Het Stabat Mater van Jenkins is een werk dat bij het grote publiek zeker in de smaak zal vallen. En de timing is perfect: na een aantal maandelijkse repetities met oud-leden, voeren we het in april – paastijd – uit.’ - Jeroen Beckers. Cantitare voert op 26 april 2015 het Stabat Mater uit in Maaseik

Toegankelijke gebruiksmuziek schrijven met insteken uit verschillende culturen, een belangrijke verjaardag vieren, meer dan thuis zijn in de reclamewereld, ...: als je gezongen wilt worden, voeg je deze ingrediënten allemaal samen. Geen gemakkelijk recept, maar het smaakt, dat blijkt. ––– Liesbeth Segers In de bib van Koor&Stem vind je de bundel Motets, The Armed Man, het Stabat Mater, Adiemus, delen uit zijn Requiem en ander koorwerk. Wil je ook jouw reactie of mening geven over Karl Jenkins? Ga naar www.koorklank.be/vragen

Jenkins lanceert een wedstrijd voor het beste filmpje Onder het motto ‘Showcase your performance’ schrijft Boosey&Hawkes een wedstrijd uit naar aanleiding van de nieuwe uitgave Motets: maak een filmpje van je koor waarop jullie een werk uit Jenkins’ nieuwe bundel Motets zingen, zet het op Youtube en maak kans op een nieuw kort a cappella werk van zijn hand, opgedragen aan je koor. Dat is niet alles: je wint ook een optreden in Carnegie Hall of het Lincoln Center in New York… Je kan nog filmpjes inzenden tot donderdag 30 april 2015.

Waag je kans!

Repertoiretips GEMENGD KOOR

SATB

HEDENDAAGS RELIGIEUS

A Baltic Christmas

A new heaven

Letse koormuziek is niet veel ouder dan 170 jaar (sinds het midden van de 19de eeuw is er sprake van een opkomend Lets nationalisme) en kent zijn wortels in volksmuziek. De vroegste Letse koormuziek werd geschreven in het midden van de 19de eeuw door voor ons totaal onbekende componisten als J nis Cimze (1814-1881), Ernests V gners (1850-1933) of K rlis Baumanis (1835-1905). Die laatste schreef overigens wel het Lets volkslied. In de eerste helft van de 20ste eeuw zorgen componisten als J zeps V tols (1863-1948), Em ls D rzi š (18751910) en Alfr ds Kalni š (1879-1951) voor

In A new heaven bundelt Simon Halsey, dirigent van belangrijke koren in Berlijn en Londen, 16 religieuze werken van hedendaagse Britse componisten. Ook in Groot-Brittannië wordt er steeds meer en beter gezongen. Dat vraagt natuurlijk om nieuw repertoire. In deze bundel vind je werken voor SATB, bruikbaar voor de liturgie of voor concerten, van gemiddeld niveau maar soms ook echt uitdagende stukken. Met inleiding en uitvoeringstips door Halsey himself. Uitgegeven door Faber Music en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

GEMENGD KOOR

interessante koormuziek. Tijdens de Sovjetperiode (1944-1991) golden restricties op wat er al dan niet geschreven mocht worden. Zo was religiositeit verboden en was het zelfs gevaarlijk een religieus familielid te hebben. Daarom schreven componisten pas na de val van de Sovjet-Unie en de Letse onafhankelijkheid vanaf 1991 openlijk religieuze muziek. En zo komt het ook dat Letse koormuziek een relatief recent fenomeen is. A Baltic Christmas bundelt 10 korte a cappellawerkjes voor gemengd koor in het Latijn en het Engels van riks Ešenvalds (°1977) en Rihards Dubra (°1964). Van de Litouwer Vyautas Miškinis werd ook een werkje opgenomen. De bundel sluit af met 2 volksliedjes. Uitgegeven door Musica Baltica en aanwezig in de bib van Koor&Stem. GEMENGD KOOR

SATB

LATIJNS-AMERIKAANS

Choral Anthology 1 & 2

The Voces8 Method

Makumbebé II

De Letse componist Rihards Dubra (°1964) is vooral bekend van zijn religieuze muziek. Zijn compositorische ontwikkeling wordt beïnvloed door de renaissance, minimalisme en gregoriaans en in zijn muzikale taal weerklinkt de Romantiek. Zelf stelt hij dat hij beïnvloed werd door Pärt en Tavener. Onder andere zijn Missa Signum magnum uit 2002 is een erg knap werk. Tijd om ook de kortere werken te ontdekken dus. Dat kan via Choral Anthology 1 & 2, uitgegeven door Musica Baltica, nu aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. In dezelfde reeks kochten we ook muziek van riks Ešenvalds (°1977) aan.

