Stemband #13 september 2017 by Koor&Stem vzw

STEMBAND 2017

# 13

sept. okt. nov.

driemaandelijks magazine // V.U. Koenraad De Meulder, Zirkstraat 36, B-2000 Antwerpen // © Franky Schutz

Afgiftekantoor Leuven MassPost - P802021

Muziek is een oerkracht over muziek en dementie

Derangeer eens een arrangeur Koen Wellens

stemcoach van BEvocaL Gesprek met Joris Derder

Muziek is een oerkracht over muziek en dementie

Kort nieuws

Een schip met vele ladingen dubbelinterview met Thomas De Baets en Sebastiaan van Steenberge

Derangeer eens een arrangeur Koen Wellens

Koor

wereld

Stemcoach bij BEvocaL Gesprek met Joris Derder

Koor zkt dirigent

Repertoirenieuws

Nieuwe partituren

Laat je stem horen 6 suggesties voor jouw lokale politici

CD Kort

AGENDA

LETTERS EN STREEPJES VERTELLEN IETS Koor&Stem pakt vandaag uit met een nieuw creatief logo, een nieuwe dynamische website en een nieuwe verfrissende huisstijl. Na meer dan 15 jaar werd het tijd voor de oude vertrouwde bol van Koor&Stem om plaats te maken voor iets totaal anders. De groene bol stond onder meer symbool voor de interne samenwerking, de versterking van het netwerk, de groeiende verstandhouding en de onafgebroken dynamiek. Het nieuwe logo verwijst qua schikking naar het oude maar voegt er toch een nieuw karakter en een aantal nieuwe dimensies aan toe. Er werd uitdrukkelijk gekozen voor het behoud van de naam ‘Koor&Stem’ uit respect voor de waardevolle werking en de naambekendheid die de organisatie in de laatste jaren heeft uitgebouwd. Het is iets waarop we allemaal terecht trots mogen zijn. Het woord Koor&Stem

krijgt een heel eigenzinnige vormgeving. Het lijkt wel een wervelwind van letters waaruit de naam Koor&Stem tevoorschijn komt, net zoals klanken zich kunnen vermengen tot prachtige melodieën. De compositie van de letters is fris, jong, creatief en innovatief en zo weerspiegelt het logo het karakter van onze organisatie. Uiteraard spreken ook de horizontale streepjes tot de verbeelding. Voor zangers en dirigenten verwijzen die streepjes ongetwijfeld naar een aantal muzikale ideeën: verschillende klanken, stemmen, notenbalken en melodielijnen maar ook verschillende generaties, koren, genres, enzovoort. De gekleurde streepjes vertellen ons ook iets over onze maatschappij. Ze staan symbool voor de diverse, inclusieve en geglobaliseerde samenleving waarin we samen leven maar natuurlijk ook samen zingen. We hopen dat het nieuwe logo jullie hierbij kan inspireren en jullie verbeelding aan het werk zet. Koenraad De Meulder Directeur Koor&Stem

KOPPEL JE KERSTCONCERT AAN EEN GOED DOEL! Voor het project Komt allen tezamen koppelt Koor&Stem tijdens de kerstperiode 5 goede doelen (zorgorganisaties, vluchtelingeninitiatieven) aan 5 koren. Elk koor betrekt het goede doel bij een kerstconcert in de regio. Het goede doel ontvangt de opbrengst van het concert. Koor&Stem biedt naast een voorbereidende workshop ook logistieke en communicatieve ondersteuning aan. Concreet zoeken we 5 koren die zich willen koppelen aan één van de volgende goede doelen: VILLA OMAAR (WETTEREN): therapeutisch open huis voor jongeren die het psychisch moeilijker hebben. www.homaar.be KATRINAHOME (HOBOKEN, MORTSEL): ondersteuning (via bezigheidshuizen, een dagcentrum en een ge|ntegreerd woonproject) voor volwassenen met een matig tot ernstig verstandelijke beperking. www.katrinahome.be

VZW SPELING (BRUGGE): inclusief (wisselend) theatergezelschap dat momenteel o.a. werkt aan een productie van mensen met een mentale beperking en mensen met dementie. www.vzwspeling.be MINOR-NDAKO (ANDERLECHT): opvang en begeleiding voor kinderen, jongeren en hun context in een problematische situatie. www.minor-ndako.be neem contact met ons op via info@koorenstem.be of 03/237 96 43

BEZOEK ONZE NIEUWE WEBSITE

We zitten in het nieuw en we stralen. Niet in het minst online! Ontdek op de nieuwe website het aanbod van Koor&Stem en maak er kennis met de vele koren actief in Vlaanderen. Bijvoorbeeld via onze concertkalender, hét overzicht van koorconcerten in Vlaanderen. Een concert in het vooruitzicht? Plaats dan gauw een aankondiging via de UiTdatabank, dan duik je ook op in onze kalender. En misschien lichten we je concert wel uit op onze homepagina! In de zoekertjesrubriek kan je als koor op zoek naar een dirigent of zangers en ga je als zanger op zoek naar een koor.

m.be koorenste

Raadpleeg onze vormingskalender voor ons aanbod van het koorseizoen 2017-18, voor zangers, koorbesturen, dirigenten, leerkrachten en iedereen die graag samen zingt. Repertoiredagen, regionale ontmoetingsmomenten, zangweken, opleiding voor dirigenten, ... je vindt het er allemaal. Trouwens ook verzameld in onze nieuwe programmabrochure. Onze webshop blijft een vaste waarde op de nieuwe site en uiteraard houdt onze nieuwsrubriek je op de hoogte van het reilen en zeilen in de koorwereld. Een nieuwe start voor een site die aan vernieuwing toe was, en de komende maanden komen daar nog verschillende nieuwe functies bij, om jullie blijvend te informeren en het koorleven in Vlaanderen meer zichtbaar te maken. www.koorenstem.be

ZING EN WIN! EXCLUSIEF VOOR SCHOLEN WIN een gratis bezoek aan het Huis van de Sint op 5 december! Hoe? Laat je klas een Sinterklaaslied zingen uit de cd Liedjes uit de Stad van de Sint (verkrijgbaar via www.koorenstem.be/webshop,

WORKSHOP KOORMUZIEK OORLOG EN HERINNERING Muziek die de gruwel van de oorlog in herinnering brengt, overledenen herdenkt, omgaat met verlies en verdriet, het zijn typische thema’s voor koorconcerten, en dat zal des te meer zo zijn tijdens het komende herdenkingsjaar 2018. Misschien plan jij zo een herdenkingconcert en kun je nog wat inspiratie gebruiken? Op 25 november reikt Patrick Debrabandere enkele interessante koorwerken aan rond dat thema. De werken werden gekozen voor gemengde koren, SATB én SAB, en hebben een gemiddelde moeilijkheidsgraad. We werken met de gloednieuwe Anti-oorlogsliederen van Stef Minnebo, In Flanders Fields van Eleanor Daley, Nacht van Maarten Van Ingelgem, de bundel Les Voix Perdues en meer eenvoudige mooie werken. Inschrijven via www.koorenstem.be

nu in korting!), maak er een filmpje van en stuur het tegen maandag 20 november naar info@koorenstem.be. Op vrijdag 24 november onthullen we het winnende klasje! het bezoek gaat door op dinsdag 5 december, 10.30 u.

win

oek een bez is Hu aan het int van de S

MUZIEK IS EEN OERKRACHT

We moeten de ziekte niet verstoppen, maar leren omgaan met de symptomen en gevolgen. Muziek kan daar een krachtig hulpmiddel bij zijn. Elena de Ru Muziek kan een medicijn zijn, ook voor fysieke ongemakken. Toen Niek een lelijke val maakte, werd hij met verschillende breuken opgenomen in het ziekenhuis. Zelfs ademen was die eerste dagen pijnlijk. Elena nam een cd met instrumentale muziek mee naar het ziekenhuis en net als thuis floot Niek elk nummer mee. ‘Het stimuleerde zijn ademhaling en hij knapte zienderogen op. De andere patiënten vonden het prima en de verpleegkundige zei me dat ze geen slaapmedicatie meer moest uitdelen omdat Niek de hele kamer in slaap floot. Muziek is gewoon een wondermiddel.’

Elena en Niek zijn al bijna vijfentwintig jaar een koppel. Sinds bij Niek dementie werd vastgesteld, is Elena ook zijn mantelzorger. De manier waarop ze omgaan met de ziekte, is zo inspirerend dat ze tot in Canada toe uitgenodigd worden om hun verhaal te delen. Tussen het reizen door gaan ze elke maand trouw naar de repetities van het Fotonkoor. Toen Niek, die nu 82 is, nog werkte, was hij accountant en vermogensbeheerder. De eerste tekenen van zijn ziekte kon hij heel slim camoufleren. Elena: ‘Plots vroeg hij of ik mee kwam naar de bank. “Dan zien ze daar wat een leuke vrouw ik heb!”. Maar eigenlijk had hij vooral mijn geheugen nodig.’ Hun verhaal is niet uniek. In Vlaanderen leven naar schatting meer dan 120.000 mensen met dementie. Een grote groep, maar toch blijft het taboe huizenhoog. Elena: ‘We moeten de ziekte niet verstoppen, maar leren omgaan met de symptomen en gevolgen. En muziek kan daar een krachtig hulpmiddel bij zijn.’

DE KRACHT VAN MUZIEK Elena is sowieso een levendige prater, maar ze veert recht wanneer het woord ‘oer’ valt. Elena: ‘Daar zeg je het! Muziek maken en klank creëren is oer, het is iets dat we altijd hebben gedaan, instinctief. Kijk maar naar kleine kinderen: die zingen en neuriën zonder erbij na te denken. Als je dan nog eens samen met anderen zingt of muziek maakt, dan voel je telkens weer hoe natuurlijk en fijn dat aanvoelt.’ Bij Niek en Elena heeft muziek een heel centrale plaats in hun leven. Ze zijn al jaren

lid van het Brugse Fotonkoor en gebruiken muziek op allerlei manieren in hun dagelijkse routines. Elena: ‘De eerste keer dat Niek vroeg ‘Mevrouw, weet u soms waar mijn vrouw is?’ schrok ik enorm. Je eigen partner die je niet herkent, dat is een klap in je gezicht. Nu roept Niek me met een mini-liedje, een melodietje. Als ik dat hoor, weet ik dat hij mij bedoelt. Dat is toch net zo goed?’ En er zijn nog andere manieren waarop muziek hen helpt om bepaalde uitdagingen te navigeren. Op een bepaald moment had Niek het moeilijk om zijn emoties onder controle te houden. Elena: ‘De dokter schreef druppels voor, maar die hebben allerlei bijwerkingen. Daarom kocht ik een iPad: zodra de situatie te heftig werd, begon ik er muziek op af te spelen. Orgelmuziek, seculiere muziek, anderstalige muziek: Niek genoot van elk nummer. Hij floot elke melodie mee en werd er zichtbaar rustiger van. Ik heb de druppels nooit meer boven gehaald.’

BIJ HET FOTONKOOR Al zes jaar zijn Niek en Elena intussen lid van het Brugse Fotonkoor, dat zich richt op mensen met dementie en hun mantelzorger. Het koor, dat zo’n vijftig leden telt, repeteert een keer per maand in Brugge. Elena: ‘Onze huisarts verwees ons door naar het expertise centrum Foton. Een van de dementieconsulenten daar liet vallen dat er een koor zou komen, dat was misschien iets voor ons. Nieks eerste reactie? “Van z’n leven niet.” Uiteindelijk gingen we toch een kijkje nemen. Sinds die eerste keer hebben we geen repetitie overgeslagen. Lag het aan Niek, dan gingen we elke dag. Als bezoeker zou je op een repetitie vaak niet eens weten wie de persoon is met dementie en wie hem of haar vergezelt. Dat is heel tof’. Het Fotonkoor is veel meer dan enkel een muzikaal project. Het heeft allerlei onverwachte neveneffecten. Elena: ‘We hebben veel steun

aan elkaar. Dementie is toch een beetje je terugtrekken op een eilandje. Veel mensen gaan zich verwaarlozen. Maar op het moment dat je naar de repetitie gaat, heb je een reden om je best te doen. Niek is altijd een fiere man geweest. Hij kleedt zich op en dat inspireert ook de andere mannen. Vrouwen gaan nog eens naar de kapper. Er is een extra reden om je te verzorgen.’

