Stemband magazine #6 dec 2015 by Koor&Stem vzw

2015

E N I Z A G MA # 06

V.U. Koenraad De Meulder, Zirkstraat 36, B-2000 Antwerpen © Coverfoto: Olivier Anbergen

ELIJKS DRIEM A A ND

decembe januari februari

M AG A ZINE VA

N KOOR & S

TEM

Scala t e m n ophale

ringen teven Kolacny e n n i r e S H t Stijn en me Inter view

ë ar B e lgi a n t m o k hitacrinenen Eric W w ckets te 10 duoti

ti e r e p et i d r a a n orbereid Goed ovoo r zangers 10 tips v

‘We willen de stereotypen doorbreken’ Op bezoek bij Cantarelli

Kort nieuws

9 Interview met

Jan De Smet Koor

wereld

Herinneringen ophalen met Scala Interview Stijn en Steven Kolacny

13DE PLAATS VOOR VLAAMSE KOORMUZIEK De Klara Top 100 heeft alweer heel wat luisteraars beroerd en geïnspireerd. Giovanni Battista Pergolesi staat met zijn Stabat Mater terecht helemaal bovenaan de lijst. Maar er was ook nog iets heel bijzonders aan deze editie van de Klara Top 100. Het vredesoratorium Onvoltooid landschap, de schitterende compositie van Maarten Van Ingelgem op tekst van Annelies Verbeke, vervoegde de indrukwekkende lijst en kwam vanuit het niets op de 13de plaats terecht. Wie had dat durven denken? Toegegeven, het doet wat vreemd aan een Vlaams koorwerk te zien staan tussen composities van Bach, Beethoven, Mozart, Pärt en vele andere grootheden. De Standaard blokletterde het zo: ‘Zijn naam staat wat vreemd ingeklemd tussen Bach en Beethoven, maar dat doet niks af aan die sympathieke prestatie. Andere Vlaamse componisten kunnen maar beter hun

huiswerk maken; Van Ingelgem toont hoe je een witte raaf kunt worden in een kot vol grijze duiven.’ Die quote heeft een grond van waarheid in zich maar gaat voorbij aan de realiteit. Want Maarten Van Ingelgem maakt ook deel uit van een grote groep jonge, talentvolle koorcomponisten die vernieuwend en creatief werk maken, vertrekkende vanuit een sterke koortraditie. De witte raven zijn diegenen die zich de vraag stellen hoe je die waardevolle koorwerken naar een breed publiek kan brengen. Opdracht geslaagd in dit geval: we stellen met plezier vast dat Onvoltooid Landschap duidelijk aanslaat bij zangers en luisteraars! ––– Koenraad De Meulder, directeur Koor&Stem

Repertoiretips

Nieuwe partituren op Koorklank De geliefden, Paradidle dubbelslagen

Goed voorbereid naar de repetitie 10 tips voor zangers

Agenda Koor&Stem

Koor zoekt dirigent

ONVOLTOOID LANDSCHAP Het is goed geweest. Heel goed. En mooi. En ontroerend. Zowel in de basiliek van Edegem als in de Sint-Pauluskerk zongen de koren voor uitverkochte kerken. 22 november in Antwerpen was dubbel speciaal: Een stuk als Onvoltooid Landschap uitvoeren na 13 november en onder dreigingsniveau 3 doet iets met een componist, een uitvoerder,

een publiek. We droegen het concert in de Sint-Pauluskerk van Antwerpen dan ook graag op aan alle slachtoffers van oorlogen en aanslagen wereldwijd. Opeens bleek ons verhaal té actueel. Dat zorgde voor veel overgave op het podium en leverde een uniek concert op. Foto’s op www.onvoltooid-landschap.be

ERIC WHITACRE VOOR HET EERST IN BELGIË Eric Whitacre een fenomeen noemen doet hem onrecht aan: deze Amerikaanse componist en dirigent – met de looks van een popster! – ontketende een ware revolutie in de klassieke koorwereld. Begin januari 2016 toert hij samen met het Vlaams Radio Koor door Vlaanderen.

Internationaal wordt Eric Whitacre geroemd om zijn magische werken: zijn muziek beweegt en beroert en communiceert op een heel bijzondere manier met het publiek. Een criticus schreef: ‘Wat zo opmerkelijk is aan zijn muziek, is dat ze je door haar eerlijkheid, optimisme en puurheid recht en met ongekende precisie in je hart treft.’ Het geheim van zijn succes? Eric Whitacre weet hoe hij voor koren moet schrijven. Met dichte harmonieën en clusterakkoorden, diepe bassen en schitterende melodieën slaagt hij erin werken van een bijna extatische schoonheid te creëren, die een gevoelige snaar raken bij een heel uiteenlopend publiek – van de talrijke amateurkoren die zijn werken uitvoeren, tot het melomaan publiek van pakweg de BBC Proms.

Zijn Facebook-pagina telt 200.000 volgers, en Lux Aurumque, zijn virtuele koorcompositie die hij samenstelde uit 185 individueel ingezongen en ingezonden filmpjes, werd al bijna 5 miljoen keer op YouTube bekeken! Weinig componisten doen hem dat na. Nu komt hij voor het eerst naar België. In januari 2016 dirigeert hij eigen werk en werk van hedendaagse collega’s, met het Vlaams Radio Koor op een tournee naar Brussel, Brugge, Gent en Hasselt. Een niet te missen afspraak voor elke koorliefhebber!

win 10 X 2 TI C K E T S

Vlaams Radio Koor & Eric Whitacre × 12 januari , Flagey (Studio 4), Brussel × 13 januari, Concertgebouw, Brugge × 14 januari, Miryzaal, Gent × 15 januari, Schouwburg, Hasselt Stemband magazine wist zowel voor het concert in Brugge als voor het concert in Gent 5 duotickets te machtigen. Maak kans op dit fijne nieuwjaarscadeau en stuur snel een mailtje naar tickets@koorenstem.be met vermelding van de gewenste concertlocatie. Tickets te koop via www.vlaamsradiokoor.be.

MARNIX DE CAT WORKSHOP POLYFONIE Wat jammer dat amateurkoren zich zelden wagen aan Vlaamse polyfonie. Vaak wordt er foutief van uitgegaan dat die muziek enkel voor professionals zou zijn. Niets is minder waar. De Provinciale Afdeling Koor&Stem Antwerpen nodigt Marnix De Cat uit op zaterdag 30 januari 2016 voor een workshop polyfonie. De grote kathedralen, hoven en kerken hadden ongetwijfeld een hoogstaand muziekinstituut maar polyfonie werd letterlijk overal gezongen,

ook in kerken met minder naam en faam. Deze workshop wil bewijzen dat polyfonie ook toegankelijk is voor amateurkoren. Marnix de Cat zal sacrale en profane polyfonie inleiden en begeleiden, geholpen door twee aanzingkoren, Continuo (Schoten) en Chapel Voices (Antwerpen). Uiteraard is een namiddag niet voldoende om alle details toe te lichten. Hij zal dan ook vertrekken vanuit de praxis en zijn uitgebreide ervaring delen om op enkele uren tijd een motet, chanson of madrigaal te kunnen uitvoeren.

Wanneer: 30 januari 2016, 13.30 – 18.00 uur // Locatie: Theologisch & Pastoraal Centrum (TPC), Groenenborgerlaan 149, 2020 Antwerpen (vlakbij Nachtegalenpark) // Prijs: 10 euro, te storten op rekening nr BE91 0014 6355 3376 van Koor&Stem Antwerpen VZW met vermelding PGA Renaissance + jouw ‘voornaam & naam’ // Info: Jeanine Lambrechts, 0475 56 51 47, lambine@skynet.be

BENEFIETACTIE MIJN LIEDJE VOOR JOU Tijdens de kerstperiode vragen we aandacht voor dit bijzonder initiatief. Drie jaar na de eerste cd, zijn de plannen voor een opvolger van De Stem van ons Geheugen concreet. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Koor&Stem willen graag een beroep doen op het engagement van koren en contactkoren om dat mogelijk te maken. De Stem van ons Geheugen wil zingen met personen met dementie stimuleren. Zingen werkt helend en herstelt het verloren

contact. Bij Koor&Stem ligt nu het voorstel klaar om een tweede reeks van twintig liedjes te bewerken voor mensen met dementie, hun familie en verzorgers. Om de bewerking en opname van de tweede cd te financieren wordt er in het voorjaar 2016 een benefietactie ‘Mijn liedje voor jou’ op touw gezet. Heeft je koor hiervoor interesse? Hou www.destemvanonsgeheugen.be in de gaten of contacteer ons alvast via katrien.van.geystelen@koorenstem.be.

‘We willen de stereotypen doorbreken’

Het fenomeen holebikoren in Vlaanderen. Op bezoek bij homomannenkoor Cantarelli uit Leuven en een gesprek met Arto Van Bauwel, dirigent van het gemengd holebikoor Pink Noise uit Antwerpen. Ik had zo mijn vooroordelen alvorens ik een repetitie van Cantarelli, ontstaan uit het Holebihuis Vlaams-Brabant en gevestigd in Leuven, ging bijwonen. Dat merkte ik, toen ik enigszins verbaasd was over hoe gewoontjes het er eigenlijk aan toeging. Afgezonderd van enkele LGBT-brochures (nvdr. Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender) in één van de vele kasten van de repetitiekamer, zou je haast geloven dat het om een parochiekoor ging. Niet dat het koor zijn LGBT-verwantschap onder stoelen of banken steekt. Integendeel. ‘Als we optreden vermelden we steeds dat we ontstaan zijn uit het Holebihuis. Meer fuss maken we daar niet rond. Maar we vinden het wel belangrijk om het altijd aan te kondigen’, vertelde Jo Robbelein, de voorzitter van Cantarelli. ‘Op die manier zijn we passief aan het actievoeren’, legde Dimitri Cools uit, die voorgesteld werd als Cantarelli’s penningmeester (“de schatmeester”). Dit passief activisme gebeurt volgens hen ook wanneer het koor samenwerkt met andere koren, aldus Dimitri. ‘Onlangs

hebben we samengewerkt met een parochiekoor waarvan de leden wat ouder waren dan wijzelf. Ze geloofden alle cliché’s over holebi’s die een mens maar kan hebben’, lachte Sam Verlinden, de dirigent van Cantarelli die me tijdens de repetitie had verstomd door moeiteloos met alle stemmen mee te zingen. In het begin leken ze gechoqueerd, tegelijkertijd waren ze ook nieuwsgierig. De blik in hun ogen sprak boekdelen: “Zijn ze echt zoveel anders dan wij? Gedragen ze zich anders?” Wanneer ze vaststelden dat dat niet zo was, veranderde hun houding compleet. We willen de stereotypen doorbreken. Daarvoor hoeven we niet op de barricade te gaan staan. Maar gewoon onze geaardheid niet wegmoffelen, ervoor uitkomen.’