Voces 8 laat het publiek vaak verbluft achter, zo ook weer tijdens Singing Brussels in Bozar. Eén van de leden, Paul Smith, is ook de drijvende kracht achter The Voces8 Method. Die methode gaat uit van groepsactiviteiten die gebaseerd zijn op ritme en melodie, vb. Afrikaanse ritmes, Latijns-Amerikaanse ritmes, Aziatische toonladders enz... Het doel van de methode is dat leerlingen betere schoolvaardigheden ontwikkelen in wiskunde en taal. Daarnaast streeft de methode ook naar vooruitgang op vlak van vertrouwen, teamwork, probleemoplossend denken, zelfbewustzijn en creativiteit. Dat klinkt veelbelovend. Test het zelf uit in – of course – acht stappen. Uitgegeven bij Peters en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Er bestond al een bundel met Latijns-Amerikaans koorrepertoire voor SATB in de reeks Carmina mundi van uitgeverij Carus. Nu stelde Maria Guinand ook een bundel samen met werk uit Bolivië, Brazilië, Colombia, Costa Rica, Cuba, Chili, Guatemala, Mexico en Venezuela voor gelijke stemmen: Makumbebé II. Bij de uitgave voor de dirigent zit ook een cd met de Cantoria Alberto Grau uit Venezuela. Uitgegeven door Carus en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

POP SATB

HEDENDAAGS RELIGIEUS

Evening prayer Ondertussen bekend bij menig koor in Vlaanderen: de Noor Ola Gjeilo (°1978) schrijft zingbare muziek die ook het publiek kan smaken. In februari werkt de componist trouwens mee aan een concertenreeks Light and Shadows van het Vlaams Radio Koor waar hij zelf bij aanwezig zal zijn. Evening prayer (2010) was zijn eerste koorwerk waarin

VROUWENKOOR

Gjeilo instrumentale improvisatie toeliet van piano en tenor sax. De tenorsaxpartij (die ook vervangen kan worden door een aantal andere instrumenten) staat niet uitgeschreven en wordt bijgevolg idealiter bespeeld door iemand met veel ervaring in jazz en improvisatie in pop, soul, gospel. De pianopartij werd wel volledig genoteerd, maar kan ook ‘beïmproviseerd’ worden. Het volledige werk is te beluisteren op Youtube in een uitvoering met de Phoenix Chorale, voor wie het werk ook geschreven werd. Uitgegeven door Peters en aanwezig in de bib van Koor&Stem.

MANNENKOOR

33 Spirituals for Reine upper voices Männersache Het merendeel van de liederen in 33 Spirituals for upper voices is gemeen goed. De spirituals dateren van de 19de eeuw of van het begin van de 20ste eeuw, maar jongeren voelen zich nog steeds erg aangetrokken tot de melodieen die optimisme en energie genereren. Deze uitgave brengt nieuwe verfrissende, originele arrangementen voor drie vrouwen- of meisjesstemmen met pianobegeleiding. De zettingen zijn gecombineerd uitvoerbaar met de arrangementen uit 64 spirituals a cappella (ook uitgegeven door Bärenreiter) voor gemengd koor. Op die manier kunnen een volwassenkoor en een kinderkoor in dit repertoire samen aantreden. Uitgegeven bij Bärenreiter en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Na de bundel Reine Männersache! met wereldlijke muziek voor mannenkoor zijn er nu ook een bundel religieuze mannenkoorliteratuur en een verzameling voor advent en kerst: Reine Männersache 2 en 3 zijn een feit. De samenstellers, Jürgen Faßbender, Jan Schumacher en Jochen Stankewitz behoren tot de beste mannenkoordirigenten van Duitsland. Met hun ensembles, o.a. Camerata Musica Limburg en Cantabile Limburg, ondernemen ze belangrijke concertreizen en hebben we verschillende koorwedstrijden gewonnen. Daarnaast worden ze vaak als jurylid of docent geëngageerd. Uitgegeven bij Peters en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