WERELDWIJD Het verhaal van dit bijzondere koppel is zo inspirerend – en Elena vertelt zo vlot – dat ze veel gevraagd worden om lezingen en getuigenissen te geven. De voorbije jaren reisde het paar samen de wereld rond, van Frankrijk tot de Verenigde Staten en Canada. Elena: ‘Niek en ik zitten inmiddels al zo lang in onze situatie dat andere mensen naar ons kijken en beseffen: als zij het al zo lang volhouden, dan is er hoop voor ons. Mensen zijn vaak oprecht verbaasd dat we nog zo ver reizen. Je leven is echt niet afgelopen wanneer de diagnose van dementie valt. Het is wel zo dat je leven er anders gaat uitzien, willen of niet. Bepaalde knoppen moet je nu eenmaal omdraaien.’ Reizen kan ook erg inspirerend zijn. Elena: ‘In York, een ommuurde stad in het noorden van Engeland, waren we te gast in het kader van het project Dementia without Walls. We gingen samen met lokale mensen eenvoudige liedjes zingen, met een heel toffe dirigent. En het leuke was: ze hadden diezelfde nummers ook met kinderen geoefend. Op een groot concert zongen volwassenen met dementie dus samen met kinderen, als één groot, intergenerationeel koor. De ouders van die kinderen komen allemaal kijken, dus je hebt meteen een groter publiek. En die mensen zien op hun beurt dat oudere mensen met dementie best nog veel kunnen.’

WENS Niek omschrijft zichzelf als ‘geen muziekkenner, wel een liefhebber’. Hij heeft een brede smaak: van orgel- en kerkmuziek tot populaire liedjes. Hij vindt het jammer dat veel koren in hetzelfde repertoire blijven hangen. Elena: ‘Altijd dezelfde nummers brengen is niet alleen saai voor de koorleden, maar ook voor het publiek. En het is stigmatiserend. Alsof deze mensen alleen De Lichtjes van de Schelde kennen. Ze noemen dementie dan wel een ‘ziekte van verlies’, maar het is veel zinvoller om je te focussen op wat er nog wél is, wat patiënten nog wél kunnen. De partituren kun je het beste aanpassen zodat er

SYMPOSIUM ROND MUZIEK EN DEMENTIE Het symposium van De Stem van ons Geheugen belicht innovaties en nieuwe ideeën over het samen zingen met mensen met dementie. Naast interessante keynotespeakers kan je deelnemen aan praktische workshops. Het symposium wordt georganiseerd door Koor&Stem, het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, het woonzorgcentrum Den Olm en het VSPW Mol. 27 oktober | Sint-Baafshuis Gent | Alle informatie via www.destemvanonsgeheugen.be

niet overweldigend veel info op staat, en ook multitasken – zingen en klappen tegelijk, bijvoorbeeld – ligt moeilijk. Maar verder kunnen alle koorleden nieuwe dingen leren, ook moderne muziek. Dat is fijn om naar te luisteren. En zien dat je partner iets nieuws kan, maakt je zo fier.’ Twee keer per week gaat Niek naar een dagverzorgingscentrum. Elena: ‘De andere mensen die daar komen, vragen specifiek wanneer hij komt. Ze weten dat er dan altijd muziek op staat en dat er een leuke sfeer hangt. Eigenlijk zou het toch alle dagen zo moeten zijn?’ Of Niek nog een bijzondere wens heeft voor de toekomst? ‘Leuk zingen, alleen dat.’ Op vrijdag 27 oktober 2017 treedt het Fotonkoor op tijdens een symposium De Stem van ons Geheugen.

Sofie Rycken

8STE EUROPA CANTAT JUNIOR WAS EEN SUCCES!

DUBBELE PORTIE JEUGDKORENFESTIVAL

OPROEP Ruim 180 jonge Vlaamse zangers tussen 8 en 18 jaar zakten van 13 tot 20 juli 2017 af naar het prachtige Lyon in Frankrijk voor de 8ste editie van Europa Cantat Junior. Interessante workshops, sfeervolle concerten, een energieke open singing én een stralende zon, maakten van deze editie een feest voor de 1.100 zangers uit 10 verschillende landen!

Een bij de Vlaamse koren zeer populaire workshop was het atelier ‘Ghost, witches & vampires!’ onder de bezielende leiding van Panda van Proosdij & Hans Cassa (NL). Omdat de zangers hun liederen reeds thuis hadden voorbereid, kon dit energieke duo meteen starten met het repeteren van een flitsende choreografie. Panda van Proosdij bezit de magie om een grote groep met haar energieke en efficiënte aanpak te boeien van de eerste tot de laatste minuut. Ook in het atelier ‘Rainbow of songs from Eastern Europe to North America’ onder leiding van Zimfira Poloz (Canada) waren heel wat Vlaamse zangers ingeschreven. We waren onder de indruk van de vocale aanpak van deze ervaren dirigente. Of de jonge zangers de spraakwaterval van de enthousiaste dame begrepen, was wel de vraag. Toch tilden Zimfira Poloz en haar assistente Tracy Wong de jonge zangers op korte tijd naar een hoog niveau. Marleen De Boo (BE) kennen we in Vlaanderen vooral door haar pedagogische project ‘Zingen met kinderen’ en haar bloeiende werking van de Waelrant kinderen jeugdkoren. Het was heel fijn om ‘onze’ Vlaamse dirigente aan het werk te zien in het atelier ‘Small journey around the world’. Tijdens de eerste repetities moest Marleen alle didactische skills uit haar trukendoos tevoorschijn halen om de taalbarrière met de grote groep Chinese zangers te omzeilen. Op

het slotconcert straalden alle kinderen en had Marleen de zangers aan haar vingers kleven. Een knappe prestatie! In het prachtige Lyon liepen we ook vier Vlaamse dirigenten tegen het lijf. Zij volgden de ‘study tour’ onder leiding Carlo Pavese. Hij gidste de dirigenten langs alle workshops en modereerde de gesprekken met o.a. de atelierleiders en vertegenwoordigers van de Europese korenfederaties. Zij waren dan ook van de partij op de ‘Flemish Evening’, een concert met alle Vlaamse koren in de Basilique d’Ainay van Lyon. Carmina uit Ekeren, Cantamico uit Grimbergen, Clari Cantuli Kessel-Lo, Gynaika uit Sint-Niklaas, Sjaloom uit Waregem en Waelrant Kinderkoor+ uit Borgerhout brachten een mooi uitgebalanceerd programma waarin uiteraard heel wat Vlaamse werken werden uitgevoerd. Zij brachten het publiek van de overvolle basiliek in vervoering! Wie nog twijfelt om deel te nemen aan een volgende editie van Europa Cantat Junior, kunnen we alleen maar aanmoedigen. Het is een ervaring die nog lang nazindert! Inge Sykora, Muziekcommissie Koor&Stem

DOEWAP #5 IS ER! Met Doewap #5 zingt je klas liedjes van binnen én buiten Europa. Wil je met me naar? is een jazzy nummer van Mirjam de Wit op tekst van Joke Van Leeuwen, Nieuwjaarsbrief is een gezongen nieuwjaarswens van Hans Helsen op tekst van Sien De Smet die de gesproken brief kan vervangen, Laci en ik een stevig rocknummer van Hans Primusz dat alle stoere kinderen zal aanspreken. Met het weemoedige Ilgaz reizen we naar Turkije, Plouf tizen leert je acht woorden berbers en Ya tir brengt ons naar Irak. Mét didactische tips en geluidsopnames. De liedjes werden ingezongen door kinderkoor Villanella (en kindsolistjes uit dat koor) onder leiding van An Alen, Rissala onder leiding van Hassan Muhammady en soliste Hannelore Primusz. Bestel online via www.doewap.be en ontvang alles rechtstreeks in je e-mailbox.

Reeds 65 jaar vindt rond 1 mei in Neerpelt het Europees Muziekfestival voor de Jeugd plaats. Dit jaar wordt het een heus koorfestival. Van vrijdag 27 april tot woensdag 2 mei 2018 geven meer dan 5.000 jongeren uit heel Europa, en soms ver daarbuiten, de kleurrijk bevlagde straten een internationale sfeer van verbroedering. Wie zin heeft in een XL-versie, kan het weekend ervoor al deelnemen aan het Cork International Choral Festival in Ierland, een mogelijkheid die door beide organisaties wordt vergemakkelijkt en aangemoedigd. De inschrijvingen zijn nu volop bezig! Befaamde dirigenten, componisten en juryleden roemen de waarde van het Europees Muziekfestival voor de Jeugd. De combinatie van ontmoeting en evaluatie zorgt ervoor dat de beste ensembles op het podium staan. Wie ooit deelnam, weet dat de geest van het festival ook inspireert tot verbondenheid in muziek en eenvoudig menselijk contact over alle grenzen heen. Deelnemende koren worden tijdens de juryoptredens constructief beoordeeld door een internationale jury van muziekexperten voor kinderen jeugdkoren. Zangers kunnen verder deelnemen aan allerlei happenings, workshops en concerten met als absolute hoogtepunten de proclamaties en de laureatenconcerten, waarop de beste groepen van de dag aantreden. Al jarenlang heeft de festivalorganisatie de traditie plichtwerken te laten componeren door Vlaamse componisten. Die traditie wordt ook tijdens deze editie voortgezet. We zien dit jaar werken passeren van Luc Anthonis, Ludo Claesen, Maarten Van Ingelgem, Martin Slootmaekers, Sebastiaan van Steenberge en Rudi Tas.

Voor deze editie heeft het EMJ de kans gegrepen om een samenwerkingsverband aan te gaan met het Cork International Choral Festival. Die samenwerking moet vooral koren van buiten Europa de interessante kans bieden om twee opeenvolgende weekends deel te nemen aan twee gelijkgestemde Europese koorfestivals. Beide festivals staan garant voor kwaliteit, een groot deelnemersveld en elk een unieke sfeer. Mede vanwege dit samenwerkingsverband is de maximumleeftijd voor de deelnemers voor EMJ opgetrokken tot 28 jaar. Zo krijgen een aantal Vlaamse jeugden jongerenkoren een extra kans om deel te nemen aan deze festivals. Deelnemen aan beide festivals is natuurlijk geen verplichting. 27 april – 2 mei 2018 | Inschrijven is slechts mogelijk tot en met 30 oktober 2017 | www.corkneerpelt2018.com of www.emj.be.

BRENG HET KERSTLIEDVREDELIED VAN VAN NUFFEL TOT LEVEN IN HEEL VLAANDEREN Zing eens een ander kerstlied. Het Kerstlied-Vredelied van Jules Van Nuffel bijvoorbeeld. In december 2017 is het exact 100 jaar geleden dat Van Nuffel deze prachtige vredesboodschap schreef. Onder impuls van de familie Van Nuffel werd de partituur opnieuw uitgegeven bij Euprint voor SATB en SA. Zoek een organist en eventueel sopraansoliste (die is optioneel) en laat de kleurigheid van weleer weerklinken. Beslis je om dit werk tijdens je concert of kerstviering te zingen, stuur dan een mailtje naar koen@koenvits.be. Je koor komt dan op de website www.julesvannuffel.be terecht en op de facebookpagina. Zo krijgt iedereen een mooi overzicht van waar dit lied te horen zal zijn. Waar wacht je nog op?

‘We kregen als Muziekcommissie alvast het volste vertrouwen’, zegt Sebastiaan. ‘Het is onze taak om de vinger aan de pols houden en te trachten alle opmerkingen, ideeën of voorstellen te kanaliseren en om de neuzen in dezelfde richting te krijgen. Ook door vragen aan de Raad van Bestuur door te spelen, proberen we onze rol tussen het veld en het bestuur te spelen.’

ERVARINGEN DELEN

EEN SCHIP MET VELE LADINGEN 8

Ongeveer een jaar geleden kreeg Koor&Stem twee nieuwe voorzitters: Thomas De Baets zit sedertdien de Raad van Bestuur voor en Sebastiaan van Steenberge de Muziekcommissie. Tijd voor een gesprek over hun kijk op de organisatie en over hun muzikale stokpaardjes.