GELIJKGESTEMDE ZIELEN Ondertussen vroeg ik me af of er nog andere redenen waren om lid te worden van Cantarelli, afgezien van de activistische drijfveer en

de liefde voor de muziek. Misschien maakten sommige leden wel eerst deel uit van een gewoon koor, maar voelden ze zich daar niet zo goed? Sam, die al in verschillende koren gezongen had – en overigens ook ooit deel uitmaakte van het LGBT-orkest van Keulen – diende me van antwoord: ‘Bij de andere koren zong ik heel graag, maar daar stopte het dan. Na het zingen ging ik gewoon naar huis. Bij Cantarelli is de sfeer heel leuk. Een sfeer van gelijkgestemde zielen.’ Sam Verlinden: ‘Gemengde LGBT-koren zijn er – voor zover ik weet – nog in Antwerpen (nvdr. zie kaderstuk) en Brussel en de holebivereniging in Gent heeft ook een vrouwenkoor.’ Het Leuvense koor is het eerste – en voorlopig het enige – Belgisch homomannenkoor. ‘In Parijs is er nog Melo’Men, in Berlijn het Homophilharmonisches Chor, Manoeuvre in Amsterdam en een hele reeks Gay Men’s Choruses in Londen, New York City, San Fransisco, Los Angeles.’ Het Gay Men’s Chorus of Los Angeles, of GMCLA in het kort, bestaat al sinds 1979. GMCLA doet het zo goed dat het al veertien cd’s uitbracht en in verschillende populaire televisie-uitzendingen verscheen, waaronder de Oscaruitreikingen in 2012. Het Amerikaanse mannenkoor telt maar liefst 250 leden.

Voorlopig kan Cantarelli van dat indrukwekkend aantal leden alleen maar dromen. Aangezien Leuven een studentenstad is, zijn er heel wat jonge mannen die aansluiten wanneer ze op kot zitten in Leuven, maar terug verhuizen als ze elders werk vinden. Momenteel beslaat Cantarelli’s harde kern ongeveer tien leden. Officieel zijn ze gestart in 2010, maar toen draaide alles nog op een laag pitje. ‘Het begon met een vriendenclubje in het Holebi-huis dat graag zong’, vertelde Jo. ‘In het begin ging het voornamelijk om samenzang. Na verloop van tijd besloten we een versnelling hoger te schakelen en evolueerden we naar een klassieker kamerkoor met een heel breed repertoire: Schubert, Mozart, Mendelssohn, … In de toekomst willen we zeker eens een stuk van Schumann zingen. We brengen ook klassieke pop zoals The Beatles. ’ Niet iedereen kan noten lezen wanneer ze zich aansluiten bij Cantarelli, maar Sam biedt notenleer aan zodat ze hun achterstand kunnen inhalen. ‘We vinden het heel belangrijk dat iedereen kan aansluiten, ongeacht zijn muzikale voorkennis’, vertelde Dimitri.

HOLEBIHUIS Het Leuvense Holebihuis zelf is relatief nieuw, maar een jaartje ouder dan Cantarelli. Het Huis bestaat uit verschillende groepen die op hun beurt activiteiten organiseren. Naar buiten toe zijn dat bijvoorbeeld campagnes rond veilig vrijen en soa’s. Het Huis beschikt ook over didactisch materiaal met informatie over holebiseksualiteit. Dit verspreiden ze op scholen of gebruiken ze tijdens evenementen. En dan heeft het ook nog een adviserende rol naar overheden toe. ‘Zo hebben we een lijst gemaakt met kleine beleidsveranderingen die niet veel inspanning of geld vergen, maar wel een grote impact kunnen hebben. Lokale overheden kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat hun documenten genderneutraal zijn. Dat je op een formulier niet hoeft te kiezen tussen ‘moeder’ of ‘vader’, maar dat je simpelweg ‘ouder’ kunt aanvinken. ‘Volgens de laatste statistieken heeft 67% van de Belgische bevolking een grote aanvaarding van holebi’s. Wat mij meteen opviel is die 33%’, aldus Jo.

‘En wat betekenen die cijfers eigenlijk?’ ging Sam verder, ‘mensen zeggen wel dat ze er geen problemen mee hebben’, maar als je dieper graaft, is het niet altijd zo evident.’ Dimitri beaamde dit: ‘We hebben de wettelijke gelijkschakeling behaald: We mogen trouwen, adopteren, en er is een antidiscriminatiewet. Maar er leeft nog heel veel onderhuids.’ Sam Verlinden: ‘Los van de holebiwereld, willen we eveneens meedraaien in het algemene koorcircuit.’ Ondertussen zijn ze al redelijk goed geïntegreerd in de Vlaamse koorwereld met deelnames aan het Provinciale Koortoernooi van Vlaams-Brabant en het festival Aarschot Volkoren. www.cantarelli.be www.facebook.com/CantarelliMannenkoor

––– Julie Putseys Dit artikel verscheen eerder in STAALKAART #30. www.staalkaart.be

Los van DE HOLEBIWERELD, willen we ook meedraaien in het algemene koorcircuit. Sam VerlindeN, dirigent Cantarelli 5

PINK NOISE

Pink Noise is een Antwerps holebikoor en werd in 1999 opgericht door Arto Van Bauwel, die als zanger ook actief is in vocaal ensemble Arc Sonore: ‘Leden kwamen, leden gingen, soms was de opkomst groot, dan weer wat kleiner, maar door de jaren heen heeft Pink Noise een eigen identiteit en uitstraling gekregen.’ Het koor staat open voor iedereen met een goed muzikaal gevoel. Zowel vrouwen als mannen (en alles daartussen) zijn welkom, ongeacht hun geaardheid. Hun repertoire is zeer breed en gaat van oude muziek over romantiek tot barbershop arrangementen. Arto van Bauwel: ‘De muzikale prestatie is nooit een doel op zich maar een uitdaging om in een grote vriendclub de lat telkens een beetje hoger te leggen. Zoals bij veel koren is het sociale contact en engagement ook bij Pink Noise de grote drijfveer.’ Europese koepel Pink Noise is internationaal actief en ook lid van Legato, de Europese koepelorganisatie van LGTB-koren. ‘Om de vier jaar

organiseren ze Various Voices, een internationaal festival voor gelijkgestemde koren. Vorig jaar namen er in Dublin ruim 80 koren aan deel. Vooral Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk, landen met sowieso een grote (holebi)koortraditie, leverden de meeste deelnemers. Sommige koren maakten enkel door hun getalsterkte al indruk, andere gezelschappen speelden hun troeven uit in varietégehalte, terwijl kleinere ensembles vaak kozen voor muzikale verfijning. De Belgische kleuren werden daar met verve

verdedigd door Pink Noise. De ervaring om te participeren aan dergelijk groots festival, waar naast het muzikale aspect ook het gevoel van verbroedering een grote rol speelt, was voor de koorleden overweldigend.‘ Op 16 april 2016 geeft Pink Noise in het cultureel centrum van Merksem een concert samen met Tapalanote (Brussel) en CoLeGaS uit Lissabon. In 2018 zijn ze opnieuw van de partij op het Various Voices festival in München. www.facebook.com/PinkNoiseAntwerp

ert

presente

info & tickets

WWW.CLOSEFESTIVAL.BE VAARTKOM 4, LEUVEN

OPEK

LEUVENS FESTIVAL VANAF 10U WORKSHOPS A L L E P A C A & G N ZA 16 - 17u KOORUWEL EN WISPER CURSISTEN 16 0 2 I R A 17 - 18.15U 4 AMATEUR A CAPELLA GROEPEN U N JA 30 19 - 20U POP-UP KOOR MET ANU JUNNONEN en co partners

LIEDJES VOOR IN DE KLAS

Of je nu in Antwerpen, Brussel of Brugge woont, overal kan je onze vormingsmomenten met professionele docenten volgen. Op 7 januari 2016 starten we in Antwerpen. Schrijf snel in! Hoe leer je de Doewapliedjes aan? Waar moet je op letten als je met kinderen zingt? Hoe introduceer je ritme, beweging, misschien zelfs speelse meerstemmigheid? Je maakt kennis met verschillende methodieken en verwerkingsopdrachten bij de liedjes, want muziek is meer dan een liedje zingen. Kortom: veel muzikale inspiratie voor in de klas! Voor wie? Leerkrachten lagere school, leerkrachten muziekinitiatie, AMV, samenzang, kinderkoordirigenten, … Er zijn Doewapsessies gepland in Antwerpen (07 jan, 25 feb) Brussel (27 jan, 23 mrt) en Brugge (24 feb). Op 15 mrt is er een sessie in Heverlee met Pluis het uit, een knotsgek multidisciplinair project voor de tweede graad van het lager onderwijs. www.doewap.be

20.30 - 22U BRUSSELS VOCAL PROJECT

EEN STEM OM U TE DANKEN

ADVERTENTIE

Naar aanleiding van het tienjarig bestaan van de nieuwe editie van het liedboek Zingt Jubilate, organiseren Koor&Stem, de ICLZ, het VCLM en het CCV in de zomer van 2016 een colloquium over liturgische muziek in Vlaanderen. Het colloquium richt zich tot iedereen die verantwoordelijkheid draagt bij de muzikale vormgeving van de liturgie: voorganger, koordirigent, organist, psalmist, catechist, cantor... In workshops, getuigenissen, referaten en groepsgesprekken denken we na over de inhoud en het functioneren van liturgische muziek in de samenleving van vandaag en morgen. Save the date: 17 t.e.m. 19 augustus 2016 in Bezinningshuis La Foresta, Vaalbeek (bij Leuven). Met medewerking van: Mgr. Jozef De Kesel, Bart Paepen, Ignace Thevelein, Ludo Claesen, Jan Vuye, Joris Polfliet, Anton Vernooij (NL), Pieter Stevens, Dieter Van Belle, Jos Bielen, Jan Christiaens, Richard Bot (NL), … colloquium.koorenstem.be

zaterdag 16 april

REPERTOIREDAG MET BOB CHILCOTT Voor onze volgende repertoiredag op zaterdag 16 april verwelkomen we Bob Chilcott in de gele zaal van deSingel in Antwerpen. ‘A contemporary hero of British Choral Music’, schreef de Britse zondagskrant The Observer over hem. Chilcott is dan ook één van de bekendste componisten ter wereld en wordt overal gezongen.

Op zijn indrukwekkende oeuvrelijst staan de Salisbury Vespers (2009) die bij de creatie in Salisbury Cathedral door meer dan 600 zangers gezongen werden, zijn Requiem (2010) dat al in meer dan 16 landen werd uitgevoerd, zijn cantate The Angry Planet dat in 2012 door 550 zangers werd uitgevoerd. De kleinere werken worden ook gretig gezongen, zoals A little Jazz Mass en zeker ook het ontroerende Can you hear me waarbij kinderen zingen en gebarentaal gebruiken. In 2016 is het 400 jaar geleden dat Shakespeare stierf. Daarom zal Chilcott tijdens de repertoiredag werken aan koormuziek voor gemengd koor op teksten van Shakespeare uitgegeven bij Oxford University Press. Don’t miss this unique opportunity! Inschrijven kan via onze website vanaf vrijdag 8 januari, het aantal deelnemers is beperkt tot 100. Hou onze website en Facebookpagina in de gaten. Een samenwerking tussen de drie Belgische koororganisaties: Koor&Stem, A Coeur Joie en Musikverband Födekam Ostbelgien.

