Stemband magazine #15 - maart 2018 by Koor&Stem vzw

STEMBAND 2018

# 15

maa. apr. mei

driemaandelijks magazine // V.U. Koenraad De Meulder, Zirkstraat 36, B–2000 Antwerpen // Amaranthe © Florian Keirse

Afgiftekantoor Leuven MassPost – P802021

World Choir Games

Rise up en Waelrant gaan de uitdaging aan!

Hulde aan Vic Nees 5 jaar na zijn overlijden

Raymond Schroyens 85

• World Choir Games Rise up en Waelrant gaan ervoor

• Kort nieuws

• Koor

wereld

• Over eigen muurtjes heen stappen koren kijken in eigen boezem

• CD kort

• Hulde aan Vic Nees

• Repertoiretips

• Nieuwe partituren

• Raymond Schroyens 85

• Derangeer eens een arrangeur Chris Carlier

• Agenda

• Koor zkt dirigent

• column: loeiende gitaren Vic Nees

VIC NEES INSPIREERT We leven in een wereld waar alles zich afspeelt in een internationaal panorama waarin de mogelijkheden vrijwel onbeperkt zijn. De ruimte voor innovatie lijkt schier oneindig. De globalisering drijft ons steeds verder uit de beslotenheid van onze eigen gemeenschap en regio. Maar dat hoeven we niet als een bedreiging te zien: het zorgt ook voor kansen, voor tal van uitdagingen en een creatieve inkleuring van onze samenleving. Hoe kan bijvoorbeeld de Vlaamse koorgemeenschap zich op dit grote internationale forum profileren? Gelukkig hebben we mooie voorbeelden waaraan we ons kunnen spiegelen. Kijk naar het leven en werk van componist en dirigent Vic Nees. Op 8 maart zou Vic 82 geworden zijn. Op 14 maart is het echter vijf jaar geleden dat deze grote componist overleed. Voor Vic Nees waren respect voor identiteit en kritische aandacht voor kwaliteit basisvoorwaarden om een actieve rol te kunnen spelen in de geglobaliseerde wereld. Met zijn open en spitante geest ging hij niet mee met wie zich te snel ‘sant in eigen land’ voelde.

Hij geloofde dat artistieke kwaliteit altijd een internationale toetsing behoefde – liefst zonder compromissen. Die lijn trok hij door in zijn eigen compositiewerk, in zijn werk als dirigent van het Vlaams Radio Koor en in zijn persoonlijke engagement in de Vlaamse koorwereld. Zo zorgde Vic Nees er samen met zijn collega-componisten en collega-dirigenten voor dat de Vlaamse koormuziek een eigen gezicht kreeg en geleidelijk aan ook erkenning en waardering verwierf in de internationale koorgemeenschap. Vic Nees was voor de Vlaamse koorwereld een van die baanbrekers en juist daarom blijft hij tot op vandaag de jonge componisten en dirigenten inspireren. Wij besteden daarom in deze Stemband graag extra aandacht aan de waarde van zijn werk. Je kunt achterin zelfs nog eens genieten van een van Vics snedige columns van weleer. Koenraad De Meulder Directeur Koor&Stem

KURT THOMAS ZOMERCURSUS Dé cursus voor elke (koor)dirigent. Van 6 t.e.m. 14 juli 2018 vindt de 52e editie van de Kurt Thomas Cursus (KTC) plaats aan het Utrechts Conservatorium. De Kurt Thomas Cursus biedt (koor)dirigenten van elk niveau en binnen verschillende genres een gevarieerd en intensief programma. Als deelnemer word je negen dagen lang ondergedompeld in de prachtige wereld van de koormuziek. Iedereen wordt op niveau ingedeeld en krijgt zo de kans zich binnen een kleine groep optimaal te ontwikkelen. De KTC kan rekenen op een groep zeer ervaren docenten, waarvan velen al jaren bij de cursus betrokken zijn, maar maakt ook elk jaar ruimte voor nieuwe invalshoeken. Dit jaar voegt de KTC maar liefst drie nieuwe gezichten aan het team toe: vocal coach Bauwien van der Meer; expert jazz, pop en vocal leadership Merel Martens; en als speciale gast: topdirigent Daniel Reuss. Daniel Reuss verwierf o.a. faam als artistiek leider van Capella Amsterdam en is benoemd tot Ridder in de Orde van de

Nederlandse Leeuw voor zijn uitzonderlijke verdiensten. Hij zal tijdens de KTC’18 aan de slag gaan met de hoogste groepen en hen o.a. begeleiden bij het instuderen van Arvo Pärts indrukwekkende Adam’s Lament voor koor en strijkorkest. Nieuw tijdens de KTC’18 is een driedaagse cursus voor kinderkoordirectie. Deze specialisatie vindt plaats op 6, 7 en 8 juli. Naast de dagelijkse lessen in kinderkoordirectie ben je als deelnemer ook aanwezig bij de gezamenlijke momenten van de reguliere cursus: de reveille, de workshops en het avondkoor. De lessen zullen o.a. gegeven worden door Peggy Hegeman. Meer informatie hierover verschijnt binnenkort op de website! Na negen dagen samen zingen, studeren, leren en inspireren sluit de KTC op zaterdag 14 juli traditiegetrouw af met een groots en feestelijk slotconcert in de Nicolaïkerk in Utrecht. 6 – 14 juli 2018 (6-8 juli voor kinderkoordirigenten), Utrecht | www.hku.nl/ktc

66STE EUROPEES MUZIEKFESTIVAL VOOR DE JEUGD Eind april van dit jaar loopt Neerpelt vol met koorzangers. 96 jeugdkoren uit 24 landen zakken af naar deze noordoostelijke uithoek van ons land om gedurende 5 dagen samen het plezier van zingen te vieren. Het Europees Muziekfestival voor de Jeugd (EMJ) wordt geopend met een grote kick-offshow in de sporthal van het Provinciaal Domein Dommelhof – dé festivalzaal van EMJ – gevolgd door een parade naar het marktplein van Neerpelt, waar de rest van de avond een groot volksfeest plaatsvindt met eten, drinken, dans en vuurwerk. De kern van het festival wordt gevormd door de gejureerde concerten met internationale jury. Voor die gejureerde concerten werden plichtwerken geschreven door Vlaamse componisten als Luc Anthonis, Martin Slootmaekers, Ludo Claesen, Maarten Van Ingelgem, Sebastiaan van Steenberge en Rudi Tas.

VOCAL JAZZ KOORWEEKEND IN EUPEN

laureatenconcert met de koren die het beste scoren op het festival. Op zaterdag is er een grote happening met zowel individuele als gezamenlijke optredens van enkele geselecteerde koren en op zondagochtend een aperitiefconcert. Op maandagavond 30 april is er dit jaar ook nog wat speciaals voor de deelnemende koren. Koren die deelnemen aan EMJ, zullen in Ieper een groot koor vormen tijdens de herdenkingsdienst voor Wereldoorlog I, The Last Post genaamd. Een mooi gevuld programma dus, waarop zowel voor de koren als voor het publiek heel wat te beleven en vooral te horen valt!

Koor&Stem en haar zusterorganisaties A Coeur Joie en Födekam nodigen in april de Duitse vocal jazz-specialist Matthias Becker uit. Matthias Becker is cd-producent, vocal coach, arrangeur en dirigent en wordt in Duitsland en ook internationaal gevraagd voor het geven van workshops over koormuziek in het jazzgenre. Wil jij je stem wel eens losgooien in vocaljazzarrangementen, wil je kennismaken met een divers aanbod aan koorrepertoire uit de pop, jazz, swing,…? Dan is dit een uitgelezen kans.

27 april – 2 mei 2018, Neerpelt | www.emj.be

Daarnaast geven de koren talrijke concertjes in de omgeving en dan is er natuurlijk ook de dagelijkse parade, een feestelijke tocht door Neerpelt met de deelnemende koren, eindigend in de dagelijkse proclamatie in de grote festivalzaal. Elke avond is er bovendien een

SINGING BRUSSELS CELEBRATION WEEKEND

Tijdens dit weekend, georganiseerd door de koorfederatie van de Duitstalige Gemeenschap, geeft Matthias Becker je de kans het grooven en swingen met de stem te komen uitproberen. Wat kun je verwachten? Een kennismaking met repertoire van verschillende moeilijkheidsgraden, leuke inzingoefeningen geschikt voor koren/zangers die diverse lichte genres beoefenen, boeiende oefeningen en circle songs, waarin zowel het gehoor als het zingen wordt geoefend. Op zaterdagavond is er ook een masterclass speciaal voor dirigenten.

tal van interessante ateliers. Tot slot is ook het jaarlijkse concert van 700 leerlingen van Brusselse scholen in de Grote Zaal Henry Le Bœuf niet te versmaden. Met hun indrukwekkende optreden brengen ze het internationale project Cantania tot een schitterend einde! 5 & 6 mei | vrije toegang, maar reserveren is nodig! | www.bozar.be/singingbrussels2018

21 & 22 april 2018, Eupen | info & inschrijvingen: foedekam@skynet.be, 080 22 65 55 © Karel de Puysseleir

Samen met Singing Brussels nodigt BOZAR je uit om van onze hoofdstad een heuse zangstad te maken. Of je nu een professionele zanger bent, liefhebber of complete beginneling, kind of volwassen; kom mee zingen! Ons immense koor vormt het hart van het Singing Brussels Celebration Weekend met een interactief concert op zondag 6 mei 2018. Om dit koor te realiseren, zijn er ateliers die zowel bij BOZAR als daarbuiten georganiseerd worden. Paul Smith, lid van het voortreffelijke vocale ensemble Voces8, bereidt je volledig voor met zijn unieke en toegankelijke aanpak. Tijdens het weekend zelf maakt ook een dertigtal amateur- en professionele koren zijn opwachting. Zij brengen protest songs, een echo van de thema’s van BOZAR: The Sound of Change en BOZAR Occupied. Ontdek verder het gloednieuwe Belgisch Nationaal Jeugdkoor BEvocaL en

Er is heel wat interesse tegenwoordig voor vocale muziek uit de niet-klassieke genres. Een genre als jazz heeft een geheel eigen karakter en vraagt andere talenten en gevoeligheden dan klassieke koormuziek. ‘Een essentieel element dat er in de pop en jazz bijkomt ten opzichte van de klassieke koormuziek’, vertelt Matthias Becker ons zelf, ‘is een belichaamde groove. Ritme en groove onderscheiden de pop en jazz het meest van de klassieke muziek, die meer aandacht heeft voor vorm. Zonder een goed ontwikkeld gevoel van maat en ritme en de vertaling ervan in bewegingen, is het zeer moeilijk om een koor te laten grooven en swingen. Ook de harmonische taal is duidelijk verschillend, net als de goede uitspraak van de doorgaans Engelse taal.’

WORLD CHOIR GAMES

SHOWKOOR RISE UP EN JEUGDKOOR WAELRANT GAAN DE UITDAGING AAN Van 4 tot 14 juli vinden in Zuid-Afrika voor de tiende keer de World Choir Games plaats. Gedurende elf dagen nemen koren van over de hele wereld 4

deel aan de competities, de Friendship Concerts en workshops. Twee Vlaamse koren, showkoor Rise Up uit Neerpelt en Jeugdkoor Waelrant uit Borgerhout, bereiden zich enthousiast voor op dit muzikale avontuur.

RISE UP Rise Up is een ‘showkoor’, dat is nog niet zo bekend in Vlaanderen? Karin Lauwers, dirigente: ‘Inderdaad, de zangkwaliteit is bij ons natuurlijk belangrijk, maar we dansen ook en we hechten veel belang aan kledij en decor. Iedereen zingt én danst. Dat is vrij uniek in Vlaanderen. Ons repertoire gaat van pop over musical tot de echte klassiekers.’ Het is voor het eerst dat het koor deelneemt. Hoe kwamen jullie tot die beslissing? ‘Ik vind het belangrijk dat onze koorleden, meisjes van 15 tot 25 jaar, zich muzikaal ten volle kunnen ontplooien en ook zelfzeker op het podium staan. Zo’n festival is een extra stimulans. We namen in het verleden al deel aan het Europees Muziekfestival voor de Jeugd in Neerpelt en het BALK TOPfestival in Nederland, met succes.’

Elina, sopraan: ‘Die goede resultaten zijn een boost voor het zelfvertrouwen; en de wedstrijden zijn een echte rollercoaster van emoties: spanning, soms teleurstelling maar ook vreugdetraantjes.’ Karin Lauwers: ‘Aan de hand van het juryverslag streven we naar een hoger niveau. Maar minstens even belangrijk is de ervaring, de verbroedering met andere koren uit verschillende culturen. Zo leerden we vorig jaar in Neerpelt het South Cape Children’s Choir kennen. Dat koor stelde voor om samen een tournee door Zuid-Afrika te doen. We waren meteen enthousiast. Dat we die tournee kunnen combineren met de World Choir Games, is uiteraard mooi meegenomen.’ Hoe ziet de planning eruit? ‘Na vijf dagen World Choir Games, trekken we rond: Pretoria, George en Kaapstad. Er staat een concert op een wijndomein gepland, een

workshop in een township, en tussendoor wat sightseeing. Vijftien dagen, dat is een engagement, maar al onze leden gaan mee.’ Er zijn verschillende categorieën en activiteiten op de WCG. Wat pikken jullie mee? ‘We hebben ons bewust ingeschreven voor twee categorieën: de showkoren, waarbij we ook op dans en beleving worden beoordeeld, en de damesreeks, voor een beoordeling puur op basis van zangkwaliteit. Voor de categorie showkoren brengen we onder andere een Adelemedley en een ballade, Jar of hearts. Voor de dameskoorcategorie kozen we onder meer voor Marieke van Jacques Brel en Children of the sun, een mooi vijfstemmig nummer.’ Elina: ‘Ik ben vooral fan van Stand my ground van Within Temptation, een heel afwisselend vierstemmig arrangement, met mooie harmonieën en een krachtig refrein. Hopelijk blazen we hiermee de jury omver.’ Karin Lauwers: ‘We geven ook een Friendship Concert met andere showkoren. Indien mogelijk, pikken we ook nog een workshop mee.’ Hoe bereiden jullie je voor? ‘We hebben eerst nog heel wat op de planning staan, zoals het festival in Neerpelt en een eigen concert, dus we moeten onze focus verdelen. We houden in april wel een try-out van het wedstrijdprogramma.’

Rise Up

JEUGDKOOR WAELRANT Ook het Jeugdkoor Waelrant neemt deel aan de World Choir Games. Een bewuste keuze? Marleen De Boo, dirigente: ‘Zeker. Het jeugdkoor is slechts een van de zeven Waelrant-koren, maar het is wel het koor dat het vaakst aan festivals deelneemt. De koorleden hebben een enorme drive en de sfeer zit goed, waardoor we een mooi niveau halen. Het waren de leden zelf die aandrongen op een koorreis door Zuid-Afrika. In 2009 waren ze op een Italiaans koorfestival al danig onder de indruk van de expressie van de ZuidAfrikaanse koren. In 2016 volgden we op het festival Les Choralies in Vaison-la-Romaine een workshop van een Zuid-Afrikaanse dirigente. Zij moedigde ons aan om deel te nemen aan de World Choir Games.’ Welk repertoire brengen jullie? ‘We zien onszelf als een opleidingsinstituut, dus alle mogelijke genres komen aan bod: hedendaagse koormuziek, klassiek, volksliederen, en ook wel af en toe pop.’

Vinden jullie het belangrijk om deel te nemen aan wedstrijden en festivals? Juriaan, bas: ‘Ja, maar het gaat echt om de hele ervaring. Als je wint, is dat natuurlijk leuk en we streven ook naar het beste, maar minstens even belangrijk is de andere koren zien en nieuwe muziek en culturen leren kennen.’ Laura, alt: ‘Bovendien is de groepssfeer op zo’n reis heel bijzonder; we komen steeds als een hechtere groep terug.’ Jullie zijn ingeschreven in de reeksen ‘jeugd’ en ‘sacred music’. Wat zullen jullie brengen? Marleen De Boo: ‘In de jeugdreeks kozen we onder andere voor In de lente is mijn liefje gekomen van Lode Dieltiens en een Bollywoodnummer Balleilaka. Voor de reeks ‘sacred music’ brengen we onder andere Sing joyfully van William Byrd en Conversion of Saul van Randall Stroope.’ Jorien, alt: ‘Dat laatste nummer is echt mijn favoriet. Dat is zo’n bombastisch nummer. Met ons grote koor klinkt dat heel goed.’ Laura: ‘Halverwege slaat het dan helemaal om naar iets zeer frêles. Ik vind het knap dat we met ons koor ook die zachte stukken goed kunnen brengen.’

Marleen De Boo: ‘Door onze plaatsing op de wereldranglijst zijn we ingeschreven in de Champions Rounds, dus we verwachten wel een stevige competitie. We willen vooral laten zien dat we ons in alle genres thuis voelen. We willen knallen van begin tot einde. Als de jury niet meteen opkijkt, zijn we daar niet in geslaagd. We doen ook mee aan een Friendship Concert, maar de workshops laten we aan ons voorbijgaan. Die zijn interessant, maar in het verleden bleken die toch een extra druk op een al goedgevulde planning.’ Verloopt de voorbereiding voor een festival of wedstrijd anders dan voor een concert? ‘We nemen meer tijd voor een wedstrijd. Bij een concert heb je vaak een ruimer programma, waardoor je iets minder kan afwerken. De koorleden moeten uitstralen dat ze het koorwerk muzikaal en emotioneel helemaal begrijpen. Op die manier kunnen ze het publiek ook meenemen in de muziek.’ Jorien: ‘Daarnaast is er ook de praktische voorbereiding. Om het voor iedereen betaalbaar te houden, hebben al heel wat acties georganiseerd: kleine concertjes, een spaghettiavond enzovoort.’ En na de competitie volgt een tournee door Zuid-Afrika? Marleen De Boo: ‘Ja, het is de bedoeling om alle koren die we al eens ontmoet hebben, op te zoeken. Zo staan er concerten met het University of Pretoria Youth Choir en het Drakenbergs Boys Choir op de planning. We ontmoeten ook een Canadees koor, Kokopelli, en hopen op een concert met het Kwazulu Natal koor uit Durban. We zullen twintig dagen weg zijn, een onvergetelijke ervaring.’