HELDERE KIJK Allebei waren ze nieuw in het bestuur van de organisatie, maar tegelijk waren ze, elk vanuit hun achtergrond, al zeer vertrouwd met Koor&Stem. Bij muziekpedagoog Thomas De Baets klinkt het retorisch: ‘Wat ligt er dichter bij de muziekpedagogie dan de amateurmuzikant? Met koorzang ben ik overigens al lange tijd vertrouwd. Het begon bescheiden in de humaniora van het Lemmensinstituut. In de hogeschool kwamen daar grotere werken van Bach, Mendelssohn en allerlei creaties bij. Ik heb niet het stemapparaat om een grote zanger te zijn, maar die koorprojecten waren wel fantastische ervaringen. Het lag ook in de lijn van de opleiding muziekpedagogie om liedjes voor kinderen en jongeren te schrijven. Dat heb ik een hele tijd met veel plezier gedaan. Vanuit die achtergrond voelde ik me zeer verbonden met de koorwereld en met Koor&Stem, maar ik zat er nog niet middenin.’ Net daarom herkent

Sebastiaan van Steenberge in voorzitter Thomas De Baets vooral de academicus die met voldoende afstand naar de organisatie kan kijken: ‘Dat maakt het makkelijker om te reflecteren en oplossingen te bedenken’, aldus de kapelmeester van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwkathedraal.

VEELZIJDIGHEID Al gauw merkten beiden dat het schip dat onder de vlag Koor&Stem vaart, vele ladingen aan boord heeft. ‘Door de vele gesprekken die ik voerde, ontdekte ik een gestructureerde vereniging met heel wat deelraden, telkens met andere gevoeligheden’, klinkt het bij Thomas De Baets. ‘Iedereen kijkt vanuit zijn achtergrond naar Koor&Stem.’ Sebastiaan: ‘Voor mij is er een grote wereld opengegaan, met veel meer aanbod dan mij bekend was. Die veelzijdigheid bepaalt de rijkdom van de organisatie. De Muziekcommissie pleit voor het nog beter bekend maken van dat ruime aanbod. Om een

voorbeeld te geven: mijn hart ligt bij de schoolmuziek, bij zingende kinderen en koorcompositie. Er is ontzettend veel repertoire voorhanden in de bibliotheek van Koor&Stem, maar veel leerkrachten die op zoek zijn naar materiaal, weten dat nog niet te vinden. We hebben dus nog werk voor de boeg.’

VEREENDE KRACHTEN Beide voorzitters ervoeren alvast de positieve energie die bij Koor&Stem aanwezig is. ‘Er zijn heel wat mensen uit verschillende regio’s en disciplines die enthousiast en onderlegd zijn, en hun steentje willen bijdragen’, vertelt Thomas. ‘Sommigen doen dat als nieuw lid van de Raad van Bestuur, anderen in de nieuw opgerichte Muziekcommissie, en nog anderen bijvoorbeeld in de provinciale afdelingen. We vinden het belangrijk dat er tussen al die krachten op verschillende niveaus goed gecommuniceerd wordt. Zo kunnen we die positieve energie van zovele vrijwilligers gebruiken om dat grote schip de juiste koers te laten varen.’

In het beleidsplan van Koor&Stem staat onder meer dat de jongensstem en het zingen op school en op muziekacademies gepromoot moet worden. Sebastiaan van Steenberge heeft heel wat expertise in huis om daar advies over te geven. Hij haalde bij het begin van de zomer het nieuws met zijn oproep ‘boys keep on singing’. Als dirigent van het Antwerps Kathedraalkoor was hij dringend op zoek naar jongensstemmen. ‘De oproep heeft zeer veel mediaaandacht gekregen’, vertelt hij. ‘Toch bleef het rendement daarvan veeleer beperkt. We konden acht nieuwe jongens inschrijven. Het zal dus knokken worden om het streefcijfer van zestien te halen, maar ik geloof dat het zal lukken. Het is een en-enverhaal: rekruteren op de scholen, audities organiseren en mond-tot-mondreclame.’ De dirigent wijst op de algemene terugval van het aantal jongensstemmen in koren en op het feit dat we vaak met een jaloerse blik kijken naar de stevige traditie van Duitse, Engelse en Oostenrijkse kinderen knapenkoren. Toch wil hij zeker niet te pessimistisch klinken. ‘We mogen niet vergeten dat ook wij kwaliteit bieden die internationaal opgemerkt wordt. Ik werk samen met scholen in het buitenland, onder andere in Amiens. Van die mensen hoor ik wel eens dat ze hopen dat Frankrijk een voorbeeld zou nemen aan onze manier van nadenken over muziek en musiceren.’

gebruik van stem en taal. Maar op het vlak van stemcoaching zet ik af en toe graag even een stap opzij om een echte specialist met het koor aan het werk te laten.’

JONG GELEERD… Thomas De Baets werd afgelopen maanden als coördinator Muziekpedagogie aan de LUCA School of Arts geconfronteerd met allerlei hervormingsplannen, onder meer voor het DKO. In het nieuwe DKO is er sprake van meer mogelijkheden om met kinderen vanaf zes jaar aan de slag te gaan. Zijn de leerkrachten in het DKO klaar om met die specifieke groep te werken?

omdat ze studenten meer zal richten op educatie’, verduidelijk hij. ‘Het pedagogische zal hopelijk ook meer een bewuste keuze worden, en dat aspect zal dan meer versmelten met de artistieke component, waarvan we de kwaliteit uiteraard ook willen bewaken. In het curriculum van deze educatieve masters zullen onder meer onderzoek, ontwikkeling en kritische reflectie aanwezig zijn. We willen de opleiding ook graag opentrekken naar de koor- en hafabrawereld waar heel veel gebeurt, zonder dat het heel zichtbaar is. De muziekleraar gaan we in de toekomst veel ruimer zien.’ Tot slot duikt in het gesprek nog een interessant idee op dat tot nadenken stemt. ‘Ik geloof nogal in het inschakelen van muziekspecialisten in het kleuter- en lager onderwijs’, zegt Sebastiaan van Steenberge. ‘Vele topvoetballers zijn peter van een voetbalacademie. Die band mis ik in onze muziekwereld. Als het over de matige muzikale kwaliteiten van jongeren gaat, wijzen topmusici vaak met de vinger naar de academies, die op hun beurt naar het humaniora wijzen. Zo wordt de zwartepiet naar lager- en kleuteronderwijs of naar de gezinnen doorgeschoven. Daarom pleit ik ervoor dat professionele musici zelf mee het heft in handen nemen en gaan zingen en musiceren met kinderen en jongeren. Zo kunnen ze het hele traject dat ze doorlopen, mee bewaken. Ze staan garant voor artistieke kwaliteit en creëren meteen ook een synergie tussen de topmuziekwereld en het onderwijs. Uiteraard moet je daar de nodige aanleg voor hebben, en het vergt een specifieke aanpak, maar daar ligt volgens mij een grote uitdaging.’

Ik pleit ervoor dat professionele musici zelf mee het heft in handen nemen en gaan zingen en musiceren met kinderen en jongeren.

‘Het zijn dit soort ervaringen die we als Koor&Stem kunnen gebruiken’, vindt Thomas De Baets. ‘Door specialisten en ervaringsdeskundigen in te zetten, kunnen we mensen die met kinderkoren werken, nog beter ondersteunen.’ ‘Ik laat me op mijn beurt echter geregeld bijstaan door vocal coaches,’ repliceert Sebastiaan, ‘omdat het specialistenterrein is. Zingen is mijn leven. Ik zing zelfs op straat en ik hecht belang aan een goed

‘In onze lerarenopleiding is er nu al een vak dat daarop gericht is’, zegt Thomas. ‘Er worden spelvormen geoefend, vocale exploratie, spelen met parameters, zonder dat er meteen noten lezen of schrijven aan te pas komt. Het is een klein vak voor de studenten, maar als blijkt dat het DKO zich op het werken met jonge kinderen gaat profileren, dan moeten we dat zeker uitbreiden. Hoe dan ook: uit veel onderzoek is gebleken dat vroeg beginnen met musiceren kan en loont. Als leerkrachten in het DKO op dit vlak onzekerheid voelen, omdat ze niet eerder met kinderen vanaf zes of zeven jaar werkten, en op zoek zijn naar antwoorden op vele vragen, kan ik toch zeggen dat er al heel wat uitgeprobeerd en onderzocht werd. Het gaat bijvoorbeeld over welke fases je moet doorlopen, wat mogelijk is en wat niet, wat de rol van leraar, broers en zussen is, wat het juiste instrument op welke leeftijd is, hoe je kan motiveren … Het is onze taak om die bevindingen en kennis te ontsluiten via de lerarenopleiding, navorming, en ook via Koor&Stem.’ Daarnaast is Thomas De Baets ook benieuwd naar de hervorming van de lerarenopleiding die er aan zit te komen en die ook voor de toekomstige muziekleerkrachten bepalend zal zijn. ‘Die opleiding zal op masterniveau worden georganiseerd en ze zal sterker worden

Tom Eelen

DERANGEER EENS EEN ARRANGEUR

KOEN WELLENS

Koen Wellens is pianist en organist. Hij geeft les in Mol, Neerpelt en Tessenderlo, is organist van de SintMartinuskerk in Tessenderlo en dirigeert. Daarnaast schrijft hij ook arrangementen, niet alleen voor zijn eigen koor maar ook in opdracht. Stemband ging even op de koffie om te vragen hoe dat in zijn werk gaat. En hoe het allemaal begon…

Koen: ‘Als kind ging ik naar de muziekacademie in Mol. Ik volgde er piano. Dat ging goed en in de puberjaren rijpte het plan om hogere pianostudies aan te vatten. De directeur van de academie, Herbert Janssens, vroeg me rond die tijd of ik daarnaast ook orgellessen wilde volgen bij Carl Van Eyndhoven, ter voorbereiding van mijn hogere studie. Het enthousiasme van Carl werkte aanstekelijk. In 1996 begon ik aan het Lemmensinstituut in de orgelklas van Luk Bastiaens en Luc Ponet. Na het behalen van het diploma van organist ben ik daar verder blijven studeren en behaalde ik er in 2004 het diploma beiaard bij Carl Van Eyndhoven.’ Piano, orgel, beiaard, … Met welk instrument identificeer je jezelf het meest? Ik voel mezelf ergens tussen pianist en organist in zitten maar dat is een positief gevoel. De verschillende invalshoeken tijdens de studiejaren en de schriftuurvakken hebben mij een stevige basis gegeven waardoor ik me als muzikant op vele terreinen goed voel. Je arrangeert vaak voor koren. Hoe is jouw link met het koorleven ontstaan? In de orgelopleiding zaten wij voor een aantal vakken samen met de muziekpedagogen. Een van die vakken was Inleiding tot de koordirectie bij Kurt Bikkembergs. Kurt moedigde ons aan om in de eigen buurt een oefenkoor te zoeken. In mijn geval werd dat het Noord-Limburgs mannenkoor. Het koor zat zonder dirigent en ik ben daar op de kar gesprongen. Dat mannenkoor heb ik een vijftal jaren geleid. Later werd ik dan repetitor bij de Kempische Oratoriumvereniging, die onder leiding stond van Werner Van Mechelen alvorens ik zelf het dirigeerstokje overnam. Het hoogtepunt in die periode was de Johannespassie van J.S. Bach die ik met het koor mocht uitvoeren. Intussen leid je een jong dameskoor: Idem Dito. Inderdaad, en ze repeteren op zondagochtend, wat voor mij betekent dat ik nu en dan moet schipperen tussen de kerk en het repetitielokaal. Toen ik het koor overnam van Nadia Loenders, was het in feite een klassiek koor dat nu en dan een uitstapje maakte naar het lichte genre. Ik heb dat geleidelijk aan omgedraaid. We werken jaarlijks aan een tweetal projecten. We deden al optredens rond muziek van The Beatles, Top of the Pops, filmmuziek met strijkkwartet, kleinkunst, het Franse chanson, James Bond, foute muziek enzovoort. Ook doen we sinds enkele jaren een kindervoorstelling in januari met film en vertellers. De muziek voor die voorstelling bewerk ik zelf en ik speel alles live