Datum // zaterdag 16 april, 10:00-17:00 // Locatie: Gele zaal, deSingel, Desguinlei 25, 2018 Antwerpen // Prijs: 45 euro (leden Koor&Stem)/ 55 euro (niet-leden), partituren, koffie/thee en lunch inbegrepen // Contact: Liesbeth Segers, liesbeth.segers@koorenstem.be, +32 (0)3 237 96 43

De Week van de Amateurkunsten (WAK) zal in 2016 plaatsvinden van 29 april tot en met 8 mei 2016. Het thema MATCH verwijst naar samenwerking en partnerschappen.

vu: Bieke Vanlerberghe Forum voor Amateurkunsten vzw Abrahamstraat 13, 9000 Gent ontwerp: www.janenrandoald.be

A3_2016cmyk.indd 1

3/11/15 06:36

Het wordt al meteen concreet, want de Week van de Academies valt in 2016 voor het eerst samen met de WAK. Samenwerking zit het deeltijds kunstonderwijs in de genen. In heel wat gemeenten wordt over de gemeentegrenzen samengewerkt in filialen of vestigingsplaatsen. Meer en meer slaan ook academies beeldende kunsten en muziek, woord en dans de handen in elkaar. We roepen op om de handen in elkaar te slaan. Vind je match, spreek anderen aan, bundel de krachten, de energie, de inspiratie en jullie netwerk. MATCH wil dat organisaties, koren, kunstenaars, buren, sectoren, generaties... elkaar vinden. Kunstenaarscollectieven, duo’s, blinddates, over de grenzen heen, …

het kan allemaal. MATCH staat ook voor wedstrijd. Een Battle of the choirs, wedstrijden, recordpogingen... ook kunst kan een competitief kantje hebben. Laat je gaan, word uitgedaagd en verleg zo je grenzen. Maar MATCH, dat is ook deelnemen voor de sport, uit passie en liefde voor de kunst. Voor ontspanning en vriendschappen. Jij en je kunst kunnen ook een ‘perfecte match’ zijn! www.wak.be

Interview Jan De Smet In december 2013 zetten Jan De Smet en zijn bandleden een punt achter De Nieuwe Snaar. Het einde van een tijdperk, maar Jan zat sindsdien niet stil. ‘Wat ik nu doe is misschien iets minder zichtbaar, maar dit leven maakt me heel gelukkig. Ik kan samenwerken met alle geweldige muzikanten die ik de voorbije jaren heb leren kennen.’

Was jij als kind al met muziek bezig? Jan De Smet: ‘Muziek heeft altijd al deel uitgemaakt van mijn leven, vooral dankzij mijn vader. Ik heb hem niet lang gekend – hij stierf toen ik twaalf was – maar hij speelde massa’s verschillende instrumenten. Overdag werkte hij in een fabriek, na zijn uren was hij een entertainer pur sang. In de jaren ’50, voor iedereen een tv in de huiskamer had, werden er nog echte bonte avonden georganiseerd. Dat waren optredens met veel muziek, humor, allerlei acts en toneel. Mijn vader schreef zijn eigen liedjes en sketches, maakte zelf “rare” muziekinstrumenten en speelde in een poppenkast die hij eigenhandig construeerde met poppen die hij zelf uit hout sneed. Ik heb het nooit anders geweten dan dat ons huis vol stond met instrumenten: gitaren, een piano, een banjo, een accordeon… Van Sinterklaas kregen mijn broers en ik ook instrumentjes: een blokfluit, een melodica of een xylofoon.’ Heb je ooit muziekles gevolgd? Jan De Smet: ‘Nee, ik heb alles op eigen houtje geleerd. Op mijn lagere school was er wel een melodica-orkest. Dat was toen een heel laagdrempelig, betaalbaar instrument. Maar ik kan je zeggen: zo’n groep van veertig van die dingen samen, dat klinkt afschuwelijk. Gelukkig zag ik toen dat het klavier van die melodica wel wat leek op die van de accordeon die bij ons thuis stond. Ik bood aan om daar op te spelen en dat mocht… Later heb ik mezelf ukulele aangeleerd. Dat was toen nog een heel exotisch instrument: ik kreeg rare blikken. Maar de stap naar gitaar was daarna veel minder groot!’ Zong je ook? Jan De Smet: ‘Ik ben al heel vroeg beginnen te zingen. Ik was misdienaar in Duffel, en op

een bepaald moment kwam er een nieuwe onderpastoor naar onze parochie. Herman Van Dessel, heette hij. Omdat hij vond dat er wel wat meer leven mocht zitten in onze misvieringen richtte hij een jongenskoor op: De Heikrekels. Mijn schoolmeester – ik zat nog in de lagere school – wist dat ik een goede stem had en voor ik het wist zongen mijn twee broers en ik mee in het koor. Dat marcheerde goed. In het begin zongen we vooral om de mis op te luisteren, maar geleidelijk aan kwam er ook ruimte voor niet-religieuze liederen. Mooie koormuziek, onder meer van Benjamin Britten, en oude Vlaamse volksliedjes. Jarenlang gingen we ’s winters op koorreis naar Wallis en zongen we daar in de mis Zwitserse volksliedjes in het lokale dialect. Dat was altijd heel gezellig en ik deed dat tot ik vijftien was. Op een bepaald moment begon ik toch op te kijken tegen de repetities, die tijdens de schoolvakanties gewoon doorgingen. Maar ik kijk er met veel plezier op terug. Mijn stem is op een heel natuurlijke manier gevormd in het koor en ik heb er geleerd om mooie harmonieën te zingen én goed te luisteren. Ik ben er ook zeker van dat ik daar mijn muzikaal geheugen goed heb getraind. De meeste leden van ons koor konden geen muziek lezen en toch konden we Bachcantates brengen. Ik heb altijd graag gezongen, en ik probeer het nog altijd met veel overgave te doen.’ Wat is er zo bijzonder aan zingen? Jan De Smet: ‘Als je een instrument speelt moet je al ongelofelijk uit je pijp komen om virtuoos te spelen en tegelijkertijd veel emotie over te brengen. Maar als zanger kan je woorden gebruiken en mensen direct aanspreken.’ Heb je een lievelingsstem? Naar wie luister je zelf graag?

Jan De Smet: ‘Ik word sowieso emotioneel als ik Wannes Van de Velde hoor, die ik goed heb gekend. Hij heeft een paar prachtige duetten opgenomen. Met Ora Sitner, een Israëlische zangeres, zong hij Al Koleh Leh - op het moment dat zijn stem erbij komt, krijg ik altijd kippenvel. Of De lichtjes van de Schelde waarbij het lijkt of hij de zanger van het lied, Hans De Booij, al zingend terechtwijst en zegt: “zo moet dat, makker.” Dat beroert mij ongelofelijk. Ik houd ook heel erg van de stem van Julie London. Het lijkt alsof ze in de microfoon kruipt wanneer ze zingt, en bovendien is het een fantastisch mooie vrouw. En niet lang geleden heb ik dankzij Elvis Costello Georgie Fame ontdekt, een pop-, soul- en jazzzanger uit de jaren ’60. Hoe hij fraseert… ik was meteen verkocht. Ken je Lambert, Hendricks and Ross? Dat is een trio uit de late jaren ’50 dat bekende jazz-solo’s vocaliseerde op een totaal nieuwe manier. Jon Hendricks schreef teksten op beroemde jazz-solo’s en zorgde ervoor dat elke frasering en elke syllabe klopte met de tekst die hij wou vertellen. Je moet het horen om het helemaal te begrijpen.’ Hoe belangrijk is techniek voor jou? Kan een zanger ook té technisch zijn? Jan De Smet: ‘Technisch perfecte maar bloedeloze uitvoeringen zijn niet interessant. Je moet als zanger zelf iets toevoegen. In 2014 heb ik het genoegen gehad om de finale van de Koningin Elisabethwedstrijd te mogen meemaken, als gast in het Canvas-programma rond die wedstrijd. Jodie Devos werd toen tweede. Ze bracht vijf verschillende stukken – van Haydn, Mozart, Donizetti, Strauss en Bernstein – op vijf heel verschillende manieren. Ze kroop telkens in een andere rol: soms meer op de vlakte, dan weer heel begeesterd. Alle zangers die aan zo’n wedstrijd meedoen

keel. Maar als ik nu een voorstelling speel van twee uur, dan heb ik daarna buikpijn in plaats van keelpijn – wat een goed teken is.’ Hebben je kinderen je liefde voor muziek geërfd? Jan De Smet: ‘Ik denk dat zowel mijn kinderen als mijn neven en nichten onze muzikale genen hebben gekregen, ja. Ze zijn niet allemaal met dezelfde genres bezig, alle muziekstijlen lopen wat door elkaar. Mijn jongste zoon speelt in een swingjazz-groep en is daar heel begeesterd mee bezig. Mijn oudste zoon is dan weer gek op elektronische muziek. Als vader is dat heel fijn om te zien. We hebben ze vroeger natuurlijk al van jongs af aan meegesleurd naar voorstellingen en ze hebben veel concerten van De Nieuwe Snaar gezien.

zijn technisch sterk en hebben een groot bereik. Maar het wordt pas ontroerend wanneer je het gevoel hebt dat iemand vanuit het hart zingt. Ken je het nummer Ik wil vannacht in de straten verdwalen van Wannes Van de Velde? Een tweetalige versie van dat nummer was de soundtrack van de film Home Sweet Home – heel emotioneel. Een aantal jaar later, in 1976, heeft Wannes het ook op plaat gezet met zijn eigen kwartet, maar die versie interesseert me veel minder.’ Heb jij zelf een goede techniek? Jan De Smet: ‘Nu wel. Vroeger duwde ik te veel op mijn stem en had ik vaak last van mijn

En wie was jullie inspiratie? Jan De Smet: ‘Begin jaren 80 leerden we Radeis kennen, de theatergroep van Josse De Pauw. Wat zij deden op theatergebied visueel, woordenloos spel - heeft ons heel erg © Johan Jacobs

Ken je Lambert, Hendricks and Ross? Dat is een trio uit de late jaren ’50 dat bekende jazz-solo’s vocaliseerde op een totaal nieuwe manier.