Charlotte Fouquet

Jeugdkoor Waelrant

Hopen jullie op een podiumplaats? Lene, mezzosopraan: ‘Ik kijk vooral uit naar de ervaring en alle mooie momenten onderweg. Maar goede resultaten zullen die reis zeker een boost geven! Ik wil ook zeker de andere koren aan het werk zien.’ Karin Lauwers: ‘We willen natuurlijk goed scoren, maar eerder voor onszelf. We willen met trots ons koor en Vlaanderen vertegenwoordigen.’

GREGORIAANS IS MUZIEK VAN ALLE TIJDEN ‘Gregoriaans is muziek van alle tijden, voor sommigen als drager en echo van een diepe religieuze of mystieke beleving, voor anderen, gewoon omdat het mooi is’, zegt Bernard Deheegher, coördinator van de ongeveer 150 vrijwilligers die het Internationaal Gregoriaans Festival van Watou organiseren. Er zijn in Europa honderden muziekfestivals, maar het driejaarlijkse festival in de grensgemeente Watou is uniek. Het is op zijn gebied ’s werelds grootste ontmoeting van groepen die gregoriaanse muziek vertolken. Dit jaar gaat het om 450 zangers van bijna 30 schola’s en ensembles uit alle hoeken van de wereld. De gregoriaanse revival is ook in de businesswereld merkbaar. Al een goede 20 jaar geleden pakte het label EMI uit met cd’s van

het koor van de benedictijnse monniken uit het Spaanse Silos en dat was een schot in de roos. Tot nu hebben sociologen en musicologen geen sluitend antwoord gevonden voor dit geestelijk en ook zakelijk fenomeen, want er werden wereldwijd verschillende miljoenen schijfjes verkocht. ‘Dit is in de eerste plaats te danken aan het thema gregoriaans zelf’, meent Bernard Deheegher. ‘Het onverwachte succes heeft onder meer te maken met een maatschappelijk fenomeen, waarbij jonge mensen een steeds groter verlangen naar mentale verdieping aan de dag leggen. Zo wordt het gregoriaans herontdekt. Gregoriaans is geen puur muzikaal gegeven, het heeft iets fascinerends, het heeft iets van het mysterie en ook iets mystieks.’

Festivals van gregoriaanse muziek zijn dun gezaaid, er is nog een tweejaarlijks festival in Nederland en na de samenwerking met Watou werd na de omwentelingen in Hongarije een driejaarlijks festival in Vacz gestart. In Watou begon men in 1981 bescheiden met een zevental schola’s, vandaag telt men een veelvoud aan groepen. Dit jaar zakken talrijke professionele groepen, semiprofessionele groepen en amateurgroepen uit heel Europa af naar Watou. De traditionele gasten komen uit Oost-Europa: Hongarije, Polen, Estland en Letland. Verder zijn er nog groepen uit Vaticaanstad, Noorwegen, Frankrijk, Spanje, Nederland en zelfs een internationaal samengesteld ensemble (Graces & Voices). Uit eigen land treedt op de audities dit keer maar één schola op, de Schola Gregoriana Cantabo. Psallentes, onze beste groep, zal naast de Estse topper Vox Clamantis, een avondconcert verzorgen. Een veel langere reis hebben Les Filles du Sacré Coeur uit Japan voor de boeg, Pueri Cantores van Daegu en Sowon Kim uit Zuid-Korea, de Schola Gregoriana de Bogotá uit Colombia en The Choristers of St.Mary’s Cathedral Choir uit het Australische Sydney. Vóór het eigenlijke festival met de talrijke audities, concerten en andere activiteiten in de Sint-Bavokerk, treden enkele groepen in verschillende Vlaamse gemeenten op. ‘Ons publiek is een mengeling van gelovigen, voor wie het gregoriaans een spirituele bron is, en van niet-gelovige mensen die gewoon graag naar dit soort sfeervolle muziek luisteren,’ besluit Bernard Deheegher.

9 – 13 mei, Watou | voorafgaande concerten vanaf 4 mei in Grimbergen, Poperinge, Koksijde, Antwerpen, Brussel en Wervik | www.festivalwatou.be

Mirek Cerny

TENSO KOORWEDSTRIJD 2018 Festival van Vlaanderen Mechelen en TENSO Network Europe presenteren tijdens Lunalia de tweede editie van de TENSO koorwedstrijd. Op 5 mei krijgen vijf amateurkoren in Mechelen de kans om een internationale jury van dirigenten, componisten en musicologen te verbluffen met muziek uit de 20ste en 21ste eeuw. Ze zingen daarbij een

hedendaags werk naar keuze en een werk van een componist uit Vlaanderen, beide a capella met een totale duur van 10 minuten. Elk koor krijgt feedback, maar er is maar een koor dat met de hoofdprijs gaat lopen: een nieuwe compositie geschreven op maat van het koor! Deze wedstrijd is vrij toegankelijk voor het publiek.

5 mei 2018, 14.00-17.00 u. | Kunstencentrum nona, Mechelen | Schrijf je in vóór 30 maart via mechelen@festival.be

Bij deze Stemband geeft Koor&Stem enkele partituren cadeau, bij wijze van hulde aan E Z E D BIJ D een van onze N A B M S TE grote koorcomponisten. Het gaat over vier toegankelijke koorwerkjes van Vic Nees van gemiddelde moeilijkheidsgraad. Je vindt er voor ieder wat wils: religieus en profaan werk voor zowel gemengd als gelijkstemmig koor. Elk van deze werkjes is vanaf heden ook gratis beschikbaar via www.koorklank.be. Surf naar de website, beluister de werkjes en download de partituur voor je hele koor. Zoek je nog meer werk van Vic Nees? Je

cadeau

vindt heel wat opnames van zijn werk aan de luisterpaal op Koorklank! De partituren van die werken liggen op jou te wachten in de bibliotheek van Koor&Stem.

Bij Stemb and #15

, maart-a pril-me

VIC NEE

(1936-201 3)

i 2018

Nachtlie d – gelijk e stemm De zome en r is voorb ij gegaan Repleatu – gemeng r os me d koor um – ge Jezus, Uw lijke stemm naam is en honig – gemeng d koor In dankba re her inn

ering aan

Vic Nees

MECHELEN HOORT STEMMEN WERD LUNALIA Met een nieuwe directeur en een nieuwe naam, is het vroegere stadsfestival ‘Mechelen hoort stemmen’ onder de naam Lunalia nog steeds een feest van de vocale muziek. De naam Lunalia verwijst enerzijds naar de maan, die de Mechelaars ooit zouden hebben proberen te blussen. Anderzijds verwijst het naar het lied en de menselijke stem (lia). De naam Lunalia heeft een internationalere klank en daarmee plaatst het Festival van Vlaanderen dit stadsfestival nog meer op de internationale muziekscène. De nadruk van Lunalia ligt op waarachtigheid. In tijden van fake news gaat het bewust op zoek naar stemmen die iets ‘echts’ te vertellen hebben. Niet enkel mooie liedjes dus, maar stemmen die spreken, zingen, aarzelen, verstillen, stemmen die raken. Het welbekende Graindelavoix, zelf letterlijk vernoemd naar de ‘grain de la voix’, het unieke karakter van elke stem, brengt de volledige cyclus Tenebrae Responsoria van Carlo Gesualdo in een marathonconcert. Dandarvaanchig Enkhjargal (Epi) neemt je mee in de unieke sfeer van Mongoolse gezangen, die hij begeleidt op paardenvedel. Performance-icoon David Moss laat zijn creativiteit los op Bach in zijn Goldberg Incantations en het veelbekroonde Duitse Amarcord brengt een ode aan componist Pierre de la Rue. Alsof dat

vocale vuurwerk allemaal nog niet genoeg is, kan je onder een echte volle maan genieten van het ensemble Constantinople en meesterzanger Marco Beasley. Zoals steeds draait dit festival niet enkel om de stem, maar ook om de spelende mens en om… sterke madammen. Voice-in-residence is Sigrid Hausen. Met haar ensemble VocaMe plaatst ze zowel de Mechelse kathedraal in de kijker als de bijzondere muziek van twee andere straffe vrouwen: de visionaire Hildegard Von Bingen en componiste Kassia uit het Byzantium van

HERLEES DE COLUMNS VAN VIC NEES Jarenlang schreef Vic Nees in het tijdschrift Stemband een column: de komma bewust geplaatst, geen woord te veel, zoals hij dat gewoon was in zijn muziek. Kritisch, gevat, plezant, glijmiddel voor zijn ideeën over de koorwereld. Koor&Stem selecteerde er tien uit de periode 2003 -2013 en bundelde ze in een pocket boekje. Wil jij er ook eentje of organiseer je een concert rond Vic Nees en wil je je publiek op een boekje vergasten? Neem contact op via info@koorenstem.be.

de 9de eeuw. Daarbovenop presenteert Sigrid Hausen in de Dijlestad de achtste cd van haar beroemd-beruchte band Qntal: een ware gothic moonparty. Voor de koorliefhebbers zijn er tot slot nog de volgende aanraders. Het Kroaats Radio- & Televisiekoor o.l.v. Tomislav Facini zorgt voor een concert met muziek uit Dubrovnik. Het koor wordt tijdens dit concert vergezeld door Musa Horti o.l.v. Peter Dejans, dat vorig jaar de eerste editie van de TENSO koorwedstrijd won. Tijdens een ander concert kun je het vlaggeschip van de Ierse koormuziek aan het werk zien, het Chamber Choir Ireland o.l.v. Paul Hillier. Op 5 mei vindt de tweede editie plaats van de TENSO koorwedstrijd (zie kader op linker pagina).

21 april – 6 mei 2018, Mechelen | www.lunalia.be

VocaMe met voice-in-residence Sigrid Hausen © Severin Schweiger

PARTITUREN VIC NEES

KOORâ&#x20AC;&#x2030; WERELD

Jouw koor of zangproject hier in de kijker? Bezorg ons een recente en originele foto met een tekstje van maximum 100 woorden. Mail naar stemband@koorenstem.be voor 3 mei 2018.

IEDEREEN ZINGT! Iedereen Zingt! is een participatieproject van Zuidgeluid vzw in het kader van het Barokjaar 2018, dat de Stad Antwerpen organiseert. Het project wil zoveel mogelijk kinderen muzikaal laten participeren en hun op een zeer toegankelijke manier de liefde voor muziek en het samen musiceren bijbrengen. Via het zingen is dat mogelijk.

te hoog. De ontmoetingscentra zijn de ideale lokale partners voor een toegankelijk muzikaal aanbod voor hen. Het project eindigt met een groot slotmoment in de Blauwe Zaal van deSingel op woensdag 28 maart om 18.00 u. o.l.v. Tom Johnson, met begeleiding van het jonge strijkorkest Strijkers XS van Amaj vzw. Dit feestelijke toonmoment is een leuke kans voor de deelnemende kinderen om eens een groot cultuurhuis te verkennen.

Na de kerstvakantie is het project gestart in zes culturele centra van district Antwerpen om groepjes kinderen te laten zingen onder leiding van coaches. De drempels naar het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) en naar vrijetijdsparticipatie in het algemeen zijn voor een groot deel van de Antwerpse kinderen nog

CANTATE AARSCHOT ZOEKT VERSTERKING VOOR THE ARMED MEN Na een succesvol jaar 2017 met een deelname aan het korenfestival Aarschot Volkoren en twee gesmaakte kerstconcerten start Cantate Aarschot 2018 met een nieuw project. In het najaar plannen we de uitvoering

van The Armed Men, A Mass for Peace van Karl Jenkins in het kader van de eeuwherdenking van het einde van WO I. Het stuk is een aanklacht tegen oorlog en een smeekbede om vrede. Het werd gecomponeerd in 1999

en voor het eerst uitgevoerd in 2000 o.l.v. Karl Jenkins zelf. De opbouw van The Armed Men leidt ons door alle stadia van oorlog. In de muziek komt dit tot uiting in dreiging, agressie, ontzetting en verdriet om uiteindelijk uit te komen bij hoop en vrede. Dit werk voor koor en orkest verdraagt meer dan de 30 koorzangers die we als Cantate Aarschot nu rijk zijn. Dus iedereen die zich aangesproken voelt: van harte welkom! www.cantate-aarschot.be

LUSTRUMCONCERT 40 JAAR GREGORIUSKOOR & 35 JAAR CUM GAUDIO KAMERKOOR Wat doet een mens met gekregen talenten? Die talenten vermenigvuldigen! Mensen inspireren, mensen meenemen, je kennis delen, toehoorders laten meegenieten. Dat doet Rafael De Troyer sinds 40 jaar in Sint-Martens-Latem.

Als gedreven piano- en orgelmuzikant wilde hij het Gregoriuskoor uitbreiden. Zingen brengt vreugde. Maat voor maat en stemgroep per stemgroep een melodie onder de knie krijgen, brengt nog meer vreugde. Vijf jaar later, nog

ambitieuzer, stichtte hij het Cum Gaudio kamerkoor, eigenlijk allemaal solistenstemmen, die vijfstemmige renaissancemuziek bestuderen. Ondertussen zijn we 40 jaar en 35 jaar verder… Op vrijdag 2 maart vieren we beide jubilea om 20.00 u. in de St.-Martinuskerk in Sint-MartensLatem, o.l.v. Raf De Troyer, nog steeds aan het roer, euhm dirigeerstokje. We brengen een overzicht van kooruitdagingen. Wees welkom en vier het lustrum mee met koorliederen die ons als muziek in de oren klinken, ons als mens in het goede doen geloven.

ST.-NIKLAASKOOR OOSTDUINKERKE WORDT KONINKLIJK Op 2 december 2017 werd, in het Provinciaal Hof in Brugge, de ereplaquette en de erkenning als ‘Koninklijke Maatschappij’, overhandigd aan het Sint-Niklaaskoor. Die titel werd toegekend na het opstellen van een grondig historisch overzicht van het koor, door Jan Douchy secretaris-penningmeester en met aanvaarding door de Gouverneur en het Koninklijk Paleis. De geschiedenis van het koor begon tijdens de speeltijd op de vrije basisschool van Oostduinkerke medio jaren zestig; in 1967 werd officieel het Sint-Niklaaskoor opgericht. De eerste dirigent was E. H. R. Track. Het koor werkte mee aan

menige eucharistieviering in de kerken van Oostduinkerke, Wulpen, Booitshoeke en vele andere kerken in de omgeving en reeds in 1968 nam het koor een elpee op met kerstklanken. In 1970 volgde voor de eerste maal de opvoering van het jaarlijkse passiespel, dat ook nu nog een hoogtepunt is in het koorjaar. Optredens in samenwerking met andere verenigingen bleven niet uit. Na het overlijden van kapelaan Tack in 2003 nam Chris Annys het dirigeerstokje over; in 2008 werd de fakkel doorgegeven aan dirigent Paul Depondt, die tot op heden het koor volwaardig tot een vierstemmig en meertalig koor in de goede richting probeert te stuwen.

OVER EIGEN MUURTJES HEEN STAPPEN Als een koor al even bestaat en het draait al jaren goed, geef toe, dan zijn we allemaal wel eens geneigd om op automatische piloot over te gaan. Er komt echter altijd een moment waarop het gewenst is om met kritische of externe ogen naar onszelf te kijken en ons af te vragen: doen we nog wel wat we echt willen doen en doen we dat goed genoeg? Op zo’n moment is het nodig om als koor de dagelijkse werking heel even aan de kant te schuiven, stil te staan en te praten over het waarom en het hoe van het koor. Geen gemakkelijke oefening! Wij spraken met koren die recent in eigen boezem durfden kijken. 10

AUDIT IN HET KATHEDRAALKOOR

de kathedraal en het leek dan ook een goed moment om de hele werking van het kathedraalkoor te evalueren.

Toen Bart Paepen enige jaren geleden pastoor werd van de kathedraal, formuleerde hij de ambitie dat hij van de kathedraal en de hele werking eromheen de beste, bruisendste van de wereld wilde maken. Een ambitieuze doelstelling, waar ook het kathedraalkoor deel van uitmaakte. Sebastiaan van Steenberge was op dat moment 17 jaar kapelmeester van

‘Niet dat het niet goed ging met het koor, integendeel!’, aldus Luc Cooremans van de vzw Choraelhuys, die het koor bestuurt. ‘Het koor draait goed en daar zijn we trots op, maar het was een goed moment om onszelf onder de loep te nemen en na te denken over een langetermijnvisie.’