5 Happy Songs for choir 5 Happy Songs for choir bundelt – hoe kan het ook anders – vrolijke muziek: Don’t worry, be happy van Bobby McFerrin; Get lucky van Daft Punk; het heerlijke Sunny uit 1963 van Bobby Hebb; You make me Happy van Sophie Madeleine en Happy van Pharrell Williams kan je nu ook met je gemengd koor zingen in SAB-versie met pianobegeleiding in arrangementen van Carsten Gerlitz. Gewoon leuk! Uitgegeven bij Bosworth Music en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Sing Pop A Cappella De a cappella arrangementen in Sing Pop A Cappella van Gitika Partington worden wereldwijd gebruikt door jeugden communitykoren. Niet kunnen zichtlezen hoeft daarbij geen belemmering te zijn. Met Gitika’s tips en de cd met aparte partijen kan je alleen oefenen, a cappella op het gehoor, zonder dat je een instrument nodig hebt. Gitika Partington is singer-songwriter, arrangeur, docent en dirigent. Ze leidt zangworkshops voor volwassenen en kinderen en heeft drie communitykoren waar de muziek aangeleerd wordt zonder partituur. In Volume 1 vind je fijne nummers als Help! en I say a little prayer, in Volume 2 hoor je o.a. Happy Together en Man in the mirror. Uitgegeven bij Novello en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Nieuwe partituren Deze partituren kan je downloaden op www.koorklank.be om zelf af te drukken of op je tablet te gebruiken.

Kurt Bikkembergs

Patrick Van Looy maakte ons attent op een eenvoudig werkje van Vic Nees (1936-2013) voor diens vriend Theo Theuwissen. Het gaat over een bewerking voor gemengd koor op een Middelnederlandse ballade Het daget in den oosten met een hele reeks strofes over een jonkvrouw die haar vermoorde minnaar begraaft en daarna intreedt in het klooster. De tekst van het lied verscheen voor het eerst in druk in het Antwerps liedboek (1544) en wordt daar als een oud lied omschreven. Dat zou kunnen beteken dat het al eeuwenlang mondeling werd overgeleverd. De bewerking van Nees werd voorheen niet verspreid noch uitgegeven. Op Koorklank kan je het gratis downloaden. Patrick Van Looy schreef er repetitietips bij. Een karaktervolle bewerking van de betreurde Nees brengt basiskoren voorzichtig Het daget in den oosten in contact Opgedragen aan Theo Teuwissen met hedendaagse samenklanken.

Met de kinderkoorpagina bevinden we ons in zigeunersferen. Sebastiaan Van Steenberge (Â°1974) baseerde zich voor tekst en melodie op het lied Loli Phabay (de rode appel). De tekst met vertaling â&#x20AC;&#x2DC;In de caravan is er geen vloer, ik heb geen vriendje, maar ik snij deze rode appel in 2, ĂŠĂŠn stuk voor jou, een stuk voor mijâ&#x20AC;&#x2122; bezingt treffend â&#x20AC;&#x201C; liefdevol ĂŠn wrang â&#x20AC;&#x201C; de essentie van het bestaan bij veel Romagezinnen. Van Steenberge verwerkt de balkanmelodie tot een interessante tweestemmige kinderkoorcompositie met pianobegeleiding.

[

Y ! Y 22 S CC

B B

B 23

C C

1. hoe lut - tel weet mijn lief 2. Ik voerdâ&#x20AC;&#x2122; u uit den lan 5. Al tot der lin - de groe 7. Al voor haar va - ders poor 9. dat meis - ken keerdâ&#x20AC;&#x2122; haar om 11. met haar sneeuw - wit - te han

]

# YY 2 S CC 2

B CXC B C C

oos - ten, vrien - den, man - tel man - tel stil - le, stem - me,

B C C CC C

het dat en en zij die

46 B

B C B

lich - tet o - ver - al; mijn vij - an - den zijn. zij ging e - nen gang. zij ging e - nen gang. maak - ten geen ge - luid; mis - se dat zij zang,

g BB 23 CC OO CC B S C 46 B C h

CB O C CC C B B CC

C C BB

ken, och de, mijn ne, daar te, die me, zij den dat

waar ik he - nen zal! lief, mijn min - ne - kijn. zij den do - de vand. zij ont - slo - ten vand. ging al we - nend uit. zij dat bellâ&#x20AC;&#x2122;- ken klank.

ken, och de, mijn ne, daar te, die me, zij den dat

waar ik he - nen zal! lief, mijn min - ne - kijn. zij den do - de vand. zij ont - slo - ten vand. ging al we - nend uit. zij dat bellâ&#x20AC;&#x2122;- ken klank.

www.koorklank.be

pre - ci - na - va, pre - ci - na - va,

B B

Lo - li pha - bay,

Yek pash

Lo - li pha - bay,

C C BB

shu - kar na - ne.

hop hop hop! (hm)

hop hop hop!

hop hop hop,

man pi ra

shu - kar na - ne.