Zijn er ook jonge muzikanten die De Nieuwe Snaar zien als een inspiratie? Jan De Smet: ‘Er zijn al gasten tegen mij komen zeggen: “Het is dankzij jullie dat ik zelf ooit begonnen ben met muziek te maken.” Tuur Florizoone, bijvoorbeeld, die is accordeon beginnen te spelen nadat hij mij had zien spelen. En van Sam Vloemans heb ik nog een tekening die hij maakte toen hij elf was. Die heb ik van hem gekregen na een optreden dat veel indruk op hem had gemaakt. Fantastisch, hé?’

gestimuleerd om ook zoiets te doen op muzikaal vlak. De eerste voorstelling van De Nieuwe Snaar was pure slapstick, maar dat kan je natuurlijk niet volhouden. Goede grappen liggen niet voor het rapen. We zijn geëvolueerd naar een spektakel waarin zowel humor als emotie en ontroering een plaats hadden.’ Kan jij ook genieten van stilte? Jan De Smet: ‘Natuurlijk. De radio staat thuis hoe langer hoe minder op. Als ik op café ga, vind ik het geroezemoes van pratende mensen het mooiste geluid. Maar in plaats daarvan staat er meestal luide muziek op waar mensen overheen moeten roepen. In openbare ruimtes staat er ook steeds meer muziek op, die meestal uit slechte boxen komt. Heel spijtig.’ Wat zijn jouw muzikale ambities anno 2016? Jan De Smet: ‘Ik speel met verschillende combinaties en formaties. Ik heb net een paar concerten achter de rug met bigbands. Dat is iets wat mij ongelofelijk stimuleert: je wordt naar grotere hoogte gestuwd met zo’n machine achter je. Op dit moment heb ik geen tijd om wekelijks te repeteren - maar als er wat tijd vrijkomt, dan zou ik me heel graag nog eens verbergen in de zalige harmonieën van een koor. ‘ ––– Sofie Rycken

Twee grote producties door koren uit eigen land staan bovenaan in ons gevarieerd aanbod van recente cd’s en uiteraard stellen we ook enkele nieuwe kerst-cd’s voor. Na Die Jahreszeiten nam het Collegium Vocale Gent en het Orchestre des ChampsÉlysées o.l.v. Philippe Herreweghe Die Schöpfung op, een ander belangrijk werk van Joseph Haydn. Het is opnieuw een schot in de roos. (PHI) Voor een ander toonaangevend werk uit de muziekgeschiedenis zorgt het Vlaams Radio Koor en Brussels Philharmonic o.l.v. Hervé Niquet. Ook hun realisatie van Ein deutsches Requiem van Johannes Brahms is opmerkelijk. Voor zo’n werk moest het koor versterkt worden en misschien daardoor presteert het iets minder dan we gewoon zijn. Een aangename verrassing is wel de jonge Vlaamse sopraan Lore Binon. (Evil Penguin Records) Het hedendaagse repertoire is dit keer met religieuze composities van de Oekraïner Valentin Silvestrov (78) vertegenwoordigd. Zoals vele Sovjet-Russische kunstenaars destijds stond ook Silvestrov op de index en was hij zo goed als onbekend. Pas na de omwenteling werd zijn talent ontdekt. Het Lets Radiokoor uit Riga met dirigent Sigvards Klava is in aantal relatief klein, maar zoals we van een formatie uit het Balticum kunnen verwachten, is het groot in zijn interpretatie. (Ondine) Het Pauselijk Koor van de Sixtijnse Kapel, het oudste koor ter wereld, realiseerde voor de eerste keer in zijn geschiedenis een cd-opname in zijn thuishaven ‘La Cappella Sistina’ in het Vaticaan. Onder de titel Cantate Domino vertolkt het koor o.l.v. Massimo Palombella religieuze werken van Palestrina, Lassus, de Victoria en Allegri (Miserere) en tussendoor gregoriaanse gezangen. Het oudste koor betekent niet noodzakelijk het beste koor, maar deze cd is toch een uitzonderlijk iets. (Deutsche Grammophon) Kerstmuziek is een blijvende traditie, elk jaar brengen uitgeverijen talrijke nieuwe schijfjes op de markt. Het Londense vocaal ensemble Stile Antico viert dit jaar zijn 10de verjaardag en geeft een kerst-cd uit:

A wondrous mystery. Tussen de delen van een mis van Clemens non Papa zingen de 12 zangers werken van renaissancecomponisten Handl-Gallus en Praetorius. Es ist ein Ros entsprungen is er bij. (Harmonia Mundi) Een ander bekend vocaal ensemble uit het Schotse Edinburgh, het Dunedin Consort, draagt bij met een muzikale reconstructie van de eerste kerstviering van Johann Sebastian Bach in Leipzig (1723), met inbegrip van zijn Magnificat in Es, BWV 243a, de kerstcantate Christen, ätzet diesen Tag, BWV 63, orgelwerken van Bach en een motet van Giovanni Gabrieli. (Linn) Ook het Rundfunkchor Berlin vierde dit jaar zijn verjaardag, de negentigste en daarmee is het het oudste radiokoor in Duitsland. O.l.v. Nicolas Fink en Märis Sirmais vertolken ze Lauda per la natività del Signore, gecomponeerd in 1930 door Ottorino Respighi. De cd werd met kortere werken van Poulenc, Kaminski en Raphael aangevuld. Sven-David Sandström bewerkte Es ist ein Ros entsprungen. (Carus) ––– Mirek Cerny

KOOR WERELD

Jouw koor of zangproject hier in de kijker? Bezorg ons een recente en originele foto met een tekstje van maximum 100 woorden. Mail naar redactie@koorenstem.be voor 10 februari 2016.

ECHO-ALTERECHO

EGIDIUS BEERSE MET BRONZEN PIANO

Echo-Alterecho is een popkoor uit Hechtel-Eksel. Echo telt 50 enthousiaste jongeren tussen 7 en 17 jaar. Bij Alterecho zingen 60 volwassenen uit Noord- en Midden-Limburg. Beide koren staan onder leiding van Véronique Chef en worden begeleid door een 5-koppige band. Echo en Alterecho treden apart, maar ook samen op. Hun repertoire gaat van kleinkunst over musical tot popsongs van vroeger en nu. In december staan er traditiegetrouw enkele optredens op kerstmarkten geprogrammeerd. In mei 2016 geven Echo en Alterecho een benefietoptreden ten voordele van ‘Walk the Lyme’.

Het gemengd koor Egidius werd opgericht in 1980. 35 jaren later klinkt er op donderdagavond nog steeds koormuziek vanuit het vertrouwde repetitielokaal in Beerse. Sinds zijn ontstaan heeft het koor gewerkt aan een breed repertoire. De voorbije jaren heeft Egidius van zich laten horen op talrijke concerten, koorontmoetingen, feestelijke gelegenheden en religieuze vieringen. Alle leden van het koor hebben plezier in het zingen, en als we dit plezier kunnen uitdragen naar anderen, ons publiek, dan voelt het dubbel zo goed! Ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan vond er in oktober een uniek concert plaats met begeleiding van een bronzen piano (mobiele beiaard)!

www.facebook.com/echoalterecho

www.facebook.com/Gemengd-koor-Egidius-Beerse

LEVENSLANG ZINGEN BIJ CANTORES Het Brugse koor Cantores groeide dit jaar uit tot een korenfamilie met vier koren. De kleinsten zingen in Cantores Primo (foto) en de tieners stromen door naar Cantores Twist. Voor de volwassenen is er Cantores Avvio, doorwinterde koorzangers op leeftijd blijven zingen in Cantores Continuo. Je leven lang zingen, daar staat Cantores voor! De drie nieuwste Cantores koren stelden zich voor op 22 december in een kerstconcert. Onder de titel Strålande Jul! brachten ze een fris en stemmig kerstprogramma onder leiding van Reinhard Andries en Hans Helsen. www.cantores.be

30 JAAR A LIETA VITA Het gemengd koor A Lieta Vita (Geluwe) o.l.v. Marijke Bonte heeft haar verjaardag dubbel gevierd: in april was er een optreden in samenwerking met het vocaal ensemble Septem Viri, in november was er de co-productie Musica Bohemica met een bevriend Tsjechisch koor. Het publiek toonde zijn waardering voor deze originele concertavond met een staande ovatie! www.alietavita.be

1STE PRIJS VOOR HET MANTELIUSENSEMBLE Op zondag 22 november 2015 vond de Provinciale Koorwedstrijd Limburg plaats in het Muziekconservatorium te Hasselt. Tijdens deze wedstrijd namen 11 koren deel. Het publiek kon genieten van muziek uit verschillende stijlperioden in een a capella uitvoering of met begeleiding. Na een spannende wedstrijd viel iets na 20 uur in een bomvolle zaal het verdict van de jury. Jurylid Roland Coryn: ‘Bijzonder straf was het zeer genuanceerde optreden van het Manteliusensemble onder leiding van Jos Cuppens, Het ensemble viel op door zijn homogeniteit en muzikale expressie.’ www.koorenstemlimburg.be

20 JAAR KAMERKOOR EL GRILLO Kamerkoor El Grillo o.l.v. Inge Bollaert is in 20 jaar tijd uitgegroeid van een huis-, tuin- en keukenkoortje tot wat ze zelf men de nodige ironie omschrijven als ‘waarschijnlijk het beste ensemble voor polyfonie (in Gent en wijde omgeving)’. Weinig andere niet-professionele ensembles bijten zich zo gedreven en met succes vast in het rijke en veelzijdige repertoire uit de renaissance. Het publiek ontdekt, geniet en komt terug. De eerlijke en doorleefde lezing van de allereenvoudigste chansons tot de meest veeleisende motetten, lamentaties of missen maakt het ensemble zelfs tot een bescheiden referentie. El Grillo organiseerde in 2005 een heuse Jacob Obrechtdag, concerteerde van Nieuwpoort tot Luik en is de drijvende kracht achter Meer Stemmig Gent, de ‘Dag van de polyfonie’, waarin het jaarlijks zij aan zij wordt geprogrammeerd met de allerbeste professionele ensembles. Als polyfone kers op de taart gaven Inge Bollaert en haar ensemble eind november samen met barokensemble il Gardellino, solisten Kristen Witmer, Margot Oitzinger, Jan Kobow en Peter Kooij twee jubileumconcerten met werk van J.S.Bach in de Gentse Machariuskerk. In 2016 duikt El Grillo weer de zestiende eeuw in met werk van Lassus, White, Allegri en Utendal. El Grillo organiseert audities op maandag 18 januari in Gent. Interesse? Neem dan contact met Inge Bollaert via inge.bollaert@elgrillo.be. www.elgrillo.be

KOOR BLAAST 110 KAARSJES UIT Het Koninklijk Sint-Franciscuskoor uit Herentals viert dit jaar zijn 110 de verjaardag. Het koor was al die tijd verbonden aan de St.-Antoniuskerk. Ook vandaag luisteren ze er de diensten op. Deze merkwaardige prestatie maakt het Koninklijk Sint-Franciscuskoor tot een van de oudste in Vlaanderen. Men kan zich afvragen waar het de motivatie haalt om al die jaren door te zijn blijven gaan. Wellicht heeft het te maken met de verbondenheid eigen aan de kerkgemeenschap en hun ijzersterke motieven: de functie van koor en koorzang in de liturgie. Hoewel kwaliteit en afwerking steeds werden nagestreefd, is dat nooit het ultieme doel geweest. Dit in tegenstelling tot de huidige tendens om de volmaaktheid in het zingen tot hoofddoel te maken. Op 18 oktober 2015 gaf het jubilerende koor een concert in de St.-Antoniuskerk in Herentals. Als programma kozen zij liederen uit hun rijke verleden, met als resultaat een bonte verzameling van stijlen en genres. Dirigente Greet Liekens stuurde het koor vlot door werk van Mozart en Schubert, Léhar en Händel, Bach en Gershwin en nog vele anderen. De koorleden gaven blijk van een groot enthousiasme en musiceerden op voortreffelijke wijze. Het is hartverwarmend om twee uur lang de essentie van koorzang te mogen ervaren: engagement, enthousiasme en samenwerking. Ik merk in het koor een gezonde ambitie en een oprechte gedrevenheid. De zangers zijn zelfzeker en trots op hun prestatie; de dirigente is gemotiveerd en enthousiast. De beste garantie om nog lange tijd door te gaan! ––– Urbain Van Asch

Herinneringen ophalen

Scala bestaat in 2016 twintig jaar en dat zal uitgebreid gevierd worden. Het koor heeft afgelopen twee decennia onder leiding van de broers Stijn en Steven Kolacny een hele weg afgelegd. Ter voorbereiding van de twintigste verjaardag van Scala zijn beide bezielers volop aan het spitten in de archieven en dat maakt herinneringen ophalen natuurlijk een stuk gemakkelijker. Koor van het Jaar