Het Choraelhuys nam contact op met Koor&Stem, die een extern specialist voorstelde om een audit uit te voeren van het koor: John Damsma. Cooremans: ‘John Damsma is hier op een vrijdag gearriveerd en voerde een eerste gesprek met onze kapelmeester Sebastiaan van Steenberge over de werking van het koor. Diezelfde avond woonde hij een repetitie bij. Het hele weekend sprak hij met koorzangers, koorouders, bestuursleden, met de pastoor, de organist en anderen. We hebben ook samen verslagen doorgenomen van stemcoaches die vooraf met het koor hadden gewerkt.’ Op basis van dat uitgebreide bezoek stelde Damsma een lijvig verslag op over het koor. Dat ging zowel over vocale, stemtechnische punten, als over het koor als groepsgebeuren, de opstelling van het koor in de kathedraal, de muzikale omkadering, maar ook de bestuurlijke werking en de sociaalvoelendheid van het koor. ‘Onlangs is hij dat verslag uitgebreid komen bespreken’, gaat Cooremans verder, ‘om te checken of alles duidelijk was, maar ook om samen na te denken over wat we verder met die evaluatie kunnen doen. We hebben meteen een concreet langetermijnplan uitgewerkt met doelstellingen, werkpunten, ...’

Antwerps Kathedraalkoor

‘Een audit houden is voor onze koorwereld nog vrij uniek, denk ik!’, reageert Sebastiaan van Steenberge. ‘Ik krijg zelfs verrassende reacties uit andere professionele sectoren, bedrijven, universiteitsmedewerkers. Het is niet overal denkbaar dat middelen worden vrijgemaakt om aan kwaliteitsbevordering te doen. Dat toont aan dat het zeer moedig is.’ ‘Om een audit als deze zinvol te maken’, gaat Cooremans verder, ‘is het heel belangrijk dat iedereen doordrongen is van het nut ervan.’ Ook van Steenberge beaamt dat een audit enkel werkt als je er als muzikant voor wil en kan openstaan. ‘Bovendien is het belangrijk om na de evaluatie meteen werk te maken van een stappenplan om met de resultaten aan de slag te gaan’, besluit Cooremans, ‘anders blijven de

conclusies liggen en is de evaluatie eigenlijk voor niets geweest. Doordat we voor onszelf een duidelijk werkplan hebben opgesteld, moeten we nu ook durven verder te denken en dan zal er ook werkelijk iets mee gebeuren.’

EEN STERK MERK MAAK JE NIET ALLEEN Het kathedraalkoor is uiteraard een koor met professionele omkadering, maar dat wil niet zeggen dat je als gewone koorvereniging met vrijwilligers geen gelijksoortige denkoefening kunt maken. Bij Senza Misura kwam een grondige zelfevaluatie in eerste instantie voort vanuit een moeilijke periode. ‘Een jaar geleden, ik was toen net een jaar voorzitter van ons koor, moest ik vaststellen dat ons koor veel leden verloor’, getuigt toenmalig voorzitter Kristien Govers. Het probleem dat zich toen voordeed, was dat het koor en de dirigent op twee verschillende sporen zaten. De ambities van de dirigent lagen elders dan die van de zangers, en veel koorleden voelden zich daardoor niet meer thuis in het koor. Het bestuur trok aan de alarmbel en besloot het hele koor bijeen te roepen om over de toekomst van het koor te spreken. Op die algemene vergadering werd er gezamenlijk met alle zangers besloten dat het beter was om een nieuwe dirigent te zoeken. Een koor van 55 mensen zat zo plots zonder dirigent.

om eens stil te staan bij je waarden en doelstellingen als koor: wil je blijven werken zoals je bezig bent of wil je een nieuwe koers varen? Hoe anticipeer je op mogelijke uitdagingen? Zulke vragen zijn des te belangrijker als je een nieuwe dirigent wil aantrekken. Je wil als koor duidelijk kunnen communiceren over wat je wil, wat je verwacht en wat je te bieden hebt, zodat je de juiste persoon aantrekt om dat samen waar te maken.’ Govers: ‘Wat bij ons zo goed gewerkt heeft, is dat we als bestuur naar onze koorleden toe meteen heel transparant hebben gecommuniceerd. Voor de koorleden was het belangrijk te voelen enerzijds dat we ons lieten omringen door de juiste mensen en anderzijds dat er open kaart werd gespeeld.’ Demarbaix: ‘Het belangrijkste voor mij was om het koor te helpen om zijn positivisme, energie en dynamiek zo snel mogelijk terug te vinden. Ik heb hiervoor een interim-dirigent voorgesteld, die met het koor een bruisend aperi-

boodschap. Ik voelde dat Kristien helemaal mee was in dat verhaal en de bestuursploegen van de twee koren zijn er volkomen in geslaagd om gezamenlijk iets nieuws te creëren.’ Govers: ‘We hebben ons in het hele proces heel erg gesteund gevoeld door Erik als extern koorconsulent en dat is bijzonder fijn. De fusie van de twee koren in het nieuwe koor Mjoezik is gebeurd vanuit een wederzijds respect binnen de twee koren en met 100% loyaliteit, 100% eerlijkheid, 100% openheid en 100% goesting vanuit de twee koorbesturen. We zijn ondertussen met meer dan zeventig en ons eerste gezamenlijke concert zat echt goed. Voor ons is dit een ongelooflijk succesverhaal geworden. Het is alsof we op dat eerste gesprek met Erik en ons voormalige bestuur een zaadje hebben geplant dat op een klein jaar tijd is uitgegroeid tot een mooi bloemenveld!’ ‘Een koor is zoals een merk’, gaat Kristien verder, ‘als je je er deel van voelt en je staat achter de ideeën en je doorleeft dat, dan kan wat je doet, gewoon niet mislukken. Je moet als koor wel over je eigen grens durven te stappen. Je mag niet blijven steken in “we hebben het altijd zo geweten”. Ik kan alleen maar uit ervaring zeggen dat over dat muurtje heen stappen veilig is als je dat doordacht en in overleg doet. Ik heb heel erg veel geluk met mijn bestuursgroep, maar ik kan iedereen aanraden om zulke situaties met een open vizier te durven aanpakken. Groei daarbij als bestuur vooral niet weg van je koor en wees niet bang om een extern adviseur onder de arm te nemen.’

De fusie van de twee koren is gebeurd vanuit een wederzijds respect en met 100% loyaliteit, 100% eerlijkheid, 100% openheid en 100% goesting.’ Kristien Govers

‘Ik heb toen meteen naar Erik Demarbaix gebeld, koorconsulent van Koor&Stem’, vertelt Kristien Govers. ‘Die heeft voorgesteld om met ons bestuur te komen praten. De eerstvolgende zaterdag na ons telefoontje zat hij al met ons aan tafel. Vanuit zijn ervaring als koordirigent en als koorconsulent heeft Erik vooral geluisterd naar ons en de juiste vragen gesteld, de juiste dingen gezegd op het juiste moment. Hij brak op die manier als het ware het ijs voor ons. Hij schiep een kader waarmee wij verder op zoek konden naar onszelf en onze belangrijkste waarden als koor. En dat hebben we ook echt gedaan!’ ‘Zo een kantelpunt in de geschiedenis van een koor, al dan niet door een conflict,’ reageert Erik Demarbaix, ‘is een cruciaal moment

tiefconcertje heeft gegeven met een beperkt programma. Dat heeft zeker en vast geholpen. Daarna hebben we gezocht naar een dirigent die op lange termijn paste bij het koor.’ In die zoektocht naar een dirigent ontmoette het koor de dirigente van een ander koor in Kontich, Amivoca. Dat bracht ook de twee koorbesturen samen en na veel overleg wilden de twee koren graag de krachten bundelen. Dat bracht een hele nieuwe twist aan het verhaal. Govers: ‘Ik heb in die periode nog veel gebeld met Erik, die de mogelijke samenwerking tussen de koren bleef opvolgen. Toen we samen één koor wilden worden, hielp hij ons zelfs bij het kiezen van een naam’. Demarbaix: ’Ik wilde in mijn gesprekken met het koor graag meegeven dat open communicatie nu des te belangrijker was en dat eendracht wel degelijk macht maakt. “Ga gewoon samen voor iets nieuws!”, was mijn

Lieselotte Goessens

CD KORT Voor elk wat wils, zo kan men ons korte overzicht van nieuwe vocale cd’s betitelen. Toch springen er enkele uitgaven uit, zoals de nieuwe koorsymfonie van Piet Swerts of het luxueuze cd-boek over Gounod. In de vorige Stemband werd de liveopname van A Symphony of Trees van Piet Swerts aangekondigd. Intussen ligt dit album van het jubilerende label Phaedra in de etalages. ‘A Symphony of Trees is een emotionele, muzikale reflectie geworden over Passchendaele 1917’, schrijft de componist over zijn 19-delige oratorium op tekst van de dichter-soldaat Ivor Gurney in het mooi verzorgde boekje. Die emotie wordt door een vierhonderdtal vertolkers ook aan de cd-luisteraars doorgegeven. (Phaedra) De in Wenen werkende Italiaan Giovanni Felice Sances (ca. 16001679) was een veelschrijver; toch is hij vandaag relatief weinig bekend. Harpist, zanger, klavecinist en leider van het vocaal-instrumentaal ensemble Scherzi Musicali Nicolas Achten, koos 20 werkjes van Sances. De titel Dialoghi amorosi zegt het zelf: onschuld, verlangen, verleiding, jaloezie en wanhoop zijn de sleutelwoorden in deze amoureuze ‘cantade’. (Ricercar)

De drie Baltische landen hebben een hoogst ontwikkelde koorcultuur. De 71-jarige Peteris Vasks is een toonaangevende componist in zijn geboorteland Letland. Zijn muziek heeft misschien niet veel raakvlakken met de alom bekende Pärt, maar zijn muziek spreekt door haar eigen sfeer en eenvoud veel luisteraars aan. Niet anders is het in de cd met recente religieuze werken van Vasks. Voor een prachtvertolking zorgen het Lets Radiokoor en de Sinfonietta Riga o.l.v. Sigvards Klava. (Ondine) Voor veeleisende luisteraars is de gelimiteerde editie met cantates en religieuze werken van Charles Gounod bestemd. Naar aanleiding van zijn 200ste verjaardag werd het boek met twee cd’s uitgegeven, waarin cantates voor solisten en orkest, gecomponeerd voor de Prix de Rome (en driemaal tussen de jaren 1837 en 1839 bekroond) werden opgenomen. Verder zijn er nog werken die Gounod schreef in de Villa Medicis. Hervé Niquet, chef van het Vlaams Radiokoor, leidt zijn ensemble met de Brussels Philharmonic. (Palazzetto Bru Zane) Er verscheen nog een zoveelste opname van Mozarts Requiem. Arthur Schoonderwoerd stelt dit overbekende werk voor als een Missa da Requiem, in zijn liturgische context met gregoriaans gezang en bijgevoegd Amen en Libera me. Zo zou het Requiem in Wenen geklonken hebben. Het Gesualdo Consort Amsterdam met zangers als Marijke van der Harst, Jelle Draijer en Harry van der Kamp en het instrumentaal ensemble Cristofori, staan borg voor een goede uitvoering. (Accent) Hoe noordelijker we gaan, hoe meer kans we hebben om een goed koor te treffen. Het geldt evengoed voor het Balticum als voor Scandinavië. Crossing Borders is een al te heterogene verzameling van werken van oudere toondichters (Nielsen, Gade, Stenhammar) en van 20ste-eeuwse componisten (Holmboe, Tjornhoj). Bo Holten stichtte in 1979 Ars Nova Copenhagen en sinds 2003 is Paul Hillier de chef-dirigent van dit vocaal ensemble. Vooral de vrouwenstemmen klinken bijzonder helder. (Dacapo) MIrek Cerny

HERDENKINGSCONCERTEN Musa Horti zong destijds tijdens het verjaardagsconcert voor 75 jaar Vic Nees een onberispelijke uitvoering van het Trumpet Te Deum. Nu kiest Peter Dejans voor het Concerto per la beata Vergine, een prachtig concerto voor hobo en koor. Daarnaast zingt het koor het briljante en meeslepende Singet den Herren ein neues Lied. Als omkadering horen we werk van Daan Manneke voor koor en saxofoon, van Rudi Tas en een creatie van Kurt Bikkembergs: Tombeau à 5, Déploration sur la mort de Vic Nees. zondag 11 maart, 11.00 u. | Onze-Lieve-Vrouwekapel Antwerpen (concert van Koorlink) zondag 11 maart, 16.00 u. | Sint-Margaritakerk Tielen (concert van Koorlink) woensdag 28 maart, 20.30 u. | Abdijkerk Grimbergen (concert van CC Strombeek)

O SONG Voor Vic Nees’ 75ste verjaardag gaven Koor&Stem en Uitgeverij Davidsfond in 2011 samen het boek O Song – Vic Nees, portret van een koorcomponist uit. In dat boek lees je alles over Nees’ leven en werk als componist, zijn activiteiten als dirigent en musicoloog, zijn liefde voor het woord, zijn nationale én internationale uitstraling. De monografie werd aangevuld met een volledige catalogus van zijn werken. Het bevat ook een prachtige compilatie-cd met fraaie studio-opnamen van zeer hoog niveau uit het VRT-archief waarbij Vic Nees zijn eigen Omroepkoor dirigeert. Met teksten en bijdragen van Kamiel Cooremans, Jan Dewilde, Katelijne Theuwissen en Roger Leens. Een aboslute must voor iedere koorliefhebber en melomaan.

€ 29,95

€ 20,00

HULDE AAN VIC NEES 5 JAAR NA ZIJN OVERLIJDEN

ONVERSLIJTBAAR GEVOEL ÉN KLANKSOBERHEID De ontmoeting met Vic – nu ruim 25 jaar geleden – heb ik beleefd als een grote inspiratiebron. Al veel eerder voerde ik zijn muziek uit met Helicon en later ook met het conservatoriumkoor van Antwerpen. In 1995 maakte ik mijn eindwerk over Vics religieuze muziek en focuste op de zeer doordachte woordtoonverhouding en dus zijn erudiete omgang met taal en betekenis. In het kader van mijn proefschrift had ik een lang diepte-interview met Vic. Hij praatte natuurlijk over zijn inspiratiebronnen Hugo Distler, Ernst Pepping en Albert Roussel. Opvallend daarbij was zijn duidelijke wens om de Vlaams romantische koorstijl, die hij mede door zijn vader Staf van heel nabij gekend had, te ontgroeien. ‘Ik wilde absoluut iets anders doen dan mijn vader’, zei hij vrijuit. ‘De vocaalmuzikale taal van toen had zelden de tekst als uitgangspunt. Zo gebeurde het dat er vaak op Nederlandse tekst muziek werd geschreven die absoluut geen contact had met het Nederlandse taaleigen.’ En bovendien: ‘Er was tergend weinig goed Nederlandstalig tekstmateriaal. Niet verwonderlijk dus dat onze componisten daar nauwelijks een feeling voor ontwikkelden. Daarnaast waren de Vlaamse romantici de band met de polyfonisten en de barok totaal kwijtgeraakt, en de Vlaamse koorcultuur was er een van de massale bezetting, veeleer gefascineerd door grootsheid en bombastische harmonische effecten, dan door fijne nuance en klanksoberheid.’ Vooral de rijpere Hugo Distler mogen we beschouwen als een bijzondere inspiratiebron van Nees. De lineariteit door de herontdekking van de Schütztaal, de grotere onafhankelijkheid t.o.v. het regelmatige metrum en bovenal de ‘rijkdom van de soberheid’ waren Distlers middelen om te komen tot een nieuwe

authenticiteit. Opvallend is ook zijn grote zin voor verantwoordelijkheid op liturgisch gebied en een diepe trouw aan de bijbelse geschriften. Naar Nees’ eigen zeggen maakt de Germaanse invloed van Distler Nees als katholiek meer protestants gericht in zijn religieus geïnspireerde muziek. De typische Neesiaanse expressie laat zich misschien goed typeren vanuit die zienswijze. Als katholiek, met een gevoel voor de meer zinnelijke Romaanse stijlen, raakte hij gefascineerd door de strenge traditie van de Duitse Evangelische kerkmuziek. De directe gevoelswereld van de katholiek voelende Nees versmolt als het ware met de koelere toon van de Duitse beweging.

NEUSSER MESSE In 1998 belde Vic me op om eens af te spreken. De Duitse stad Neuss had dem renommierten belgischen Komponisten Vic Nees de opdracht gegeven een mis te componeren in het kader van het grote Quirinusjubileum, de patroonheilige van de stad. Vic wilde het gewone ordinarium (Kyrie, Gloria, etc…) niet volgen. Dat vond hij niet boeiend genoeg. Omwille van mijn theologische opleiding nodigde hij me in Grimbergen uit om te praten over een concept waarbij de litanievorm, het gregoriaans, het motet en de volkszang een geheel zouden vormen. Het Kyrie kreeg een elementaire reciteerformule maar verweven met een tekst van Hildegard Von Bingen (12de eeuw) in motetstijl. In het Gloria combineert hij de gregoriaanse missa lux et origo met nieuwe ritmische en imitatieve koorfragmenten, begeleid door orgel. Opvallend is dat (pas) aan het eind van het Gloria een trompet verschijnt om een jubelend slot aan het serene gregoriaans toe te voegen. Goed gekozen bijbelfragmenten uit de Jacobusbrief en de psalmen wisselen af met volkszang. De première van de Neusser Messe (uiteraard in Neuss) was een grandioos succes. Het koor kon schitteren in de nieuw gecomponeerde passages, maar aan de gemeenschapszang kon iedereen deelnemen.