dru - kos na - ne,

man pi ra

An -dro ver -dan

dru - kos na - ne,

2 2

lich - tet o - ver - al; mijn vij - an - den zijn. zij ging e - nen gang. zij ging e - nen gang. maak - ten geen ge - luid; mis - se dat zij zang,

g B B C O C BB S CC C C B 23 C O h C 46 B

C O C C C BB B C

CC BB

1. Het da - get in den 2. Och wa - ren â&#x20AC;&#x2122;t al mijn 5. â&#x20AC;&#x2122;t Meis - ken nam ha - ren 7. â&#x20AC;&#x2122;t Meis - ken nam ha - ren 9. De he - ren zwe - gen 11. Met ha - re kla - re

Biografie Robert Herberigs

Veertig jaar geleden overleed in Oudenaarde de kunstenaar Robert Herberigs (1886-1974). Daarom verscheen er recent een biografie om de kleurrijke componist, schilder en schrijver onder de aandacht te brengen. Marcel Lequeux brengt teksten over leven en werk en voegt er o.a. een catalogus van Herberigsâ&#x20AC;&#x2122; muzikaal en literair werk alsook een cd aan toe. Interessant naslagwerk.

het dat en en zij die

An -dro ver -dan

]

oos - ten, vrien - den, man - tel man - tel stil - le, stem - me,

6 B 4 B

C # Y2 C Y 2

Muziek: Vic Nees (1936 - 2013)

3 B 2 B CC

C C CC

C C

= 92

Y ! Y 22 C

[

Loli Phabay

Tekst: 15e eeuwse ballade, eerste druk in Antwerpse Liedboek (1544)

Chante câ&#x20AC;&#x2122;est tout verzamelt een 20-tal ĂŠĂŠnstemmige kinderliederen in het Frans van de hand van Jan Coeck (Â°1950). Bij elk lied vind je gitaarakkoorden. Pianobegeleidingen of cd zijn apart verkrijgbaar. Uitgegeven bij Euprint.

SEBASTIAAN VAN STEENBERGE

Chante câ&#x20AC;&#x2122;est tout

VIC NEES

Met Ik ben door de sneeuw naar mijn lief gegaan schreef Raymond Schroyens (Â°1933) lang geleden al een prachtige volksliedachtige melodie (o.a. in AloĂŤtte Liedboek) waarop een vierstemmige versie van zijn hand volgde in de De Montekoorreeks en een bewerking voor mannenkoor van Kristiaan Van Ingelgem als ANZ-koorblad. Ondertussen voegde Schroyens tussenvocalises toe en voorzag een totaal nieuwe sonore zetting van de 2de strofe onder de titel Het sneeuwlief. Het ontdekken waard! In Ronsard en amour bundelt Schroyens 5 liefdessonnetten voor gemengd koor a cappella op teksten van Pierre Ronsard. Beide werken werden uitgegeven bij Euprint.

LOLI PHABAY

Het sneeuwlief

HET DAGET IN DEN OOSTEN

Onze componisten uit Vlaanderen krijgen ook in het buitenland meer en meer erkenning. Zo verschenen er onlangs nog 2 motetten van Kurt Bikkembergs (Â°1963) bij uitgeverij Schott, Beatam me dicent en Signum magnum voor driestemmig gemengd koor (SABar). Ze werden gecomponeerd in opdracht van Jan Peeters voor de Internationale Koorstage in Tongeren 2013 en aldaar gecreĂŤerd.

VLAAMSE KOORMUZIEK

tu - be

Met volle goesting naar de creatie Na meer dan 3 jaar voorbereiden ging Altra Voce de creatie van Onvoltooid Landschap met volle goesting tegemoet; een vredesoratorium én meerkorenproject voor vierstemmig en driestemmig gemengd koor, jeugdkoor en kinderkoor op tekst van Annelies Verbeke en muziek van Maarten Van Ingelgem in samenwerking met Koor&Stem. Dirigente Sabine Haenebalcke leidde het geheel artistiek in goede banen. Drie weken voor de creatie spraken we met haar. Waarom Maarten Van Ingelgem? Sabine Haenebalcke: ‘Het is altijd mijn doel geweest nieuwe muziek een prominente plaats te geven in mijn concerten, zowel op piano als met koor en orkest. Met Altra Voce vond ik een partner voor wie het promoten van nieuwe muziek uit Vlaanderen ook belangrijk was. Zo gaven we in het verleden al compositieopdrachten aan o.a. Kurt Bikkembergs en Alain Deley. Ik apprecieer kunstzinnigheid vooral wanneer er grondige vakkennis achter schuil gaat. Enkel dan overleeft kunst de tand des tijds. En zo ken ik Maarten, als een getalenteerd muzikant. Van in het prille begin van Onvoltooid Landschap, lang voor er een titel is, laat staan een verhaal, hadden we Maarten al in gedachten.’ Vier buitenlandse koren overtuigen om mee te zingen aan een onbekend werk van een onbekende componist. Niet evident? Sabine Haenebalcke: ‘Inderdaad. We hebben maandenlang gezocht naar de juiste buitenlandse partners. In eerste instantie