Zelf luisterde ik nog eens naar een cd-opname die in november 1999 in deSingel werd gemaakt. Daarop staan zes werken die Scala toen heel overtuigend bracht zodat ze zich als gelijkstemmig jeugdkoor oververdiend ‘Koor van het Jaar’ mochten noemen. ‘Die overwinning was het eerste hoogtepunt van Scala’, vertelt dirigent Stijn Kolacny. ‘We waren toen een jaar of drie bezig, in Aarschot, met zangers uit de nabije omgeving. Als aanloop naar de wedstrijd van Koor&Stem hadden we meegedaan aan het Europees Muziekfestival voor de jeugd te Neerpelt. De zomer voor de wedstrijd zijn we met Scala tien dagen naar Oostenrijk geweest. Het was de bedoeling dat het een recreatief reisje werd, maar door

de onophoudelijke regen hebben we toen heel veel gerepeteerd. Het liep echt niet zo vlot, en ik had weinig vertrouwen in een goede afloop. Ik denk dat we de overwinning te danken hadden aan een goede repertoirekeuze en, het klinkt misschien niet spectaculair, door ontzettend hard te werken.’ ‘Als ik de beelden van ‘Koor van het Jaar’ nu opnieuw bekijk, dan zie ik de verbetenheid van een jonge groep’, gaat Steven Kolacny verder. ‘Toen viel het mij niet zo op maar nu merk ik toch hoe een groep jonge mensen als een orkaan, als een bom energie, door deSingel trok. De aanpak om ergens naartoe te werken en dat project helemaal van jezelf te maken, dat is wel typerend voor Stijn en mezelf. Die manier van werken is ook altijd gebleven. Met ouder worden, en veel cd’s en

optredens later – op plaatsen en zalen waar we toen nog niet van durfden dromen – heb je de neiging om alles wat te relativeren. Het moment van vreugde toen we ‘Koor van het Jaar’ werden, is een van de mooiste die ik heb meegemaakt.’

On the Rocks

Op het programma stond toen werk van Vic Nees, Jos Wuytack, Erika Budai, Akira Miyoshi en Marie-Madeleine Duruflé-Chevalier. Later schakelden jullie over naar indierock-covers en muziek van Steven. Hoe kijken jullie nu naar die omwenteling? ‘De zangeressen die de grote doorbraak van ‘Scala on the Rocks’ meemaakten, zaten al bij ‘Koor van het Jaar’, zegt Steven. ‘Nu ik veel naar de archiefbeelden van de afgelopen twintig jaren heb gekeken, valt het op dat het ene altijd spontaan is voortgekomen uit het andere. Ik herinner me nog dat de dag dat ‘Koor van het Jaar’ werd uitgezonden op de VRT. Meteen daarna kregen we aanbiedingen om op te treden en er kwam een tournee door de culturele centra uit voort. Even later ben ik gestopt met lesgeven en ik had dus veel tijd om arrangementen te maken en veel dingen uit te proberen. Tijdens die concerttournee kwamen al de eerste bewerkingen van

met Scala

Evigheden van Michael Bojesen

Een van Scala’s klassiekers is Evigheden van Michael Bojesen. Is dat de uitzondering in het repertoire die de regel bevestigt? ‘Stijn en ik hebben altijd willen aantonen dat muziek beleven het denken in vakjes overstijgt’, zegt Steven Kolacny. ‘Dit werk van Bojesen is een klassiek nummer en vaak een van de absolute hoogtepunten van een Scala-optreden. De mensen gaan telkens overstag. Tijdens een optreden in een kerk koppelden we ooit eens een stukje gregoriaans aan een arrangement van Smells like teen spirit. Niemand had

precies door wat er gebeurde en wat gregoriaans en wat Nirvana was. Als wij een nummer graag spelen en het publiek vindt het mooi, dan blijft het op de playlist staan. Na honderden concerten weten we ondertussen wat de mensen graag horen.’ ‘Bojesen is een mooi voorbeeld’, zegt Stijn, ‘maar ook Kleine Man van Steven dat hij voor © Scala PR

rockmuziek in het programma terecht. Het ene arrangement was al meer geslaagd dan het andere, maar ik heb nergens spijt van.’ ‘Tijdens die tournee was het programma wel een vreemde mix’, zegt Stijn. ‘We brachten een uur potige nummers met een band en dan een halfuur a capella met klassiek repertoire. Ik moet wel bekennen dat ik toen Stevens felste opponent was om dat nieuwe repertoire toe te laten. Ik had het gevoel dat we uitstekend uit de startblokken waren geschoten met klassiek repertoire en dat we dat niet zomaar te grabbel mochten gooien. Ten onrechte zou later blijken.’

zijn zoontje schreef. Eerst stond er maar sporadisch een nummer van Steven op de playlist. Ik heb hem aangemoedigd om meer nummers te maken. Hij weet als geen ander wat het potentieel van Scala is. Voor mij is de cd en het programma ‘Black Moon’, met alleen muziek van Steven, een van de hoogtepunten van twintig jaar Scala.’

Missen jullie het klassieke koorrepertoire niet?

Jullie zijn beide klassiek geschoolde muzikanten en treden heel het jaar door op met Scala. Missen jullie het klassieke koorrepertoire niet? ‘Ik luister in de auto wel eens naar klassieke muziek van Mahler of Stravinksy en ik vind dat onvoorstelbaar knap’, zegt Steven Kolacny. ‘Ik heb zelf ook veel klassieke pianostukken gespeeld, en heel hard geoefend om alles technisch onder de knie te krijgen. Steeds meer ben ik echter gaan ervaren dat wanneer ik honderden impulsen per minuut krijg op het vlak van tonen, ritmes, modulaties of tempi, muziek me minder raakt. Wat me wel raakt, en dat kan binnen het klassieke of eender welk genre zijn, dat is vaak heel sober en toch geniaal op de een of andere manier. Als ik iets creëer voor Scala gaat de moeilijke zoektocht dan ook in die richting. Luister eens hoe Bojesen met enkele eenstemmige melodielijntjes en een eenvoudige canon de luisteraars helemaal kan inpakken.’ ‘Wat mij overtuigt aan Scala is de totaalbeleving’, gaat Stijn verder. ‘Dat houdt verschillende zaken in: de kwaliteit van de muziek, de koorklank van Scala en een heel energieke act, nooit routineus, en een vlotte communicatie. Je moet Scala meemaken. Je moet Scala beleven. Dat heeft inderdaad niets met complexiteit te maken, maar het geeft je wel een zalig gevoel.’

Groter én kleiner

In de loop der jaren is Scala veel groter en tegelijk veel kleiner geworden. Vandaag telt Scala ongeveer tweehonderd zangeressen maar tijdens optredens staan er veel minder zangers dan in de beginjaren op het podium. Wat is jullie visie op dat vlak? ‘De concerten doen we nu doorgaans met

zestien zangeressen, en vroeger waren dat er zestig tot zeventig’, zegt Stijn. ‘Ten eerste komt dat omdat we een perfecte mix van individuele expressie en een homogene koorklank willen krijgen. Daarom werken we met gerichte headsetmicro’s. Ik ben maniakaal bezig met de technische kant van de zaak. Ten tweede willen we een vrije scène en zeker geen niveauverschillen op het podium. Wanneer zestien zangeressen over het podium bewegen is dat overzichtelijk. Als het er meer zijn, ziet het er al gauw chaotisch uit.’ ‘Naast de tweehonderd Scalazangeressen zijn er ook nog eens honderdvijftig zangers in drie voorbereidende koren’, gaat Stijn verder. ‘Het ledenaantal is ook daar de afgelopen jaren verdrievoudigd. Het zijn mijn zus en vriendin die met de jongsten werken. Daar vind je dezelfde drive als bij Scala. Zo’n twintig procent daarvan stroomt uiteindelijk door naar Scala. De rest komt in Scala via audities. Eén of twee keer per jaar komen daar telkens tweehonderd zangeressen op af waar er dan een tiental van geselecteerd wordt. Iemand die geselecteerd wordt, zingt en beweegt alsof ze al jaren in Scala zingt.’

Geschoolde stemmen

Zijn de stemmen die zich aandienen in de loop der jaren ook veranderd? ‘De zangeressen die nu komen hebben vaak muziekschool gevolgd, hebben in koren gezongen en staan open voor allerlei muziek’, zegt Stijn. ‘In tegenstelling tot de beginjaren toen de zangers van onder de kerktoren kwamen, komen ze nu van overal. In de stemmen die we op de audities horen, merk je wel dat zingen in de lift zit dankzij de vele programma’s op tv. Dat heeft ook een invloed.’ En natuurlijk heeft Scala ook bijgedragen tot meer zingen. ‘Er zijn koren die Scala volgen en partituren vragen en in groep naar onze concerten komen’, vertelt Steven. ‘We beïnvloeden inderdaad veel koren in binnen- en buitenland. Als we ooit stoppen, hopen we dat we een klein segment aan het al schitterende koorrepertoire hebben toegevoegd. De belangstelling in ons koor en ons repertoire is uiteraard een compliment dat we graag in

ontvangst nemen. Ik hoop echter dat de koren die ons appreciëren ook zelf aan de slag gaan met muziek. Ik roep hen op om iets van zichzelf toe te voegen, zelf iets te creëren. Muziek van vroeger en van nu te brengen, iets te zoeken wat jonge mensen aantrekt, zodat het koorzingen aantrekkelijk blijft. Durf risico’s nemen en falen. Durf vernieuwen.’

En wat mag de toekomst voor Scala brengen?

‘We staan op het punt om ons vijfjarig contract met Hollywood te verlengen’, zegt Steven. ‘Voor ons is dat de belangrijkste afzetmarkt geworden. Eind november waren we ook in Berlijn in het Hauptbahnhof om er de Scala-cover van Schrei nach Liebe van die Ärzte van 10 jaar geleden te brengen. Het lied is door de vluchtelingencrisis weer helemaal actueel en een symbool voor de vluchtelingenproblematiek in Duitsland. Hopelijk blijft Scala de komende jaren relevant en actueel.’ ‘En er zijn nog heel wat uitdagingen’, besluit Stijn, ‘bijvoorbeeld om onze optredens overal te wereld als een perfecte show neer te kunnen zetten. Dat vraagt telkens enorm veel inspanningen en voorbereiding. We hebben al in de Verenigde Staten, Singapore en Zuid-Korea gezongen, en nu gaan we onder meer naar Rusland. ’ ––– Tom Eelen Verjaardagsconcerten 20 jaar Scala in Aarschot - 31 maart, 1 en 2 april – www.scalachoir.com

Breng muziek van vroeger en van nu. Zoek iets wat jonge mensen aantrekt. Durf risico’s nemen en falen. Durf vernieuwen. Steven Kolacny

Repertoiretips 2015 is een Sibeliusjaar

Knut Nystedt’s masterpieces for unaccompanied mixed choir Knut Nystedt (1915-2014) overleed iets meer dan een jaar geleden op 8 december 1914, 99 jaar oud. Hij was één van de belangrijkste hedendaagse Noorse componisten. Nystedt componeerde liederen, pianowerken, koorwerk, orgelwerk, kamermuziek, opera’s, oratoria en symfonische muziek. Naast de 181 werken met opusnummer, liet hij ook heel wat werken zonder nummer na. Nystedt dirigeerde Det Norske Solistkor gedurende 40 jaar en zette daarmee de toon voor koorzang in Noorwegen. Het boek Knut Nystedts’s masterpieces for unaccompanied mixed choir bevat de belangrijkste a cappella werken, maar ook een werk voor koor en piano, één voor koor en viool en eentje voor koor en cello. Naast de partituren vind je in het boek ook een 40-tal pagina’s biografie en beschrijving van de werken alsook een volledig register van Nystedts koorwerk. Uitgegeven bij Norsk Musikforlag en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

150 jaar geleden werd Sibelius geboren. Bij Breitkopf & Härtel verscheen in 2012 een negendelige uitgave met alle werken van Jean Sibelius (18651957). Daarbij zitten vroege versies en eigen arrangementen alsook materiaal dat voor het eerst uitgegeven werd. De uitgave voorziet een inleiding bij het oeuvre, blik op het ontstaansproces, uitleg over de eerste uitvoeringen, kortom alle mogelijke achtergrondinformatie ter voorbereiding van de uitvoering. In het zevende volume vind je meer dan 100 koorwerken terug voor gemengd koor, mannenkoor, vrouwenkoor en kinderkoor, zowel a cappella als met begeleiding. Deze uitgave misstaat dus niet in de bibliotheek van Koor&Stem.