mee terwijl het koor zingt. Hoe heb je de kneepjes van het arrangeren onder de knie gekregen? Dat is begonnen tijdens mijn opleiding aan het Lemmensinstituut: wij kregen geschreven harmonie van Hans Vervenne. Die man schudde tijdens de les zowat elke muziekstijl uit zijn mouw. Hij heeft mijn interesse voor het harmonische aangewakkerd. Maar de echte passie voor het arrangeren is pas gekomen tijdens mijn beiaardstudie. Doordat je op een beiaard niet echt volle akkoorden kan spelen is er heel veel muziek aangepast voor beiaard; daarnaast wordt er voor dit instrument ook veel nieuwe muziek geschreven. Bovendien is er het fenomeen van de beiaardbespelingen: doordat veel mensen hier toevallig mee in contact komen, bijvoorbeeld als ze op het plein voor de toren passeren, spelen beiaardiers vaak en graag in op de actualiteit door het spelen van bekende deuntjes. Arrangeren zit in het DNA van een beiaardier! Arrangementen van jou werden al gepubliceerd in de bundels Zingen tot morgenvroeg en Ready to sing groovy. Hoe begin je aan een opdracht? Eerst beluister ik het originele nummer grondig tot het helemaal in mijn hoofd zit. Opdrachtgevers vragen ofwel om dicht bij het origineel te blijven ofwel om het nummer net van een nieuw jasje te voorzien. Dat zijn meteen factoren waarover ik nadenk tijdens het beluisteren. Vervolgens is er de vraag van de tessituur en het type koor waarvoor je schrijft. Dat zijn de elementen die bijvoorbeeld de toonaard bepalen. Tijdens het schrijven let ik erop dat de melodie niet altijd in dezelfde stem zit. Moeilijker is het ritmische aspect. Zeker in homofone passages is het opletten geblazen dat de pittigheid van het origineel niet verloren gaat. Dat merk ik ook tijdens de lessen begeleidingspraktijk: leerlingen doen niets liever dan allerlei popmuziek naspelen, maar de ritmische uitwerking blijft vaak achter. Je moet hun dat leren voelen, bijvoorbeeld door ze het ritme op hun benen te laten kloppen alvorens ze een en ander op het klavier uitproberen. Zo gaat het ook met het arrangeren: je moet de ritmische touch van het origineel in een koorklank gieten. De juiste stem moet op het juiste moment de juiste impuls geven. Welke do’s and dont’s komen er nog bij je op? Als ik voor een gelijkstemmig koor schrijf, probeer ik zoveel mogelijk volledige akkoorden na te streven. Echte drieklanken dus met grondnoot, terts en kwint. Dit principe loslaten is moeilijk maar soms noodzakelijk want de prioriteit ligt bij de stemvoering. Nog zoiets is

het unisono schrijven. Vroeger probeerde ik dat te vermijden maar steeds vaker ontdek ik de kracht van een subtiele unisonopassage, bijvoorbeeld in een heel zacht stuk. Zo maakte ik eens een bewerking van De Roos van Ann Christy. Na drie versies die allemaal in de prullenbak belandden, schreef ik de uiteindelijke versie veel soberder en dat bleek zeer goed te werken. Less is more, zo nu en dan! www.wellenskoen.be

Peter Maus

ARRANGEMENTEN EN AUTEURSRECHTEN De arrangementen van Koen Wellens zijn veelal (nog) niet beschikbaar voor het publiek. Dat geldt voor veel arrangeurs en dat heeft alles te maken met auteursrechten. Van volksliederen mag je zonder probleem bewerkingen maken omdat die tot het publiek domein behoren. Bij hedendaagse muziek en popmuziek moet je echter toestemming vragen aan de componist/dichter of aan hun nabestaanden om een werk te mogen arrangeren, vertalen of uitgeven. Tot zeventig jaar na de dood van de componist dien je die toelating te vragen. Soms is het moeilijk om de rechthebbende(n) te vinden. Op de website van Sabam kan je onder ‘repertoire’ de rechthebbende(n) opzoeken. Toestemming gaat vaak gepaard met een financiële vergoeding. Dat is niet zo gek, aangezien je gebruikmaakt van een bestaand kunstwerk dat eigendom is van de componist/dichter. Hij beslist wat er wel of niet mee mag gebeuren. Of die vergoeding hoog of laag is, verschilt van artiest tot artiest. Bij Koor&Stem zijn er enkele bundels beschikbaar met arrangementen van populaire muziek: Zingen tot Morgenvroeg (helaas uitverkocht) en Ready to Sing Groovy. In beide bundels vind je arrangementen van o.a. Koen Wellens. Neem een kijkje op www.koorenstem.be/webshop.

KOOR WERELD

Jouw koor of zangproject hier in de kijker? Bezorg ons een recente en originele foto met een tekstje van maximum 100 woorden. Mail naar stemband@koorenstem.be voor 6 november 2017.

NIEUW KINDERKOOR BEAU-RE-MI In september hield Beauvarletkoor Koksijde vzw een nieuwe telg van de Beauvarletfamilie boven de doopvont. Naast het jongerenkoor Jokobeau (voor jongeren van 12 tot 21 jaar) ging vanaf 8 september 2017 ook het kinderkoor Beau-re-mi van start. Beau-re-mi is een kinderkoor voor kinderen van 8 tot 12 (3e tot 6e leerjaar). Het wil een koor zijn waar jonge zangertjes samen hun stem kunnen ontdekken en veel plezier kunnen beleven. Er is niet enkel aandacht voor het zingen, maar ook voor beweging en bodypercussion. Ook gemoedelijke optredens, groepsactiviteiten en een koorweekend staan op het programma. Nieuwe zangertjes zijn nog steeds welkom! www.beau-re-mi.be

10 JAAR BRUSSELS CHAMBER CHOIR In 2017 viert het Brussels Chamber Choir (BCC), geleid door Helen Cassano, zijn tienjarig bestaan. Naast een feestelijk concert in Brussel op 3 december 2017, viert het koor die belangrijke verjaardag met een allereerste professionele cd-opname: Made in Belgium: New Belgian choral music. De cd verschijnt bij het label Etcetera Records op 2 oktober. Het Brussels Chamber Choir koos voor een bloemlezing van nieuwe Belgische a cappella muziek, geschreven tussen 1985 en 2017 door componisten die afkomstig uit of woonachtig zijn in België. De meeste stukken op de cd werden nog nooit eerder opgenomen. Zo kan men prachtige koormuziek ontdekken van Vlaamse componisten als Roland Coryn, Kurt Bikkembergs, Rudi Tas, Piet Swerts en Maarten Van Ingelgem. Ook

vind je er muziek van Brusselse componisten als Jean-Marie Rens, Luc Dupuis en Xavier Deprez, en Waalse muziek van Guy-Philippe Luypaerts en Stephan Laschet. Die laatste is afkomstig uit de Duitstalige Gemeenschap. Drie componisten die in het BCC meezingen, Alan Charlton, Toby Wardman en Jan Moeyaert schreven ook nieuwe muziek, speciaal voor deze opname. Ontdek prachtige interessante koormuziek uit België tijdens ons lanceringsconcert op zondag 1 oktober om 15u, in de Heilig Hartkerk, Tervaetestraat, Etterbeek. De cd kan je dan ter plaatse aanschaffen. In de winkels en online zal hij beschikbaar zijn vanaf 2 oktober.

AMARATHE IN DE PRIJZEN IN ROME Het dameskoor Amaranthe nam in juli deel aan Musica Eterna Roma, een internationaal koorfestival en -competitie in het hart van Italië. En met succes! Amaranthe werd categoriewinnaar van de reeks ‘gelijkstemmige koren’ en werd daarmee geselecteerd voor de Grand Prix, de grote finale voor de vijf beste koren van de wedstrijd. De optredens vielen bij jury en publiek zeer in de smaak, met een speciale vermelding voor de homogene koorklank en de

interessante programmakeuze (Leak of light van Vic Nees en werk van Eva Ugalde, Jeff Enns en Robert Schumann). Het Resonanz Children’s Choir uit Indonesië, dat indrukwekkende choreografieën en fenomenale klanken combineerde, was de zeer terechte eindwinnaar van het festival. Als kers op de taart van een zeer geslaagde koorreis van Amaranthe, mocht dirigent Johannes Dewilde de ‘Conductor prize’ in ontvangst nemen.

www.brusselschamberchoir.be

JONG VAN HART IS GEBOREN! Deze zomer werd een nieuw pop-upkoor geboren: Jong van Hart. Het koor bestaat uit 150 senioren die tien sessies lang gecoacht worden door dirigent Hans Primusz. Nederlandstalige liedjes prijken op het programma naast popidolen als The Beatles en Elvis. Het koor is ontstaan uit een samenwerking van het district Antwerpen, culturele ontmoetingscentra Het Oude Badhuis en CoStA en Zorgbedrijf Antwerpen. De doelstelling is samenhorigheid creëren en senioren letterlijk en figuurlijk een stem geven. Samen zingen zorgt voor verbinding en raakt aan emoties. Het draagt bij tot de levenskwaliteit en haalt mensen uit hun isolement. Kom 25 november 2017 kijken naar het resultaat in deSingel! www.jongvanhart.be

AMARYLLISKOOR ALKEN VIERT 40E VERJAARDAG In het najaar van 1977 richtte dirigent Ludo Verjans samen met enkele dynamische leden uit het vroegere kerkkoor van Alken, het Amarylliskoor op. Onder zijn gedreven leiding en samen met repetitor Veva Paelinck verruimde het repertorium aanzienlijk en brengt deze groep van meer dan 45 leden muziek van zeer uiteenlopende aard en dat vaak in samenwerking met andere koren en orkesten. Hoogtepunten in het 40-jarig bestaan waren zeker: de Gloria, Magnificat en Credo van Vivaldi, Mis KV 259 van Mozart, Requiem

van Dittersdorf en Hör mein Bitten van Mendelssohn. Ter gelegenheid van dit jubileumjaar zal het koor meerdere concerten uitvoeren, waaronder een concert in Alken zelf op 26 november, maar ook concerten in Epernay (30 sept) en Reims (1 okt) tijdens een jubileumreis naar de Champagnestreek. www.amarylliskoor.be

KAMERKOOR KORIOLIS VOERT NOORSE CREATIE UIT IN OSLO Het idee vond haar oorspong toen dirigent Joris Derder de Noorse componist Kjell Mork Karlsen contacteerde n.a.v. de uitvoering van diens O Magnum Mysterium. Zo kwam hij teweten dat het korte werkje ondertussen was uitgegroeid tot een volwaardig oratorium voor koor, orgel en recitant. Of Koriolis geen zin had om het oratorium mee te creëren in Oslo?

Van wilde dromen kwamen concrete plannen en ondertussen vinden al de eerste repetities van het project plaats. Begin december zal Kamerkoor Koriolis het integrale oratorium O Magnum mysterium creëren in Oslo samen met het Oslo Choral Selskap, in aanwezigheid van de componist himself. Uiteraard voert het koor het oratorium ook uit in België, op 15

december in Lede en 16 december in Gent, opnieuw in het bijzijn van de componist. Aan het orgel zit Bart Naessens. Met vertoning van foto’s uit Lieve Blancquaerts Birth Day. www.koriolis.be

STEMCOACH BIJ BEVOCAL GESPREK MET JORIS DERDER Op 27 augustus vond het eerste concert plaats van het gloednieuwe Belgisch Nationaal Jeugdkoor, BEvocaL. Met de oprichting van dit koor lopen we in België enigszins achter 14

op onze buurlanden. De ambities en verwachtingen liggen dan ook meteen hoog. Als dirigente werd de Nederlandse Maria van Nieukerken aangetrokken vanwege haar ruime internationale ervaring in het werken met jongeren en koordirectie in het algemeen. In eigen land werd een vocal coach aangetrokken voor het jeugdkoor, die met ruime ervaring Maria aanvult. Joris Derder is bariton, o.m. bij het Vlaams Radio Koor, veelgevraagd solist, en heeft een warm hart voor het zingen met adolescenten. We ontmoetten hem in Madam Bakster, een guiltfree koffie- en taartenhuisje in Gent.