was er veel interesse, maar omdat de muziek nog niet bestond, konden we onze contacten weinig concreets vertellen. Door dit project promoten we Maartens muziek ook buiten Vlaanderen. De buitenlandse koren moesten bijna een blanco cheque tekenen voor deelname. Gelukkig deden Ensemble Vocapella uit Duitsland en het Choeur Sorbonne Universités uit Parijs dat met overtuiging. Later kregen we enthousiaste reacties uit Nederland met Maven Sings en uit het Verenigd Koninkrijk met Landmark Show Choir.’ Een complexe organisatie voor een koor dat in het verleden wel deelnam aan tal van meerkorenprojecten, maar die nog niet zelf organiseerde. Jullie mogen trots zijn op het artistieke resultaat. Sabine Haenebalcke: ‘Ik heb getwijfeld aan de goede afloop van dit project. Door verschillende omstandigheden is de planning opgeschoven. Zowel de novelle als de compositie kwamen later dan verwacht, verschillende buitenlandse koren haakten om diverse

redenen af. Het was niet eenvoudig. Altra Voce is natuurlijk een koor en geen concertorganisatie. Maar nu, enkele weken voor de creatie (nvdr. dit gesprek vond plaats begin december), werk ik met vertrouwen naar een gezamenlijke apotheose op 20 en 21 december. Bij het lezen van de novelle van Annelies kreeg ik een krop in de keel, toen Maarten zijn muzikale invulling van bepaalde verhaalpassages toelichtte, kwam het haar op mijn armen recht. En de vrijwilligers uit het koor leveren knap organisatorisch werk. De eerste lezingen waren niet altijd eenvoudig omwille van de vele klankeffecten die gevraagd worden. Die effecten betekenen echter een grote versterking en ondersteuning van de verteller. Intussen zijn alle uitvoerders helemaal doordrongen van het verhaal en beleven we de muziek met volle goesting.’ www.onvoltooid-landschap.be voor foto’s en verslag van het creatieconcert.

Bewegen of stilstaan? Het lied is ingestudeerd, de tekst kan uit het hoofd gezongen worden. Het optreden staat voor de deur. Maar dan? Wat doe je tijdens het zingen? Bewegen of stilstaan? Wat kunnen de koorleden? En wat willen ze, willen ze hetzelfde? Als je je koor wil regisseren, krijg je vroeg of laat te maken met weerstand. Hoe krijg je alle neuzen dezelfde kant op? Als een koor mij vraagt een workshop koorregie te komen geven, hoor ik weleens de voorzichtige kanttekening dat er ook wel mensen zijn die het lastig of niet prettig vinden dat ze naast de zang iets extra’s moeten doen. Laatst werd ik door zo’n koor uitgenodigd, waarvoor regie nieuw 20 was. Dat is voor mij een uitdaging om aan de slag te gaan. Want er is zoveel mogelijk! Vaak zijn het de kleine dingen die het ‘m doen. Een gezamenlijke blikrichting, de focus op het publiek. Een stap naar voren. Allemaal verspreid over het podium staan, waarbij je een andere lichaamsrichting hebt dan je buurman of buurvrouw. Ik vind het heerlijk mensen daar enthousiast voor te krijgen. Dus ik ging aan de slag. Mijn eerste stap was het koor te laten voelen dat ze een team zijn, waarin ieder individu belangrijk is, maar waar de gezamenlijke actie het doel is. De klapoefening is daarvoor een mooi symbool. Het doel is het doorgeven van een klap, in een vloeiend tempo. Het koor staat daarbij in een kring en de koorleden kijken hun rechterbuurman aan en geven één klap in hun handen. Zodra de buurman hem ontvangt, draait hij naar rechts en geeft hij de klap door aan zijn rechterbuurman etc. De bedoeling is de klap in een gelijkmatig tempo vlot of heel snel door de hele kring laten gaan. Als dat goed gaat, kun je de klap de andere kant op laten gaan. Of hij kan heen en weer terug. Of naar de overkant! Met die extra moeilijkheid was het moeilijker om het tempo vast te houden en de klap niet te laten ‘vallen’. Maar de póging, de intentie, daar ging het om. Het maakt niet uit als het hapert, wat telt is dat je het oppakt en weer doorgaat! Ik zag vrolijke gezichten. Plezier doet weerstand smelten. Vervolgens liet ik de koorleden zien wat het effect is van kleine bewegingen. Een mooi begin om met regie te werken is koorleden bewegingen aan te reiken die als vanzelfsprekend uit een lied voortkomen. Als mensen voelen wat de logica is van een bepaalde beweging, verdwijnt doorgaans de weerstand. Bij het lied Morgen zal het vrede zijn van Marco Borsato was het prachtig om de koorleden verspreid over het podium te laten staan, in een eigen lichaamsrichting. Dit beeld gaf een