Salve Regina van Frank Havrøy We ontvingen nog meer moois van Norsk Musikforlag. Salve Regina van Frank Havrøy. Havrøy is bariton bij de fantastische a cappellagroep Nordic Voices. Zijn Salve Regina schreef hij voor vier- tot zesstemmig vrouwenkoor. Het werk oogt moeilijk. Havrøy volgt echter nauwgezet de tekst en gebruikt prachtige dissonanten. Een uitdaging voor de goede vrouwenkoren. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Kim André Arnesen

Er duikt nog meer jong talent op uit het Noorden. Kim André Arnesen (°1980) bijvoorbeeld. Zijn Requiem wordt in 2017 in Carnegie Hall uitgevoerd…Voorlopig hebben wij slechts een klein, maar fijn werkje van hem in ons bezit: Even when he is silent, voor SATB (het bestaat ook voor SSAA). Het motet betekende zijn doorbraak in 2011. Ondertussen wordt het over de hele wereld gezongen. Op zijn overzichtelijke website vind je veel luistervoorbeelden. Hij schreef opdrachtwerken voor uitstekende koren zoals het Nidaros Cathedral Choir, Mogens Dahl Chamber Choir, Trondheim Chamber Choir. Het ontdekken waard. Uitgegeven bij Norsk Musikforlag en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Jef Tinel

Bij Euprint verschenen onlangs twee werken van Jef Tinel (18851972) voor vierstemmig koor en orgel: Jef Tinel het motet O salutaris Missa in honorem Sacratissimi Sacramenti hostia en de Missa in honorem sacratissimi Sacramenti. Jef Tinel was een neef van Edgar Tinel (1854-1912), de tweede directeur van het Lemmensinstituut die overigens ook één van zijn leermeesters was. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. SATB + organ

D/2015/6045/002

Euprint ed.

Requiem van Cherubini

Raymond Schroyens

Raymond Schroyens schonk ons een aantal werken, uitgegeven bij Euprint. Ronsard et amour uit 2013 bundelt vijf liefdesliederen die de opeenvolging van stemmingen en reflexen in de levensperiodes van minnaars symboliseren. De regelmatige verwijzingen naar rozen in de liederen zijn een eufemisme voor het bedrijven van de liefde en doet de cyclus evolueren van het extraverte naar het introverte. Het eerste deeltje, Mignonne, werd gecomponeerd in opdracht van de 62ste editie van het Europees Muziekfestival voor de Jeugd (Neerpelt) in 2014 al plichtwerk voor vierstemmige gemengde jeugdkoren in de hoogste afdeling. De Missa Spes et dubitatio dateert uit 2006 en is de eerst Latijnse mis van Schroyens’ hand. Het is een achtstemmig werk met orgel, opgedragen aan zijn vader. In het voorwoord geeft de componist aan van nature een twijfelaar te zijn die hoopt op een positieve uitkomst. Deze mis is de getuigenis van dat standpunt ‘spes et dubitatio’. De hoop schuilt in de uitstraling en de lichtende verfilming van bepaalde sleutelwoorden, de twijfel is de hardheid en de tweeslachtigheid van sommige samenklanken op weer andere plaatsen in de compositie. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

We stonden er zelf een beetje versteld van, maar het Requiem van Cherubini (1760-1842) ontbrak nog in de bibliotheek van Koor&Stem. Luigi Cherubini schreef het werk in 1815. Componisten als Beethoven, Schumann en Brahms spraken hun bewondering over het werk uit. In de jaren ’20 van de 19de eeuw werd het regelmatig in Duitsland uitgevoerd om tegen het einde van de eeuw in de vergetelheid te verdwijnen. Er zijn duidelijke gelijkenissen met het Requiem van Mozart, zij het dan dat je bij Cherubini geen solisten aantreft en de orkestratie met koper- en slagwerkeffecten meer aansluit bij de vroeg-romantiek. Aanwezig in de bibliotheken van Koor&Stem, in Antwerpen en in Gent.

Blinkende ballen Onder de noemer Blinkende ballen schreef Jan Hendrik BLINKENDE BALLEN Van Damme 12 nieuwe, knotsgekke kerstliedjes voor kinderkoor met pianobegeleiding. Jan Hendrik Van Damme Het album geeft een nieuwe kijk op Kerstmis (De Kerstkadotjes Elf, Blinkende Ballen, Het Pinguïn Kerstfeest, Blote Kerstman, … ). De partituur telt 60 bladzijden en omvat naast de zanglijn met akkoordnotatie ook de pianobegeleiding en een cd met karaoke en gezongen versie. Kinderkoor De Lambertijnen o.l.v. Ilse Van Gestel zong de cd in, en ook Pieter Embrechts zong mee. Uitgegeven bij Euprint en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. 12 LIEDJES VOOR DE KERSTTIJD

Euprint ed.

D/2015/6045/053

Met cello Huiscomponist Sebastiaan van Steenberge (°1974) schreef dit najaar voor dezelfde bezetting een koorwerk naar aanleiding van de inhuldiging van Jan Fabre’s kunstwerk De man die het kruis draagt in de kathedraal van Antwerpen: O crux splendidior. Van Steenberge, die ook kapelmeester is in de kathedraal van Antwerpen, liet zich inspireren door de kleurenpracht van het beeldhouwwerk, vooral wanneer het baadt in het prachtige zuiderlicht van kathedraal. Die synesthetische ervaring, waarbij kleuren geproefd worden en geluiden gezien, lag aan de basis voor de harmonie van het nieuwe werk. Lux Aurumque (licht en goud), een compositie van de Amerikaan Eric Whitacre, wordt als citaat aangewend in het nieuwe werk O crux splendidior. Een link en herkenning die elke koorzanger ongetwijfeld zal ervaren. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem en binnenkort op Koorklank. Rudi Tas (°1957) schreef zijn Miserere voor gemengd koor en cello opgedragen aan Musa Horti in 1999. Tas combineert een grote verscheidenheid aan speeltechnieken voor de virtuoze cello met een ingetogen koorpartij. Nu ook aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Nieuwe partituren

Canon van de Vlaamse muziek Op donderdag 26 november 2015 werd tijdens het symposium over Vlaamse opera’s (in de Vlaamse Opera in Gent) de eerste Canon van de Vlaamse muziek (16002000) voorgesteld.

Deze partituren kan je downloaden op www.koorklank.be om zelf af te drukken of op je tablet te gebruiken.

Jan Dewilde duidt: ‘In 1994 publiceerde Ignace Bossuyt de monografie De Vlaamse polyfonie, met een daarbij horende tiendelige cd-box, en documenteerde zo meer dan twee eeuwen muziekproductie uit onze contreien. Voor de eeuwen daarna was die oefening nog niet gemaakt. Omdat niemand het volledige veld kan overzien, werd een beroep gedaan op experts (musicologen, musici, dirigenten, programmatoren...) en ook het brede publiek werd opgeroepen om titels te suggereren. Van pianowerken tot beiaardmuziek, van liederen en koorwerken tot opera’s, van hafabra-muziek tot het grote symfonische repertoire, er waren geen restricties, als de werken maar geschreven zijn tussen 1600 en 2000. Op basis van een honderdtal inzendingen werd zo de eerste Canon van de Vlaamse muziek (1600- 2000) samengesteld. Deze Canon wil geen voor de eeuwigheid, in arduin gebeitelde inventaris zijn, maar een dynamische en levendige repertoirelijst die inspirerend kan werken voor musici, dirigenten, programmatoren, musicologen, erfgoedwerkers, beleidsmakers, onderzoekers en andere geïnteresseerden. De Canon van de Vlaamse muziek is een initiatief van het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek, in samenwerking met Labo XIX&XX, een onderzoeksgroep van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. De Canon zal gepubliceerd en becommentarieerd worden op de website van het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek: www.svm.be.’ En ja, we treffen er ook belangrijke koorwerken in aan: De Mattheuspassie van Norbert Rosseau, het Magnificat van Vic Nees, Six Dickinson Miniatures van Raymond Schroyens, het Stabat Mater van Peter Welffens, Winds of dawn van Roland Coryn en The Book of Los van Lucien Posman (foto). Fijn!

DE GELIEFDEN PARADIDLE DUBBELSLAGEN ROLAND CORYN

We zijn heel blij dat we een stuk van Roland Coryn (°1938) op Koorklank kunnen publiceren. Coryn is eredocent compositie aan het conservatorium van Gent. Eerder was hij daar docent geweest van koorcomponisten als Rudi Tas en Lucien Posman. Sinds zijn pensioen in 1997 legt hij zich volledig toe op het componeren. Coryn schreef pianocomposities, kamermuziek, orkestwerken, liederencycli en heel wat koormuziek voor tal van bezettingen. De geliefden werd in 1993 gecomponeerd als eerste van 5 koorliederen voor vrouwen- of De geliefden mannenkoor op tekst van Jan D’Haese. Text: Jan D’Haese (1922 - 2005)

[

p g C pg C

! 44 T

4 S ] ! 4

gi C

staan in het jon - ge,

gi C

3 O 4 hC jon g 3 4 C O

in het

3 R 4

in het

gi C

ge lo - ver

gi ig g C WC C C

g mf

g g C WC C

en hebben el - kan - der, el - kan - der lief.

cresc.

C C

C C ! 44 o

! 44 C O

! 4 ] 4WC C

el - kan - der, el - kan - der lief.

Ver - won - de - ring is

, mp g g 2 C C 4 C

gen; want de

we - reld is

nog

steeds in hun

, mpg g 2 C C C 4 C

al - tijd

gen; want de

we - reld is

al - tijd,

al - tijd

gen; want de

we - reld is

al - tijd,

g g 3 C C 4YC

T g 2 XC C 4 C

tijd

zijn u niek.

Pa ra di dle pa ra di dle

dub bel sla gen

dub bel sla gen, en kel sla gen

zijn u niek.