Joris, het was deze zomer hoegenaamd niet de eerste keer dat jij vocaal met jongvolwassenen aan de slag ging. Je bent al zeventien jaar dirigent van het Gents Universitair Koor (GUK). Hoe ben je daar destijds terechtgekomen? Dat is inderdaad al zeventien jaar geleden! Ik speelde toen nog vooral viool en ik zat in het orkest naast iemand die studeerde aan de UGent en speelde bij het studentenorkest. Toen men op de UGent op een dag een dirigent zocht voor het hernieuwde studenten koor, sprak hij mij daarover aan. Ervoor had ik wel wat ervaring met zingen in jeugdkoren, maar op zich was zingen, laat staan dirigeren, niet echt een hoofdbezigheid voor mij. De grote liefde voor zingen en dirigeren kwam pas later. Ik moet wel zeggen dat het mij altijd al geïntrigeerd heeft hoe jonge mensen samen musiceren. Die microbe heb ik te pakken gekregen in het Brussels International Youth Orchestra: deel zijn van een groep van honderd mensen tusen 16 en 25 die samen dezelfde passie delen, dat was echt een openbaring voor mij. Ook toen ik bij het GUK begon, zat ik daar nog tussen leeftijdsgenoten. Met al die enthousiaste adolescenten iets opbouwen en de groep artistiek voelen groeien, dat gaf een ongelooflijke voldoening. Ik ben ondertussen de jeugd wel al wat ontstegen (lacht), maar mijn band met die jeugd blijft wel sterk. En het houdt mij jong en alert! Wat zijn volgens jou de uitdagingen en opportuniteiten van het zingen met jong volwassen stemmen? De grootste uitdaging van het zingen met jonge mensen vandaag de dag is om hen geboeid en geïntrigeerd houden. De jongere generaties van vandaag groeien op met een miljoen verleidingen rond hen. Er is een overaanbod van activiteiten. Het is een uitdaging hen altijd weer te blijven boeien. Om hen voldoende te motiveren en hen geconcentreerd en geëngageerd te houden. De sleutel daartoe is om ervoor te zorgen dat ze hun ei kwijt kunnen in een project. Bij BEvocaL is dat makkelijker. De zangers die geselecteerd zijn voor BevocaL, weten dat ze in een bevoorrechte positie zitten en zijn gemotiveerd om er alles aan te doen om die te behouden. Bovendien is de groep momenteel nog vrij klein, dus de persoonlijke verantwoordelijkheid van iedere zanger binnen het koor is groot. Dat voelen ze gelukkig zeer goed aan. BEvocaL is een prestigieus project en zij zitten op de eerste rij, dat vinden ze zalig! Maria gaat daar als dirigente ook zeer zakelijk en direct mee om: wie zijn engagement, zowel vocaal als qua aanwezigheid, niet serieus neemt, zal zijn positie niet lang kunnen houden. Er is een

voortdurend engagement nodig als we snel willen groeien. De zangers nemen dat zeer serieus en zijn ongelooflijk gemotiveerd. Tijdens de repetitieweek bijvoorbeeld waren ze echt niet te houden! Zelfs tijdens pauzes kropen sommigen nog samen om wat muziek te bekijken. Dat is heel fijn werken. Wat opportuniteiten betreft bij het werken met deze leeftijdsgroep, zou ik vooral zeggen dat jonge mensen over het algemeen nog een heel open vizier hebben. Met het GUK kan ik echt alles doen, van muziektheater tot opera tot oratorium of pop. Jonge zangers staan vaak ook open voor beweging of enscenering op het podium. Nog belangrijker is dat het een leeftijd is waarop er veel vriendschappen ontstaan. Zo een bende jonge mensen bij elkaar, die maakt heel veel sfeer. Als die vriendschapsband en sfeer goed zitten, dan

Bij veel moeilijkheden die zich in een ensemble manifesteren, ligt een vocaaltechnisch probleem aan de basis. straalt dat af op de concertuitvoeringen. Voor BEvocaL is het ook zeer nuttig als we af en toe, zoals deze zomer, een hele week lang samen werken. Dat creëert een extra dimensie van samenhorigheid in de groep, die afstraalt op de homogeniteit van de muzikale uitvoering. Bovendien kan je tijdens zo een intense repetitieweek enorm veel werk verzetten samen en op korte tijd groeien. Denk je dat BEvocaL op termijn echt een voorbeeldfunctie kan vervullen in België? Ja, het is natuurlijk de droom van alle betrokkenen om een koor te realiseren waar jonge zangers naar kunnen opkijken, waar goede zangers voor staan te springen om te mogen meedoen. En dat bedoel ik niet elitair, integendeel. Het is vooral de bedoeling dat BEvocaL

voor degelijke, jonge zangers mogelijkheden creëert en deuren opent. Bijvoorbeeld door hen te ondersteunen om deel te nemen aan interessante internationale projecten. BEvocaL ambieert volgend jaar al deel te nemen aan Europa Cantat in Talinn: dat is toch iets dat niet elk jeugdkoor kan aanbieden. Op die manier kan BEvocaL een springplank vormen naar meer mogelijkheden tot artistieke ontplooiing van het aanwezige jonge talent in België. Bij BEvocaL ben je aangesteld als vocal coach. Wat zijn voor jou de belangrijkste doelstellingen als stemcoach? Mijn eerste belangrijke doelstelling is om alle zangers op een gelijksoortige manier te doen zingen, zodat er een homogene koorklank ontstaat. De tweede doelstelling, maar die hangt natuurlijk samen met de eerste, is om hun meer vocaaltechnische bagage te bezorgen, zodat ze vrijer en beter kunnen zingen. Zo een repetitieweek is zeer intens en voor zangers met minder technische bagage is dat vermoeiend. Door hen vocaal te coachen wordt het zingen als het ware makkelijker. Om een voorbeeld te geven, als Maria met de zangers werkt op een passage waarin ze steeds kampen met ademtekort in lange zinnen, dan werk ik met hen op ademsteun. Als ze daardoor de moeilijke passage plots wél kunnen doorzingen, dan werkt dat bevredigend en ontspannend voor hen én komt dat de muzikaliteit ten goede. Als vocal coach kan je ongetwijfeld putten uit jouw ervaring als professioneel zanger. Ja, ja natuurlijk, dat is het grote voordeel. Ik geef ook zangles en alles wat ik zangers probeer mee te geven, is gebaseerd op eigen ervaring met wat werkt of niet werkt: de opleidingen die ik volgde, de coachings die ik zelf kreeg, en de ervaring die ik opbouwde met zingen en dirigeren. Ik dirigeer zelf heel vocaal en erg vanuit mijn lichaam omdat zingen nu eenmaal iets fysieks is. Bij veel moeilijkheden die zich in een ensemble manifesteren, ligt een vocaaltechnisch probleem aan de basis. Werk aan die stemtechniek, ondersteun zangers vocaal en muzikaal lossen veel problemen zich vanzelf op. Naast je coaching bij BEvocaL dirigeer je het GUK, maar ook Kamerkoor Koriolis. Is vocal coaching iets waar je in je eigen koren ook veel aandacht aan besteedt? Ik werk wel heel vocaal in de repetities, maar ik moet toegeven dat er soms tijdgebrek is om echt specifiek op stemvorming te werken. Daar heb ik natuurlijk ook mijn dirigeertaak en artistieke verantwoordelijkheid over het hele project, dus dan gaat er misschien minder tijd naar vocale techniek. Dat probeer ik wat te compenseren door af en toe een sessie in te lassen met een

externe stemcoach. Het voordeel van een externe coach is ook dat die eens een andere wind doet waaien. Een externe coach durft soms ook meer omdat die de groep niet persoonlijk kent. Dat kan helpen. Als ik een externe stemcoach vraag, moet het wel iemand zijn die op dezelfde golflengte zit als ik. Bij Koriolis werkten we bv. al met Anita Dur. Zij heeft ongeveer dezelfde ideeën over vocaliteit en bovendien een grote ervaring met het werken met groepen. Dat klikt heel erg goed.

Ik kan me voorstellen dat het voor een koor belangrijk is dat de dirigent en de stemcoach op dezelfde golflengte zitten en elkaar kunnen aanvullen. Heb je dat gevoel ook bij BEvocaL? Ja, bij BEvocaL zit dat zeker goed. Ik vind Maria’s aanpak zeer sterk en die matcht goed met mijn eigen vocale ideeën. Zij komt vanuit een andere koorcultuur en dat werk verfrissend. Maria daagt zangers constant uit om gewoon lekker te zingen, je stem te laten klinken zoals ze is. Zij vertrekt vanuit een meer solistisch idee van zingen, waarbij zangers zich niet mogen verstoppen achter een gepolijste koorklank, maar waarin ieder zijn eigen klank en volume exploreert. Zij experimenteert ook heel veel met het gebruik van de ruimte. Ze laat zangers meer bewegen tijdens het zingen en plaatst hen steeds op andere plaatsen in de ruimte en ten opzichte van elkaar. Dat werkt. Ze verwacht ook dat alles snel vanbuiten wordt gezongen. Zo komen zangers veel sneller uit hun partituur en ontstaat er muzikaal en menselijk veel meer interactie. Elk op onze manier proberen we zo te werken op het vertrouwen en muzikale comfort van elke zanger. Ik ben een groot voorstander van haar ongecompliceerde aanpak en zij geeft mij alle krediet om mijn vocale ideeën uit te werken. Dat werkt heel goed en geeft veel voldoening. Ja, we zijn zeker en vast goed gestart! BEvocaL is een gezamenlijk project van Koor&Stem, A Coeur Joie (Fédération Chorale Wallonie-Bruxelles) en Musikverband Födekam Ostbelgien | www.bevocal.be | info@bevocal.be

Lieselotte Goessens

AUDITIES BEVOCAL 21 oktober 2017 | Brussel 30 november 2017 | Gent 17 februari 2018 | Luik

KR ZKT DRGNT REPERTOIRETIPS GEMENGD VOLWASSENENKOOR QUI-VIVE DESSELGEM Wij zijn een gemengd volwassenenkoor van 26 leden en zingen uiteenlopende genres van muziek. We zetten regelmatig een eigen concert op poten of werken mee met bevriende koren aan grotere projecten. Zo gaven we een polyfonieavond in de Transfo in Zwevegem, een concert met folkmuziek met het muziekensemble Ishtar, een concert ‘Jazz not war’ op wapenstilstand, etc. Recent werkten we mee aan het project A symphony of trees te Ieper, samen met 8 andere koren en 2 kinderkoren. Wij repeteren op zondagavond van 19.30 u. tot 21.30 u. in de Mote te Desselgem (Waregem). Neem zeker eens een kijkje op onze website voor meer info. www.koorqui-vive.be | Meer info: koorqvv@gmail.com

VOLWASSENENKOOR CON SPIRITO UIT LO Con Spirito is een volwassenenkoor dat reeds 25 jaar ervaring heeft en dus ook over een trouw ledenbestand beschikt. Het koor maakt deel uit van de korengroep CCEvents. De meeste zangers zijn tussen 18 en 40 jaar, lid worden kan tot 60 jaar. We hebben ontelbare concerten en totaalspektakels op ons palmares staan. We zoeken een muzikaal dynamisch en creatief dirigent met een hart voor zingende amateurs, die geen schrik heeft om zijn/haar tanden te zetten in een groot project. Iemand die verder denkt dan het klassieke koorpatroon en ervan houdt om te zoeken naar nieuwe & vernieuwende formules. Je komt terecht in een jong dynamisch team dat optredens en andere praktische zaken rond de korenwerking tot in de puntjes verzorgt. Daarnaast kan je beroep doen op collega dirigenten om te overleggen en samen te werken. Het koor beschikt over een eigen lokaal waar een piano aanwezig is. Repetities bij voorkeur op vrijdag (andere dag bespreekbaar). Mooie financiële tegemoetkoming + kilometervergoeding is voorzien voor zowel repetities als optredens. www.ccevents.be | Meer info: Barbara Vandendriessche, 0477/237519 | Solliciteren met cv via babs.vdd@gmail.com

GEMENGD KOOR CUM AMORE MORKHOVEN

De bibliotheek van Koor&Stem koopt regelmatig nieuwe partituren aan. Maak een afspraak in Antwerpen of Gent en kom snuisteren in de meer dan 190.000 nieuwe en oude partituren.