associatie met de chaos van de oorlogssituatie die in het lied bezongen wordt, en de eenzaamheid die dat met zich mee brengt. De koorleden zeiden ook dat ze nu zelf ook meer voelden waarover ze zongen! De twee solisten liepen tijdens hun solo ieder vanaf een andere plek tussen de mensen door naar voren. Zo ontstond de associatie met zoeken. Met ruïnes. De koorleden draaiden hun hoofd naar de zaal als ze tekst zongen, en draaiden helemaal frontaal bij het refrein. Zo kreeg het refrein ook meer zeggingskracht. De solisten (man en vrouw) eindigden naast elkaar. De vrouw raakte zelfs ontroerd, zoveel zeggingskracht had de beweging voor haar. Van weerstand heb ik die dag verder niets gemerkt! Koorleden voelen vaak terecht weerstand als ze bewegingen opgelegd krijgen, en niet voelen wat de meerwaarde daarvan is. Als een beweging ‘klopt’ met de tekst of met de muziek, en met de koorleden zelf, dan voelen koorleden eigenlijk vanzelf dat er iets extra’s gebeurt. Er ontstaat een theatrale spanning, en precies die spanning maakt een optreden boeiend. ––– Marijke de Wit Marijke de Wit is samen met Meta Stevens auteur van het boek Koorregie. Een rijk boek, gevoed door hun jarenlange ervaring in het regisseren van koren in diverse zangstijlen. Beide auteurs hebben hun wortels in het theater. Bij koren, dirigenten, choreografen bestaat een grote behoefte om de impact van hun optredens te vergroten. Vanuit een theatrale benadering geven ze de lezer handvatten om hun koor te regisseren, maar in het besef dat de zang steeds centraal staat. www.koorregieboek.nl

FEBRUARI .15

WO 11 JAN | Antwerpen

ZO 1 FEB | Antwerpen

Opleiding Ik dirigeer een koor!

www.koorenstem.be/ik-dirigeer-een-koor |

www.koorenstem.be/ik-dirigeer-een-koor | Contact: Erik

Contact: Erik Demarbaix, tel. 03 237 96 43,

Demarbaix, tel. 03 237 96 43,

erik.demarbaix@koorenstem.be

MA 19 JAN | Gooik

WO 4 FEB | Maaseik

Zangavond Zingt Jubilate

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Koen Maris, tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

ZO 25 JAN | Leuven

MA 9 FEB | Averbode

Zingen in het Lemmensinsituut

Studienamiddag Antwoordpsalmen

Zondagnamidag 25 januari vindt de jaarlijkse liturgische repertoirenamiddag plaats. We bieden twee ateliers aan die door iedereen kunnen worden gevolgd.

Studienamiddag Antwoordpsalmen o.l.v. Jos Bielen. Antwoordpsalmen voor zon- en feestdagen kan je overigens ook online vinden via www.antwoordpsalmen.be.

Atelier 1: Claudine Martens verkent met jou liedzettingen van liederen uit Zingt Jubilate. In atelier 2 leer je onder leiding van Jos Bielen ongetwijfeld nieuw repertoire kennen. Jos Bielen laat je proeven van eenvoudige koorwerken van FĂŠlix Mendelssohn. Deze koorwerken zijn breed inzetbaar in de liturgie. Zingen in het Lemmensinstituut | Zo 25 januari 2015 â&#x20AC;&#x201C; van 13u30 tot 18u00 | www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Koen Maris, tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

Abdij van Averbode, Averbodestraat 1, 3271 Averbode. www.koorenstem.be/liturgisch | www.vclm.be | Contact:

AGENDA

JANUARI .15

Koen Maris, tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

DI 10 FEB | Maasmechelen

Zangavond Zingt Jubilate

COMPAGNIE CECILIA DE SOLDAAT-FACTEUR EN RACHEL OP TOURNEE DOOR VLAANDEREN!