Pa ra di dle pa ra di dle

dub bel sla gen

dub bel sla gen, en kel sla gen

zijn u niek.

dim.

gi ig C C 44

steeds in hun

T g 2 WC C 4 C

dub bel sla gen, en kel sla gen

C C jh jh 44

nog

al - tijd,

g g 3 WC C 4 XC

dub bel sla gen

steeds in hun

pg T C 44 BO nieuw.

nieuw.

4 4

Ver -

ra di dle

dub bel

ra di dle

sla gen

dub bel

zijn

pg mp g g g C , g g 2 C C CC 3 CC CC CC T C 2 C C 4 C W C CC C 44 B O T C C C 4 CC C h C h 4 h

g C C

Pa ra di dle pa ra di dle

4 4

C C 4 hj jh 4

C h

4 4

g g C C 42 C O C h C

Ver - won - de - ring is

jon - ge lo - ver

4 4

gi gi g mf C O C C C C C C 2 C C C C jC jC C C h h h h h 4 h h h h en hebben el - kan - der, el - kan - der lief. Ver - won - de - ring is nog mf cresc. g g g g gi gi g gi gi g C ! 44 T C C C C C C C h C h C C C C C W C C C 24 C h h h heb - ben

[

gi C

cresc. g g ! 44 T C C

4 ] ! 4 C 6

In februari 2015 won Wout Helsen de dichtwedstrijd van Koor&Stem waaraan 33 gedichten deelnamen met zijn gedicht Paradidle dubbelslagen. Wout Helsen is drummer en studeert aan de!Kunsthumaniora Antwerpen. Ondertussen zette Jan Coeck zijn poëzie voor driestemmig jeugdkoor en slagwerk (triangel, snaredrum, pauken). Percussief werkje!

Music: Roland Coryn (º1938)

Andante teneramente ( = 56)

! 44 T

JAN COECK

Ver -

nieuw.

www.koorklank.be

sla gen

ra di dle

zijn

niek.

pa ra di dle pa ra di dle

zijn

pa ra di dle pa ra di dle

Goed voorbereid naar de repetitie

10 TIPS

voor zangers

Niet alleen dirigenten maar ook zangers zijn dikwijls vragende partij om goed voorbereid naar een repetitie te komen. Maar hoe begin je daaraan? Al dan niet met enige kennis van notenschrift of pianovaardigheid. 10 tips om je helemaal klaar te maken voor je volgende repetitie!

je partituur 01. Maak visueel overzichtelijk

je 04. Vind begintoon

08. Maak notities

Maak, desnoods met kleuren en verticale strepen, de vorm van je partituur visueel. Zo krijg je een goed beeld van de structuur van een compositie en tijdens de repetitie ben je sneller op de plaats waar je dirigent wil beginnen. Je kan je hiervoor baseren op de tekst, dubbele maatstrepen, maatcijfers, tempoaanduidingen, fraseringen en ademhalingen.

Op basis van je visuele analyse, fraseringen en ademhalingen krijg je een perfect zicht op de muzikale zinnen van je partij, zeer handig in polyfonie. Oefen je begintonen, al dan niet met behulp van een piano of een opname. Let op met oude muziek: de meeste opnames worden niet op de toonhoogte van je partituur uitgevoerd.

Noteer steeds de opmerkingen van je dirigent: het is niet vervelend om iets 10 keer te oefenen, het is wel vervelend om iets 10 keer te moeten zeggen. Maak van je dirigent geen zeurpiet, het zal veel aangenamer repeteren zijn!

een 02. Beluister goede opname

passages 05. Moeilijke isoleren en aanpakken

Het klassieke repertoire, van gregoriaans tot

Studeer slim en win tijd: het is niet goed om steeds het volledige werk door te nemen wanneer er fouten zitten in het midden of het einde van het stuk. Spits je toe op moeilijke passages: zodra je die kent, kan je ze opnieuw integreren in het grotere geheel. Niet moeilijk wanneer je punt 1 goed hebt uitgevoerd.

20 romantiek, is zeer goed op cd en online te

vinden. Ook veel hedendaagse componisten maken gretig gebruik van dit medium om hun muziek via opnames te verspreiden, al dan niet met een meelopende partituur. Maak hier gebruik van maar wees kritisch: niet elke opname is van goede kwaliteit.

03. Begrijp wat je zingt De meeste koorwerken zijn op tekst en je kan er van uit gaan dat de componist deze tekst met heel veel zorg heeft behandeld, zowel vormelijk als inhoudelijk. Maak of zoek een vertaling, noteer letterlijke betekenissen in je partituur en laat de betekenis van een woord klinken in je sound. Leer je tekst expressief lezen, niet mompelen, met het juiste ritme: eens je dit kan hoef je bij manier van spreken enkel nog de toonhoogte toe te voegen. Zo eenvoudig kan zingen zijn! Of toch niet?

de compositie 06. Stel opnieuw samen Ga creatief om met de vorm van je partituur, dit komt het verstandig uitvoeren van muziek ten goede. Stel, een partituur heeft als structuur ABCDE, oefen dan als volgt: E – DE – CDE – BCDE – ABCDE. Een muzikale vorm aan den lijve ervaren is essentieel om goed te musiceren.

inwendig 07. Zing en uitwendig Zing op zoveel mogelijk plaatsen! Inwendig, uitwendig, al dan niet met oortjes op de tram, trein of bus of het vliegtuig! We moeten vaak zoveel “professioneel” wachten, gebruik deze verloren tijd op een creatieve manier en oefen je koorpartituur. Kies een parameter die nog aandacht nodig heeft: tekst, ritme, bepaalde intervallen, maatwisselingen.

de slag 09. Aan en oefenen maar Herhaling is de moeder van de wijsheid! Als je zaken moet leren is het een goed idee om die op regelmatige tijdstippen te herhalen. Regelmatige, korte herhalingen lonen meer dan af en toe eens een lange sessie. Probeer ook de tijd tussen de herhalingen niet te lang te maken.

10. Afwerken

Hoewel expressieve aanduidingen tot de essentie van een compositie behoren, kan het nuttig zijn om pas in de laatste fase aandacht te hebben voor dynamiek, tempi, articulaties. Het toepassen hiervan kan je ook reeds doen in punt 3: tekst ritmisch leren lezen met aandacht voor de expressieve aanduidingen van de componist. Uiteraard is het niet enkel de zanger die zich moet voorbereiden. Dirigenten het is eveneens aan jullie! Je kan tijd sparen door je wensen en opmerkingen duidelijk en overzichtelijk mee te geven aan je koorleden. Op papier, via email, mogelijkheden genoeg. Een dirigent kan ook oefenexemplaren maken van een partituur, waarop alle afspraken reeds zijn aangeduid, zoals een concertmeester boogstreken vastlegt voor de strijkers van een orkest. Dit is gewonnen tijd die je kan investeren in een hogere afwerkingsgraad. Succes! ––– Sebastiaan van Steenberge

24 JAN | Lier

Opleiding Zingen met kinderen

Zangavond Zingt Jubilate Zangavond onder leiding van Jos Bielen en Bart Wuilmus (orgel). www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

www.koorenstem.be | Contact: Erik Demarbaix, tel. 03 237 96 43, erik.demarbaix@koorenstem.be

25 JAN | Gooik

Zangavond Zingt Jubilate

30 JAN | Antwerpen

Workshop polyfonie Docent: Marnix De Cat www.koorenstem.be | Theologisch & Pastoraal Centrum (TPC), Groenenborgerlaan 149, 2020 Antwerpen.

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

31 JAN | Leuven

Zingen in het Lemmensinstituut

27 JAN & 23 MRT | Brussel

Noten kraken met je klas Of je noten kan lezen of niet, na de tweedaagse workshop ‘Noten kraken met je klas’ in BOZAR kan iederéén zingen. Werk met onze professionele muziekpedagogen aan ritme, ademhaling en klankkleur. Met een koffer vol tips en tricks, nieuw liedmateriaal en leuke stemoefeningen laat je de leerlingen voelen hoe fijn samen zingen kan zijn. Een onmisbare workshop voor elke leerkracht die de eindtermen voor muzische vorming optimaal wil toepassen in de klas.

Repertoirecursus met verschillende sessies. Componist Ludo Claesen zal drie nieuwe koorwerken voorstellen die kunnen worden gezongen als omkadering bij een samenzanglied. Daarnaast verkennen we met Jos Bielen enkele nieuwe liedzettingen en werken we aan een nieuwe hymne voor het jaar van de barmhartigheid. We voorzien ook partijrepetitie zodat iedereen de muziek goed onder de knie krijgt. www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

FEBRUARI 2016 6-7 FEB | Overpelt

Koorweekend voor kinderen & jongeren

Meer info: www.bozar.be/onderwijs Organisatie: BOZAR In samenwerking met Jeunesses Musicales en Koor&Stem Een initiatief in het kader van Singing Brussels. Doelgroep: Brusselse leerkrachten (in spe) lager onderwijs.

27 JAN | Tongeren

Koor&Stem Limburg organiseert een Koorweekend voor kinderen & jongeren op zaterdag 6 en zondag 7 februari 2016 in CC Palethe te Overpelt. Alle zingende Limburgse kinderen en jongen tussen 7 en 21 jaar zijn welkom op deze activiteit. Docenten zijn Jan Coeck en Tom Johnson (foto).

Zangavond Zingt Jubilate www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

www.koorenstemlimburg.be | Inschrijven voor 15 januari 2016 | Contact: Goedele Schepers, +32 89 36 13 93 limburg@koorenstem.be

AGENDA

JANUARI 2016

28 JAN | Maaseik

21 FEB | Lier

Opleiding Zingen met kinderen www.koorenstem.be | Contact: Erik Demarbaix, tel. 03 237 96 43, erik.demarbaix@koorenstem.be

27 FEB & 12 MRT | Heverlee

Dirigentencursus Vlaams-Brabant Vier keer per jaar organiseert Koor&Stem Vlaams-Brabant een dirigentencursus met begeleiding door professionele docenten. De cursus is bedoeld voor dirigenten die zich willen bijscholen in slagtechniek, stemvorming en repertoire. We werken met kleine groepjes: de individuele behoeften van de cursisten komen ruim aan bod! We bieden eveneens de optie aan om met een zelf gekozen partituur te werken. Stuur deze daarom vóór eind januari naar Dieter Staelens, Aarschotsesteenweg 798, 3012 Wilsele of via dieterstaelens@hotmail.com Breng ook je koorleden mee om te zingen! Docenten: Dieter Staelens en Annick Desair.

4-6 MRT | Brugge

Bachweekend Het Bachweekend is een unieke belevenis voor Bachliefhebbers. De deelnemers krijgen een maand op voorhand de partituren toegestuurd zodat ze die goed kunnen voorbereiInclusief CD den. Op het weekend wordt van vrijdagavond 15 MRT | Heverlee tot zondagmiddag hard gewerkt aan de koorgedeelten van de gekozen Bachcantates. De docenten Jan Vuye en Ignace Thevelein staan Doewapvorming in voor afwerking en verfijning om tot een stijlwww.doewap.be | Contact: Koor&Stem, tel. getrouwe uitvoering te komen.