Cum Amore is een gemengd koor met een twintigtal bijzonder gemotiveerde zangers. Wij zingen zowel liturgische liederen als een ruimer repertoire, meestal één- tot vierstemmig (met of zonder begeleiding). We zijn nogal plots onthoofd door het noodgedwongen vertrek van onze dirigent Sander Hendrickx. Aan ophouden met zingen willen we liever niet denken, dus staan we voor een dringende zoektocht. Wekelijkse repetities hebben we op donderdagavond in het dorpshuis te Morkhoven, en op zaterdagavond luisteren we de misviering op (niet tijdens de zomermaanden). Een concert vormt telkens weer een spannend hoogtepunt in onze werking. Kom jij ons uitdagen? Meer info: Ludo De Ceuster (organist) via 014/26 33 39

JONGERENKOORKINDAMAGIC KAPELLEN Het jongerenkoor van pop- en RockKoor KINDaMAGIC is een geweldige toffe bende die meestal tweestemmige popnummers brengt. Het gaat om hedendaagse nummers die de zangers zelf graag horen, in de originele taal gebracht, meestal Engels. Ze worden van achter de piano begeleid wat het voor zingen veel meer dynamiek bezorgd. We zoeken een dirigent (m/v) die: een ervaren pianist is; sterke voeling heeft met popmuziek; graag en enthousiast met jongeren kan werken; duidelijk en gestructureerd popzang kan aanleren; jongeren kan helpen om ritmisch en muzikaal beter te worden; jongeren wil inspireren om het beste van zichzelf te laten horen en zien. We betalen een professionele vergoeding. Meer info: 0475/54 62 39 | Stuur je contactgegevens en muzikaal CV naar koorkindamagic@gmail.com

VOOR GEMENGD KOOR EUROPESE ROMANTIEK Romantik a cappella volume 1 bundelt meer dan 125 wereldlijke romantische koorliederen uit de 19de eeuw oftewel meer dan 100 componisten, mannen en vrouwen uit 31 landen. Alle organisaties die deel uitmaken van de koepel European Choral Association – Europa Cantat, brachten de interessantste romantische composities uit hun land aan. De collectie werd ondergebracht in vier thema’s: Ochtend/lente, Middag/zomer, Avond/herfst, Nacht/winter. Je vindt er dus liederen in het Duits, Frans, Spaans en Engels, maar ook in het Deens, Ests, Hongaars, Roemeens, Tsjechisch en zelfs in het Nederlands. Voor ieder stuk voorziet de uitgever sowieso in een zingbare vertaling in het Engels. Alle stukken uit de bundel zijn ook apart verkrijgbaar als e-print, erg handig. Uitgeverij Helbling zorgde voor volledige opnames van de stukken, waarvan je deeltjes online kan beluisteren, naast oefenmp3’s waarbij iedere stem apart opgenomen werd. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

VOOR JEUGDKOREN Corals Joves de Catalunya bracht samen met Ficta Edicions een bundel uit met muziek voor jeugdkoren Musica per a corals Joves / Music for youth choirs: twee stukken voor gelijke stemmen, vijf voor gemengde stemmen a capella (zowel SAB als SATB) en drie voor gemengde stemmen met piano (waarvan twee driestemmige werken). Sommige composities zijn heel eenvoudig, andere wat moeilijker. De poëzie is welisaar in het Catalaans, maar dat hoeft geen bezwaar te vormen. Van op het WSCM11 in Barcelona brachten we tevens proevertjes mee van de Catalaanse componist Josep Vila i Casañas. Uitgeven bij Ficta Edicions, aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

MET CELLO Meer en meer componisten introduceren de cello in hun koormuziek; dat is ook zo bij Sarah Quartel in A winter day. Het werk werd geschreven voor het Kingston Chamber Choir (Canada). Ieder deel van A winter day illustreert een ander moment van een winterdag: Timid star verwijst naar de duistere rust voor zonsopgang; in A Winter Dawn hoor je de zon opkomen; Into morning evoceert kinderspel in de diepe sneeuw, verklankt door een duidelijke solocello en tekstloze begeleiding van het koor; A winter day klinkt fris en vrolijk; Snow toward evening keert terug naar de rust en de duisternis. Quartel schrijft een werk vol poëtische contrasten en levendige beelden bij

een barkoude winter vol dansende sneeuwvlokken. Met begeleiding van piano en cello. Uitgegeven bij Oxford University Press, aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

KOORMUZIEK VAN ROLAND CORYN We vervolledigden onze collectie van Roland Coryn in de bibliotheek met drie koorcycli en hebben nu volgens de componist – hoera - al zijn composities in huis. Ein Treffen mit Heinrich Heine voor gemengd koor op teksten van Heine bestaat uit drie a-capellaliederen en dateert van 2014. A meeting with ... (derde volume) op teksten van Emily Dickinson en Edgard Allan Poe staat nu ook in onze kasten. In die cyclus zit het mooie Safe in their alabaster chambers met ad libitum blokfluit. Tot slot ontvingen we ook de Maria Vasalistriptiek, een hommage aan Herman Roelstraete uit 2003-2004. Coryn schrijft over het deeltje Sotto voce: ‘Het blijft een hachelijke onderneming om een tekst, zo gekend van anthologieën en doodsberichten, een tekst die quasi volksbezit is geworden, te gebruiken als vertrekpunt voor een muziekstuk.’ Het resultaat: drie koorwerken die perfect de tekst volgen in een zetting die gaat van eenvoudige vierstemmigheid tot twaalfstemmige passages. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. Neem ook een kijkje op de web site van de componist www.coryn.info. Je vindt er koorpartituren die je vrij kan downloaden.

4 ANTIOORLOGSLIEDEREN Stef Minnebo schreef vier liederen gerelateerd aan de Eerste Wereldoorlog met een universele boodschap die ook na de herdenkingen van ’14–’18 actueel blijft. Hij doopte ze als anti-oorlogsliederen. Alle liederen zijn voor SAB en piano, één werk kan ook a capella uitgevoerd worden. Beverlo gaat over een enorm soldatenkamp dat werd verlaten om ten strijde te trekken; When the bloody war is over is gebaseerd op de gospel What a friend we have in Jesus op tekst van een Canadese officier. In Tussen de lijnen zijn tekst en muziek volledig van de hand van de componist zelf. I want to go home is een originele melodie van aan het front. Deze melancholische meezinger kan ook a capella gezongen worden. Enkele werkjes uit deze cyclus komen aan bod tijdens de repertoiredag met Patrick Debrabandere op 25 november 2017 in de Witte Zaal van deSingel in Antwerpen (zie Agenda).

VOOR GELIJKE STEMMEN UIT LETLAND Letse koormuziek blijft ontroeren. Zo ook tijdens de elfde editie van het World Symposium on Choral Music in Barcelona (WSCM11), waar het Riga Cathedral Girls choir het ene na het andere boeiende werk voor gelijke stemmen op het publiek losliet. A cradle song bijvoorbeeld, een kort eenvoudig pareltje uit de Songs of Innocence van Aivars Kalejs (°1951). De hele cyclus bestaat uit vijf melodieuze werkjes voor dwarsfluit en orgel. Of Spring, the sweet spring van

Eriks Esenvalds. Dat dateert al van 2012 en staat nu ook eindelijk in de bibliotheek van Koor&Stem. Het is een sfeervol werkje voor veelstemmig vrouwenkoor, waterglazen en twee solisten. Of Zemli Zvaigzneite porgoja van Laura Jekabsone (°1985), een supertof driekorig werk. Laura Jekabsone maakt overigens deel uit van Latvian Voices, een a-capellagroep die veel volksmuziekarrangementen uitvoert, onder andere van Jekabsone zelf. Als je graag damdamt en dindarudint, dan is de bundel Latvian Voices. Selected Songs zeker iets voor jou. Onderweg pikten we ook een bundel Selected songs for upper voice choir mee, met werk van o.a. Esenvalds, Maskats, Sejans en Arne. In het Engels en Lets. Het ontdekken waard. Uitgegeven bij Musica Baltica. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

VAN KOORKNAAP TOT MANNENSTEM Speciaal voor de veranderende jongensstem verschenen er bij Novello twee boekjes met (voornamelijk) driestemmige koormuziek voor jongens van 11 tot 16 jaar. Dat is een cruciale leeftijd: veel jongens stoppen dan met zingen. Ian Crawford is muziekdirecteur van Cambiata North West, een regionaal programma voor jongens met veranderende stemmen in het Verenigd Koninkrijk. Crawford geeft regelmatig workshops over dit onderwerp. Changing Voices en Changing voices Christmas zijn gradueel opgebouwd in moeilijkheidsgraad en bundelen zowel ‘sea shanties’ als hedendaagse pophits. Met introductie over de veranderende stem en uitleg bij de nummers. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

UIT NOORWEGEN Kim André Arnesen (°1980) is tegenwoordig een van de meest uitgevoerde Noorse componisten. Cradle Song werd geschreven voor het meisjeskoor van de kathedraal in Trondheim. Het is een mooi eenvoudig werkje voor Kerstmis, dat al enkele jaren een

bestseller is. Het bestaat zowel voor gelijke als gemengde stemmen, met piano en optionele strijkers. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

KINDERKOOR TEST DOEWAP OOK UIT MET JE KINDERKOOR

De liedjes op www.doewap.be zijn vaak ook geschikt voor kinderkoor. De meeste liedjes zijn eenstemmig, sommige eenvoudig tweestemmig. Enkele aanraders die je zeker kan overwegen in je eigen kinderkoor: Laila, John Kanakanaka, Leiders van de wereld, Al die woorden in mijn hoofd, Twee huizen in één stad, Vlieger, Verliefd, Funga Alafia, Ilgaz, Wil je met me naar…, Sen gemiceleriz. Ook in Doewap #6, die er begin januari aankomt, staan er enkele heel mooie koormeezingers. Maar welke dat zijn, verklappen we nu nog niet...

WEDSTRIJDSTUKKEN Voor de 14de internationale koorwedstrijd in Maasmechelen schreef Maarten Van Ingelgem White songs, werken op tekst van Helen White (°1977). Helen White is ‘action poet’; haar gedichten zijn onderdeel van een performance. Voor mannenkoor TbarB vormde Van Ingelgem het gedicht Mouth full of birds om tot een interessant werk vol spreeken fluistergedeelten. Gemengde koren kunnen aan de slag met Anchorite. Voor vrouwenkoor SmSA werd Upstream op muziek gezet. In het gedicht hoor je nieuwsberichten uit de

krant, weerberichten en sms-berichtjes van de moeder van White bij de overstromingen in Doncaster, South Yorkshire in juni 2007. Van Ingelgem imiteert het radio- en krantenmedium en zorgt voor ingenieuze verrassingen in een partituur die wellicht tijdens het repetitieproces tot een gekoesterde favoriet uitgroeit. Uitgegeven bij Euprint. Aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

BOEK Van noten en tonen, hét handboek om muziek nog intenser te waarderen. Met een herwerkte editie van Van noten en tonen. Wegwijs in muzikale begrippen, reikt prof. dr. Ignace Bossuyt zowel de geïnteresseerde muziekliefhebber als de professional een heldere inleiding in de gangbare begrippen uit de muziekleer aan. Zo draagt hij bij tot een dieper inzicht in muziek en stelt hij de lezer in staat om er nóg intenser van te genieten. Om muziek te beschrijven, raken veel muziekliefhebbers niet verder dan hoog of laag, lang of kort, luid of stil, goed of slecht. Daar wil dit boek verandering in brengen door de lezer gaandeweg in te wijden in de wereld van melodie, maat en ritme, harmonie, tonaliteit, tempo, dynamiek en timbre. Aan de hand van vele voorbeelden uit het werk van ca. 400 componisten en een handig lexicon van ca. 850 muzikale begrippen wordt de achter liggende theorie duidelijk gemaakt. Prof. dr. Bossuyt is emeritus hoogleraar musicologie aan de KU Leuven. Hij is een veelgevraagd inleider voor concerten en docent bij tal van culturele organisaties. Uitgegeven door Davidsfonds.