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Koen Maris, tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

WO 11 FEB | Tielt

Zangavond Zingt Jubilate

04.02.2015 05.02.2015 06.02.2015 07.02.2015 11.02.2015 12.02.2015 13.02.2015 14.02.2015 18.02.2015 19.02.2015

CC De Werf, Aalst, Parochiaal Centrum Hofstade CC De Werf, Aalst, Parochiaal Centrum Hofstade CC Vredeberg,Lier, CC Vredeberg GC De Kluize, Oosterzele, Sint-Baafskerk Gijzenzele CC Berchem, Zaal Paroza CC Berchem, Zaal Paroza CC Berchem, Zaal Paroza CC Berchem, Zaal Paroza CC De Kimpel, Bilzen, locatie ntb CC Kapellen,Zaal Zilverheem

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Koen Maris, tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

VOOR ALLE SPEELDATA GA NAAR WWW.COMPAGNIE-CECILIA.BE

ZO 21 FEB | Leuven

Opleiding kerkmuziek 2015 Deze jaarlijkse cursus is bedoeld voor dirigenten en organisten/begeleiders van parochiekoren. De cursus vindt dit jaar plaats op 21 februari, 14 maart, 18 april en 16 mei, telkens van 9u30 tot 15u30. Er wordt met verschillende moeilijkheidsniveaus gewerkt zodat iedereen maximaal geholpen wordt. De ‘basiscursus koordirigent’ (Jos Bielen) is bedoeld voor startende dirigenten of dirigenten met een beperkte ervaring. Cursus ‘opvolging 1 koordirigent’ (Ignace Thevelein) is geschikt voor dirigenten die hoofdzakelijk eenstemmig zingen en al één of meerdere keren de basiscursus gevolgd hebben. In ‘opvolging 2 koordirigent’ komt hoofdzakelijk meerstemmig liturgisch koormateriaal aan bod. In de cursus ‘kerkorganist’ (Gert Amerlinck, Peter Maus) leren de deelnemers liederen uit Zingt Jubilate van een begeleiding voorzien, met een voorspel, tussenspel, intermezzo, improvisatie, ....

WO 18 – DO 19 FEB | Drongen 22

Grijs gezongen 2015 Koormidweek voor 55-plussers met ruime koorervaring. Herhaald wegens succes! Onbekende pareltjes en van onder het stof gehaalde klassiekers uit de Vlaamse en internationale koorliteratuur. Aangevuld met muzikale weetjes en anekdotes én stemvormingstips. Dit alles onder de deskundige leiding van Godfried van de Vyvere, in het inspirerende kader van de Oude Abdij Drongen. www.koorenstem.be | Op woe 18 feb vanaf 10 uur, op do 19 feb toonmoment om 16 uur | Prijs: € 110/120 (leden / niet-leden) incl. cursus, logies en volpension. € 85/95, excl. logies. | Contact & inschrijvingen: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be

Opleiding Kerkmuziek 2015 op 21 feb, 14 maa, 18 april en 16 mei, telkens van 9u30 tot 15u30. | www.koorenstem.be/liturgisch | www.vclm.be | Contact: Koen Maris, tel. 016 85 24 44, koen.maris@koorenstem.be

VERDER

MA 6 - VR 10 APR | WETTEREN

Koordagen voor kinderen Kom naar het leukste koorkamp van het jaar, tijdens de eerste week van de paasvakantie! Alle kinderen van 8-12 jaar die graag zingen zijn welkom. Thema: Zingen is een feest! Dit jaar onder leiding van Marleen De Boo, Jeroen Beckers en Tom Johnson. Met nieuwe kinderkoorliederen van Jan Van der Roost, Hans Helsen en Marc Van den Broeck. Formule: internaat of externaat (nieuw). www.koorenstem.be | Contact: Marleen Moortgat, tel.

ZA 28 FEB | Antwerpen

Repertoiredag orthodoxe muziek Op zaterdag 28 februari 2015 zijn we opnieuw te gast in Amuz in Antwerpen voor een repertoiredag rond orthodoxe muziek. Musicoloog en koordirigent Bogdan Djakovic weet er alles van en laat ons kennis maken met 19de en 20ste eeuwse Orthodoxe muziek uit Servië, Bulgarije, Rusland en Griekenland. Inschrijven kan via de website van Koor&Stem. www.koorenstem.be | Contact: Liesbeth Segers, tel. 03 237 96 43, liesbeth.segers@koorenstem.be

09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be

DO 9 – VR 10 APR | WETTEREN

Tweedaagse Zingen met kinderen Leren door observeren! Vraag je je ook soms af over welke pedagogische en muzikale trukendoos ervaren kinderkoordirigenten beschikken? Je kan heel wat opsteken op deze kijkstages en repertoiredagen tijdens de Koordagen voor kinderen. Docent: Marleen Annemans. Deelname kan 1 of 2 dagen. Noteer alvast de data, meer info via de website. www.koorenstem.be | Contact: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be