‘Pluis het uit’ in de klas 03 237 96 43, info@koorenstem.be

www.kooracademiebrugge.be | Contact: info@kooracademiebrugge.be, tel. 0486 57 43 48

4 MRT | Melveren

Zangavond Zingt Jubilate

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

www.koorenstem.be | Klooster Paters Jezuïeten, Waversebaan 220, 3001 Heverlee // Wanneer: 27 februari en 12 maart // Deelname: €15 per les, lesmateriaal en koffie inbegrepen (koorleden gratis) // Inschrijven: vóór 15 februari via info@koorenstemvlaamsbrabant.be

28 FEB | Malle

Mijn stem, mijn instrument & levende slagtechniek Op zondag 28 februari 2016 organiseert Koor&Stem Antwerpen een initiatie in stemvorming en koordirectie in het provinciaal vormingscentrum te Malle. De initiatie vertrekt vanuit de praktijk. Via eenvoudige koorliederen reiken de docenten je tools aan om op een verantwoorde manier met je stem om te springen en begeleiden ze je in de wondere wereld van de koordirectie. Naast dirigenten, koorzangers zijn ook leerkrachten AMV en samenzang uit het DKO en leerkrachten muzische vorming uit het basisonderwijs welkom. www.koorenstem.be

20 MRT | Lier

Opleiding Zingen met kinderen www.koorenstem.be | Contact: Erik Demarbaix, tel.

Zangavond onder leiding van Claudine Martens en Paul Steegmans.

11 MRT | Gent

Koorcafé Ontmoetingsplatform voor dirigenten en koorbesturen uit Oost-Vlaanderen in Cultuurkapel Sint-Vincent. Met muzikale intermezzi. www.koorenstem.be

14 MRT | Averbode

Studienamiddag antwoordpsalmen Instuderen van de antwoordpsalmen voor de zondagse eucharistie. Docent: Jos Bielen. Abdij Averbode, Abdijstraat 1 3271 Averbode. www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be Toegang: € 10, koffie inbegrepen. Inschrijven via: www.onthaal-abdijaverbode.be

MAART 2016

03 237 96 43, erik.demarbaix@koorenstem.be

28 MRT - 1 APR | Wetteren

Koordagen voor kinderen Kom naar het leukste koorkamp van het jaar, tijdens de eerste week van de paasvakantie! Alle kinderen van 8-12 jaar die graag zingen zijn welkom. Het geheimzinnige thema is: De zingende vis! Dit jaar onder leiding van Marleen De Boo, Carine Spiloes en Tom Johnson. Met nieuwe kinderkoorliederen van o.m. Kurt Bikkembergs. Formule: internaat of externaat. www.koorenstem.be | Contact: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be

29 – 30 MRT | Wetteren

Kijkstage Zingen met kinderen Leren door observeren! Vraag je je ook soms af over welke pedagogische en muzikale trukendoos ervaren kinderkoordirigenten beschikken? Je kan heel wat opsteken op deze kijkstages en repertoiredagen tijdens de Koordagen voor kinderen. Docent: Marleen Annemans. Deelname kan 1 of 2 dagen. Noteer alvast de data, meer info via de website. www.koorenstem.be | Contact: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be

Koor zkt dirigent Herentals

GEMENGD KOOR DE GAGEL Het gemengd koor De Gagel uit Herentals, een groep van 35 gemotiveerde zangers, vindt het leuk om elke donderdagavond van 19.30 tot 21.30 uur een cocktail van klassieke en hedendaagse, religieuze en profane liederen in te oefenen. We mikken op een paar voorstellingen per jaar, vaak samen met bevriende koren. Word jij onze nieuwe dirigent(e)? Uiteraard is er een vergoeding voorzien. http://users.skynet.be/degagel | Contact: Michel Van Kerkhoven, mvankerkhoven@anthonissen.com, tel. 0474 669 260

Zele

KNAPENKOOR VOCE CAELESTI

Brecht

JONGERENKOOR AKKOORD Wij zijn een vierstemmig gemengd koor dat vooral arrangementen zingt van lichte muziek. We zijn tussen de 10 en 50 jaar oud en tellen 62 enthousiaste leden. Momenteel werken we bijvoorbeeld aan Man in the mirror (arr. Ed Lojeski), Home (arr. Chorus Online) en Nobody knows (arr. Ted Parson). Regelmatig doen we grotere uitvoeringen waarmee we 1200 à 1400 mensen bereiken! Elke vrijdagavond repeteren we van 19.00 tot 20.30 uur in Sint-Lenaarts (Brecht). Wie wordt onze nieuwe dirigent? www.jongerenkoorakkoord.be | Contact: Wim Anthonissen (huidige dirigent), wim.anthonissen@telenet.be, 0479 79 65 29, 03 313 01 64

Het knapenkoor Voce Caelesti werd opgericht in 2015, als doorstart van een vorig knapenkoor. De knapen repeteren elke vrijdag van 17.30 tot 19.00 uur, de mannen elke maandag van 20.30 tot 22.00 uur in onze repetitieruimte, Koevliet 4 in Zele. Op regelmatige basis brengen we onze muziek naar buiten tijdens een (liturgische) opluistering en concerten. Wij zoeken een dirigent(e) die een opleiding koordirectie en/of muziekpedagogie heeft genoten of nog in opleiding is. Iemand die individueel en in koor stemvorming en zangtechnieken kan geven én vertrouwd is met de liturgie, dit kan toepassen en over kan brengen op de koorleden.

www.voce-caelesti.be | Contact: Raymond de Groot, 0486 87 09 96, penningmeester@voce-caelesti.be

Colofon Stemband magazine #6 december-januari-februari Verschijnt vier keer per jaar Oplage: 3.000 exemplaren

Redactieadres redactie@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift

Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek

+32 (0)3 237 96 43

in Vlaanderen. Koor&Stem ondersteunt iedereen die

Zirkstraat 36 2000 Antwerpen

graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot

Uitgave: Koor&Stem vzw

Abonnement

Coördinatie: Jan Stofferis

Binnenland: €25 / Buitenland: €35

Werkten mee aan dit nummer: Tom Eelen,Julie Putseys, Koenraad de Meulder, Liesbeth Segers, Sofie Rycken, Mirek Cerny, Sebastiaan van Steenberge. Coverfoto: productie Gelukkig zijn © Ilse Fimmers Vormgeving: apple-n.be / brand-ink.be Druk: Vanderpoorten

Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis

koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen. www.koorenstem.be

abonnementen. Volg ons via Facebook en Twitter www.facebook.com/koorenstem www.twitter.com/koorenstem Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

€ 10

€6

€ 15

Zes koorliederen uit de Groote Oorlog voor gemengd koor

Liedbundel met oefencd voor gemengd koor en koor met andersvaliden

Tweestemmige kinderkoorversie incl. muziche opdrachten

Les Voix Perdues

La noche sin estrellas

La no Seb voor

Koo

r&S

tem

• Zir

kstraa

che sin

astia

gem

engd

Pluis het uit

estrella

koor an S te , incl usie enb f ko e or en rge pian o

t 36

• 200 0 info @ko Antwer ore nstem pen • T: .be • ww +32 (0) 3 w.k oor 237 96 ens 43 • tem .be F: +32

Hear

tsinha

(0)3

248

16 05

rmon

y_cov

er_pa

rtituu

r_03.

indd

Alle

pagin

a's

€ 15

Handboek voor koordirigenten

/14

13:36

Handleiding bij het zingen

Inspiratiegids De Stem van ons Geheugen Handleiding bij het zingen met mensen met dementie

JULI

AAN

WIL M

OTS - MIC HAEL

o Mee

Han voo dboek koo r rdiri gen ten

Mic haë l Sch Bru eck sse l. Als studee hij in dirig vele rde ent, muz hij act Eur hob ope iek in opg ief in het se land oïst en Freibur eric lid en, koo hte Amerik van kam g (Du Eur rlev Ant opa itsla en. wer erm a, , Jap Van nd), Ant uzie 197 Azië en Ant an en ps Bac wer ken wer 3 tot hko pen Afri sem de was pen ka. 199 bles hij dire en Gen Verenig or, met en 1 dirig Sinds con daa cteur t doceer de Sta optred certee zijn rna eer ens prill ten. dep van de hij was e jeug rde bij talr de hij arte Aan het het ook koo men Kon d is ijke doo jare Sinds inklijk r en koo de Kon tsh nlan inklijke muziekf r hem oof Vla rdir Cho 2004 is g voorzit d aan esti rver vals de Hogams Con ectie. Van Conserv hij en buit bände). preside ter van serv atoria in esc atorium1991 Hij gee nt van Koorfed hool enla tot 199 van nd en eratie Antwer Ant ft dirig AGE zete Vlaand pen. Mic werpen 8 entenc C (Arb lt in , eits jury ’s van ursusse gemeins eren en haël Sch Koo eck n inte rnation en wor chaft Eur r&Stem ksh opä . ale ops koo in binn ischer rwe dstrijde enn.

13/03

uws

Handleiding bij het dirigeren

Stemvorming, een doe-boek

€ 20

Jea nine Lam het Kon bre cht stempe inklijk Vlaamss studee dag Sch rde oge Con eck zan haa . Talr g in Ned r med servat ijke haa erla oriu r geb m. reperto nd, Eng concer ewerkin ten g aan Tot in 199 oortes elan rium tad van d, Oos en fest het 1 omv Ant o.a. wer tenrijk, ivals voe Antwer verleen Mozart at naa telk pen ps Bac de ze ens rden Fra aan , Sch st vele wee als Jea haa hko ube oratori nkrijk, r de nine or o.l.v soliste r naa rt, Wol de zuiv Lam van en . Mic f, Hin a van Bac Verenig r Polen, brecht ere, soe Ant wer de dem Duitsla haël Leu pele s is pen ith en h, Händel Staten ven gas . Tot nd, . Als tdocen stemvo Naa en and en Jap erin Martin. st vas stemco oktobe an. g en eren Bij r 200 te aan zelf Haa t dirigen jurylid ach is ze r 7 was het Kon de inne haar opt ook lied rlijk redens verbon ere inkl te van van het zij doc e pro den vallen n ente ijk Vlaams beleving het aan Sint-C vinciaal aan op. Con Koo het koo ecil ser r&S Lem rtor iako tem men vatoriu noo or te i in de . sins m Hob tituut oke provinc n. in ie Ant wer pen is zij

SCHE CK

STE M

een VOR dirig doe-bo MIN ente ek v G n en oor koo rzan gers

JEAN INE

LAM

BREC HTS

INS

PIR

ATI

Sam Aee h I P_ha j[c ijhW (&& Wj ), lpm & _d\e 7dj m[h 6ae f[d mm m$ae eh[dij[c eh[d ij[c $X[ $X[

€ 18

Doewap #1

7 liedjes voor in de klas: mp3’s, partituren, lestips (download)

€ 18

Doewap #2

7 liedjes voor in de klas: mp3’s, partituren, lestips (download)

IDS

€ 19,95

Is beter nog ver? www.z

ingen

metde

menti

e.be

Prentenboek met cd voor leerkrachten en kinderen van de lagere school

www.koorenstem.be/webshop Gebruik de couponcode EVHJ15KES bij het bestellen in onze webshop. De actie loopt tot en met 15 januari 2016.

en zin ge met n met m ense dem entie n

Aee h I P_ha j[c ijhW lpm (&& Wj ) & 7d , _d\e 6ae jm[hf[d mm m$ae eh[dij[c eh[d ij[c $X[ $X[

20%

G KORTIN E L L OP A LEN* R A TI K E

*Behalve op de bundels Doewap #1 en Doewap #2.