REGINA COELI BLUE BE IT In de jaren die volgden ging ik samen met Vic tweemaal in Duitsland workshops geven rond zijn composities. In Ingolstadt bij München waren enkele koren zijn Magnificat aan het instuderen. Aan beide composities spendeerden we een lang weekend waarbij ik repeteerde en Vic toelichting gaf. Het Magnificat wordt beschouwd als zijn meest omvattende a-capellawerk en is een ware koorolympiade. De deelnemers van verschillende Zuid-Duitse koren waren in de wolken over deze ultieme uitdaging om het langer dan twintig minuten durende a-capellawerk onder de knie te krijgen. ’s Avonds in de Stube vroeg ik Vic of hij zijn Magnificat als zijn hoofdwerk beschouwde. Verrassend genoeg antwoordde hij dat zijn Regina Coeli - Blue be it meer zijn eigen stijl vertegenwoordigde. Het werk waarbij de gregoriaanse Maria-antifoon Regina Coeli verweven wordt met een gedicht The Blessed Virgin Compared To The Air We Breathe van de jezuïet Gerard Manley Hopkins. Een rijkelijk expansieve sopraansolo treedt samen met een repetitief nuchtere koorbehandeling op de voorgrond. Daarenboven worden de etherische luchten waarvan sprake in het gedicht versterkt door een celesta. Versterkt is niet het juiste woord, want de zijdezachte celesta is nauwelijks hoorbaar. Grappige anekdote: Toen ik het werk in 2010 uitvoerde in Antwerpen, had ik kosten noch moeite gespaard om een echte celesta te laten aanrukken. Na afloop, merkte Vic droogjes op, dat hij het veel beter vond met een synthesizer ‘omdat de celesta nooit boven het koor uitkomt.’

Voor ieder wat Nees Met veel genoegen heb ik heel wat werk van Nees uitgevoerd. Dat mooie gematigde modernisme met telkens weer verrassende vernieuwingen (spreekkoren, repetitieve passages, minimal music, expansieve melismen, verrassende instrumentaties) en verfijnde nuances (accentverleggingen, opbouw vanuit één interval of motief tot een polyfone waaier, cyclische quasisymmetrie, ostinaten) maken het instuderen tot een ontdekkingstocht voor het koor. En eens gekend blijkt het onverslijtbaar. Dat geldt niet alleen voor de grotere werken die hierboven beschreven zijn, maar ook kortere koorbladzijden die Vic Nees ons naliet, zijn van dezelfde diepgang. Elk koor vindt wel een werk dat past. Een nalatenschap om blijvend te koesteren. Geert Hendrix | docent groot koor en koordirectie KVC Antwerpen, directeur SAMWD Lier, dirigent Helicon en La Passione, Lier

BETROKKEN

Mijn verste herinnering aan Vic Nees gaat terug tot de jaren ‘80, toen hij dirigent was van het Radiokoor en mijn vader regelmatig met hem samenwerkte als organist. Het kerstconcert dat ooit op de buis kwam waarin ze verkleed als pater optraden vonden we hier thuis als kind hilarisch. Pas jaren later, toen ik zelf als componist actief werd, kwam ik Vic regelmatig tegen. Ik apprecieerde zijn betrokkenheid bij de jongere generatie die hij inspireerde door zijn visie en ervaring te delen. Met Aquarius (als zanger) en met De 2de Adem (als dirigent) voerde ik een aantal werken van hem uit. Met een muziekfestival waarvan ik voorzitter was organiseerden we in Aalst nog een uitvoering van zijn Requiem. En voor de Camerata Aetas Nova schreven we, naast Raymond Schroyens en Michaël Vancraeynest, elk een deel van de compositie Nachtlied.

EIGHT JAPANESE FOLK-SONGS Met zijn Eight Japanese folk-songs voor gemengd koor heb ik misschien wel de sterkste band. Met De 2de Adem zongen we het regelmatig op concert, vaak zelfs in openlucht: vanop een boot tijdens de Gentse Feesten en in

de Japanse tuinen van Oostende en Hasselt. Deze cyclus biedt een grote variatie, van heel melodische pentatonische passages over de verstilde intimiteit van een wiegenliedje tot de kracht van natuurbeschrijving. De liederen zijn ook afzonderlijk uitvoerbaar. En in twee deeltjes zit een baritonsolo.

Aan de slag! Door de open lettergrepen is de Japanse taal heel dankbaar om te zingen. De grootste uitdaging ligt in het zoeken naar de uitspraak van de u: die houdt het midden tussen onze u, oe en eu. Met de oe zoals in het Franse ‘fou’ kom je dichter in de buurt dan met die in ‘boer’. En dan is er de ‘r’ die tussen de r, de l en de d zit. Je maakt ze met slechts één enkele tongslag. Ideaal dus om de zangers hun eigen stemapparaat verder te laten ontdekken en verfijnen. De zetting van Vic Nees biedt voor alle partijen mooie lijnen. Het is belangrijk om ademhalingen goed af te spreken en de zangers daar tijd te geven zodat de stemvoering soepel kan verlopen en het geheel expressief blijft klinken. Op die manier ontstaat een balans tussen het volkse karakter van de oorspronkelijke melodieën en de contrapuntische uitwerking ervan. Maarten Van Ingelgem | componist, dirigent van De 2de adem, docent compositie LUCA

INSPIREREND Als 8-jarig kind beleefde ik een memorabel muzikaal hoogtepunt toen ik met het kinderkoor mocht optreden op het Internationale Muziekfestival voor de Jeugd te Neerpelt. Zodoende maakte ik voor het eerst kennis met een compositie van Vic Nees, namelijk het plichtwerk Mietje. De persoonlijke manier om zich als componist uit te drukken, maakte alvast een diepe indruk op een zingend jong kind. Ook later als jonge componiste drukte Vic Nees ongetwijfeld zijn persoonlijke stempel op mijn creatieve werk, als een rechtstreekse bron van inspiratie. Vic Nees bezorgde mij als jonge studente een studiebeurs in Duitsland, zodat ik in Darmstadt masterclasses kon volgen bij onder meer Karl Heinz Stockhausen en Wolfgang Rihm. Ook de regelmatige samenwerking met Vic als jurylid in Neerpelt blijft een onvergetelijke persoonlijke ervaring. Ik herinner mij Vic Nees als een minzame, zeer intelligente man met dat soms éne tikkeltje van een cynisch

vleugje humor dat hem zodanig typeerde. Werkzaam als koordirigente, onder meer in Berlijn en Bretagne, passeerden talloze composities van hem door mijn handen. Wat mij daarbij steeds opnieuw opviel, was niet enkel een muzikaal-technisch hoogstaand vakmanschap van zijn algehele oeuvre, maar bovenal: de opvallend hoge graad van zangvreugde tijdens de uitvoeringen door jong en oud. Ook de vocaal schrijvende jonge componisten zijn hem zonder enige uitzondering schatplichtig.

LIEDJES VOOR DE SLAPELOZEN Liedjes voor de slapelozen is een van mijn favoriete composities van Vic Nees. Dit charmante koorwerk heb ik destijds zowel gezongen als zelf gedirigeerd in Frankrijk op een internationale masterclass. De muziek staat op vlot geschreven gedichten met een tijdloze inhoud. Het beschrijft op een herkenbare manier het veel te gejaagde moderne leven, waardoor de hardwerkende Vlaming nauwelijks nog rust vindt; zijn kostbare nachtrust inbegrepen. Het is een bijzonder dankbaar werk, zowel voor de uitvoerders als voor het publiek: aangenaam om zingen, pittige pianobegeleiding met af en toe humoristische trekjes die het werk kleurrijk omkaderen.

Aan de slag! Start bij voorkeur met beide hoekdelen 1 en 7, in 8-stemmige divisi, aanvankelijk zonder de pianobegeleiding. Laat de koorzangers van bij het begin gewend geraken aan de jazzy akkoorden. In deel 1, Plena luna, zingt een knaap een korte solopartij. Je kunt daarbij denken aan een ludieke aankleding: het kind verschijnt in pyjama met een teddybeertje onder de arm. Het is aangewezen in het begin van deel 1 het metrum strak te houden, maar vanaf maat 21 is een vrijere en swingerige uitvoering van het jazzy ritme in triolen wenselijk. Let er echter op dat de samenzang gelijk blijft, en er niet té veel individueel geïmproviseerd wordt. In deel 2, Slaap nu, mijn kleine jongen gaat de moeder mee met het kind naar boven en tracht het al zingend in slaap te wiegen. In een rustig andante tranquillo tempo circuleert de melodie regelmatig rond reine kwart- en kwintafstanden, in afwisseling met een stijgende melodische lijn. Een goede alt-soliste uit het koor is in staat om deze rol te vertolken. In het bijzonder pittige deel 3, Waar is het programmablad, dialogeren de moeder (alt solo) en de vader (bariton solo) in een vlot allegro energico tempo en dat dient met de

Erika Budai | componist, docente harmonieleer en muziekcompositie aan het Stedelijk Conservatorium van Leuven, dirigente

MINZAAM KRITISCH Vic Nees was voor mij als kind die mythische figuur die plichtwerken voor Neerpelt schreef en in de jury zetelde van talloze festivals waar ik in koor aan deelnam. Pas veel later leerde ik hem persoonlijk kennen, naar aanleiding van de kinderkoordagen in Wetteren, die hij een erg warm hart toedroeg. Hij was telkens aanwezig op de toonmomenten en gaf op een fijne en toch erg rake manier zijn reflectie op het geleverde werk; met weinig woorden die hij weloverwogen uitsprak en doorspekt met humor die zijn kritiek op een minzame manier verpakte. Ik voerde reeds met veel plezier verschillende werken van Vic Nees uit met zangers van alle leeftijden. Zijn composities hebben vaak de naam om nogal moeilijk toegankelijk te zijn. In

Omroepkoor met Vic Nees aan de piano in Studio 1 Flagey, 1992 © VRT, Phile Deprez.

nodige ironie te worden vertolkt. Beide solisten moeten dus handig op elkaar inspelen met een ritmische punctuele behendigheid, zodat de dialoog verstaanbaar blijft en de humor beslist niet verloren gaat. In het 8-stemmig a capella deel 4, En wat later op de radio, becommentarieert het koor de laatste nieuwsberichten op de radio. Dit deel is vrij kort en traag, de harmonieën zijn toegankelijk en baden opnieuw in een reeds eerder gehoord jazzy sfeertje. Dit korte overgangsdeel gaat meteen over in deel 5, De wereld zucht van zorgen, in een zwierig walstempo, voor het merendeel in unisono uitgevoerd. De taalexpressie is hier van cruciaal belang. Dit deel eindigt met een korte baritonsolo. De introductiematen van deel 6, En voor al die niet kan slapen, zijn opnieuw 8-stemmig a capella, meteen gevolgd door de altsolist, die nog steeds de rol van de moeder vertolkt en in dialoog gaat met het koor, ondersteund door de pianobegeleiding. De intense kleur van de samenklanken is cruciaal belangrijk. Deel 7 is een quasi reprise van deel 1, met als verschil enkele verrassende slotmaten in de pianobegeleiding, namelijk de staande klok met het herkenbare motiefje van de Londense Big Ben, meteen gevolgd door de roep van de koekoeksklok, die eenieder vertelt dat het hoogdringend tijd is om eindelijk in te slapen...

mijn ervaring is het harde werk in het oeuvre van Vic Nees hoofdzakelijk voor de dirigent. Zijn composities worden gekenmerkt door een sterke woord-toonverhouding waarbij de tekst uitgangspunt is voor melodie, ritme en harmonie. Daardoor ziet de metriek er op het eerste zicht soms wat complex en onoverkomelijk uit. Maar als je ontdekt hoe melodie en ritme op de tekst geënt zijn, wordt meestal duidelijk hoe je het werk kan aanbrengen bij je koor. De eigenlijke directie blijft vaak wel moeilijk omwille van de vele maatwisselingen, maar ook hier zou ik de dirigent de raad geven om vanuit de tekst te blijven denken.

BERCEUSE Berceuse is een werkje op tekst van Paul Van Ostaijen en is voor gelijkstemmig jeugdkoor of een wat ouder kinderkoor zeer haalbaar. In dit werk kan je het hele koor steeds bij het repetitieproces betrekken omdat de meerstemmigheid bestaat uit drie onafhankelijk melodieën die nadien gestapeld worden. Oefen de meerstemmigheid met alle kinderen, wissel de partijen regelmatig af. Je kan dat dan ook makkelijk spreiden over verschillende repetities.

Aan de slag! Bij het aanleren van de hoofdmelodie probeer je het beste om de rust onmiddellijk te integreren in de ademhalingen. Geef de zangers vanaf de eerste repetitie genoeg tijd om te ademen na de eerste twee korte motieven. Laat de melodie kabbelen over de maatstructuur heen. De grootste uitdaging is om de eindmedeklinker -s- mooi samen te krijgen en niet te laten overarticuleren. Als dirigent kan je dat sturen met een heel rustige en kleine slag zonder veel puls. Leer de onderstem ook aan de hele groep aan. Bij die melodie lonkt het gevaar dat de zangers

niet genoeg stijgen in de korte motieven waardoor de eindnoten telkens te laag zijn. Wanneer je de twee melodieën samenbrengt, is de unisono in maat 6 een goede hulp. Zorg dat je zangers de unisono ervaren en zich daarop richten voor de stijgende lijnen. Laat hen ook de unisono op de slotnoot heel bewust ervaren. Voor de moeilijke inzet op mi in maat 7 laat je de zangers de melodie richten naar de la op ‘reus’. Zo zijn ze minder gefocust op de moeilijke inzet (septiem met de eerste stem). De tweede stem, bovenstem, leer je als laatste aan, ook aan de hele groep. Die melodie is op zich redelijk eenvoudig, maar moeilijk in combinatie met de andere stemmen omdat ze in een 3/4–maat gedacht is. Voor de eerste drie motieven is het zeker erg nuttig om ze in dat metrum aan te brengen. Een moeilijk noot is de si in maat 5, kenmerkend voor de dorische modus waarin dit lied geconcipieerd werd. Door niet te lang te wachten met het confronteren van bovenstem en hoofdmelodie kan je weer vanuit de verschillende unisono’s werken. De dissonant tussen hoofdmelodie en bovenstem in maat 7 vormt geen probleem als de zangers hun eigen lijn bewust vormen. Nog een aandachtspunt is de ademhaling in maat 8, laat die nooit zomaar passeren. Het samenbrengen van de drie melodieën blijft een uitdaging voor de dirigent. Weet wanneer een bepaalde stem jou nodig heeft zodat je ze op de juiste plaats kan sturen. Ik vind het nuttig om alle kinderen alle partijen te laten ervaren in de meerstemmigheid, zo leren ze beter te horen hoe de verschillende melodieën samenkomen. Marleen De Boo | dirigente Waelrant, docente postgraduaat kinderen jeugdkoor, docente opleiding Zingen met kinderen

DÉPLORATION SUR LA MORT DE VIC NEES In maart geeft Musa Horti drie herdenkingsconcerten rond Vic Nees. Naast werken van Nees zelf, prijkt op het programma ook Tombeau à 5 – Déploration sur la mort de Vic Nees van de hand van Kurt Bikkembergs. Kurt Bikkembergs schreef in juni 2016 het eerste van een reeks werken voor a-capellakoor die hij opdraagt aan zijn leermeesters, zijn vrienden, mensen die een diepe indruk nalieten en die heel veel betekenden voor de componist. Hij noemt zijn eerbewijzen Tombeaux, daarmee verwijzend naar de naam die Franse barokcomponisten gaven aan de – vaak monumentale – composities waarmee zij hulde brachten aan hun collega-musici. De eerste in de reeks, Tombeau à 5, is opgedragen aan Vic Nees. Nummer twee zal worden opgedragen aan Frans Mariman. Tombeau à 5 is geschreven voor vijfstemmig

16 a-capellakoor (SSATB) op de tekst van Klage

(Klacht), een donker, aangrijpend gedicht van de Oostenrijkse dichter Georg Trakl (18871914). Het gedicht van Trakl is duister, mysterieus in zijn beeldspraak maar tegelijk heel helder in zijn klacht om het verlies. Bij Trakl is dit verlies in de eerste plaats de teloorgang van de menselijkheid aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. Bikkembergs transponeert dit tot het verlies van een persoon met wie hij zich verwant voelde, een componist en dirigent die niet bang was om nieuwe dingen te schrijven of uit te voeren, kortom, een mens die hem zeer dierbaar was: Vic Nees. De klacht van Trakl verwoordt in zekere zin wat Bikkembergs voelde bij het overlijden van Vic Nees. Als tekst voor elk van zijn Tombeaux kiest Bikkembergs telkens een taal die een belangrijke rol speelde in het leven van de componist voor wie het werk geschreven is. Voor Tombeau à 5 is dat het Duits. In de vroege jaren 60 studeerde Vic Nees koordirectie bij Kurt Thomas aan de Hochschule für Musik in Hamburg. Maar ook daarvoor al, tijdens zijn studie aan het Conservatorium van Antwerpen, was hij in contact gekomen met Duitsland en de Duitse jeugdmuziekbeweging, die sterk inzette op jeugd, muziek en koorzingen. In zijn stijl was hij erg beïnvloed

door de muziek van componisten als Hugo Distler en Paul Hindemith. De keuze voor een Duitse tekst lag voor Bikkembergs dus voor de hand. Het had ook Möricke of Goethe kunnen zijn, maar het werd Georg Trakl. Tombeau à 5 is een traag, intimistisch en beschouwend werk. Bikkembergs bewijst eens te meer dat hij een meester is in het verklanken van tekst en het creëren van een stemming. Door dit bijna organisch samenvallen van de muziek met de gevoelens die ze oproept, krijgt het werk iets vanzelfsprekends. Maar deze schijnbare evidentie is bedrieglijk: het werk is allesbehalve gemakkelijk om uit te voeren en vereist van de zangers een grote concentratie en een stevige portie technische vaardigheden. Diatonisch (horizontaal) is het werk goed te zingen. De uitdaging ligt in de verticaliteit en dwingt de zangers om continu én naar zichzelf, én naar de andere stemmen te luisteren. Wie naar Tombeau à 5 luistert, zal zeker een gelijkenis merken met Bikkembergs’ Für viele (2013), zowel qua opbouw als qua tonaliteit. Beide werken passen voor de componist binnen een zoektocht naar nieuwe klanken, sensorische en sensuele prikkels waar je haren van recht gaan staan. Hij componeert op de rand van de atonaliteit. Zoals hij zelf aangeeft, is zijn schrijfwijze verwijd tonaal: aan de kiem van de tonaliteit wordt wat gesleuteld, zodat een grote en kleine terts bijvoorbeeld twee grote tertsen worden. Het resultaat is een toonaard in 9 tonen. Voor zangers en luisteraars klinkt het in eerste instantie, afhankelijk van hun persoonlijke gevoelens of associaties, misschien onwennig, bevreemdend, oosters of zelfs mystiek. Wie deze werken meermaals uitvoert of beluistert, krijgt echter al gauw een gevoel van herkenning, dat rustgevend werkt en dat het mogelijk maakt dat je ziel tot in het diepst geraakt wordt door de tekst, de betekenis, klank en sfeer van het werk. Peter Dejans en Ines Van Houtte

REPERTOIRETIPS De bibliotheek van Koor&Stem koopt regelmatig nieuwe partituren aan. Maak een afspraak in Antwerpen of Gent en kom snuisteren in de meer dan 190.000 nieuwe en oude partituren.