Koor zkt dirigent Puurs

BACCHANTEN Het gemengd koor Bacchanten zoekt een nieuwe, ambitieuze dirigent. Het koor uit Puurs telt momenteel een 70-tal leden die wekelijks repeteren op maandag van 20u15 tot 21u45 in de Polyvalente Zaal van Liezele aan de Turkenhofdreef 3. Het koor put uit een zeer gevarieerd repertorium: geestelijk geïnspireerde liederen, Nederlandse en anderstalige volksliederen, gospels, moderne en oude klassiekers. Meer info, luisterfragmenten en filmpjes vind je op hun website www.bacchanten.com.

Turnhout

KONINKLIJK SINT CECILIAKOOR Het Koninklijk Sint Ceciliakoor is een kerkkoor dat meer dan 100 jaar geleden werd opgericht in de Heilig Hartkerk te Turnhout. Momenteel zijn ze op zoek naar een nieuwe dirigent(e) voor de polyfonische gezangen. Het mannenkoor zingt wekelijks gregoriaans (met dirigent). Het polyfonische koor zingt 1 x per maand en bij speciale gelegenheden (feestdagen). Repeteren doen ze op vrijdagavond. Meer info op www.cogitationes.be

MONITOREN GEZOCHT Monitoren (m/v) gezocht voor de Koordagen voor kinderen, 6-10 april 2015. Je zoekt een tof muzikaal kamp. Je bent min. 17 jaar (6e middelbaar), neemt graag verantwoordelijkheid over een groep kinderen, je bent creatief en een teamspeler. Ervaring in jeugdbeweging, speelpleinwerking of als koorbegeleider is nuttig maar niet noodzakelijk. Met de monitorenploeg zorg je voor de ontspanningsactiviteiten op het koorkamp en de begeleiding van de kinderen. Je krijgt een vrijwilligersovereenkomst en vergoeding van ¤150.

Contact: Luc Reynaert, 0468 23 26 44,

Contact: Eddy Stoops, 0496 25 44 32,

Info: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84,

luukas.r@gmail.com

eddy.stoops@skynet.be

marleen.moortgat@koorenstem.be

ADVERTENTIE

Met jouw koor op concertreis naar Praag? Orfea Praag is een festivalorganisator die concertreizen naar Tsjechië organiseert voor koren en folkloristische groepen uit heel Europa. Optredens in kastelen en kerken in het centrum van Praag behoren tot de mogelijk-

heden, evenals deelname aan internationale wedstrijden. De organisatie staat in voor de planning van optredens, logies, tolk, toeristische attracties en busvervoer.

23 Contacteer de vertegenwoordiger in België/Nederland: Jos Spatjens tel. +31 65 337 15 98, jos.spatjens52@gmail.com. Hoofdkantoor Praag: www.or-fea.cz. Na shledanou (tot ziens) in Praag!

Colofon Stemband magazine #2 december / januari / februari 2014-15 Verschijnt vier keer per jaar Oplage: 3.000 exemplaren

Redactieadres redactie@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift

Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek

+32 (0)3 237 96 43

in Vlaanderen. Koor&Stem ondersteunt iedereen die

Zirkstraat 36 - 2000 Antwerpen

graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot

Uitgave: Koor&Stem vzw

Abonnement

Coördinatie: Jan Stofferis

Binnenland: €25 / Buitenland: €35

Werkten mee aan dit nummer: Erik Demarbaix, Tom Eelen, Koenraad de Meulder, Liesbeth Segers, Sofie Rycken, Mirek Cerny, Kim De Baere, Sanne

Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis

koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen. www.koorenstem.be

abonnementen. Volg ons via Facebook en Twitter

Deprez, Hildegard Van Oevelen, Paul Dinneweth, Jeroen

www.facebook.com/koorenstem

Beckers, Marijke de Wit, Sabine Haenebalcke, Koen Maris,

www.twitter.com/koorenstem

Marleen Moortgat. Coverfoto: Karel De Puysseleir Vormgeving: Apple-n.be / Brand-ink.be Druk: Vanderpoorten

Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

europa cantat EUROPA CANTAT XIX Hungary, Pécs 2015 24 July - 2 August

EUROPE’S most colourful international choir festival Pécs, Hungary 24 July - 2 August, 2015 We have already received applications from 33 countries! Don’t miss this event organized only every 3 years, apply now on www.ecpecs2015.hu!

HUNGARY

Emberi Erőforrások Minisztériuma

enjoy the quality