KOORKLANK

NIEUWE PARTITUREN MERHABA

MAGNIFICAT

SIBEL DINÇER

BART VERSTRAETEN

Sibel Dinçer groeide op in Istanbul, als dochter van een violiste en een klarinettist. Ze studeerde zang en theater en kwam in 1998 naar Brussel. In Turkije had ze zich weinig beziggehouden met traditionele Turkse muziek, maar in België ontwikkelde die passie zich. De volkse invloeden gebruikt ze als zangeres in de hybride formatie Sibel en de a-capellavrouwengroep Gavur Gelinler, met Turkse, Koerdische, Belgische en Arabische zangeressen. Sibel werkt actief met allerlei koren, ze geeft zangles en werkt met muzikanten en acteurs van verschillende horizonten. Voor het multiculturele kinderkoor Shanti Shanti uit Brussel schreef ze Merhaba, oftewel Goedendag in het Turks. Het driestemmige, homofone werkje staat in 5/8. Een interessante uitdaging voor het ontwikkelen van een stabiel maatgevoel.

Met Magnificat schreef Bart Verstraeten een vierstemmig feestelijk koorwerk van gemiddelde moeilijkheidsgraad. Verstraeten volgt de tekstprosodie volledig. De Engelstalige zetting is muzikaal-structureel logisch opgebouwd met tweestemmigheid in de zachte passages en terugkerende motieven. Een haalbaar hedendaags koorwerk. Verstraeten is componist en pianist. Als docent geeft hij lessen piano, AMT/MT en inleiding tot de compositie aan de academies van Wilrijk en Deurne.

Soprano

Ba rã

M ezzosoprano

Alto

5 8 

Ba rã

    

shan

5   8    

ba !

M zs.

shan

   

Ba rã



  ba !

shan

ka nat la

 

     

Öz gür lü

ün

     

Öz gür lü

ün

      rã

Sibel Dinçer

         

gü vèr dji né

Mer

     

gü vèr dji né

     

         

ka nat la

rã

     

ma a vi

ssi

     

ma a vi

ssi

Soprano

Alto

Tenor

Bass

Merhaba  5 8    

Magnificat

         

gü vèr dji né

Mer

         

dé niz lé

ré

Mer

ha a

         

dé niz lé

ré

Mer

ha a

## # & # # # 44 ‰

Andante {q = ca. 60}

Ó Œ œ ˙. F My soul

∑

## # & # # # 44 ‰

## # V # # # 44 ‰

Œ. j œ ˙. P My soul,

Œ ‰ œj ˙ P My soul

? # # # # # 44 j # œ w P My soul

˙. ˙.

œ my F œ

œ my F

œ 42 œ œ œ œ 44 ˙ .

Bart Verstraeten

ma-gni- fy the

Lord:

and my

spi - rit hath re -

doth

ma-gni- fy the

Lord:

and my

spi - rit hath re -

soul

doth

ma-gni- fy the

and my

spi - rit hath re -

˙.

doth

ma-gni- fy the

and my

spi - rit hath re -

˙.

soul

j œ œ n œ œ œ . œ 42

2 4 œ 4 œ œ œ œ 4 ˙.

nœ œ œ œ 4 œ ˙ nœ œ œ ˙ œ 42 4

soul

Lord:

j œ œ œ. œ œ œ

∑

For be

hold, from

For be

hold, from

˙ Œ

P hath re -gar -ded: the low -li- ness of his hand - mai - den ## # & # # # 42 œ œ œ œ 44 œ ˙ œ œ œ n œ œ œ œ œ œ n œ . œj œ œ œ œ ˙ Œ joiced in God my

Sa - viour. For he

# # # n œ œ œ œ 4 œ PŒ ˙ V # # # 42 4 joiced in God my

Sa - viour For he

joiced in God my

Sa - viour.

joiced in God my

Sa - viour.

? # # # # # 42 4 Œ # œ œ œ œ 4 œ ˙ ## # & # # # 44

# ## # 4 & # # 4

∑

3 4

hath re - gar -ded: the

low - li - ness of his hand - mai - den

∑ ∑

∑

44 Ó.

∑

4 Ó. 4

∑

Ó.

∑

Ó. P

œ 43 n ˙

For

œ œ œ

œ œ œ œ œ . J 42

j2 œ œ nœ œ œ. œ 4

2 4 œ 4 œ œ œ œ 4 ˙.

œ œ œ œ 4 œ ˙ ## # œ œ œ œ œ œ œ & # # # 42 4

œ œ n œ œ œ . œ 42 J

doth

œ œ 42 œ . œj 44 œ œ 2 œ nœ œ 4 4 JJ 4

œ œ nœ.

that is

˙ Œ œ 43 f For hence - forth all ge - ne ra - tions shall be blessed he œ œ œ # œ ‰ nœ œ œ 3 œ œ nœ œ Œ œ 3 ˙ ? ## # # 4 4 4 4 4 # 4 hence - forth all ge - ne ra - tions shall be blessed he f For

that is

mi - ghty hath

ma - gni - fied

that is

mi - ghty hath

ma - gni - fied

that is

mi - ghty hath

ma - gni - fied

# ## # 4 3 nœ œ œ œ 4 ˙ V # # 4 œ œ ‰ œ œ œ 4 4

mi - ghty hath

œ œ J

œ 43 ˙

œ œ œ

œ œ nœ œ œ œ œ nœ

œ œ œ œ nœ œ œ œ œ

ma - gni - fied

œœœœ œ

œ œ nœ.

œ œ J

LAAT JE STEM HOREN respect voor de traditionele ama1. Toon teurkunstverenigingen maar omarm tegelijk ook vernieuwende initiatieven. Het spanningsveld tussen traditie en vernieuwing maakt de werking van amateurkunstverenigingen boeiend.

Soigneer de vrijwilligers in uw stad of gemeente die met passie de werking van de amateurkunstverenigingen ondersteunen maar schenk ook aandacht aan de voortrekkers van creatieve burgerinitiatieven. Leg slimme verbindingen tussen amateur kunsten en organisaties uit andere beleidsdomeinen zoals het onderwijs, het kinderen jeugdwerk en de zorg. De wisselwerking tussen die domeinen geeft uw werking vleugels.

ruimte aan boeiende projecten die 4. Geef bijdragen tot een inclusieve en diverse

Binnen enkele maanden vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. 20 We gaan naar de stembus om mensen te verkiezen die ons zullen

vertegenwoordigen op lokaal niveau en die hopelijk ook onze passies delen. Dat zal zo zijn invloed hebben op het lokale cultuurbeleid. Dit is dus ook voor de koorwereld een belangrijk moment. Politieke partijen schrijven partijprogramma’s, stellen lijsten samen, voeren coalitie onderhandelingen, vormen coalities en ontwikkelen nieuwe beleidsvisies. De keuzes die in de komende maanden gemaakt worden, zullen onder meer bepalen welke plaats de amateurkunsten en dus ook de lokale koorwerkingen zullen krijgen in het lokale cultuurbeleid. Het is dus zeker zinvol om dit proces vanuit de koorwereld met aandacht te volgen en om toekomstige beleidsmakers te informeren over het belang van de koorwerking binnen de lokale gemeenschap. Persoonlijke contacten zijn hierbij natuurlijk van ontzettend groot belang. In lokale gemeenschappen kent iedereen iedereen maar daarom is niet iedereen goed ge|nformeerd over de verzuchtingen van bijvoorbeeld de koren uit de eigen stad of gemeente. Kennen de toekomstige beleidsmakers de basisbehoeften van de koren die in hun stad of gemeente actief zijn? Weten zij hoe het lokale cultuur beleid daarop kan inspelen?

Goede repetitieruimten, ruime podiumkansen, logistieke steun en financiële prikkels zijn basisvoorwaarden voor een dynamische en creatieve koorwerking op lokaal vlak. Het is zeker zinvol om eens na te gaan hoe die basisvoorwaarden in jouw stad of gemeente nog beter kunnen worden ingevuld. Maak dit heel concreet en bezorg de toekomstige beleidsmakers hierover een korte tekst. Zij zullen die met veel plezier opnemen in hun programma’s of – nog beter – in het bestuursakkoord voor de komende zes jaar. We moeten ons natuurlijk niet beperken tot die basisvoorwaarden. Samen met de andere amateurkunstverenigingen en individuele amateurkunstenaars kunnen we een aantal suggesties aanreiken die kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van een innovatief en toekomstgericht amateurkunstenbeleid in onze stad of gemeente.

samenleving. Zo zorgt u ervoor dat de amateurkunsten de spiegel blijven van onze samenleving. ruimte en budget voor experiment 5. Voorzie en innovatie binnen uw werking. Die nieuwe prikkels zorgen voor een frisse kijk op de eigen werking. in lokale sleutelfiguren die een 6. Investeer toekomstgerichte visie op amateurkunsten kunnen vertalen naar een breed publiek en naar de lokale politici. Beleidsmakers zijn permanent op zoek naar nieuwe ideeën en inzichten om inhoud te geven aan het lokale beleid. Wij kunnen hen motiveren en inspireren met onze passie voor de kunsten en met onze artistieke en organisatorische ervaring. De zes suggesties zijn daarbij een handige leidraad. Koenraad De Meulder Directeur Koor&Stem

Kom naar een van de regionale infosessies van het Forum voor Amateurkunsten: 16 OKT (CC Vredeberg, Lier), 24 OKT (voormalig Hotel Schoofs, Hasselt), 26 OKT (TRAX, Roeselare)

We geven zes suggesties die lokale politici kunnen inspireren bij de ontwikkeling van een dergelijk beleid:

CD KORT Zoals steeds is ons korte overzicht van nieuwe koorschijfjes een bonte verzameling van profane en religieuze muziek, gaande van Hildegard von Bingen tot de hedendaagse componisten Detlev Glanert en Pawel Lukaszewski, uitgevoerd door koren en vocale ensembles uit verschillende hoeken van Europa.

De 49-jarige Poolse componist Pawel Lukaszewski schreef heel wat werken voor a-capellakoor. Zijn nieuwste cd is een verzameling van motetten voor vierstemmig gemengd koor geschreven tussen 1992 en 2014. Het Pools Kamerkoor van Jan Lukaszewski is een degelijke formatie, maar ook niet meer. (Warner) Harmonia Nova is een cd-reeks die jonge musici wil promoten. De cd getiteld Zuguambé bevat een keuze uit liturgische werken van Portugese componisten (Agostinho da Cruz, Diego de Alvarado, Pedro de Cristo) gecomponeerd voor het klooster van Santa Cruz in Coimbra rond 1650. De Capella Sanctae Crucis zingt de haast onbekende werken met veel enthousiasme, maar de authenticiteit van hun vertolking is voor discussie vatbaar. (Harmonia Mundi) Het Duitse Orpheus Vokalensesemble van Michael Alber vertrok voor zijn nieuwste cd, Touched by the Strings, van het idee hedendaagse composities voor koor met soloviool te presenteren. Het werd een kleurrijke verzameling van interessante werken van Ola Gjeilo, Wolfram Buchenberg, Gregor Hübner, Knut Nystedt, Vytautas Miškinis en John Hoybye in een zeer professionele uitvoering. (Carus) Het Tsjechische Tiburtina Ensemble van Barbora Kabátková is op het Gregoriaans festival van Watou goed bekend. Óp hun nieuwste cd Ego sum homo brengen ze muzikale visioenen van Hildegard von Bingen. Negen knappe vrouwenstemmen en twee oude harpjes zijn voldoende voor een uurtje stemmige muziek. (Ricercar)