GELUKKIG ZIJN

aalf anderstalige zangers zongen

stalige liedjes en vertelden over hun

nd. Het werd een daverend succes.

ast Forward opgegaan in Theater

it de voorstelling Gelukkig zijn het

uso ontstaan. Omdat de vraag naar

ndstalige liedjes groot is, besloten

heater van A tot Z de krachten te

antal van de arrangementen van de

eaterproductie Gelukkig zijn uit

e manier kunnen nog veel meer

ands- of anderstalig, genieten van

ge liedjes uit de Lage Landen.

w.koorenstem.be

Theater www.theateraz.be

LIEDJES UIT DE LAGE LANDEN VOOR GEMENGD KOOR EN PIANO

e theatergroep Fast Forward de

Gelukkig zijn, waarmee ze door het

We zijn in blijde verwachting van een heerlijke bundel vol fijne koorbewerkingen. In 2015 maakte theatergroep Fast Forward de theaterproductie Gelukkig zijn, waarmee de groep door het land toerde. Twaalf anderstalige zangers zongen bekende Nederlandstalige liedjes en vertelden over hun leven en achtergrond. Het werd een daverend succes. Ondertussen is Fast Forward opgegaan in Theater van A tot Z, en is uit de voorstelling Gelukkig zijn het diversiteitskoor Koruso ontstaan. Eind maart verschijnt bij Koor&Stem de liedbundel met koorarrangementen van deze productie. Ik wil je, Porselein, De eerste sneeuw, Ik mis je zo en de titelsong Gelukkig zijn zijn slechts enkele van de hartverwarmende arrangementen van Chris Carlier (zie interview elders in deze Stemband) voor gemengd koor met piano. De stukken zijn zowel voor Nederlandstaligen als anderstaligen een verfrissing van hun repertoire. Binnenkort verkrijgbaar in onze webshop!

FOLKSONGS FROM NORWAY Henning Sommerro (°1952) is in Noorwegen belangrijk als componist en uitvoerder. Hij schreef eenvoudige liederen, kamermuziek, koormuziek, orkestmuziek, film- en theatermuziek en drie opera’s. Als professor Compositie, Orgelimprovisatie en Contrapunt is hij verbonden aan het departement Muziek van de Universiteit van

Trondheim. In de bundel Folksongs from Norway vind je twaalf tamelijk eenvoudige arrangementen van volksliederen voor (soms gesplitst) gemengd koor met hier en daar een sopraan- of tenorsolo of solokwartet a cappella. De teksten zijn in eenvoudig Noors en snijden zowel religieuze als profane onderwerpen aan. Wij ontdekten alvast enkele pareltjes. Uitgegeven door Norsk Musikforlag.

AFRIKAANSE SFEER Cantem Africa is een multicultureel solidariteitskoorproject uit Catalonië. In de uitgave vind je tien Afrikaanse volksliederen die door bekende Catalaanse componisten voor gemengd koor gearrangeerd werden. Cantem Africa nodigt je uit om op reis te gaan door Afrika, langs welkomstliederen, dankliederen, liederen over leven, geboorte en dood. Achteraan neemt de bundel een korte duiding van ieder lied op, inclusief uitspraaktips. Er bestaat ook een versie voor kinderkoor met pianobegeleiding. De opbrengsten van de verkoop van deze bundel gaan naar een project voor straatkinderen in Mozambique en weeskinderen in Senegal. Uitgegeven door Fundacio Main, Barcelona.

ALORS ON CHANTE... STROMAE! Wie blijft er nog onberoerd zitten bij een nummer van Stromae? De Brusselse rapper onderscheidde zich al snel van vele anderen door zijn flair, stijl en sterke maatschappijkritische teksten in het Frans. De Franse uitgeverij A coeur Joie en arrangeur Brice Legée zorgden voor koorarrangementen van een reeks bekende en minder bekende nummers. Formidable zal heel wat koren kunnen bekoren. Maar vergeet ook Papaoutai niet.

Een serieuze woordenvloed die stevige ritmische vaardigheden vereist. Het merendeel van de arrangementen kan je op youtube beluisteren in het kanaal van de arrangeur. Voor gemengd koor en piano. Uitgegeven bij A coeur Joie.

UIT DE BALKAN Muziek uit Griekenland, Servië, Bulgarije, Turkije, Macedonië en Albanië: In Polyphonies des Balkans ontdekken vrouwen- en kinderkoren koormuziek uit de Balkan. De arrangementen zijn meestal eenvoudig: van een- tot vierstemmig, al dan niet met begeleiding van accordeon, viool of handgeklap. Uitgegeven bij A coeur Joie.

SOLO: EVERLASTING VOICES Meer en meer mensen beginnen te zingen op latere leeftijd. Omdat het goed is voor je gezondheid of omdat het gewoon zo fijn is. In Everlasting voices uitgegeven bij Peters zitten 24 sololiederen met beperkte tessituur in allerlei stijlen. Bij de liederen vind je informatie over de stukken en de componisten alsook uitspraakregels voor het zingen in het Italiaans, Duits, Spaans en Frans. Daarnaast zitten er ook tips bij om je stem gezond te houden en krijg je uitvoeringsadvies. Er zijn twee uitgaven: een in een lagere ligging en een in een hogere ligging.

VOOR KOOR EN PUBLIEK

CREATIES

KLEINE HELDEN VAN STEF MINNEBO

Een pas de deux in het ballet is een dansduet. Deze Pas de deux is er eentje voor koor en publiek: Paul Smith schreef hem voor SATB en piano, met de mogelijkheid om het publiek te laten deelnemen. Bijgevolg ontstaat er een duet tussen de uitvoerder en het publiek. Gedurende vijf delen (entrée, adagio, variation 1, variation 2, coda, titels refererend aan de dansdelen) ontdekt het publiek de compositie waarbij hedendaagse muziek gemixt wordt met bekende thema’s uit o.a. balletten van Tsjajkovski teksten van Shakespeare, Thomas More, Japanse poëzie en wereldmuziekritmes en melodieën. Voor de uitvoering ervan heb je een vleugelpiano, djembé of andere drum, triangel en wood blocks nodig. Ook fijn om toe te voegen zijn een elektrische piano, PA-systeem, 5 microfoons (voor eventuele solisten) en een loopstation. Dit werk werd uitgevoerd in mei 2017 in Bozar tijdens het participatief project van Singing Brussels. Uitgegeven bij Peters.

CANTATE VAN LUC VAN HOVE

Op 4, 5 en 6 mei kan je in Heist-op-denBerg de creatie horen van de cantate Kleine helden van Stef Minnebo op tekst van Hilde Keteleer. Het werk behandelt verschillende thema’s: multiculturaliteit, één wereld, kleine initiatieven die het verschil maken. De bezetting is groots: 4 blazers, accordeon, piano, 2 gitaren, bas, percussie, SATB en koorsolisten, maar een kleinere instrumentatie kan ook. Binnenkort beschikbaar bij Euprint.

Op 22 februari werd in Leuven Cantate opus 54 van Luc Van Hove (°1957) gecreëerd. Het werk sluit enigszins aan bij het oorspronkelijke religieuze en geestelijke karakter van een cantate. Het stuk denkt na over het begrip humaniteit, al dan niet door geloof ondersteund, aan de hand van verschillende teksten uit drie verschillende tradities: een fragment uit psalm 22 in het Latijn (het Oude Testament), twee teksten in het Chino-Japans en een korte reflectieve tekst die uitgesproken wordt op het einde van een meditatiedag, in het Engels vertaald (zenboeddhistische traditie) en enkele verzen uit de Bergrede van Mattheus, in het Engels (het Nieuwe Testament). In het fragment uit psalm 22 ervaart de mens zichzelf als door God verlaten, geworpen op een wrede en genadeloze aarde. Daartegenover stellen de andere teksten sporen van menselijkheid en ontzag voor de menselijke existentie voor. Het werk is fundamenteel eendelig, hoewel er vier duidelijke geledingen te horen zijn: intro, psalm 22, Bergrede, outro. De overwegend langzame en introspectieve muziek wordt alleen doorbroken door een veeleer hevige en expressieve, ook snellere muziek van de Latijnse psalm. Uitgegeven bij Donemus.

MUSICAL

KOORLIEDEREN VAN JOHAN SLUYS

De romantische musical LalaLand is winnaar van 6 Oscars, 7 Golden Globes en 5 BAFTA’s. Ondertussen bestaan er van een aantal nummers (Someone in the crowd, City of stars, Another day of sun en Audition) arrangementen voor SSA of SAM met piano. Uitgegeven bij Faber.

Op 18 november jl. creëerde kamerkoor Aquarius o.l.v. Marc Michael De Smet in Sint-Pieters-Leeuw 5 koorliederen op tekst van Peter Theunynck op. 17 van Johan Sluys voor SATB, piano en 2 percussionisten. In dit werk worden gedichten uit de bundel De benen van de hemel van Peter Theunynck van muziek voorzien. In The Motor Cycle worden de eerste bestuurders van de pas uitgevonden tanks geronseld. Yperiet of mosterdgas (in 1917 voor het eerst gebruikt door de Duitsers) had vreselijke gevolgen voor ogen, huid, longen... Kanonnenvlees is een allegorisch gedicht waarin de rekruten worden gekookt in een heksenketel. In Haig (de bevelhebber van de geallieerden) wordt de neerwaartse spiraal van de oorlog weergegeven door het vallen van de bomen. De thuiskomst van verminkte soldaten na de oorlog wordt beschreven in Coming Home. Niet uitgegeven, raadpleegbaar in de bibliotheek van Koor&Stem.

WOSHkoor ,

zang- en muziekgroep

Schouwburg cc Zwaneberg Cultuurplein 1 2220 Heist-op-den-Berg

Kaarten in voorverkoop: €15

Aan de kassa: €18 Reserveren vanaf 1 maart 2018 Tel. 015 24 11 21 of via de koorleden

vrijdag 4 mei 2018 – 20.00 u.

19.15 u. inleiding op het programma-Vélodroom-cc zaterdag 5 mei 2018 – 20.00 u. 19.15 u. inleiding op het programma-Vélodroom-cc zondag 6 mei 2018 – 15.00 u. 14.15 u. inleiding op het programma-Vélodroom-cc

v.u.: May Dierckx, Dulft 15, 2222 Itegem

DOEWAP #6: NIEUWE LIEDJES VOOR IN DE KLAS In Doewap #6 vind je nieuwe kinderliedjes en vrolijke volksliedjes van binnen Europa in het Nederlands, Frans en Spaans en van buiten Europa in het Tsonga en Arabisch. Swilo yini is een melodieus lied met veel Afrikaanse schwung, met het stapellied Eén wil ik zingen testen de kinderen hun geheugen. Me gusta van Jan Coeck doet je spontaan meedansen, telkens in een andere stijl én andere taal. De aanstekelijke melodie van Tiri tiri brengt ons naar Libanon en Tumbalalaika naar een gezellig kampvuur met vrienden. Het sfeervolle In je hoofd kun je alles van Sebastiaan van Steenberge maakt de bundel compleet. Weer een hoop heerlijke liedjes voor in de klas. Liesbeth Segers Te koop in de webshop van Koor&Stem.

KOORKLANK

NIEUWE PARTITUREN

VIER KEER VIC NEES Vijf jaar geleden overleed Vic Nees (8 maart 1936 – 14 maart 2013). Daarom vind je bij deze Stemband enkele partituren van Vic Nees. Op papier. En om meteen mee aan de slag te gaan. Want naast grote composities die niet voor ieder koor haalbaar zijn, schreef Nees heel wat kleine juweeltjes, gebruiksmuziek voor iedereen. We kozen vier werkjes uit: zowel profaan als religieus, zowel voor gemengd Repleatur os meum koor als voor gelijke stemmen. [

Text: Psalm 71 (70), 8 and 23

! 44

4 S ] ! 4 [

Allegretto

! C

g C C

g C

f h

g C

Re - ple - a - tur os

g C

g g C C

g C C

C C

me - um,

g C

re - ple - a - tur os

Music: Vic Nees (1936 - 2013)

me - um,

re - ple -

Repleatur os meumg is een fris koorwerkje op g f g g g g g g g g g g g g g g C C C C C C C C C C C C C C C C C C C Het C C ] ! h h twee psalmteksten gelijke C stemmen. h voor h werd in 1969 geschreven en in 1970 gebruikt [ Q Q C C C C C 3 R C C C C C C 44 C O de ! C C het voor Europees muziekfestival h Jezus, Uw naam is4 honig voor p S S jeugd Neerpelt (EMJ) inS de Wimpelreeks. C ! C C C in C C C C C C C C 44 C 43 C C me - um, os me - um, os

- a - tur os me - um, os

rit.

me - um lau - de

tu - a, lau - de

me - um lau - de

tu - a, lau - de

tu - a,

ut pos-sim,

p C=C g B C ! ! 22C C S C C C 43C O B C C C C 23 C B C C Je - zus, Uw naam is ho - nig - pre, can - ta 3 3 ! 22S B C C C C C 4S C B C C 2 B C S ] ! C Je - zus, Uw naam is ho - nig put pos-sim, ut pos - sim, Õ! 22 B C C 43 B C 23 B Y C

[[

lau - de

can

non legato

lau - de

tu - a, lau - de

poco legato

Text: Albert Boone, (1917 - 2007)

pos-sim,

Come un corale ( = 54) 13

[

tu - a,

poco più mosso

]

C Y SC

C C

226 C B O C S S 4

C C

in on - ze ut pos -sim,

ta - re

pos - sim,

mf C B C S 3 3C B C C C 44

cresc.

422 4

mf3 22 O 2 B C W C 3 4 B C 42 SB WC 46 C C ze - C ge - nend C 4 C liedC dat 4 mond, C can - ta - re pos -sim, pos -sim can 2 BO S B C C 43 B C 22 2 fmond, ze - g ge - nend lied dat g C C T S T C C C T S T C S 22 B h O W B C C h 43 B (X ) C 22 re, can - ta - re, can fmond, ze - ge - nend S T C liedC datC T C C C C C T h h h h h S

mond, pos-sim,

ze - ge - nend pos -sim,

lied dat pos -sim can -

C C C C C C C C C C CC ! # 442 pC B C C C C C 3C C Y B C 23 B ] 2- ta - 4 Je - zus, Uw naam is ho - nig in on - ze ! 4 C C WC C C C C C C WC C C C C ] 4 7 Jezus uw naam is honig is een - ta re, can - tavierstemmig - re, decresc. can - ta - re, cresc. [ -B C C C B Y C 43 B C 23 B Y C C C C 22 B O S ! 22 B (X ) C C 22 moltoAnima legato deeltje uit Christi. Het veertiendelige p subito [ g g lust van het g door on - ze zie - len ruist, hart en vang hoop C le - C ven - deC bron C C- C C C ! C C T C C C C CO O C C2 C C S C Y opdracht B C C 43 W B X C van 3 B de Vlaamse ! - 22ta - re, C alC - le -C luC -B in werk B h ontstond C C al2 B - O jeia, al le - lu - ia, 2 al - le C - lu C - ia, le p subito zie - len ruist, lust van hetg hart en hoop g le - venC - de bron van R door on - zeS g g - C g C C die BC C C C 3 jaar zuïetenorde, in bestond. C C Y C C C 2 B O C In B C SC C B 1990 ] ! Õ! 22 B C C C C C C 43 C B 450 C 2C 2 18

poco legato

Je - zus, Uw

naam is

cresc.

ho - nig in on - ze

1991 was het tevens 500 jaar geleden dat C C 2 BO S # 2 B C C C C 3 B C 3 C C B Y B4 2 B YC C ] 2 stichter Ignatius geboren werd. ‘Anima 2 Christi’ zijn de eerste woorden van een gebed mf [ 3 22 B C C 43 3 B C C Y C C 22 B O S ! B Ignatius O S zijn C C 2 B B in B C 2 oefeningen dat Geestelijke mf warm aanbeveelt. en vertalingS S 2 Samenstelling 3 3 3 ! B B C C C 2 O door on - ze

le zie - len ruist,

lu - ia, al - le lu - ia, al le - lu - ia, al lust van het hart en le - ven - de bron van hoop

zie - len ruist,

lust van het

www.koorklank.be

door on - ze

hart en

le - ven - de bron van

hoop

Õ!

on - ze

C YC

on - ze

B YC

da - gen.

2 B

Je - zus, Uw

da - gen.

23 B 3

BO BO

da - gen.

mf 22 B

Je - zus, Uw

mf 2 B

Je - zus, Uw

naam is

4 B

naam is

43 B

naam is

3 YB

hei - li - ge haard van

2 B

hei - li - ge haard van

23 B Y C C

hei - li - ge haard van

3 B

Text: Albert Boone (1917 - 2007)

[

Y ! Y c

vuur,

2 B

vuur,

22 B O 2 BO

Molto tranquillo e bene sostenuto ( = ±63)

Y ! Y c

pp YY ] ! c B

pp B

noe,

noe, noe,

Noe, noe,

noe, noe,

Music: Vic Nees (1936 - 2013)

pp g g C C S

Laat de

noe,

g g C C

ster - ren uit uw nach - ten

noe,

noe, noe,

noe,

[ Y g voor Nachtlied, een profaan werk SSA C opC tekst g g C C C C C C 43 C O C C C c B ! Y C C C h h h h h Boone h uit 1981. Heth ish een van valAlbert dateert - len, span ze aan de he - mel van uw hart. Luis - ter hoe de Y S ! Y C werk C c C C C C 43 prachtige rustig weemoedige B met een B noe, noe, noe, noe, noe, noe, noe, noe, Y 34 S keer herhaald Y melodie die een aantal wordt. ! c C B ] C C C A noe, noe noe, noe, noe, noe, Naarmate het lied vordert, werkt de componist De zomer is voorbijgegaan de onderstemmen steeds verder uit. 7

cresc.

10 Text: Van den Eynde (1879 - 1929) [ YJef Vic Nees C C (1936 C C - 2013)C O

[ ! YY h h h h C g g h T u g in slaap, C in C ! Y 44 en - gel C C Y 1. De zo - merC is ! Y C B 2. De herfst waait al noe, g Y g noe, g ! YYY 44 T C C C C BC C ] ! Y Õ! Y 44

Music: Vic Nees (1936 - 2013)

pos -sim, can

non legato

in on - ze re, ut

van de teksten zijn van Albert Boone, zelf ook jezuïet. Het geheel is voor drie vocale en acht instrumentale solisten, gemengd koor en congregatie: Anima Christi is immers bedoeld als liturgische dienst, het volk zingt op bepaalde plaatsen korte herhalingen van de melodie. Het Gents Madrigaalkoor o.l.v. Johan Duyck zorgde in 1990 voor de creatie ervan in de prachtige jezuïetenkerk Carolus Borromeus in Antwerpen. Jezus, uw naam is honig is een van de twee gebeden uit het geheel en het vijfde deel uit het werk.Nachtlied De gregoriaanse hymne Jesus dulcis memoria werd erin verweven.

1.noe, De 2. De

zo - mer noe, herfst waait

is al

C slaap, -

voor noe, noe, le

voor le noe, noe,

Cg C komtC slaap Cg B

g C

bij - ge - gaan noe, noe, tot vel - den kaal tot

gen C met la ko

la noe, ko -

ter’ mend

g g

ter’ mend

Deze koorpartituur wordt met toestemming van de tekstdichter en componist verspreid in het kader van de werking van de organisatie Koor&Stem vzw rond de promotie van 2. Deversieherfst - en voor le niet commerciëlevel - dengedeeldkaal tot schriftelijke ko toestemming mend Vlaamse koormuziek. De digitale ervan magwaait gedownloadalworden doeleinden worden zonder van de organisatie Koor&Stem vzw, de tekstdichter of de componist. De naam van de tekstdichter en van de componist wordt steeds vermeld. Voor bewerkingen, vertalingen, opnames en uitvoeringen (concerten) moet er altijd toelating gevraagd worden aan de tekstdichter, de componist en/of aan de beheersvennootschap SABAM.

1. De

zo - mer

voor

bij - ge - gaan

tot

ter’

C # YY 4 T C C C C h h h h h h 4 h h ] h digital With permission of text poet and composer, this score may be published within the framework of the activities of Koor&Stem vzw to promote Flemish choral music. The

version may be downloaded permission- in writing the text poet composer. The of the text poet 1.and Deshared for zonon-commercial - mer purposes is without voor bijby Koor&Stem - ge - vzw, gaan tot or the la - name ter’ and the composer must always be mentioned score. However, always beko obtained in -advance mend from text poet, 2. De herfston the waait al permission - le to arrange, translate, vel -record denand perform kaal must tot composer or the cooperative company SABAM (Belgian Society of Authors, Composers and Publishers, www.sabam.be). www.koorklank.be

De zomer is voorbijgegaan is een kort, maar [ Y mooi g voor gemengd g g g g koor. g Het g komt g g zeer lied g C C 24 C C ! Y C C C C C C C C C uit de bundel Ik kwam er lestmaal, met tien tijd. Geen zo - mer - bloem is blij - ven staan tot la ter’ jaar. Het blauw ver - bleekt, het groen wordt vaal tot ko mend g Y g g g g g Alleen g g 2 volksliedbewerkingen uit C g 1966. isg De ! Y C C C 4 C C C C C C C C C zomer is voorbijgegaan zelf tijd. Geen zo - mer - bloem is blij - vengeen staan tot volkslied, la ter’ jaar. Het blauw ver - bleekt, het groen wordt vaal tot ko mend g g g C Y C een C C C C C NetC zoC C 24 maar compositie vanh C Nees C zelf. C Õ! Y h h h h h h tijd. Geen zo - mer - bloem is blij - ven staan tot la ter’ als in bundels Wech op jaar. de Het latere blauw ver - bleekt, het groen wordt vaalop, tot wech ko mend C C C C C C C C # YY C C C C 24 h en h deh parel C Ik ben h nergens h h h h van (1968) h enh ] tijd. Geen zo - mer - bloem is blij - ven staan tot la ter’ jaar. Het blauw ver - bleekt, het groen wordt vaal tot mend overal (1973) zijn de zettingen meerko dan pure harmonisaties: iedere stem krijgt een interessante lijn toebedeeld, samenklanken ontwijken klassieke patronen, originele gebruiksmuziek wordt geboren. 3

www.koorklank.be

Bulli van Anja Kowalski werd gecomponeerd in opdracht van Shanti Shanti, een kinderkoor uit Brussel met kinderen uit de hele wereld. Bulli was een van de favoriete liedjes van het koor. Anja Kowalski, Brusselse zangeres met Duitse roots, die zowel pop-, jazz- als weBulli reldmuziek zingt, schreef eenTextaantal cellen die and Music: Anja Kowalski (º1972) C g g g g W g g g of boven je ! achter elkaar elkaar kan zingen. Q C C C : 34 B O B C WC C C C C C WBO XC C CO C BO h h Daarbij schuwt ze meerstemmigheid en spreken/rappen niet. Tofg gwerkje g g g met g oneindig veel W O YBO Q : BO YBO ! : B BO C C C YC C C C CO C BO BO h mogelijkheden. = 132 A Em

Emmaj7

[

C g C uw C liedC dat Cg

decresc.

C zin -C

ANJA KOWALSKI

] !

Music: Vic Nees (1936 - 2013)

bij - ge - gaan tot vel - den kaal tot noe, noe,

BULLI

[

] ! !

Bil - li Bal - li Bol - li

∫6

Uuhh

uuhh

g : T CC

ìì

g : T ì

∫o7

g g g CC CC C C g g g ì ì ì

ta dil - li

W DT g CC W T g ì

g g g C C CC C C

ìì

g g g ì ì ì

ta dil - li

My name is Lil - ly,

num

Bum.

Bu Buf - fa - lo

gil - li gul - li gal - li

g g C C C C CC

T ìg

and this is Bul - li.

g g S CC CC C C dul - li dau T ìg ìg ìg ìg ìg

T Cg C

T ìg

and this is Bul - li.

num

2. Gm

lum.

lum

dum.

g g g g C C C C CC C C

ìì

num - me

g g g g C C C C CC C C

7/9

dul - li dal - li

g ì :

dum

is called Bul - li.

num

dum

is called Bul - li.

Our friend the buf - fa - lo

num

dul - li dal - li

ta dil - li

7Á∫13Ë

Em7

ta dil - li

dum.

1. D7

Our friend the buf - fa - lo

ìì

T ìg ìg ìg ìg ìg

num

dil - li da

T Cg C

dul - li dau

ei au di

uuhh

Dm6

My name is Lil - ly,

Bul - li

∫7

Emmaj7

num - me

Op www.koorklank.be kan je de muziek g g g g g g g g g g g W g S S ook beluisteren CC ! CC CC CC CC CC CC en CC helpen CC CC CC de CC CC didactische tips je aan de slag. 30

num - me num me num - me

num.

Deze koorpartituur wordt met toestemming van de tekstdichter en componist verspreid in het kader van de werking van de organisatie Koor&Stem vzw rond de promotie van Vlaamse koormuziek. De digitale versie ervan mag gedownload worden en voor niet commerciële doeleinden gedeeld worden zonder schriftelijke toestemming van de organisatie Koor&Stem vzw, de tekstdichter of de componist. De naam van de tekstdichter en van de componist wordt steeds vermeld. Voor bewerkingen, vertalingen, opnames en uitvoeringen (concerten) moet er altijd toelating gevraagd worden aan de tekstdichter, de componist en/of aan de beheersvennootschap SABAM. With permission of text poet and composer, this score may be published within the framework of the activities of Koor&Stem vzw to promote Flemish choral music. The digital version may be downloaded and shared for non-commercial purposes without permission in writing by Koor&Stem vzw, the text poet or the composer. The name of the text poet and the composer must always be mentioned on the score. However, permission to arrange, translate, record and perform must always be obtained in advance from text poet, composer or the cooperative company SABAM (Belgian Society of Authors, Composers and Publishers, www.sabam.be). www.koorklank.be

RAYMOND SCHROYENS 85 Raymond Schroyens, een van de laatste nestors van de Vlaamse koormuziek en een van de eerste Vlaamse pioniers van de oude muziek, wordt dit jaar 85. Dat sméékt om een gesprek met Stemband. De vraag is alleen: hoe snijd je zo’n interview aan, met een man die in de muziek zowat alles heeft gedaan en gezien? Schroyens is klavecinist, organist, pianist en componist, maar ook leraar en producer bij de toenmalige BRT geweest. Hij sprak met Madame Landowska, Jules Van Nuffel en Francis Poulenc… En hij heeft een diepe, viscerale lach die aanstekelijk is, maar waarvan je liever niet het mikpunt wordt. Ik beslis van de nood een deugd te maken: laten we starten vanuit die duizendpoterij. Tot het zingen en tot het koor komen we vanzelf wel. Hoe wordt hij eigenlijk het liefst aangesproken: als componist 20 wellicht? Of toch als klavierspeler? Zeg maar gewoon Raymond. En ja: het is ongelooflijk hoeveel een mens uitsteekt in zijn leven. Je gebruikt alvast het woord dat me als uitvoerend muzikant het best beschrijft: klavierspeler. Klavecimbel, orgel, pianoforte: allemaal klavieren, die door één persoon gespeeld kunnen worden. Of zo was het althans in de oude muziek. Al zegt nu de tijdsgeest dat het verdacht is, als iemand te verregaand van alle markten thuis wil zijn. U heeft, respectievelijk als componist en uitvoerder, altijd met één voet in het nu en met de andere in het verleden gestaan. Hoe heeft u dat ervaren? Niet als vanzelfsprekend, in elk geval. Toen ik begon met componeren, was ik als klavierspeler in een netelige positie terechtgekomen. Ik speelde al jaren muziek – nu heb ik dat ruim 70 jaar gedaan (lachje). Maar ik werd het ronduit beu om altijd dezelfde klassieke formuletjes te spelen. Als muzikant ben je vertrouwd met de vraag ‘speelt ne keer iets’… ‘Improviseer eens wat’. En dan improviseerde ik. En het draaide altijd uit op dezelfde slotformules, die ik al tienduizend keer gespeeld had (zingt een typische, volleerde cadens, met triller en al, RT). Ik denk dat ik op den duur zelfs begon te stappen zoals de barokmannen in hun tijd. Ik verloor

de voeling met de muziek van vandaag en dat stoorde me zeer. Ik begon te componeren, en zelfs dan baarde ik een soort barokmuziek. Ik zei tegen mezelf: ‘Dat is nu toch niet nodig, he, Schroyens.’ En toen is mijn stijl vrij radicaal omgeslagen: het werd hedendaagse, soms zelfs ietwat agressieve muziek. Herinnert u zich een moment waarop die noodzaak zich aandiende? Nee, het was een persoonlijk besef dat groeide. Het speelde geen rol zolang ik in mijn genre met anderen samenspeelde. Muffat doen we zus en zo, bij Rameau geldt dit en dat… Maar daarbuiten blééf het nog altijd een soort Rameau, en dat stoorde me. Ik had het gevoel van alles te missen dat ook belangrijk was. De combinatie van oude muziek en zeer nieuwe muziek komt vaker voor bij musici. Ze delen een soort ‘wetenschappelijkheid’. Romantiek en zelfs klassiek vielen er al eens tussenuit. Ik was er ook zo een: ‘Pff, Dvorák, ocharme. En toch geen Tsjajkovski, zeker?’ We wisten het allemaal beter, he (smakelijke lach). Later stelden we vast dat dat een misverstand was. We waren… radicaal.

Maar er was ook een ander aspect. Studeer nog maar eens een partita van Bach: de energie die het vergt om dat goed te doen! Als je vervolgens vaststelt dat je niet genoeg concerten kan geven om die inspanning in een juist evenwicht te brengen met je levensonderhoud… Onder meer de disbalans tussen studiewerk en concerten – inkomsten – bracht u sterker tot het componeren? Jazeker. Als je werk als artiest te weinig oplevert, verdwijnt het plezier en zoek je compensatie. Wat kun je anders doen? Oude muziek kritisch beginnen over te schrijven en uitgeven. Maar daar moet je serieus wat volk voor kennen. Een voetje binnen krijgen bij Bärenreiter? Ja, dan waren we binnen (lacht). Het verbaast me dat er van het spelen niet goed te leven viel; ik stel me bij het concertleven van toen een soort walhalla voor. Zeker voor wie er zo vroeg bij was met oude muziek… Ja, maar de poort stond nog maar net op een kier. We spreken over de jaren vijftig. Dat waren de pioniersjaren, het enorme succes is pas later gekomen. Ik ben altijd een van de eersten geweest… om van iets ouds iets nieuws te maken (lachje). U heeft te vroeg gelijk gehad. In 1952 liep ik warm voor Josquin Des Prez en Gilles Binchois. En spelen op de baroktoetsen, ook daar was ik mee bezig toen de anderen het nog niet deden. Die kwamen dan later tegen mij zeggen: ‘Zeg, dat is tof hoor, je moet dat ook eens proberen.’ (hilariteit). ‘Ja, ik weet het wel’, zei ik dan. Maar mijn hoofd stond al helemaal naar het componeren, meer bepaald van koormuziek. Dat is niet vanzelfsprekend: het is een apart metier en een specifieke sfeer. Zelfs de rauwste avant-gardisten worden vaak door een soort cryptovroomheid en makheid overvallen als ze voor koor schrijven. Wat maakte het voor u zo’n ideaal instrument?

Eerst en vooral speelt mijn opvoeding daarin een belangrijke rol. Ik woonde in Mechelen en zong in het knapenkoor van het SintRomboutscollege.

Als van de hand Gods geslagen, zoals d’ouden dat zo mooi zegden. Ah ja, we waren in de kerk, ik kon er beter meteen van profiteren (lacht).

Dat treft, ik ook. Een dikke 40 jaar later. Dat was dus na uw tijd. (ernstig) Ja, maar toen was de gróte tijd ook voorbij. Ik spreek van de jaren van Jules Van Nuffel, die ik persoonlijk heb gekend. En Flor Peeters [de grote organist, RT], die mijn leraar is geworden. Mijn vader had ook in dat knapenkoor gezongen. Zingen bleek me te liggen: ik bleef er een jaar of zes, tot mijn stem brak. Ik heb er grote momenten beleefd: het Te Deum van Van Nuffel bijvoorbeeld, met de tien koperblazers, ten tijde van de Bevrijding. Potverdekke toch, dat was een machtig moment. Zo is het gekomen, én door het feit dat ik heel mijn kindertijd, de oorlog incluis, altijd onder muzikanten heb doorgebracht. Mijn ma was hospita; onder de studenten die bij ons inwoonden, waren er nogal wat leerlingen van het Lemmensinstituut (dat toen nog in Mechelen gevestigd was, RT). Ze brachten hun piano en hun pédalier mee naar hun kamer. Ik moest daar afblijven, ja. (hilariteit).

Uw streven was dus aanvankelijk om van die specifieke grootsheid deel uit te maken. Dat verbaast mij in zekere zin: Van Nuffel schrijft fantastisch, maar ook vaak expliciet om te imponeren. Dat laatste aspect ontbreekt volgens mij volledig in uw werk. Er was een woord dat Van Nuffel geregeld gebruikte: apologetisch! En ik dacht: ‘Awel ja, apologetisch ...’ (lacht). Kijk, hij was een priester, hij deed vanuit die positie met noten wat een schilder met verf zou gedaan hebben. Hij straalde een zodanige kracht uit… We hebben nooit kunnen achterhalen wat er precies het geheim van was. Maar over het feit dat mijn muziek veel ‘kleiner’ klinkt: dat is terug te voeren op mijn liefde voor de oude componisten. Zo’n Dufay… Het was altijd een festijn om in een stuk alle lijnen te kunnen volgen. Geen Handel, doe mij maar Ockeghem. Het transparante lijnenspel, de beweeglijkheid ervan. Weet je, ik hou erg veel van het gregoriaans, dat zegt het eigenlijk helemaal.