In het Monteverdi-jaar (450 jaar sinds zijn geboorte in Cremona) mag een opname met muziek van deze grote operavernieuwer niet ontbreken. Het vermaarde Dunedin Consort uit Edinburgh o.l.v. John Butt stelt deze keer geen opera voor, maar wel een mooi verzorgd album met Vespers 1610 van Claudio Monteverdi in hun eigen uitvoeringspraktijk. (Linn) Voor de verzamelaars van Engelse schoolkoren zijn liefst twee recente cd’s van het Choir of Clare College uit Cambridge o.l.v. Graham Ross bestemd. Onder de titel Reformation 1517-2017 vinden we geestelijke werken van Martin Luther en Johann Sebastian Bach, maar ook van Johannes Brahms, Felix Mendelsohn-Bartholdy en Ralph Vaughan Williams. Op de andere cd staat de Missa pange lingua van Josquin Desprez centraal. (Harmonia Mundi) Het Koninklijk Concertgebouworkest heeft zijn eigen label. Daar verscheen de liveopname van het Requiem für Hieronymus Bosch van Detlev Glanert. De 57-jarige Duitser is een van de meest geprogrammeerde componisten in zijn land. Zijn achttiendelige Requiem (versie 2016) – opgenomen vorig jaar in Amsterdam – is een groots werk van 80 minuten voor solisten, koor en orkest. Glanert combineert de klassieke Latijnse requiemteksten met gedeelten uit het middeleeuwse Carmina Burana. De vertolkers, het Groot Omroepkoor en het Concertgebouworkest o.l.v. Markus Stenz, staan borg voor een eersteklas interpretatie. (RCO) Met ons laatste schijfje in dit overzicht keren we terug naar de oude muziek. Loyset Compère schreef zijn Missa Galeazescha voor de hertog van Milaan. Zoals gebruikelijk werden de misdelen afgewisseld met kortere werken van andere componisten zoals Alexander Agricola of Gaspar van Weerbecke. Voor de uitvoering zorgt het ensemble Odhecaton van Paolo Da Col. De groep is uitsluitend uit mannen samengesteld, voor de hoge partijen zorgen liefst vier contratenoren. Vreemd is dat de opname twaalf jaar oud is en pas nu verschijnt. Niettemin is het een hoogstaande vertolking die de rijkdom van de 15de-eeuwse polyfonie ten volle laat horen. (Arcana) Mirek Cerny

AGENDA OKTOBER 6, 7 & 8 OKT | MAASMECHELEN

INTERNATIONALE KOORWEDSTRIJD VAN VLAANDERENMAASMECHELEN

Heel het weekend zit lekker gevuld met de Internationale Koorwedstrijd van VlaanderenMaasmechelen. Niet minder dan dertien koren van overal ter wereld dienen zich aan voor een internationale jury. Drie onder hen zijn Belgische koren: het Oudenaardse meisjeskoor Amaranthe, o.l.v. Johannes Dewilde; de Leuvense Camerata Aetas Nova met dirigent Dieter Staelens en uit het Duitse landgedeelte Carmina Viva met Rainer Hilger. Ga hen aanmoedigen en geniet vooral van de diversiteit aan koorperformances! Cultureel Centrum Maasmechelen | www.ikv-maasmechelen.be

7 OKT | ANTWERPEN

KOORDAG ANTWERPEN

Een ideaal ontmoetingsmoment voor Antwerpse koren. Jubilerende koren worden in de bloemetjes gezet en aanwezigen worden getrakteerd op interessante lezingen en een concert. Bekijk het hele programma online! Campus Carolus Antwerpen, 13.30 – 17.30 u.

14 OKT | GERAARDSBERGEN

KOORRONDE 5: ZINGEN VOOR VREDE EN VERDRAAGZAAMHEID

Grote koorontmoeting in Geraardsbergen. Ideaal om koren in je regio te leren kennen of om wat op te steken in een van de zangworkshops. Kunstacademie Geraardsbergen, 13.30 – 18.00 u. | oost-vlaanderen@koorenstem.be

15 OKT | GENK

LITURGISCHE LIEDEREN VAN KRIS GELAUDE EN ARNOUT MALFLIET

Een zangontmoeting op uitnodiging van basis groep Het Veer. Ook fan van de muziek van Arnout Malfliet op teksten van Kris Gelaude? Kom dan deze zondag gezellig meezingen! Kerk Kolderbos, Kastertstraat 19B Genk, 15.00 – 17.00 u. | ericstoffelen@skynet.be

18 OKT | KURINGEN

AUTEURSRECHTEN, VERGOEDINGEN EN UITDATABANK

Kom hier alles te weten over het vergoeden van jouw dirigent of vrijwilligers, over Sabam, SEMU en zoveel meer. Ideaal voor koorbesturen. docent: Davy De Laeter | Krekelhof Kuringen | limburg@koorenstem.be

21 OKT | BRUSSEL

ZANGATELIER MET PAUL SMITH (SINGING BRUSSELS)

De eerste van vijf workshops met Paul Smith in de aanloop van het Singing Brussels Celebration Weekend op 6 mei. Of je nu kunt zingen of niet, eerder gezongen hebt of niet, hij stoomt je in zeven maanden klaar voor de grote apotheose van Singing Brussels: een groot massakoor waar ook jij deel van kunt uitmaken! workshops op 21 okt, 15 nov, 20 jan, 17 maa, 22 apr | BOZAR | inschrijven via Wenke.Minne@bozar.be

5 NOV | TIENEN

EEN HART VOOR ZINGEN: KINDERKOREN ZANGNAMIDDAG

20-22 OKT | BRUGGE

POLYFONIEWEEKEND KOORACADEMIE

Het polyfonieweekend van de Kooracademie Brugge vindt jaarlijks plaats. Het is een boeiende mix tussen luisteren/leren en zingen. Naast het instuderen van de gekozen muziek, staat er ook stemvorming op het programma en zorgen de muziekhistorische toelichtingen voor een verdieping van de studie. Fijn voor de iets ervarener zangers die zelfstandig vooraf partituren kunnen instuderen. Deze editie gemist? Je kunt altijd nog komen genieten van het resultaat tijdens het slotconcert! slotconcert zondag 22 oktober, 15.30 | GRATIS toegang | ’t Koorhuis, Boeveriestraat 41 Brugge

22 OKT | ROESELARE

ZINGEN IS EEN FEEST!

Grote koorontmoeting in West-Vlaanderen, vol grote samenzangsessies en thematische workshops. Geen tijd om je te vervelen, des te meer om te zingen! Er zijn ook activiteiten voor jongeren. Sint-Michielskerk en CC De Spil Roeselare, 10.30 – 10.15 u. | contact: Ann.Sarre@skynet.be (let op voor het foutieve contactadres in de programmabrochure)

NOVEMBER 4-5 NOV | WETTEREN

KOORWEEKEND VOOR JONGEREN

Hét zangweekend voor jeugdkoren en jonge zangers tussen 14 en 26 jaar oud. Werken met leeftijdsgenoten, uitdagende muziek, repertoire voor gemengd koor. Opnieuw geleid door een internationaal/Vlaams duo: de Italiaanse dirigent en componist Alessandro Cadario en Marleen De Boo. Gemengde jeugdkoren en jongenskoren, laat je horen! Instituut Mariagaard Wetteren | marleen.moortgat@koorenstem.be | Overnachting is voorzien

25 NOV | ANTWERPEN EN MALLE

REPERTOIREDAG: OORLOG EN HERINNERING

COLOFON Stemband magazine #13 september 2017 (eind-)redactie: Lieselotte Goessens, Marianne van Scherpenzeel Verschijnt vier keer per jaar / Oplage: 3.000 exemplaren Uitgave: Koor&Stem vzw / Coördinatie: Lieselotte Goessens

Tom Johnson neemt de kinderen mee op sleeptouw in een wervelende namiddag met nieuwe en reeds bekende liedjes. ART Tienen, 13.30 – 17.30 u. | info@koorenstemvlaamsbrabant.be

12 NOV | GENK

FEEST VOOR LIMBURGSE JUBILERENDE KOREN EN DIRIGENTEN

Koor&Stem Limburg zet de Limburgse koren en dirigenten die een veelvoud van vijf jaar actief zijn, in de bloemetjes. Van de gelegenheid wordt gebruikgemaakt om een ontmoetingsplaats te creëren voor koorbesturen en dirigenten uit Limburg. Maximaal 5 personen per koor worden verwacht voor een hapje en een drankje. M Hotel Molenvijver, Genk, 14.00 u. | Inschrijven voor 1 november: limburg@koorenstem.be

21 & 28 NOV | DRONGEN

INSPIRATIEMOMENT TAIZÉLIEDEREN

Tijdens twee studieavonden heeft docent Pieter Stevens het over de manier waarop je taizéliederen zinvol kunt inzetten in de zondagse eucharistie, of over hoe je een taizéviering muzikaal aanpakt. Uiteraard wordt er ook veel gezongen!

Repertoire ter herdenking van de Groote Oorlog, zeker in de aanloop naar het herdenkingsjaar 2018: heel wat koren zijn er naar op zoek. Kom het vinden tijdens deze repertoiredag met Patrick Debrabandere! Witte Zaal DeSingel Antwerpen, 9.30 – 16.00 u.

BASISVORMING NOTENLEER Als je vlot je partituur kunt ontcijferen, heb je een streepje voor tijdens de repetitie. Docente Kristien Vercammen brengt je de basisnoties bij en geeft je allerlei tips vanuit de praktijk. Provinciaal Vormingscentrum Malle, 9.00 – 17.00 u. |

G EWIJZIG DE

DATUM!

22 NOV | LEMBEEK

KOORATELIER PAASMUZIEK

Je bent te gast bij koor Vox Veroni om muziek in te studeren voor de paasliturgie. Docent Dieter Staelens loodst het geheel in goede banen. De Kring Lembeek, 20.00 – 22.00 u. | info@koorenstemvlaamsbrabant.be

Coverfoto: © Franky Schutz Vormgeving: apple-n.be / brand-ink.be / Druk: Vanderpoorten Redactieadres stemband@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift +32 (0)3 237 96 43 Zirkstraat 36 2000 Antwerpen

Abonnement: Binnenland: €25 / Buitenland: €35 Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis abonnementen. Volg ons via Facebook en Twitter www.facebook.com/koorenstemvzw www.twitter.com/koorenstem

Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek in Vlaanderen. Koor&Stem ondersteunt iedereen die graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen. www.koorenstem.be

inschrijvingen@koorenstemantwerpen.be

27 & 28 NOV | DRONGEN

GRIJS GEZONGEN

Twee koordagen speciaal voor zangers met een rijpere stem en al heel wat koorervaring. Op het menu staat een mix van stijlen, gaande van William Byrd, over Christoph Willibald von Gluck, tot Vic Nees. Ook muziekhistorische duidingen en vocale tips ontbreken niet. Dit alles onder de ervaren leiding van Patrick Peire. Oude Abdij Drongen | met of zonder overnachtin | marleen.moortgat@koorenstem.be

Oude Abdij Drongen, telkens 19.30 – 21.30 u. | kerkmuziek@koorenstem.be

Werkten mee aan dit nummer: Sofie Rycken, Peter Maus, Tom Eelen, Lieselotte Goessens, Koenraad De Meulder, Inge Sykora, Mirek Cerny

TIP: COMBO

Haal het maximum uit je verplaatsing naar de Oude Abdij van Drongen: aansluitend op Grijs Gezongen kun je op 28 november deelnemen aan het inspiratiemoment taizéliederen.

Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

LIEDJES UIT DE STAD VAN DE SINT www.koorenstem.be/webshop

O! PROEM CHT S

€ 8

NU SL

Al weken vooraf wachten kinderen de komst van de Sint af en hoe kunnen ze dat beter doen dan met het zingen van sinterklaasliedjes? Of misschien wil je al oefenen voor het wereldrecord sinterklaaszingen! Deze cd bevat 11 sinterklaasliedjes, waaronder enkele nieuwe liedjes en enkele oude klassiekers in nieuwe kleren.

Het aanbod is geldig van 1 oktober tot 31 oktober 2017

WERELDRECORD SINTERKLAASZINGEN! Sint-Niklaas, dé stad van de Sint, gaat dit jaar voor het wereldrecord Sinterklaaszingen. Wereldrecord Sinterklaaszingen?? Jawel, we gaan proberen om op de Grote Markt van Sint-Niklaas met zoveel mogelijk zangers tegelijk sinterklaasliedjes te zingen. Absoluut een toffe kans voor een mooie namiddag met jouw gezin, school, vriendengroep of koor.

ZONDAG 12 NOVEMBER GROTE MARKT SINT-NIKLAAS 13.00 – 16.00 U.

Doe ook mee aan tal van andere activiteiten! • Flitsende show met een echte live-band • Het grootste speelplein van het land, • Lekkere chocolade • Een spectaculaire lucht-act … voor het eerst exclusief te zien in België!

Aarzel niet en schrijf je vandaag nog gratis in via