Onder mijn vrienden rekende ik Pieter Verlinden, die violist was en later sonorisator bij de tv is geworden. En natuurlijk Vic Nees. Hij was een vriend van zijn geboorte tot zijn dood. Vic was destijds nog te klein om alleen van de Begijnenstraat naar het college aan de Veemarkt te gaan. Ik was drie jaar ouder, dus ik moest met hem meelopen. Zo werden wij vrienden. Vic, den eeuwigen taffelaar… [Het geweldige woord taffelen betekent in het Mechels zoveel als treuzelen, aarzelen of ook wel benijdenswaardig dromerig bezig zijn met niets in het bijzonder, RT] Het koor was uw wereld, maar wat maakt dat het u als componist – technisch gezien - zo op het lijf geschreven bleek? Een genre moet je hart, maar toch ook je pen liggen… Daar in het knapen- en het kathedraalkoor kreeg ik de beste scholing die er is. Van Nuffel: ik verafgoodde die mens gewoon. Het koor lag zo dicht bij mijn praktijk, het was eenvoudigweg wat ik, al lerend, onderging. Die geweldige samenklanken in een Psalm van Van Nuffel. Ik stond als verstijfd bij het geweld van al die klanken. Die wervelingen… (haast verontschuldigend:) Ik druk het nu romantisch uit, maar zo was het: ik wist niet of ik in tranen of in lachen moest uitbarsten; of ik moest zingen of zwijgen… en ik deed niks van dat alles.

Ik veroorloof me een vraag die een kunstenaar misschien als disrespectvol zou kunnen ervaren, maar die me wel degelijk interesseert. Uw stijl is in een lange carrière danig veranderd onderweg, maar welke van uw eigen werken blijven u het meest nabij? Er zijn er die wegdeemsteren, er zijn er die blijven, en soms om een voor de hand liggende reden. Pentalpha [voor zesstemmig gemengd koor, RT] is er zo één, geschreven bij de dood van Loedmila, een excellente, Petersburgse violiste in de Antwerpse Filharmonie, en de in een tragisch ongeval om het leven gekomen echtgenote van Michael Scheck. Ze hadden een dochter, Tatjana, voor wie het Russische wiegelied aan het einde van

Pentalpha geschreven is. Het is een vrij romantisch stuk, maar wel geïnspireerd. Ik heb er in elk geval mensen bij zien huilen in concert. Het tweede stuk waar ik aan denk, is Beobachtung 2000 [de met de naam Bach en zijn jubeljaar spelende titel van een werk voor zesstemmig koor, sopraan- en baritonsolo en piano, RT], geschreven voor Johan Duyck. Ik verwerkte er citaten in van Bachs muziek, en selecteerde teksten van wat sindsdien mijn ‘Bach-dichters’ zijn: Bredero, Arendtz, Cats en Huyghens. Wat maakt die stukken speciaal voor u? Alleen al het feit dat ze vrij vaak uitgevoerd zijn. Dat betekent voor mij dat ze een bepaalde kwaliteit bezitten. Er zijn veel van mijn stukken die ik slechts een keer heb gehoord, er zijn er die ik nog nooit heb gehoord (smakelijke lach). Stukken die gespééld worden: dat zegt echt wel iets, hoor. Ook als ze van Dvorák of Tsjajkovski zijn (diepe lach). Je moet eens horen wat een verfijning er in die muziek zit, en vooral: wat een vondsten… En als ge het niet schoon vindt: zwijgt er dan over. Het stuk is gecomponeerd. Het is wat het is. Rudy Tambuyser

©Fien Carlier

DERANGEER EENS EEN ARRANGEUR

CHRIS CARLIER Chris Carlier is gitarist, arrangeur en componist. Hij is steeds op zoek naar een verfrissende, originele insteek en naar vruchtbare artistieke ontmoetingen met collega’s uit de toneelwereld en de beeldende kunsten. Stof genoeg voor een gesprek!

Chris Carlier, hoe ben je in de muziek terechtgekomen? Mijn ouders waren enthousiaste amateurmuzikanten. Thuis hadden wij een banjo: dat was het eerste instrument waarop ik ben beginnen te spelen. Later ging ik naar de muziekacademie in Asse om klassieke gitaar te studeren. De gitaarstudie zette ik voort aan het Brusselse conservatorium in de klas van Albert Sundermann. In het conservatorium zong ik in het koor onder leiding van Juliaan Wilmots en na een auditie mocht ik eveneens meezingen in het concertkoor onder leiding van Erik Van Nevel. De lessen van Erik waren een aha-erlebnis: hij leerde ons nadenken over muziek, hij gaf ons inzicht. Daar is mij na al die jaren ongelofelijk veel van bijgebleven. Welk koorrepertoire uit die tijd staat in je geheugen gegrift? De muziek van Vic Nees die we ooit eens op een concert uitvoerden, vond ik fantastisch. Nees zelf zat in de zaal. Ook de oude muziek die we onder leiding van Erik Van Nevel zongen, blijft me bij. Aan die muziek kon je voelen dat de componisten in die tijd pioniers waren: ze zochten volop naar de juiste kleur. Dat spreekt mij zo aan in die muziek, en in muziek in het algemeen. Tijdens mijn studie was ik in Asse lid van een klein vocaal ensemble, genaamd ‘Zangenzo’. Wij zongen alles: van oude muziek tot close harmony en alles ertussen, onder leiding van Johan Van der Beken. Heel erg leuk. Je studeerde af als klassiek gitarist maar vrij snel ging je het pad op van de jazz & lichte muziek. Niet evident eind jaren 1980? Dat klopt, als men in die tijd op het conservatorium te weten kwam dat je je met lichte muziek bezighield, dan vloog je buiten! Ook in de toenmalige muziekacademies waren er geen afdelingen lichte muziek zoals we die nu kennen. Toen ik begon met lesgeven in de muziekacademie van Sint-Agatha-Berchem inspireerde de toenmalige directeur Dirk Baeten mij om een afdeling jazz en lichte muziek op te richten. Op een van de eerste leerlingenconcerten – in een café – zag ik plots een inspecteur van het kunstonderwijs op de achterste rij zitten. Ik dacht ‘nu gaan we het krijgen’, maar nadien kwam die man zijn waardering uitdrukken voor de sérieux waarmee we in onze piepjonge afdeling aan de slag waren. Toen is de bal in Vlaanderen aan het rollen gegaan en schoten de afdelingen lichte muziek als paddenstoelen uit de grond. Intussen kennen we jou ook als componist. Hoe is dat begonnen? Eigenlijk ben ik pas na mijn conservatoriumstudie beginnen te componeren. Mijn eerste werk,

Elegie van het wezenkind, was geschreven voor drie damesstemmen met begeleiding van gitaar, sopraansaxofoon en viool, op teksten van onder andere Herman De Coninck. Dat was toen eveneens mijn eerste samenwerking met Randall Casaer, bekend van zijn strips en regiewerk met Wim Helsen. Is het toeval dat je als gitarist je eerste compositie voor stemmen schrijft? Ik denk het niet! Zingen is voor mij de meest eigen vorm van muziek. Zingen werkt ontladend, je hebt er geen instrumenten voor nodig. Ik heb ook gecomponeerd voor verschillende theatervoorstellingen, o.a. voor het Brusselse muziektheatergezelschap Tirasila. Een van de voorstellingen heette Het laatste verlangen en ook daar ging ik als componist de vocale toer op met teksten van Elvis Peeters. Ik noemde dat een a-capellaopera voor drie ongeschoolde stemmen. Als je schrijft voor ongeschoolde stemmen, schrijf je dan bewust anders dan voor professionals? Niet bepaald eigenlijk. Wel houd ik in het achterhoofd dat je amateurmuzikanten – ongeschoolde stemmen – niets moet laten doen waar ze niet goed in zijn. Zoek uit waar ze wel goed in zijn. Als je daarmee rekeninghoudt, is resultaat gegarandeerd. Dezelfde werkwijze paste ik toe bij een compositieopdracht voor het Brusselse Brecht Eislerkoor in samenwerking met het Hasselts Omroerkoor: een opera voor groot koor en slagwerk met als titel Vergeten Straat op teksten van Louis Paul Boon. Verschillende stemmen uit dat koor liet ik solo zingen: ik gaf hun een drietal noten waarmee ze dan moesten improviseren. Het zijn die twee koren die me naderhand vroegen om arbeidsliederen te bewerken voor het project Vive la sociale. Al die arrangementen werden gebundeld in het boek Strijdlawijt – 100 jaar werkmansliederen met een voorwoord door Geert Van Istendael, nog steeds beschikbaar bij uitgeverij EPO vzw. Voor het project Gelukkig zijn bewerkte je een aantal Vlaamse hits uit het collectieve geheugen. Die arrangementen van jouw hand worden binnenkort uitgegeven door Koor&Stem. Hoe is dat project tot stand gekomen? Dat is begonnen met een theaterproject voor anderstaligen. Ik ben daarbij betrokken geraakt via Lennaert Maes en zijn voorstelling Lennaert & de Bonski’s, waarbij men op een ludieke manier het Nederlands leren in de belangstelling zet. Zo ben ik in dat milieu Peter Schoenaerts tegengekomen, die mij vroeg voor Gelukkig Zijn. Het plan was van meet af aan om daarin

een koor met anderstaligen te laten zingen. Peter koos de nummers, ik heb de koorarrangementen gemaakt en voorzien van een begeleidingstrack die ze tijdens de voorstelling gebruiken. Kan je ons een inkijk geven in jouw arrangementskeuken? Hoe komen jouw arrangementen tot stand? Dat is bij mij een heel intuïtief proces. Ik volg mijn muzikale smaak en probeer in mijn hoofd te horen hoe het gaat klinken. In elk arrangement probeer ik te zoeken naar een twist, een klein hoekje eraf: dat houdt de uitvoerders alert en komt het spelplezier ten goede. Bij koren hebben we het dan over het koorplezier. Als een arrangement leuk is om uit te voeren, dan gaat het alleen maar beter klinken. Mensen gaan zich amuseren, en dat is toch de essentie van muziek! Met welke projecten ben je intussen nog bezig? Ik probeer mijn eigen composities bij een publiek te krijgen, zoals de cd Konkordiaplatz, mijn strijkkwartetten met bandoneon (Gwen Cresens) en sopraansax (Koen Van Roy), regelmatig te horen op Klara. Vorig jaar heb ik een verzameling uitgebracht van mijn liederen, gemaakt op de teksten van Randall Casaer. Die krijgen nu vorm in een tekenboek-met-lp, genaamd Schip vol honden. Bij elk nummer heeft Randall een schitterende tekening gemaakt. Tijdens het beluisteren van de lp bekijk je dan de tekening. Verkrijgbaar bij uitgeverij Vrijdag. En dan mijn laatste project met schrijver Elvis Peeters: Wilderman. De muziek die ik daarvoor schreef, komt binnenkort uit op lp en cd. Peter Maus

NEDERLANDSTALIGE KOORARRANGEMENTEN In 2015 maakte theatergroep Fast Forward de theaterproductie Gelukkig zijn, waarin twaalf anderstalige zangers bekende Nederlandstalige liedjes zongen, gearrangeerd voor koor door Chris Carlier. Omdat de vraag naar moderne Nederlandstalige liedjes groot is, bundelden Koor&Stem en Theater van A tot Z de krachten om een aantal van de arrangementen uit Gelukkig zijn uit te geven. Zin in toegankelijke vierstemmige arrangementen van Nederlandse liedjes zoals De eerste sneeuw, Twee meisjes of Ik wil je? Haast je dan naar de webshop van Koor&Stem!

AGENDA

MAART

APRIL

16 MAA | TESTELT

2–6 APR | WETTEREN

Wil je graag met je koor eens het lichtere genre verkennen, maar weet je niet hoe je eraan begint? Ben je op zoek naar nieuw repertoire? Dirigent Johan De Lombaert en de zangers van koor Vocalicous (o.l.v. Evi Bex) nemen je graag mee op ontdekking. Op het programma: Seasons of love (van de musical Rent) in een 3-stemmige zetting van MacHuff en Rolling in the deep (Adèle) in een 3-stemmig arrangement van Jetse Bremer.

Het tofste koorkamp van het jaar! Jaarlijks vindt deze koorweek voor kinderen plaats tijdens de eerste week van de paasvakantie. Een onvergetelijke ervaring voor jonge zangertjes. Professionele dirigenten, Marleen De Boo, Tom Johnson en Jeroen Beckers, staan garant voor een kwalitatieve muzikale aanpak. In de ateliers per leeftijdsgroep of met jongens en meisjes apart wordt er in detail gewerkt en een hoge graad van afwerking nagestreefd. In de tuttisessies doen de kinderen ervaring op in het samen musiceren in grote groep en krijgen ze de kans met instrumentale begeleiding te zingen. De monitorenploeg zorgt voor leuke ontspanningsactiviteiten.

KOORATELIER LICHTE MUZIEK

19.30–22.30 u. | Zaal Concordia Testelt | info@koorenstemvlaamsbrabant.be | Inschrijven voor 8 maart! | docent: Johan De Lombaert

17 MAA & 22 APR | BRUSSEL

ZANGATELIER O.L.V. PAUL SMITH VAN VOCES8

Een immens koor vormt het hart van het Singing Brussels Celebration Weekend met een interactief concert op zondag 6 mei 2018. Om dit koor te realiseren, zijn er ateliers die zowel bij BOZAR als daarbuiten georganiseerd worden. Paul Smith, lid van het voortreffelijke vocale ensemble Voces8, bereidt je volledig voor met zijn unieke en toegankelijke aanpak. Heb je zin om te zingen of wil je het weleens proberen? Goed, want dat is de enige vereiste! Het zangatelier is toegankelijk voor iedereen. Een moment van ontmoeting tussen volleerde professionals en verlegen douchevirtuozen, jong geweld en oud gekweel met muziek van heinde en (veel) verder, van gisteren en vandaag. 13.30 u.| BOZAR | Wenke.Minne@bozar.be, 02 507 82 37 | Toegang is gratis, maar inschrijven verplicht.

KOORDAGEN VOOR KINDEREN

Instituut Mariagaard | Marleen.moortgat@koorenstem.be, , 09 220 24 84 | Blijven slapen kan niet meer, maar zonder overnachting zijn er nog een paar plaatsjes vrij!

3 & 6 APR | WETTEREN

OBSERVATIE- EN REPERTOIREDAGEN ZINGEN MET KINDEREN

Tijdens de Koordagen voor kinderen vinden ook twee inspirerende observatie- en repertoiredagen plaats voor iedereen die zingt met kinderen. De ervaren kinderen jeugdkoordirigente Inge Sykora is je gids. Op dinsdag observeer je de repetities van de Koordagen voor kinderen, op vrijdag ligt de focus op repertoire. Je kan twee dagen of één van beide dagen deelnemen. 9.00–17.00 u. Instituut Mariagaard | Marleen.moortgat@koorenstem.be, 09 220 24 84

2 APR | GENT

WORKSHOP IMPROVISATIE EN KLANKBAD

Koorlink nodigt An Meeusen uit: een inspirerende zangeres, zangcoach en dirigente van Kamerkoor Pantarhei. Tijdens deze workshop laat ze je kennismaken met klank en improvisatie. Ze werkt onder meer aan de hand van het prachtige werk Earthsong van Tichelli, een lied over het leven in al zijn facetten. In de namiddag kan je dit werk zelf meezingen tijdens het concert van Pantarhei om 14.00 u in de Sint-Niklaaskerk. 10.00–12.30 u. | Campus Grote Sikkel, Gent | info@koorlink.be, 03 227 35 37 | Docent: An Meeusen

6 APR | MORTSEL

BASISVORMIG NOTENLEER

Wil jij als koorzanger wat vlotter je partituren kunnen lezen? Ongetwijfeld maakt dat het repeteren en zingen makkelijker en zo ook aangenamer en productiever! Dimitry Goethals leert je de basisbeginselen aan en geeft je de gelegenheid meteen te oefenen wat hij je aanleert. Na deze dag kun je al heel wat zelfstandiger je weg vinden in je partituur! 9.00–17.00 u. | Parochiehuis Mortsel | inschrijvingen@koorenstemantwerpen.be, 03 237 96 43 | Docent: Dimitry Goethals

17 & 24 APR | BRUGGE

CHANTEZ LA MESSE!

Een koor dat een meerstemmige bijdrage wil leveren aan de liturgie benadert haar muzikale mogelijkheden doorgaans vanuit de koorliteratuur. Op die manier wordt muziek tijdens de liturgie vaak ervaren als een intermezzo binnen de liturgie, eerder dan een onderdeel ervan. De mogelijkheden voor een koor om actiever deel te zijn van het hele gebeuren, zijn echter veel groter dan dat. Ignace Thevelein demonstreert de mogelijkheid van functionele meerstemmigheid in de liturgie, met als centrale idee niet in de liturgie te zingen, maar de liturgie zelf te zingen. 20.00–22.00 u. | Kerk Minderbroeders Kapucijnen, Brugge | kerkmuziek@koorenstem.be | Docent: Ignace Thevelein | De twee inspiratiemomenten kunnen niet afzonderlijk gevolgd worden

21 APR | KACHTEM

KOORBRUNCH WEST-VLAANDEREN

Ontmoet bij de koffie of thee koorbesturen en -dirigenten uit je regio en pik na die croissant ook nog een repertoireworkshop mee met muziek uit de theatervoorstelling Gelukkig zijn (Gelukkig zijn, Ik mis je zo, De eerste sneeuw, Ik hou van u,...). Dit is een ideaal netwerkmoment in een ontspannen sfeer. Het koor Canto Rosso uit Kachtem is gastheer van dienst. 9.30–17.00 u. | Ontmoetingscentrum ’t SOK, Kachtem | west-vlaanderen@koorenstem.be, 0470 94 22 15

21 & 26 APR, 9 JUN | RELST

MEI

5 & 6 MEI | BRUSSEL

SINGING BRUSSELS CELEBRATION WEEKEND

Een heel weekend staat BOZAR op zijn kop. Als je de ateliers van Paul Smith volgde maak je ongetwijfeld deel uit van het grote massakoor dat het hart vormt van het weekend. Je kunt er ook tal van leuke workshops volgen, het nationaal jeugdkoor BEvocaL aan het werk zien, honderden Brusselse schoolkinderen samen horen zingen en zoveel meer. BOZAR, Brussel www.bozar.be/singingbrussels2018

CURSUS STEMVORMING

JUNI

Tijdens deze driedaagse cursus geen nadenken vanuit ingewikkelde motorische handelingen. Centraal staat het natuurlijke proces van het lichaam. Door zingen te benaderen vanuit de natuur krijgt het een eenvoud mee die de zangvreugde verhoogt. Door het bewust worden, door het voelen en door in te zoomen en tijd te nemen, kunnen we groeien naar automatismen die het zingen leuk maken. Dan komt er ruimte om écht van de muziek zelf te genieten. En dat willen we toch allemaal? Een hele uitdaging, een boeiende zoektocht en 100% kans op slagen en plezier.

7 & 14 JUN | HASSELT

13.00–17.00 u. | Sint-Jozefkerk Relst | inschrijvingen@koorenstemantwerpen.be | Docent: Kristien Vercammen

21 & 22 APR | EUPEN

WEEKEND JAZZ, POP EN IMPRO MET MATTHIAS BECKER

Een heel weekend kan je kennis maken met de eigenheid en technieken van vocal jazz, pop en impro. We verwelkomen zowel dirigenten als zangers voor dit groovy koorweekend in Eupen! De voertaal is Engels (en Duits). inschrijven voor 31 maart! | foedekam@skynet.be, 080 22 65 55

INSPIRATIEMOMENT TAIZÉLIEDEREN

Iedereen kent wel een taizéklassieker. Zou jij graag eens een gebedsviering organiseren in de stijl van Taizé? Of wil je taizéliederen zinvol inzetten in de zondagse eucharistie? Pieter Stevens geeft je zoveel mogelijk inspiratie en muziek mee naar huis. De twee avonden kunnen niet afzonderlijk gevolg worden. 19.30–21.30 u. | Pastoraal Centrum Seminarie Hasselt | docent: Pieter Stevens

DEZE ZOMER VOOR KINDEREN 2–6 JUL | GENT

ZINGE-ZANGE-ZON

Zinge-zange-zon is een vijfdaagse zomerse vakantie-zingweek of koorkamp voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Muzikale of koorervaring is niet nodig, graag zingen daarentegen is een must! Zonnige zang wordt er afgewisseld met spel en ontspanning. Op vrijdag 6 juli om 16.00 u. sluiten de kinderen de week af met een toonmoment voor familie en vrienden. Sint-Bavohumaniora Reep Gent | 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be

SING IT! IDEE KIDS ZANGKAMP Tijdens de paas- en zomervakantie organiseert Idee Kids zingkampen in samenwerking met Koor&Stem. Onze enthousiaste docenten Hans Helsen, Mirjam de Wit, Ruby De Bruyne en Sterre De Raedt zijn van dienst in Brugge, Antwerpen, Wemmel en Gent. Ieder kind is welkom, ongeacht aan- of afwezige zangervaring! Pasen 1: 03/04 - 06/04 Sint-Lodewijkscollege Brugge Zomer 1: 02/07 - 06/07 Koninklijk Lyceum Antwerpen Zomer 3: 16/07 - 20/07 Campus Wemmel Zomer 9: 27/08 - 30/08 Atheneum Voskenslaan Gent www.ideekids.be/kamp-thema/sing-it

KR ZKT DRGNT SOLIDARITEITSKOOR CAMINHANDO (LEUVEN) Wij zijn een enthousiaste, gemotiveerde groep (50 zangers) tussen 30 en 50 jaar oud. Al ruim 20 jaar brengen wij drie- of vierstemmige solidariteitsliederen in alle talen, waarmee we onze verbondenheid tonen met alle volkeren en verdrukten op de wereld. Kennis van notenleer is voor de leden niet vereist en thuis oefenen wordt niet verwacht. Als dirigent kun je je terugvinden in de visie van het koor, je bent verantwoordelijk voor de liedkeuzes en bovenal ben je enthousiast en warm! Repetities: WOE 20.00 u., Sint-Janschool, Leuven Contact: Zuzanna Osewska, 0485 56 83 06, voorzitter@caminhando.be | www.caminhando.be

KR ZKT DRGNT PRO ARTE LUMMEN Pro Arte is een dynamische groep zangers die serieus (en) hard - en gelukkig ook met humor - werkt tijdens de repetities en zo de muzikale lat steeds iets hoger legt. Pro Arte is een warme groep mensen waar ook projectzangers zich welkom voelen om samen te werken aan een muzikaal uitdagend concert. Het koorleven van Pro Arte bruist ook naast het (puur) muzikale met de jaarlijkse koorfeesten. Kom jij ons dirigeren? Repetities: WOE Contact: Hilde Beks, Gh-Goddefroy@skynet.be

POPKOOR SING OUT LOUD (ZOTTEGEM) Het Zottegemse popkoor Sing Out Loud bestaat momenteel uit 17 enthousiaste en getalenteerde zangeressen, geselecteerd na een stemproef. Het koor brengt een gevarieerde mix van meerstemmige pop-, film- en musicalmuziek. Naast de jaarlijkse concerten in eigen beheer, treedt het koor ook op voor privé-evenementen en voor grotere organisaties. We zoeken een dirigent vanaf mei of september 2018. Repetities: ZO 10.00-12.00 u., ontmoetingscentrum Leeuwergem

GEMENGD POP- EN GOSPELKOOR CON BRAVURA (OLEN)

Contact: Bert De Cock, info@muzikids.org

Con Bravura is een driestemmig pop- en gospelkoor, dat reeds 30 jaar bestaat. We zoeken een gemotiveerde dirigent die een uitdaging wil aangaan met ons, met vooral popsongs, gospels, spirituals en lovesongs.

Samen zingen is wat ons verbindt. Van ABBA over Ella Fitzgerald tot ZZ Top: geef ons een partituur en we zetten die om in muziek. Met veel toewijding, passie en de nodige kwinkslagen tussendoor. We zoeken een nieuwe dirigent(e) om ons koor vol enthousiaste vrienden verder door muzikale avonturen te leiden.

Contact: Marleen 014 26 11 04 of Chantal 0495 67 08 54 | Marleen.schelles1@telenet.be

GEMENGD KOOR PAPILLON (EVERGEM)

GEMENGD PARAFONENKOOR, JEUGDKOOR DE MAX!FONEN EN DE PARAFOONTJES (BUGGENHOUTOPDORP) We zoeken een muzikaal geschoold iemand, die de partituren thuis kan voorbereiden en aanleren. Liefst kun je ook basis begeleiden op piano en heb je interesse voor/ervaring met muziektheater. Je wil mee bouwen aan de toekomst van het koor en houdt er ook van mee te werken aan de organisatie van activiteiten buiten de repetities. Er is geen versterking nodig voor onze Microfoontjes (Kleuters) maar wel voor het Koninklijk Gemengd Parafonenkoor (35 zangers), Jeugdkoor De Max!fonen (24 zangers, 5e leerjaar tot het 6e middelbaar) en Kinderkoor De Parafoontjes (30 zangers, 1e tot het 5e leerjaar). Repetities: DI 16.00-20.00 u., de Orangerie, Opdorp Contact: Sam Wouters, sam@parafonenkooropdorp.be, 0479 85 11 64 | www.parafonenkooropdorp.be

Repetities: WOE 19.45-21.45 u., MUDA Evergem

KINDER- EN JONGERENKOOR TOUCHÉ (POPERINGE) Touché bestaat uit een kinderkoor en een jongerenkoor. Het kinderkoor repeteert 1u, de jongeren 1,5u. Jouw functie als dirigent is op een creatieve manier leidinggeven aan de kinderen en de jongeren. Een goede balans tussen intensief oefenen en lekker zingen is voor jou vanzelfsprekend. Het repeteren gebeurt afhankelijk van een tot twee concertuitvoeringen per jaar die jij creatief in elkaar bokst samen met het bestuur van Touché. Repetities: ZO voormiddag, CC Ghybe Poperinge Contact: jongerenkoortouche@hotmail.com

Contact: Koen Van Kerrebroeck, 0499 72 10 33, koenvankerrebroeck@telenet.be | www.koorpapillon.be

GEMENGD SINTGREGORIUSKOOR KIELDRECHT Het koor zingt muziek uit alle stijlperiodes, inclusief arrangementen van jazznummers, kleinkunst en hedendaagse romantische muziek (Arnesen, Gjeilo, Powell, Jennings, etc). De dirigent onderhoudt het liturgische repertoire en dirigeert minstens een drietal belangrijke vieringen (Goede Vrijdag, Pasen en de kerstevocatie). De koorleden luisteren de wekelijkse mis op. We zoeken een nieuwe dirigent vanaf 2 april 2018.

GEMENGD KOOR EGIDIUS (BEERSE) Wij zijn een energiek en enthousiast gemengd koor dat zich kenmerkt door een gezonde mix van kwaliteit en plezier, want … samen zingen … daar word je blij van! Een degelijk amateurkoor dat openstaat voor verschillende genres en dat al een breed muzikaal repertoire bijeen gezongen heeft. We zoeken een muzikaal dynamisch, creatief en ambitieus dirigent met enthousiasme en een vleugje humor. Repetities: DO 20.00-22.00 u., Tempelhof Beerse Contact: christine_allaerts@hotmail.com, 0494 92 32 68

Repetities: VRIJ avond Contact: Marnix Van Steenberge, 0475 77 22 00, marnix.van.steenberge@gmail.com | www.sintgregoriuskoorkieldrecht.be

Je vindt alle zoekertjes uit de koorwereld op

www.koorenstem.be/zoekertjes

LOEIENDE GITAREN Loeien. Ik heb het woord in mijn eerste leesboekje ontdekt. De getekende koe die erbij stond heb ik pas na de oorlog live horen loeien. Als stadsjongen had ik tot 1944 uitsluitend sirenes horen loeien. Toen ik later Odysseus leerde kennen, bleken de oorspronkelijke Sirenen niet te loeien maar te zingen. Betoverend mooi. Zo mooi dat Odysseus zich aan de mast van zijn schip liet vastbinden om niet van vervoering in het zeewater te springen. Het natuurgeluid van de koe had millennia voorsprong op de kunstmatige oorlogssirenes. De gemeenschappelijke achtergrond van gevaar deed echter tijdens de oorlog deze verleidelijke sirenes onheilspellend loeien. Dan maar de stoomfluit. Die had ik in de buurt van het station gehoord en ook in de Antwerpse haven. Het signaal van stoomtreinen en stoomboten werd voortgebracht door de prozaïsche stoomfluit. Ik kende verschillende soorten fluit, maar geen daarvan klonk verwant aan het geluid van een stoomfluit. Integendeel, ik zou een benaming als saxophone à vapeur veel accurater gevonden hebben. Voor de klank van de stoomfluit werd bijgevolg geen beroep gedaan op het traditionele vogelgeluid maar opnieuw op de onvermijdelijke koe. Ook de stoomfluit loeide. Wie dat alles verwarrend vindt, zal zeker moeite hebben met loeiende gitaren. De gitaar is een akoestisch tokkelinstrument. Ontdaan van haar oorspronkelijke kwaliteiten, kan ze omgevormd worden tot een elektrische gitaar. Die brengt een geluid voort waarvoor uitentreuren naar het loeien van de onschuldige koe wordt gegrepen. Het gaat telkens om geluiden die in de open lucht worden geproduceerd. Zij zijn berekend op een verre spreiding. Als de koe loeit moet

COLOFON Stemband magazine #15 maart 2018 Redactieraad: Koenraad De Meulder, Liesbeth Segers, Jan Stofferis, Erik Demarbaix, Lieselotte Goessens Verschijnt vier keer per jaar / Oplage: 3.000 exemplaren Uitgave: Koor&Stem vzw / Coördinatie: Lieselotte Goessens Werkten mee aan dit nummer: Marianne van Scherpenzeel, Charlotte Fouquet, Geert Hendrix, Maarten Van Ingelgem, Erika Budai, Marleen De Boo, Peter Dejans, Ines Van Houtte, Rudy Tambuyser, Peter Maus, Karin Lauwers, Liesbeth Segers, Koenraad De Meulder, Lieselotte Goessens, koorleden Eline, Lene, Juriaan, Laura en Jorien, †Vic Nees Coverfoto: © Florian Keirse Vormgeving: apple–n.be / brand–ink.be / Druk: Vanderpoorten Redactieadres stemband@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift +32 (0)3 237 96 43 Zirkstraat 36 2000 Antwerpen

de boer het horen. Als de sirene loeit, moeten alle burgers het horen. Als de elektrische gitaar loeit, moeten de buren het horen. Vandaar dat de weide een bevoorrecht terrein is. In Werchter kunnen koeien en elektrische gitaren optimaal naast elkaar loeien. Koeien kunnen natuurlijk ook in een stal loeien en elektrische gitaren in Vorst Nationaal. Maar bijvoorbeeld in een kerkruimte zouden geen van beide akoestisch tot hun recht komen. Onlangs stond de titel “Lofprijzing met loeiende gitaren’ vetgedrukt in ‘Kerk en Leven’. De verwarring rond het werkwoord ‘loeien’ heeft een aantal mensen verontrust. Er is zelfs een bescheiden polemiek ontstaan. Het is nochtans evident dat de hoofdredacteur zich vooral heeft laten leiden door een goed klinkende allitererende titel. Je ziet aan de commerciële publiciteit die er onmiddellijk op volgt dat loeiende gitaren er nauwelijks bij horen. Voor zover ik het kan beoordelen gaat het zelfs veeleer de softe kant uit. Hoe dan ook, de hoofdredacteur is een man met smaak en religieuze cultuur. Hij heeft zich geërgerd aan de bloedeloze kerkzang. Hij heeft wat stoom afgeblazen. Hij heeft geloeid en er kwam wat beschaafd gegrom uit de aangrenzende weide. Maar stel je eens voor dat de hoofdredacteur geen gevormde smaak had en geen religieuze cultuur. Laat nu eens consequent de elektrische gitaren los in het kerkgebouw. Reserveer ze niet uitsluitend voor opwekkend vergaderingen à la Billy Graham, maar integreer ze in een alternatieve kerkdienst of in de zondagse viering. De hybridische vermenging van zoveel verschillende ingrediënten zou onwerkzaam en stijlloos zijn.

Abonnement: Binnenland: €25 / Buitenland: €35 Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis abonnementen. Volg ons via Facebook en Twitter www.facebook.com/koorenstemvzw www.twitter.com/koorenstem

Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek in Vlaanderen. Koor&Stem ondersteunt iedereen die graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen. www.koorenstem.be

Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

Om werkelijk te functioneren zou een geur van wiet in de plaats van wierook moeten komen en de priester(es) zou de prefatie moeten rappen in plaats van ze te reciteren. Daaruit zou pas als een organische climax het ‘Holy, holy’ kunnen oploeien. Zelfs een mildere vorm van actualisering zoals het karaoke zou de goede smaak geweld aandoen. Je kan je voorstellen dat van alle cd-schijfjes waarvoor ‘Kerk en Leven’ publiciteit maakt, ook een versie bestaat met uitsluitend de instrumentale begeleidingen. Daarop zouden de lokale Natalia’s tijdens de viering hun ding kunnen doen. Er zou veel nieuw volk komen. Maar kan je iets dergelijks zomaar in een St-Pieterskerk organiseren? Zou je het gebouw naar analogie met een echte karaoke-bar dan niet beter een kerk-bar noemen? Bijvoorbeeld ‘Bar Jona’? Ik voer de drang tot actualisering tot in zijn absurde consequenties door. Hiermee pleit ik meteen de hoofdredacteur vrij van muzikaal opportunisme. Hij heeft met zijn loeiende gitaren slechts een soort journalistieke hyperbool gebruikt. Eigenlijk wil hij gewoon wat meer muzikaal enthousiasme in de kerk, wat meer tekstbeleving, wat meer fysiek engagement in de klank, wat meer ritmische begeestering, wat meer vreugde. Is dat niet wat wij allen willen? Ik hoop dat hiermee de kerk opnieuw in het midden staat. Dan kan ik in vrede met vakantie gaan. Alle-loei-a † Vic Nees, juli 2003

Muziekcentrum

Binnenkort De Bijloke

Do 15.03

Zo 25.03

Do 29.03

STILL

Capella Neapolitana

Graindelavoix

Oude muziek in dialoog met dans

Napolitaanse Johannespassie

Responsoria voor de Goede Week

Za 31.03

Wo 18.04

Vr 11.05

Stabat Mater

Impressions de Pelleas

Brussels Philharmonic, Vlaams Radiokoor & Julien Libeer

Ă la recherche de Claude Debussy

Ensemble Polyharmonique Topwerk van Cavalli en SchĂźtz

Bekijk het volledig programma op www.debijloke.be Info en tickets 09 323 61 00 of www.debijloke.be